หน่วยที่ 4 การบันทึกรายการปรับปรุงและรายการปิดบัญชี

หน่วยที่ 4

การบันทึกรายการปรับปรุง
และรายการปิดบัญชี

หน่วยที่ 4 การบันทึกรายการปรับปรุงและรายการปิ ดบัญชี

สาระสาคัญ
ถึงแมว้ า่ กิจการร่วมคา้ จะเป็นกิจการที่ต้งั ข้ึนมาเฉพาะกิจ บางโครงการใชเ้ วลาดาเนินงานส้ันๆ ก็

สิ้นสุดลงกิจการร่วมคา้ กต็ อ้ งบนั ทึกรายการปรับปรุงและบนั ทีกรายการปิ ดบญั ชีเช่นเดียวกบั กิจการประเภท
อ่ืน เพื่อใหไ้ ดร้ ายงานทางการเงิน หรืองบการเงินท่ีถูกตอ้ ง ตรงกบั ความเป็นจริง

ความหมายและประเภทของรายการปรับปรุง

1. รายการปรับปรุง (Adjusting Entries) หมายถึง รายการท่ีกิจการจะตอ้ งบนั ทึกในวนั สิ้นงวดเพื่อ
แกไ้ ข ปรับปรุง รายไดแ้ ละคา่ ใชจ้ ่ายตา่ งๆ ท่ีเกิดข้นึ ในระหวา่ งงวดบญั ชีท้งั ท่ีไดจ้ ่ายเงินแลว้ หรือยงั ไม่ไดร้ ับ
เงินหรือจ่ายเงิน เพื่อใหย้ อดคงเหลือในบญั ชีที่เกี่ยวขอ้ งที่ถูกตอ้ งตรงกบั ความเป็นจริง รายการปรับปรุงแบง่
ออกเป็นประเภทใหญ่ๆ ได้ 3 ประเภท คือ
รายการคงคา้ ง (Accruals) หมายถึง รายการท่ีกิจการใหบ้ ริการหรือใหผ้ ลประโยชน์ไปแลว้ แตย่ งั มิไดร้ ับเงิน
เช่น คา่ เช่าคา้ งรับ และรายการที่กิจการใชบ้ ริการหรือไดร้ ับผลประโยชน์แตย่ งั มีไดจ้ ่ายเงิน เช่น ค่าขนส่ง
สินคา้ คา้ งจ่าย รายการประเภทน้ีไดแ้ ก่

1.1 รายไดค้ า้ งรับ (Accrued Income)
1.2 คา่ ใชจ้ ่ายคา้ งจ่าย (Accrued Expenses)
2. รายการถ่วงหน้า (Prepayments) หมายถึง รายการท่ีกิจการรับเงินลว่ งหนา้ แต่ยงั ใหบ้ ริการแก่ผู้
จ่ายเงินไม่ครบ เช่น ค่าโฆษณารับล่วงหนา้ คาาวารสารรับลว่ งหนา้ หรือรายการท่ีกิจการจ่ายเงินลว่ งหนา้ แต่
ยงั ไดร้ ับบริการไม่ครบหรือยงั ใชป้ ระโยชนไ์ ม่หมด เช่น ค่าเบ้ียประกนั จ่ายล่วงหนา้ คา่ เช่าร้านจ่ายลว่ งหนา้
รายการประเภทน้ีไดแ้ ก่
2.1 รายไดร้ ับลว่ งหนา้ (Unearned Revenue/ Deterred Income)
2.2 ค่าใชจ้ ่ายจ่ายล่วงหนา้ (Prepaid Expenses)
2.3 วสั ดุสิ้นเปลือง (Office Supplies)
3. รายการท่ีไม่เกยี่ วกบั เงนิ สด (Non-Cash) หมายถึง รายการท่ีไม่เก่ียวขอ้ งกบั เงินสด แตก่ ิจการตอ้ ง
บนั ทึกรายการปรับปรุงเพ่ือใหย้ อดคงเหลือในบญั ชีแยกประเภททวั่ ไปของรายการท่ีเกี่ยวขอ้ แสดงยอดตรง
กบั ความเป็นจริง รายการประเภทน้ีไดแ้ ก่
3.1 ค่าเส่ือมราคา (Depreciation Expense)
3.2 หน้ีสงสยั จะสูญและค่าเผอื่ หน้ีสงสัยจะสูญ (Doubtful and Allowance for Doubtful Debts)

การบันทึกรายการปรับปรุง

การบนั ทึกรายการปรับปรุง จะบนั ทึกในสมดุ รายวนั ทว่ั ไป และผา่ นรายการไปบญั ชีแยกประเภท
ทวั่ ไป โดยมีรายละเอียดดงั น้ี

รายได้ค้างรับ (Income/Accrued Revenue)

รายไดค้ า้ งรับ คือ รายไดท้ ี่เกิดข้ึนแลว้ โดยกิจการใหบ้ ริการหรือประโยชน์ไปแลว้ ในงวดบญั ชี

ปัจจุบนั แตย่ งั ไมไ่ ดร้ ับเงินและยงั ไม่ไดบ้ นั ทึกบญั ชี เช่น ดอกเบ้ียคา้ งรับ ค่านายหนา้ คา้ งรับ คา่ เช่าคา้ งรับ

รายการเหลา่ น้ีกิจการจะไดร้ ับในงวดบญั ชีถดั ไป ดงั น้นั ณ วนั สิ้นงวดบญั ชี จึงถือวา่ รายไดท้ ่ีเกิดข้นึ น้ีเป็น

รายไดข้ องงวดบญั ชีปัจจุบนั และในขณะเดียวกนั กิจการก็มีสินทรัพยห์ มนุ เวียนเกิดข้นึ ดว้ ย

การบนั ทีกรายการปรับปรุงจึงบนั ทึกบญั ชีคกู่ นั ดงั น้ี

เดบิต รายไดค้ า้ งรับ (ระบชุ ่ือ) 1XX XX

เครดิต รายได้ (ระบุชื่อ) 4XX XX

ตัวอย่างที่ 1

เม่ือวนั ที่ 31 ธนั วาคม 25X1 ซ่ึงเป็นวนั ที่กิจการปิ ดบญั ชี พบวา่ เมื่อวนั ที่ 1 พฤศจิกายน 25X1

กิจการไดต้ กลงให้ นายมน่ั คง เช่าพ้นื ท่ีหนา้ สานกั งานเพือ่ จาหน่ายอาหารวา่ ง คดิ ค่าเช่าในอตั ราเดือนละ

500 บาท ณ วนั สิ้นงวดบญั ชีกิจการยงั ไม่ไดร้ ับค่าเช่าจากนายมนั่ คง

ให้ทา บนั ทึกรายการปรับปรุงในสมุดรายวนั ทวั่ ไป

เดบิต คา่ เช่าคา้ งรับ (500 X 2) 107 1,000

เครดิต รายไดค้ ่าเช่า 404 1,000

ค่าใช้จ่ายค้างจ่าย (Accrued Expenses)

ค่าใชจ้ ่ายคา้ งจ่าย คือ คา่ ใชจ้ ่ายที่เกิดข้นึ แลว้ และไดร้ ับประโยชน์แลว้ ในงวดบญั ชีปัจจุบนั แตย่ งั

ไมไ่ ดจ้ ่ายเงินและยงั ไมไ่ ดบ้ นั ทึกบญั ชี เช่น คา่ โฆษณา คา่ น้าค่าไฟฟ้า ค่าขนส่งสินคา้ ค่าใชจ้ ่ายเหล่าน้ีกิจการ

จะจ่ายในงวดบญั ชีถดั ไป ตงั น้นั ณ วนั สิ้นงวดบญั ชี จึงถือวา่ ค่าใชจ้ ่ายท่ีเกิดข้นึ น้ีเป็นคา่ ใชจ้ ่ายของงวดบญั ชี

ปัจจุบนั และในขณะเดียวกนั กิจการก็มีหน้ีสินหมุนเวียนเกิดข้ึนดว้ ย การบนั ทึกรายการปรับปรุงจึงบนั ทึก

บญั ชีคกู่ นั ตงั น้ี

เดบิต คา่ ใชจ้ ่าย (ระบุชื่อ) 5XX XX

เครดิต ค่าใชจ้ ่ายคา้ งจ่าย (ระบชุ ่ือ) 2XX XX

ตวั อยา่ งท่ี 2

เมื่อวนั ที่ 31 ธนั วาคม 25X1 ซ่ึงเป็นวนั ท่ีกิจการปิ ดบญั ชี พบวา่ เม่ือวนั ที่ 1 ตุลาคม 25X1กิจการกเู้ งิน

จากธนาคารจานวน 50,000 บาท อตั ราดอกเบ้ียลอยตวั กิจการยงั ไมเ่ คยจ่ายเงินตน้ ตอกเบ้ียใหธ้ นาคารอตั รา

ดอกเบ้ีย ณ เม่ือวนั ที่ 31 ธนั วาคม 25X1 เท่ากบั 5.25% ตอ่ ปี

ให้ทา บนั ที่กรายการปรับปรุงในสมุดรายวนั ทวั่ ไ

เดบิด ดอกเบ้ียจ่าย (50,000 X 5.25%6 X 3/12) 511 656.25

เครดิต ดอกเบ้ียคา้ งจ่าย 205 656.25

รายได้รับล่วงหน้า (Unearned Revenue/Deterred Income)

รายไดร้ ับล่วงหนา้ คือ รายไดท้ ี่กิจการไดร้ ับเงินมาล่วงหนา้ แต่บริการหรือประโยชน์ที่ใหแ้ ก่ลกู คา้ หรือผู้

จ่ายเงิน ยงั ไมห่ มดหรือยงั ไม่ครบ ส่วนใหญ่จะเป็นรายการท่ีคาบเกี่ยวระหวา่ งงวดบญั ชี ต้งั น้นั เมื่อถึงวนั สิ้น

งวดบญั ชีกิจการจะตอ้ งพจิ ารณารายการรับล่วงหนา้ วา่ ในงวดบญั ชีน้ีมีรายไดเ้ กิดข้ึนแลว้ เป็นจานวนเท่าใด

และเป็นรายไดท้ ี่ยงั ไม่เกิดข้ึนหรือรับลว่ งหนา้ เป็นจานวนเท่ใด และตอ้ งบนั ทึกรายการปรับปรุง ซ่ึงข้ึนอยกู่ บั

ตอนที่รับเงินเพราะสามารถบนั ทึกได้ 2 ลกั ษณะ คอื บนั ทึกเป็นรายและบนั ทึกเป็นหน้ีสิน การบนั ทึกรายการ

ปรับปรุงจึงบนั ทึกบญั ชีคู่กนั ดงั น้ี

กรณบี นั ทกึ เป็ นรายได้

เดบิต รายได้ (ระบุชื่อ) 4XX XX

เครดิต รายไดร้ ับลว่ งหนา้ (ระบชุ ื่อ) 2XX XX

กรณีบนั ทึกเป็ นหนีส้ ิน

เดบิด รายไดร้ ับล่วงหนา้ (ระบชุ ื่อ) 2XX XX

เครดิต รายได้ (ระบชุ ่ือ) 4XX XX

ตวั อย่างท่ี 3

เมื่อวนั ที่ 16 ตลุ าคม 25X1 กิจการร่วมคา้ แห่งหน่ึงรับค่าเช่าแผน่ ป้ายโฆษณาซ่ึงติดต้งั อยบู่ นดาดฟ้า

ของสานกั งาน ตกลงกนั ในราคาเดือนละ 3,000 บาท โดยผเู้ ช่าตอ้ งจ่ายลว่ งหนา้ 6 เตือน สัญญาเริ่มเดือน

พฤศจิกายน 25X1

ให้ทา บนั ทึกรายการปรับปรุงในสมดุ รายวนั ทว่ั ไป

- กรณีบนั ทึกเป็นรายได้ (รายไดค้ า่ เช่า)

- กรณีบนั ทึกเป็นหน้ีสิน (คา่ เช่ารับลว่ งหนา้ )

ค่าใช้จ่ายจ่ายล่วงหน้า (Prepaid Expenses)

ค่าใชจ้ ่ายจ่ายลว่ งหนา้ คอื ค่าใชจ้ ่ายที่กิจการจ่ายล่วงหนา้ แตไ่ ดร้ ับบริการหรือประโยชน์ ยงั ไม่หมด

หรือยงั ไมค่ รบ ส่วนใหญ่จะเป็นรายการที่คาบเก่ียวระหวา่ งงวดบญั ชี ดงั น้นั เม่ือถึงวนั สิ้นงวดบญั ชีกิจการ

จะตอ้ งพิจารณารายการจ่ายล่วงหนา้ วา่ ในงวดบญั ชีน้ีมีคา่ ใชจ้ ่ายเกิดข้นึ แลว้ เป็นจานวนเท่าใดและเป็คา่ ใช้

จ่ายที่ยงั ไม่เกิดข้ึนหรือจ่ายล่วงหนา้ เป็นจานวนเทา่ ใด และตอ้ งบนั ทึกรายการปรับปรุงวิธีการบนั ทึกข้นึ อยกู่ บั

ตอนท่ีจ่ายเงินเพราะสามารถบนั ทึกได้ 2 ลกั ษณะ คือ บนั ทึกเป็นคา่ ใชจ้ ่ายและบนั ทึกเป็นสินทรัพย์ การ

บนั ทึกรายการปรับปรุงจึงบนั ทึกบญั ชีคู่กนั ดงั น้ี

กรณีบนั ทึกเป็นคา่ ใชจ้ ่าย

เดบิต คา่ ใชจ้ ่ายจ่ายลว่ งหนา้ (ระบุช่ือ) 1XX XX

เครดิต ค่าใชจ้ ่าย (ระบชุ ื่อ) 5XX XX

กรณีบนั ทึกเป็นสินทรัพย์

เดบิต คา่ ใชจ้ ่าย (ระบชุ ื่อ) 5XX XX

เครดิต ค่าใชจ้ ่ายจ่ายล่วงหนา้ (ระบุช่ือ) 1XX XX

ตัวอย่างท่ี 4
เมื่อวนั ที่ 1 ธนั วาคม 25X1 เอบีจอยเวนเจอร์ จ่ายคา่ โฆษณาทางเคเบิลทีวจี านวน 10,500 บาท เป็นค่า

โฆษณาสาหรับระยะเวลา 3 เดือน กิจการปิ ดบญั ชีวนั ท่ี 31 ธนั วาคม 25X1
ให้ทา บนั ทึกรายการปรับปรุงในสมดุ รายวนั ทว่ั ไป

- กรณีบนั ทึกเป็นคา่ ใชจ้ ่าย (คา่ โฆษณา)
- กรณีบนั ทึกเป็นสินทรัพย์ (ค่าโฆษณาจ่ายล่วงหนา้ )

- กรณีบันทึกเป็ นค่าใช้จ่าย (ค่าโฆษณา) 108 7,000
เดบิต คา่ โฆษณาจ่ายลว่ งหนา้ (10,500 X 2/3) 516 7,000
เครดิต ค่าโฆษณา
516 3,500
- กรณีบันทึกเป็ นสินทรัพย์ (ค่าโฆษณาจ่ายล่วงหน้า) 108 3,500
เดบิต ค่าโฆษณา (10,500 X 1/3)
เครดิต คา่ โฆษณาจ่ายลว่ งหนา้

วัสดุสิ้นเปลือง (Ofce Supplies)
วสั ดุสิ้นเปลือง เป็นสินทรัพยห์ มนุ เวยี นชนิดหน่ึงซ่ึงมีลกั ษณะเป็นของสิ้นเปลืองใชแ้ ลว้ หมดไป

และมีมลู คา่ ตอ่ หน่วยไม่สูงมาก วสั ดุสิ้นเปลืองมีหลายประเภทแลว้ แต่ลกั ษณะการใชง้ าน เช่น
วสั ดุสานกั งาน ไดแ้ ก่ ปากกา ยางลบ น้ายาลบคาผิด คลิปเสียบกระดาษ แฟ้มเอกสาร กระดาษถา่ ย

เอกสาร ฯลฯ
วสั ดุคอมพิวเตอร์ ไดแ้ ก่ แผน่ ดีวีดี กระดาษตอ่ เนื่อง กระดาษพมิ พ์ ฯลฯ
วสั ดุการศึกษา ไดแ้ ก่ ปากกาไวทบ์ อร์ด กระดาษเขียนตอบ กระดาษคาตอบ ฯลฯ
วสั ดุกีฬา ไดแ้ ก่ ลูกขนไก่ ลกู ปิ งปอง ลูกเทนนิส ลกู กอลฟ์ ลูกบอล ฯลฯ
การซ้ือวสั ดุสิ้นเปลืองมาใชง้ าน ส่วนใหญ่จะซ้ือในปริมาณมาก เพราะไดร้ าคาถกู กวา่ และมีวสั ดุ

สิ้นเปลืองใชไ้ ม่ขาดมือ การเบิกจ่ายจะมีการควบคมุ โดยใชห้ ลกั ฐานการเบิกจ่าย ณ วนั สิ้นงวดบญั ชีจะมีการ
ตรวจนบั วสั ดุสิ้นเปลืองคงเหลือ เพือ่ จะไดท้ ราบจานวนวสั ดุสิ้นเปลืองใชไ้ ป มีวธิ ีการคานวณ ดงั น้ี

วสั ดุสิ้นเปลืองคงเหลือตน้ งวด XX บาท

บวก ซ้ือระหวา่ งงวด XX บาท

วสั ดุสิ้นเปลืองมีไวใ้ ชท้ ้งั สิ้น XX บาท

หกั วสั ดุสิ้นเลืองคงเหลือปลายงวด XX บาท

วสั ดุสิ้นเปลืองใชไ้ ป XX บาท

วสั ดุสิ้นเปลืองส่วนที่ใชห้ มดไป ถือเป็นคา่ ใชจ้ ่ายประจาสาหรับงวดบญั ชี ส่วนที่เหลืออยถู่ ือเป็น

สินทรัพยห์ มนุ เวียน ที่จะยกไปงวูดบญั ชีถดั ไป การบนั ทึกรายการปรับปรุงจึงบนั ทึกรายการคู่กนั ดงั น้ี

เดบิต วสั ดุสิ้นเปล้ืองใชไ้ ป 5XX XX

เครดิต วสั ดุสิ้นเปลือง 1XX XX

ตัวอย่างท่ี 5

เม่ือวนั ท่ี 1 มกราคม 25X1 กิจการร่วมคา้ เอกโทตรีการทางพเิ ศษ มีวสั ดุสิ้นเปลืองยกมาราคา 1,500

บาท ระหวา่ งปี ซ้ือเพิ่มเติมอีก 4,000 บาท ณ วนั ท่ี 31 ธนั วาคม 25X1 ซ่ึงเป็นวนั สิ้นงวดบญั ชีปรากฏวา่ มีวสั ดุ

สิ้นเปลืองคงเหลือ 2,100 บาท

ให้ทา บนั ทึกรายการปรับปรุงในสมุดรายวนั ทว่ั ไป

เดบิต วสั ดุสิ้นเปลืองใชไ้ ป (1,500+4,000-2,100) 520 3,400

เครดิต วสั ดุสิ้นเปลือง 106 3,400

ค่าเสื่อมราดา (Depreciation Expense)
ตามมาตรฐานการบญั ชีฉบบั ที่ 16 (ปรับปรุง 2561) เรื่อง ที่ดิน อาคารและอปุ กรณ์ ของสภาวิชาชีพ

บญั ชี ในพระบรมราชปถมั ภ์ ไดใ้ หค้ านิยามและขอ้ พงึ ปฏิบตั ิเกี่ยวกบั คา่ เส่ือมราคาไวด้ งั น้ี
ค่าเส่ือมราคา หมายถึง การปันส่วนจานวนที่คดิ ค่าเส่ือมราคาของสินทรัพยอ์ ยา่ งมีระบบตลอดอายุ

การใชป้ ระโยชนข์ องสินทรัพยน์ ้นั
อายุการใช้ประโยชน์ หมายถึง กรณีใดกรณีหน่ึงต่อไปน้ี
1. ระยะเวลาท่ีกิจการคาดวา่ จะมีสินทรัพยไ์ วใ้ ช้ หรือ
2. จานวนผลผลิตหรือจานวนหน่วยในลกั ษณะอ่ืนท่ีคลา้ ยคลึงกนั ซ่ึงกิจการคาดวา่ จะไดร้ ับจาก

สินทรัพย์
จานวนทีค่ ดิ ค่าเส่ือมราคา หมายถึง ราคาทนุ ของสินทรัพยห์ รือมูลคา่ อื่นท่ีใชแ้ ทนราคาทุนหกั ดว้ ย

มูลค่าคงเหลือของสินทรัพย์

มูลค่าคงเหลือ หมายถึง จานวนเงินโดยประมาณที่กิจการคาดวา่ จะไดร้ ับในปัจจุบนั จากการจาหน่าย
สินทรัพยห์ ลงั จากหกั ตนั ทุน ท่ีคาดวา่ จะเกิดข้ึนจากการจาหน่ายสินทรัพยน์ ้นั หากสินทรัพยน์ ้นั มีอายแุ ละ
สภาพที่คาดวา่ จะเป็น ณ วนั สิ้นสุดอายกุ ารใชป้ ระโยชน์

ท่ดี นิ อาคารและอปุ กรณ์ หมายถึง สินทรัพยท์ ่ีมีตวั ตนซ่ึงเขา้ เงื่อนไขทุกขอ้ ต่อไปน้ี
1. ไวเ้ พือ่ ใชป้ ระโยชน์ในการผลิต ในการจาหน่ายสินคา้ หรือใหบ้ ริการ เพ่ือใหเ้ ช่าเพ่อื ใชใ้ นการ
บริหารงาน และ
2. คาดวา่ จะใชป้ ระโยชน์มากกวา่ หน่ึงรอบระยะเวลา

การคิดค่าเส่ือมราคา
กิจการตอ้ งคิดค่าเสื่อมราคาสาหรับส่วนประกอบของรายการท่ีดิน อาคารและอปุ กรณ์และส่วนแยก
ต่างหากจากกนั เม่ือส่วนประกอบแต่ละส่วนน้นั มีตน้ ทนุ ที่มีนยั สาคญั เมื่อเทียบกบั ตน้ ทุนท้งั หมดของ
สินทรัพยน์ ้นั
การคิดค่าเส่ือมราคาของสินทรัพยจ์ ะเริ่มตน้ เม่ือสินทรัพยน์ ้นั พร้อมใชง้ านเมื่อสินทรัพยอ์ ยใู่ นสถานที่และ
สภาพท่ีพร้อมจะใชง้ านไดต้ ามความประสงคข์ องฝ่ายบริหาร การคิดคา่ เสื่อมราคาจะสิ้นสุดเม่ือกิจการตดั
รายการสินทรัพยน์ ้นั หรือจดั ประเภทสินทรัพยน์ ้นั เป็นสินทรัพยถ์ ือไวเ้ พอื่ ขาย (หรือรวมไวใ้ นกลมุ่ สินทรัพย์
ที่จะจาหน่ายซ่ึงจดั ประเภทเป็นสินทรัพยถ์ ือไวเ้ พื่อขาย) แลว้ แตว่ นั จะเกิดข้ึนก่อนตามมาตรฐานการรายงาน
ทางการเงินฉบบั ท่ี 5 (ปรับปรุง 2561) เร่ือง สินทรัพยไ์ มห่ มนุ เวยี นที่ถือไวเ้ พ่อื ขายและการดาเนินงานที่
ยกเลิก ดงั น้นั กิจการไม่อาจหยดุ คิดคา่ เสื่อมราคาของสินทรัพยเ์ มื่อกิจการไมใ่ ดใ้ ชง้ านสินทรัพยน์ ้นั หรือปลด
จากการใชง้ านประจา เวน้ แต่สินทรัพยน์ ้นั ไดค้ ิดคา่ เส่ือมราคาเตม็ จานวนแลว้ อยา่ งไรก็ตามหากกิจการใช้
วิธีการคดิ ค่าเส่ือมราคาตามปริมาณการใชค้ า่ เสื่อมราคาอาจมีค่าเท่ากบั ศูนยไ์ ดเ้ ม่ือไมม่ ีการผลิต

จานวนท่คี ิดค่าเสื่อมราคาและระยะเวลาการคดิ ค่าเส่ือมราคา
กิจการตอ้ งปันส่วนจานวนท่ีคดิ ค่าเส่ือมราคาของสินทรัพยอ์ ยา่ งมีระบบตลอดอายกุ ารใชป้ ระโยชน์
ของสินทรัพย์
กิจการตอ้ งทบทวนมลู ค่าคงเหลือและอายกุ ารใชป้ ระโยชน์ของสินทรัพยอ์ ยา่ งนอ้ ยท่ีสุดทกุ สิ้นรอบ
ปี บญั ชีและหากคาดวา่ มูลคา่ คงเหลือและอายกุ ารใชป้ ระโยชน์ของสินทรัพยแ์ ตกตา่ งไปจากท่ีใดป้ ระมาณไว้
กิจการตอ้ งถือวา่ การเปล่ียนแปลงท่ีเกิดข้นึ น้นั เป็นการเปลี่ยนแปลงประมาณการทางบญั ชีซ่ึงตอ้ งปฏิบตั ิตาม
มาตรฐานการบญั ชี ฉบบั ที่ 8 (ปรับปรุง 2561) เร่ือง นโยบายการบญั ชี การประมาณการทางบญั ชีและ
ขอ้ ผิดพลาด

วิธกี ารคิดค่าเส่ือมราคา

กิจการตอ้ งเลือกใชว้ ธิ ีการคิดคา่ เส่ือมราคาที่สะทอ้ นรูปแบบของประโยชนเ์ ชิงเศรษฐกิจในอนาคตที่

กิจการคาดวา่ จะไดร้ ับจากสินทรัพย์

การเลือกวิธีการคดิ คาเส่ือมราคาและการประมาณอายกุ ารใชป้ ระโยชนข์ องสินทรัพยเ์ ป็นเร่ืองท่ีตอ้ ง

ใชด้ ุลยพนิ ิจกิจการสามารถใชว้ ธิ ีการคดิ คาเสื่อมราคาซ่ึงมีหลายวธิ ีปันสวนจานวนท่ีคิดค่าเส่ือมราคาของ

สินทรัพยอ์ ยา่ งมีระบบตลอดอายกุ ารใชป้ ระโยชน์ของสินทรัพยว์ ิธีการคดิ ค่าเสื่อบราคามีหลายวธิ ีเช่นวิธี

เส้นตรง วิธียอดคงเหลือลดลง วิธีจานวนผลผลิต เป็นตน้ ในที่น้ีจะนาเสนอเพยี งวิธีเดียวคอื วิธีเส้นตรง

(Staght Ine method) วิซีน้ีมีผลทาใหค้ ่าเส่ือมราคามีจานวนคงที่ตลอดอายกุ ารใชป้ ระโยชน์ของสินทรัพยห์ าก

มูลค่าคงเหลือของสินทรัพยน์ ้นั ไม่เล่ียนแปลง วิธีน้ีเป็นวิธีที่ง่ายและเป็นท่ีนิยมใชท้ วั่ ไป

การคานวณค่าเสื่อมราคาต่อปี =ราคาทุนของสินทรัพยห์ รือมูลค่าอ่ืนท่ีใชแ้ ทนราคาทุนหกั ดว้ ยมลู คา่

คงเหลือของสินทรัพยห์ ารดว้ ยอายกุ ารใชป้ ระโยชน์หรือ

คา่ เสื่อมราคาต่อปี = ราคาทุนของสินทรัพย์ − มลู คา่ คงเหลือ
อายกุ ารใชป้ ระโยชน์

การบนั ทีกรายการปรับปรุงในสมุดรายวนั ทว่ั ไป จะบนั ทึกรายการค่าเส่ือมราคาในบญั ชีค่าเส่ีอมรา

คา ซ่ึงถือเป็นคา่ ใชจ้ ่ายประจางวดบญั ชีของกิจการท่ีไม่ไดเ้ ป็นตวั เงิน แสดงในงบกาไรขาดทุนคกู่ บั บญั ชีค่า

เส่ือมราคาสะสม ถือเป็นสินทรัพย์ แต่เป็นบญั ชีปรับมลู ค่าของที่ติน อาคาร และอปุ กรณ์น้นั ๆจึงแสดงเป็น

รายการหกั ในงบแสดงฐานะการเงิน

เดบิต คา่ เสื่อมราคา-(ระบชุ ่ือ) 5XX XX

เครดิต คา่ เส่ือมราคาสะสม-(ระบชุ ่ือ) 1XX XX

ตวั อยา่ งท่ี 6

เมื่อวนั ที่ 1 ตุลาคม 25X1 กิจการร่วมคา้ แห่งหน่ึง ซ้ือคอมพิวเตอร์พกพา 1 เคร่ือง ราคา 15,500 บาท

คอมพวิ เตอร์พกพาเคร่ืองน้ี คาดวา่ จะมีอายกุ ารใชป้ ระโยชน์ 5 ปี มูลคา่ คงเหลือประมาณ 2,000 บาท กิจการ

ปิ ดบญั ชีวนั ที่ 31 ธนั วาคม 25X1

ให้ทา ขนั ทึกรายการปรับปรุงคาเส่ือมราคา

เดบิต คา่ เสื่อมราคา คอมพวิ เตอร์พกพา (15,500 - 2,000V5 X 3/12) 522 675

เครดิต คาเส่ือมราคาสะสม-คอมพิวเตอร์พกพา 115 675

หนสี้ งสัยจะสูญและค่าเผ่ือหนสี้ งสัยจะสูญ (Doubtful and Allowance for Doubtful Debts)
หน้ีสงสยั จะสูญและค่าเผอื่ หน้ีสงสยั จะสูญ (Doubtful and Allowance for Doubtful Debts)มาตรฐาน

การบญั ชีฉบบั ที่ 101เรื่อง หน้ีสงสยั จะสูญและหน้ีสูญ ของสภาาวชิ าชีพบญั ชีในพระบรม ราชูปถมั ภไ์ ดใ้ หค้ า
นิยามและขอ้ พงึ ปฏิบตั ิเกี่ยวกบั หน้ีสงสยั จะสูญและหน้ีสูญไวด้ งั น้ี
ลกู หนีก้ ารค้า (Trade Receivable)

ลูกหน้ีการคา้ (Trade Receivables) หมายถึง ลกู หน้ีท่ีเกิดจากการดาเนินการคา้ ตามปกติของธุรกิจ
และจะมีชื่อบญั ชีแตกต่างกนั ไดต้ ามประเภทของธุรกิจเช่นธุรกิจธนาคารพาณิชย์ หมายถึงบญั ชีระหวา่ ง
ธนาคารท่ีมีดอกเบ้ีย เงินใหส้ ินเชื่อและดอกเบ้ียคา้ งรับ กิจการประกนั ภยั หมายถึง บญั ชีเบ้ียประกนั ภยั คา้ งรับ
เงินคา้ งรับเก่ียวกบั การประกนั ตอ่ และเงินใหก้ ูย้ มื
ลกู หนอี้ ่ืน (Other Resolvable)

ลูกหน้ีอื่น (Other Receivables) หมายถึง ลกู หน้ีท่ีไม่ไดเ้ กิดจากการคาเนินการคา้ ตามปกติของธุรกิจ
เช่น

- ลูกหน้ีและเงินใหก้ ยู้ มื แก่กรรมการและลกู จา้ ง
- เงินใหก้ ูย้ มื แก่บริษทั ในเครือและบริษทั ร่วม
- รายไดอ้ ื่นคา้ งรับ
หนสี้ ูญ (Bad Debt)
หน้ีสูญ (Bad Debt) หมายถึง ลูกหน้ีที่ใดต้ ิดตามทวงถามจนถึงที่สุดแลว้ แต่ไมไ่ ดร้ ับชาระหน้ีและได้
ตดั จาหน่ายออกจากบญั ชี
หนสี้ งสัยจะสูญ (Doubtful Accounts)
หน้ีสงสยั จะสูญ (Doubtful Accounts) หมายถึง ลกู หน้ีที่คาดวา่ จะเรียกเกบ็ ไมไ่ ด้ และถือเป็น
คา่ ใชจ้ ่ายของรอบระยะเวลาบญั ชีน้นั
ค่าเผ่ือหนสี้ ูญหรือค่าเผื่อหนี้สงสัยจะสูญ (Allowance for Doubtful Accounts)
ค่าเผ่ือหน้ีสูญหรือค่าเผื่อหน้ีสงสยั จะสูญ (Allowance for Doubtful Accounts) หมายถึงจานวนที่กนั
ไวส้ าหรับลกู หน้ีท่ีคาดวา่ จะเรียกเกบ็ ไมไ่ ด้ และถือเป็นบญั ชีปรับมูลค่า (ValuationAccount) ท่ีต้งั ข้ึนเพื่อ
แสดงเป็นรายการหกั จากบญั ชีลูกหน้ีในงบการเงินเพอ่ื ใหค้ งเหลือเป็นมลู ค่าสุทธิของลูกหน้ีที่คาดหมายวา่ จะ
เกบ็ ได้

การบันทึกลูกหนที้ ่ีเกบ็ เงนิ ไม่ได้ มีวธิ ีปฏิบตั ิ 2 วธิ ี คอื

1. วิธีตดั จาหน่ายโดยตรง (Direct Write-Off Method) วิธีน้ี ไม่บนั ทึกรายการจนกวา่ ในรอบ

ระยะเวลาบญั ชีที่มีลูกหน้ีสูญจริง จะบนั ทึกเป็นผลเสียหายในรอบระยะเวลาบญั ชีน้นั โดยบนั ทึกบญั ชีดงั น้ี

เดบิต หน้ีสูญ (เป็นคา่ ใชจ้ ่าย) 5XX XX

เครดิต ลูกหน้ี 1XX XX

2. วิธีต้งั ค่าเผื่อ (Allowance Method) วิธีน้ี จะประมาณหน้ีท่ีคาดวา่ จะเก็บไม่ไดโ้ ดยคานวณจาก

ยอดขายหรือจากยอดลูกหน้ี แลว้ บนั ทึกจานวนที่ประมาณข้ึนน้นั รายการน้ีทาในรอบระยะเวลาบญั ชีที่

บนั ทึกรายการขาย โดยบนั ทึกบญั ชีตงั น้ี

เดบิต หน้ีสงสยั จะสูญ (เป็นค่าใชจ้ ่าย) 5XX XX

เครดิต ค่าเผื่อหน้ีสงสยั จะสูญ (เป็นบญั ชีปรับมูลคา่ ลูกหน้ี) 1XX XX

วิธีตดั จาหน่ายโดยตรง เป็นวิธีท่ีง่ายและสะดวกแต่มีขอ้ บกพร่องและไม่เป็นท่ียอมรับ ส่วนวิธีต้งั ค่า

เผ่อื เป็นวิธีท่ีถูกตอ้ งตามหลกั บญั ชี ดงั น้นั ในที่น้ีจะใชว้ ิธีต้งั คา่ เผ่ือ

วิธีการประมาณหนสี้ งสัยจะสูญ

วิธีการประมาณหน้ีสงสยั จะสูญ ท่ีนิยมใชม้ ี 3 วิธี ดงั น้ี

1. คานวณเป็นร้อยละของยอดขาย (Percentage Of Sales)

1.1 คานวณเป็นร้อยละของยอดขายรวม

1.2 คานวณเป็นร้อยละของยอดขายเช่ือ

2. คานวณเป็นร้อยละของยอดลกู หน้ี (Percentage Of Outstanding Receivable)

2.1 คานวณเป็นร้อยละของยอดลกู หน้ี โดยถือวา่ อตั ราส่วนของจานวนหน้ีสงสยั จะสูญ

สาหรับลูกหน้ีท้งั หมดจะคงที่

2.2 คานวณโดยจดั กลุ่มลูกหน้ีจาแนกตามอายขุ องหน้ีที่คา้ งชาระ โดยถือวา่ ลูกหน้ีใหค้ า้ ง

ชาระนานจะมีโอกาสไมช่ าระหน้ีมากกวา่ ลกู หน้ีที่เร่ิมเกิดข้ึน

3. คานวณโดยพจิ ารณาลูกหน้ีแตล่ ะราย วธิ ีน้ีจะกระทาไดย้ ากในธุรกิจที่มีลูกหน้ีจานวนมากราย

หมายเหตุ 1. อตั ราร้อยละที่นามาใชใ้ นการประมาณการ จะตอ้ งมีการทบทวนและปรับปรุงอยเู่ สมอ

2. จานวนหน้ีสงสยั จะสูญท่ีประมาณไดเ้ ม่ือนามาเปรียบเทียบกบั จานวนท่ีแสตงในบญั ชี ค่าเผ่ือหน้ีสงสยั จะสูญท่ี

มีอยแู่ ลว้ ถา้ หากจานวนท่ีประมาณไดม้ ากกว่าก็จะตอ้ งเพม่ิ ใหเ้ ท่ากบั จานวนที่ประมาณใด้ โดยถือเป็นหน้ีสงสัยจะสูญ แสดง

เป็นค่าใชจ้ ่ายในงบกาไรยาดทนุ แต่ถา้ จานวนท่ีประมาณไดม้ ีนอ้ ยกว่าท่ีแสดงอยใู่ นบญั ชี ก็ให้ลดจานวนในบญั ชีลงใหเ้ หลือ

เท่ากบั จานวนทีป่ ระมาณได้ และแสดงเป็นยอดเครดิตในงบกาไรขาดทุน

ตวั อย่างที่ 7

ในวนั ที่ 31 ธนั วาคม 25X1 ซ่ึงเป็นวนั สิ้นงวดบญั ชี กิจการมียอดลกู หน้ีการคา้ คงเหลือ 50,000 บาท

ค่าเผ่ือหน้ีสงสยั จะสูญคงเหลือ200 บาท กิจการประมาณหน้ีงงสัยจะสูญ 2% ของยอดลูกหน้ีการคา้

ให้ทา บนั ทึกรายการปรับปรุงในสมตุ รายวนั ทวั่ ไป (กิจการปิ ดบญั ชีวนั ที่ 31 ขนั วาคม 25X1)

25X1

ธ.ค. 31 เดบิต หน้ีสงสัยจะสูญ (50,000 X 296) 200] 525 800

เครดิต คา่ เม่ือหน้ีสงสัยจะสูญ 104 800

ตัวอย่างที่ 8

ในวนั ท่ี 31 ธนั วาคม 25X1 ซ่ึงเป็นวนั สิ้นงวดบญั ชี กิจการมียอดขายเช่ือท้งั สิ้น 88,000 บาท

คา่ เผอื่ หน้ีสงสยั จะสูญคงเหลือ 2,000 บาท กิจการประมาณหน้ีสงสยั จะสูญ 1% ของยอดขายเช่ือ

ให้ทา บนั ทึกรายการปรับปรุงในสมุดรายวนั ทว่ั ไป (กิจการปิ ดบญั ชีวนั ที่ 31 ชนั วาคม 25X1)

25X1

ธ.ค. 31 เดบิต หน้ีสงสยั จะสูญ (88,000 X 1%6) 525 880

เครดิต ค่าเผ่ือหน้ีสงสยั จะสูญ 104 880

การบันทกึ รายการปิ ดบัญชี

การบนั ทึกรายการปิ ดบญั ชีสาหรับกิจการร่วมคา้ กเ็ หมือนกบั ธุรกิจอ่ืนๆ แยกตามลกั ษณะการ

ประกอบธุรกิจ แบง่ ออกเป็น 2 ลกั ษณะ คอื

กจิ การให้บริการ

การบนั ทึกรายการปิ ดบญั ชี มีข้นั ตอนดงั น้ี

ข้นั ตอนท่ี 1 โอนปิ ดบญั ชีรายไดค้ าบริการและรายไดอ้ ่ืน (ถา้ มี) ไปบญั ชีกาไรขาดทุนโดย

เดบิต รายไดค้ า่ บริการ XX

รายไดอ้ ื่น XX

เครดิต กาไรขาดทุน XX

ข้นั ตอนที่ 2 โอนปิ ดบญั ชีค่าใชจ้ ่ายต่างๆ ไปบญั ชีกาไรขาดทนุ โดย

เดบิต กาไรขาดทุน XX

เครดิต ค่าใชจ้ ่ายรายการที่ 1 (ระบุ) XX

ค่าใชจ้ ่ายรายการที่ 2 (ระบุ) XX

คา่ ใชจ้ ่ายรายการท่ี 3 (ระบ)ุ XX

ข้นั ตอนท่ี 3 โอนปิ ดบญั ชีกาไรขาดทุน ไปบญั ชีส่วนของผรู้ ่วมคา้ หรือกาไร (ขาดทุน) สะสมยงั

ไม่ไดแ้ บ่ง

กรณกี าไรสุทธิ

เดบิต กาไรขาดทุน(ผลต่างข้นั ท่ี 1 และ 2) XX

เครดิต ผรู้ ่วมคา้ คนท่ี 1 XX

ผรู้ ่วมคา้ คนที่ 2 XX

ผรู้ ่วมคา้ คนที่ 3 XX

หรือ

เดบิต กาไรขาดทุน XX

เครดิต กาไรสะสมยงั ไม่ไดแ้ บ่ง XX

กรณขี าดทนุ สุทธิ

เดบิต ผรู้ ่วมคา้ คนที่ 1 XX

ผรู้ ่วมคา้ คนที่ 2 XX

ผรู้ ่วมคา้ คนท่ี 3 XX

เครดิต กาไรขาดทุน XX

หรือ

เดบิต ขาดทุนสะสมยงั ไมไ่ ดแ้ บ่ง XX

เครดิต กาไรขาดทนุ XX

กจิ การซื้อขายสินค้า

การบนั ที่กรายการปิ ดบญั ชี จะมี 2 วธิ ี คือ

1. วธิ ีผ่านต้นทุนขาย วิธีน้ีจะโอนปิ ดบญั ชีท่ีเกี่ยวกบั ตนั ทุนขายที่มียอดคงเหลือทางดา้ นเดบิตบนั ทึก

สินคา้ คงเหลือ (ปลายงวด) และโอนปิ ดบญั ชีที่มียอดคงเหลือทางดา้ นเครติดไปบญั ชีตน้ ทนุ ขายจากน้นั จะ

โอนปิ ดบญั ชีตน้ ทุนขาย บญั ชีท่ีเก่ียวกบั รายไดแ้ ละคา่ ใชจ้ ่ายท่ีเหลืออยู่ ไปบญั ชีกาไรขาดทนุ และข้นั ตอน

สุดทา้ ยจะโอนปิ ดบญั ชีกาไรขาดทนุ ไปบญั ชีส่วนของผรู้ ่วมคา้ หรือบญั ชีกาไร (ขาดทุน) สะสมยงั ไม่ไดแ้ บง่

2. วิธีไม่ผ่านต้นทนุ ขาย วธิ ีน้ีกิจการจะไมเ่ ปิ ดบญั ชีตน้ ทุนขายเหมือนวิธีแรกแต่จะบนั ทึกรายการ
สินคา้ คงเหลือ (ปลายงวด) และโอนปิ ดบญั ชีที่เกี่ยวกบั รายไดแ้ ละคา่ ใชจ้ ่ายไปยงั บญั ชีกาไรขาดทุนและ
ข้นั ตอนสุดทา้ ยจะโอนปิ ดบญั ชีกาไรขาดทุนไปยงั บญั ชีส่วนของผูร้ ่วมคา้ หรือบญั ชีกาไร (ขาดทุน) สะสมยงั
ไม่ไดแ้ บง่ วธิ ีน้ีจะมีข้นั ตอนนอ้ ยกวา่ วิธีแรก

ตัวอย่างท่ี 9 ต่อไปน้ีเป็นยอดคงเหลือในบญั ชีแยกประเภททวั่ ไปบางส่วนของสองสหายร่วมคา้ ณ วนั ที่ 31

ธนั วาคม 25XX ซ่ึงเป็นวนั สิ้นงวดบญั ชี

ชื่อบัญชี เดบติ เครดิต

สินคา้ คงเหลือ 31,000

นายโชคดี 100,000

นายมีชยั 50,000

ขายสินคา้ 387,600

รับคืนสินคา้ 1,100

ส่วนลดจ่าย 2,500

ซ้ือสินคา้ 87,800

ส่งคนื สินคา้ 700

ส่วนลดรับ 2,100

คา่ ขนส่งเขา้ 1,300

ค่าขนส่งออก 3,400

เงินเดือนพนกั งาน 120,000

ค่าเบ้ียประกนั อคั คีภยั 4,500

คา่ ใชจ้ ่ายเกี่ยวกบั รภ 10,200

คา่ โฆษณา 2,500

คา่ เช่าร้าน 24,000

คา่ สาธารณูปโภค 9,900

ค่าใชจ้ ่ายเบด็ เตลด็ 700

วสั ดุสานกั งานใชไ้ ป 1,100

ค่าเส่ือมราคา-รถจกั รยานยนต์ 3,300

ค่าเสื่อมราคา-รถบรรทกุ 45,000

คา่ เส่ือมราคา-อปุ กรณ์สานกั งาน 25,000

ข้อมูลเพม่ิ เตมิ 1. สินคา้ คงเหลือปลายงวดตรวจนบั และคานวณตน้ ทนุ ได้ 45,500 บาท

2. ผรู้ ่วมคา้ ตกลงแบง่ กาไรขาดทนุ ทกุ ปี ถึงแมก้ ารร่วมคา้ ยงั ไม่สิ้นสุด โดยแบง่ กาไรขาดทุน 75% ใน

อตั รา 2:1 ท่ีเหลืออีก 25% ใหโ้ อนไปบญั ชีกาไร (ขาดทนุ ) สะสมยงั ไมไ่ ดแ้ บ่ง สาหรับผลประโยชนอ์ น่ื ใหค้ ดิ ใหใ้ นปี สุดทา้ ย

ของโครงการ

ให้ทา บนั ทึกรายการปิ ดบญั ชีในสมุดรายวนั ทวั่ ไป (วธิ ีผา่ นตน้ ทนุ ขายและวธิ ีไม่ผา่ นตน้ ทนุ ขาย)

วิธีผ่านต้นทุนขาย