หน่วยที่ 9
เงินทดรองและหนี้สินระหว่างผู้ฝากขาย
กับผู้รับฝากขาย
หน่วยท่ี 9 เงินทดรองและหนีส้ ินระหว่างผู้ฝากขายกบั ผ้รู ับฝากขาย
สาระสาคัญ
1. ถา้ ผรู้ ับฝากขาย ขายสินคา้ ไดเ้ พียงบางส่วน ผรู้ ับฝากขายสามารถนาคาใชจ้ ่ายในการรับฝากขาหกั
จากเงินงวดแรกท่ีได้รับจากการขาย โดยเฉล่ียค่าใชจ้ ่ายส่วนท่ีอาจถือเป็ นตน้ ทุนของสินคา้ ที่ยงั ชายไม่ได้
ยกยอดต่อไปเป็ นตนั ทุนสินค้าท่ียงั ขายไม่ได้และแสดงรวมเป็ นสินค้าคงเหลือในมือของผูร้ ับฝากขาย
ซ่ึงวธิ ีการบนั ทึกบญั ชีเกี่ยวกบั การขายสินคา้ ไดบ้ างส่วนสามารถทาได้ 2 วิธี คอื บนั ทึกบญั ชีการฝากขายแยก
จากการขายสินคา้ ปกติของกิจการ และบนั ทึกบญั ชีการฝากขายรวมกบั การขายสินคา้ ปกติของกิจการ
2. ผูฝ้ ากขายสามารถบนั ทึกบญั ชีเกี่ยวกบั สินคค้ งเหลือของผูฝ้ ากขายที่ยงั ขายไม่หมดได้ 2 วิธี คือ
บนั ทึกบญั ชีการฝากขายแยกจากการขายสินคา้ ปกติของกิจการ และบนั ทึกบญั ชีฝากขายรวมกบั การขาย
สินคา้ ปกติของกิจการในวนั สิ้นงวดบญั ชีสินคา้ คงเหลือในมือผูร้ ับฝากชาย ผูฝ้ ากขายตอ้ งนามาแสดงเป็ น
สินคา้ คงเหลือของตนเอง ราคาสินคา้ คงเหลือจะเท่ากับราคาทุนของสินค้าบวกดว้ ยส่วนเฉลี่ยค่ าใช้จ่าย
สาหรับสินคา้ ที่ยงั ขายไม่ไดด้ ว้ ย
3. การฝากขายกรณีอื่นๆ ไดแ้ ก่ การบญั ชีเกี่ยวกบั สินคา้ ฝากขายรับคนื การบญั ชีเก่ียวกบั เงินทตรอง
และการบญั ชีเก่ียวกบั หน้ีสินระหวา่ งผฝู้ ากขายและผรู้ ับฝากขาย
การฝากขายสินคา้ นอกจากมีการบนั ทึกบญั ชีตามที่กลา่ วแลว้ ในหน่วยต่างๆ ที่ผ่านมายงั มีบญั ชีอื่นๆ
ที่เกี่ยวกบั การฝากขายดงั ตอ่ ไปน้ี
1. การขายสินคา้ ฝากขายไดบ้ างส่วน
2. สินคา้ คงเหลือของผฝู้ ากขาย
3. การบญั ชีเกี่ยวกบั สินคา้ ฝากขายรับคนื
4. การบญั ชีเกี่ยวกบั เงินทดรอง
5. การบญั ชีเก่ียวกบั หน้ีสินระหวา่ งผฝู้ ากขายและผรู้ ับฝากขาย
การขายสินค้าฝากขายได้บางส่วน
ในกรณีท่ีผรู้ ับฝากขายขายสินคา้ ท่ีรับฝากขายไดเ้ พียงบางส่วน ผรู้ ับฝากขายสามารถนาคา่ ใชจ้ ่ายใน
การรับฝากขายซ่ึงผูร้ ับฝากขายไดจ้ ่ายไปก่อนจานวนท้งั หมดหักออกจากเงินงวดแรก ท่ีไดร้ ับจากการขาย
ส่วนผฝู้ ากขายจะตอ้ งเฉล่ียค่าใชจ้ ่ายปันส่วนหน่ึงเป็นค่าใชจ้ ่ายของงวดบญั ชีท่ีขายสินคา้ และอีกส่วนหน่ึงให้
ปันส่วนให้กับสินค้าคงเหลือที่ยังขายไม่ได้ ถือเป็ นต้นทุนสินค้าคงเหลือในมือผูร้ ับฝากขายแสดงเป็ น
สินทรัพยใ์ นงบแสดงฐานะการเงิน
การบนั ทึกบญั ชีเก่ียวกบั การขายสินคา้ ฝากขายไดเ้ พียงบางส่วนในสมุดบญั ชีของผฝู้ ากขายสามารถ
ทาได้ 2 กรณี ดงั น้ี
กรณีที่ 1 บนั ทีกบญั ชีการฝากขายแยกจากการขายสินคา้ ปกติของกิจการ
กรณีที่ 2 บนั ทึกบญั ชีการฝากขายรวมกบั การขายสินคา้ ปกติของกิจการ
กรณีที่ 1 บนั ทึกบญั ชีการฝากขายแยกจากการขายสินค้าปกติของกจิ การ (ด้านผู้ฝากขาย)
ตัวอย่างท่ี 1 วนั ที่ 5 ธนั วาคม 25X1 บริษทั อญั ชลี จากดั ส่งเครื่องทาน้าอุ่นไปฝากขายร้านมารวยจานวน 10
เคร่ือง ราคาทุนเครื่องละ 3,000 บาท และต้งั ราคาขายไวเ้ ครื่องละ 6,000 บาทบริษทั อญั ชลี จากดั จ่ายคา่ บรรจุ
หีบห่อ 1,500 บาท ต่อมาวนั ท่ี 19 ธนั วาคม 25X1 บริษทั อญั ชลี จากดั ไดร้ ับรายงานการขายจากร้านมารวย
วา่ ขายเคร่ืองทาน้าอ่นุ ได้ 7 เคร่ืองคดิ ค่านายหนา้ 20% ของยอดขาย ร้านมารวยจ่ายค่าขนส่ง 500 บาท
รายงานการขาย
ขายสินคา้ (6,000 x 7) 42,000 บาท
หัก คา่ ใชจ้ ่าย :
ค่าขนส่งสินคา้ 500
คา่ นายหนา้ 20% ของ 42,000 8,400 8,900 บาท
เงินสดท่ีส่งมาดว้ ย 33,100 บาท
บริษทั อญั ชลี จากดั ผฝู้ ากขายจะบนั ทึกรายการในสมุดรายวนั ทวั่ ไปดงั น้ี
การคานวณการปันส่วนค่าใช้จ่าย
ค่าใชจ้ ่าย :
คา่ ขนส่ง-ผรู้ ับฝากขาย (ร้านมารวย) 500 บาท
คา่ บรรจุหบั ห่อ-ผฝู้ ากขาย (บริษทั อญั ชลี จากดั ) 1,500 บาท
รวม 2,000 บาท
เครื่องทาน้าอ่นุ ที่ขายได้ 7 เคร่ือง ไดร้ ับปันส่วน = 2,000 x 7/10 = 1,400 บาท
เครื่องทาน้าอุ่นที่เหลือ 3 เครื่อง ไดร้ ับปันส่วน = 2,00 x 3/10 = 600 บาท
รายการขา้ งตน้ จะใช้ได้ท้งั กรณีที่ผูฝ้ ากขายใชว้ ิธีการบนั ทึกบญั ชีสินคา้ คงเหลือแบบสิ้นงวดและ
วิธีการบนั ทึกบญั ชีสินคา้ คงเหลือแบบตอ่ เนื่อง
กรณที ี่ 2 บันทึกบัญชีการฝากขายรวมกบั การขายสินค้าปกตขิ องกจิ การ (ด้านผู้ฝากขาย)
การบนั ทึกรายการขายสินคา้ ฝากขายไดบ้ างส่วนและกิจการบนั ทึกบญั ชีการฝากขายรวมกบั การขาย
สินคา้ ปกติของกิจการจะเป็นดงั น้ี
สินค้าคงเหลือของผู้ฝากขาย
กิจการที่ส่งสินคา้ ไปฝากชาย เมื่อถึงวนั สิ้นงวดบญั ชี ถา้ มีสินคา้ คงเหลืออยู่ในมือของผูร้ ับฝากขาย
จะตอ้ งนามาแสดงเป็ นสินคา้ คงเหลือของผูฝ้ ากขาย โดยจะแสดงรายการในงบแสดงฐานะการเงิน ซ่ึงจะ
บนั ทึกดว้ ยราคาทุนของสินคา้ ฝากขายบวกกบั ค่าใช้จ่ายเฉลี่ยค่าใช้จ่ายเฉล่ียดงั กล่าวจะถือเป็ นตน้ ทุนของ
สินคา้ ท่ียงั ขายไม่ได้ เช่น ค่าชนส่งสินคา้ ท่ีผูฝ้ ากขายหรือผูร้ ับฝากขายไดจ้ ่ายไป ส่วนค่าโฆษณาและคา
นายหนา้ จะเป็นค่าใชจ้ ่ายท่ีไมถ่ ือเป็นตน้ ทุนสินคา้ คงเหลือ
สินคา้ ฝากขายคงเหลือในวนั สิ้นงวดบญั ชี ผูฝ้ ากขายจะแสดงยอดในงบแสดงฐานะการเงินอยู่ใน
หวั ขอ้ สินทรัพยห์ มุนเวียน ภายใตห้ วั ขอ้ สินคา้ คงเหลือ
งบแสดงฐานะการเงิน (บางส่วน)
สินทรัพย์
สินทรัพยห์ มุนเวียน
เงินสดและรายการเทียบเทา่ เงินสด XX
ลูกหน้ีการคา้ และลูกหน้ีอ่ืน XX
หกั คา่ เผอ่ื หน้ีสงสัยจะสูญ XX XX
สินคา้ คงเหลือ :
สินคา้ ในมือ XX
สินคา้ ฝากขาย XX XX
การบญั ชีสาหรับสินคฝ้ ากขายคงเหลือดา้ นผฝู้ ากชาย สามารถบนั ทึกบญั ชีได้ 2 กรณี คือ
กรณีที่ 1 บนั ทึกบญั ชีการฝากขายแยกจากการขายสินคา้ ปกติของกิจการ
กรณที ี 2 บนั ทึกบญั ชีการฝากขายรวมกบั การขายสินคา้ ปกติของกิจการ
กรณที ี่ 1 บนั ทกึ บญั ชีการฝากขายแยกจากการขายสินค้าปกตขิ องกจิ การ
การที่ส่งสินคา้ ไปฝากขายถา้ กิจการบนั ทีกรายไดจ้ ากการฝากขายแยกจากการขายสินคา้ ปกติของ
กิจการ ไม่วา่ จะใชว้ ธิ ีสินคา้ คงเหลือแบบสิ้นงวดหรือวิธีบนั ทึกบญั ชีสินคา้ คงเหลือแบบต่อเน่ืองยอดคงเหลือ
ในบญั ชีฝากขายจะหมายถึง สินคา้ คงเหลือในมือของผรู้ ับฝากชาย เพราะบญั ชีฝากขายจะบนั ทึกบญั ชีสินคา้
คงเหลือดา้ นเดบิตดว้ ยราคาทุนของสินคา้ และค่าใชจ้ ่ายอ่ืนๆ ท่ีอาจถือเป็นราคาทนุ ของสินคา้ ได้ ยอดคงเหลือ
ในบญั ชีฝากขายจะนาไปแสดงไวเ้ ป็นส่วนหน่ึงของสินคา้ คงเหลือในงบ แสดงฐานะการเงิน
ตวั อย่างท่ี 2 วนั ท่ี 1 ธนั วาคม 25X1 บริษทั ฟ้าใส จากดั ส่งเครื่องทาน้าแขง็ ยนู ิตไปฝากขายร้านแกว้ ตาจานวน
5 เคร่ือง ราคาทุนเครื่องละ 8,000 บาท ต้งั ราคาขายไวเ้ คร่ืองละ 15,000 บาทต่อมาวนั ท่ี 30 ธันวาคม 25X1
ร้านแกว้ ตาแจง้ มายงั บริษทั ฟ้าใส จากดั วา่ ขายเครื่องทาน้าแข็งยนู ิตได้ 3 เครื่อง และจ่ายค่าขนส่งสินคา้ 500
บาท ค่าใชจ้ ่ายในการขาย(ค่าโฆษณา) 1,000 บาท ค่านายหนา้ 20% ของยอดขาย หลงั จากหักค่าใชจ้ ่ายและ
คา่ นายหนา้ แลว้ ร้านแกว้ ตาไดส้ ่งเงินสดพร้อมรายงานการขายมาใหบ้ ริษทั ฟ้าใส จากดั
การคานวณคา่ ใชจ้ ่ายของสินคา้ ฝากขายเป็นดงั น้ี
การบนั ทึกรายการในสมุดรายวนั ทวั่ ไปเมื่อไดร้ ับรายงานการขายเป็นดงั น้ี
การคานวณ
ขายสินคา้ (15,000 x 3) 45,000 บาท
หกั ค่าใชจ้ ่าย :
ค่าขนส่งสินคา้ 500
ค่าใชจ้ ่ายในการขาย 1,000
ค่านายหนา้ 9,000 10,500 บาท
เงินสดท่ีไดร้ ับ 34,500 บาท
บญั ชีขายโดยการฝากขายภายหลงั การปรับปรุงรายการในวนั สิ้นงวดบญั ชีจะเป็นดงั น้ี
กรณที ี่ 2 บนั ทกึ บัญชีการฝากขายรวมกบั การขายสินค้าปกตขิ องกจิ การ (ด้านผู้ฝากขาย)
กิจการท่ีส่งสินคา้ ไปฝากขายเมื่อถึงวนั สิ้นงวดบญั ชี ถา้ สินคา้ ที่ส่งไปฝากขายยงั ขายไมห่ มดคา่ ใชจ้ ่าย
ต่างๆ ส่วนที่เฉลี่ยเป็นของสินคา้ ฝากขายท่ียงั ขายไม่ไดจ้ ะถือว่าเป็ นค่าใชจ้ ่ายจ่ายล่วงหนา้ (สินทรัพยห์ มุนเวียน)
เมื่อผูฝ้ ากขายไดร้ ับรายงานการขาย จะตอ้ งนาค่าใชจ้ ่ายท้งั หมดท่ีเกิดจากการฝากขายมาพิจารณาแยกเป็ น
ค่าใชจ้ ่ายของงวดท่ีเกิดรายการ และเป็นคา่ ใชจ้ ่ายของสินคา้ ท่ียงั ขายไมไ่ ด้
สาหรับค่าใชจ้ ่ายต่างๆ ท่ีผฝู้ ากขายจ่ายเก่ียวกบั สินคา้ ฝากขายที่ยงั ขายไม่ได้ จะตอ้ งทาการโอนเป็ น
คา่ ใชจ้ ่ายจ่ายลว่ งหนา้ เช่นเดียวกนั กบั ค่าใชจ้ ่ายที่ผรู้ ับฝากขายจ่ายแทนไปก่อน การบนั ทึกบญั ชี จะเป็นดงั น้ี
เดบิต ค่าใชจ้ ่ายจ่ายล่วงหนา้ XX
เครดิต ค่าใชจ้ ่าย XX
สินค้าฝากขายรับคืน
การฝากขายสินคา้ บางคร้ังผูร้ ับฝากขายอาจตอ้ งมีการส่งคืนสินคา้ ที่รับฝากขายให้ผูฝ้ ากขายกรณี
สินคา้ ที่ฝากขายน้นั ชารุดเสียหาย การบนั ทึกบญั ชีกรณีท่ีผรู้ ับฝากขายส่งสินคา้ ฝากขายคืนผฝู้ ากขายจะบนั ทึก
รายการกลบั รายการท่ีบนั ทึกไวเ้ มื่อตอนส่งสินคา้ ไปฝากขายด้วยราคาทุนของสินคา้ ส่วนเฉล่ียค่าใช้จ่าย
ท่ีเก่ียวขอ้ งให้ตดั เป็นค่าใชจ้ ่ายของงวดบญั ชีที่เกิดรายการไม่นามา รวมเป็นสินคา้ คงเหลือ และสินคา้ รับคืน
ชารุดเสียหายอาจตอ้ งตีราคาดว้ ยราคาตลาดท่ีต่ากวา่ ราคาทุนของสินคา้ กย็ อ่ มได้
การบนั ทึกรายการสินคา้ ฝากขายรับคืน (ดา้ นผฝู้ ากขาย) จะเป็นดงั น้ี
เดบิต สินคา้ ส่งไปฝากขาย (หรือสินคา้ คงเหลือ) XX
เครดิต ฝากขาย (ตามราคาทุนของสินคา้ รับคืน)
XX
เงนิ ทดรอง
การส่งสินคา้ ไปฝากขายบางคร้ังผูฝ้ ากขายอาจจะส่งเงินไปใหผ้ ูร้ ับฝากขายไวจ้ ่ายค่าใชจ้ ่ายเกี่ยวกบั
การฝากขายเรียกวา่ เงินทดรอง การบนั ทึกบญั ชีเกี่ยวกบั เงินทดรองจะมีดงั น้ี
ก. ทางดา้ นผฝู้ ากขาย
- เมื่อจ่ายเงินทตรอง
เดบิต ฝากขาย-ผรู้ ับฝากขาย XX
เครดิต เงินสด XX
- เม่ือไดร้ ับเงินทตรองคืน XX
XX
เดบิต เงินสด
เครดิต ฝากขาย-ผรู้ ับฝากขาย
ข. ทางดา้ นผรู้ ับฝากขาย XX
- เมื่อไดร้ ับเงินทดรอง XX
เดบิต เงินสด
เครดิต รับฝากขาย-ผฝู้ ากขาย
- เมื่อจ่ายเงินทดรองคนื ผฝู้ ากขาย XX
XX
เดบิต รับฝากขาย-ผฝู้ ากขาย
เครดิต เงินสด
หนีส้ ินระหว่างผ้ฝู ากขายและผ้รู ับฝากขาย
การส่งสินคา้ ไปฝากขายอาจมีหน้ีสินระหวา่ งผฝู้ ากขายและผรู้ ับฝากขายเกิดข้ึนได้ เช่น ผรู้ ับฝากขาย
ขายสินคา้ ไดแ้ ลว้ แต่ยงั ไม่ไดส้ ่งเงินให้ผูฝ้ ากขาย หรือส่งเงินให้ผูฝ้ ากขายเพียงบางส่วน หรืออาจเกิดจาก
ผรู้ ับฝากขายจ่ายคา่ ใชจ้ ่ายต่างๆ แทนผฝู้ ากขายสูงกวา่ รายไดจ้ ากการขายสินคา้ เป็นตน้ ซ่ึงสาเหตุมีดงั น้ี
1. กรณีที่ผรู้ ับฝากขายส่งเงินไม่ครบจานวนให้ผฝู้ ากขาย เม่ือผรู้ ับฝากขายขายสินคา้ ไดแ้ ลว้ จะจดั ทา
รายงานการขายส่งให้ผูฝ้ ากขายพร้อมเงินคงคา้ ง แต่ถา้ ผูร้ ับฝากขายส่ งเงินมาให้ผูฝ้ ากขายไม่ครบจานวน
ทางดา้ นผฝู้ ากขายจะบนั ทึกบญั ชี เดบิ บญั ชีฝากขายเทา่ กบั จานวนเงินท่ียงั ไม่ไดส้ ่งมาให้
ตวั อย่างที่ 3 บริษทั ตะวนั จากดั ส่งสินคา้ ไปฝากขายร้านประชาชื่น ในวนั สิ้นงวดบญั ชี ร้านประชาช่ืนไดท้ า
รายงานการขายสินคา้ ส่งมาแจง้ ว่า สินคา้ ฝากขายขายไดเ้ ป็นเงินสดจานวน 30,000 บาทค่าใชจ้ ่ายของสินคา้
ฝากขาย 1,000 บาท ค่านายหน้าในการขาย 6,000 บาทแต่ร้านประชาชื่นส่งเงินมาให้บริษทั ตะวนั จากัด
เพยี ง 20,000 บาท จานวนเงินที่ยงั ไมไ่ ดส้ ่งมาให้ 10,000 บาท จะขอส่งใหใ้ นวนั ที่ 3 ของเดือนถดั ไป
การบนั ทึกบญั ชีจะเป็นดงั น้ี
2. กรณีผรู้ ับฝากขายขายสินคา้ ไดเ้ พียงบางส่วน และผรู้ ับฝากขายจ่ายค่าใชจ้ ่ายแทนไม่สูงกวา่ รายได้
จากการขายสินคา้ ถา้ การฝากขายสินคา้ เกิดกรณีเช่นน้ี ผรู้ ับฝากขายจะไม่ส่งเงินค่าสินคา้ ให้ผฝู้ ากขาย จะทา
เพยี งส่งรายงานการขายไปใหผ้ ฝู้ ากขายเท่าน้นั
ตัวอย่างท่ี 4 วนั ที่ 1 สิงหาคม 25X1 บริษทั ดวงใจ จากดั ส่งเคร่ืองทาน้าอุ่นไปฝากขายร้านกานดาจานวน 10
เคร่ือง เคร่ืองทาน้าอุ่นมีราคาทุนเครื่องละ 2,000 บาท และกาหนดราคาขายไวเ้ คร่ืองละ 3,500 บาท ต่อมา
วนั ที่ 25 สิงหาคม 25X1 บริษทั ดวงใจ จากดั ไดร้ ับรายงานขายจากร้านกานดาว่าขายเครื่องทาน้าอุ่นได้ 3
เครื่อง คิดคา่ นายหนา้ ในการขาย 10% ของยอดขาย และจ่ายค่าโฆษณา 15,000 บาท
การบนั ทึกบญั ชีจะเป็นดงั น้ี