04 เศรษฐกิจสมัยสุโขทัย

๑

แผนภูมแิ สดงลาดบั ข้ันตอนการเรียน

๑. อ่านคาชีแ้ จง ๒. อ่านจุดประสงค์
๓. ทดสอบก่อนเรียน

ถ้าทากจิ กรรม และ ๔. ศึกษาบทเรียน
ทาแบบทดสอบแล้วคะแนน ๕. ทากจิ กรรม
ไม่ผ่านเกณฑ์ ให้ย้อนกลบั ไป
ศึกษาต้งั แต่ข้นั ที่ ๔ ใหม่ครับ

๖. อ่านบทสรุป

๗. ทดสอบหลงั เรียน

๘. ผ่านการทดสอบ

๒

คาชี้แจงการใช้เอกสารประกอบการเรียน

เอกสารประกอบการเรียนเลม่ น้ี นกั เรียนสามารถศึกษาและเรียนรู้ไดด้ ว้ ยตนเอง
โดยก่อนศึกษาเน้ือหาใหน้ กั เรียนอ่านคาช้ีแจง และปฏิบตั ิตามข้นั ตอนดงั น้ี

๑. อ่านคาช้ีแจงการใชเ้ อกสารประกอบการเรียนใหเ้ ขา้ ใจตามข้นั ตอน
๒. ศึกษาสาระสาคญั จุดประสงคก์ ารเรียนรู้ และสาระการเรียนรู้

ก่อนเริ่มเรียน
๓. ทาแบบทดสอบก่อนเรียนและตรวจคาตอบจากเฉลยในภาคผนวก
๔. ศึกษาเน้ือหาใหเ้ ขา้ ใจแลว้ ทากิจกรรมที่กาหนดและตรวจคาตอบจาก

เฉลยในภาคผนวก
๕. ขณะศึกษาบทเรียนและปฏิบตั ิกิจกรรม ตอ้ งไม่เปิ ดดูเฉลยคาตอบก่อน

นกั เรียนควรมีความซ่ือสัตยต์ อ่ ตนเอง
๖. เมื่อศึกษาจบแลว้ ใหท้ าแบบทดสอบหลงั เรียน และเม่ือเสร็จแลว้ ตรวจคาตอบ

จากเฉลยในภาคผนวก
๗. สรุปผลคะแนนจากการทาแบบทดสอบก่อนเรียน คะแนนการตอบคาถาม

แตล่ ะกิจกรรม และคะแนนจากการทาแบบทดสอบหลงั เรียน ลงในแบบ
สรุปผลการเรียน

อ่านคาชี้แจงการใช้เอกสารประกอบการเรียน
เข้าใจดแี ล้ว จึงเปิ ดหน้าต่อไปครับ

๓

เศรษฐกจิ สมยั สุโขทยั

สาระสาคญั

ลกั ษณะเศรษฐกิจของสุโขทยั โดยส่วนรวมแลว้ ราษฎรสุโขทยั มีอาชีพการเพาะปลกู
เป็นหลกั แต่เน่ืองดว้ ยสภาพภูมิศาสตร์ไม่สู้จะเอ้ืออานวยเทา่ ใดนกั ดงั น้นั การชลประทานจึงเป็น
ปัจจยั สาคญั ต่อการประกอบอาชีพเกษตรกรรมของอาณาจกั รสุโขทยั นอกจากน้ี การหตั ถกรรม
ประเภทเครื่องป้ันดินที่เรียกวา่ “เคร่ืองสงั คโลก” ก็เป็นผลผลิตที่สาคญั ท่ีช่วยเหลือให้เศรษฐกิจของ
สุโขทยั มีความเจริญมน่ั คงอยู่เป็นระยะเวลาหน่ึง รวมท้งั การคา้ ขายท้งั ภายในและภายนอกกช็ ่วยให้
อาณาจกั รสุโขทยั มีสภาพเศรษฐกิจท่ีมนั่ คงพอจะดารงความเป็นอาณาจกั รอยไู่ ด้ จนกระทงั่
อาณาจกั รอยธุ ยาซ่ึงอยทู่ างใตเ้ ริ่มสถาปนาอานาจของตนใน พ.ศ. ๑๘๙๓ เศรษฐกิจสุโขทยั จึง
ประสบกบั ภาวะฝืดเคอื ง เนื่องจากเส้นทางการคา้ ถูกปิ ดก้นั โดยอาณาจกั รอยธุ ยา

จดุ ประสงค์การเรียนรู้

๑. บอกปัจจยั ที่เอ้ือต่อลกั ษณะเศรษฐกิจสมยั สุโขทยั ได้
๒. อธิบายเศรษฐกิจที่สาคญั สมยั สุโขทยั ได้

สาระการเรียนรู้

๑. ปัจจยั ท่ีเอ้ือต่อลกั ษณะทางเศรษฐกิจสมยั สุโขทยั
๒. ลกั ษณะทางเศรษฐกิจท่ีสาคญั สมยั สุโขทยั

๔

แบบทดสอบก่อนเรียน
เรื่อง เศรษฐกจิ สมยั สุโขทัย

คาชีแ้ จง ให้นักเรียนกากบาท (  ) ลงบนข้อท่ถี ูกต้องที่สุดเพยี งข้อเดยี ว

๑. ปัจจยั ท่เี อือ้ ต่อการพฒั นาเศรษฐกจิ สมัยสุโขทยั มีอย่หู ลายประการ ยกเว้น ข้อใด
ก. มีขนุ นางขา้ ราชการท่ีเขม้ แขง็
ข. ลกั ษณะภมู ิประเทศท่ีเหมาะสม
ค. เป็นศูนยก์ ลางการติดต่อกบั ดินแดนอื่น ๆ
ง. ความอดุ มสมบูรณ์ของทรัพยากรธรรมชาติ

๒. ทุกข้อความในศิลาจารึกกล่าวถงึ สภาพเศรษฐกจิ ของสุโขทัย ยกเว้น ข้อใด
ก. ในปากประตูมีกระด่ิงอนั หน่ึงแขวนไวห้ ้นั
ข. ใครจกั ใคร่คา้ มา้ คา้ ใครจกั ใคร่คา้ ชา้ ง คา้
ค. ไพร่ฟ้าขา้ ไทย ขี่เรือไปคา้ ข่มี า้ ไปขาย
ง. ในน้ามีปลาในนามีขา้ ว

๓. ตลาดกลางในย่านชุมชน สาหรับตดิ ต่อซื้อขายในชีวิตประจาวันสมัยสุโขทยั คือข้อใด
ก. ตลาดนดั
ข. ตลาดปสาน
ค. ตลาดน้า
ง. ตลาดตระพงั

๔. ข้อความในศิลาจารึกกล่าวว่า “เจ้าเมืองบ่เอาจกอบในไพร่ล่ทู าง” หมายความว่าอย่างไร
ก. ไพร่ไมต่ อ้ งถกู เกณฑแ์ รงงาน
ข. ไพร่ไมต่ อ้ งเสียคา่ ปรับถา้ ทาผดิ
ค. ไพร่สามารถไปเกบ็ ของป่ าออกมาขายใหเ้ จา้ เมืองได้
ง. ไพร่สามารถคา้ ขายไดโ้ ดยเสรีไมต่ อ้ งเสียภาษีผา่ นด่าน

๕

๕. วถิ ีการดารงชีวิตแบบชาวสุโขทัยทสี่ ามารถผลติ อาหารและเคร่ืองใช้ในครัวเรือนได้ และไม่มี
ความจาเป็ นต้องพงึ่ พาสินค้าจากภายนอก เราสามารถนามาใช้ในระบบเศรษฐกจิ แบบใด
ในปัจจบุ นั
ก. ระบบเศรษฐกิจแบบทนุ นิยม
ข. ระบบเศรษฐกิจแบบสงั คมนิยม
ค. ระบบเศรษฐกิจแบบพ่ึงพาตนเอง
ง. ระบบเศรษฐกิจแบบการคา้

๖. “สรีดภงค์” มีความจาเป็ นต่อวถิ ชี ีวติ ชาวสุโขทยั อย่างไร
ก. เป็นคนู ้ารอบเมือง
ข. เป็นกาแพงป้องกนั ขา้ ศึก
ค. ใชเ้ ป็นเส้นทางคมนาคมในอาณาจกั ร
ง. กกั เกบ็ น้าไวใ้ ชใ้ นฤดูแลง้ และป้องกนั น้าหลากในฤดูฝน

๗. ใครจกั ใคร่ค้าช้าง ค้า ใครจกั ใคร่ค้าม้า ค้า ข้อความจากศิลาจารึกพ่อขนุ รามคาแหงมหาราช

กล่าวเป็ นนัยว่าการค้าในสมยั สุโขทยั เป็ นอย่างไร

ก. สุโขทยั มีชา้ งมา้ มาก ข. มีการส่งเสริมการคา้ สัตว์

ค. การคา้ ขายเป็นระบบเสรี ง. มีการสะสมพาหนะใชใ้ นสงครามมาก

๘. การกระทาในข้อใด ท่ีแสดงให้เห็นว่าในสมัยสุโขทยั มกี ารพฒั นาด้านเกษตรกรรม

ก. การส่งเสริมการเล้ียงสตั ว์ ข. การทานาปี ละ ๒ คร้ัง

ค. การตดั ถนน ง. การทาทานบก้นั น้าและคลองส่งน้า

๙. อาชีพสาคญั ของประชาชนในสมัยสุโขทัย เป็ นอาชีพในข้อใด
ก. เกษตรกรรม หตั ถกรรม หาของป่ า
ข. เกษตรกรรม หัตถกรรม คา้ ขาย
ค. เกษตรกรรม ประมง เหมืองแร่
ง. เกษตรกรรม คา้ ขาย เหมืองแร่

๑๐. สินค้าท่ีทารายได้ให้แก่สุโขทัยมากทสี่ ุดคือสินค้าประเภทใด

ก. ขา้ วเจา้ ไมส้ ัก ข. รังนก เคร่ืองเทศ

ค. ปลาทะเล ผา้ ไหม ง. เครื่องป้ันดินเผา ของป่ า

๖

เร่ือง
เศรษฐกจิ สมยั สุโขทยั

พฒั นาการทางเศรษฐกจิ สมยั สุโขทยั

สภาพเศรษฐกิจสมยั สุโขทยั เป็นระบบเศรษฐกิจแบบเสรีนิยม ดงั ขอ้ ความปรากฏใน
หลกั ศิลาจารึกหลกั ที่ ๑ “ใครจกั ใคร่คา้ ชา้ ง คา้ ใครจกั ใคร่คา้ มา้ คา้ ใครจกั ใคร่คา้ เงินคา้ ทอง คา้ ”
และ “เมืองสุโขทยั น้ีดี ในน้ามีปลาในนามีขา้ ว” ประชาชนส่วนใหญ่ประกอบอาชีพทางดา้ น
เกษตรกรรมอาณาจกั รสุโขทยั ไดพ้ ยายามจดั การทางดา้ นเศรษฐกิจของตน ใหม้ ีอานาจทางดา้ น
เศรษฐกิจ สามารถใชเ้ ป็นเคร่ืองต่อรองทางการเมืองได้ ถา้ อาณาจกั รมีอานาจทางเศรษฐกิจดี มี
ผลผลิตเป็นท่ีน่าพอใจ กอ็ าจทาสงครามในระยะเวลานาน ๆ

ปัจจยั ทีเ่ อื้อต่อลกั ษณะทางเศรษฐกจิ สมัยสุโขทัย
๑. ลกั ษณะภูมิประเทศ อาณาจกั รสุโขทยั มีพ้ืนท่ีราบเป็นส่วนใหญ่ ประกอบดว้ ยที่ราบลมุ่
แมน่ ้า และที่ราบเชิงเขา มีท่ีราบลุ่มแม่น้า ไหลผา่ น ๓ สาย คอื แม่น้าปิ ง แม่น้ายม และ
แม่น้าน่าน พ้ืนที่ของอาณาจกั รสุโขทยั ส่วนใหญไ่ ม่เหมาะสมแก่การเพาะปลกู เพราะมีลกั ษณะเป็น
แอง่ ที่ราบสลบั กบั ที่ดอน น้าจะมีนอ้ ยในหนา้ แลง้ แต่เมื่อถึงหนา้ ฝนจะมีน้าทว่ มเป็นบริเวณกวา้ ง
พ้ืนท่ีท่ีเหมาะแก่การเกษตรจะมีแห่งเดียว คือพ้ืนที่บริเวณครอบคลุมเมือง สองแคว (พิษณุโลก)
ดงั น้นั ทางอาณาจกั รสุโขทยั จึงจดั ระบบชลประทานเขา้ ช่วยแกไ้ ขปัญหาสภาพพ้ืนดินไม่สมบรู ณ์
และการขาดแคลนน้า

ภาพท่ี ๑ ประชากรส่วนใหญ่ใน
สมยั สุโขทยั ประกอบอาชีพ
เกษตรกรรม

ภาพจาก : http://www.thaigoodview.com.

๗

๒. ทรัพยากรธรรมชาติ อาณาจกั รสุโขทยั มีน้าอุดมสมบูรณ์ในหนา้ ฝน มีป่ าไมท้ วั่ ไป

อุดมสมบรู ณ์ไปดว้ ยทรัพยากรธรรมชาติ และแหล่งแร่ธาตุ

๓. ความสามารถของพระมหากษตั ริย์

ในการคิดริเร่ิม และดดั แปลงส่ิงแวดลอ้ มท่ี

เอ้ืออานวยในการดารงชีวิตของราษฎร เช่น

มีการสร้างชลประทานทานบก้นั น้าเพอื่

เกบ็ กกั น้า เรียกวา่ “ทานบพระร่วง”

ภาพที่ ๒ ทานบเกบ็ กกั นา้ สมยั สุโขทัย (สรีดภงค์) และส่งน้าไปตามคคู ลองตา่ ง ๆ
“ทานบพระร่วง” เพอื่ ระบายน้าลงพ้นื ท่ีเกษตรกรรม ทาใหม้ ีน้า
ใชเ้ พยี งพอตลอดท้งั ปี และแกป้ ัญหาการ
ภาพจาก : http://www.thaigoodview.com ขาดแคลนน้าในฤดูกาลเพาะปลูก

๔. เป็นศูนยก์ ลางในการติดต่อกบั ดินแดนอื่น ๆ ท้งั ภายในและภายนอกอาณาจกั ร

เนื่องจากสุโขทยั ต้งั อยูร่ ิมฝั่งแมน่ ้าปิ ง ยม และน่าน ซ่ึงเป็นเส้นทางคมนาคมติดต่อกบั ดินแดนที่อยู่

ทางตอนเหนือและตะวนั ออกของแมน่ ้าปิ ง รวมท้งั ติดต่อกบั ดินแดนที่ติดกบั ทะเลทางดา้ นตะวนั ตก

และทะเลทางดา้ นตะวนั ออกทาใหส้ ่งเสริมการประกอบอาชีพการคา้ ไดเ้ ป็นอยา่ งดี การมีนโยบาย

สร้างสมั พนั ธไมตรีกบั บรรดาอาณาจกั รตา่ ง ๆ ที่อยใู่ กลเ้ คียง ทาใหส้ ุโขทยั ซ่ึงแมจ้ ะอยหู่ ่างไกลจาก

ทะเลก็สามารถติดต่อคา้ ขายทางเรือกบั ประเทศต่าง ๆ ไดส้ ะดวก

๕. นโยบายการยกเวน้ การจดั เก็บภาษี ผา่ นด่านท่ีเรียกวา่ “จกอบ” (จังกอบ) การที่

สุโขทยั มีนโยบายการยกเวน้ การจดั เก็บภาษีผา่ นด่าน มีส่วนใหก้ ารคา้ ขายของอาณาจกั รสุโขทยั

ขยายตวั ออกไปไดใ้ นระดบั หน่ึง เพราะจะช่วยใหเ้ กิดแรงจูงใจใหม้ ีพ่อคา้ เขา้ มาคา้ ขายในสุโขทยั

มากข้ึน

ภาพที่ ๓ การซื้อขายแลกเปลยี่ นสินค้า
มีตลาดปสานเป็ นศูนย์กลาง
การค้าทสี่ าคญั

ภาพจาก : www.thaigoodview.com

๘

กจิ กรรมท่ี ๑
เรื่อง ปัจจยั ทีเ่ อื้อต่อลกั ษณะทางด้านเศรษฐกจิ ในสมยั สุโขทยั

คาชี้แจง ใหน้ กั เรียนตอบคาถามลงในช่องวา่ งใหไ้ ดใ้ จความสมบรู ณ์ ( ๕ คะแนน )

๑. ระบบเศรษฐกิจในสมยั สุโขทยั เป็นแบบใด..........................................................
๒. ขอ้ ความที่ปรากฏในศิลาจารึกหลกั ที่ ๑ วา่ “เมืองสุโขทยั น้ีดี ในน้ามีปลา

นามีขา้ ว” เป็นปัจจยั ที่สนบั สนุนการประกอบอาชีพใด
...........................................................................................................................
๓. การเป็นศูนยก์ ลางในการติดต่อกบั ดินแดนอ่ืนของสุโขทยั ส่งเสริมใหเ้ กิดการ
ประกอบอาชีพใด.................................................................................................
๔. แรงจูงใจที่ทาใหม้ ีพอ่ คา้ เขา้ มาติดต่อคา้ ขายในกรุงสุโขทยั มากข้นึ คืออะไร
.............................................................................................................................
๕. ทานบพระร่วง สร้างข้นึ เพ่ือจุดประสงคใ์ ด
..........................................................................................................................

ศึกษาเนื้อหามาแล้ว
ลองทากจิ กรรมทบทวน
ความรู้ตนเองหน่อยนะครับ

๙

ลกั ษณะทางเศรษฐกจิ ทสี่ าคัญในสมยั สุโขทัย

๑. การเกษตรกรรม
พ้ืนฐานทางเศรษฐกิจของอาณาจกั รสุโขทยั ส่วนใหญข่ ้นึ อยกู่ บั อาชีพเกษตรกรรม
ประชาชนของอาณาจกั รสุโขทยั ส่วนใหญ่ทานาปลูกขา้ ว ทาไร่ ทาสวน ทาการประมง บริเวณท่ีมี
การเพาะปลกู มาก ไดแ้ ก่ บริเวณท่ีราบลุ่มแม่น้าปิ ง แม่น้ายม และแม่น้าน่าน
ระยะแรกต้งั อาณาจกั ร ต่างคนตา่ งเขา้ จบั จองที่ดินแต่คงจะทาไดไ้ มม่ ากนกั เน่ืองจาก
สถานท่ีต้งั ของเมืองสุโขทยั ซ่ึงเป็นศนู ยก์ ลางของอาณาจกั ร มีที่ราบอยทู่ างทิศเหนือ ทิศตะวนั ตก
พอจะเป็นท่ีทากินไดแ้ ต่ทางทิศตะวนั ออกเป็นท่ีลุ่มมากน้าทว่ มเสมอ พระมหากษตั ริยท์ รงส่งเสริม
ทางดา้ นการเกษตรกรรม ดงั ขอ้ ความในศิลาจารึกดงั น้ี
ปลกู หมากพร้าว หมากลาง เป็นป่ าเป็นดง ใหแ้ ผว้ ใหถ้ าง สร้างป่ าหมาก ป่ าพลู
ทว่ั เมืองทกุ แห่ง หมากมว่ งก็หลายในเมืองน้ี เบ้ืองตะวนั ออกมีป่ าหมาก ป่ าพลู มีไร่ มีนา
มีถิ่นฐาน บา้ นใหญบ่ า้ นเลก็ มีป่ าม่วง ป่ าขาม ดูงามดงั แกลง้ เบ้ืองตีนนอน มีป่ าหมากพร้าว
หมากลางมีไร่ มีนา เบ้ืองหวั นอนมี สรีดภงส์ มีป่ าพร้าว ป่ าลาง ป่ ามว่ ง ป่ าขาม
ในสมยั สุโขทยั กไ็ ดม้ ีการส่งเสริมการชลประทานเพ่ือช่วยในการเพาะปลูก การอปุ โภค
และบริโภค ไดแ้ ก่ ทานบเก็บกกั น้าที่เรียกวา่ สรีดภงค์หรือทำนบพระร่วง มีการสร้างรางคนั ดิน
ชกั น้าจากบริเวณที่สูง นาน้าเขา้ มาเกบ็ ตามเหมือง ฝาย คู และตามตระพงั (สระ) ท้งั ในและนอก
กาแพงเมือง

ภาพท่ี ๔ ตระพงั (สระ) นอกกาแพงเมืองสุโขทัย
ภาพจาก : http://www.sukhothai.go.th.

๑๐

๒. หัตถกรรม
การหตั ถกรรมท่ีมีชื่อเสียงของอาณาจกั รสุโขทยั คอื เครื่องสังคโลก ไดแ้ ก่ จาน แจกนั
รูปป้ันตกุ๊ ตาแบบตา่ ง ๆ มีแหล่งผลิต ๓ แหลง่ คือ แห่งแรกเตาทุเรียง อยทู่ างตะวนั ตกเฉียงเหนือ
ของเมืองสุโขทยั เก่า แห่งท่ีสองเตาป่ ายางอยทู่ างทิศตะวนั ตกเฉียงเหนือของเมืองศรีสัชนาลยั และ
แห่งที่สาม คือ เตาเกาะนอ้ ย อยหู่ ่างจากแก่งและลาน้ายมประมาณ ๕ กิโลเมตร

ภาพท่ี ๕ เตาทุเรียง บ้านเกาะน้อย
ศรีสัชนาลยั จงั หวัดสุโขทัย

ภาพจาก : http://www.thai-archaeology.info/ancient_town.

เคร่ืองสงั คโลกของสุโขทยั มีการผลิตมานานแลว้ สันนิษฐานวา่ น่าจะเป็นอุตสาหกรรม
พ้นื บา้ นมาก่อนและนิยมสืบกนั มาจนเป็นสินคา้ ออกท่ีสาคญั โดยรับสืบทอดจากช่างจีน ลกั ษณะ
ของเครื่องสงั คโลกเป็นแบบเคลือบเขียวไข่กาหรือเซลาดอน (Celadon) จากการท่ีสุโขทยั ไดร้ ับ
เทคนิคจากช่างจีน จึงทาใหเ้ ครื่องสังคโลกมีรูปแบบจีนอยา่ งมาก และมีคณุ ภาพดี สามารถส่งขาย
ตลาดโลกได้ โดยเขา้ ไปแทนสินคา้ สงั คโลกของจีนที่ขาดแคลนเพราะเกิดสงครามกลางเมือง
และเปลี่ยนราชวงศจ์ ากราชวงศซ์ อ้ งเป็นราชวงศม์ องโกลและราชวงศเ์ หม็ง โดยจะส่งไปขายผา่ น
เมืองทา่ ชายทะเล เช่น เมืองเมาะตะมะซ่ึงมีพอ่ คา้ ชาวอินเดีย ชาวอาหรับและชาวเปอร์เซียรับซ้ือ
อีกทางไปทางใตแ้ ถบคาบสมทุ รมลายมู ีลูกคา้ ชาวอินโดนีเซียและฟิ ลิปปิ นส์รับซ้ือ

ภาพที่ ๖ เคร่ืองสังคโลกสมัยสุโขทัย
ภาพจาก : www.nsru.ac.th.

๑๑

๓. การค้าขาย (พำณิชยกรรม)
การคา้ นบั ไดว้ า่ เป็นอาชีพท่ีสาคญั อยา่ งหน่ึงในสมยั สุโขทยั แบ่งออกเป็น
๑. การค้าภายในประเทศ ภายในเมืองสุโขทยั มีตลาดกลางอยใู่ นยา่ นชุมชนสาหรับใช้
ติดต่อซ้ือขายกนั ในชีวิตประจาวนั เรียกวา่ “ตลำดปสำน” (ตลาดที่มีหอ้ งหรือร้านแบบหอ้ งแถว
มาจากภาษาเปอร์เซียร์วา่ บาซาร์) อยใู่ นยา่ นชุมชน ประชาชน ตอ้ งการซ้ืออะไรกม็ าหาเลือกซ้ือได้
คา้ ขายไดอ้ ยา่ งเสรี การมีตลาดเป็นศนู ยก์ ลางการคา้ เป็นการกระตุน้ ใหพ้ ลเมืองผลิตสินคา้ ตา่ ง ๆ
มาขายทาใหม้ ีรายไดด้ ี ภาวะความเป็นอยดู่ ีข้นึ

ภาพที่ ๗ ศูนย์การค้าประจาเมืองสุโขทยั ขึน้ ท่ีเรียกว่า “ตลาดปสาน”
ภาพจาก http://www.thai-archaeology.info/ancient_town.
ในระยะตน้ สุโขทยั จะมีการแลกเปลี่ยนส่ิงของ ซ่ึงกนั และกนั ในตอนปลายสมยั สุโขทยั
ไดม้ ีการใชเ้ งินตราในการซ้ือขายเพ่อื ความคล่องตวั เป็นส่ือกลางในการแลกเปลี่ยนสินคา้ รวมท้งั
ยงั เป็นการขยายตวั ทางเศรษฐกิจ ในศิลาจารึกไดก้ ลา่ วถึงเงินที่เป็นชง่ั ตาลึง บาท และสลึงดว้ ย

ภาพท่ี ๘ เงินพดด้วงสมยั สุโขทยั
ภาพจาก : (ณรงค์ พ่วงพศิ , และคณะ, ๒๕๔๘ : ๙๒)

๑๒

ชุมชนตา่ ง ๆ ของอาณาจกั รสุโขทยั ต้งั อยตู่ าม

ลาน้า มีการติดต่อกนั โดยอาศยั เส้นทางคมนาคมท้งั

ทางบกและทางน้า ดงั จารึก “ไพร่ฟ้าขา้ ไทย ข่เี รือ

ไปคา้ ขีม่ า้ ไปขาย” แตส่ ่วนมากมกั ใชเ้ สน้ ทางบก

เพราะสามารถเดินทางไดส้ ะดวกโดยใชถ้ นน

ถนนสาคญั คอื “ถนนพระร่วง” ซ่ึงมี ๒ สาย คอื

ภาพที่ ๙ ถนนพระร่วง เส้นทาง สายเหนือ จากสุโขทยั ถึงเมืองศรีสชั นาลยั และสายใต้
การค้าที่สาคญั ภายใน จากสุโขทยั ถึงเมืองกาแพงเพชร มีการขดุ ตระพงั ขนาด
กรุงสุโขทัย ใหญ่ กรุดว้ ยอิฐขนาดพอเหมาะอยทู่ วั่ ไป เพอื่ เก็บน้า
ไวก้ ินไวใ้ ช้ เป็นการอานวยความสะดวกแก่ผมู้ าคา้ ขาย

ภาพจาก www.thaitour.com มีชุมชนกระจายกนั อยตู่ ามถนนสายน้ี

ในศิลาจารึกยงั ระบวุ า่ กรุงสุโขทยั ไมม่ ีการเก็บภาษผี า่ นด่านท่ีเรียกวา่ “จกอบ”

จากบรรดาพอ่ คา้ ท้งั หลาย ทาใหค้ า้ ขายไดอ้ ยา่ งเสรี ดงั ขอ้ ความที่ปรากฏในหลกั ศิลาจารึกวา่

“เมืองสุโขทยั นีด้ ี ในนา้ มปี ลา ในนามขี ้าว เจ้าเมืองบ่เอาจกอบในไพร่ล่ทู าง” ท้งั น้ีเป็นเพราะวา่

ตอ้ งการใหเ้ กิดการขยายตวั ทางการคา้ ส่วนภาษีอื่น ๆ เช่น คา่ ธรรมเนียมต่าง ๆ ภาษีรายไดจ้ าก

การคา้ ภาษีค่านา สันนิษฐานวา่ คงจะมีการเกบ็ ตามปกติ เพ่อื เอาไวใ้ ชป้ ระโยชน์ในราชการแผน่ ดิน

พ่อขุนรามคาแหงมหาราช
ทรงส่งเสริมการประกอบอาชีพท้งั
ทางด้านการเกษตร และการค้า
ยกเว้นการเกบ็ ภาษี “จกอบ” ทาให้
สุโขทยั มคี วามเจริญทางด้านเศรษฐกจิ

๑๓

๒. การค้าขายต่างประเทศ จากสภาพทางภูมิศาสตร์ของอาณาจกั รสุโขทยั ซ่ึงไมม่ ีช่องทาง
ในการติดตอ่ กบั ตา่ งประเทศทางทะเล ดงั น้นั ตอ้ งพ่ึงพาอาศยั เมืองท่าของอาณาจกั รอ่ืน ๆ โดยอาศยั
เส้นทางการคา้ สาคญั เส้นทางติดต่อคา้ ขายที่สาคญั ในสมยั สุโขทยั มีดงั น้ี

๑. เส้นทางสุโขทยั - เมาะตะมะ จากสุโขทยั ไปถึงเมืองกาแพงเพชร
๒. เสน้ ทางสุโขทยั - ตะนาวศรี จากสุโขทยั ไปถึงเมืองตะนาวศรี
๓. เส้นทางสุโขทยั - เชียงใหม่ จากสุโขทยั ไปถึงเมืองเชียงใหม่
เสน้ ทางตะวนั ตก จากสุโขทยั ไปเมืองเมาะตะมะ ติดต่อคา้ ขายกบั อินเดีย เปอร์เซีย และ
อาหรับ เส้นทางใตข้ องสุโขทยั ไปสู่อา่ วไทย ติดต่อคา้ ขายกบั จีน ญ่ีป่ ุน มลายู และอินโดนีเซีย
มีช่างฝีมือในการทาเคร่ืองสงั คโลกจากจีนไดเ้ ดินทางมาสู่กรุงสุโขทยั กลมุ่ หน่ึง และไดช้ ่วยฝึก
ช่างฝีมือคนไทยใหร้ ู้จกั วิธีการทาสังคโลก และไดส้ ร้างเตาเผาเครื่อง สงั คโลกท่ีเรียกวา่ เตาทุเรียง
ข้นึ เป็นจานวนมาก จนสามารถผลิตเคร่ืองสังคโลกเป็นสินคา้ ส่งออก
สินคา้ ออกท่ีสาคญั ของสุโขทยั ไดแ้ ก่ เคร่ืองสังคโลก ผลิตผลจากการเกษตรและ
ของป่ าหายาก พริกไทย น้าตาล งาชา้ ง หนงั สัตว์ นอแรด เป็นตน้
สินคา้ เขา้ ส่วนใหญ่เป็นพวกผา้ ไหม เคร่ืองถว้ ยชามจากจีน เครื่องประดบั อญั มณี เป็นตน้

ภาพท่ี ๑๐ การค้าสาเภาหลวง

การค้าขายกบั ดินแดนต่าง ๆ
ในสมัยสุโขทัยนยิ มใช้เส้นทางน้า

ภาพจาก : พลบั พลงึ คงชนะ และ มยุรี เกตุแดง, ๒๕๕๐ : ๖๔.

๑๔

กจิ กรรมที่ ๒
เร่ือง ลกั ษณะเศรษฐกจิ ท่สี าคญั ในสมยั สุโขทยั

ตอนที่ ๑
คาชีแ้ จง ใหน้ กั เรียนเขยี นอธิบายจากภาพต่อไปน้ี วา่ มีความเกี่ยวขอ้ งกบั เศรษฐกิจ

ของสุโขทยั อยา่ งไร ( ๕ คะแนน )

๑๕

ตอนท่ี ๒

คาชี้แจง ใหน้ กั เรียนวิเคราะห์สภาพเศรษฐกิจของสุโขทยั และตอบคาถามใหถ้ ูกตอ้ ง
( ๕ คะแนน )

๑. “เม่ือชวั่ พ่อขนุ รามคาแหง เมืองสุโขทยั น้ีดี
ในน้ามีปลาในนามีขา้ ว เจา้ เมืองบเ่ อาจกอบในไพร่ลู่ทาง
เพื่อจูงววั ไปคา้ ข่มี าไปขาย ใครจกั ใคร่คา้ ชา้ งคา้
ใครจกั ใคร่คา้ มา้ คา้ ใครจกั ใคร่คา้ เงินคา้ ทองคา้ ”
จากขอ้ ความน้ี วเิ คราะห์สภาพเศรษฐกิจไดว้ า่
...........................................................................................
...........................................................................................
...........................................................................................
........................................................

๒. ระบบเศรษฐกิจสมยั สุโขทยั กบั สมยั ปัจจุบนั
มีลกั ษณะคลา้ ยคลึงกนั อยา่ งไร
.............................................................................................
.............................................................................................
.............................................................................................
.............................................................................................

๑๖

ระบบเงินตราและภาษีสมัยสุโขทยั

ระบบเงนิ ตรา
ขนุ วิจิตรมาตรา กล่าวไวใ้ นหนงั สือ ประวตั กิ ารค้าไทย วา่ ในสมยั สุโขทยั ไดม้ ีการใช้
เงินพดดว้ งซ่ึงทาจากโลหะเงินกบั เบ้ียหอยเป็นเคร่ืองแลกเปล่ียนสินคา้ “เงินพดดว้ ง” มีตราชา้ ง
ตราราชสีห์ และตราราชวตั รเป็นสัญลกั ษณ์ ไม่มีอกั ษรบอกนามเมือง มีขนาดต้งั แต่ ๑ บาท
ไปจนถึง ๔ บาท
การท่ีสุโขทยั ใชร้ ะบบเงินตราเป็นส่ือกลางในการซ้ือขายแลกเปล่ียนสินคา้ แสดงใหเ้ ห็นถึง
ความเจริญรุ่งเรืองทางดา้ นการคา้ เป็นอยา่ งดี เพราะแสดงว่ามีการติดตอ่ ซ้ือขายสินคา้ ในหม่พู ่อคา้ กบั
ชาวเมืองสุโขทยั กนั อยา่ งกวา้ งขวางทาใหต้ อ้ งจดั หาโลหะเงินและเบ้ียหอยบางประเภทมาเป็น
ตวั กลาง ท้งั น้ีเพื่อความสะดวกและรวดเร็วในการซ้ือขายสินคา้

ภาพท่ี ๑๑ เงินพดด้วงและเบีย้ หอย
ภาพจาก : www.oknation.net/blog/print.

การเกบ็ ภาษีอากร
ในศิลาจารึกหลกั ท่ี ๑ ระบวุ า่ กรุงสุโขทยั ไม่มีการเกบ็ ภาษผี า่ นด่าน (ภาษีจกอบ) จาก
บรรดาพ่อคา้ ท้งั หลาย ท้งั น้ีอาจเป็นเพราะตอ้ งการใหเ้ กิดการขยายตวั ทางการคา้ และเพิ่มพนู ความ
อดุ มสมบรู ณ์ของส่ิงของเคร่ืองใชท้ ่ีจาเป็นท้งั เคร่ืองอุปโภคและบริโภค ส่วนภาษอี ่ืน ๆ ที่ไม่ใช่ภาษี
จกอบ เช่น คา่ ธรรมเนียมตา่ ง ๆ ภาษรี ายไดจ้ ากการคา้ ภาษีคา่ นา ฯลฯ สันนิษฐานวา่ คงจะมีการ
เก็บตามปกติ เพื่อสาหรับเอาไวใ้ ชป้ ระโยชนใ์ นราชการแผน่ ดิน เพราะถา้ ไมเ่ ก็บเลยทอ้ งพระคลงั ก็
คงไม่มีเงินเพยี งพอที่จะใชจ้ ่ายในราชการ

๑๗

กจิ กรรมท่ี ๓
เรื่อง ระบบเงนิ ตราและภาษีสมยั สุโขทัย

คาชีแ้ จง ใหน้ กั เรียนตอบคาถามลงในช่องวา่ งใหส้ อดคลอ้ งสมั พนั ธ์กนั ( ๕ คะแนน )

ระบบเงนิ ตรา อาณาจกั รสุโขทัย ระบบภาษี
อากร

เงินท่ีใชเ้ รียกวา่ เก็บภาษีอากรเพือ่
..................... .....................

ทามาจาก ภาษที ี่ไม่ไดจ้ ดั เกบ็ คือ
................... .....................

ตราที่ใชป้ ระทบั เงิน ส่งผลดีต่อการคา้ คือ
..................... .....................

ใชเ้ ป็นสื่อกลางในดา้ น
.....................

๑๘

สรุป
เศรษฐกจิ สมัยสุโขทยั

ลกั ษณะทางเศรษฐกิจสมยั สุโขทยั ข้ึนอยกู่ บั อาชีพสาคญั คอื การเกษตรกรรม หัตถกรรม
และ คา้ ขาย

การเกษตรกรรมเป็นอาชีพหลกั ของชาวสุโขทยั ไดแ้ ก่ ทานา ทาไร่ ทาสวน และ
เล้ียงสัตว์ ชาวสุโขทยั มีการสร้างระบบชลประทานท่ีเป็นพ้นื ฐานท่ีสาคญั ในการประกอบอาชีพ
เกษตรกรรม เนื่องจากสุโขทยั มีปัญหาความแหง้ แลง้ ในฤดูแลง้ เพราะดินเป็นดินปนทราย ทาให้
ดินไม่อุม้ น้าจึงมีการสร้างเข่ือนดินทางทิศตะวนั ตกเฉียงใตข้ องตวั เมืองสุโขทยั เข่ือนดินน้ีเรียกวา่
สรีดภงส์ หรือ ทานบพระร่วง สาหรับเกบ็ กกั น้าไว้ และระบายน้าเขา้ ไปใชภ้ ายในตวั เมือง และ
บริเวณใกลเ้ คยี ง นอกจากน้ีภายในตวั เมืองยงั มีการขดุ สระน้าท่ีเรียกวา่ ตระพงั เพ่ือเกบ็ กกั น้า
ไวใ้ ชส้ อย

หตั ถกรรมอุตสาหกรรม ผลผลิตทางดา้ นอุตสาหกรรมท่ีมีช่ือเสียงมากของสุโขทยั คือ
เคร่ืองสังคโลก มีแหล่งผลิตอยทู่ ่ีเมืองศรีสชั นาลยั และเมืองสุโขทยั สินคา้ เคร่ืองสังคโลกท่ีผลิต
นอกจากคา้ ขายกนั ภายในประเทศแลว้ ยงั ส่งออกไปขายต่างประเทศอีกดว้ ย

การคา้ ขายในสุโขทยั เป็นการคา้ แบบเสรี มีตลาดเป็นศูนยก์ ลางการคา้ เรียกวา่ ตลาดปสาน
การคา้ ขายระหวา่ งเมืองจะไม่มีการเก็บภาษผี า่ นด่าน เป็นการส่งเสริมทางดา้ นการคา้ ทาใหพ้ อ่ คา้
จากดินแดนอื่นเขา้ มาติดต่อคา้ ขายกบั สุโขทยั เพม่ิ มากข้ึน การคา้ ขายสมยั สุโขทยั มีท้งั การคา้ ภายใน
และการคา้ กบั ตา่ งประเทศ สินคา้ ออกท่ีสาคญั ไดแ้ ก่ เครื่องสังคโลก งาชา้ ง และหนงั สัตว์
สินคา้ เขา้ ที่สาคญั ไดแ้ ก่ ผา้ ไหม และเคร่ืองถว้ ยชามจากจีน

๑๙

แบบทดสอบหลงั เรียน
เรื่อง เศรษฐกจิ สมยั สุโขทัย

คาชีแ้ จง ให้นักเรียนกากบาท (  ) ลงบนข้อทถ่ี ูกต้องท่ีสุดเพยี งข้อเดยี ว

๑. ข้อความในศิลาจารึกกล่าวว่า “เจ้าเมืองบ่เอาจกอบในไพร่ล่ทู าง” หมายความว่าอย่างไร
ก. ไพร่ไม่ตอ้ งถกู เกณฑแ์ รงงาน
ข. ไพร่ไม่ตอ้ งเสียค่าปรับถา้ ทาผดิ
ค. ไพร่สามารถไปเก็บของป่ าออกมาขายใหเ้ จา้ เมืองได้
ง. ไพร่สามารถคา้ ขายไดโ้ ดยเสรีไม่ตอ้ งเสียภาษผี า่ นด่าน

๒. การกระทาในขอ้ ใดที่แสดงใหเ้ ห็นวา่ ในสมยั สุโขทยั มีการพฒั นาดา้ นเกษตรกรรม
ก. การส่งเสริมการเล้ียงสตั ว์
ข. การทานาปี ละ ๒ คร้ัง
ค. การตดั ถนน
ง. การทาทานบก้นั น้าและคลองส่งน้า

๓. “สรีดภงค์” มคี วามจาเป็ นต่อวิถีชีวิตชาวสุโขทยั อย่างไร
ก. เป็นคนู ้ารอบเมือง
ข. เป็นกาแพงป้องกนั ขา้ ศึก
ค. ใชเ้ ป็นเส้นทางคมนาคมในอาณาจกั ร
ง. กกั เกบ็ น้าไวใ้ ชใ้ นฤดูแลง้ และป้องกนั น้าหลากในฤดูฝน

๔. ปัจจยั ทเ่ี อื้อต่อการพฒั นาเศรษฐกจิ สมยั สุโขทัยมีอยู่หลายประการ ยกเว้น ข้อใด
ก. มีขนุ นางขา้ ราชการท่ีเขม้ แขง็
ข. ลกั ษณะภมู ิประเทศท่ีเหมาะสม
ค. เป็นศูนยก์ ลางการติดต่อกบั ดินแดนอื่น ๆ
ง. ความอุดมสมบูรณ์ของทรัพยากรธรรมชาติ

๒๐

๕. “ตลาดกลางในย่านชุมชน สาหรับตดิ ต่อซื้อขายในชีวิตประจาวัน” คือข้อใด

ก. ตลาดนดั ข. ตลาดปสาน

ค. ตลาดน้า ง. ตลาดตระพงั

๖. อาชีพสาคญั ของประชาชนในสมยั สุโขทัย เป็ นอาชีพในข้อใด
ก. เกษตรกรรม หัตถกรรม หาของป่ า
ข. เกษตรกรรม หัตถกรรม คา้ ขาย
ค. เกษตรกรรม ประมง เหมืองแร่
ง. เกษตรกรรม คา้ ขาย เหมืองแร่

๗. วิถีการดารงชีวติ แบบชาวสุโขทัยท่ีสามารถผลติ อาหารและเคร่ืองใช้ในครัวเรือนได้ และไม่มี
ความจาเป็ นต้องพงึ่ พาสินค้าจากภายนอก เราสามารถนามาใช้ในระบบเศรษฐกจิ แบบใดใน
ปัจจบุ นั
ก. ระบบเศรษฐกิจแบบทุนนิยม
ข. ระบบเศรษฐกิจแบบสังคมนิยม
ค. ระบบเศรษฐกิจแบบพ่ึงพาตนเอง
ง. ระบบเศรษฐกิจแบบการคา้

๘. สินค้าที่ทารายได้ให้แก่สุโขทัยมากท่สี ุดคือสินค้าประเภทใด

ก. ขา้ วเจา้ ไมส้ ัก ข. รังนก เคร่ืองเทศ

ค. ปลาทะเล ผา้ ไหม ง. เครื่องป้ันดินเผา ของป่ า

๙. ใครจักใคร่ค้าช้าง ค้า ใครจกั ใคร่ค้าม้า ค้า ข้อความจากศิลาจารึกพ่อขนุ รามคาแหงมหาราช

วเิ คราะห์การค้าในสมัยสุโขทยั เป็ นอย่างไร

ก. สุโขทยั มีชา้ งมา้ มาก ข. มีการส่งเสริมการคา้ สตั ว์

ค. การคา้ ขายเป็นระบบเสรี ง. มีการสะสมพาหนะใชใ้ นสงครามมาก

๑๐. ทกุ ข้อความในศิลาจารึกกล่าวถงึ สภาพเศรษฐกจิ ของสุโขทัย ยกเว้น ข้อใด
ก. ในปากประตูมีกระด่ิงอนั หน่ึงแขวนไวห้ ้นั
ข. ใครจกั ใคร่คา้ มา้ คา้ ใครจกั ใคร่คา้ ชา้ งคา้
ค. ไพร่ฟ้าขา้ ไทย ขเ่ี รือไปคา้ ขี่มา้ ไปขาย
ง. ในน้ามีปลาในนามีขา้ ว

๒๑

บรรณานุกรม

ฐิรวุฒิ บรู ณพงศ.์ (ม.ป.ป.). สังคมศึกษา ม.ต้น. กรุงเทพฯลฯ : พีบีซี จากดั .
ณรงค์ พว่ งพิศ, วุฒิชยั มลู ศิลป์ และคณะ. ๒๕๔๘. หนังสือเรียนสาระการเรียนรู้พื้นฐาน

กลุ่มสาระการเรียนรู้สังคมศึกษา ศาสนาและวัฒนธรรม : ประวตั ศิ าสตร์
ม.๑ ช่วงช้ันที่ ๓. พมิ พค์ ร้ังที่ ๙. กรุงเทพฯ : อกั ษรเจริญทศั น์.
ดนยั ไชยโยธา. ๒๕๔๖. ประวตั ศิ าสตร์ไทย : ยุคก่อนประวัตศิ าสตร์ถึงสิ้นอาณาจักรสุโขทัย.
กรุงเทพฯ : โอเดียนสโตร์.
นอ้ ม งามนิสัย และคณะ. ๒๕๔๕. สังคมศึกษา ช่วงช้ันท่ี ๓ ช้ัน ม.๑ - ๓. กรุงเทพฯ :
สานกั พมิ พป์ ระสานมิตร.
ปิ ยะโรจน์ เล่ียวไพโรจน์. ๒๕๔๖. สังคมศึกษา ศาสนา และวฒั นธรรม ม.1. กรุงเทพฯ :
รุ่งเรืองสาส์นการพิมพ.์
พลบั พลึง คงชนะ และ มยรุ ี เกตแุ ดง. ๒๕๕๐. ประวัตศิ าสตร์ ม.๑. กรุงเทพฯ :
บริษทั พฒั นาคณุ ภาพวิชาการ (พว) จากดั .
ไพฑูรย์ มีกุศล และคณะ. ๒๕๔๗. หนงั สือเรียนสาระการเรียนรู้พื้นฐาน ประวตั ิศาสตร์
ช้ันมธั ยมศึกษาปี ที่ ๑ ช่วงช้ันที่ ๓ กลุ่มสาระการเรียนรู้สังคมศึกษา ศาสนา และ
วัฒนธรรม. กรุงเทพฯ : วฒั นาพานิช.
ศศินนั ท์ บุญประสิทธ์ และคณะ. ๒๕๔๖.สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ม.๑ เล่ม ๑.
กรุงเทพฯ : สานกั พิมพบ์ ริษทั พฒั นาคุณภาพวชิ าการ (พว.) จากดั .
สุคนธ์ สินธพานนท์ และคณะ. ๒๕๔๖. สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ๒. พิมพค์ ร้ังที่ ๒.
กรุงเทพฯ : อกั ษรเจริญทศั น์ อจท. จากดั .
http://www.oknation.net. เขา้ ถึงขอ้ มลู เม่ือวนั ที่ ๘ พฤศจิกายน ๒๕๕๐.
http://www.thaigoodview.com. เขา้ ถึงขอ้ มูลเม่ือวนั ท่ี ๘ พฤศจิกายน ๒๕๕๐.

๒๒

ภาคผนวก

๒๓

เฉลยแบบทดสอบก่อนเรียน
เร่ือง เศรษฐกจิ สมัยสุโขทัย

๑. ก ๖. ง
๒. ก ๗. ค
๓. ข ๘. ง
๔. ง ๙. ข
๕. ค ๑๐. ง

ลองมาทดสอบตัวเอง
กนั อกี สักคร้ังนะครับ

๒๔

เฉลยกจิ กรรมท่ี ๑
เรื่อง ปัจจยั ทเ่ี อื้อต่อลกั ษณะทางด้านเศรษฐกจิ ในสมยั สุโขทัย

๑. ตอบ ระบบเศรษฐกจิ แบบเสรี
๒. ตอบ ด้ำนกำรเกษตรกรรม
๓. ตอบ ค้ำขำย (พำณิชยกรรม)
๔. ตอบ นโยบำยในกำรงดเว้นกำรเกบ็ ภำษี

๕. ตอบ เพอื่ เกบ็ กกั น้ำไว้ใช้ในกำรเกษตร

๒๕

เฉลยกจิ กรรมที่ ๒
เร่ือง ลกั ษณะเศรษฐกจิ ทส่ี าคญั ในสมยั สุโขทยั

ตอนท่ี ๑

๑. เฉลย ประชำกรส่วนใหญ่ประกอบอำชีพด้ำนกำรเพำะปลูก
โดยมกี ำรปลูกข้ำว พชื ไร่ พชื สวน

๒. เฉลย กำรค้ำสมยั สุโขทยั มีกำรค้ำภำยในประเทศโดยมตี ลำด
ตดิ ต่อค้ำขำยกนั ภำยในเรียกว่ำตลำดปสำน มกี ำรค้ำทำงทะเล
ตดิ ต่อกบั ประเทศอื่น ๆ

๓. เฉลย หัตถกรรมสำคัญสมัยสุโขทยั คอื กำรจกั สำน
กำรทำเคร่ืองป้ันดินเผำ

๒๖

ตอนท่ี ๒

๑. บ้านเมืองมีความอดุ มสมบูรณ์ ส่งผลให้เศรษฐกจิ ดี
โดยมีพื้นฐานทางด้านการเกษตร ซึ่งมักมีการ
ปลกู ข้าวเพ่ือใช้บริโภคเป็ นหลกั ในด้านการค้าขาย
ให้มีการค้าขายกนั อย่างเสรีโดยไม่มกี ารเกบ็ ภาษี

๒. เป็ นระบบเศรษฐกจิ แบบเสรีนยิ ม ประชากร
ประกอบอาชีพเกษตรกรรมด้วยระบบการเกษตร
แบบพง่ึ พาธรรมชาติเช่นสังคมไทยส่วนใหญ่ใน
ชนบทปัจจุบัน

ทดสอบตวั เองกนั อีกสักคร้ังแล้ว
ได้คะแนนเท่าไร อย่าลืมบอก

จกุ ด้วยนะครับ

๒๗

เฉลยกจิ กรรมท่ี ๓
เรื่อง ระบบเงนิ ตรา และภาษีสมยั สุโขทัย

ระบบเงนิ ตรา อาณาจกั รสุโขทัย ระบบภาษี
อากร

เงินที่ใชเ้ รียกวา่ เก็บเพือ่
เงนิ พดด้วง ใช้จ่ำยในรำชกำร

ทามาจาก แผ่นดิน
โลหะเงินและเบ้ียหอย
ท่ีไมไ่ ดจ้ ดั เกบ็
ตราท่ีใชป้ ระทบั เงิน ภำษีค่ำผ่ำนด่ำน (จกอบ)
ตรำช้ำง ตรำรำชสีห์
ส่งผลต่อการคา้
ตรำรำชวตั ร กำรค้ำขยำยตัวมำกขึ้น

ใชเ้ ป็นสื่อกลางในดา้ น
กำรซ้ือขำยแลกเปลี่ยน

สินค้ำ

๒๘

เฉลยแบบทดสอบหลงั เรียน
เร่ือง เศรษฐกจิ สมยั สุโขทัย

ข้อ เฉลย
๑ง
๒ง
๓ง
๔ก
๕ข
๖ข
๗ค
๘ง
๙ค
๑๐ ก

ทดสอบความรู้ ผลคะแนน
เป็ นอย่างไร อย่าลืมบนั ทกึ สรุป

ไว้นะครับ

๒๙

กระดาษคาตอบ

แบบทดสอบก่อนเรียนและหลงั เรียน
เอกสารประกอบการเรียน ชุด ประวัตศิ าสตร์ไทยสมัยสุโขทยั

กล่มุ สาระการเรียนรู้สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม
สาระท่ี ๔ ประวัติศาสตร์ ( ส ๓๑๑๐๑ ) ช้ันมัธยมศึกษาปี ที่ ๑

เล่มท่ี ๔ เรื่อง เศรษฐกจิ สมัยสุโขทยั

ช่ือ...............................................นามสกลุ ...................................ช้ัน..............เลขที่..............

ก่อนเรียน หลงั เรียน

ข้อ ก ข ค ง ข้อ ก ข ค ง
๑ ๑
๒ ๒
๓ ๓
๔ ๔
๕ ๕
๖ ๖
๗ ๗
๘ ๘
๙ ๙
๑๐ ๑๐

คะแนนที่ได้........... คะแนนทไ่ี ด้...........

๓๐

แบบสรุปผลการเรียน เรื่อง เศรษฐกจิ สมยั สุโขทยั

เลขท่ี คะแนนทดสอบก่อนเรียน คะแนนกจิ กรรม คะแนนทดสอบหลงั เรียน
(๑๐ คะแนน) (๒๐ คะแนน) (๑๐ คะแนน)

๑
๒
๓
๔
๕
๖
๗
๘
๙
๑๐
๑๑
๑๒
๑๓
๑๔
๑๕
๑๖
๑๗
๑๘
๑๙
๒๐