เอกสารประกอบฐานสมรรถนะ 21-10-64

หลักสูตรการพฒั นาสมรรถนะครู

ในการออกแบบการจัดการเรยี นรฐู้ านสมรรถนะเชงิ รกุ

สาระการเรยี นร้ภู าษาไทย
สู่คณุ ภาพผเู้ รียน

1

เอกสารเพมิ่ เตมิ สาหรับการเรียนรู้

จดั ทาโดยคณะทางานจดั ทาสมรรถนะหลกั ผู้เรียน 2560-2564
รศ.ดร.ทศิ นา แขมมณี และคณะ

คณะทางานจัดทากรอบสมรรถนะผูเ้ รยี นระดบั การศกึ ษาข้ันพ้ืนฐาน

ของคณะอนกุ รรมการจัดการเรยี นการสอน

ในคณะกรรมการอสิ ระเพ่อื ปฏิรปู การศึกษา

3

สรุปได้วา่

สมรรถนะเป็นความสามารถของ
บุคคลในการใช้ความรู้ ทักษะเจตคติ
และคณุ ลกั ษณะทต่ี นมอี ย่ใู นการทางาน
หรอื การแกป้ ญั หาตา่ ง ๆ จนประสบ
ความสาเร็จในระดับใด ระดบั หนึง่

สมรรถนะ แสดงออกทาง
พฤติกรรมการปฏิบตั ทิ ่ีสามารถวัดและ
ประเมนิ ผลได้

Criteria/Proficiency ตามเกณฑท์ ี่กาหนด สมรรถนะจึงเปน็ ผลรวมของความรู้
ทักษะ เจตคติ คณุ ลักษณะและ
ความสามารถอ่ืน ๆทช่ี ว่ ยใหบ้ คุ คล หรอื
กลุม่ บุคคลประสบความสาเร็จในการ
ทางาน

เอกสารชุดการศึกษาฐานสมรรถนะ โดย รศ.ดร.ทิศนา แขมมณี และคณะ 4

องคป์ ระกอบสาคัญ ๗ ประการ ความรู้ (๑) ทักษะ (๒) คณุ ลกั ษณะ (๓)
ของสมรรถนะ
..................................... ประยุกต์ใช้ (๔)

๑) ความรู้ (Knowledge) ทา / ปฏิบัติ (๕) ระดับ /
๒) ทกั ษะ (Skill) งาน เกณฑ์การปฏบิ ัติ
๓) คณุ ลักษณะ / เจตคติ
การแก้ปัญหา
(Attribute / Attitude) สถานการณ์ (๖)
๔) การประยุกตใ์ ช้
ความสาเร็จ (๗)
(Application)
๕) การกระทา / การปฏิบัติ

(Performance)
๖) งานและสถานการณต์ า่ งๆ

(Tasks / Jobs / Situations)
๗) ผลสาเร็จ ตามเกณฑท์ ี่กาหนด

(Success)

เอกสารชุดการศึกษาฐานสมรรถนะ โดย รศ.ดร.ทิศนา แขมมณี และคณะ 5



แนวทางการจัดการเรยี นรู้
ฐานสมรรถนะ ๖ แนวทาง

แนวทางท่ี ๕ บรู ณาการผสานหลายสมรรถนะ
แนวทางที่ ๔ สมรรถนะเป็นฐานผสานตัวช้วี ัด

แนวทางที่ ๓ ใชร้ ปู แบบการเรียนรู้ สู่การพัฒนาสมรรถนะ
แนวทางท่ี ๒ ใชง้ านเดมิ ตอ่ เติมสมรรถนะ
แนวทางท่ี ๑ ใชง้ านเดิม เสริมสมรรถนะ

7



สานกั งานเลขาธกิ ารสภาการศกึ ษามแี นวคดิ

-ทบทวนกรอบสมรรถนะหลกั
จัดทารายละเอยี ดสมรรถนะหลกั ชว่ งชน้ั ท่ี 2 และ 3
-พฒั นาแนวทางการพฒั นาสมรรถนะผ้เู รียน

9



แนวทางการจัดการ
เรยี นรู้

ฐานสมรรถนะ 8

แนวทาง

แนวทาง 8 Whole - School Learning
แนวทาง 7 Hybrid Competency Learning
แนวทางท่ี 5 บูรณาการผสานหลายสมรรถนะ

แนวทางที่ 4 สมรรถนะเป็นฐานผสานตวั ช้ีวัด

แนวทางท่ี 3 ใชร้ ปู แบบการเรียนรู้ สู่การพัฒนาสมรรถนะ
แนวทางที่ 2 ใชง้ านเดมิ ตอ่ เติมสมรรถนะ

แนวทางท่ี 1 ใชง้ านเดิม เสรมิ สมรรถนะ

11





ช่วงมองภาพเช่ือมโยง

Competencies VUCA World : Volatility Uncertainty Complexity Ambiguity

Competency – Based Core / Generic Specific
Education : CBE Knowledge Skill Attribute /Attitude Application Performance Tasks / Situations Success

Competency – Based Competency – Based Curriculum : CBC Competency – Based Instruction : CBI
Curriculum : CBC Competency – Based Assessment : CBA

Competency – Based Competencies contextualize real life Learner Centric
Instruction : CBI
Action/Skill-Oriented Learner Centric Active learning deep Learning Differentiated Learning
Competency – Based Applied Real life Holistic Multidisciplinary Self pacing Remedial teaching Mastery learning
Assessment : CBA Problem-based Learning Project- based Learning Work- based Learning
Phenominal- based Learning Social Learning

Formative Assessment Summative Assessment)
Assessment of Learning : Aol Assessment for Learning: Afl Assessment as Learning: AaL
Authentic Assessment Student Self-assessment Performance assessment Portfolio Assessment
Peer Assessment

Personalize Competency – Based Education : PCBE
*personalized learning + CBE *flexibly paced *Own pace *Multiple opportunities *Voice and

Choices *Visible learning

15

VUCA World :
Volatility Uncertainty Complexity Ambiguity

Competencies Core / Generic/ Trans….. Specific
Knowledge Skill Attribute /Attitude
Application Performance Tasks /
Situations Success

16

Competency – Based Competency – Based Curriculum : CBC Competency –
Education : CBE Based Instruction : CBI
Competency – Based Competency – Based Assessment : CBA
Curriculum : CBC
Competency – Based Competencies contextualize real life Learner
Instruction : CBI Centric

Competency – Based Action/Skill-Oriented Learner Centric Active learning
Assessment : CBA deep Learning Differentiated Learning
Applied Real life Holistic Multidisciplinary Self
pacing Remedial teaching Mastery learning
Problem-based Learning Project- based Learning
Work- based Learning

Phenominal- based Learning Social Learning

Formative Assessment Summative Assessment) 17
Assessment of Learning : Aol Assessment for
Learning: Afl Assessment as Learning: AaL
Authentic Assessment Student Self-assessment
Performance assessment Portfolio Assessment

Personalize Competency – Based Education
: PCBE

*personalized learning + CBE
*flexibly paced
*Own pace
*Multiple opportunities
*Voice and Choices
*Visible learning

18

คาถามชวนคิด ......ครูคนใดพฒั นาสมรรถนะผู้เรียน

-ครูแดงสอนเร่ืองชนิดของคา และใหห้ านักเรียนคาแตล่ ะชนิดใน
บทความตา่ งๆ
-ครูดา สอนใหเ้ ขยี นจดหมาย
-ครูเขียวใหน้ ักเรียนแตง่ กลอนประเภทตา่ ง ๆ และใช้กลอนในการ
รณรงคก์ ารทงิ้ นา้ เสียลงแมน่ า้ ลาคลอง
-ครูชมพูฝึ กฝนการเป็ นพธิ ีกรใหน้ ักเรียนและใหน้ ักเรียนเป็ นพธิ กี ร
ในงาน
-ครูนา้ เงนิ สอนภาษาไทยร่วมกบั ครูฟ้าในหน่วยบา้ นเรา
-ครูสม้ เน้นใหผ้ ู้เรียนรักและชนื่ ชมในภาษาไทย อยากเรียน อยาก
ใชภ้ าษาไทย

คาถามชวนคิด ......

อะไรคือสมรรถนะหลกั อะไรคือสมรรถนะเฉพาะ ในวชิ าภาษาไทย

-แต่งกลอนไดไ้ พเราะมีความหมาย
-เลา่ เรอ่ื งราวเก่ียวกับวฒั นธรรมไทยไดอ้ ยา่ งคล่องแคล่ว น่าฟัง
และมเี นือ้ หาถกู ต้อง
-เขยี นเรอ่ื งราวเก่ียวกบั วถิ ชี วี ติ ของคนในหมูบ่ า่ นได้ถกู ตอ้ ง น่าอ่าน
-เขยี นรอ้ ยแก้วได้ถูกต้อง น่าสนใจ และไพเราะ
-วเิ คราะหเ์ นือ้ หาในวรรณคดเี รือ่ งขุนช้างขุนแผนได้ พร้อมใหเ้ หตุผลได้
-อ่านคาและบอกความหมายของคา
-บอกชนิดของคาไทยได้ครบถว้ น
-ชอบเรียนภาษาไทย
-คดั ลายมือไดส้ วยงาม
-เขียนเรยี งความได้โดยมีเนือ้ หาแตกตา่ ง และเสรมิ ความคดิ ในแงม่ ุมตา่ งๆ

ตอนที่ 1
สถานการณห์ นุนนา

.................

21

การเปลยี่ นแปลง
ของโลกและสังคม

การเกดิ ปัญหาท่รี นุ แรง

22

สว่ นท่ี 1

การเปลย่ี นแปลงของโลก

23

โลกในศตวรรษที่ ๒๑
(ค.ศ. ๒๐๑๙ -๒๐๙๙ : พ.ศ. ๒๕๖๒-๒๖๔๒)

โลกในศตวรรษท่ี ๒๑ : VUCA World

Volatility : มคี วามผันผวน แปรปรวน
Uncertainty : ไมม่ ีความแน่นอน
Complexity : มคี วามซบั ซอ้ น
Ambiguity : มคี วามคลุมเครอื ไม่ชัดเจน

เอกสารชุดการศึกษาฐานสมรรถนะ โดย รศ.ดร.ทิศนา แขมมณี และคณะ 24

การเปลีย่ นแปลงของโลกและสังคม

1. ความกา้ วหน้าทางเทคโนโลยี
1) การเข้าถึงเนื้อหาและข้อมูลได้ง่าย และรวดเร็ว ง่าย ครูช่วยพัฒนา

“ทักษะกระบวนการ” ที่จะต้องใช้ในการจัดการกับข้อมูลมหาศาลให้มีความหมาย และ
นาไปใช้ประโยชนแ์ กช่ วี ติ ของตน

2) ความเป็นพลเมืองโลก ทักษะข้ามวัฒนธรรม (Cross- Cultural
Understanding) การเป็นพลเมืองดจิ ิทัล (Digital Citizen)

3) การสอ่ื สารอย่างรูเ้ ทา่ ทันและเกดิ ประโยชน์

25

การเปลยี่ นแปลงของโลกและสังคม

2.งานเปลยี่ น เกดิ อาชพี ใหมๆ่ ซ่ึงเป็นอาชีพทีเ่ ราไม่รู้จัก
ต้องเตรียมคนในเรือ่ งทกั ษะการเป็นผปู้ ระกอบการ
3. มแี นวคดิ หลากหลาย หลายเรือ่ งไม่อาจลงข้อสรปุ ได้
ต้องเพ่ิมทักษะการคิดวิจารณญาณ การวิพากษ์ และวัฒนธรรม
แห่งการต้ังคาถาม (Questioning Culture)
4.ปัญหามากมาย ความเปล่ยี นแปลง ว่นุ วาย โลก VOCA
ต้องเพม่ิ ความสามารถในการปรบั ตวั พรอ้ มรักการเปลยี่ นแปลง
5. มที ักษะสาคญั ทีต่ อ้ งเพม่ิ เติมเพอื่ ใช้ในยุคศตวรรษที่ ๒๑

เอกสารชุดการศกึ ษาฐานสมรรถนะ โดย รศ.ดร.ทิศนา แขมมณี และคณะ 26

เอกสารชุดการศึกษาฐานสมรรถนะ โดย รศ.ดร.ทศิ นา แขมมณี และคณะ

ผลลพั ธด์ ้านความรู้ในวิชาแกน และทักษะแหง่ ศตวรรษที่ ๒๑

3Rs • Reading 28

• Writing
• Arithmetic

4Cs • Critical Thinking and Problem Solving
• Communication
• Collaboration
• Creativity and Innovation

เอกสารชุดการศึกษาฐานสมรรถนะ โดย รศ.ดร.ทิศนา แขมมณี และคณะ

“3Rs + 8Cs + 2Ls” ทกั ษะแห่งศตวรรษท่ี ๒๑

• Reading, Riting, Rithmetics + 21st Century Themes

• Critical Thinking & Problem Solving
(ทกั ษะด้านการคิดอย่างมวี ิจารณญาณ และทักษะในการแก้ปญั หา)

• Creativity & Innovation (ทักษะดา้ นการสรา้ งสรรค์ และนวตั กรรม)
• Collaboration, Teamwork & Leadership (ทกั ษะด้านความรว่ มมอื การทางานเปน็ ทีม และภาวะผนู้ า)
• Cross-cultural Understanding (ทกั ษะด้านความเขา้ ใจต่างวัฒนธรรม ตา่ งกระบวนทัศน)์
• Communication, Information & Media Literacy

(๒-๓ ภาษา) (ทักษะด้านการส่อื สารสนเทศ และรู้เทา่ ทนั สื่อ)
• Computing & Media Literacy (ทกั ษะดา้ นคอมพวิ เตอร์ และเทคโนโลยสี ารสนเทศ และร้เู ท่าทันสอ่ื )
• Career & Learning Self-reliance (ทักษะอาชีพ และทักษะการเรยี นรู้)
• Change (ทกั ษะการเปลีย่ นแปลง)

• Learning Skills (ทักษะการเรียนรู้) • Leadership (ภาวะผนู้ า)

วิจารณ์ พานชิ , ๒๕๕๖. การสรา้ งการเรียนรสู้ ูศ่ ตวรรษที่ ๒๑. กรุงเทพฯ : ส. เจรญิ การพิมพ์, หน้า ๑๖.

เอกสารชุดการศึกษาฐานสมรรถนะ โดย รศ.ดร.ทศิ นา แขมมณี และคณะ 29

ความร้ชู ดุ ใหม่ ทักษะชดุ ใหม่ คุณลักษณะแบบใหม่

• 3Rs ทักษะแห่งศตวรรษที่ 21 ; 8Cs • ใฝ่เรียนรู้

• เศรษฐกิจ ธรุ กิจ และการเปน็ • Critical thinking & problem • สสู้ ิง่ ยาก

ผปู้ ระกอบการ solving • พึ่งตนเอง สรา้ งอาชพี ได้

• สขุ ภาพ • Creativity & Innovation • ปรบั ตวั ไดด้ ี

• ส่งิ แวดลอ้ ม • Cross-cultural understanding • มีสุนทรยี ภาพ

• การเรยี นรขู้ ้ามวัฒนธรรม • Communication, Information • มีวินัย ขยัน อดทน ซือ่ สตั ย์

• ส่อื สารสนเทศ เทคโนโลยี & Media Literacy • มี growth mindset

• การปกครองและหนา้ ท่ีพลเมอื ง • Computing & Media Literacy • ทางานเก่ง มีสมรรถนะสงู

ฯลฯ • Career& Learning Self- • พร้อมรบั มือกบั ความลม้ เหลว ล้ม/พบ

Reliance ปัญหา พร้อมลุกข้ึนทบทวนและก้าวต่อ

• Change

เอกสารชุดการศึกษาฐานสมรรถนะ โดย รศ.ดร.ทิศนา แขมมณี และคณะ 30

สว่ นที่ 2

การเกดิ ปัญหาสาคัญ
สภาพปัญหาและสาเหตุ

31

Why ? การเกิดปัญหาสาคัญทรี่ นุ แรง
๑) ปัญหาคุณภาพของผู้เรยี นในภาพรวม
ผลการทดสอบO-NET ของผูเ้ รยี นตา่ มาก

คุณภาพการศึกษาไทยตา่ มาก ผลการสอบ O – NET ช้ันมัธยมศกึ ษาปที ี่ ๖ พ.ศ. ๒๕๖๒
ผลการสอบ O – NET ต่ามาก
ผเู้ ข้าสอบกวา่ ๓๖๒,๙๐๐ คน

คะแนนเฉล่ีย คณติ ศาสตร์ ๒๕.๔o%

ภาษาอังกฤษ ๒๙.๒o %

วทิ ยาศาสตร์ ๒๙.๒o %

สงั คมศาสตร์ ๓๕๗๐ %

ภาษาไทย ๔๒.๒๑ %

ส่วนใหญ่คะแนนต่ากวา่ ปกี อ่ น

ผลคะแนนผ้จู บการศึกษาขัน้ พ้นื ฐาน ส่วนใหญต่ กเกณฑ์

32

เอกสารชุดการศึกษาฐานสมรรถนะ โดย รศ.ดร.ทิศนา แขมมณี และคณะ

การเกดิ ปัญหาสาคญั ทร่ี ุนแรง

Why ? ๒) ปัญหาคุณภาพของผูเ้ รียนในภาพรวม ผลการสอบPISA ต่ามาก

อย่างตอ่ เนอ่ื งตลอดเวลา ๑๕ ปี ไม่ไดม้ าตรฐานสากล

เอกสารชุดการศึกษาฐานสมรรถนะ โดย รศ.ดร.ทศิ นา แขมมณี และคณะ 33

Why ? การเกิดปัญหาสาคัญทร่ี ุนแรง
๓) ปัญหาคุณภาพของผูเ้ รยี นในภาพรวม ระดับความสามารถของ

นกั เรียนไทยเมอื่ เทียบกับชาติตา่ ง ๆ อย่ใู นระดับตา่ มาก

เอกสารชุดการศึกษาฐานสมรรถนะ โดย รศ.ดร.ทศิ นา แขมมณี และคณะ 34

คณุ ลกั ษณะของผ้เู รียนไมน่ า่ พอใจ

ความร้ทู ่วมหัวเอาตวั ไม่รอด
หัวโต ตัวลีบ
นกแกว้ นกขุนทอง
ทาอะไรไม่เป็น คดิ ไม่เปน็
เกง่ แบบเป็ด ไมเ่ ชย่ี วชาญอะไรสกั อยา่ ง
เรียนแบบตัวใครตวั มนั
ชอบอะไรง่ายๆ สบายๆ
ไม่ใฝ่รู้ สสู้ ิง่ ยาก
เรียนเพ่ือสอบ

เอกสารชุดการศึกษาฐานสมรรถนะ โดย รศ.ดร.ทิศนา แขมมณี และคณะ 35

อะไรคือสาเหตุ?

นโยบายระดับชาติ

ความร,ู้ ความเขา้ ใจ หลักสตู ร
เจตคติ
ทกั ษะ, สมรรถนะ

ครู

การสอน การวัดประเมิน

ผูบ้ รหิ าร การเรียนรู้ของ ผูป้ กครอง
ผ้เู รยี น ชมุ ชน

เขตพ้นื ท่ีการศกึ ษา
ศกึ ษานิเทศก์
คุณภาพผเู้ รยี น You can simply impress your audience

(ความรู้ ทักษะ เจตคติ คุณลักษณะ สมรรถนะ ผลสัมฤทธ์ิ) and add a unique zing and appeal to
your Presentations.

เอกสารชุดการศึกษาฐานสมรรถนะ โดย รศ.ดร.ทิศนา แขมมณี และคณะ 36

เอกสารชุดการศึกษาฐานสมรรถนะ โดย รศ.ดร.ทศิ นา แขมมณี และคณะ 37

ความสมั พันธ์ระหว่างหลักสูตรการสอน และการวัดประเมินผล
การเรียนรขู้ องผูเ้ รียน และคุณภาพผเู้ รียน

สอนเนือ้ หาจานวนมาก เรียนอยา่ งไม่เข้าใจ
แบบถ่ายทอดความรู้ ไม่มคี วามหมาย
เนน้ ความจา เนอ้ื หาไกล ไมส่ ัมพนั ธ์เช่ือมโยง
ตวั ผเู้ รียน กับตัวเอง

• ขาดทักษะและ
สมรรถนะท่ีจาเป็น ทาไม่
เปน็
•มคี วามเข้าใจผวิ เผิน
ทาให้ใชค้ วามรูไ้ ม่ได้
แกป้ ัญหาไม่เป็น

เอกสารชุดการศึกษาฐานสมรรถนะ โดย รศ.ดร.ทิศนา แขมมณี และคณะ 38

ความสมั พนั ธร์ ะหวา่ งหลกั สตู รการสอน
และการวดั ประเมนิ ผล การเรยี นรูข้ อง
ผเู้ รียน และคุณภาพผูเ้ รยี น

เอกสารชุดการศึกษาฐานสมรรถนะ โดย รศ.ดร.ทิศนา แขมมณี และคณะ 39

เอกสารชุดการศึกษาฐานสมรรถนะ โดย รศ.ดร.ทิศนา แขมมณี และคณะ 4040

ผลท่คี าดหวัง ความรู้ (K) ทักษะ (P/S) คณุ ลักษณะ (A) ผลสัมฤทธิ์
ผลลพั ธส์ งู
ผลที่เกิด - รู้แบบท่องจา - คดิ ไม่เป็น - เฉ่ือยชา
ขึ้นจริง - รูผ้ ิวเผิน ผลสมั ฤทธิ์ /
- รู้ ไม่จรงิ - ทาไมเ่ ปน็ - ไม่ใฝ่รู้ ผลลพั ธ์ตา่ กว่า
- จับหลกั ไม่ได้ - แกป้ ญั หา - ไม่สู้สงิ่ ยาก เกณฑ์ / คา่ เฉลี่ย
รู้ ไมถ่ ึงแก่น ไมไ่ ด้ - ไมเ่ ห็นคณุ คา่ ทง้ั ในระดบั ชาติ
- รู้ ไมถ่ กู ถ้วน - ประยุกต์ ใช้ ของการเรยี นรู้ และนานาชาติ
- รแู้ บบเปด็ ไมเ่ ปน็ - ไม่มวี ินยั
ประยกุ ตใ์ ช้ - ไมเ่ ชีย่ วชาญ ไมข่ ยัน ไม่
ความรไู้ ม่ได้ อะไรสักอยา่ ง อดทน

เอกสารชุดการศึกษาฐานสมรรถนะ โดย รศ.ดร.ทิศนา แขมมณี และคณะ 41

ปัญหาผู้เรียนด้อยคุณภาพ

สาเหตุสาคัญ

ผเู้ รียนขาดสมรรถนะ ขาดกระบวนการเรียนรทู้ ่ีส่งเสรมิ ใหผ้ เู้ รียนเกดิ สมรรถนะท่ีสาคัญ
คือ ความสามารถใน - ขาดกระบวนการคดิ การสร้างความรู้
การนาความรู้ ทักษะ ความเข้าใจ ในส่งิ ที่เรียน ใหม้ ีความหมายต่อตน
และคณุ ลกั ษณะต่างๆ - ขาดการคิดวิเคราะหเ์ จาะลึกในเรอ่ื งทเ่ี รียนรู้
ทีไ่ ด้เรียนรไู้ ป - ขาดการปฏบิ ัติ การฝกึ ฝน การลงมือทาดว้ ย
ประยุกตใ์ ชใ้ น ตนเอง
การทางานให้ประสบ - ขาดการฝึกทักษะทจี่ าเปน็ ตา่ งๆ อยา่ งเพยี งพอ เช่น
ผลสาเรจ็ ทกั ษะการสืบเสาะ ทกั ษะการสอ่ื สาร ทกั ษะการนาเสนอ
ทกั ษะการทางานรว่ มกัน และทักษะการคดิ หลากหลาย
- ขาดทกั ษะในการนาความรู้ ทักษะ และคณุ ลกั ษณะตา่ งๆ
ทไ่ี ดเ้ รียนร้มู า ไปประยกุ ตใ์ ช้ในการทางาน การแกป้ ัญหา
และการใช้ชีวิต

เอกสารชุดการศึกษาฐานสมรรถนะ โดย รศ.ดร.ทิศนา แขมมณี และคณะ 42

สรปุ สาเหตุหลกั ของปัญหาผูเ้ รยี นด้อยคุณภาพ

สรปุ
การที่คณุ ภาพของผู้เรียนตกตา่ ทั้งทางด้านผลสมั ฤทธแ์ิ ละคณุ ลกั ษณะท่พี ึง
ประสงค์ และผเู้ รยี นขาดสมรรถนะตา่ งๆ ท่ีจาเป็นตอ่ การดารงชีวิต เนอื่ งมาจาก......

- หลกั สตู รเน้นความรู้ เนือ้ หาจานวนมาก
- ครยู ังไม่สามารถจดั กระบวนการเรยี นรู้เชงิ รุกอย่างมคี ณุ ภาพ
- ครูขาดการจดั ประสบการณ์ทีช่ ว่ ยใหผ้ ู้เรียนสามารถนาความรู้ ทกั ษะ เจตคติ
และคณุ ลกั ษณะท่ีได้เรียนรู้แลว้ ไปประยุกต์ใช้ให้เกดิ ประโยชน์ในการเรยี นรู้ การ
ทางาน การปฏิบัติตน การใช้ชวี ิต และการแกป้ ัญหาในสถานการณ์ต่างๆ

เอกสารชุดการศึกษาฐานสมรรถนะ โดย รศ.ดร.ทศิ นา แขมมณี และคณะ 43

การศึกษาทีเ่ น้นยา้
การเรยี นรูเ้ น้อื หา
ไม่เพยี งพออกี ตอ่ ไปแล้ว
ในการดา้ รงชีวิตและ
การท้างานในโลกศตวรรษ
ใหม่ ภายใต้ความท้าทาย
ใหม่ๆ”

เอกสารชุดการศึกษาฐานสมรรถนะ โดย รศ.ดร.ทศิ นา แขมมณี และคณะ 44

สมรรถนะเป็นตัวช้ีวดั ความสาเร็จของการ
ทางานท่ดี ีกวา่ เชาวน์ปัญญา (Intelligence) ทจี่ ะ
เห็นไดว้ า่ ผู้เรยี นที่เรยี นเก่งอาจไม่ประสบ
ความสาเรจ็ ในการทางานเสมอไป แตผ่ ้ทู ่ีทางาน
เก่งมกั ประสบความสาเรจ็ สูงในการทางาน
เน่ืองจากสามารถประยุกตใ์ ช้หลักการ วิธกี าร
ทักษะ และคุณลักษณะต่าง ๆ ท่ตี นมอี ยูใ่ หเ้ กดิ
ประโยชนใ์ นงานท่ที า”

( David C. McClelland
แห่งมหาวทิ ยาลัยฮารว์ ารด์ )

เอกสารชุดการศึกษาฐานสมรรถนะ โดย รศ.ดร.ทิศนา แขมมณี และคณะ 45

ช่วง เจาะลกึ แนวคดิ

ความรู้ความเข้าใจเกยี่ วกบั
สมรรถนะ

47

สรุปไดว้ ่า

สมรรถนะเป็นความสามารถ
ของบคุ คลในการใช้ความรู้ ทกั ษะ
เจตคติ และคณุ ลักษณะทตี่ นมอี ยู่ใน
การทางาน หรอื การแก้ปัญหาตา่ ง ๆ
จนประสบความสาเรจ็ ในระดับใด
ระดับหนงึ่

สมรรถนะ แสดงออกทาง
พฤตกิ รรมการปฏบิ ัติท่ีสามารถวัดและ
ประเมนิ ผลได้

สมรรถนะจึงเปน็ ผลรวมของ
ความรู้ ทักษะ เจตคติ คณุ ลักษณะ
และความสามารถอน่ื ๆทีช่ ่วยให้
บุคคล หรือกลุ่มบคุ คลประสบ
ความสาเรจ็ ในการทางาน

เอกสารชุดการศึกษาฐานสมรรถนะ โดย รศ.ดร.ทิศนา แขมมณี และคณะ 48

องคป์ ระกอบสาคัญ ๗ ประการ ความรู้ (๑) ทักษะ (๒) คุณลกั ษณะ (๓)
ของสมรรถนะ
..................................... ประยุกต์ใช้ (๔)

๑) ความรู้ (Knowledge) ทา / ปฏบิ ัติ (๕) ระดับ /
๒) ทกั ษะ (Skill) งาน เกณฑ์การปฏบิ ัติ
๓) คุณลักษณะ / เจตคติ
การแก้ปัญหา
(Attribute / Attitude) สถานการณ์ (๖)
๔) การประยกุ ตใ์ ช้
ความสาเร็จ (๗)
(Application)
๕) การกระทา / การปฏิบัติ

(Performance)
๖) งานและสถานการณต์ า่ งๆ

(Tasks / Jobs / Situations)
๗) ผลสาเร็จ ตามเกณฑท์ ีก่ าหนด

(Success)

เอกสารชุดการศึกษาฐานสมรรถนะ โดย รศ.ดร.ทิศนา แขมมณี และคณะ 49

อะไรเปน็ สมรรถนะ ?

• ความรู้ ทักษะ และคณุ ลกั ษณะแตล่ ะอย่าง หากยงั ไมไ่ ดน้ าไปประยกุ ต์ใช้
ในงานและสถานการณต์ ่าง ๆ ยังไมใ่ ชส่ มรรถนะ

• ความรู้ ทกั ษะ และคุณลักษณะแตล่ ะอย่าง หากได้นาไปประยกุ ต์ใช้ใน
งานและสถานการณต์ า่ ง ๆ จนเกิดผลลัพธห์ รือความสาเรจ็ ตามต้องการ
ถอื เป็นสว่ นหน่งึ ของสมรรถนะ

• ความรู้ ทกั ษะ และคณุ ลกั ษณะทีบ่ ุคคลไดเ้ รียนร้แู ลว้ หรือมีอยู่หาก
ได้นาไปประยุกตใ์ ชร้ ่วมกนั จนเกิดความสาเรจ็ ตามต้องการ นบั เป็น
สมรรถนะ

เอกสารชุดการศึกษาฐานสมรรถนะ โดย รศ.ดร.ทิศนา แขมมณี และคณะ 50