MODUL MAS PRINSIP PERAKAUNAN TINGKATAN 4

MODUL MAS TINGKATAN 4 i

Sekapur Sirih Seulas Pinang

TIMBALAN SEKTOR PEMBELAJARAN
PENDIDIKAN DAERAH SEGAMAT

Assalammualaikum Warahmatullahi Wabarakatuh.

Salam Sejahtera, Salam Segamat Unggul.
Alhamdulillah, segala puji dan syukur yang setulusnya, dipanjatkan ke hadrat Allah SWT,
saya berpeluang mengabadikan Sekapur Sirih Seulas Pinang dalam Modul Minimum
Adequate Syllabus (MAS) Mata Pelajaran Prinsip Perakaunan SPM Daerah Segamat. Pada
pendapat saya, penghasilan modul ini merupakan wadah hasil karya daripada perkongsian
ilmu melalui penulisan guru-guru yang berpengalaman, berbakat dan cemerlang dalam daerah
ini. Saya berasa amat yakin bahawa modul ini dapat dimanfaatkan serta boleh menjadi
panduan berguna kepada semua guru malah pelajar yang mengambil mata pelajaran Prinsip
Perakaunan SPM untuk daerah ini. Semoga dengan bimbingan Pegawai SISC+ TVET, Hajah
Ruzana binti Mohd Sam, ia mampu menjadi pemangkin dan inspirasi kepada guru-guru di
sekolah untuk terus memacu kecemerlangan pencapaian mata pelajaran elektif ini bagi
membantu untuk masa depan para pelajar di daerah kita.

Justeru Kementerian Pendidikan Malaysia yang bermatlamatkan Sekolah Berkualiti dan
Kemenjadian Murid yang mana aspek pedagogi adalah menjadi nadi keberhasilan yang
didambakan dalam proses melahirkan modal insan yang mempunyai daya intelek yang tinggi
dansahsiah terpuji. Usaha ini menuntut komitmen yang tinggi daripada semua warga pendidik.
Akhir kata, tahniah dan syabas saya ucapkan atas daya usaha, kesungguhan dan komitmen
yang tinggi Jawatankuasa Daerah Mata Pelajaran Prinsip Perakaunan SPM dengan bimbingan
Pegawai SISC+ TVET yang telah berjaya menghasilkan Modul MAS ini. Semangat kerja
secara kolaboratif mampu melakarkan kecemerlangan tanpa sempadan.

Sekian, terima kasih.

SEGAMAT UNGGUL

SA’DIAH BINTI MAD SA’AT
TIMBALAN SEKTOR PEMBELAJARAN PENDIDIKAN DAERAH SEGAMAT

HAKCIPTA JKD PRINSIP PERAKAUNAN DAERAH SEGAMAT i

MODUL MAS TINGKATAN 4 ii

Sekapur Sirih Seulas Pinang

PEGAWAI SISC+ TVET
PPD SEGAMAT

Assalammualaikum WBT kepada semua warga pendidik di Daerah Segamat.

Salam Sejahtera dan Salam Segamat Unggul

Alhamdulillah, dipanjatkan syukur ke hadrat Allah SWT kerana dengan izin dan rahmat-Nya,
saya berpeluang mencoretkan sedikit seuntai kalam mutiara dalam Modul Minimum Adequate
Syllabus (MAS) Mata Pelajaran Prinsip Perakaunan SPM Daerah Segamat. Setinggi-tinggi
tahniah dan syabas diucapkan kepada Jawatankuasa Daerah (JKD) Prinsip Perakaunan dan
semua guru Prinsip Perakaunan Daerah Segamat yang telah bekerjasama dan memberi
komitmen yang tinggi sehingga menghasilkan modul ilmiah ini.

Modul ini mengandungi pelbagai elemen kurikulum yang berfokuskan penguasaan,
pengetahuan dan kemahiran asas dalam mata pelajaran Prinsip Perakaunan. Set-set bimbingan
dan panduan yang dimuatkan, merangkumi panduan guru dan contoh kemahiran sesuatu topik
dalam bentuk yang mudah dan sesuai untuk pelajar. Oleh hal yang demikian, diharapkan modul
ini dapat membantu masalah ketiadaan guru-guru di sekolah, untuk menghabiskan sukatan dan
merangka proses pembelajaran anak-anak didik.

Semoga dengan terhasilnya modul ini dapat membantu para guru demi kepentingan kemajuan
pelajar-pelajar mereka dan seterusnya dapat membantu kecemerlangan pencapaian akademik
mereka untuk menggapai masa depan yang lebih baik.

Sekian, terima kasih.
SEGAMAT UNGGUL

HAJAH RUZANA BINTI MOHD SAM
PEGAWAI SISC+ TVET, PEJABAT PENDIDIKAN DAERAH SEGAMAT

HAKCIPTA JKD PRINSIP PERAKAUNAN DAERAH SEGAMAT ii

MODUL MAS TINGKATAN 4 iii

Sekapur Sirih Seulas Pinang

PENGERUSI JKD PRINSIP PERAKAUNAN
SMK BEKOK

Assalamualaikum Warahmatullahi wabarakatuh

Alhamdulillah dan syukur kita ke hadrat Illahi kerana dengan segala rahmat dan izin-Nya,
Modul Modul Minimum Adequate Syllibus (MAS) Prinsip Perakaunan ini telah berjaya
dihasilkan. Modul MAS dihasilkan sebagai naskah rujukan yang akan digunakan oleh pelajar
dalam mengulang kaji pelajaran Prinsip Perakaunan.

Modul ini mengandungi panduan soalan dan jawapan yang disusun secara sistematik. Diharap
ia akan dapat menarik minat pelajar-pelajar untuk terus belajar secara kendiri tanpa bergantung
sepenuhnya kepada guru. Hal ini memberi peluang kepada pelajar-pelajar untuk mengulangkaji
pelajaran pada bila-bila masa selain daripada pembelajaran di bilik darjah. Semoga pelajar-
pelajar mengambil peluang sebaiknya menggunakan modul ini bagi mencapai keputusan
cemerlang dalam mata pelajaran Prinsip Perakaunan SPM kelak.

Sebagai penutup bicara, setinggi-tinggi penghargaan dan jutaan terima kasih kepada semua
yang terlibat khususnya pegawai SISC+ TVET, Puan Hajah Ruzana binti Mohd Sam di atas
sokongan dan sumbangan idea serta kepada guru-guru Prinsip Perakaunan daerah Segamat
yang bertungkus-lumus dalam merealisasikan penerbitan Modul MAS Prinsip Perakaunan ini.
Semoga usaha ini akan memberi impak yang positif kepada pelajar-pelajar Prinsip Perakaunan
daerah Segamat seterusnya meningkatkan kecemerlangan mata pelajaran Prinsip Perakaunan
SPM nanti.
Sekian, terima kasih.

HAJI HAMRI BIN HASHIM
PENGERUSI JKD PRINSIP PERAKAUNAN
SEKOLAH-SEKOLAH MENENGAH DAERAH SEGAMAT

HAKCIPTA JKD PRINSIP PERAKAUNAN DAERAH SEGAMAT iii

MODUL MAS TINGKATAN 4 iv

JURULATIH UTAMA PRINSIP PERAKAUNAN DAERAH SEGAMAT 2021

NORSHITA BINTI ZALINA BINTI ABU NOR BAKHIAH BINTI
SHAMSUDDIN BAKAR JOHARI

SMK BEKOK SMK SERI KENANGAN SMK AGAMA
SEGAMAT

SHAHIDA BINTI HANIZA BINTI MOHD FAZRIN BIN
SHAHAR ROHHANI BUSIRIN

SMK SERI BALI SMK DATO’ BENTARA SMK GEMEREH
DALAM

HAKCIPTA JKD PRINSIP PERAKAUNAN DAERAH SEGAMAT iv

MODUL MAS TINGKATAN 4 vi

HAKCIPTA JKD PRINSIP PERAKAUNAN DAERAH SEGAMAT vi

MODUL MAS TINGKATAN 4 v

SENARAI NAMA PENULIS MODUL MAS PRINSIP PERAKAUNAN DAERAH SEGAMAT
2021

1 NORSHITA BINTI SHAMSUDDIN SMK BEKOK

2 ZALINA BINTI ABU BAKAR SMK SERI KENANGAN

3 SHAHIDA BINTI SHAHAR SMK SERI BALI

4 HANIZA BINTI ROHHANI SMK DATO' BENTARA DALAM

5 NOR BAKHIAH BINTI JOHARI SMK AGAMA SEGAMAT

6 MOHD FAZRIN BIN BUSIRIN SMK GEMEREH

7 MOHAMMAD HAFFIZALMI BIN MAT NOOR SMK PADUKA TUAN

8 ZULKARNAIN BIN AB HALIM SMK PALONG TIMUR

9 NUR ARQMA SYAZWANA BINTI MOHD FUAD SMK SERI KENANGAN

10 PUVANESWARY A/P POTHRAS SMK MUNSHI IBRAHIM

11 SITI YUSMIRA BINTI YUSOFF SMK MUNSHI IBRAHIM

12 LAU SIEW YEN SMK SERI JEMENTAH

13 SITI NUR HARYANI BT M. YAHYA SMJK SEG HWA

14 JEFRI AL BAHARIN BIN AZIZ SMK AGAMA SEGAMAT

15 LEE SOO PENG SMJK SEG HWA

16 FATIMAH ZAHRAH BINTI KASMANI SMK BANDAR PUTRA

17 NURHIDAYAH BT MOHAMAD SMK JEMENTAH

18 MOHD KAMARUL ARIFEN BIN HUSSIN SMK BULOH KASAP

19 MAIMUNAH BINTI ADDUMAN SMK CANOSSIAN CONVENT

20 SITI NUR IZZATI BINTI MOHD PAUZI SMK CHAAH

21 FAZILAH BINTI ABDUL JALIL SMK DATO AHMAD ARSHAD

22 KUMARESAN A/L JEYARAMAN SMK SERI BALI

23 SYAIRAH BINTI HUSLAN SMK TINGGI SEGAMAT

24 HUSSIN BIN SYED MOHD SMK PADUKA TUAN

HAKCIPTA JKD PRINSIP PERAKAUNAN DAERAH SEGAMAT v

MODUL MAS TINGKATAN 4 1

MODUL 1 : PENGENALAN KEPADA PERAKAUNAN

Andaian, Konsep dan Batasan dalam Perakaunan

Andaian Perakaunan :

Entiti berasingan Perniagaan perlu menyimpan rekod transaksinya berasingan daripada
rekod transaksi peribadi pemiliknya, unit perniagaan atau urus niaga
Wang sebagai perniagaan lain di bawah miliknya.
ukuran
Maklumat Penyata Kewangan mesti dinyatakan dalam nilai mata wang
yang diguna pakai di sesebuah negara.

Tempoh perakaunan Pembahagian operasi dan aktiviti perniagaan kepada tempoh masa
yang ditentukan oleh pemilik perniagaan untuk tujuan pelaporan.

Usaha berterusan Semua aktiviti kewangan perniagaan diandaikan beroperasi untuk
tempoh masa yang tidak terbatas

Prinsip Perakaunan :

Ketekalan Konsistensi dalam prosedur perakaunan yang digunakan oleh entiti
Prinsip kos perniagaan dari satu tempoh perakaunan ke tempoh perakaunan yang
lain.

Semua aset perniagaan dinilai dan direkodkan dalam Penyata
Kewangan berdasarkan harga kos/ asal pembelian/harga sebenar

Pengiktirafan hasil Semua hasil (belum terperoleh atau belum terima) dan belanja
dan belanja (prabayar atau belum bayar) perlu diambil kira dalam penyediaan
Penyata Kewangan

Batasan perakaunan :

Kos manfaat Kos penyediaan maklumat hendaklah tidak melebihi nilai maklumat
tersebut kepada pengguna Penyata Kewangan

HAKCIPTA JKD PRINSIP PERAKAUNAN DAERAH SEGAMAT 1

MODUL MAS TINGKATAN 4 2

Latihan 1 :

(A) Nyatakan andaian perakaunan yang sesuai bagi situasi di bawah :

Situasi Andaian
Perakaunan
(i) Perniagaan Waja dijangka akan beroperasi untuk seberapa lama
yang boleh

(ii) Belanja membaiki kenderaan peribadi tidak boleh dianggap
sebagai belanja perniagaan

(iii) Tahun kewangan perniagaan Zahim bermula pada 1 Julai 2019
dan berakhir pada 30 Jun 2020

(iv) Puan Salbiah seorang tukang jahit mengenakan bayaran RM50
bagi setiap helai pakaian pelanggan yang menggunakan
perkhidmatannya.

(B) Nyatakan prinsip perakaunan atau batasan perakaunan yang sesuai bagi situasi di
bawah :

Situasi Prinsip Perakaunan/
Batasan Perakaunan

(i) Sebuah Perabot telah dibeli oleh Kedai Muhajirin pada tahun

2018 dengan harga RM5 000. Selepas tiga tahun, perabot

mengalami kejatuhan harga kepada RM3 500. Dalam Penyata

Kedudukan Kewangan Kedai Muhajirin, perabot tersebut tetap

direkodkan sebagai RM5 000.

(ii) Kilang simen Segamat Maju membuat keputusan membeli

sebuah mesin baru yang lebih canggih dan dijangka

meningkatkan keuntungan kilang untuk beberapa tahun akan

datang.

(iii) Kerani akaun telah mengambil kira hasil yang belum terperoleh

dan belanja yang belum bayar untuk menentukan untung atau

rugi perniagaan bagi sesuatu tempoh kewangan.

(iv) Encik Jaafar tidak bersetuju dengan pekongsinya mengubah

kaedah pengiraan susut nilai perniagaannya kerana ini akan

memberikan kesan kepada Penyata Kewangan.

HAKCIPTA JKD PRINSIP PERAKAUNAN DAERAH SEGAMAT 2

MODUL MAS TINGKATAN 4 3

Kitaran Perakaunan

8. Penyata 1. 2. Buku
Kewangan Dokumen Catatan
perniagaan Pertama

7. Catatan KITARAN 3. Lejar
Penutupan PERAKAUNAN

6. 5. 4.
Imbangan Pelarasan Imbangan

Duga Duga
Terselaras

Latihan 2 :

Rajah di bawah menunjukkan sebahagian daripada proses dalam kitaran perakaunan.
Lengkapkan jawapan dalam ruangan kosong yang disediakan.

(a)

Imbangan Duga (i) Imbangan Duga (ii)
Terselaras
(b)

Lejar (i) Pelarasan (ii)
(c)
Buku Catatan (ii) Imbangan Duga
(i) Pertama

HAKCIPTA JKD PRINSIP PERAKAUNAN DAERAH SEGAMAT 3

MODUL MAS TINGKATAN 4 4

Ciri kualitatif Penyata Kewangan

Ciri Kualitatif Asas

Kerelevanan Maklumat Penyata Kewangan harus relevan

Perwakilan benar Maklumat Penyata Kewangan bebas daripada kesilapan
material, tiada unsur berat sebelah dan pelaporannya tidak
mengelirukan

Ciri Kualitatif Tertingkat

Kebolehbandingan Maklumat dalam Penyata Kewangan tahun semasa mesti boleh
dibandingkan dengan maklumat kewangan yang dikemukakan
Kebolehfahaman bagi tempoh perakaunan yang lepas.
Kebolehsahan Maklumat Penyata Kewangan mesti mudah difahami dan perlu
dipersembahan dengan jelas.
Maklumat Penyata Kewangan boleh disahkan.

Pemasaan Maklumat Penyata Kewangan dapat disampaikan tepat pada
masanya.

Latihan 3 :
Padankan pernyataan berikut dengan ciri kualitatif yang berkaitan.

Pernyataan Ciri Kualitatif

(a) Kebolehfahaman
Butiran akaun tahun kewangan yang Kebolehbandingan
lalu turut disertakan dalam Penyata
kerelevenan
kewangan tahun semasa agar Kebolehsahan
pengguna dapat membuat

perbandingan prestasi perniagaan
(b)

Maklumat dalam penyata kewangan
berupaya mempengaruhi keputusan

yang dilakukan

(c)
Setiap butiran akaun dapat dibuktikan
dengan sokongan dokumen sumber

(d)
Penyata Kewangan Syarikat Cemerlang
disediakan mengikut format pelaporan
yang disyorkan oleh MASB agar semua

pengguna dapat memahaminya

HAKCIPTA JKD PRINSIP PERAKAUNAN DAERAH SEGAMAT 4

MODUL MAS TINGKATAN 4 5

Subbidang Perakaunan

Subbidang Perakaunan Merancang hal-hal percukaian dan menyediakan penyata cukai
Percukaian bagi pihak syarikat
Perakaunan Kewangan Menyediakan pelaporan maklumat perakaunan dalam bentuk
Penyata Kewangan untuk pengguna dalaman dan pengguna
Pengauditan luaran.
Perakaunan Pengurusan Memeriksa dokumen perniagaan dan rekod kewangan untuk
mengesahkan rekod maklumat perakaunan betul dan tepat.
Menyediakan maklumat perakaunan untuk pengguna dalaman.

Latihan 4: Subbidang
perakaunan
Nyatakan subbidang perakaunan yang betul bagi maklumat berikut :

Situasi
(a) Memeriksa dokumen perniagaan dan rekod-rekod

kewangan agar betul dan tepat
(b) Proses membuat keputusan perniagaan

(c) Membuat pelaporan mengikut piawaian MASB

(d) Memastikan pendapatan boleh cukai dikira dengan betul

Kod Etika Akauntan Profesional

Kod Etika Akauntan Profesional

Kompetensi Akauntan harus profesional, berkemahiran dan berkeupayaan
Integriti memberi perkhidmatan perakaunan.
Kerahsiaan Akauntan harus bersikap jujur dan telus dalam hubungan
profesional dengan pihak lain.
Akauntan tidak boleh mendedahkan maklumat yang diperoleh
kepada mana-mana pihak yang tidak berkaitan.

Objektiviti Akauntan tidak boleh berkompromi dan berat sebelah.

Sifat professional Akauntan perlu mematuhi semua undang-undang dan peraturan
berkaitan

HAKCIPTA JKD PRINSIP PERAKAUNAN DAERAH SEGAMAT 5

MODUL MAS TINGKATAN 4 6

Latihan 5 : Kod Etika

Isikan ruang kosong dengan kod etika yang betul.

Penerangan
(a) Akauntan perlu sentiasa menghayati nilai keadilan dan

kebenaran dalam melaksanakan tugasnya.

(b) Akauntan tidak boleh mendedahkan sebarang maklumat yang
diperoleh kepada mana-mana pihak yang tidak berkaitan sama
ada secara lisan atau secara bertulis

(c) Akauntan perlu mematuhi piawaian yang ditetapkan dan
melaksanakan tugas secara profesional.

HAKCIPTA JKD PRINSIP PERAKAUNAN DAERAH SEGAMAT 6

MODUL MAS TINGKATAN 4 7

MODUL 2 : KLASIFIKASI AKAUN DAN PERSAMAAN PERAKAUNAN

Item Setiap Komponen Akaun Perdagangan dan Untung Rugi
dan Penyata Kedudukan Kewangan

Hasil

 Merupakan pendapatan perniagaan yang diterima atau yang akan diterima oleh
perniagaan. Hasil yang tidak melibatkan penerimaan ialah peruntukan hutang ragu.

Hasil Operasi Hasil Bukan Operasi

Hasil daripada aktiviti utama perniagaan Hasil daripada aktiviti yang tidak berkaitan
dengan aktiviti utama perniagaan
CONTOH : CONTOH :
Jualan barang niaga Faedah atas simpanan
Hasil Perkhidmatan Komisen diterima
Sewa diterima
Untung atas pelupusan aset bukan semasa

Belanja

 Kos barang atau perkhidmatan yang digunakan dalam proses memperoleh hasil
sama ada yang dibayar atau yang akan dibayar.

 Belanja yang tidak melibatkan pembayaran wang ialah susut nilai aset semasa,
hutang lapuk dan kewujudan/pertambahan hutang ragu.

Belanja Operasi Belanja Bukan Operasi

Belanja yang terlibat secara langsung dalam Belanja yang tidak berkaitan dengan aktiviti
aktiviti utama perniagaan utama perniagaan
CONTOH : CONTOH :
Sewa Faedah atas pinjaman
Belian inventori (barang niaga) Rugi atas jualan aset bukan semasa
Gaji Rugi luar biasa
Promosi
Belanja angkutan
Susut nilai
Hutang lapuk
Diskaun diberi
Insurans

HAKCIPTA JKD PRINSIP PERAKAUNAN DAERAH SEGAMAT 7

MODUL MAS TINGKATAN 4 8

Aset

 Merupakan harta yang dimiliki oleh perniagaan.

Aset Semasa Aset Bukan Semasa

Harta yang boleh ditukarkan ke dalam Harta yang tahan lama (lebih daripada
bentuk tunai dalam tempoh kurang daripada setahun) bagi membantu menjalankan
setahun (jangka masa pendek) perniagaan (jangka masa panjang).
CONTOH : CONTOH :
Akaun belum terima Premis
Tunai di tangan Kenderaan
Tunai di bank Mesin
Inventori Jentera
Belanja prabayar Kelengkapan
Hasil belum terima Alatan pejabat

Nota :
Sesuatu Aset Bukan Semasa akan menjadi Aset Semasa jika ia adalah barang niaga.
Contoh :
Sebuah kedai perabot yang menjual meja, kerusi dan almari membeli perabot untuk dijual
semula di kedainya. Walaupun perabot merupakan Aset Bukan Semasa, tetapi bagi
perniagaan ini, perabot dianggap sebagai inventori iaitu Aset Semasa.

Liabiliti

 Merupakan tanggungan atau hutang pihak perniagaan yang perlu dijelaskan.

Liabiliti Semasa Liabiliti Bukan Semasa

Perlu dijelaskan dalam jangka pendek Perlu dijelaskan dalam jangka masa panjang
(kurang daripada setahun). (lebih daripada setahun).
CONTOH : CONTOH :
Akaun belum bayar Pinjaman
Overdraf Gadai janji
Belanja belum bayar
Hasil belum terperoleh

Nota :
Sesuatu Liabiliti Bukan Semasa akan diklasifikasikan sebagai Liabiliti Semasa jika tempoh
matangnya kurang 12 bulan dari tarikh akhir kewangan berkenan. Pengklasifikasian ini
adalah bergantung kepada tempoh masa bayaran balik pinjaman.

HAKCIPTA JKD PRINSIP PERAKAUNAN DAERAH SEGAMAT 8

MODUL MAS TINGKATAN 4 9

Ekuiti Pemilik

 Merupakan hutang pihak perniagaan kepada pemiliknya.

o Ekuiti pemilik (Modal)

= Modal Awal + Untung Bersih (- Rugi Bersih) – Ambilan

o Ekuiti Pemilik (Modal) = Aset - Liabiliti

Modal Disumbangkan oleh pemilik perniagaan dalam bentuk

pelaburan permulaan atau pelaburan tambahan

(Modal = Aset – Liabiliti)

Untung Bersih / Rugi Untung bersih akan ditambahkan dengan modal awal dan rugi

Bersih bersih ditolak dengan modal awal.

Ambilan Ditolak daripada modal awal (mengurangkan modal)

Latihan 1 :
1. Tandakan (/) bagi klasifikasi item yang betul.

Item Aset Aset Liabiliti Liabiliti Ekuiti Hasil Belanja
Semasa Bukan Semasa Bukan Pemilik
Semasa Semasa

Pinjaman bank /
Simpanan tetap
Gadai janji
Modal
Komisen diterima
Komisen dibayar
Faedah atas simpanan
Faedah atas pinjaman
Hutang lapuk
Hutang lapuk terpulih
Angkutan masuk
Angkutan keluar
Inventori akhir
Tunai runcit
Alat tulis
Inventori Alat Tulis

HAKCIPTA JKD PRINSIP PERAKAUNAN DAERAH SEGAMAT 9

MODUL MAS TINGKATAN 4 10

Bank
Overdraf bank
Akaun Belum Terima
Akaun Belum Bayar
Perabot
Gaji
Duti import
Promosi
Pengiklanan
Kenderaan
Sewa dibayar
Sewa diterima
Mesin
Loji dan mesin
Deposit kadar bayaran
Kadar bayaran
Peralatan

Latihan 2 :

(a) Berdasarkan petikan berikut, kelaskan hasil yang berikut sama ada hasil operasi atau hasil
bukan operasi.

Perniagaan Butik Suffian menjalankan perniagaan menjual baju melayu dan baju kurung di
Bandar Segamat. Hasil daripada jualan baju melayu dan baju kurung dianggarkan sekitar
RM10 000 sebulan. Hasil daripada lebihan jualan, Encik Suffian telah menyimpan wang
tersebut ke dalam Akaun Simpanan Tetap di Bank Sejahtera dan menerima faedah atas
simpanan setiap tahun. Selain itu juga, Encik Suffian juga menyewakan sebahagian
daripada premisnya kepada orang lain dan menerima sewa diterima.

Hasil Operasi Hasil Bukan Operasi
_____________
________________
________________

HAKCIPTA JKD PRINSIP PERAKAUNAN DAERAH SEGAMAT 10

MODUL MAS TINGKATAN 4 11

(b) Berdasarkan petikan berikut, kelaskan belanja yang berikut sama ada belanja operasi atau
belanja bukan operasi.

Perniagaan Wawasan Mega mempunyai bilangan pekerja seramai 10 orang dan dibayar gaji
sebanyak RM2 500 setiap orang. Salah seorang pekerjanya telah dihantar ke luar negara
untuk menjalankan promosi bagi pelancaran produk terbaru. Bagi mengembangkan lagi
perniagaannya, Perniagaan Wawasan Mega telah membuat pinjaman daripada pihak bank
dan dikenakan faedah atas pinjaman sebanyak RM3 000 setahun.

Belanja Operasi Belanja Bukan Operasi
__________________
_________________
_________________

Latihan 3 :
Pada 1 September 2020, baki-baki berikut diperoleh daripada buku-buku Kedai Jaya.

Perabot RM Akaun Belum Bayar RM
Bank 9 200 Inventori 11 500
Pinjaman 24 320 Alatan Pejabat 25 400
Akaun Belum Terima 9 000 Premis 7 200
13 600 70 400

Hitung :
(a) Jumlah Aset

= ______________________________________________________

= _____________

(b) Jumlah Liabiliti
= _______________________________________________________
= _____________

(c) Jumlah Modal pada 1 September 2020
= Aset - Liabiliti
= _______________________________________________________
= ______________

HAKCIPTA JKD PRINSIP PERAKAUNAN DAERAH SEGAMAT 11

MODUL MAS TINGKATAN 4 12

Latihan 4 :

Dalam situasi yang berikut, kenal pasti sama ada aset tersebut diklasifikasikan sebagai Aset
Semasa atau Aset Bukan Semasa.

(a) Pemilik Kedai Komputer Bitara mengeluarkan sebuah komputer riba untuk
kegunaan perniagaan.
Komputer riba tersebut merupakan __________________________ bagi Kedai
Komputer Bitara.

(b) Puan Syamimi merupakan pemilik Perniagaan Perabot Mimie. Beliau telah
membeli 5 buah almari jati daripada negara Indonesia untuk dijualkan semula
kepada pelanggan di Malaysia.
Perabot tersebut merupakan ___________________________ bagi Perniagaan
Perabot Mimie.

Persamaan Perakaunan

[Jumlah aset mestilah sama dengan jumlah liabiliti dan ekuiti pemilik]

Aset = Liabiliti + Ekuiti Pemilik (Modal)
Aset = Liabiliti + Modal + ( untung bersih / - rugi bersih )

Aset = Liabiliti + Modal + Hasil – Belanja
Ekuiti Pemilik (Modal) = Aset – Liabiliti

Latihan 5 :
Dengan menggunakan persamaan perakaunan, lengkapkan jadual di bawah ini.

(a) Aset Liabiliti Ekuiti Pemilik
(RM) (RM) (RM)
(i) 24 000
(ii) 77 800 60 000
21 100

(b) Aset Liabiliti Ekuiti Pemilik Hasil Belanja
(RM) (RM) (RM) (RM) (RM)
(i) 23 000 1 500 300
(ii) 52 000 45 000
19 500 800 750

HAKCIPTA JKD PRINSIP PERAKAUNAN DAERAH SEGAMAT 12

MODUL MAS TINGKATAN 4 13

Latihan 6 :

Bagi setiap urus niaga yang berikut, lengkapkan jadual yang diberikan dengan mengisi nilai
dalam lajur aset, liabiliti, dan ekuiti pemilik dengan tepat.

Bil. Urus niaga Aset = Liabiliti + Ekuiti Pemilik
Aset Liabiliti Ekuiti Pemilik
i Contoh : +-+-+ -
Bayar kepada pembekal dengan
cek RM1 100 1 100 1 100

ii Terima komisen secara tunai 340
RM340
1 100
iii Bayar gaji pekerja RM1 100 640
dengan cek
3 000 2 400
iv Beli kelengkapan daripada Kedai
Hon RM640 3 500

v Kos inventori ialah RM2 400. 5 400
Jualan tunai RM3 200.

vi Pemilik membawa masuk
komputer peribadi bernilai
RM3 500 ke dalam perniagaan.

vii Belian barang niaga daripada
pembekal Phang berjumlah
RM5 400

Nilai sebelah kiri = Nilai sebelah kanan

Latihan 7 :
Nyatakan kesan setiap urus niaga yang berikut ke atas aset dan liabiliti.

Urus niaga Aset Liabiliti
Tiada kesan
Contoh : Tunai – berkurang
Membeli barang niaga secara tunai Inventori – bertambah

Menerima pinjaman daripada bank

Menjelaskan hutang kepada pembekal
dengan cek

Membeli mesin secara kredit

HAKCIPTA JKD PRINSIP PERAKAUNAN DAERAH SEGAMAT 13

MODUL MAS TINGKATAN 4 14

Latihan 8 :

Baki-baki yang berikut diperoleh daripada Perniagaan Namendran pada 31 Jun 2020.
RM

Bank 25 000
Inventori 18 400
Akaun belum terima 10 000
Perabot 9 500
Akaun belum bayar
Modal 6 700
Untung bersih 50 900
5 300

Urus niaga yang berikut berlaku sepanjang bulan Jun 2020.
i. Beli inventori secara kredit RM4 800.
ii. Pemilik membawa masuk perabot peribadi bernilai RM2 200 ke dalam perniagaan.

iii. Jual 20% daripada inventori secara kredit bernilai RM6 100.
iv. Terima cek daripada pelanggan bernilai RM3 300.
v. Terima komisen dengan cek RM500.
vi. Bayar pembekal dengan cek RM1 900 dan terima diskaun RM120.
vii. Ambilan inventori untuk kegunaan peribadi RM280.

Lengkapkan jadual persamaan perakaunan di bawah ini untuk menunjukkan kesan urus niaga
terhadap aset, liabiliti, dan ekuiti pemilik.

Urus Bank Inventori Akaun Perabot Akaun Modal Untung
Niaga RM Belum Belum RM Bersih
25 000 RM Terima RM Bayar
Baki 18 400 9 500 50 900 RM
i 3 300 RM RM 5 300
(1 900) 6 700 2 200
(contoh) 10 000 1 460
ii 4 800
iii 4 800
iv
v 6 100
vi
vii 500

Jumlah 120

(280)

18 280 11 700 9 480

69 680

Nilai sebelah kiri = Niai sebelah kanan

HAKCIPTA JKD PRINSIP PERAKAUNAN DAERAH SEGAMAT 14

MODUL MAS TINGKATAN 4 15

Latihan 9 :

Encik Luqman memulakan perniagaan LuLu Enterprise pada 1 Januari 2021 dengan membawa
masuk aset berikut :

Perabot RM
Kenderaan 3 000
Tunai di bank 37 000
12 000

Urus niaga berikut berlaku sepanjang bulan Januari 2021.
(i) Beli barang niaga secara kredit RM3 500
(ii) Bayar sewa dengan cek RM600
(iii) Jual barang niaga berkos RM1 100 secara kredit pada harga RM1 900
(iv) Menjelaskan Akaun Belum Bayar dengan cek RM2 850 dan terima diskaun

RM150
(v) Terima cek dari pelanggan berjumlah RM1 270
(vi) Pemilik membawa masuk tunai RM3 000 ke dalam perniagaan dan dibankkan
(vii) Sekeping cek yang diterima daripada pelanggan RM507 telah dipulangkan oleh

bank dengan bertanda 'Rujuk Penyuruh Bayar'
(viii) Pemilik telah mengeluarkan cek RM610 untuk kegunaan peribadi
(ix) Pinjaman bank RM5 000 telah dikreditkan ke dalam akaun bank perniagaan

Anda dikehendaki menyediakan Jadual Persamaan Perakaunan mengikut format seperti
di bawah :

Urus Perabot Kenderaan Bank Akaun Inventori Modal Akaun Untung Ambilan Pinjaman
Niaga Belum Belum Bersih
RM RM RM Terima RM RM Bayar RM RM
Baki 3 000 37 000 12 000 52 000 RM
i RM RM
ii (1 100)
iii (600)
iv
v 150
vi
vii (507)
(610)
viii
ix 60 240

Jumlah

60 240

HAKCIPTA JKD PRINSIP PERAKAUNAN DAERAH SEGAMAT 15

MODUL MAS TINGKATAN 4 16

Catatan Kontra

Catatan kontra adalah catatan yang mengurangkan baki akaun berkaitan dengannya.

Akaun Berkaitan Catatan Kontra
Aset Bukan Semasa Susut Nilai Terkumpul
Akaun Belum Terima Peruntukan Hutang Ragu
Modal/ Ekuiti Pemilik
Ambilan
Jualan Pulangan Jualan / Pulangan Masuk
Belian Pulangan Belian /Pulangan Keluar

Latihan 10 :
(a) Nyatakan dua catatan kontra dalam penyata kewangan yang berikut.

Penyata Kewangan Catatan Kontra
Cth : Pulangan Jualan
Akaun Perdagangan dan Untung Rugi
Penyata Kedudukan Kewangan (i)
(ii)
(iii)

(b) Padankan catatan kontra dengan akaun yang berkaitan.

Catatan Kontra Akaun Berkaitan

(i) Susut Nilai Terkumpul Akaun Belum Terima
(ii) Ambilan Jualan

(iii) Peruntukan Hutang Kenderaan
Ragu Modal
Belian
(iv) Pulangan Masuk
(v) Pulangan Keluar

HAKCIPTA JKD PRINSIP PERAKAUNAN DAERAH SEGAMAT 16

MODUL MAS TINGKATAN 4 17

MODUL 3 : DOKUMFUENNGPSIEDRONKIUAMGEANAPNERSNEIBAAGGAAANI SUMBER MAKLUMAT

Bil Nama Dokumen Fungsi/ Kegunaan

1 Bil tunai Dokumen yang dikeluarkan oleh penjual kepada pembeli yang
2 Invois melakukan pembelian/penjualan secara tunai
3 Nota debit
4 Nota kredit Dokumen yang dikeluarkan oleh penjual kepada pembeli yang
5 Keratan cek melakukan pembelian/penjualan secara kredit (hutang)
6 Maklumat debit
7 Maklumat kredit Dikenali sebagai invois tambahan. Dokumen ini dikeluarkan oleh
penjual kepada pembeli dengan tujuan untuk menambahkan hutang
perniagaan.

Dokumen yang dikeluarkan oleh penjual kepada pembeli kerana
pemulangan barangan oleh pembeli

Ialah keratan yang tertinggal bersama buku cek apabila cek
diceraikan untuk membuat pembayaran.

Satu penyata yang dikeluarkan oleh bank memaklumkan akaun
peniaga telah didebitkan (wang keluar)

Satu penyata yang dikeluarkan oleh bank memaklumkan akaun
peniaga telah dikreditkan (wang masuk)

8 Resit Dikeluarkan oleh pembekal apabila tunai diterima.

9 Memo Digunakan untuk merekod urus niaga yang berlaku antara pemilik
perniagaan dengan perniagaan
Baucer
10 bayaran/baucer Dokumen yang digunakan untuk semua pembayaran yang dibuat
oleh peniaga
tunai runcit

Latihan 1 :

(a) Pernyataan berikut berkaitan dengan sebuah perniagaan.
 Digunakan dalam urus niaga secara kredit.
 Diskaun niaga dan diskaun tunai dinyatakan dengan jelas dalam dokumen ini.

Nyatakan dokumen yang menepati pernyataan-pernyataan di atas.

Jawapan : ________________________________

HAKCIPTA JKD PRINSIP PERAKAUNAN DAERAH SEGAMAT 17

MODUL MAS TINGKATAN 4 18

(b) Nyatakan dokumen perniagaan yang terlibat dalam urus niaga berikut :

Urus Niaga Dokumen

i Barang rosak dipulangkan kepada pembekal

ii Beli barang niaga secara kredit

iii Ambilan barang niaga untuk kegunaan keluarga

iv Keluarkan tunai dari bank untuk kegunaan kedai

v Memaklumkan perniagaan bahawa akaun bank telah
didebitkan

(c) Isi tempat kosong dengan jawapan yang tepat.

Dalam urus niaga secara kredit, apabila pembeli membuat pembelian barang, pembekal
akan mengeluarkan (i) _______________ yang mengandungi butiran seperti amaun yang
perlu dijelaskan, syarat serahan dan syarat pembayaran. Pembekal boleh membetulkan
kesilapan dan ketinggalan amaun dalam (ii) _______________ dengan menggunakan
(iii) _____________ dan (iv) ________________. Setelah pembeli membuat bayaran
untuk menjelaskan hutang, (v)______________ akan dikeluarkan oleh pembekal
sebagai bukti penerimaan bayaran.

HAKCIPTA JKD PRINSIP PERAKAUNAN DAERAH SEGAMAT 18

MODUL MAS TINGKATAN 4 19

Diskaun Niaga dan Diskaun Tunai

Diskaun Niaga :
- Potongan harga daripada harga senarai atau harga katalog.
- Tujuan : untuk menarik lebih ramai pelanggan dan menggalakkan pembelian secara
pukal.

Diskaun Tunai :
- Potongan daripada harga bersih di dalam invois sekiranya bayaran dibuat dalam tempoh
yang ditetapkan.
- Tujuan : untuk menggalakkan pembayaran hutang dengan segera/cepat.

Contoh: Pengiraan Diskaun Niaga Contoh: Pengiraan Diskaun Tunai

1. Syarikat Ali menjual barangnya 1. Amirah membeli barang niaga pada 1
kepada Kedai Mak Limah, seorang Januari 2021 dengan harga RM 900.
peruncit, dengan syarat jualan seperti Berikut ialah syarat kredit yang
berikut: diberikan kepadanya:
i) 10% diskaun niaga bagi pesanan a) 5% dalam 10 hari
8000 unit barang dengan harga b) 3% dalam 15 hari.
RM5 seunit
ii) 15% diskaun niaga bagi pesanan Hitung diskaun tunai dan jumlah
melebihi 8000 unit barang dengan bersih bayarannya bagi setiap syarat
harga RM5 seunit jika Amirah menjelaskan hutangnya
pada:
Hitung diskaun niaga bagi setiap
syarat jika Kedai Mak Limah i) 8 Januari 2021
membeli: ii) 12 Januari 2021

i) 8000 unit Jawapan:
ii) 10000 unit
i) Bayaran pada 8 Januari, layak
Jawapan: mendapat 5% diskaun.
Diskaun tunai = 5% x RM 900
i) Kos belian barang niaga ialah = RM45
8000 unit x RM5 = RM40 000 Jumlah yang perlu dibayar
Diskaun niaga =10% x RM40 000 = RM900 - RM45 = RM855
= RM4 000
ii) Bayaran pada 12 Januari, layak
ii) Kos belian barang niaga 10000 mendapat 3% diskaun.
unit x RM5 = RM50 000 Diskaun tunai = 3% x RM 900
Diskaun niaga=15% x RM50 000 =RM27
= RM7 500 Jumlah yang perlu dibayar
= RM 900 - RM27 = RM873

HAKCIPTA JKD PRINSIP PERAKAUNAN DAERAH SEGAMAT 19

MODUL MAS TINGKATAN 4 20

Latihan 2 :
(a) Syarikat Rajinder menjual barangnya kepada Kedai Mikael. Harga jualan RM5.00 seunit.

Syarat jualan seperti berikut:
5% diskaun niaga bagi pesanan kurang daripada 5 000 unit, 10% diskaun niaga bagi
pesanan melebihi 5 000 unit barang.
Hitung diskaun niaga jika Kedai Mikael membeli :
(i) 4 500 unit
(ii) 5 200 unit
(iii) 12 000 unit
Jawapan:
(i)

(ii)

(iii)

(b) Pada 10 Mac 2020, Perniagaan Amin membeli barang bernilai RM1 000 daripada
Syarikat Melissa dengan syarat bayaran 10% 5 hari dan 5% 20 hari. Berapakah jumlah
bayaran bagi Perniagaan Amin jika membuat pembayaran pada:
(i) 13 Mac 2020
(ii) 22 Mac 2020
(iii) 10 April 2020
Jawapan:
(i)

(ii)

(iii)

HAKCIPTA JKD PRINSIP PERAKAUNAN DAERAH SEGAMAT 20

MODUL MAS TINGKATAN 4 21

Tafsiran Dokumen Perniagaan

- Pentafsiran dokumen bermaksud, sesuatu dokumen urus niaga itu perlu dianalisa
supaya ia dapat diterjemahkan apakah urus niaga yang berlaku. Penterjemahan
dokumen membolehkan dokumen direkod dengan betul dalam buku catatan pertama.

- Tatacara mentafsir sesuatu dokumen ialah: Berikut adalah contoh dokumen kepunyaan
Kilang Minuman XoXo Sdn Bhd.
 Nama & Alamat pengirim
 Nama & Alamat penerima
 Jenis Perniagaan
 Kandungan urus niaga
 Amaun urus niaga
 Tarikh urus niaga
 Buku digunakan untuk merekod – Buku Catatan Pertama

Contoh 1 :

ASAL Kilang Minuman XoXo Sdn Bhd No:
No 25 Jalan Astaka Maju 1 I6781
Kepada : 87500 Batu Pahat, Johor
Kedai Minuman Ali 07-945 6787 Tarikh: 11 Mac 2020
No 5 Jalan Ali Baba
85000 Segamat, Johor INVOIS
07-9889999

Kuantiti Butir Harga Seunit Jumlah (RM)
(RM)
840 Minuman isotonik 1.50 1,260.00
840 Air mineral 0.60 504.00
240 Air kotak 0.70 168.00
100 Bar coklat 1.80 180.00

Jumlah Bersih 2,112.00

Ringgit Malaysia : DUA RIBU SATU RATUS DUA BELAS RINGGIT SAHAJA

Syarat : Angkutan dibayar
K. & K. diK.

Ali Xoxo
Penerima Pengurus

Dokumen 1

HAKCIPTA JKD PRINSIP PERAKAUNAN DAERAH SEGAMAT 21

MODUL MAS TINGKATAN 4 22

Dokumen 1 : Anda sebagai Kilang Minuman Xoxo Sdn. Bhd.

PENERIMA Kedai Minuman Ali
PENGIRIM Kilang Minuman XoXo Sdn. Bhd.
URUS NIAGA Jualan barang niaga secara kredit
AMAUN RM2 112

Contoh 2 :

SALINAN No:
I6778
STaR Sdn Bhd
No 25 Jalan Mekar 1 Tarikh: 15 Mac 2020
56980 Johor Bahrut, Johor

07-945 6000

INVOIS

Kepada :
Kilang Minuman XoXo Sdn Bhd
No 25 Jalan Astaka Maju 1
87500 Batu Pahat, Johor
07-945 6787

Kuantiti Butir Harga Seunit Jumlah (RM)
(RM)
1000 Minuman isotonik 1.20 1,200.00
1000 Air mineral 0.50 500.00
240 Air kotak 0.60 144.00
100 Bar coklat 1.50 150.00

Jumlah Bersih 1,994.00

Ringgit Malaysia : SERIBU SEMBILAN RATUS SEMBILAN PULUH EMPAT SHJ

Syarat : Angkutan dibayar
K. & K. diK.

XoXo Perai
Penerima Pengurus

Dokumen 2
Dokumen 2 : Anda sebagai Kilang Minuman Xoxo Sdn. Bhd.

PENERIMA Kilang Minuman XoXo Sdn. Bhd.
PENGIRIM STaR Sdn. Bhd.
URUS NIAGA Belian barang niaga secara kredit
AMAUN RM1 994

HAKCIPTA JKD PRINSIP PERAKAUNAN DAERAH SEGAMAT 22

MODUL MAS TINGKATAN 4 23

Contoh 3 :

Tarikh : 20 Mac 2020
Penerima : Ahmad Tab
Untuk : Sewa Premis

Baki akhir 1500 00 Dokumen 3
Deposit
Jumlah 1500 00
Cek ini 700 00
Baki 800 00
PBB 112102

Dokumen 3 : Anda sebagai Kilang Minuman Xoxo Sdn. Bhd.

PENERIMA Ahmad Tab
PENGIRIM Kilang Minuman XoXo Sdn. Bhd.
URUS NIAGA Membayar sewa premis dengan cek
AMAUN RM700

HAKCIPTA JKD PRINSIP PERAKAUNAN DAERAH SEGAMAT 23

MODUL MAS TINGKATAN 4 24

Latihan 3 :

(a) Sila lengkapan maklumat yang dikehendaki berdasarkan dokumen yang diberikan.

Mimi Enterprise ialah sebuah perniagaan kasut. Berikut ialah dokumen-dokumen milik
Mimi Enterprise yang menunjukkan urus niaga yang dilakukan sepanjang bulan Februari
2020.

ASAL Kilang Kasut Albab No:
No 24 Jalan Menawan INV 1722
Kepada :
Mimi Enterprise KM 3 Jalan Seroja Tarikh: 11 02 2020
Jalan 4/6 Sultan Ali 34570 Batu Pahat Johor
56703 Petaling Jaya
Selangor INVOIS

Kuantiti Butir Harga Seunit Jumlah (RM)
(RM)
70 Kasut Sukan 60.00 4,200.00
100 Selipar Getah 10.00 1,000.00
50 Kasut Lelaki 65.00 3,250.00

Jumlah Bersih 8,450.00

Ringgit Malaysia : LAPAN RIBU EMPAT RATUS LIMA PULUH RINGGIT SAHAJA

Syarat : Angkutan dibayar
K. & K. diK.

MIMI ALBAB
Penerima Pengurus

Dokumen 1

Dokumen 1: Anda sebagai Mimi Enterprise
PENERIMA
PENGIRIM
URUS NIAGA
AMAUN

HAKCIPTA JKD PRINSIP PERAKAUNAN DAERAH SEGAMAT 24

MODUL MAS TINGKATAN 4 25

SALINAN Mimi Enterprise No:
Jalan 4/6 Sultan Ali INV 1751
Kepada : 56703 Petaling Jaya
Khalid Jusman Tarikh: 16 02 2020
Jalan 4/6 Sultan Bab Selangor
56700 Subang Jaya
Selangor INVOIS

Kuantiti Butir Harga Seunit Jumlah (RM)
(RM)
5 Kasut Sukan 70.00 350.00
10 Selipar Getah 15.00 150.00
10 Kasut Lelaki 80.00 800.00

Jumlah Bersih 1,300.00

Ringgit Malaysia : SERIBUTIGA RATUS RINGGIT SAHAJA MIMI
Pengurus
Syarat : Angkutan dibayar
K. & K. diK.

KHALID
Penerima

Dokumen 2

Dokumen 2 : Anda sebagai Mimi Enterprise
PENERIMA
PENGIRIM
URUS NIAGA
AMAUN

HAKCIPTA JKD PRINSIP PERAKAUNAN DAERAH SEGAMAT 25

MODUL MAS TINGKATAN 4 26

(b) Sila lengkapkan dokumen perniagaan berikut berdasarkan maklumat yang diberikan.

Kedai Perabot Ali ialah sebuah perniagaan perabot. Berikut ialah dokumen-dokumen
milik Kedai Perabot Ali yang menunjukkan urus niaga yang dilakukan sepanjang bulan
Feb 2020.

______________________ IN459
______________________ 16 Feb 2020
______________________

07-6082114

Kepada:
______________________
______________________
______________________

Butir Kuantiti Harga seunit Jumlah
(RM) (RM)
Rak Kasut 10 250.00 2 500.00
Meja Pejabat 10 3 500.00
Kerusi Pejabat 10 350.00 2 000.00
_______
200.00 ______

Jumlah _______

Tolak : Diskaun niaga 10%

Jumlah bersih

Ringgit Malaysia: Tujuh ribu dua ratus sahaja.
K.&K.diK.
Syarat : 10% 5 hari
Serahan : Angkutan dibayar

Ali Malik
Penerima Pengurus

Dokumen 1

Dokumen 1 : Anda sebagai Kedai Perabot Ali

PENERIMA Kedai Perabot Ali, KM 10, Jalan Api-Api, 89300 Johor Bahru,
Johor
PENGIRIM Kilang Perabot Malik, Jalan Sentosa 5, 85670 Johor Bahru,
URUS NIAGA Johor
AMAUN BERSIH
Belian barang niaga secara kredit

RM7 200

HAKCIPTA JKD PRINSIP PERAKAUNAN DAERAH SEGAMAT 26

MODUL MAS TINGKATAN 4 27

_____________________ INV 2850
_____________________
_____________________ 27 Feb 2020

03-9442677 Jumlah
(RM)
Kepada: 3 000.00
_________________ 4 500.00
_________________ 2 800.00
_________________ _________
_________
Butir Kuantiti Harga seunit _________
Rak Kasut 10 (RM)

300.00

Meja Pejabat 10 450.00

Kerusi Pejabat 10 280.00

Jumlah
Tolak : Diskaun niaga 10%

Jumlah bersih

Ringgit Malaysia: Sembilan ribu dua ratus tujuh puluh sahaja.
K.&K.diK
Syarat : 10% 5 hari
Serahan : Angkutan dibayar

yunos Ali
Penerima Pengurus

Dokumen 2

PENERIMA Dokumen 2 : Anda sebagai Kedai Perabot Ali
PENGIRIM
URUS NIAGA SMK Gedangsa, Jalan Seroja 1, 87520 Johor Bahru, Johor
AMAUN Kedai Perabot Ali, KM 10, Jalan Api-Api, 89300 Johor Bahru,
Johor
Jualan barang niaga secara kredit

RM9 270

HAKCIPTA JKD PRINSIP PERAKAUNAN DAERAH SEGAMAT 27

MODUL MAS TINGKATAN 4 28

Tarikh : 18 Mac 2020
Penerima :
Untuk :

Baki akhir Dokumen 3
Deposit
Jumlah
Cek ini
Baki

PBB 577102

Dokumen 3 : Anda sebagai Kedai Perabot Ali

PENERIMA Encik Zixor
PENGIRIM Kilang Perabot Malik, Jalan Sentosa 5, 85670 Johor Bahru, Johor
URUS NIAGA Pemilik membayar sewa premis perniagaannya dengan cek
AMAUN RM1 500

HAKCIPTA JKD PRINSIP PERAKAUNAN DAERAH SEGAMAT 28

MODUL MAS TINGKATAN 4 29

MODUL 4 : BUKU CATATAN PERTAMA

Buku Catatan Pertama :
- buku pertama dalam rekod perakaunan bagi urus niaga perniagaan berdasarkan
dokumen-dokumen perniagaan.
- dikenali juga sebagai Buku Harian dan Buku Subsidiari.

Jenis-jenis Buku Catatan
Pertama

Jurnal Buku Tunai Buku Tunai Runcit
Merekod semua urus niaga Merekod semua penerimaan -Merekod semua perbelanjaan
dan pembayaran tunai atau cek yang melibatkan amaun yang
kredit
kecil dengan tunai sahaja

JURNAL AM

• Merekod catatan pembukaan, belian dan jualan aset bukan semasa, ambilan
barang niaga dan aset, penambahan modal selain tunai dan bank, catatan
penutupan, catatan pelarasan, pembetulan kesilapan, dan realisasi

Latihan 1 :

Cik Anisa mengendalikan Kedai Perabot Jati di Subang Jaya, Dokumen yang berikut
diperoleh daripada perniagaan belian sepanjang Mac 2020.

Dokumen 1

Kedai Perabot Jati
45000 Subang Jaya

MEMO 2 Mac 2020

Kerani Akaun:
Pemilik telah mengeluarkan dua buah tilam Goodsleep
bernilai RM500 sebuah untuk kegunaan peribadi.

Anisa
Pengurus

* Ambilan barang niaga

HAKCIPTA JKD PRINSIP PERAKAUNAN DAERAH SEGAMAT 29

MODUL MAS TINGKATAN 4 30

Dokumen 2

ASAL Harry Trading No A8201
13 Mac 2020
80000 Johor Bahru
Jumlah
INVOIS 7000

Kepada:

Kedai Perabot Jati

Kuantiti Butir Harga

seunit

2 Komputer 3500

Tolak diskaun niaga 10% 700
Ringgit Malaysia: Enam ribu tiga ratus sahaja. 6300

Anisa Harry
Penerima Pengurus

* Belian Aset Bukan Semasa secara kredit

Dokumen 3

Kedai Perabot Jati
45000 Subang Jaya

MEMO 20 Mac 2020

Kerani Akaun:
Pemilik telah membawa masuk sebuah van peribadi bernilai
RM50 000 untuk kegunaan perniagaan

Anisa
Pengurus

* Membawa masuk modal (Aset Bukan Semasa)

HAKCIPTA JKD PRINSIP PERAKAUNAN DAERAH SEGAMAT 30

MODUL MAS TINGKATAN 4 31

Ruang Jawapan :

Jurnal Am

Tarikh Butir Debit Kredit
RM
2020 Ambilan CONTOH RM
Mac 2 500 500

Belian

(Ambilan barang niaga untuk kegunaan peribadi)

13

JURNAL KHAS • Untuk merekod belian barang niaga dan
perkhidmatan secara kredit
Jurnal Belian
• Dokumen sumber : Invois Asal / Nota Debit Asal
Jurnal Jualan
Jurnal Pulangan • Untuk merekod jualan barang niaga dan
perkhidmatan secara kredit
Belian
Jurnal Pulangan Jualan • Dokumen sumber : Invois Salinan / Nota Debit
Salinan

• Digunakan untuk merekod pulangan barang niaga
kepada pembekal

• Dokumen sumber : Nota Kredit Asal

• Digunakan untuk merekod pulangan barang niaga
daripada pelanggan

• Dokumen sumber : Nota Kredit Salinan

HAKCIPTA JKD PRINSIP PERAKAUNAN DAERAH SEGAMAT 31

MODUL MAS TINGKATAN 4 32

Contoh :
Pada 1 Jun 2021, Encik Pang Wei memulakan perniagaan Elektrik MS yang
membekalkan barangan elektrik di Banda Kaba, Melaka. Berikut adalah dokumen yang
terdapat dalam perniagaan beliau. Rekod maklumat tersebut ke dalam Jurnal khas.

ASAL PAMASONIC SDN BHD No 1001

80000 Johor Bahru 3 Jun 2021

INVOIS Jumlah

Kepada: 2 100
1 840
Perniagaan Elektrik MS
310
Kuantiti Butir Harga 4 250

seunit 850 Dokumen 1
3 400
5 Televisyen 14’ 420

8 Perakam Video 230

2 Kipas siling 155

Tolak diskaun niaga 20%

Ringgit Malaysia: tiga ribu empat ratus sahaja.

ama K & K diK
Pengurus

Kepada perniagaan SENDIRI
- direkod ke dalam Jurnal Belian (Dengan syarat : butir adalah

BARANG NIAGA)

SALINAN PERNIAGAAN ELEKTRIK MS No 2010

BANDA KABA, 75400 MELAKA 9 Jun.2021

INVOIS Jumlah

Kepada: 3 300
700
Perniagaan Gaffar
4 000
Kuantiti Butir Harga 400

seunit 3 600 Dokumen 2

6 Televisyen 14’ 550 K & K diK

4 Kipas siling 175

Tolak diskaun niaga 10%

Ringgit Malaysia: tiga ribu enam ratus sahaja.

Marsita
Pengurus

Kepada perniagaan LAIN
- direkod ke dalam Jurnal Jualan (Dengan syarat : butir adalah

BARANG NIAGA)

Cara perekodan :

Jurnal Belian

Tarikh Butir Fol No. Invois Jumlah
No 1001
2021 PAMASONIC SDN BHD RM
Jun 3 Akaun Belian (dt) 3 400

30 3 400

HAKCIPTA JKD PRINSIP PERAKAUNAN DAERAH SEGAMAT 32

MODUL MAS TINGKATAN 4 33

Tarikh Butir Jurnal Jualan No. Invois Jumlah
Fol No 2010
2021 Perniagaan Gaffar RM
Jun 9 Akaun Jualan (kt) 3 600

30 3 600

Contoh
Pada 1 April 2021, Puan Zaidah memulakan perniagaan Bakeri Lazat yang membekalkan
pelbagai jenis kek dan biskut di Pekan Simpang Empat, Perlis. Berikut merupakan antara
dokumen yang ada dalam perniagaan Bakeri Lazat. Rekod maklumat tersebut ke dalam
Jurnal Khas yang berkaitan.

NOTA KREDIT N/K:2019

ASAL

KILANG KEK UNIK, 12 April 2021

ALOR SETAR, KEDAH

Kepada:

BAKERY LAZAT

Akaun tuan telah dikreditkan dengan perkara berikut:

Kuantiti Butir Harga Jumlah Dokumen 1

seunit

20 Kek marble (kek dipulangkan 5 100

kerana rosak)

Tolak: Diskaun niaga 10% 10

90

Ringgit Malaysia: Sembilan puluh sahaja.

Unizah

Pengurus

Kepada perniagaan SENDIRI
- direkod ke dalam Jurnal Pulangan Belian (Dengan syarat : butir

adalah BARANG NIAGA)

NOTA KREDIT N/K:2020

SALINAN

BAKERY LAZAT 12 April 2021

Pekan Simpang Empat, Perlis

Kepada:

RESTORAN BAYU Dokumen 2

Akaun tuan telah didebitkan dengan perkara berikut:

Kuantiti Butir Harga Jumlah

seunit

4 Biskut Tart (biskut dipulangkan 20 80

kerana rosak)

Tolak: Diskaun niaga 10% 8

72

Ringgit Malaysia: Tujuh puluh dua sahaja.

Unizah

Pengurus

kepada perniagaan LAIN
- direkod ke dalam Jurnal Pulangan Jualan (Dengan syarat : butir

adalah BARANG NIAGA)

HAKCIPTA JKD PRINSIP PERAKAUNAN DAERAH SEGAMAT 33

MODUL MAS TINGKATAN 4 34

Cara perekodan :

Jurnal Pulangan Belian

Tarikh Butir Fol No. Dokumen Jumlah
N/K 2019
2021 Kilang Kek Unik RM
Apr 12 Akaun Pulangan Belian (kt) 90

30 90

Jurnal Pulangan Jualan

Tarikh Butir Fol No. Dokumen Jumlah
N/K 2020
2021 Restoran Bayu RM
Apr 12 Akaun Pulangan Jualan (dt) 72

30 72

Latihan 2 :

1. Cik Anisa mengendalikan Kedai Perabot Jati di Subang Jaya. Dokumen berikut
diperoleh daripada perniagaan beliau sepanjang bulan Mac 2020.

ASAL Sandra Trading No 202

82000 Permas Jaya

INVOIS 3.3.2020

Kepada:

Kedai Perabot Jati

Kuantiti Butir Harga Jumlah

seunit Dokumen 1

20 Almari Pameran 460 9 200

20 Katil dan Tilam 750 15 000

24 200

Ringgit Malaysia: Dua puluh empat ribu dua ratus sahaja.

Anisa Sandra
Penerima Pengurus

ASAL Kumon Trading No A3001

75000 Kluang

INVOIS 8.3.2020

Kepada:

Kedai Perabot Jati

Kuantiti Butir Harga Jumlah

seunit

20 Tilam Goodsleep 500 10 000 Dokumen 2

20 Almari Hiasan 550 11 000

10 Meja pejabat 260 2 600

23 600

Ringgit Malaysia: Dua puluh tiga ribu enam ratus sahaja.

Anisa Kumon
Penerima Pengurus

HAKCIPTA JKD PRINSIP PERAKAUNAN DAERAH SEGAMAT 34

MODUL MAS TINGKATAN 4 35

SALINAN Kedai Perabot Jati No A44

45000 Subang Jaya

INVOIS

13.3.2020

Kepada:

Shahmi Enterprise

Kuantiti Butir Harga Jumlah

seunit Dokumen 3

5 Tilam Goodsleep 800 4 000

5 Almari Hiasan 850 4 250

8 250

Ringgit Malaysia: Lapan ribu dua ratus lima puluh sahaja.

Marsita K & K diK
Pengurus

SALINAN Kedai Perabot Jati DN 26
17.3.2020
45000 Subang Jaya

NOTA DEBIT

Kepada:
Shahmi Enterprise

Sila ambil perhatian bahawa akaun tuan telah didebitkan seperti

berikut: Dokumen 4

Keterangan Jumlah

5 buah almari hiasa dalam invois A44 ysng bertarikh 250

13 Mac 2020 telah terkurang caj sebanyak RM50

sebuah

Jumlah 250
Ringgit Malaysia: Dua ratus lima puluh sahaja.

Anisa
Pengurus

ASAL Kumon Trading NK 26

75000 Kluang

NOTA KREDIT

17.3.2020

Kepada: Jumlah Dokumen 5
Kedai Perabot Jati 520

Butir 520
2 buah meja pejabat bernilai RM260 dalam invois
A3001 bertarikh 8 Mac 2020 dipulangkan kerana
rosak

Jumlah

Ringgit Malaysia: Lima ratus dua puluh sahaja.

Kumon
Pengurus

HAKCIPTA JKD PRINSIP PERAKAUNAN DAERAH SEGAMAT 35

MODUL MAS TINGKATAN 4 36

SALINAN NOTA KREDIT N/K:2019
22.3.2020
Kedai Perabot Jati
45000 Subang Jaya

Kepada:
Shahmi Enterprise

Butir Jumlah Dokumen 6
1 600
2 buah tilam Goodsleep bernilai RM 800 dalam
invois A44 bertarikh 13 Mac 2020 dipulangkan
kerana rosak

Jumlah 1 600

Ringgit Malaysia: Seribu enam ratus sahaja.
Anisa
Pengurus

Lengkapkan catatan dalam jurnal-jurnal yang berikut:

Jurnal Belian

Tarikh Butir Fol No. Invois Jumlah
2020 RM

Jurnal Jualan

Tarikh Butir Fol No. Invois Jumlah
2020 RM

Jurnal Pulangan Belian

Tarikh Butir Fol No. Dokumen Jumlah
2020 RM

Jurnal Pulangan Jualan

Tarikh Butir Fol No. Dokumen Jumlah
2020 RM

HAKCIPTA JKD PRINSIP PERAKAUNAN DAERAH SEGAMAT 36

MODUL MAS TINGKATAN 4 37

2. Rekodkan urus niaga berikut ke dalam buku catatan pertama yang disediakan.
2021
Ogos 2 Beli barang niaga secara kredit daripada Tabita Trading bernilai RM6 800.
Kurang diskaun niaga 10% (INV 23)
4 Jual barang niaga secara kredit kepada Kedai Simon bernilai RM4 000.
Kurang diskaun niaga 5% (INV 202)
9 Pulangkan barang niaga yang rosak yang dibeli pada 2 Ogos kepada Tabita
Trading bernilai RM120 (CN 123)
16 Kedai Simon pulangkan barang yang rosak yang dijual pada 4 Ogos bernilai
RM60 (CN 52)
18 Beli barang niaga secara kredit daripada Nikko Trading bernilai RM5 000
(INV 57)
20 Jual barang niaga secara kredit daripada Kedai Minion bernilai RM2 000
(INV 203)

Jurnal Belian

Tarikh Butir Fol No. Invois Jumlah
INV 23
2021 Tabita Trading RM
Ogos 2 6 120

Jurnal Jualan

Tarikh Butir Fol No. Invois Jumlah
2021 RM

Jurnal Pulangan Belian

Tarikh Butir Fol No. Dokumen Jumlah
2021 RM

Jurnal Pulangan Jualan

Tarikh Butir Fol No. Dokumen Jumlah
2021 RM

HAKCIPTA JKD PRINSIP PERAKAUNAN DAERAH SEGAMAT 37

MODUL MAS TINGKATAN 4 38

3. Lengkapkan jadual yang berikut dengan menyatakan dokumen yang terlibat dan buku
catatan yang berkaitan dengan setiap urus niaga.

Urusniaga Dokumen Buku
Catatan
Pertama

a) Jualan barang niaga secara kredit

b) Jualan barang niaga terkurang caj

c) Ambil barang untuk promosi

d) Catatan permulaan perniagaan

e) Belian barang niaga terkurang caj

f) Belian barang niaga secara kredit

g) Ambilan barang niaga untuk kegunaan
peribadi

h) Pulangan barang yang rosak kepada
pembekal

i) Pelanggan memulangkan barang yang
rosak

j) Belian aset bukan semasa secara kredit

HAKCIPTA JKD PRINSIP PERAKAUNAN DAERAH SEGAMAT 38

MODUL MAS TINGKATAN 4 39

BUKU TUNAI

AB C D A B CD

A Merekod ikut turutan tarikh urusniaga
B Mencatat nama akaun yang menjadi pasagan kepada catatan bergu
C Merekod diskaun diberi (ABT) dan diskaun diterima (ABB)

D Merekod jumlah urus niaga dalam nilai wang (Tunai/Cek)

- Butiran yang perlu diekodkan di dalam Buku Tunai

Bahagian Debit Buku Tunai Bahagian Kredit Buku Tunai
Jualan barang niaga Belian barang niaga
Jualan aset bukan semasa Belian aset bukan semasa
Pembayaran hutang oleh ABT Pembayaran hutang kepada ABB
Penerimaan hasil Bayaran belanja
Memperoleh pinjaman bank
Membawa masuk tunai ke dalam
perniagaan

HAKCIPTA JKD PRINSIP PERAKAUNAN DAERAH SEGAMAT 39

MODUL MAS TINGKATAN 4 40

- Catatan Kontra Buku Tunai:
o Merujuk kepada perpindahan wang
o Urusniaga yang perlu direkodkan ke dalam Debit Buku Tunai dan Kredit
Buku Tunai
o Catatan kontra melibatkan 2 situasi urus niaga:

HAKCIPTA JKD PRINSIP PERAKAUNAN DAERAH SEGAMAT 40

MODUL MAS TINGKATAN 4 41
Cara mengimbangi bahagian Tunai di Buku Tunai

1 Hitung jumlah tunai = 3 200 + 1 600 Hitung jumlah tunai = 800 + 1 100 2
= 1 900
= 4 800

Buku Tunai

Tarikh Butiran Diskaun Tunai Bank Tarikh Butiran Diskan Tunai Bank
2020 Diberi 3 200 Diterima
200 2020
0gos 1 Baki b/b 100 1 600 1 320
1 320 Ogos 4 Munifah
3 Munifah 4 800 7 000 (cek tak 800
8 Atuf 2 900 laku) 3 800
10 Jualan 2 400
14 Jualan 11 Insurans 5 000
110 5 600
Sept 1 Baki b/b 13 Alatan
Pejabat 1 100
2 900
20 Belian
4 800
27 Perniagaan
Nukman

30 Gaji

baki h/b
31

Hitung baki h/b = Jumlah terbesar – jumlah terkecil 4
= 4 800 – 1 900
= 2 900

3

Rekod JUMLAH TUNAI YANG TERBESAR di ruangan ini

** Konsep yang sama juga dilakukan untuk mengimbangkan bahagian bank di Buku Tunai
** Lajur diskaun tidak diimbangkan. Lajur diskaun disebelah debit dijumlah dan dipindahkan

di sebelah debit Akaun Diskaun Diberi. Lajur diskaun disebelah kredit dijumlahkan dan
dipindahkan disebelah kredit Akaun Diskaun Diterima

HAKCIPTA JKD PRINSIP PERAKAUNAN DAERAH SEGAMAT 41

MODUL MAS TINGKATAN 4 42

Latihan 3 :

1. Urus niaga yang berikut diambil daripada buku Perniagaan Sumayyah. Anda
dikehendaki untuk melengkapkan maklumat di bawah ke dalam Buku Tunai yang
disediakan.

Tarikh Urus niaga
2021
Jan 1 Memulakan perniagaan dengan tunai di bank RM20 000 dan tunai di
tangan RM1 000
3 Beli Perabot RM2 400 dengan cek
8 Beli barang niaga RM3 000 dan bayar cek
10 Jualan tunai RM800
13 Jual barang niaga RM1 200 dan terima tunai
17 Keluarkan wang dari bank RM900 untuk kegunaan pejabat
19 Bayar Tambang RM200 dengan tunai
21 Jualan tunai RM1 000 dan dibankkan
24 Bayar kadar bayaran dengan tunai RM400
27 Beli barang niaga dengan tunai RM500
28 Terima komisen dalam bentuk tunai RM400
30 Bayar gaji dengan cek RM2 200
31 Mengambil wang tunai RM100 untuk kegunaan anak
31 Masukkan wang tunai RM500 ke dalam bank

BUKU TUNAI

Tarikh Butiran Diskaun Tunai Bank Tarikh Butiran Diskan Tunai Bank
Diberi Diterima
RM
2021 RM RM RM 2021 RM RM 2 400
Jan 1 1 000 20 000 Jan 3 Perabot
Modal
10 Bank 17 Tunai 900
13 Tunai 900
17
21 500
28
31

Baki h/b

4 300 21 500 4 300 21 500

Feb 1 Baki b/b 42

HAKCIPTA JKD PRINSIP PERAKAUNAN DAERAH SEGAMAT

MODUL MAS TINGKATAN 4 43

Andaikan perniagaan ini adalah kita.
Untuk memudahkan kita merekod

2. Puan Linda ialah pemilik Perniagaan Tenaga Jaya yang membekalkan lampu di bandar
Temerloh, Pahang. Sepanjang bulan Julai 2020 urusniaga Perniagaan Tenaga Jaya
ditunjukkan oleh dokumen dibawah. Anda dikehendaki merekod maklumat di bawah ke
dalam Buku Tunai yang disediakan.

RESIT RASMI NO: 0979

SALINAN

PERNIAGAAN TENAGA JAYA 3.7.2020

Membayar wang TEMERLOH, PAHANG Menerima bayaran

Diterima daripada : KILAT BERSEPADU BHD /menerima wang

Jumlah Ringgit : Tujuh ribu lima ratus dua puluh empat

sahaja

Bayaran untuk : MENJELASKAN HUTANG

(DISKAUN TUNAI RM396)

RM7 524.00

Linda

Tunai/No Cek : BOC 0262786 Pengurus

Dokumen 1

ASAL RESIT RASMI NO: 4664
10.7.2020
MULTIMEDIA SISTEM BHD
TEMERLOH PAHANG

Diterima daripada : PERNIAGAAN TENAGA JAYA

Jumlah Ringgit : DUA RIBU TUJUH RATUS SHJ

Bayaran untuk : BELIAN SATU SET KOMPUTER

RM2 700.00

Isma

Tunai/No Cek : BOC 067546 Pengurus

Dokumen 2

HAKCIPTA JKD PRINSIP PERAKAUNAN DAERAH SEGAMAT 43