อิฐประดิษฐ์

51

วฏั จกั รคารบ์ อน (Carbon cycle)

52

วฏั จกั รออกซเิ จน (Oxygen cycle)

53

54

วฏั จกั รฟอสฟอรสั (Phosphorus cycle)

55

วฏั จกั รกามะถนั

56

•การหมนุ เวยี นของธาตุต่างๆ ใน
สิ่งมชี วี ิตเกดิ ข้ึนตามห่วงโซ่อาหาร
•การหมุนเวยี นสสารในสง่ิ แวดลอ้ ม
เกดิ ตามกระบวนเปล่ียนแปลง
ตามวัฏจกั รของสสารนนั้ ๆ เช่น
วฏั จกั รนา้ วฏั จกั รคารบ์ อน วฏั จกั ร
ไนโตรเจน .....

แบบจาลองของการถ่ายเทพลังงาน (Energy Flow)
และการหมุนเวยี นของธาตอุ าหาร (Nutrient Cycling)

ส่วนเหมอื น/สว่ นตา่ งของการหมุนเวียนสารและการถ่ายทอดพลังงานในระบบนิเวศ

สว่ นทเ่ี หมือนกนั คอื
• มกี ารถ่ายทอดจากผผู้ ลิตไปยงั ผูบ้ ริโภคลาดับตา่ ง ๆ เปน็ ข้นั ๆ จนถงึ ผู้ยอ่ ยสลาย

อินทรยี สาร
ส่วนที่ตา่ งกนั คอื
• การถา่ ยทอดพลงั งานไม่เปน็ วฏั จกั ร พลงั งานท่ถี า่ ยทอดไม่สูญหาย แต่มกี ารเปล่ยี นรปู
• การหมุนเวียนสารเปน็ วฏั จกั ร เร่ิมจากแหล่งธาตุอาหาร (เป็นสารอนินทรยี ์)

-ในรปู ของแรธ่ าตุ ซงึ่ พชื นาไปใชใ้ นกระบวนการเจรญิ เตบิ โต
- ในรูปของแกส๊ เชน่ CO2 โดยพืชนาไปใช้ในกระบวนการสังเคราะหแ์ สงไดส้ ารอาหาร
ในรปู สารอินทรีย์ (คารโ์ บไฮเดรต) และปลอ่ ยแก๊สออกมา

ประเภทของระบบนเิ วศ

60

ประเภทของระบบนเิ วศ

การจาแนกโดยลกั ษณะทางภมู ศิ าสตร์เป็นเกณฑ์

1) ระบบนเิ วศบนบก (Terrestrial ecosystems)
หมายถงึ ความสัมพันธ์ ของส่งิ มีชวี ิตบนบก เชน่
ป่าดิบ ทงุ่ หญา้ ทะเลทราย ภูเขา เปน็ ตน้
2) ระบบนเิ วศในนา ( Aquatic ecosystems)
หมายถึง ความสมั พันธ์ระหวา่ งกลมุ่ ส่ิงมีชีวติ ที่
อาศยั อยู่ในนา และระหว่างสิ่งมชี ีวิตกับสิ่งแวดล้อม
ในนา

การจาแนกโดยใช้แบบแผนของการถา่ ยทอดพลงั งานและสารอาหาร
แบ่งออกเปน็ 3 แบบ คอื

1) ระบบนิเวศอิสระ (Isolated Ecosystem) คอื ระบบนเิ วศทีไ่ ม่มกี ารถา่ ยเท
สารอาหารและพลังงานระหวา่ งภายในระบบนิเวศกับสิ่งแวดลอ้ มภายนอกเป็นระบบ
นิเวศ ทีไ่ มม่ ใี นธรรมชาติ แต่นักนเิ วศวทิ ยาพยายามคิดคน้ ขนึ

2) ระบบนเิ วศแบบปดิ (Closed Ecosystem) คอื ระบบนเิ วศท่มี เี ฉพาะการ
ถ่ายเทพลังงาน (แสงสว่าง) แต่ไมม่ ีการถา่ ยเทสารอาหารระหว่างภายในระบบกบั
ภายนอก ระบบนเิ วศ เปน็ ระบบนิเวศทม่ี นษุ ย์สร้างขนึ ไมม่ ีในธรรมชาติ เชน่ ตูป้ ลา

3) ระบบนิเวศแบบเปดิ (Open Ecosystem) เปน็ ระบบนเิ วศทีม่ ีทงั การถา่ ยเท
สารอาหารและพลงั งานระหวา่ งระบบภายนอกกับระบบนเิ วศภายใน เช่น สระนา
ทงุ่ หญ้า ป่าไม้

จาแนกจากลักษณะการเกิดระบบนิเวศ

1) ระบบนิเวศตามธรรมชาติ (Natural ecosystems) ทงั ท่ีอยบู่ นบกและ
ในนา เช่น

ระบบนิเวศบนบก : ปา่ ไม้ ทงุ่ หญา้ ทะเลทราย

ระบบนิเวศแหลง่ นา : แม่นา ลาคลอง หนอง บงึ ทะเล มหาสมทุ ร
บริเวณปากแมน่ า

2) ระบบนเิ วศทมี่ นุษย์สร้างขนึ (Man-made ecosystems) เช่น ระบบ
นิเวศชมุ ชนเมอื ง แหล่งเกษตรกรรม นคิ มอตุ สาหกรรม หรือแม้กระทงั่ ตู้
ปลา อ่างเลยี งปลา กจ็ ดั เปน็ ระบบนเิ วศที่มนุษย์สร้างขึน

เขตนเิ วศ หรอื ส่วนต่าง ๆ ของโลกที่มสี ง่ิ มชี วี ติ
(Kupchella and Hyland, 1989 : 5)



ตวั อยา่ ง : ระบบนิเวศเขตร้อนแลง้

ตวั อยา่ ง : ระบบนิเวศเขตร้อนช้นื

ตวั อย่าง : ระบบนเิ วศเขตอบอ่นุ

ตัวอยา่ ง : ระบบนิเวศเขตหนาว

Tundra
South Pole

การรักษาสมดลุ ของระบบนิเวศ

ระบบนิเวศแตล่ ะระบบมชี นิดและจานวนของสสารและสิ่งมชี ีวติ ทอี่ าศัยอยแู่ ตกต่างกัน
แตส่ ิง่ เหล่านัน้ ล้วนมีบทบาทในการรกั ษาสมดุลของระบบเชน่ เดยี วกัน เชน่ ผ้ผู ลิตของป่าไม้มีชีวมวล
(Biomass) สงู ในขณะทผ่ี ูผ้ ลติ ของทะเลมกี ารหมนุ เวยี น (Turn over) สูง เพอื่ ใหผ้ ู้บริโภคในแต่ละ
ระบบมีอาหารเพียงพอภายใตส้ ภาวะแวดลอ้ มทีแ่ ตกตา่ งกัน ดังนั้น ไมว่ า่ จะเป็นนเิ วศบกหรอื นเิ วศนา้
ผ้ผู ลติ ผู้บริโภค และผยู้ ่อยสลายตา่ งทาหน้าทีข่ องตนเอง เพื่อรักษาสมดลุ ของระบบไว้

เม่ือสง่ิ มีชีวติ ใดก็ตามดึงสารและพลงั งานไปจากสิ่งแวดลอ้ ม สิ่งมีชวี ิตน้นั ก็ตอ้ งคนื สารและ
พลังงานกลบั สูส่ ่ิงแวดลอ้ มด้วยเช่นกนั ระบบนเิ วศจึงจะเกดิ ดุลยภาพได้ เมื่อใดทีม่ กี ารนาเอาสารและ
พลังงานเข้าระบบหน่ึง ๆ มากเกินไป ระบบนนั้ จะไม่เสถยี รและเกิดการเปลี่ยนแปลงไป หากแต่ถา้ ดึง
สารและพลังงานออกจากระบบมากเกนิ ไป ระบบน้ันจะเร่ิมล่มสลาย

การรักษาสมดุลของระบบนเิ วศ