บท 12

บทท่ี 12

การควบคุมการเจรญิ เตบิ โตและการตอบสนองของพชื

นาย ศรณั ยภ์ ทั ร วชิ ิตพงษ์
เลขท่ี 21 ม.5/4

Plant growth regulator Plant hormone

สารควบคุมการเจรญิ เตบิ โต หรอื ทเ่ี รยี กกนั ทวั่ ไปวา่ ฮอรโ์ มน จดั เป็นกลมุ่ ของ ฮอรโ์ มนพชื เป็นสารเคมที พ่ี ชื สรา้ งข้นึ มาเพอ่ื ควบคุมการ
สารทก่ี าลงั ไดร้ บั ความสนใจอย่างมากในปจั จบุ นั น้ี เน่อื งจากสามารถใชป้ ระโยชน์ เจรญิ เตบิ โตของพชื และใชเ้ป็นการตอบสนองต่อสง่ิ เรา้ ของพชื ดว้ ย
ไดก้ วา้ งขวางและเหน็ ผลไดค้ ่อนขา้ งเด่นชดั โดยมากใชใ้ นการตดิ ผล เร่ง หรอื
ชะลอการแก่ การสุกซง่ึ ลกั ษณะต่าง ๆ เหลา่ น้ถี กู ควบคุมโดยสารแต่ละชนดิ
แตกต่างกนั

Auxin Cytokinin

ออกซนิ (Auxin) หรอื กรดอนิ โดลแอซตี กิ ไซโทไคนนิ (cytokinin) เป็นฮอรโ์ มนพชื ทพ่ี บในนา้ มะพรา้ ว
(indoleacetic acid) เรยี กย่อวา่ IAA เป็นฮอรโ์ มนทพ่ี ชื และสารทส่ี กดั ไดจ้ ากยสี ตม์ สี มบตั กิ ระตนุ้ การเจรญิ และการ
สรา้ งจากกลมุ่ เซลลเ์ น้อื เยอ่ื เจรญิ บรเิ วณยอดอ่อนและราก เปลย่ี นแปลงของเซลล์
อ่อนแลว้ แพร่ไปยงั เซลลอ์ น่ื

Gibberellin Ethylene

จบิ เบอเรลลนิ (gibberellin) หรอื กรด gibberellic acid เอทลิ นี (ethylene) เป็นฮอรโ์ มนพชื ซง่ึ ผลติ ข้นึ มา
เรยี กวา่ GA เป็นฮอรโ์ มนพชื พวกหน่ึงในพชื ชน้ั สูง สรา้ งมาจาก ขณะทเ่ี ซลลก์ าลงั มเี มแทบอลซิ มึ ตามปกตเิ อทลิ นี ทาหนา้ ท่ี
ใบอ่อนและผลทย่ี งั ไมแ่ ก่ กระตนุ้ การหายใจ

Abscisic acid Kinetin

กรดแอบไซซกิ (abscisic acid) เรยี กย่อวา่ ABA เป็น ไคทนิ (chitin) เป็นคารโ์ บไฮเดรตประเภทพอลแิ ซก็ คาไรด์
ฮอรโ์ มนพชื ทก่ี ระตนุ้ ในการร่วงของใบโดยตรง
(polysaccharide) ทม่ี สี ายยาว มโี ครงสรา้ งคลา้ ยกบั เซลลูโลส
(cellulose) โมเลกลุ ของไคทนิ เป็นพอลเิ มอร์ ของ N-acetyl-D-
glucosamine ต่อกบั ดว้ ยพนั ธะไกลโคไซด์ (glycosidic bond) แบบ
β-1,4 แต่หมู่ hydroxyl (-OH) ทต่ี าแหน่ง C2 จะถกู แทนทด่ี ว้ ยกลมุ่
acetyl amino (-NHCOCH3)

Zeatin Calcium carbide

ไซโตไคนินทเ่ี กิดในธรรมชาตเิ ป็นสารประกอบพวิ รนี ในปี 1964 Lethamไดแ้ ยก ถ่านแกส๊ ใชใ้ นการเร่งใหผ้ ลไมส้ ุกพรอ้ มกนั และทา
ไซโตไคนินชนิดหน่ึงจากเมลด็ ขา้ วโพดหวาน และพบวา่ เป็นสาร 6-(4-hydroxy-3- ใหเ้พยี งพอกบั ความตอ้ งการของผูบ้ รโิ ภค แต่จะทา
methyl but-2-enyl) aminopurine ซง่ึ Letham ไดต้ ง้ั ชอ่ื ว่า ซเี อตนิ ไดน้ น้ั ถา่ นแกส๊ ตอ้ งทาปฏกิ ริ ยิ ายาคู่กบั นา้ จะใหแ้ กส๊
อะเซทลิ นี ซง่ึ ใหผ้ ลคลา้ กบั แกส๊ เอทลิ นี

Brassinosteroid Strigolactone

เป็นสารกลมุ่ สเตยี รอยดท์ อ่ี อกฤทธ์ติ ่อการเจรญิ เตบิ โตของพชื ได้ เก่ยี วขอ้ งกบั การยบั ยงั้ การเจรญิ ของตาขา้ งในปจั จบุ นั มนุษย์
หลากหลาย พบครงั้ แรกในละอองเรณูของพชื ตระกูลผกั กาด ในปจั จบุ นั ยงั สามารถสงั เคราะหส์ ารทม่ี สี มบตั คิ ลา้ ยฮอรโ์ มนพชื เพอ่ื
พบสารกลมุ่ น้แี ลว้ มากกวา่ 60 ชนดิ นอกจากนนั้ BR ยงั มโี ครงสรา้ งคลา้ ย นามาใชป้ ระโยชนท์ างการเกษตรอกี ดว้ ย
ฮอรโ์ มนทค่ี วบคุมการลอกคราบของแมลง และสามารถออกฤทธ์เิ ป็นสาร
ต่อตา้ นการลอกคราบได้ จงึ เป็นสารธรรมชาตทิ น่ี ่าสนใจในการใชค้ วบคุม
แมลง

Seed dormancy Tropism

ลกั ษณะทางสณั ฐานวทิ ยาของเมล็ดประกอบดว้ ยคพั ภะซง่ึ ลอ้ มรอบโดย เป็นการเคลอ่ื นไหวแบบมที ศิ ทางสมั พนั ธก์ บั ส่งิ เรา้

เปลือกหมุ้ เมล็ด ซง่ึ เกิดจาก Integument ของไข่ เมล็ดบางชนิดมี
อาหารสารอง Endosperm ลอ้ มรอบคพั ภะอีกทีหน่งึ เมลด็ สามารถ
พกั ตวั ได้ ซง่ึ คือการท่ีเมลด็ ไมส่ ามารถงอกได้ ซง่ึ อาจจะเน่ืองจากสาเหตุ
ใหญ่ ๆ สองประการคือ ส่ิงแวดลอ้ มภายนอกและสภาพภายในเมลด็
เอง การพกั ตวั ของเมลด็ ทาใหก้ ารงอกของเมล็ดชา้ ออกไป จนกว่าจะถึง

ระยะเวลาท่ีเหมาะสม

Positive tropism

ปลายยอดของพชื จะพยายามเบนเขา้ หาแสง

Thank you