บทที่-5 งานถอดแบบงานเหล็กเสริม

67

บทท่ี 5

การถอดแบบงานเหลก็ เสริมคอนกรีต

หลังจากทีผ่ ู้ถอดแบบได้ทาการถอดแบบงานคอนกรีต แยกตามส่วนประกอบของ
โครงสรา้ ง ไดแ้ ก่ ฐานราก ตอม่อ เสา คาน บนั ได พื้น กนั สาด แผงบังแดด หรือหลังคา
คอนกรตี เสริมเหล็กแล้ว จากนนั้ เป็นการถอดแบบงานเหลก็ เสรมิ คอนกรีต ให้ถอดแบบแยกตาม
สว่ นประกอบของโครงสรา้ ง ไดแ้ ก่ ฐานราก ตอม่อ เสา คาน บนั ได พนื้ กนั สาด แผงบงั แดด
หรือหลงั คาคอนกรตี เสรมิ เหลก็ โดยมีรายละเอยี ด ดังนี้

การถอดแบบงานเหลก็ เสรมิ คอนกรตี

ผู้ถอดแบบตอ้ งเข้าใจความหมายของสญั ลกั ษณข์ องเหล็กเสรมิ ในงานคอนกรีตเสรมิ เหลก็
ทปี่ รากฏในแบบกอ่ สรา้ ง หรอื ตามศพั ท์เทคนคิ ซึ่งจะมกี ารเรียกเหล็กเสริม เช่น เหลก็ แกน เหลก็
บน เหลก็ ล่าง เหล็กเสริมพิเศษ เหลก็ คอม้า เหล็กตะแกรง เหล็กปลอก และในแบบยงั มี
สญั ลกั ษณท์ ่ีใช้จาแนกชนดิ และชัน้ คุณภาพของเหลก็ ดงั ตาราง

ตารางที่ 5.1 สัญลักษณ์และความหมายของเหล็กเสริมคอนกรีตในแบบกอ่ สรา้ ง

สญั ลักษณ์ ความหมาย
RB เหล็กเส้นกลมผวิ เรยี บ
เหล็กเส้นกลมผิวเรียบ เส้นผ่านศนู ย์กลาง
 เหลก็ เส้นกลมผวิ ขอ้ ออ้ ย
เหลก็ เสน้ กลมผิวข้อออ้ ย เส้นผ่านศูนยก์ ลาง
DB เหลก็ ปลอก
เหล็กคอมา้
 เหลก็ ตะแกรง
ชนั้ คุณภาพของเหลก็ เส้นกลม
ป. การทดสอบจดุ คลาก หน่วยแรงทีจ่ ดุ คลากมากกว่า 2,400 กก./ ตร.ซม.
คม. ชั้นคุณภาพของเหล็กขอ้ อ้อย
# การทดสอบจดุ คลาก หน่วยแรงที่จุดคลากมากกวา่ 3,000 กก./ ตร.ซม.
SR 24 ชัน้ คณุ ภาพของเหล็กข้อออ้ ย
การทดสอบจุดคลาก หนว่ ยแรงที่จดุ คลากมากกวา่ 4,000 กก./ ตร.ซม.
SD 30

SD 40

68

ภาพท่ี 5.1 เหลก็ เสน้ กลมผวิ เรียบ และเหลก็ เส้นกลมผิวขอ้ ออ้ ย

เกณฑก์ ารถอดแบบงานเหลก็ เสรมิ คอนกรีต

ฝา่ ยเลขานุการคณะกรรมการกากับนโยบายราคากลางงานกอ่ สรา้ ง สานกั พัฒนา
มาตรฐานระบบพสั ดภุ าครัฐ กรมบญั ชกี ลาง กระทรวงการคลัง กาหนดเกณฑ์การถอดแบบงาน
เหลก็ เสรมิ คอนกรีต มีขัน้ ตอน ดังน้ี

1. หาความยาวเปน็ เมตร แยกตามชนิดของเหล็ก ขนาดเส้นผ่านศูนย์กลาง และช้นั
คุณภาพ โดยคดิ ความยาวของโครงสรา้ งในแนวตรงไม่ต้องหกั ผวิ คอนกรีตท่ีหมุ้ เหลก็ และไมต่ ้อง
เผอื่ ความยาวของเหลก็ ในการทาบตอ่ งอปลาย และดดั คอม้า

2. น้าความยาวมาคณู กับน้าหนกั ของเหล็ก แยกตามชนิดของเหล็ก หนว่ ยเปน็
กิโลกรัม โดยใช้น้าหนกั ของเหล็กตอ่ ความยาว 1 เมตร ดังตารางท่ี 5.2

ยกตัวอยา่ งการคานวณ เช่น
-เหลก็ เสน้ กลมผวิ เรียบ SR-24 ขนาดเสน้ ผา่ นศูนยก์ ลาง 12 มลิ ลเิ มตร ความยาว 125
เมตร มีน้าหนักเทา่ กบั 0.888 กิโลกรัม/เมตร x 125 เมตร = 111.00 กโิ ลกรัม
-เหล็กเสน้ กลมผวิ เรียบ SR-24 ขนาดเสน้ ผ่านศูนยก์ ลาง 15 มลิ ลิเมตร ความยาว 125
เมตร มนี ้าหนกั เท่ากบั 1.390 กิโลกรมั /เมตร x 125 เมตร = 173.75 กโิ ลกรัม
-เหลก็ เส้นกลมผวิ ขอ้ ออ้ ย SD-30 ขนาดเสน้ ผา่ นศูนย์กลาง 12 มลิ ลเิ มตร ความยาว
125 เมตร มีนา้ หนกั เท่ากับ 0.888 กิโลกรมั /เมตร x 125 เมตร = 111.00 กโิ ลกรัม
-เหลก็ เส้นกลมผวิ ขอ้ อ้อย SD-40 ขนาดเสน้ ผ่านศนู ย์กลาง 16 มลิ ลิเมตร ความยาว
125 เมตร มีนา้ หนกั เทา่ กับ 1.580 กิโลกรัม/เมตร x 125 เมตร = 197.50 กิโลกรัม

69

ตารางท่ี 5.2 น้าหนกั ของเหล็กเสรมิ เส้นกลมผวิ เรียบและเหล็กเส้นกลมผิวข้อออ้ ย

เหลก็ เส้นกลมผวิ เรยี บ SR-24 เหลก็ เสน้ กลมผิวข้ออ้อย SD-30 SD-40

ขนาด Dia.6 มม. นา้ หนกั 0.222 กก./ม. - -

ขนาด Dia.9 มม. น้าหนกั 0.499 กก./ม. - -

ขนาด Dia.12 มม. น้าหนกั 0.888 กก./ม. ขนาด Dia.12 มม. น้าหนกั 0.888 กก./ม.

ขนาด Dia.15 มม. น้าหนัก1.390 กก./ม. ขนาด Dia.16 มม. นา้ หนัก1.580 กก./ม.

ขนาด Dia.19 มม. นา้ หนัก2.230 กก./ม. ขนาด Dia.20 มม. นา้ หนัก2.470 กก./ม.

ขนาด Dia.25 มม. นา้ หนกั 3.850 กก./ม. ขนาด Dia.25 มม. น้าหนกั 3.850 กก./ม.

ขนาด Dia.28 มม. นา้ หนัก4.830กก./ม. ขนาด Dia.28 มม. นา้ หนกั 4.830 กก./ม.

ทมี่ า : กรมบัญชกี ลาง กระทรวงการคลงั . (2550 : 101).

3. รวมเปอรเ์ ซ็นต์การเผ่อื เหลก็ เนอ่ื งจากการดัด งอปลาย ตดั ทาบ คอมา้ และเสีย
เศษตามเกณฑ์มาตรฐานขนาดและน้าหนกั วัสดุ เมอื่ ได้น้าหนักของเหล็กเสริมคอนกรตี แยกตาม
ชนดิ และชนั้ คุณภาพของเหลก็ หน่วยเป็นกโิ ลกรัมแล้วใหน้ ามารวมกบั เปอรเ์ ซน็ ตก์ ารเผือ่ เหลก็
เนื่องจากการดดั งอปลาย ตดั ทาบ คอมา้ และเสียเศษตามเกณฑ์มาตรฐานขนาดและน้าหนัก
วสั ดุ ดงั ตารางที่ 5.3

เกณฑ์การเผ่ืองานเหลก็ เสริมคอนกรีต

เม่อื ผูถ้ อดแบบสามารถหาปรมิ าณความยาวรวมของเหล็กเสรมิ คอนกรตี แยกชนดิ ขนาด
เสน้ ผ่านศนู ย์กลาง และชนั้ คณุ ภาพจากการถอดแบบแตล่ ะโครงสร้าง ให้รวมกับการเผอ่ื งานเหลก็
เน่อื งจากการดดั งอปลาย ตดั ทาบ คอม้า ตามเกณฑข์ องฝ่ายเลขานุการคณะกรรมการกากับ

70

นโยบายราคากลางงานกอ่ สร้าง สานักพัฒนามาตรฐานระบบพัสดุภาครัฐ กรมบัญชกี ลาง
กระทรวงการคลงั ทก่ี าหนดเกณฑ์การเผ่ืองานเหล็กเนื่องจากการดดั งอปลาย ตดั ทาบ คอม้า
ตามเกณฑ์มาตรฐานขนาดและนา้ หนกั วสั ดุ (2550 : 95) เพือ่ การถอดแบบ ดงั ตารางท่ี 5.3

ตารางที่ 5.3 เปอรเ์ ซ็นตก์ ารเผื่อเหลก็ เนอ่ื งจากการดัด งอปลาย ตดั ทาบ คอมา้ ตามเกณฑ์
มาตรฐานขนาดและนา้ หนกั วสั ดุ

เหล็กเส้นกลมผิวเรียบ เหลก็ เส้นกลมผิวข้อออ้ ย เผื่อ
ขนาดเสน้ ผ่านศูนย์กลาง เผอ่ื ขนาดเส้นผา่ นศูนย์กลาง 7%
5% 10 มม. 9%
6 มม. 7% 12 มม. 11%
9 มม. 9% 16 มม. 13%
12 มม. 11% 20 มม. 15%
15 มม. 13% 22 มม. 15%
19 มม. 15% 25 มม. 15%
25 มม. 15% 28 มม. 15%
28 มม. 15% 32 มม.
32 มม.

ยกตวั อย่างการคานวณ เชน่
-เหล็กเสน้ กลมผวิ เรยี บ SR-24 ขนาดเสน้ ผ่านศูนย์กลาง 12 มลิ ลเิ มตร ความยาว 1,250
เมตร มนี า้ หนกั เทา่ กบั 0.888 กิโลกรัม/เมตร x 1,250 เมตร = 1,110.00 กโิ ลกรมั เผอ่ื 9% จึง
ไดป้ ริมาณเหลก็ = 1,110.00 x 1.09 = 1,209.90 กโิ ลกรัม
-เหลก็ เส้นกลมผวิ เรยี บ SR-24 ขนาดเสน้ ผ่านศูนย์กลาง 15 มลิ ลิเมตร ความยาว 1,250
เมตร มีนา้ หนกั เท่ากับ 1.390 กิโลกรมั /เมตร x 1,250 เมตร = 1,737.50 กิโลกรมั เผ่อื 11% จงึ
ได้ปริมาณเหล็ก = 1,737.50 x 1.11 = 1,928.625 กิโลกรมั

71
-เหล็กเสน้ กลมผิวข้อออ้ ย SD-30 ขนาดเสน้ ผา่ นศนู ย์กลาง 12 มลิ ลเิ มตร ความยาว
1,250 เมตร มีนา้ หนักเท่ากบั 0.888 กิโลกรัม/เมตร x 1,250 เมตร = 1,110.00 กิโลกรมั เผือ่
9% จงึ ไดป้ ริมาณเหลก็ = 1,110.00 x 1.09 = 1,209.90 กิโลกรมั
-เหลก็ เสน้ กลมผวิ ข้ออ้อย SD-40 ขนาดเส้นผ่านศนู ย์กลาง 16 มลิ ลเิ มตร ความยาว
1,250 เมตร มีน้าหนกั เทา่ กับ 1.580 กิโลกรมั /เมตร x 1,250 เมตร = 1,975.00 กิโลกรัม เผ่ือ
11% จึงได้ปริมาณเหล็ก = 1,975.00 x 1.11 = 2,192.25 กโิ ลกรมั

การถอดแบบหาปริมาณงานเหล็กเสริมฐานรากคอนกรตี

การถอดแบบหาปริมาณงานเหลก็ เสรมิ ฐานรากคอนกรีต มขี ั้นตอนการถอดแบบ ดังนี้
1.หาความยาวของเหลก็ เสริมหลักตามยาวและตามขวาง โดยคดิ จากความยาวหรือ
กว้างของฐานราก + ความยาวสว่ นทงี่ อขึน้ ตามความลกึ ของฐานราก (ไม่คิดการงอปลาย) คณู
จานวนเส้นต่อฐาน แยกตามชนดิ และขนาดของเหล็ก ดงั ภาพที่ 5.2 และ 5.3

ภาพท่ี 5.2 เหล็กเสรมิ ฐานรากคอนกรีต

72

ภาพที่ 5.3 การคิดความยาวของเหลก็ เสรมิ ฐานรากคอนกรีต
2.การหาความยาวของเหลก็ ปลอกรัดรอบฐานราก หาความยาวของเหลก็ ใหค้ ดิ ความ

ยาวตามเสน้ รอบรูปของฐานราก (ไมค่ ดิ การงอปลาย) คณู จานวนเสน้ ต่อฐาน ตามภาพท่ี 5.4

ภาพท่ี 5.4 การคิดความยาวของเหลก็ ปลอกรัดรอบฐานราก

73

3.หาน้าหนกั ของเหลก็ ตามชนิดและชนั้ คุณภาพ โดยนาความยาวของเหล็กคณู นา้ หนัก
ของเหลก็ ตามตาราง หนว่ ยเป็น กโิ ลกรัม

4.รวมกับการเผอื่ เหล็กเนอื่ งจากการดดั งอปลาย ตดั ทาบ คอมา้ ตามเกณฑ์

การถอดแบบหาปรมิ าณงานเหล็กเสริมตอมอ่ คอนกรตี

การถอดแบบหาปรมิ าณงานเหล็กเสรมิ ตอม่อคอนกรีต มขี ้ันตอนการถอดแบบ ดังนี้
1.การหาความยาวของเหล็กแกน โดยหาความยาวของเหลก็ โดยคดิ จากความยาวจาก
ท้องฐานรากถงึ ระดับพ้นื ชน้ั ลา่ งรวมกับความยาวของเหลก็ งอในฐานราก (ไม่คิดการงอปลายไม่
ต้องหกั ระยะห้มุ คอนกรตี ) คูณจานวนเส้นต่อตน้ จากน้ันหาน้าหนกั ของเหลก็ ตามชนดิ และขนาด
ของเหลก็ โดยนาความยาวของเหลก็ คณู นา้ หนกั ของเหล็กตามตาราง หนว่ ยเปน็ กโิ ลกรัม

เหล็กปลอก

เหลก็
แกน

ภาพที่ 5.5 การคดิ ความยาวเหลก็ แกนเสริมฐานราก และเหลก็ ปลอก

2.การหาปรมิ าณเหล็กปลอก
2.1 หาความยาวของเหลก็ ปลอก โดยคิดจากเสน้ รอบรปู ของตอมอ่ (ไมค่ ดิ การงอ
ปลาย ไม่หักระยะหมุ้ คอนกรตี ) ดงั ภาพท่ี 5.5 หนว่ ยเปน็ เมตร

74

2.2 หาจา้ นวนปลอก โดยคิดจากความสูงของตอม่อหารด้วยระยะหา่ งของปลอก (ผล
ทไ่ี ด้ถ้าเกนิ 0.5 ปดั เศษเป็นจานวนเต็มแล้ว) หนว่ ยเปน็ อนั

2.3 หาความยาวของเหล็กปลอกรวมตอ่ ตน้ นาความยาวของเหลก็ ปลอกคณู จานวน
ปลอก หน่วยเป็นเมตร

2.4 หาน้าหนักของเหล็กตามชนดิ และชัน้ คุณภาพ โดยนาความยาวของเหล็กคูณ
นา้ หนกั ของเหลก็ แยกตามชนดิ และขนาดของเหล็กตามตาราง หนว่ ยเป็นกิโลกรัม

3.รวมกบั การเผือ่ เหลก็ เนือ่ งจากการดดั งอปลาย ตดั ทาบ คอม้าตามเกณฑ์

ตวั อยา่ งการถอดแบบหาปรมิ าณเหลก็ เสริมฐานราก ตอมอ่ คอนกรตี

1.การถอดแบบปริมาณเหลก็ เสรมิ ฐานราก F-2 และ C-1 จากแบบบ้านครอบครัวไทย
เปน็ สขุ 1
วธิ ีท้า เหลก็ แกน

สตู ร ความยาวของเหลก็ แกน = (ความสูงของตอมอ่ + ความยาวเหลก็ ในฐานราก) x
จานวนเส้นต่อฐาน

ความยาวของเหลก็ แกนเสรมิ ฐานราก F-2 และ C-1 = (0.70 + 0.30) x 4 เส้น
= 4.00 เมตร

ภาพที่ 5.56 การคดิ ความยาวของเหลก็ แกนฐานราก F-2 และ ตอมอ่ C-1

75

เหล็กเหล็กเสรมิ ฐานราก
สตู ร ความยาวของเหล็กเสรมิ ฐานราก = (ความหนาของฐานราก + ความกว้างหรอื
ยาวของฐานราก + ความหนาของฐานราก) x
จานวนเสน้ ต่อฐาน
ความยาวของเหล็กเสริมฐานราก F-2 และ C-1 = (0.30 + 1.20 +0.30) x 12 เส้น
= 1.80 x 12 เสน้
= 21.60 เมตร

ภาพที่ 5.7 การคดิ ความยาวของเหลก็ เสริมฐานราก F-2
เหล็กเหลก็ รดั รอบฐานราก

สูตร ความยาวของเหลก็ รัดรอบฐานราก = (ความกว้างของฐานราก + ความยาวของ
ฐานราก + ความกวา้ งของฐานราก +
ความยาวของฐานราก)

ความยาวของเหล็กรัดรอบฐานราก F-2 = (1.20 + 1.20 + 1.20 + 1.20)
= 4.80 เมตร

ภาพที่ 5.8 การคดิ ความยาวของเหลก็ รดั รอบฐานราก

76

เหล็กปลอก
วิธที ้า 1.หาความยาวของเหล็กปลอกจากเสน้ รอบรปู ของตอมอ่ (ไมค่ ิดการงอปลาย)
2. หาจานวนปลอก โดยคดิ จากความสูงของตอม่อ หารดว้ ย ระยะหา่ งของปลอก (ผลท่ี

ไดถ้ า้ เกนิ 0.5 ปดั เศษเป็นจานวนเตม็ )
3. ความยาวของเหล็กปลอก x จานวนปลอก
4.นาความยาวไป x น้าหนกั ของเหลก็ ตามตาราง

ความยาวเหล็กปลอก = (0.2+0.2+0.2+0.2)
= 0.80 ม.

จานวนเหลก็ ปลอก = (0.7+ 0.3) / 0.15
= 6.67 ชอ่ ง ปดั เศษเป็น
7 อัน

ตอมอ่ C-1 ใชเ้ หลก็ ปลอก RB = 0.80 x 7
= 5.60 เมตร

ภาพที่ 5.9 การคิดเหลก็ ปลอกของตอมอ่ C-1

คิดน้าหนักเหลก็
RB 12 มม. SR 24 = 25.60 เมตร น้าหนัก = 25.60 เมตร x 0.888 กก./ม.
= 22.73 กโิ ลกรัม
RB 9 มม. SR 24 = 4.80 เมตร นา้ หนกั = 4.80 เมตร x 0.499 กก./ม.
= 2.40 กโิ ลกรมั
RB 6 มม. SR 24 = 5.60 เมตร น้าหนัก = 5.60 เมตร x 0.222 กก./ม.
= 1.2432 กิโลกรมั

ตอบ ปรมิ าณเหลก็ เสริมฐานราก F-2 และ ตอมอ่ C-1 มีดังนี้
RB 12 มม. SR24 = 25.60 เมตร น้าหนัก 22.73 กโิ ลกรัม
RB 9 มม. SR24 = 4.80 เมตร นา้ หนัก 2.40 กโิ ลกรมั

77

RB 6 มม. SR24 = 5.60 เมตร นา้ หนัก 1.2432 กโิ ลกรัม
จากน้ันนาไปคดิ การเผอ่ื เหล็กเนื่องจากการดดั งอปลาย ตดั ทาบ คอมา้ ตามเกณฑ์

การถอดแบบหาปรมิ าณงานเหลก็ เสริมเสาคอนกรตี

การถอดแบบหาปรมิ าณงานเหลก็ เสริมเสาคอนกรีต มีขั้นตอนการถอดแบบ ดงั นี้
1.การหาปริมาณเหล็กแกน โดยหาความยาวของเหลก็ โดยคดิ จากความสูงของเสาแต่ละ
ชั้น (ดจู ากรูปตดั ไม่ตอ้ งหักความลึกของคานซ่ึงเปน็ ระยะจากพื้นถึงพน้ื ) คณู จานวนเสน้ ต่อตน้
แยกตามชนดิ และขนาดของเหลก็
2.การหาความยาวเหล็กปลอก

2.1 หาความยาวของเหลก็ ปลอก โดยคิดจากเส้นรอบรปู ของเสา(ไม่คิดการงอปลาย)
2.2 หาจ้านวนปลอก โดยคดิ จากความสงู ของเสา หารด้วย ระยะห่างของปลอก (ผล
ทไี่ ดถ้ ้าเกนิ 0.5 ปัดเศษเป็นจานวนเตม็ )
2.3 หาความยาวรวมของเหล็กปลอกต่อต้น โดยนาความยาวของเหล็กปลอกคณู
จานวนปลอกต่อตน้ เชน่ เสา สูง 1.00 เมตร @ 0.15 เมตร = 6.6 ช่อง ปัดเป็น 7 ดงั นน้ั ใช้
เหลก็ ปลวก 7 อนั
3.หาน้าหนกั เหลก็ โดยนาความยาว x นา้ หนกั ของเหลก็ แยกตามชนิดและขนาดของ
เหล็กตามตาราง
4.รวมกบั การเผ่อื เหลก็ เนื่องจากการดดั งอปลาย ตัด ทาบ คอม้าตามเกณฑ์

ตัวอยา่ งการถอดแบบหาปริมาณงานเหลก็ เสริมเสาคอนกรีต

1.การถอดแบบปริมาณเหลก็ เสริมเสา C-1 จากแบบบา้ นครอบครัวไทยเปน็ สุข 1

ภาพท่ี 5.10 แบบขยายโครงสร้างเสา

78

วธิ ที า้ หาปรมิ าณเหลก็ ในเสา C1 จากแบบแปลนโครงสรา้ งพืน้ มีจานวน 12 ตน้

เหล็กแกน DB12 มม. SD30 = 4เส้น x 3.00ม. x 12ตน้

= 144 ม.

หาน้าหนกั เหล็ก = 144 ม. X 1.390 กก.

= 200.16 กก.

เหลก็ ปลอก RB6 มม. SR24 = (0.15 x 4) x (3/0.15) x 12ตน้

= 0.60 x 20 x 12

= 144.00 ม.

หาน้าหนักเหลก็ = 144.00 ม. x 0.222 กก.

= 31.968 กก.

ตอบ ปริมาณเหลก็ ในเสา C1 จานวน 12 ตน้ ดงั น้ี

DB12 มิลลิเมตร SD30 ความยาว 144.00 เมตร นา้ หนัก 200.16 กิโลกรัม

RB 6 มลิ ลิเมตร SR24 ความยาว 144.00 เมตร น้าหนกั 31.968 กิโลกรัม

จากนนั้ นาไปคดิ การเผอ่ื เหล็กเนอื่ งจากการดัด งอปลาย ตดั ทาบ คอม้าตามเกณฑ์

การถอดแบบหาปรมิ าณงานเหล็กเสรมิ คานคอนกรตี

การถอดแบบงานเหล็กเสรมิ คานคอนกรีต มีขนั้ ตอนการถอดแบบ ดังนี้
1.หาความยาวเหลก็ แกน

1.1 นับจา้ นวนเสน้ ของเหล็กแกน แยกตามชนิด ขนาด และชัน้ คุณภาพเหล็ก

1.2 นา้ จา้ นวนเสน้ ไปคูณความยาว โดยอา่ นค่าในแบบกอ่ สร้างเป็นเสน้ ตรงจากจุด
รองรบั ถงึ จุดรองรบั หรอื รมิ คาน ไม่ต้องคิดการต่อทาบ งอปลาย หรอื ดัดคอม้า ไมต่ อ้ งหักระยะหุ้ม
คอนกรตี หน่วยเป็น เมตร

1.3 นา้ ปริมาณความยาวของเหล็กไปคณู น้าหนกั ตามตาราง หนว่ ยเปน็ กโิ ลกรัม
2.หาความยาวเหลก็ ปลอก

2.1 น้าความยาวของคาน (ระยะจากศูนย์กลางเสาถงึ ศูนย์กลางเสา) มาหารด้วย
ระยะหา่ งของเหลก็ ปลอก (@) ในแตล่ ะคาน

ถา้ ได้ค่าทศนยิ มมากกวา่ หรอื เท่ากบั 0.5 ให้ปดั เปน็ จานวนเตม็

ถ้าไดค้ า่ ทศนยิ มไม่เกนิ 0.5 ให้ตัดเศษท้ิง

79
2.2 หาความยาวของเหลก็ ปลอก แตล่ ะปลอกโดยคิดจากความยาวของเส้นรอบรูป
คาน ไม่ตอ้ งหักระยะหุ้มคอนกรตี
2.3 น้าความยาวเหลก็ ปลอกคูณจา้ นวนเหล็กปลอก
2.4 น้าปริมาณความยาวของเหล็กปลอกไปคณู นา้ หนกั เหล็กตามตาราง
3.รวมกบั การเผอ่ื เหลก็ เนอ่ื งจากการดดั งอปลาย ตดั ทาบ คอมา้ ตามเกณฑ์

ภาพที่ 5.11 เหล็กเสรมิ คานคอดนิ และเหล็กเสรมิ คานช้ันทส่ี อง

ตัวอย่างการถอดแบบหาปรมิ าณงานเหลก็ เสรมิ คานคอนกรีต

1.การถอดแบบงานเหลก็ เสริมคอนกรีตคาน จากแบบกอ่ สรา้ งบา้ นครอบครวั ไทยเป็นสขุ
1 สามารถถอดแบบงานเหลก็ เสริมคอนกรีตคาน B3 ได้ดงั น้ี (โดยใชภ้ าพที่ 5.12 และ 5.13)

ภาพท่ี 5.12 รูปตดั ขยายโครงสรา้ งคาน B3

80

ภาพที่ 5.13 แปลนฐานราก เสา คานและพน้ื

วิธที ้า
RB15 มม. SD 30 = 5 เสน้ x 9.5 ม.
= 47.50 ม.
หาน้าหนกั เหล็ก = 47.50 ม. X 1.390 กก.
= 66.025 กก.
ป RB6 มม.SR 24 = 1.20 x (9.50/0.15)

81

= 1.20 x (63.33)
= 1.20 x 63
= 75.60 ม.
หานา้ หนกั เหล็ก = 75.60 ม. x 0.222 กก.
= 16.7832 กก.

ตอบ คาน B3 ใชเ้ หล็ก RB15 มม. SD30 ความยาว 47.50 เมตร น้าหนกั 66.025 กิโลกรัม
และเหล็ก RB 6 มม. SR24 ความยาว 75.60 เมตร น้าหนกั 16.7832 กิโลกรมั
จากนนั้ นาไปคดิ การเผือ่ เหลก็ เน่ืองจากการดัด งอปลาย ตดั ทาบ คอมา้ ตามเกณฑ์

การถอดแบบหาปรมิ าณงานเหล็กเสริมในพ้นื

การถอดแบบงานเหลก็ เสริมในพนื้ ให้ดาเนินการตามขน้ั ตอน ดังนี้
1.การหาปริมาณเหลก็ เสริมพ้นื ทางยาว

1.1 หาความยาวของเหล็ก โดยคิดจากดา้ นความยาวของพ้นื โดยอ่านค่าจากแบบ
จากศูนยก์ ลางเสาถึงศูนยก์ ลางเสาหรอื รมิ คาน หน่วยเป็นเมตร

1.2 หาจา้ นวนเส้นของเหล็กทางยาว โดยใช้ความกว้างของพน้ื หารดว้ ยระยะห่าง
ของเหล็กเสรมิ พ้ืนทางยาว หน่วยเปน็ เสน้

1.3 หาปรมิ าณเหลก็ เสรมิ พื้นทางยาว โดยนาความยาวคณู จานวนเส้น หน่วยเปน็
เมตร หากเป็นการเสริมเหล็ก 2 ชั้น (บนและล่าง) ให้นาปรมิ าณเหลก็ ทีไ่ ด้มาคูณด้วย 2 จะได้
ปรมิ าณเหลก็ เสรมิ ทางยาว

2.การหาปริมาณเหล็กเสรมิ พื้นทางสนั้
2.1 หาความยาวของเหล็ก โดยคิดจากดา้ นความกว้างของพน้ื โดยอ่านค่าจากแบบ

จากศูนย์กลางเสาถงึ ศนู ย์กลางเสาหรอื ริมคาน หนว่ ยเปน็ เมตร
2.2 หาจา้ นวนเสน้ ของเหลก็ ทางสนั้ โดยใช้ความยาวของพน้ื หารดว้ ยระยะหา่ ง

ของเหล็กเสริมพ้ืนทางยาว หนว่ ยเปน็ เส้น
2.3 หาปรมิ าณเหลก็ เสริมพน้ื ทางสนั้ โดยนาความกวา้ งคูณจานวนเสน้ หนว่ ยเปน็

เมตร หากเปน็ การเสรมิ เหล็ก 2 ชัน้ (บนและลา่ ง) ใหน้ าปรมิ าณเหลก็ ท่ีได้มาคูณ 2 จะได้
ปรมิ าณเหล็กเสรมิ ทางยาว

3.การหานา้ หนักของเหล็ก เม่อื ไดป้ รมิ าณเหลก็ เสรมิ พ้นื ทีแ่ ยกชนดิ ขนาดเสน้ ผา่ น
ศนู ย์กลาง และช้นั คณุ ภาพ หนว่ ยเปน็ เมตรแล้ว ให้หาน้าหนกั ของเหลก็ หน่วยเปน็ กิโลกรัม โดย
ใช้ตารางที่ 5.2 เพือ่ หาน้าหนกั ของเหล็กเสรมิ เส้นกลมผิวเรยี บและเหล็กเสน้ กลมผวิ ข้ออ้อย

82

ภาพที่ 5.14 การเสรมิ เหล็กพน้ื คอนกรีตชนั้ ล่าง และการเสริมเหล็กพ้นื คอนกรตี ชนั้ ทีส่ อง

ตวั อย่างการถอดแบบหาปริมาณเหลก็ เสรมิ คอนกรตี ในพ้นื

1.จากแบบก่อสรา้ งบ้านครอบครวั ไทยเป็นสขุ 1 พน้ื S1 ขนาดพน้ื ท่ี 2.00 x 4.00 ม. ดงั
ภาพที่ 5.15 แบบขยายโครงสรา้ งพืน้ ดังภาพที่ 5.16 หาปริมาณเหลก็ เสริมคอนกรีตพืน้ ดงั นี้
วิธที ้า หาปริมาณเหลก็ เสรมิ พ้นื ทางยาว = ใชค้ วามกวา้ ง 2.00 ม. / 0.20 ม.

= 10 เส้น
= เหลก็ ทางยาว ยาว 4.00 x 10 เส้น
= 40.00 ม.
หาปริมาณเหลก็ เสริมพืน้ ทางส้ัน = ใช้ความกวา้ ง 4.00 ม. / 0.20 ม.
= 20 เส้น
= เหลก็ ทางสัน้ ยาว 2.00 x 20 เส้น
= 40.00 ม.
รวมความยาวเหล็กเสริมพืน้ = 40.00 + 40.00
= 80.00 ม.
หานา้ หนักเหล็ก RB 9 มม. = 80.00 ม. x น้าหนัก0.499 กก./ม.
= 39.92 กก.
ตอบ พน้ื S1 ใชเ้ หล็ก RB 9 มม. 80.00 เมตร น้าหนกั 39.92 กิโลกรมั
จากนัน้ นาไปคดิ การเผื่อเหล็กเนื่องจากการดดั งอปลาย ตดั ทาบ คอม้าตามเกณฑ์

83

เหล็กเสรมิ พ้ืนทางสนั้

เหล็กเสริมพืน้ ทางยาว

ภาพที่ 5.15 การคดิ ความยาวของเหล็กเสรมิ พื้นคอนกรีต

ภาพที่ 5.16 รปู ตัดขยายโครงสร้างพ้นื

84

การถอดแบบหาปรมิ าณงานเหล็กเสรมิ ในคอนกรีตเททับหนา้ พืน้ คอนกรตี สา้ เร็จรปู

การหาปรมิ าณเหลก็ เสริมในคอนกรีตเททับหน้าพนื้ คอนกรีตสาเร็จรูป หากเปน็ กรณีใช้
เหลก็ เส้นกลมผิวเรียบ RB 6 มม. @ 0.20 ม. # ใช้การถอดแบบเช่นเดยี วกบั เหล็กเสริมพืน้
ดังตัวอย่าง แตใ่ นปัจจบุ นั การกอ่ สรา้ งนยิ มใชต้ ะแกรงเหลก็ สาเร็จรปู (wire mash) ขนาดลวด
เหล็กอดั แรงขนาดเสน้ ผ่านศนู ยก์ ลาง 4 มม. @ 0.20 ม.# แทน ในการใช้ตะแกรงเหล็กสาเรจ็ รปู
แทนการเสรมิ เหล็กเสน้ กลมผิวเรยี บ ใหเ้ ทียบขนาดจากตารางที่ 5.4 การถอดแบบพ้นื ทท่ี ต่ี อ้ งใช้
ตะแกรงเหลก็ สาเร็จรปู ให้ใชก้ ารหาพนื้ ท่ขี องการเทคอนกรตี ทบั หน้าพ้ืนสาเร็จรปู หน่วยเปน็
ตารางเมตร

ตารางที่ 5.4 เปรยี บเทยี บขนาดเหลก็ เสน้ กับตะแกรงเหล็กสาเรจ็ รูปเสริมในคอนกรตี ทับหนา้

ขนาดเหลก็ เส้น SR24 (fs=1,200 ksc.) ขนาดตะแกรงเหลก็ TM24 (fs=2,750ksc)

เสน้ ผ่านศูนย์กลาง พืน้ ทหี่ นา้ ตัด เสน้ ผ่านศนู ยก์ ลาง พนื้ ท่หี นา้ ตดั
ระยะหา่ ง (ตร.มม.) ระยะหา่ ง (ตร.มม.)

6 มม. @ 0.25 ม. 113 4.0 มม. @ 0.25 ม. 50

6 มม. @ 0.20 ม. 141 4.0 มม. @ 0.20 ม. 63

5 มม. @ 0.15 ม. 189 4.0 มม. @ 0.15 ม. 84

6 มม. @ 0.15 ม. 189 4.6 มม. @ 0.20 ม. 83

6 มม. @ 0.15 ม. 189 4.6 มม. @ 0.15 ม. 84

6 มม. @ 0.10 ม. 283 5.0 มม. @ 0.20 ม. 131

6 มม. @ 0.10 ม. 283 5.0 มม. @ 0.15 ม. 131

6 มม. @ 0.10 ม. 283 5.6 มม. @ 0.20 ม. 123

6 มม. @ 0.10 ม. 283 5.6 มม. @ 0.15 ม. 123

6 มม. @ 0.35 ม. 182 4.0 มม. @ 0.15 ม. 131

6 มม. @ 0.35 ม. 182 4.6 มม. @ 0.20 ม. 123

85

ตารางท่ี 5.4 (ตอ่ )

ขนาดเหลก็ เสน้ SR24 (fs=1,200 ksc.) ขนาดตะแกรงเหลก็ TM24 (fs=2,750ksc)

เส้นผ่านศนู ยก์ ลาง พ้ืนท่ีหนา้ ตดั (ตร.มม.) เส้นผา่ นศูนยก์ ลาง พื้นท่ีหนา้ ตัด (ตร.มม.)

ระยะห่าง ระยะห่าง

9 มม. @ 0.30 ม. 212 4.3 มม. @ 0.15 ม. 97

9 มม. @ 0.30 ม. 212 5.0 มม. @ 0.20 ม. 98

9 มม. @ 0.30 ม. 212 6.0 มม. @ 0.30 ม. 94

9 มม. @ 0.25 ม. 255 4.6 มม. @ 0.15 ม. 111

9 มม. @ 0.25 ม. 255 5.3 มม. @ 0.20 ม. 110

9 มม. @ 0.25 ม. 255 6.0 มม. @ 0.25 ม. 113

9 มม. @ 0.20 ม. 318 5.3 มม. @ 0.15 ม. 147

9 มม. @ 0.20 ม. 318 6.0 มม. @ 0.25 ม. 141

9 มม. @ 0.15 ม. 424 6.0 มม. @ 0.15 ม. 189

9 มม. @ 0.15 ม. 424 7.3 มม. @ 0.15 ม. 279

ทมี่ า : กล่มุ ออกแบบและกอ่ สร้าง, สานักอานวยการ, สานกั งานคณะกรรมการการศกึ ษา
กระทรวงศกึ ษาธิการ. (2553).

ตวั อย่างการคา้ นวณหาปรมิ าณงานเหล็กเสรมิ ในคอนกรตี เททบั หน้า
พ้นื คอนกรตี ส้าเรจ็ รปู

1.จากแบบกอ่ สรา้ งบา้ นครอบครวั ไทยเปน็ สุข 1 พน้ื SP ขนาดพน้ื ท่กี ว้าง 4.00 เมตร
ยาว 7.00 เมตร ดังภาพที่ 5.17 และแบบขยายโครงสรา้ งพ้นื หาปรมิ าณเหลก็ เสริมในคอนกรีต
เททับหนา้ พื้นคอนกรีตสาเรจ็ รูป ดังนี้

86

เหล็กเสรมิ พ้นื ทางยาว

เหลก็ เสริมพ้ืนทางส้นั

ภาพท่ี 5.17 การคิดความยาวของเหล็กเสรมิ พ้นื คอนกรตี

วิธที า้ หาปริมาณเหล็กเสริมพ้ืนทางยาว = ใชค้ วามกวา้ ง 4.00 ม. / 0.20 ม.
= 20 เส้น
= เหล็กทางยาว ยาว 7.00 x 20 เสน้
= 140.00 ม.

หาปรมิ าณเหลก็ เสริมพนื้ ทางส้นั = ใช้ความยาว 7.00 ม. / 0.20 ม.
= 35 เส้น
= เหล็กทางส้นั ยาว 4.00 x 35 เสน้
= 140.00 ม.

รวมความยาวเหลก็ เสริมพ้นื = 140.00 + 140.00
= 280.00 ม.

หานา้ หนกั เหลก็ RB 6 มม. = 280.00 ม. x น้าหนัก0.222 กก./ม.
= 62.16 กก.

ตอบ พืน้ SP ใช้เหล็ก RB 6 มลิ ลิเมตร 280.00 เมตร นา้ หนกั 62.16 กโิ ลกรมั
จากน้นั นาไปคดิ การเผอ่ื เหลก็ เนือ่ งจากการดดั งอปลาย ตดั ทาบ คอมา้ ตามเกณฑ์

2.จากแบบกอ่ สร้างบ้านครอบครัวไทยเปน็ สขุ 1 พืน้ SP ขนาดพน้ื ที่ 4.00 x 7.00 ม.
ดังภาพท่ี 5.15 หาปริมาณตะแกรงเหลก็ สาเรจ็ รปู (wire mash) ขนาดลวด 4 มม. @ 0.20 ม.#
ในคอนกรตี เททบั หน้าพน้ื คอนกรีตสาเร็จรูป ดังนี้
วิธที า้ หาพ้นื ท่เี ทคอนกรีตเททับหนา้ พื้นคอนกรีตสาเรจ็ รปู = 4.00 x 7.00

= 28.00 ตร.ม.

87

ตอบ พืน้ SP ใชต้ ะแกรงเหลก็ สาเรจ็ รปู ขนาดลวด 4 มิลลิเมตร @ 0.20 ม.# พน้ื ที่ 28.00
ตารางเมตร

เกณฑก์ ารถอดแบบหาปริมาณลวดผูกเหล็ก

เม่ือผ้ถู อดแบบหาปริมาณรวมเหล็กเสรมิ ในคอนกรีตทั้งหมดของอาคารแลว้ หน่วยเปน็
กโิ ลกรม ใหท้ าการหาปรมิ าณของลวดผูกเหลก็ ซึ่งในการกอ่ สรา้ งจะใช้ลวดผูกเหล็ก เส้นผา่ น
ศนู ยก์ ลาง 1.25 มลิ ลเิ มตร (เบอร์ 18) การถอดแบบโดยใช้เกณฑ์ ดงั น้ี

ลวดผูกเหล็ก ใช้ 30 กโิ ลกรมั ตอ่ เหล็กเสรมิ คอนกรตี นา้ หนกั 1,000 กิโลกรมั
เช่น ปริมาณเหลก็ เสรมิ ในคอนกรีตรวม 25,000 กิโลกรมั ตอ้ งใช้ลวดผูกเหลก็ จานวน
(30/1,000) x 25,000 = 750 กิโลกรัม

ภาพท่ี 5.18 ลวดผกู เหล็ก และการใช้ลวดผูกเหล็กผูกเหล็กปลอกกับเหลก็ แกนในคาน

การประยุกต์ใชโ้ ปรแกรมสา้ เร็จรปู ในการค้านวณ

ในการประยุกตใ์ ชโ้ ปรแกรมสาเรจ็ รูป Microsoft Office Excel ในการเก็บขอ้ มูลและ
ชว่ ยคานวณการถอดแบบงานคอนกรตี สามารถดาเนินการ ดังนี้

1.ให้แยกแฟ้ม (sheet) งานตามสว่ นประกอบของโครงสร้าง ไดแ้ ก่ ฐานราก ตอมอ่ เสา
คาน พืน้

2.จากนั้นทาการกาหนดหวั ตารางคานวณ ดังตัวอยา่ งเป็นการคานวณงานเหล็กเสรมิ
คอนกรีตของฐานราก ตง้ั หัวตารางเปน็ หมายเลขฐานราก จานวน ปรมิ าตรฐาน รวมปริมาตร
เดิมจากงานคอนกรีต เพิม่ คอลมั น์ชนดิ ของเหล็กเสน้ แต่ละขนาด ให้มคี อลมั น์ยอ่ ยเปน็ ความยาว
และน้าหนกั ของเหลก็ โดยตงั้ สูตรคานวณจากความยาวเป็นเมตรให้เป็นน้าหนกั หนว่ ยเป็นกโิ ลกรัม

3.ตง้ั สูตรคานวณความยาวของเหลก็ เสริมของโครงสร้าง เช่น

88

3.1 เหลก็ เสริมในฐานรากใชจ้ านวนเสน้ x ความยาวท่ไี ด้จากความกวา้ งยาวของฐาน
ราก รวมความยาวหนว่ ยเปน็ เมตร

3.2 เหล็กเสรมิ ในตอมอ่ หรอื เสา หากเปน็ เหลก็ แกนให้ใชจ้ านวนเสน้ x ความยาวของ
ตอมอ่ หรอื เสา รวมความยาวหนว่ ยเป็นเมตร สว่ นเหล็กปลอกให้ต้งั สูตรคานวณหาจานวน
ปลอกโดยใชค้ วามยาวของเสาหารดว้ ยระยะห่างของปลอก x เส้นรอบรปู ของหน้าตัดเสา

3.3 เหล็กเสรมิ ในคาน หากเป็นเหล็กแกนให้ใช้จานวนเสน้ x ความยาวของคาน
รวมความยาวหน่วยเปน็ เมตร ส่วนเหลก็ ปลอกให้ตั้งสตู รคานวณหาจานวนปลอกโดยใชค้ วามยาว
ของคานหารดว้ ยระยะหา่ งของปลอก x เสน้ รอบรปู ของหน้าตดั คาน

3.4 เหล็กเสริมในพ้ืน ใหต้ ง้ั สูตรหาจานวนเสน้ เหลก็ เสรมิ ทางยาว x ความกว้างของ
พน้ื รวมกบั จานวนเสน้ เหล็กเสริมทางสัน้ x ความยาวของพืน้

4.ตง้ั สูตรคานวณรวมนา้ หนกั และความยาวของเหล็กแตล่ ะชนิด ขนาด และช้นั คณุ ภาพ
ดังตวั อย่าง

ภาพที่ 5.19 การใชโ้ ปรแกรมสาเรจ็ รูปในการคานวณถอดแบบเหลก็ เสรมิ ฐานรากคอนกรีต

ภาพที่ 5.20 การใชโ้ ปรแกรมสาเร็จรูปในการคานวณถอดแบบเหลก็ เสริมเสาคอนกรตี

89

ภาพท่ี 5.21 การใช้โปรแกรมสาเร็จรปู ในการคานวณถอดแบบเหล็กเสรมิ คานคอนกรีต

สรุป

การถอดแบบงานเหลก็ เสริมมเี กณฑก์ ารถอดแบบงานเหล็กเสรมิ มีข้นั ตอนเริ่มจากการ
หาความยาวของเหลก็ เป็นเมตร แยกตามชนดิ ของเหลก็ ขนาดเสน้ ผา่ นศนู ยก์ ลาง และชน้ั
คุณภาพ โดยคดิ ความยาวของโครงสรา้ งในแนวตรงไมต่ ้องหกั ผวิ คอนกรตี ทีห่ ุ้มเหล็กและไมต่ ้อง
เผ่อื ความยาวในการทาบต่อ งอปลาย ดดั คอม้า คณู กบั จานวนเสน้ แล้วนาความยาวของเหล็กท่ี
ไดม้ าคณู กบั น้าหนกั ของเหล็ก แยกตามชนดิ ของเหลก็ หนว่ ยเป็น กิโลกรัม จากนัน้ รวม
เปอร์เซ็นต์การเผือ่ เหลก็ เนอื่ งจากการดดั งอปลาย ตัด ทาบ คอมา้ และเสียเศษตามเกณฑ์
มาตรฐานขนาดและน้าหนกั วัสดุ หนว่ ยเป็น กิโลกรมั

แบบฝึกหัด

1.ในการถอดแบบงานเหลก็ เสรมิ คอนกรตี ผ้ถู อดแบบต้องใชแ้ บบแสดงใดในการถอด
แบบ

2.การหาความยาวของเหล็กเสริมใช้หลกั การใด
3.การหาความจานวนเหล็กปลอกของเสาหรอื คานใชห้ ลกั การใด
4. จากแบบก่อสรา้ งบ้านครอบครวั ไทยเป็นสุข 1 ให้ถอดแบบหาปริมาณเหลก็ เสรมิ
ฐานรากตอมอ่
5.จากแบบกอ่ สรา้ งบ้านครอบครัวไทยเป็นสุข 1 ให้ถอดแบบหาปริมาณเหล็กเสริมเสา

90

6.จากแบบกอ่ สร้างบา้ นครอบครวั ไทยเป็นสขุ 1 ให้ทาคานวณหาปริมาณเหลก็ เสรมิ คาน
และพนื้ เหล็กเสรมิ ในงานคอนกรีตเททบั หนา้ พ้ืนคอนกรตี สาเรจ็ รูป

7.จากแบบก่อสรา้ งบ้านครอบครวั ไทยเปน็ สขุ 1 ให้ทาคานวณหาปรมิ าณรวมของเหลก็
เสรมิ และลวดผกู เหลก็

8.จากแบบกอ่ สร้างบ้านครอบครัวไทยเป็นสขุ 1 ให้ทาคานวณหาปรมิ าณเหล็กเสรมิ
คอนกรตี แยกโครงสร้าง และปริมาณรวม เมอ่ื รวมเปอร์เซ็นต์การเผอื่ เหล็กเนือ่ งจากการดดั งอ
ปลาย ตดั ทาบ คอมา้ และเสียเศษตามเกณฑ์มาตรฐานขนาดและนา้ หนกั วัสดุ หนว่ ยเป็น
กโิ ลกรัม โดยการประยุกตใ์ ช้โปรแกรมสาเรจ็ รปู ทางคอมพวิ เตอร์ โปรแกรม Microsoft Office
Excel

91

เอกสารอ้างองิ

กรมบญั ชีกลาง, กระทรวงการคลัง. (2550). หลกั เกณฑก์ ารคา้ นวณราคากลางงานกอ่ สรา้ ง
อาคาร. กรงุ เทพฯ : มปท.

กรมโยธาธกิ ารและผังเมอื ง, กระทรวงมหาดไทย. (2550). แบบบา้ นเพ่ือประชาชน.
[แบบกอ่ สรา้ ง]. กรุงเทพฯ : มปท.

กลุ่มออกแบบและก่อสรา้ ง, สานักอานวยการ, สานักงานคณะกรรมการการศึกษา
กระทรวงศึกษาธิการ. (2553). ประมาณราคา. คน้ จาก http//:www.
design.obec.go.th ค้นเมื่อ 20 มิถุนายน.