เนื้อหาหนังสือสอนหมากรุกไทยเบื้องต้นVER_E-book

หมากรกุ ไทย

เบอ้ื งต้น



ความเปน็ มา

ของหมากรกุ ไทย

หมากรุกไทย มีประวัติเริ่มในอินเดีย โดยมาจาก
ต าน าน ขอ ง ราม เกีย รต์ิ ต าม ต าน าน กล่ าวว่า
ฝ่ายทศกัณฐ์น้ัน เม่ือมีศึกเข้าประชิด นางมณโฑ มเหสี
ของทศกัณฐ์ เห็นทศกัณฐ์เครียดกับการศึกจึงคิดหาเกม
ให้สวามีได้ผ่อนคลาย โดยคิดเป็นเกมหมากรุกข้ึน
โดยแต่เดิมใช้คนเล่น 4 คน เรียกว่า “จตุรังกา” แต่ใน
ภายหลังได้รับการปรับปรุงจนสามารถใช้ผู้เล่นเพียง
2 คนได้

องคป์ ระกอบภายในกระดาน

หมากรกุ ไทย

กระดานของหมากรุกไทยจะมีลักษณะเป็นตาราง
เป็นช่องสี่ เหล่ี ยมจัตุรัส ขนาด 8x8 ซ่ึงจะมีช่อง
ทั้งหมด 64 ช่อง โดยการวางหมากเร่ิมต้นจะแบ่งเป็น 2
แถวใหญ่ ๆ คือ

1) แถวบนสุดและล่างสุด จะวางหมากใหญ่ท้ัง
สองฝ่ัง โดยนับเรียงหมากจากซ้ายไปขวา ได้แก่ เรือ,
ม้า, โคน, ขุน, เม็ด, โคน, ม้า และเรือ ตามลาดบั

2) แถวท่ีสามนับจากแถวบนสุดและล่างสุดมา
จะวางหมากชนิดเดียวกัน น่ันคือ “เบี้ย” ท้ังแถว 8 ช่อง
ของทัง้ สองฝง่ั

องคป์ ระกอบภายในกระดาน
หมากรุกไทย

เรือ ม้า โคน เมด็ ขุน โคน มา้ เรอื

เบี้ย เบย้ี

เรอื มา้ โคน ขนุ เมด็ โคน ม้า เรอื

ตัวหมากทอี่ นภุ าพมหาศาล !!
เรอื

เรือ มีการเดินแล ะกินไปในแนวตั้ง-แนวนอน
ระยะยาว ไม่สามารถข้ามหมากตัวอ่ืนได้เหมือนเรือ
ของหมากรุกชาติอ่ืน หากไม่มีหมากอ่ืนมาขวางตาเดิน
เรือจะมอี นุภาพสูงสดุ ถงึ 14 ตาเดนิ

ตวั หมากทก่ี า้ วขา้ มไดท้ ุกหมาก !!
มา้

ม้า เดินเหมือนม้าของหมากรุกสากล เดินและกิน
ในแนวทแยงไขว้แบบ 2x3 (ลักษณะตัว L) 8 ทิศทาง
สามารถข้ามหมากตัวอื่นได้ หากไม่มีหมากอ่ืนมาขวาง
ตาเดินหรือไม่อยู่สุดกระดาน ม้าจะมีอนุภาพสูงสุดถึง
8 ตาเดิน

ตัวหมากเนน้ พงุ่ ชน!!
โคน

โคน มีการเดินและกินไปในแนวทแยงทั้ง 4 ด้าน
และเดินไปทางข้างหน้า หากไม่มีหมากอ่ืนมาขวางตาเดิน
หรือไม่อยู่สุ ดกระดาน โคนจะมีอนุภาพสู งสุ ดถึง
5 ตาเดนิ

กษตั รยิ ข์ องเหลา่ ตวั หมาก!!
ขนุ

ขุน เป็นตัวหมากท่ีสาคัญท่ีสุด มีการเดินและกนิ ไป
ในทิศทางรอบตัวได้ แต่ไม่สามารถเดินเข้าไปในตากิน
ของฝ่ายตรงข้ามได้ หากไม่มีหมากอื่นมาขวางตาเดิน
ห รื อ ไม่ อ ยู่ สุ ด ก ร ะด าน ห รื อ อ ยู่ ติ ด กั บ ต ากิ น ขอ งฝ่ าย
ตรงข้าม ขนุ จะมีอนภุ าพรอบตัวสงู สุดถงึ 8 ตาเดิน

ตัวหมากผตู้ อ่ สอู้ ยขู่ า้ งกษตั รยิ ์ !!
เม็ด

เม็ด มีการเดินและกินไปในแนวทแยงท้ัง 4 ด้าน
หากไม่มีหมากอ่ืนมาขวางตาเดินหรือไม่อยู่สุดกระดาน
เม็ดจะมอี นภุ าพสูงสดุ ถึง 4 ตาเดนิ

ตวั หมากแหง่ การเผชญิ หนา้ !!
เบยี้

การเดินของเบีย้ การกนิ ของเบยี้

การเดนิ ของ
เบยี้ หงาย

เบ้ีย มีการเดินไปทางข้างหน้าและกินในแนวทแยง
ด้านหน้า เมื่อเบี้ยไปถึงแนววางเบ้ียของฝ่ายตรงข้ามจะ
กลายเป็นเบี้ยหงาย และมีการเดินและกินเช่นเดียวกับเม็ด
ทุกประการ

หลักการนบั ศกั ดก์ิ ระดาน
ของหมากรกุ ไทย

การนับโดยวิธีนี้จะเร่ิมนับเม่ือท้ังสองฝ่ายไม่มี
เบี้ยคว่า และฝ่ายเป็นรองเหลือหมากตั้งแต่ 2 ตัว
ขึ้น ไป โด ยให้เร่ิม ต้ น นั บตั้ งแต่ 1 ไปจน ถึง 64
(ฝ่ายเป็นรองเป็นผูน้ ับฝ่ายเดียว) โดยเมื่อฝ่ายเปน็ รอง
นับเลข 64 ฝ่ายเป็นต่อจะมีโอกาสเดินอีก 1 ตา
ถา้ รุกจน จะถอื ว่าชนะ (ตอ้ งนับ 65 ถึงจะเสมอ)

“การนบั ศกั ดก์ิ ระดาน
นน้ั มที มี่ าจากจานวน
ชอ่ งของกระดานทเี่ ปน็
ชอ่ งสเี่ หลย่ี มจตั รุ สั
ขนาด 8x8 ซึ่งจะมี
ชอ่ งทง้ั หมด 64 ชอ่ ง”

หลักการนบั ศักดห์ิ มาก
ของหมากรกุ ไทย

การนับโดยวิธีน้ีจะเริ่มนับก็ต่อเมื่อฝ่ายเป็นรอง
เหลือขุนเพียงตัวเดียว และบนกระดานไม่มีเบ้ียคว่า
เหลืออยู่ โดยเร่ิมนับตัวหมากของท้ังสองฝ่ายท่ีอยู่บน
กระดานก่อน ได้จานวนเท่าใดก็ให้เริ่มนับศักดิ์หมาก
ต่อจากนั้น การนับศักดิ์หมากให้ไล่นับจากศักดิ์ใหญ่กอ่ น
เสมอ (เรียงจากบนลงล่าง)

กตกิ าการเล่น

ของหมากรุกไทย

1) ผู้เล่นแต่ละคนผลัดกันเดินหมากของฝ่าย
ตนเองครั้งละ 1 ตวั

2) ถ้าเดินหมากของฝ่ายตัวเองไปในตาแหน่งท่ี
หมากของฝ่ายตรงข้ามตั้งอยู่ หมากของฝ่ายตรงข้าม
จะโดนกินและเอาออกนอกกระดาน ยกเว้นขุนจะโดน
กินไม่ได้

3) ถ้าเดินหมากไปในตาแหน่งที่ตาต่อไปกินขุน
ของฝ่ายตรงข้ามได้ จะต้องพูดว่า "รุก" โดยตาต่อไป
ฝ่ายตรงข้ามต้องป้องกันหรือเดินหนีไม่ให้ขุนอยู่ใน
ตาแหน่งที่จะโดนกิน

4) ถา้ ขุนโดนรกุ อยแู่ ละเดนิ หนีหรอื ปอ้ งกันการรุก
ไม่ได้ จะถอื วา่ รกุ จนและเปน็ ฝ่ายแพ้

5) ถ้าขุนไม่โดนรุก แต่ในตาต่อไปเดินหมาก
ตัวไหนไมไ่ ด้เลย จะเรยี กวา่ อบั และจะเสมอกัน