Nอจท.สุขศึกษา ม.1 หน่วยที่ 1

1หน่วยการเรยี นรูท้ ่ี

ความสาคญั ของระบบประสาท
และระบบต่อมไรท้ ่อตอ่ วยั รุน่

ความสาคญั ของระบบประสาท
และระบบต่อมไรท้ ่อตอ่ วัยรุน่

ระบบประสาท

ระบบต่อมไรท้ ่อ



ระบบประสาท

ระบบประสาทสว่ นกลาง (Central Nervous System)

เป็ นศูนย์กลางในการประสานการทางานของอวัยวะต่างๆ ของร่างกาย

ประกอบดว้ ย สมอง (Brain) สมองสว่ นทา้ ย

สมองสว่ นหนา้

เซรบี รมั เซรเี บลลมั

ทาลามสั สมอง เมดลั ลา
ส่วนกลาง ออบลองกาตา
ไฮโพทาลามสั
พอนส์

ไขสนั หลัง (Spinal Cord)

สมอง
ไขสนั หลงั
เสน้ ประสาท

ระบบประสาทส่วนปลาย (PeripheralNervous System)

เป็นระบบประสาทท่ีเช่ือมต่อจากส่วนต่างๆ ของสมองและไขสันหลังไป
ยงั ส่วนต่างๆ ของรา่ งกาย ประกอบด้วย

ระบบประสาทสมองและไขสนั หลงั เสน้ ประสาทไขสนั
เสน้ ประสาทสมอง หลัง

ระบบประสาทอตั โนมัติ

ทาหนา้ ท่ีควบคุมการทางานของอวัยวะในรา่ งกายให้เป็นปกติ แบ่งเป็น 2
ส่วน คือ

 ระบบประสาทซมิ พาเทตกิ (Sympathetic Nerve System) มกี ารทางานแบบ
เกดิ ขนึ้ ทนั ทที นั ใด

 ระบบประสาทพาราซิมพาเทติก (Parasympatheticb Nerve System)
ควบคุมการทางานของอวัยวะภายในใหอ้ ยใู่ นสภาพท่พี รอ้ มจะทางานได้

แผนผงั โครงสรา้ งของระบบประสาท

ระบบประสาทท่มี ผี ลต่อสุขภาพ

 ควบคมุ การทางานของอวยั วะภายในรา่ งกาย
 ควบคุมสภาวะแวดลอ้ มภายในรา่ งกายให้อย่ใู นสภาวะสมดลุ
 ชว่ ยใหเ้ กดิ การเปล่ยี นแปลงทางสรรี ะรา่ งกายทเ่ี หมาะสม

ระบบประสาทท่มี ีผลต่อการเจรญิ เติบโตของรา่ งกาย

 ก่อให้เกิดการดารงชีวิตท่ีเอือ้ ต่อการเจรญิ เติบโตของรา่ งกาย
 มีหนา้ ท่ีสาคัญในการคดิ วิเคราะห์ เพ่อื หารูปแบบในการดารงชวี ติ ท่เี หมาะสม
ต่อตนเอง

ระบบประสาทท่มี ผี ลตอ่ พัฒนาการ

 พฒั นาการท่เี หมาะสมกบั วยั
 พฒั นาการดา้ นความคดิ สติปัญญา และจรยิ ธรรมท่ีเหมาะสม
 การควบคมุ พฤตกิ รรม

การดแู ลรกั ษาระบบประสาทใหท้ างานตามปกติ

 หม่ันสารวจและดแู ลสุขภาพของตนเอง
 หลกี เลยี่ งการรบั ประทานอาหารทมี่ ีไขมันสูง
 หลกี เลยี่ งเครอ่ื งด่ืมแอลกอฮอล์ตา่ งๆ
 เลือกรบั ประทานอาหารท่ีมปี ระโยชน์
 ออกกาลงั กายอยา่ งสมา่ เสมอ
 ถนอมและบารุงรกั ษาอวยั วะต่างๆ ท่เี กย่ี วขอ้ ง
 พั ก ผ่ อ น อ ย่ า ง เ พี ย ง พ อ แ ล ะ ท า กิ จ ก รร ม

คลายเครยี ด
 ร ะ มั ด ร ะ วั ง แ ล ะ ป้ อ ง กั น ก า ร บ า ด เ จ็ บ

ของสมองและไขสันหลงั
 หากมีการบาดเจบ็ ควรรบี พบแพทยท์ ันที

ระบบตอ่ มไรท้ อ่

แผนภาพแสดงท่ตี งั้ ของตอ่ มไรท้ อ่ ภายในรา่ งกาย

ตอ่ มใตส้ มองหรอื ตอ่ มพทิ อู ทิ ารี (Pituitary
Gland)

ตอ่ มใต้
สมองส่วน

หนา้

ตอ่ มใต้ ต่อมใต้
สมอง สมองส่วน

หลงั

ตอ่ มไทรอยด์ (Thyroid Gland)

ต่อมไทรอยด์

ตอ่ มพาราไทรอยด์ (Parathyroid Gland)

ตอ่ มพารา
ไทรอยด์

ตอ่ มหมวกไต (Adrenal ต่อมหมวก
Gland) ไต

ไต

ท่อไต หลอดโลหติ แดงของไต หลอดโลหติ ดาของไต

ต่อมไพเนยี ล (Pineal
Gland)

ต่อมไพเนียล

ตอ่ มไทมสั (Thymus
Gland)

ต่อมไทมสั

ต่อมไทมสั

ตบั ออ่ น (Pancreas) กระเพาะอาหาร
ลาไสเ้ ลก็
ตับ

ตบั อ่อน

ต่อมเพศ (Gonad) ตอ่ ม
ลูกหมาก
ท่อนาอจสุ ิ
องคชาต
ถงุ อณั ฑะ

อัณฑะ

รงั ไข่ (Ovary) ทอ่ นาไข่
ชอ่ งคลอด
มดลกู
รงั ไข่

เย่อื บุมดลกู

ระบบตอ่ มไรท้ อ่ ท่มี ีผลตอ่ สุขภาพ

 ควบคมุ การทางานของอวัยวะภายในของรา่ งกาย
 ควบคุมสภาวะแวดลอ้ มภายในรา่ งกายใหอ้ ยใู่ นสภาวะสมดลุ

ระบบตอ่ มไรท้ อ่ ทม่ี ผี ลตอ่ การเจรญิ เตบิ โต

ของรา่งกการะยตุ้นการใช้สารอาหารและผลิตพลังงานภายในรา่ งกายเพ่ือการ

เจรญิ เตบิ โต
 กระต้นุ การเจรญิ เตบิ โตของรา่ งกาย
 กระตุน้ การเจรญิ เติบโตทางเพศ

ระบบตอ่ มไรท้ ่อท่มี ผี ลตอ่ พฒั นาการ

 เกดิ พัฒนาการท่เี หมาะสมกบั วัย
 กระตุน้ ใหเ้ กิดพัฒนาการทางเพศท่ีเหมาะสม

การดแู ลรกั ษาระบบตอ่ มไรท้ อ่ ใหท้ างานตามปกติ

 หม่ันสารวจและดูแลสุขภาพของตนเองอยา่ ง
สมา่ เสมอ

 ออกกาลงั กายอย่างสมา่ เสมอ
 เลอื กรบั ประทานอาหารทม่ี ปี ระโยชนต์ อ่

รา่ งกาย
 ควรด่ืมนา้ สะอาดวันละ 6 – 8 แก้ว และนา้

ผลไม้ ตลอดจนหลกี เล่ียงเครอ่ื งดม่ื
แอลกอฮอล์ และเครอ่ื งด่ืมท่ผี สมคาเฟอนี
 พักผอ่ นอยา่ งเพียงพอ และหากจิ กรรม
นันทนาการเพ่อื คลายเครยี ด
 หากเกดิ ความผิดปกตขิ องรา่ งกาย ควรรบี ไป
พบแพทย์ทันที

ความสมั พนั ธ์ของระบบประสาทและระบบตอ่ มไรท้ อ่

 ทางตรง ได้แก่ ส่วนหลงั ของต่อมใตส้ มองและส่วนในของต่อมหมวกไต
 ทางออ้ ม ได้แก่ การควบคมุ การหล่งั ฮอรโ์ มนจากส่วนหนา้ ของต่อมใต้สมอง

สรุป

 การทางานของระบบประสาทและระบบต่อมไรท้ ่อ มีความสาคัญต่อการ
เจรญิ เติบโตและพฒั นาการของวยั รุน่

 ระบบประสาทและระบบต่อมไรท้ ่อจะทางานประสานสัมพันธ์กัน เพ่ือทา
ใหอ้ วยั วะตา่ งๆ สามารถทางานไดอ้ ยา่ งมปี ระสทิ ธิภาพ

 ควรสรา้ งเสรมิ สมรรถภาพและประสิทธิภาพในการทางานของระบบ
ประสาทและระบบตอ่ มไรท้ ่ออยเู่ สมอ

 หม่ันสารวจดูแลสุขภาพของตนเอง ออกกาลังกาย รับประทาน
อาหารท่มี ปี ระโยชน์ และพกั ผอ่ นใหเ้ พยี งพออย่เู สมอ

 เม่ือสังเกตพบความผิดปกติของรา่ งกายควรรบี ปรกึ ษาแพทย์ทันที