หน่วย1_เวลาและยุคสมัยทางประวัติศาสตร์ไทย

1หนว่ ยการเรียนร้ทู ่ี

ความหมายและความสาคัญของประวตั ิศาสตร์ไทย

คือ การศกึ ษาเร่ืองราวหรอื ประสบการณข์ องมนุษย์
ในอดตี จากหลักฐานต่างๆ เปน็ เร่ืองราวในทุกเรอื่ ง

ทุกดา้ นท่มี นษุ ยไ์ ด้ทา คดิ และสรา้ งสรรค์
ส่งผลต่อมนษุ ย์ท้งั ในอดตี และปัจจุบัน

การศึกษาประวตั ิศาสตรม์ ีความสาคญั โดยเฉพาะอย่างย่งิ ประวตั ิศาสตรไ์ ทย
เพราะทาให้รูส้ ึกถึงความเปน็ ชาติ รากเหง้าของตน

เกดิ ความเข้าใจและภาคภมู ใิ จในชาติ เห็นข้อบกพร่อง ความผดิ พลาด ความสาเร็จ
ความดีงาม และความเสยี สละของบรรพบุรุษ



การกาหนดชว่ งเวลาเพ่อื ให้เกดิ ความเขา้ ใจท่ตี รงกนั

การกาหนดช่วงเวลาและยุคสมัยทางประวตั ศิ าสตร์

1 บอกให้รวู้ า่ เหตุการณ์ตา่ งๆ ในประวตั ิศาสตร์เกดิ ขึ้นมานานเทา่ ใด
2 บอกใหร้ วู้ ่าเหตกุ ารณใ์ ดเกดิ ข้ึนกอ่ นหรือหลงั เม่ือเปรยี บเทียบกับเหตุการณอ์ ่ืนๆ
3 ทาใหส้ ามารถวเิ คราะห์ถงึ สาเหตุและผลของเหตุการณ์ทเี่ กดิ ขน้ึ
4 เม่ือวเิ คราะห์ถงึ สาเหตุและผลได้ จะทาให้เข้าใจถึงเหตกุ ารณ์ ได้ชดั เจนและถกู ตอ้ งมากข้นึ

การนับศกั ราช

พุทธศักราช
(พ.ศ.)

การนับศกั ราช

มหาศกั ราช
(ม.ศ.)

การนบั ศักราช

จุลศักราช
(จ.ศ.)

การนับศกั ราช

รัตนโกสินทร์ศก
(ร.ศ.)





ยคุ หินเกา่

ยคุ หินใหม่

ยคุ สารดิ

ยคุ เหลก็



ตวั อยา่ งอาณาจักร /พุทธศตวรรษที่ 11 12 13 14 15 16 17 18 19

ทวารวดี พทุ ธศตวรรษท่ี 11 - 16

ละโว้ พุทธศตวรรษท่ี 12 - 18

ตามพรลงิ ค์ พทุ ธศตวรรษท่ี 13 - 18

ศรีวิชัย พุทธศตวรรษที่ 13 - 19







• เริม่ ต้งั แตส่ มัยสมเดจ็ พระเพทราชาถงึ สมัยสมเดจ็ พระทน่ี ่งั สุรยิ าศน์อมั รนิ ทร์ (พระเจา้ เอกทัศ)
• เปน็ ช่วงเวลาที่อยธุ ยามคี วามเขม้ แข็งน้อยลง เนื่องจากมกี ารเกดิ กบฏและแยง่ ชงิ อานาจกันภายใน
• เกิดเหตุการณเ์ สยี กรงุ ศรอี ยุธยาคร้ังท่ี 2 เปน็ การสนิ้ สดุ สมัยอยธุ ยา
• สมยั อยุธยามอี ายุยนื ยาวถงึ 417 ปี

สมัย ชว่ งเวลา
1. สมัยราชวงศอ์ ู่ทอง พ.ศ. 1893 - 1913 และ พ.ศ. 1931 - 1952
2. สมยั ราชวงศ์สุพรรณภูมิ พ.ศ. 1913 - 1931 และ พ.ศ. 1952 - 2112
3. สมยั ราชวงศส์ โุ ขทัย พ.ศ. 2112 - 2173
4. สมัยราชวงศ์ปราสาททอง พ.ศ. 2173 - 2231
5. สมยั ราชวงศบ์ ้านพลหู ลวง พ.ศ. 2231 - 2310









ตวั อย่างเวลาและยุคสมัยทป่ี รากฏในหลักฐานทางประวตั ิศาสตร์ไทย

“1205 ศก ปีมะแม พอ่ ขนุ รามคาแหง หาใคร่ใจในใจ แลใส่ลายสือไทยนี้ ลายสือไทยนี้ จ่ึงมี
เพ่ือขนุ ผ้นู น้ั ใสไ่ ว”้

ที่มา : ศิลาจารึกสโุ ขทยั หลกั ที่ 1 จารกึ พอ่ ขุนรามคาแหง หนา้ 36.

ตวั อยา่ งเวลาและยคุ สมัยท่ีปรากฏในหลกั ฐานทางประวตั ศิ าสตร์ไทย

“ศักราช 712 ขาลศก วัน 5 ค่า เวลารุ่งแล้ว 3 นาฬิกา 9 บาท แรกสถาปนากรุง
พระนครศรอี ยุธยา”

ท่ีมา : พระราชพงศาวดารกรงุ เก่า ฉบบั หลวงประเสริฐฯ หน้า 5.

ตวั อยา่ งเวลาและยุคสมยั ท่ีปรากฏในหลักฐานทางประวัติศาสตร์ไทย

“ถงึ รชั กาลที่ ๔ เมอ่ื ปีกุน พ.ศ. ๒๓๙๔ พระบาทสมเด็จฯ พระจอมเกลา้ เจา้ อยู่หัวทรงสถาปนาสมเด็จ พระ
อนชุ าธริ าช เจ้าฟ้ากรมขนุ อิศเรศรงั สรรคเ์ ปน็ พระมหาอปุ ราช แตโ่ ปรดให้ยกพระยศข้ึนเป็นอย่างพระเจ้าแผ่นดินอีก
พระองคห์ นง่ึ ทรงพระนามวา่ พระบาทสมเดจ็ พระปิน่ เกล้าเจ้าอย่หู ัว ทรงศักดิ์สูงกวา่ พระมหาอุปราช”

ที่มา :สมเด็จฯ กรมพระยาดารงราชานภุ าพ. พระราชพงศาวดาร รชั กาลที่ 5 หนา้ 173.

การใช้ยคุ สมัยเป็นช่อื หนงั สอื

• หนงั สือสมยั ก่อนประวตั ศิ าสตร์ในประเทศไทย ของศาสตราจารย์ชนิ อยู่ดี
• หนังสือกฎหมายสมยั อยุธยา ของ ม.ร.ว.เสนยี ์ ปราโมช
• หนังสือประชมุ ศิลาจารึก ภาคท่ี 1 จารกึ กรงุ สโุ ขทยั
• พระราชพงศาวดารกรงุ เก่า ฉบับหลวงประเสรฐิ ฯ

การใชย้ ุคสมัยเพ่อื อธบิ ายความ

เพือ่ ให้เกิดความเข้าใจง่ายตรงกนั โดยไม่ต้องอธิบายให้ยืดยาว ในการปรบั ปรุงบา้ นเมืองในสมยั รัชกาลที่ 1 คอื
“ทาให้เหมอื นเม่ือคร้งั บา้ นเมืองดี” หมายถงึ เหมือนในยุคสมยั ท่ีกรุงศรอี ยุธยามสี ันตสิ ขุ ภายใน
การใชค้ าในลกั ษณะนที้ าใหเ้ กิดความสนใจว่า “เหมอื นเม่อื ครั้งบา้ นเมอื งดี” เป็นอยา่ งไร

การใชย้ ุคสมัยประกอบบทความ

• เพอ่ื ใหเ้ กิดความเข้าใจตรงกันว่า บทความน้ันจะศึกษาวิเคราะหป์ ระวัตศิ าสตรย์ ุคสมยั ใด ไมใ่ หเ้ กิดความเข้าใจผดิ ทง้ั
ผูเ้ ขยี นและผู้อ่าน อยา่ งเชน่ บทความ “การปรบั ตวั ของไทย จีน และญป่ี นุ่ ในยุคจกั รวรรดินิยมใหม่”
จากหนงั สอื ไทย จนี ญี่ปุ่น ในยุคจกั รวรรดินิยมใหม่ ของวุฒิชยั มูลศิลป์

• ยุคจกั รวรรดินยิ มอยู่ในช่วงครสิ ต์ศตวรรษที่ 19 ถงึ ตน้ คริสต์ศตวรรษท่ี 20 ตรงกับสมัยรชั กาลที่ 4 รชั กาลที่ 5
รัชกาลท่ี 6 ของไทย สมยั พระนางฉอื ซี (ซสู ี) เปน็ ผสู้ าเรจ็ ราชการของจนี และสมยั จกั รพรรดิเมจขิ องญ่ีปุ่น