1QA_Geografi_AnyflipWM

PENERBIT ILMU BAKTI SDN. BHD.

Kandungan Arah dan Kedudukan dalam Peta Topografi 1.1 Lapan Arah Mata Angin 1 1.2 Menentukan Arah Lokasi dalam Peta Topografi 1 1.3 Menggunakan Rujukan Grid untuk Menentukan Kedudukan dalam Peta Topografi 4 1.4 Mengukur Bearing Grid dalam Peta Topografi 7 Bab 1 TINGKATAN 4 KEMAHIRAN GEOGRAFI: Peta Topografi Skala, Jarak dan Luas dalam Peta Topografi 2.1 Jenis Skala 11 2.2 Cara Mengukur Jarak dalam Peta Topografi 11 2.3 Cara Mengukur Keluasan dalam Peta Topografi 13 Bab 2 Ketinggian dan Keratan Rentas dalam Peta Topografi 3.1 Mengenal Pasti Ketinggian Berdasarkan Simbol 17 3.2 Melukis Keratan Rentas Berdasarkan Garisan Kontur 20 3.3 Membezakan Bentuk Muka Bumi Berdasarkan Keratan Rentas 20 Bab 3 Pandang Darat Fizikal dan Pandang Darat Budaya dalam Peta Topografi 4.1 Ciri Pandang Darat Fizikal dan Ciri Pandang Darat Budaya 23 Bab 4 5.1 Struktur Bumi 30 5.2 Sempadan Plat Tektonik Dunia 31 5.3 Kesan Pergerakan Plat Tektonik 33 5.4 Kesan Tsunami, Gempa Bumi dan Letusan Gunung Berapi terhadap Manusia dan Alam Sekitar 35 5.5 Langkah-langkah Mengurangkan Risiko Bencana Tsunami, Gempa Bumi dan Letusan Gunung Berapi 37 GEOGRAFI FIZIKAL: Bentuk Muka Bumi dan Saliran Pembentukan dan Kepentingan Batuan 6.1 Jenis-jenis Batuan 39 6.2 Pembentukan Batuan 41 6.3 Taburan Batuan Igneus, Batuan Enapan dan Batuan Metamorfosis di Malaysia 43 6.4 Kepentingan Batuan Igneus, Batuan Enapan dan Batuan Metamorfosis 44 Bab 6 4.2 Ciri Pandang Darat Fizikal dan Ciri Pandang Darat Budaya Berdasarkan Simbol dalam Peta Topografi 23 4.3 Hubung Kait Ciri Pandang Darat Fizikal dan Ciri Pandang Darat Budaya 26 Proses dan Kesan Luluh Hawa 7.1 Konsep dan Jenis Luluh Hawa 47 7.2 Faktor-faktor yang Mempengaruhi Luluh Hawa 47 Bab 7 Bab 5 Pergerakan Plat Tektonik Q&A F4 Geografi KANDUNGAN 3rd.indd 1 13/1/2023 6:48:48 PM PENERBIT ILMU BAKTI SDN. BHD.

7.3 Proses Luluh Hawa Fizikal, Luluh Hawa Kimia dan Luluh Hawa Biologi 49 7.4 Kesan Luluh Hawa terhadap Pandang Darat di Kawasan Gurun Panas dan Kawasan Tropika Lembap 52 Proses dan Kesan Gerakan Jisim 8.1 Konsep dan Jenis Gerakan Jisim 55 8.2 Faktor-faktor yang Mempengaruhi Gerakan Jisim 57 8.3 Proses Kesotan Tanih, Aliran Lumpur dan Tanah Runtuh 59 8.4 Kesan Aliran Lumpur dan Tanah Runtuh di Asia Tenggara 61 8.5 Langkah-langkah Mengurangkan Risiko Berlakunya Gerakan Jisim 63 Bab 8 Pembentukan dan Kelestarian Sungai 9.1 Pembentukan Sungai 66 9.2 Tindakan Air Sungai Melalui Hakisan, Pengangkutan dan Pemendapan 67 9.3 Bentuk Muka Bumi Akibat Tindakan Air Sungai di Peringkat Hulu, Tengah dan Hilir 69 9.4 Punca Kemerosotan Kualiti Air Sungai 72 9.5 Usaha-usaha yang Boleh Dilaksanakan untuk Melestarikan Sungai 74 Bab 9 Tindakan Ombak di Pinggir Pantai 10.1 Jenis-jenis Ombak 76 10.2 Tindakan Ombak Melalui Proses Hakisan, Pengangkutan dan Pemendapan 77 Bab 10 10.3 Bentuk Muka Bumi Akibat Tindakan Ombak di Pinggir Pantai 79 10.4 Kesan Kegiatan Manusia di Kawasan Pinggir Pantai 82 10.5 Usaha-usaha Pemeliharaan dan Pemuliharaan di Kawasan Pinggir Pantai 84 GEOGRAFI MANUSIA: Penduduk dan Petempatan Taburan Penduduk Dunia 11.1 Konsep Taburan Penduduk 86 11.2 Taburan Penduduk Padat, Sederhana dan Jarang di Dunia 87 11.3 Faktor-faktor yang Mempengaruhi Taburan Penduduk di Dunia 90 11.4 Kesan Taburan Penduduk Padat dan Jarang di Dunia 92 Bab 11 Pertumbuhan Penduduk Dunia 12.1 Konsep Pertumbuhan Penduduk 95 12.2 Menentukan Kadar Pertumbuhan Penduduk 96 12.3 Faktor-faktor yang Mempengaruhi Pertumbuhan Penduduk 98 12.4 Mentafsir Struktur dan Komposisi Penduduk Berdasarkan Piramid Penduduk 100 12.5 Merumus Kesan Struktur dan Komposisi Penduduk kepada Pembangunan Negara 104 Bab 12 Migrasi Penduduk 13.1 Konsep Migrasi 107 13.2 Migrasi Dalaman dan Migrasi Antarabangsa 107 13.3 Faktor-faktor yang Mempengaruhi Migrasi 109 13.4 Kesan Migrasi terhadap Sesebuah Negara 112 Bab 13 Q&A F4 Geografi KANDUNGAN 3rd.indd 2 13/1/2023 6:48:48 PM PENERBIT ILMU BAKTI SDN. BHD.

13.5 Langkah-langkah Mengurangkan Kesan Migrasi di Sesebuah Negara 114 14.1 Jenis Petempatan 117 14.2 Hierarki Petempatan 118 14.3 Pola Petempatan 120 14.4 Faktor-faktor yang Mempengaruhi Pola Petempatan 122 14.5 Fungsi Petempatan Bandar dan Petempatan Luar Bandar 124 14.6 Saling Bergantung antara Petempatan Bandar dan Petempatan Luar Bandar 126 Urbanisasi 15.1 Konsep dan Proses Urbanisasi 129 15.2 Faktor-faktor yang Mempengaruhi Proses Urbanisasi 129 15.3 Kesan Urbanisasi 132 15.4 Langkah-langkah Mengurangkan Masalah Urbanisasi 134 Bab 15 Graf Bar Berganda, Graf Garisan Berganda dan Carta Pai 1.1 Graf Bar Berganda, Graf Garisan Berganda dan Carta Pai 137 1.2 Kegunaan Graf Bar Berganda, Graf Garisan Berganda dan Carta Pai 137 1.3 Menghasilkan Graf Bar Berganda, Graf Garisan Berganda dan Carta Pai 137 1.4 Menganalisis Graf Bar Berganda, Graf Garisan Berganda dan Carta Pai 137 Bab 1 TINGKATAN 5 KEMAHIRAN GEOGRAFI Foto 2.1 Foto Aras Bumi, Foto Udara dan Foto Satelit 140 2.2 Kepentingan Foto 140 2.3 Mentafsir Foto 140 Bab 2 Fenomena Cuaca dan Iklim 3.1 Konsep Cuaca dan Iklim 144 3.2 Unsur Cuaca dan Iklim 144 3.3 Fenomena Cuaca dan Iklim Dunia 147 3.4 Persediaan Menghadapi Fenomena Cuaca dan Iklim 149 Bab 3 GEOGRAFI FIZIKAL: Cuaca, Iklim, Tumbuh-tumbuhan Semula Jadi dan Hidupan Liar Cuaca dan Iklim serta Pengaruhnya 4.1 Zon Iklim Dunia 152 4.2 Perbandingan Ciri Iklim Khatulistiwa dan Ciri Iklim Sejuk Sederhana Pantai Barat 154 4.3 Pengaruh Cuaca dan Iklim terhadap Kegiatan Manusia 157 4.4 Pengaruh Kegiatan Manusia terhadap Cuaca dan Iklim 159 Bab 4 Tumbuh-tumbuhan Semula Jadi dan Hidupan Liar 5.1 Tumbuh-tumbuhan Semula Jadi di Dunia 163 5.2 Hidupan Liar di Zon Iklim Panas dan Zon Iklim Sejuk 165 5.3 Tumbuh-tumbuhan Semula Jadi di Hutan Hujan Tropika dan Hutan Monsun Tropika 167 5.4 Kepentingan Tumbuh-tumbuhan Semula Jadi dan Hidupan Liar terhadap Keseimbangan Ekosistem 169 Bab 5 Bab 14 Petempatan Q&A F4 Geografi KANDUNGAN 3rd.indd 3 13/1/2023 6:48:48 PM PENERBIT ILMU BAKTI SDN. BHD.

Pemeliharaan dan Pemuliharaan Tumbuhtumbuhan Semula Jadi dan Hidupan Liar 6.1 Konsep Pemeliharaan dan Pemuliharaan 172 6.2 Kegiatan Manusia yang Menyebabkan Kepupusan Tumbuhtumbuhan Semula Jadi dan Hidupan Liar 174 6.3 Kepentingan Pemeliharaan dan Pemuliharaan Tumbuh-tumbuhan Semula Jadi dan Hidupan Liar 177 6.4 Usaha Pemeliharaan Tumbuhtumbuhan Semula Jadi dan Hidupan Liar di Dunia 179 6.5 Usaha Pemuliharaan Tumbuhtumbuhan Semula Jadi dan Hidupan Liar di Dunia 181 Bab 6 7.1 Sumber Tenaga Tidak Boleh Baharu dan Sumber Tenaga Boleh Baharu 184 7.2 Sumber Tenaga Tidak Boleh Baharu dan Sumber Tenaga Boleh Baharu di Dunia 186 7.3 Kepentingan Sumber Tenaga 189 GEOGRAFI MANUSIA: Sumber Tenaga dan Kegiatan Ekonomi Bab 7 Sumber Tenaga 8.1 Kesan Penerokaan Sumber Tenaga terhadap Alam Sekitar 191 8.2 Kepentingan Pengurusan Sumber Tenaga terhadap Alam Sekitar 193 8.3 Usaha Pengurusan Sumber Tenaga di Dunia 195 Kesan Penerokaan dan Pengurusan Sumber Tenaga Bab 8 9.1 Jenis Kegiatan Ekonomi Utama 198 9.2 Faktor yang Mempengaruhi Kegiatan Ekonomi Utama 200 9.3 Kegiatan Ekonomi Utama di Dunia 203 9.4 Kepentingan Kegiatan Ekonomi Utama di Dunia 205 9.5 Kepentingan Kerjasama Ekonomi Antarabangsa 208 Bab 9 Kegiatan Ekonomi Utama 10.1 Kesan Kegiatan Ekonomi terhadap Alam Sekitar 211 10.2 Menghuraikan Kesan Kegiatan Ekonomi terhadap Alam Sekitar 213 10.3 Usaha Mengurangkan Kesan Kegiatan Ekonomi terhadap Alam Sekitar 216 Kesan Kegiatan Ekonomi terhadap Alam Sekitar Bab 10 Imbas Kod QR untuk muat turun • Kertas Model SPM • Cadangan Jawapan Q&A F4 Geografi KANDUNGAN 3rd.indd 4 13/1/2023 6:48:49 PM PENERBIT ILMU BAKTI SDN. BHD.

1 Bab Tingkatan 4 113 Kertas 2 Bahagian A 1.2 Menentukan Arah Lokasi dalam Peta Topografi 1.1 Lapan Arah Mata Angin Soalan 1 berdasarkan peta topografi di bawah. Peta Topografi 1 48 47 46 45 44 43 42 48 47 46 45 44 43 42 11 12 13 14 15 16 11 12 13 14 15 16 Q 1-1 Arah dan Kedudukan dalam Peta 1 Topografi BAB Buku Teks: Halaman 2 – 13 Kemahiran Geografi Q&A F4 Geografi Bab 1 3rd.indd 1 13/1/2023 6:36:28 PM PENERBIT ILMU BAKTI SDN. BHD.

2 Bab Tingkatan 4 131 Soalan 1 (a) Apakah arah Bkt. Besar dari Loji Pembersihan Air berdasarkan Peta Topografi 1? [1 markah] (b) Tentukan arah Kg. Perak dari Kg. Lorong Haji Taib. [1 markah] (c) Apakah arah segi empat grid 1547 dari kedudukan anda di Kg. Banggul Ara? [1 markah] (d) Apakah arah empangan berhampiran loji pembersihan air dari Kg. Banggul Ara? [1 markah] (e) Nyatakan arah Kg. Perak dari Bkt. Besar. [1 markah] (f) Tentukan arah Kg. Perak dari Kg. Perak Seberang. [1 markah] (g) Nyatakan arah Kg. Repuh dari kedudukan anda di segi empat grid 1147. [1 markah] (h) Apakah arah Kg. Sempeneh Cempaka dari Kg. Repuh? [1 markah] (i) Tentukan arah Klinik di Kg. Perak dari stesen trigonometri di Kg. Repuh (Ulu Kurau). [1 markah] (j) Apakah arah Kg. Perak Seberang dari Kg. Banggul Ara dalam peta topografi? [1 markah] (Sila rujuk petunjuk peta yang disediakan pada halaman 10 sebagai panduan murid menjawab soalan berdasarkan peta topografi.) Jawapan 1 (a) Barat daya (f) Barat (b) Barat laut (g) Timur (c) Timur laut (h) Selatan (d) Tenggara (i) Barat daya (e) Utara (j) Timur laut Galeri Info GPS (Global Positioning System) menggunakan pergerakan satelit untuk menghantar lokasi terus ke peranti GPS anda. Kedudukan anda boleh dikesan dalam peta setelah peranti GPS menerima isyarat daripada tiga satelit yang berbeza. Sumber: Hoque, 2016 Q&A F4 Geografi Bab 1 3rd.indd 2 13/1/2023 6:36:28 PM PENERBIT ILMU BAKTI SDN. BHD.

3 Bab Tingkatan 4 113 • Soalan 1 menguji kemahiran murid menentukan arah di antara dua tempat/ciri pandang darat menggunakan arah mata angin. • Berdasarkan Soalan 1 (b), arah Kg. Perak dari Kg. Lorong Haji Taib dapat ditentukan menggunakan arah mata angin. • Tandakan tempat/ciri pandang darat dua titik yang ingin ditentukan arah. Namakan X bagi Kg. Perak dan Y bagi Kg. Lorong Haji Taib. Lihat Peta A. Peta A • Tandakan garisan X dan Y dengan melukis satu garisan lurus. • Pastikan perkataan ‘dari’ di mana tempat/ciri pandang darat merupakan titik rujukan, iaitu Kg. Lorong Haji Taib. • Lukis arah mata angin di titik rujukan tersebut. • Kenal pasti arah mata angin tempat/ciri pandang darat dari titik rujukan tersebut. • Oleh itu, arah Kg. Perak dari Kg. Lorong Haji Taib ialah barat laut. Tip Peperiksaan 47 46 45 44 47 46 45 44 12 13 14 15 12 13 14 15 Q 1-2 Q 1-3 Utara Timur Laut Barat Laut Barat Timur Selatan Tenggara Barat Daya Y X Peta Topo2.indd 2 6/23/2021 4:49:06 PM 47 46 45 44 47 46 45 44 12 13 14 15 12 13 14 15 Y X Q&A F4 Geografi Bab 1 3rd.indd 3 13/1/2023 6:36:55 PM PENERBIT ILMU BAKTI SDN. BHD.

4 Bab Tingkatan 4 131 1.3 Soalan 2 berdasarkan peta topografi di bawah. Menggunakan Rujukan Grid untuk Menentukan Kedudukan dalam Peta Topografi Peta Topografi 2 98 97 96 95 94 93 92 98 97 96 95 94 93 92 88 89 90 91 92 93 88 89 90 91 92 93 Q 1-4 Q&A F4 Geografi Bab 1 3rd.indd 4 13/1/2023 6:36:57 PM PENERBIT ILMU BAKTI SDN. BHD.

5 Bab Tingkatan 4 113 Soalan 2 (a) Nyatakan rujukan grid 4 angka Kg. Loyang di bahagian tenggara peta topografi. [2 markah] (b) Nyatakan rujukan grid 4 angka Kg. Bkt. Bangkung. [2 markah] (c) Berikan rujukan grid 4 angka kawasan penanaman padi sawah di Kg. Paya Besar di bahagian barat laut. [2 markah] (d) Nyatakan rujukan grid 4 angka kedua-dua kampung berikut: [2 markah] • Kg. Batu • Kg. Peragap (e) Berikan rujukan grid 4 angka kawasan pelbagai tanaman pokok baka di sekitar Kg. Macang Manis. [2 markah] (f) Nyatakan rujukan grid 6 angka jambatan batu yang merentasi Sg. Kerdau di Kg. Bkt. Tutur di bahagian barat daya peta topografi. [2 markah] (g) Nyatakan rujukan grid 6 angka masjid di Kg. K. Kerdau. [2 markah] (h) Berikan rujukan grid 6 angka bagi balai raya di Kg. Kerai. [2 markah] (i) Nyatakan rujukan grid 6 angka jambatan kayu di Kg. Bukit Pancur. [2 markah] (j) Berikan rujukan grid 6 angka titik ketinggian di Bkt. Mendi. [2 markah] (Sila rujuk petunjuk peta yang disediakan pada halaman 10 sebagai panduan murid menjawab soalan berdasarkan peta topografi.) Jawapan 2 (a) RG 9292 (f) RG 885933 (b) RG 8996 (g) RG 895944 (c) RG 8897 (h) RG 916966 (d) RG 9093 (i) RG 894954 (e) RG 9094 (j) RG 914963 Galeri Info Rujukan grid 4 angka dan rujukan grid 6 angka: • Rujukan grid 4 angka digunakan untuk menentukan kedudukan kawasan seperti kawasan pertanian dan hutan. • Rujukan grid 6 angka digunakan untuk menentukan kedudukan sesuatu objek yang lebih spesifik seperti sekolah, masjid dan stesen trigonometri. Q&A F4 Geografi Bab 1 3rd.indd 5 13/1/2023 6:36:57 PM PENERBIT ILMU BAKTI SDN. BHD.

6 Bab Tingkatan 4 131 • Soalan 2 menguji kemahiran murid untuk menentukan rujukan grid 4 angka dan rujukan grid 6 angka dalam peta topografi. • Murid perlu tahu, rujukan grid 4 angka digunakan untuk menentukan kawasan yang luas. • Rujukan grid 4 angka dibaca dengan merujuk nilai Garisan Timuran diikuti Garisan Utaraan. • Berdasarkan soalan 2 (a), rujukan grid 4 angka Kg. Loyang ialah RG 9292. Lihat rajah di bawah. • Rujukan grid 6 angka digunakan untuk menentukan kedudukan sesuatu objek yang lebih spesifik. • Berdasarkan soalan 2 (f), rujukan grid 6 angka dinilai dengan membahagikan segi empat grid jarak di antara Garisan Timuran 88 dan 89 kepada 10 bahagian yang sekata dan nomborkan dari 0 hingga 10. Lihat rajah di bawah. • Kemudian, bahagikan segi empat grid jarak di antara Garisan Utaraan 93 dan 94 kepada 10 bahagian yang sekata dan nomborkan dari 0 hingga 10. • Akhir sekali, tentukan nilai titik persilangan. Maka, rujukan grid bagi jambatan batu di Kg. Bkt. Tutur ialah RG 885933. 93 92 92 93 94 93 88 89 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Tip Peperiksaan Q&A F4 Geografi Bab 1 3rd.indd 6 13/1/2023 6:37:17 PM PENERBIT ILMU BAKTI SDN. BHD.

7 Bab Tingkatan 4 113 Soalan 3 berdasarkan peta topografi di bawah. Peta Topografi 3 1.4 Mengukur Bearing Grid dalam Peta Topografi 89 88 87 86 85 84 83 89 88 87 86 85 84 83 80 81 82 83 84 85 80 81 82 83 84 85 Q 1-7 Q&A F4 Geografi Bab 1 3rd.indd 7 13/1/2023 6:37:19 PM PENERBIT ILMU BAKTI SDN. BHD.

8 Bab Tingkatan 4 131 Soalan 3 (a) Berapakah bearing jambatan besi di RG 835884 dari kuil Ladang Mentakab di RG 825887? [2 markah] (b) Berapakah bearing gereja (RG 839855) dari Stesen Trigonometri Bkt. Semantan (RG 824875)? [2 markah] (c) Berapakah bearing tiang radio (RG 802854) dari kuil di Taman Bkt. Bendera (RG 827849)? [2 markah] (d) Berapakah bearing kuil Kg. Sg. Buluh (RG 826875) dari Titik Ketinggian 70 (RG 807882)? [2 markah] (e) Kirakan bearing tokong di (RG 833851) dari kolam air di Taman Zabidin (RG 842858). [2 markah] (f) Berapakah bearing stesen kereta api di Mentakab (RG 832854) dari Stesen Trigonometri Bkt. Semantan (RG 824875)? [2 markah] (g) Berapakah bearing masjid Pekan Mentakab di (RG 833854) dari Stesen Trigonometri Bkt. Semantan di (RG 824875)? [2 markah] (h) Berapakah bearing tiang radio (RG 802854) dari simpang tiga Kg. Batu Kapor (RG 816866)? [2 markah] (i) Berapakah bearing jambatan besi (RG 831857) dari kolam air di Taman Setia (RG 844847)? [2 markah] (j) Berapakah bearing kolam air di Taman Zabidin (RG 842858) dari Stesen Trigonometri Bkt. Semantan (RG 824875)? [2 markah] (Sila rujuk petunjuk peta yang disediakan pada halaman 10 sebagai panduan murid menjawab soalan berdasarkan peta topografi.) Jawapan 3 (a) 110° (f) 159° (b) 142° (g) 155° (c) 280° (h) 230° (d) 111° (i) 230° (e) 230° (j) 132° Q&A F4 Geografi Bab 1 3rd.indd 8 13/1/2023 6:37:19 PM PENERBIT ILMU BAKTI SDN. BHD.

9 Bab Tingkatan 4 113 • Soalan 3 menguji kemahiran murid untuk menentukan bearing grid dengan menggunakan jangka sudut. • Berdasarkan Soalan 3 (a), bearing jambatan besi (RG 835881) dari kuil Ladang Mentakab (RG 825887) tidak melebih 180°. • Lukis garisan lurus bermula dari jambatan besi (RG 835881) ke kuil Ladang Mentakab (RG 825887). Lihat Peta B. • Lukiskan arah mata angin di titik rujukan, iaitu di kuil Ladang Mentakab. • Letakkan pusat jangka sudut pada titik rujukan. Oleh itu, bearing jambatan besi (RG 835881) dari kuil Ladang Mentakab (RG 825887) ialah 110°. Peta B Peta C • Berdasarkan Soalan 3 (c), bearing tiang radio (RG 802854) dari kuil di Taman Bkt. Bendera (RG 827849) melebih 180°. • Lukis garisan lurus bermula dari tiang radio (RG 802854) ke kuil di Taman Bkt. Bendera (RG 827849). Lihat Peta C. • Lukiskan arah mata angin di titik rujukan, iaitu di kuil Taman Bkt. Bendera (RG 827849). • Ukur sudut dari utara ke selatan ialah 180°. Kemudian ukur sudut dari arah selatan ke tiang radio (RG 802854), iaitu 100°. • Oleh itu, bearing tiang radio (RG 802854) dari kuil di Taman Bkt. Bendera (RG 827849) ialah 180° + 100° = 280°. Tip Peperiksaan 93 9292 93 94 93 88 89 Q 1-5 Q 1-6 Q 1-8 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 86 85 84 89 88 87 80 81 82 83 84 82 83 84 Q 1-9 Peta Topo2.indd 4 6/23/2021 7:58:32 PM 93 9292 93 94 93 88 89 Q 1-5 Q 1-6 Q 1-8 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 86 85 84 89 88 87 80 81 82 83 84 82 83 84 Q 1-9 Peta Topo2.indd 4 6/23/2021 8:00:38 PM Q&A F4 Geografi Bab 1 3rd.indd 9 13/1/2023 6:37:39 PM PENERBIT ILMU BAKTI SDN. BHD.

10 Bab Tingkatan 4 131 Q&A F4 Geografi Bab 1 3rd.indd 10 13/1/2023 6:37:39 PM PENERBIT ILMU BAKTI SDN. BHD.

11 Bab Tingkatan 4 213 Peta Topografi 1 86 85 84 83 82 81 80 86 85 84 83 82 81 80 80 81 82 83 84 85 80 81 82 83 84 85 Q 2-1 Skala, Jarak dan Luas dalam Peta 2 Topografi BAB Buku Teks: Halaman 14 – 27 Soalan 1 berdasarkan peta topografi di bawah. Kertas 2 Bahagian A 2.2 Cara Mengukur Jarak dalam Peta Topografi 2.1 Jenis Skala Kemahiran Geografi Q&A F4 Geografi Bab 2 4th.indd 11 13/1/2023 6:38:50 PM PENERBIT ILMU BAKTI SDN. BHD.

12 Bab Tingkatan 4 132 Soalan 1 (a) Apakah jenis skala yang sering digunakan dalam peta topografi? [1 markah] (b) Berapakah jarak jalan raya kembar dari (RG 805854) hingga (RG 850814)? [2 markah] (c) Berapakah jarak jalan kereta api tunggal dari jambatan besi (RG 829828) ke jambatan besi (RG 833849)? [2 markah] (d) Razman tinggal di Taman Sri Chatin (RG 842838). Beliau bekerja sebagai pegawai kastam di Kastam Diraja Malaysia (RG 831822). Berapakah jarak yang dilalui oleh Razman setiap pagi ke tempat kerja? [2 markah] (e) Andaikan tambang bas 1 km ialah 40 sen. Berapakah tambang yang perlu dibayar oleh Zaini bagi perjalanan dari simpang tiga Taman Sagupas 5 (RG 806854) hingga balai polis Mentakab (RG 835853)? [2 markah] (f) Norman tinggal di Taman Setia (RG 841846). Beliau bekerja sebagai pegawai Jabatan Pengangkutan Jalan (RG 839819). Berapakah masa yang diperlukan untuk beliau sampai ke tempat kerja sekiranya purata kelajuan untuk setiap 1 kilometer ialah 2 minit? [2 markah] Jawapan 1 (a) Skala lurus penuh/pecahan wakilan (b) 7.15 km/7.2 km/7.3 km (c) 3.05 km/3.1 km/ 3.2 km (d) 2.0 km/2.6 km/2.7 km (e) RM1.44 atau RM1.40 (f) 5 minit • Murid boleh menggunakan jalur kertas, jangka tolok atau pembaris untuk mengukur jarak lurus seperti jalan raya. • Bagi jarak melengkung, murid boleh menggunakan jalur kertas atau benang putih untuk mengukur jalan raya dan aliran sungai. • Berdasarkan Soalan 1 (b), jalan raya kembar dari (RG 805854) hingga (RG 850814) boleh diukur menggunakan pembaris atau jalur kertas. • Panjang jalan raya kembar di permukaan bumi ialah 14.4 cm. Skala peta ialah 1 cm mewakili 0.5 km. • Oleh itu, jarak sebenar jalan raya kembar dari (RG 805854) hingga (RG 850814) ialah 14.4 cm × 0.5 km = 7.2 km • Berdasarkan Soalan 1 (c), jarak jalan kereta api tunggal dari jambatan besi (RG 829828) ke jambatan besi (RG 833849) diukur menggunakan jalur kertas atau benang putih. • Panjang jalan kereta api tunggal di permukaan bumi ialah 6.2 cm. • Jarak sebenar jalan kereta api tunggal dari jambatan besi (RG 829828) ke jambatan besi (RG 833849) ialah 6.2 cm × 0.5 km = 3.1 km Tip Peperiksaan Q&A F4 Geografi Bab 2 4th.indd 12 13/1/2023 6:38:50 PM PENERBIT ILMU BAKTI SDN. BHD.

13 Bab Tingkatan 4 213 Lazimnya, skala yang digunakan dalam peta topografi ialah 1 cm bersamaan 0.5 km. Murid perlu mendarabkan jarak dalam peta dengan 0.5 km untuk mendapatkan jawapan. Contohnya, jarak dalam peta ialah 7 cm, maka 7 cm × 0.5 = 3.5 km. Lazimnya, jawapan yang diterima pemeriksa untuk pemarkahan adalah kurang atau lebih 0.25 km, contohnya 6.0 km/6.25 km/6.5 km. Jika jawapan dalam julat tersebut, murid masih mendapat markah penuh. Kesalahan Umum Soalan 2 berdasarkan peta topografi di bawah. 2.3 Cara Mengukur Keluasan dalam Peta Topografi 99 98 97 96 95 94 93 99 98 97 96 95 94 93 95 96 97 98 99 00 95 96 97 98 99 00 Q 2-2 Peta Topografi 2 Q&A F4 Geografi Bab 2 4th.indd 13 13/1/2023 6:38:52 PM PENERBIT ILMU BAKTI SDN. BHD.

14 Bab Tingkatan 4 132 Soalan 2 (a) Keluasan Hutan Rizab Jengka di utara Garisan Utaraan 96 ialah . [2 markah] Jawapan 2 (a) 6.75 km2 • Soalan 2 menguji kemahiran murid mengira kawasan tidak sekata dalam peta topografi, iaitu Hutan Rizab Jengka. • Kenal pasti kawasan yang ingin dikira keluasan dengan merujuk ke arah utara Garisan Utaraan 96. Lihat Rajah 1. Rajah 1 • Kirakan keluasan 1 segi empat grid, iaitu 1 km × 1 km = 1 km2 atau 100 hektar. • Kemudian, tandakan 1 pada segi empat penuh, 3/4 pada segi empat yang tiga perempat penuh, 1/2 pada segi empat grid separuh penuh dan 1/4 pada segi empat grid satu perempat penuh. • Murid perlu mengira bilangan segi empat penuh, tiga perempat penuh, separuh penuh dan satu perempat penuh. Lihat jadual di halaman 15. Tip Peperiksaan Q2-3 95 96 97 98 99 100 96 97 98 99 1/4 1 1/4 1/2 1 1 1/2 3/4 3/4 3/4 Q&A F4 Geografi Bab 2 4th.indd 14 13/1/2023 6:38:52 PM PENERBIT ILMU BAKTI SDN. BHD.

15 Bab Tingkatan 4 213 Bagi menjawab soalan keluasan murid perlu membawa kalkulator untuk memudahkan pengiraan. Selain itu, pastikan jawapan ditulis dalam unit km2 atau hektar yang betul bagi mengelakkan kehilangan markah. Lazimnya, jawapan yang diterima pemeriksa untuk pemarkahan adalah kurang atau lebih 0.25 km2 , contohnya 4.75 km2 /5.0 km2 /5.25 km2 . Jika jawapan dalam julat tersebut, murid masih mendapat markah penuh. Kesalahan Umum Soalan 3 (a) Berapakah keluasan kawasan Hutan Rizab Jengka di selatan Garisan Utaraan 96 dalam hektar? [2 markah] Jawapan 3 (a) 850 Hektar Luas Segi Empat Grid Keluasan Setiap 1 Petak Grid (km2) Bilangan Jumlah Keluasan (km2) Penuh (1) 1.00 3 3 × 1.00 = 3.00 Tiga perempat penuh (3/4) 0.75 3 3 × 0.75 = 2.25 Separuh penuh (1/2) 0.50 2 2 × 0.50 = 1.00 Satu perempat penuh (1/4) 0.25 2 2 × 0.25 = 0.5 Jumlah 6.75 km2 Q&A F4 Geografi Bab 2 4th.indd 15 13/1/2023 6:38:52 PM PENERBIT ILMU BAKTI SDN. BHD.

16 Bab Tingkatan 4 132 • Soalan 3 menguji murid mengira kawasan tidak sekata dalam peta topografi, iaitu Hutan Rizab Jengka. • Murid perlu mengenal pasti kawasan yang hendak dikira keluasan dengan merujuk arah selatan Garisan Utaraan 96. Lihat Rajah 2. Rajah 2 • Kirakan keluasan 1 segi empat grid, iaitu 1 km × 1 km = 1 km2 atau 100 hektar. • Kemudian, tandakan 1 pada segi empat penuh, 3/4 pada segi empat yang tiga perempat penuh, 1/2 pada segi empat grid separuh penuh dan 1/4 pada segi empat grid satu perempat penuh. • Murid perlu mengira bilangan segi empat penuh, tiga perempat penuh, separuh penuh dan satu perempat penuh. • Disebabkan soalan memerlukan jawapan dalam unit hektar, maka jawapan dalam km2 perlu didarab dengan 100 hektar. Lihat jadual di bawah: Luas Segi Empat Grid Keluasan Setiap 1 Petak Grid (km2) Bilangan Jumlah Keluasan (km2) Penuh (1) 1.00 4 4 × 1.00 = 4.00 Tiga perempat penuh (3/4) 0.75 4 4 × 0.75 = 3.00 Separuh penuh (1/2) 0.50 1 1 × 0.50 = 0.5 Satu perempat penuh (1/4) 0.25 4 4 × 0.25 = 1.00 Jumlah = 8.5 km2 × 100 hektar = 850 hektar Tip Peperiksaan Q2-4 95 96 97 98 99 100 93 94 95 96 1/4 1/4 1/4 1/4 1 1 1 1 1/2 3/4 3/4 3/4 3/4 Q&A F4 Geografi Bab 2 4th.indd 16 13/1/2023 6:38:52 PM PENERBIT ILMU BAKTI SDN. BHD.

17 Bab Tingkatan 4 313 Kertas 2 Bahagian A 3.1 Mengenal Pasti Ketinggian Berdasarkan Simbol Soalan 1 berdasarkan peta topografi di bawah. Peta Topografi 1 92 91 90 89 88 87 86 92 91 90 89 88 87 86 82 83 84 85 86 87 82 83 84 85 86 87 Q 3-1 Ketinggian dan Keratan Rentas 3 dalam Peta Topografi BAB Buku Teks: Halaman 28 – 43 Kemahiran Geografi Q&A F4 Geografi Bab 3 4th.indd 17 13/1/2023 6:39:32 PM PENERBIT ILMU BAKTI SDN. BHD.

18 Bab Tingkatan 4 133 Soalan 1 (a) Apakah simbol ketinggian yang terdapat di RG 852873? [1 markah] (b) Apakah aras ketinggian jambatan besi di RG 8388 dan nyatakan simbol ketinggian yang digunakan dalam peta topografi tersebut? (i) Aras ketinggian: (ii) Simbol ketinggian: [2 markah] (c) Nyatakan ketinggian tertinggi dalam meter bagi lokasi dalam segi empat grid di bawah. [2 markah] (d) Nyatakan lokasi dan aras ketinggian di bahagian selatan Garisan Utaraan 88. (i) Lokasi: (ii) Aras ketinggian: [2 markah] (e) Nyatakan simbol ketinggian yang digunakan untuk menunjukkan ketinggian Bkt. Semantan di RG823875. [2 markah] (f) Apakah warna yang digunakan untuk membezakan ketinggian Sg. Mentakab di bahagian selatan Garisan Utaraan 88? [1 markah] (g) Pada pendapat anda, apakah simbol ketinggian yang sesuai digunakan untuk mencari ketinggian lokasi di RG 8488? [2 markah] 91 90 82 83 Jawapan 1 (a) Titik ketinggian (b) (i) 48.90 meter (ii) Tanda aras/batu ara (c) 83 m (d) (i) Bukit Semantan (ii) 80 (e) Stesen trigonometri (f) Biru (g) Garisan kontur Q&A F4 Geografi Bab 3 4th.indd 18 13/1/2023 6:39:32 PM PENERBIT ILMU BAKTI SDN. BHD.

19 Bab Tingkatan 4 313 • Soalan 1 menguji kemahiran murid menentukan simbol ketinggian dan nilai ketinggiannya. • Murid perlu menguasai cara mengenal pasti ketinggian sesuatu lokasi berdasarkan simbol dalam peta topografi seperti di bawah: • Kontur ialah garisan yang dilukis bagi menyambung semua tempat yang sama ketinggian dari aras laut. Rujuk Soalan 1 (g). • Tanda aras atau batu aras berfungsi untuk menunjukkan ketinggian sesuatu tempat sebenar di permukaan bumi. • Murid perlu tahu bahawa kedudukan tanda aras dalam peta topografi lazimnya dikaitkan dengan ketinggian jalan raya, jalan kereta api dan jambatan. Rujuk Soalan 1 (b). • Titik ketinggian sesuai untuk menunjukkan ketinggian sesuatu kawasan yang tiada garisan kontur, puncak bukit atau gunung dari aras laut. Rujuk Soalan 1 (a). • Stesen trigonometri pula digunakan untuk menunjukkan lokasi dan ketinggian puncak bukit dan gunung. Rujuk Soalan 1 (d). • Selain itu, warna juga menunjukkan ketinggian di dalam peta topografi. • Warna biru menunjukkan kawasan berair seperti laut dan sungai. • Warna hijau menunjukkan kawasan tanah pamah. • Warna jingga menunjukkan kawasan bukit dan gunung-ganang. • Pastikan pelajar menguasai cara menentukan ketinggian dalam peta topografi. • 7.6 • 503 2805 • Kontur Tanda Aras Titik Ketinggian Stesen Trigonometri Warna • 7.6 • 503 2805 • Kontur Tanda Aras Titik Ketinggian Stesen Trigonometri Warna • 7.6 • 503 2805 • Kontur Tanda Aras Titik Ketinggian Stesen Trigonometri Warna • 7.6 • 503 2805 • Kontur Tanda Aras Titik Ketinggian Stesen Trigonometri Warna • 7.6 • 503 2805 • Kontur Tanda Aras Titik Ketinggian Stesen Trigonometri Warna Tip Peperiksaan Q&A F4 Geografi Bab 3 4th.indd 19 13/1/2023 6:39:32 PM PENERBIT ILMU BAKTI SDN. BHD.

20 Bab Tingkatan 4 133 Soalan 2 berdasarkan peta topografi di bawah. Peta Topografi 2 3.3 Membezakan Bentuk Muka Bumi Berdasarkan Keratan Rentas 3.2 Melukis Keratan Rentas Berdasarkan Garisan Kontur 90 89 88 87 86 85 84 90 89 88 87 86 85 84 85 86 87 88 89 90 85 86 87 88 89 90 Q 3-3 Q&A F4 Geografi Bab 3 4th.indd 20 13/1/2023 6:39:34 PM PENERBIT ILMU BAKTI SDN. BHD.

21 Bab Tingkatan 4 313 Soalan 2 Soalan 2 berdasarkan peta topografi di bawah. (a) Namakan jenis cerun berdasarkan keratan rentas yang berikut: (i) PQ (ii) RS [2 markah] (b) Berdasarkan keratan rentas yang yang ditandakan dalam peta topografi di atas, nyatakan jenis cerun yang berikut: (i) AB (ii) CD (iii) EF [3 markah] (c) Kenal pasti jenis cerun bertanda XY dalam segi empat grid di atas. [1 markah] (d) Apakah bentuk muka bumi bertanda Z berdasarkan keratan rentas dalam RG 8884? [1 markah] 86 85 84 87 88 89 A D E Q Y S B C F P X R Z Jawapan 2 (a) (i) Cerun landai (ii) Cerun curam (b) (i) Cerun seragam (ii) Cerun cekung (iii) Cerun cembung (c) Cerun bertangga (d) Lurah Q&A F4 Geografi Bab 3 4th.indd 21 13/1/2023 6:39:42 PM PENERBIT ILMU BAKTI SDN. BHD.

22 Bab Tingkatan 4 133 • Soalan 2 menguji kemahiran murid menentukan jenis cerun dan bentuk muka bumi berdasarkan susunan kontur dan jarak antara kontur. • Berdasarkan Soalan 2 (a), keratan rentas PQ mempunyai susunan kontur yang jarang menunjukkan cerun landai, manakala keratan rentas RS mempunyai susunan kontur yang sangat rapat menunjukkan cerun curam. • Berdasarkan Soalan 2 (b), keratan rentas AB mempunyai susunan jarak yang hampir sama di antara garisan kontur menunjukkan cerun seragam. • Keratan rentas CD mempunyai susunan kontur pada bahagian tinggi yang rapat dan susunan kontur pada bahagian rendah pula jarang menunjukkan cerun cekung. • Keratan rentas EF mempunyai susunan kontur pada bahagian tinggi yang jarang dan susunan kontur pada bahagian rendah pula rapat menunjukkan cerun cembung. • Berdasarkan Soalan 2 (c), keratan rentas XY mempunyai susunan kontur yang rapat dan berselang-seli dengan kontur yang jarang menyebabkan keratan rentasnya kelihatan bertangga menunjukkan cerun bertangga. • Soalan 2 (d) merujuk bentuk muka bumi lurah yang merupakan kawasan tanah rendah yang terletak di antara kawasan tanah tinggi dan mempunyai aliran sungai. Tip Peperiksaan Galeri Info Bentuk muka bumi yang dapat dikenal pasti berdasarkan keratan rentas adalah seperti berikut: • Bukit – Ketinggian kurang dari 600 m dari aras laut • Gunung – Ketinggian melebihi 600 m dari aras laut • Pelana – Lekukan cetek di antara dua puncak • Kol – Lekukan sempit di antara dua rabung yang menjadi legeh dua batang sungai • Tebing tinggi – Cerun tebing tinggi yang sangat curam dan hampir tegak • Genting – Laluan sempit dan dalam yang merentangi legeh dan terletak di antara dua kontur tanah tinggi • Dataran – Kemuncak yang hampir rata dan pinggirnya curam • Rabung – Kawasan tanah tinggi yang panjang dan sempit Q&A F4 Geografi Bab 3 4th.indd 22 13/1/2023 6:39:42 PM PENERBIT ILMU BAKTI SDN. BHD.

23 Bab Tingkatan 4 413 Kertas 2 Bahagian A 4.1 Ciri Pandang Darat Fizikal dan Ciri Pandang Darat Budaya Soalan 1 hingga 3 berdasarkan Peta Topografi 1. Peta Topografi 1 4.2 Ciri Pandang Darat Fizikal dan Ciri Pandang Darat Budaya Berdasarkan Simbol dalam Peta Topografi 88 87 86 85 84 83 82 88 87 86 85 84 83 82 82 83 84 85 86 87 82 83 84 85 86 87 Q 4-1 Pandang Darat Fizikal dan Pandang 4 Darat Budaya dalam Peta Topografi BAB Buku Teks: Halaman 44 – 58 Kemahiran Geografi Q&A F4 Geografi Bab 4 4th.indd 23 13/1/2023 6:42:30 PM PENERBIT ILMU BAKTI SDN. BHD.

24 Bab Tingkatan 4 134 Soalan 1 (a) Apakah tanaman kontan utama di kawasan peta? [2 markah] (b) Nyatakan tiga faktor yang mempengaruhi penanaman tanaman tersebut. [3 markah] (c) Berdasarkan Peta Topografi 1, nyatakan lima fungsi bandar Mentakab kepada kawasan sekitar. [5 markah] Jawapan 1 (a) Getah (b) – Tanah pamah beralun memudahkan pengurusan – Saliran baik memudahkan pengairan – Sistem pengangkutan yang baik/jalan raya/jalan kereta api ringan – Kepadatan penduduk menyediakan bekalan tenaga buruh (c) – Pusat pentadbiran dan perkhidmatan – Pusat pendidikan – Pusat pengangkutan – Pusat kesihatan – Pusat keagamaan – Pusat petempatan – Pusat pengumpulan hasil pertanian – Pusat perniagaan dan perdagangan Soalan 2 Jawab soalan 2 berdasarkan maklumat di bawah. (a) Apakah peringkat aliran sungai dalam segi empat grid di atas? [2 markah] (b) Senaraikan tiga bukti yang terdapat dalam peta topografi bagi menyokong Soalan 2 (a). [3 markah] 86 84 85 87 Jawapan 2 (a) Peringkat hilir sungai (b) – Sungai mengalir di kawasan tanah pamah – Aliran sungai mula berliku-liku – Banyak kawasan petempatan di pinggir sungai – Kawasan padat penduduk – Kemudahan infrastruktur asas lengkap – Aktiviti pertanian giat dijalankan – Pembinaan benteng di tebing sungai Q&A F4 Geografi Bab 4 4th.indd 24 13/1/2023 6:42:30 PM PENERBIT ILMU BAKTI SDN. BHD.

25 Bab Tingkatan 4 413 Soalan 3 (a) Nyatakan pola petempatan yang terdapat dalam RG 8684. [2 markah] (b) Berikan dua faktor yang mempengaruhi pola petempatan kawasan dalam Soalan 3 (a). [3 markah] Jawapan 3 (a) Pola petempatan berjajar (b) – Kawasan tanah pamah yang rata, luas dan landai – Petempatan dibina berhampiran jalan raya – Petempatan dibina di tanah milik persendirian yang terdapat aktiviti pertanian – Aliran anak sungai berhampiran dengan petempatan • Soalan 1 (a) dan (b) memerlukan murid mengenal pasti tanaman kontan utama serta faktor yang mempengaruhi tanaman tersebut. • Untuk menjawab soalan ini murid perlu ingat faktor bentuk muka bumi, saliran, sistem pengangkutan baik, petempatan/tenaga buruh ramai dan lain-lain berdasarkan peta topografi yang lazimnya mempengaruhi tanaman. • Soalan 1 (c) memerlukan murid menyatakan fungsi pekan Mentakab. Berdasarkan simbol ciri budaya, murid boleh mengenal pasti fungsi sesebuah pekan. Jangan lupa untuk tulis perkataan ‘pusat’, seperti ‘pusat petempatan’ dalam jawapan murid. • Soalan 2 (a) dan (b) memerlukan murid mengenal pasti peringkat aliran sungai sama ada peringkat hulu, tengah atau hilir melalui bukti dalam peta. • Lazimnya, peringkat aliran sungai boleh dikenal pasti melalui kawasan saliran sungai, ciri fizikal yang terbentuk dan ciri budaya yang wujud di sepanjang peringkat aliran sungai. • Soalan 3 (a) dan (b) pula bertanyakan tentang jenis pola petempatan di mana lazimnya terdapat petempatan berpusat, berjajar, berselerak dan berkelompok Tip Peperiksaan Q&A F4 Geografi Bab 4 4th.indd 25 13/1/2023 6:42:30 PM PENERBIT ILMU BAKTI SDN. BHD.

26 Bab Tingkatan 4 134 Peta Topografi 2 Soalan 4 hingga 7 berdasarkan Peta Topografi 2. 4.3 Hubung Kait Ciri Pandang Darat Fizikal dan Ciri Pandang Darat Budaya 00 99 98 97 96 95 94 00 99 98 97 96 95 94 92 93 94 95 96 97 92 93 94 95 96 97 Q 4-2 Q&A F4 Geografi Bab 4 4th.indd 26 13/1/2023 6:42:31 PM PENERBIT ILMU BAKTI SDN. BHD.

Bab Tingkatan 5 131 137 Graf Bar Berganda, Graf Garisan 1 Berganda dan Carta Pai BAB Buku Teks: Halaman 2 – 17 Kertas 2 Bahagian A 1.1 Graf Bar Berganda, Graf Garisan Berganda dan Carta Pai 1.2 Kegunaan Graf Bar Berganda, Graf Garisan Berganda dan Carta Pai 1.3 Menghasilkan Graf Bar Berganda, Graf Garisan Berganda dan Carta Pai 1.4 Menganalisis Graf Bar Berganda, Graf Garisan Berganda dan Carta Pai Soalan 1 berdasarkan Jadual 1 di bawah. Jadual 1: IPU di Petaling Jaya, Selangor dan Indera Mahkota, Pahang Lokasi Masa (Pagi) 5.00 6.00 7.00 8.00 Petaling Jaya, Selangor 73 73 74 75 Indera Mahkota, Pahang 43 43 43 42 (Sumber: Jabatan Alam Sekitar, 17 April 2021) (a) Berdasarkan data Indeks Pencemaran Udara (IPU) dalam Jadual 1, bina sebuah graf bar berganda dengan menggunakan skala 1 cm mewakili 10 IPU. [7 markah] (b) Merujuk graf bar berganda yang dibina, huraikan bacaan Indeks Pencemaran Udara (IPU) tersebut. [4 markah] (c) Mengapakah kedua-dua lokasi di atas menunjukkan bacaan Indeks Pencemaran Udara (IPU) yang berbeza? [4 markah] Soalan 1 Kemahiran Geografi Q&A F5 Geografi Bab 1 4th.indd 137 13/1/2023 6:49:39 PM PENERBIT ILMU BAKTI SDN. BHD.

Bab Tingkatan 5 131 138 Jawapan 1 (a) (b) – IPU di Petaling Jaya adalah sama pada pukul 5.00 dan 6.00 pagi, iaitu 73 – Pada pukul 8.00 pagi, IPU meningkat kepada 75 – IPU di Indera Mahkota adalah sama pada pukul 5.00 hingga 7.00 pagi sebanyak 43 – Pada pukul 8.00 pagi, IPU menurun sedikit, iaitu 42 (c) – Petaling Jaya merupakan sebuah bandar raya yang sibuk – Pelepasan asap oleh kenderaan bermotor lebih banyak – Aktiviti manusia seperti pembakaran terbuka dan asap kilang menyebabkan IPU lebih tinggi – Indera Mahkota terletak di kawasan luar bandar – Bilangan kenderaan yang sedikit menyebabkan bacaan IPU rendah – Bilangan penduduk yang sedikit menyebabkan pelepasan asap kenderaan rendah – Pelepasan asap daripada aktiviti perkilangan juga sedikit Soalan 2 Soalan 2 berdasarkan Jadual 2 di bawah. Jadual 2: Eksport Semula Produk Utama Tempatan 2016 – 2019 (RM bilion) Produk Eksport (RM bilion) 2016 2017 2018 2019 Elektrik dan Elektronik 38 45 92 80 Keluaran Petroleum Bertapis 25 30 40 35 (Sumber: Jabatan Perangkaan Malaysia) Q16-1 Indeks Pencemaran Udara (IPU) di Petaling Jaya, Selangor dan Indera Mahkota, Pahang dari 5.00 pagi hingga 8.00 pagi 0 10 20 30 40 50 60 70 80 Indeks Pencemaran Udara (IPU) Indera Mahkota Petaling Jaya PETUNJUK Lokasi Q&A F5 Geografi Bab 1 4th.indd 138 13/1/2023 6:49:39 PM PENERBIT ILMU BAKTI SDN. BHD.

Bab Tingkatan 5 131 139 (a) Berdasarkan data Eksport Semula Produk Utama Tempatan pada tahun 2016 hingga 2019 dalam Jadual 2, bina sebuah graf garisan berganda dengan menggunakan skala 1 cm mewakili RM 10 bilion. [7 markah] (b) Merujuk graf garisan berganda yang dibina, huraikan eksport semula produk utama tempatan tersebut. [4 markah] (c) Mengapakah industri elektrik dan elektronik penting di Malaysia? [4 markah] Jawapan 2 (a) (b) – Eksport produk elektrik dan elektronik minimum sebanyak RM38 bilion pada tahun 2016 dan maksimum sebanyak RM92 bilion pada tahun 2018 – Pada tahun 2019, eksport produk elektrik dan elektronik turun sehingga RM80 bilion – Eksport produk keluaran petroleum bertapis paling minimum pada tahun 2016 sebanyak RM25 bilion – Selepas tahun 2016, eksport produk keluaran petroleum bertapis terus meningkat, iaitu sebanyak RM30 bilion pada tahun 2017 dan sebanyak RM40 bilion pada tahun 2018 – Selepas tahun 2018, eksport keluaran petroleum berlapis menurun, iaitu sebanyak RM35 bilion pada tahun 2019 (c) – Menyediakan peluang pekerjaan kepada penduduk tempatan/industri pembuatan – Meningkatkan eksport barangan buatan Malaysia ke negara luar/ meningkatkan pendapatan negara – Meningkatkan R&D dalam sektor pembuatan di Malaysia – Meningkatkan kemahiran pekerja tempatan dalam bidang elektrik dan elektronik/pemindahan teknologi dan kepakaran dari luar – Menggalakkan pembangunan sesebuah kawasan Q16-2 Eksport Semula Produk Utama Tempatan 2016 hingga 2019 (RM bilion) Keluaran Petroleum Bertapis Elektrik dan Elektronik PETUNJUK 2016 2017 2018 2019 0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100 Eksport (RM bilion) Tahun Q&A F5 Geografi Bab 1 4th.indd 139 13/1/2023 6:49:39 PM PENERBIT ILMU BAKTI SDN. BHD.

Bab Tingkatan 5 132 140 Kertas 2 Bahagian A Soalan 1 berdasarkan Foto 1. Foto 1 (a) Namakan jenis foto yang boleh dikaitkan dengan Foto 1. [1 markah] (b) Terangkan ciri jenis foto dalam Soalan 1 (a). [3 markah] (c) Jelaskan kepentingan foto tersebut. [3 markah] (d) Tafsirkan secara ringkas foto tersebut. [3 markah] Soalan 1 2.1 Foto Aras Bumi, Foto Udara dan Foto Satelit 2.2 Kepentingan Foto 2.3 Mentafsir Foto 2 Foto BAB Buku Teks: Halaman 20 – 32 Kemahiran Geografi Q&A F5 Geografi Bab 2 4th.indd 140 13/1/2023 6:50:04 PM PENERBIT ILMU BAKTI SDN. BHD.

Bab Tingkatan 5 213 141 Jawapan 1 (a) Foto aras bumi (b) – Diambil secara mendatar pada paras tanah – Menunjukkan apa yang dilihat di hadapan jurufoto – Digunakan untuk kajian terperinci tentang manusia dan tempat – Menunjukkan pandangan kawasan tertentu dan bukan keseluruhan kawasan (c) – Memudahkan kajian ciri pandang darat fizikal dan ciri pandang darat budaya sesuatu kawasan – Membolehkan perbandingan ciri pandang darat fizikal dan ciri pandang darat budaya antara kawasan tertentu – Melihat perbezaan atau perubahan pandang darat fizikal dan ciri pandang darat budaya sesuatu kawasan dalam tempoh tertentu (d) – Foto aras bumi menunjukkan kawasan pertanian – Ciri pandang darat fizikal di kawasan ini ialah tanah pamah – Ciri pandang darat budaya yang terdapat di kawasan ini ialah petempatan dan sawah padi – Latar belakang menunjukkan hutan, latar tengah menunjukkan petempatan kayu – Kegiatan ekonomi utama ialah pertanian, iaitu penanaman sawah padi – Penanaman padi diusahakan penduduk dengan menggunakan sumber air daripada tali air yang dibina – Penduduk berpotensi memajukan kegiatan ekonomi tertier seperti agropelancongan Soalan 2 Soalan 2 berdasarkan Foto 2. Foto 2 Q&A F5 Geografi Bab 2 4th.indd 141 13/1/2023 6:50:05 PM PENERBIT ILMU BAKTI SDN. BHD.

Bab Tingkatan 5 132 142 Soalan 3 Soalan 3 berdasarkan Foto 3. Foto 3 (a) Nyatakan jenis foto udara yang dikaitkan dengan Foto 2. [1 markah] (b) Terangkan ciri jenis foto udara dalam Soalan 2 (a). [3 markah] (c) Jelaskan kepentingan foto udara tersebut. [3 markah] (d) Berdasarkan pengetahuan anda, tafsirkan secara ringkas foto udara tersebut. [3 markah] Jawapan 2 (a) Foto udara menyerong (b) – Dirakam dari kapal terbang, helikopter, belon udara atau dron – Diambil pada sudut antara 30° hingga 60° – Menunjukkan padang darat fizikal dengan latar belakang lebih luas – Menunjukkan pandang darat budaya dengan latar belakang lebih luas (c) – Mengenal ciri pandang darat fizikal dan ciri pandang darat budaya sesuatu kawasan yang lebih luas dan tepat – Memudahkan kerja pemetaan bagi menunjukkan taburan ciri pandang darat fizikal dan ciri pandang darat budaya sesuatu kawasan tertentu – Dapat menentukan jarak di antara dua tempat (d) – Ciri pandang darat fizikal ialah tanah pamah, bukit, hutan dan tasik – Ciri pandang darat budaya ialah jalan raya dan ladang kelapa sawit – Latar belakang tempat menunjukkan bentuk muka bumi berbukit-bukau – Kawasan tanah pamah di bahagian latar tengah diterokai dengan aktiviti pertanian, iaitu penanaman kelapa sawit dan petempatan – Kawasan sekitar Kg. Sahabat berpotensi dibangunkan sebagai ekopelancongan kerana terdapat binaan Empangan Timah Tasoh Q&A F5 Geografi Bab 2 4th.indd 142 13/1/2023 6:50:05 PM PENERBIT ILMU BAKTI SDN. BHD.

Bab Tingkatan 5 213 143 (a) Apakah jenis foto yang berkaitan dengan Foto 3? [1 markah] (b) Terangkan ciri jenis foto dalam Soalan 3 (a). [3 markah] (c) Jelaskan kepentingan foto tersebut. [3 markah] (d) Tafsirkan secara ringkas foto tersebut. [3 markah] Jawapan 3 (a) Foto satelit (b) – Dirakam dari satelit yang berada jauh di ruang angkasa lepas – Dapat menunjukkan kawasan yang lebih luas berbanding dengan foto udara – Dapat menunjukkan kawasan lebih terperinci berbanding dengan foto udara (c) – Membolehkan rakaman kawasan muka bumi yang lebih luas dan terperinci – Memaparkan pola guna tanah yang berbeza bagi satu kawasan yang luas – Menunjukkan fenomena cuaca dan iklim seperti banjir, jerebu, suhu bandar dan El Nino – Memaparkan arah aliran sungai, jalan raya, lebuh raya dan jalan kereta api – Memudahkan pihak berkenaan membuat ramalan dan perancangan, contohnya Pihak Berkuasa Tempatan (PBT) serta Jabatan Parit dan Saliran membuat ramalan dan perancangan pembangunan – Memudahkan unit Polis Trafik mengawal aliran trafik pada masa puncak (d) – Foto udara menunjukkan kawasan Kuala Selangor, di Selangor dan sekitarnya – Ciri pandang darat fizikal yang terdapat di kawasan ini ialah tanah pamah, bukit, hutan paya, pinggir laut dan sungai – Ciri pandang darat budaya yang terdapat di kawasan ini ialah petempatan, jalan raya, sawah padi dan ladang kelapa sawit – Keseluruhan muka bumi dalam foto terdiri daripada kawasan tanah pamah yang rata – Kawasan tanah pamah dibangunkan dengan kawasan petempatan, jaringan pengangkutan, aktiviti pelancongan dan pertanian – Sungai utama ialah Sungai Selangor yang mengalir ke arah barat daya – Kegiatan ekonomi utama penduduk ialah pertanian dan perikanan – Pekan Kuala Selangor menjadi tumpuan penduduk kerana terdapat kemudahan seperti pusat perniagaan dan pejabat kerajaan – Pola petempatan yang terdapat ialah pola petempatan berpusat di bandar Tanjung Karang, berselerak di ladang dan sawah padi serta berjajar di sepanjang jalan raya Q&A F5 Geografi Bab 2 4th.indd 143 13/1/2023 6:50:05 PM PENERBIT ILMU BAKTI SDN. BHD.

Bab Tingkatan 5 133 144 3 Fenomena Cuaca dan Iklim BAB Buku Teks: Halaman 36 – 57 Geografi Fizikal Jawapan: D Cuaca ialah keadaan atmosfera berdasarkan unsur-unsur suhu, hujan, angin, tekanan udara, kelembapan udara dan cahaya matahari di sesuatu tempat dalam tempoh masa yang singkat. Soalan 2 Antara berikut, yang manakah boleh dikaitkan dengan ciri iklim? I Meliputi kawasan yang lebih luas II Dapat diramalkan pada setiap hari III Kelajuan angin tempatan yang bertiup IV Purata keadaan cuaca dalam tempoh yang panjang A I dan II B I dan IV C II dan III D III dan IV 3.2 Unsur Cuaca dan Iklim Soalan 3 Rajah 1 menunjukkan rajah mawar angin. Rajah 1 Apakah maklumat yang diperoleh daripada rajah tersebut? I Jenis angin II Kelajuan angin III Arah tiupan angin IV Bilangan hari tenang A I dan II C II dan III B I dan IV D III dan IV 30 22 21 13 12 3 18 25 28 6 19 23 27 14 2 1 11 9 5 31 29 14 24 20 U S B 7 T TENG T.L B.L B.D Kertas 1 3.1 Konsep Cuaca dan Iklim Soalan 1 Kertas 1 Apakah yang dimaksudkan dengan cuaca? A Keamatan cahaya matahari B Keadaan suhu di kawasan tanah tinggi C Keadaan cuaca dalam suatu tempoh yang panjang D Keadaan atmosfera di sesuatu tempat dalam tempoh singkat Jawapan: B Iklim ialah keadaan cuaca yang melibatkan suhu, hujan, angin, tekanan udara, kelembapan udara dan cahaya matahari di sesuatu kawasan dalam tempoh yang panjang antara 30 hingga 35 tahun. Iklim meliputi kawasan yang lebih luas seperti negara, benua dan dunia. Q&A F5 Geografi Bab 3 4th.indd 144 13/1/2023 6:50:29 PM PENERBIT ILMU BAKTI SDN. BHD.

Bab Tingkatan 5 313 145 Kertas 2 Bahagian B Soalan 6 Soalan 6 berdasarkan Rajah 3. Rajah 3 Jawapan: D Rajah mawar angin menunjukkan arah tiupan angin yang bertiup pada bulan tertentu. Selain itu, angka 7 di bahagian tengah rajah menunjukkan bilangan hari udara tenang. Selain itu, rajah mawar angin menunjukkan tarikh tiupan angin yang bertiup. Soalan 4 Apakah alat kaji cuaca yang berkaitan dengan maklumat di bawah? • Diletakkan di kawasan lapang • Sebahagian alat kaji cuaca ditanam A Tolok hujan B Termometer C Anemometer D Petunjuk arah mata angin Jawapan: A Lazimnya, tolok hujan diletakkan di kawasan lapang di pusat kaji cuaca sekolah. Sebahagian tolok hujan ditanam bagi mengelakkan air hujan terpercik semula dan memberi ukuran yang tidak tepat. Soalan 5 Rajah 2 menunjukkan fenomena cuaca dan iklim setempat. Rajah 2 Apakah alat yang sesuai untuk mengukur kelajuan fenomena tersebut? A Barometer B Higrometer C Anemometer D Petunjuk arah mata angin Jawapan: C Kelajuan atau halaju angin di sesuatu kawasan tersebut dapat diukur dengan menggunakan anemometer yang dipasang tinggi di kawasan lapang. Kelajuan angin diukur dalam unit kilometer per jam (km/j). Q&A F5 Geografi Bab 3 4th.indd 145 13/1/2023 6:50:30 PM PENERBIT ILMU BAKTI SDN. BHD.

Bab Tingkatan 5 133 146 Kertas 2 Bahagian C Soalan 7 (a) Terangkan proses kitaran hidrologi yang membentuk kerpasan. [8 markah] (b) Bagaimanakah kaedah pencerapan hujan yang digunakan dalam sains meteorologi? [8 markah] Jawapan 6 (a) Termometer/Termometer maksimum dan termometer minimum (b) – Celcius (°C) – Fehrenheit (°F) (c) – Suhu maksimum dan suhu minimum boleh disukat dengan menggunakan termometer maksimum dan termometer minimum – Diletakkan di tempat terlindung, iaitu Alat Pelindung Stevenson – Data diperoleh melibatkan pengiraan min suhu dan julat suhu sama ada harian, bulanan atau tahunan (d) – Min suhu harian, iaitu jumlah suhu harian dibahagi dengan jumlah jam dalam sehari – Julat suhu hari, iaitu suhu maksimum tolak suhu minimum harian – Min suhu tahunan, iaitu jumlah min suhu bulanan dalam setahun dibahagi dengan 12 bulan – Julat suhu tahunan, iaitu min suhu bulanan tertinggi tolak min suhu suhu bulanan terendah (a) Namakan alat menyukat unsur cuaca dan iklim tersebut. [1 markah] (b) Nyatakan dua unit yang digunakan dalam menyukat suhu. [2 markah] (c) Bagaimanakah suhu disukat dengan menggunakan alat tersebut? [3 markah] (d) Terangkan pengiraan suhu yang boleh dilakukan dengan menggunakan data yang diperoleh. [4 markah] Jawapan 7 (a) – Hujan terbentuk daripada proses kitaran hidrologi – Pancaran matahari memanaskan air di permukaan bumi seperti tasik, sungai, laut dan tersejat ke udara menjadi wap air atau awan – Wap air yang tersejat dipaksa naik ke atas dan menjadi semakin sejuk – Proses kondensasi berlaku dan membentuk titisan air – Titisan air akan bercantum dan menjadi lebih berat dan turun sebagai kerpasan seperti hujan dan salji – Salji terbentuk apabila kondensasi berlaku di bawah takat beku – Hujan akan turun dan mengalir ke sungai, tasik dan laut – Air hujan akan meresap ke dalam tanih menjadi air bawah tanah – Seterusnya, proses sejatan akan berlaku semula dan kitaran hidrologi akan berulang Q&A F5 Geografi Bab 3 4th.indd 146 13/1/2023 6:50:31 PM PENERBIT ILMU BAKTI SDN. BHD.

Bab Tingkatan 5 313 147 Soalan 8 Apakah punca kejadian banjir di sesuatu kawasan? I Dasar sungai dalam II Longkang yang lebar III Kejadian air pasang perbani IV Banyak permukaan berturap A I dan II C II dan III B I dan IV D III dan IV Jawapan: D Fenomena air pasang perbani menyebabkan air melimpah ke daratan lebih banyak. Selain itu, banyak permukaan berturap menyebabkan air tidak dapat diserap ke dalam tanah. 3.3 Fenomena Cuaca dan Iklim Dunia Soalan 9 Apakah punca kejadian kemarau di sesuatu kawasan? I Fenomena El Nino II Pemanasan global III Sungai cetek dan sempit IV Pemeliharaan kawasan tadahan A I dan II B I dan IV C II dan III D III dan IV Jawapan: A Fenomena El Nino mewujudkan gelombang panas yang menyebabkan jumlah hujan berkurangan dalam tempoh yang panjang. Selain itu, pemanasan global menyebabkan kadar sejatan melebihi hujan dan suhu bumi terus meningkat. Kertas 1 (b) Alat konvensional – Menggunakan tolok hujan – Lazimnya, diletakkan di stesen kaji cuaca sekolah – Sebahagian tolok hujan ditanam di dalam tanah – Tujuan untuk mengelakkan tolok hujan tumbang/percikan hujan memasuki tolok hujan semula Alat automatik – Menggunakan alat tipping bucket/weighing precipitation – Terdapat juga alat yang menggunakan teknologi laser Soalan 10 Antara berikut, yang manakah langkah mengawal banjir? I Mendalamkan dasar sungai II Melakukan pembenihan awan III Meneroka sumber air alternatif IV Memperbaiki sistem perparitan A I dan II B I dan IV C II dan III D III dan IV Jawapan: B Langkah mengawal banjir yang dijalankan termasuklah mendalamkan dasar sungai untuk menampung kuantiti air yang banyak. Langkah lain ialah dengan memperbaiki sistem perparitan supaya aliran air lebih lancar dan cepat sampai ke laut. Q&A F5 Geografi Bab 3 4th.indd 147 13/1/2023 6:50:31 PM PENERBIT ILMU BAKTI SDN. BHD.

Bab Tingkatan 5 133 148 Kertas 2 Bahagian B Soalan 11 Soalan 11 berdasarkan Rajah 4. Rajah 4 (a) Namakan fenomena alam yang dikaitkan dengan rajah di atas. [1 markah] (b) Nyatakan tiga negara tropika panas yang mengalami fenomena di Soalan 11(a). [3 markah] (c) Bagaimanakah fenomena tersebut berlaku? [3 markah] (d) Kemukakan langkah mengurangkan kesan fenomena tersebut. [3 markah] Jawapan 11 (a) Kemarau (b) – Pakistan – Indonesia – Myanmar – India (c) – Kekurangan kawasan tadahan air hujan akibat penebangan hutan yang tidak terkawal menyebabkan sumber bekalan air terjejas – Fenomena El Nino mewujudkan gelombang panas yang menyebabkan jumlah hujan berkurangan dalam tempoh yang panjang – Kekurangan kawasan hijau akibat penyahhutanan menyebabkan tanih terdedah dan menjadi tandus – Pemanasan global menyebabkan kadar sejatan melebihi hujan dan suhu bumi meningkat (d) – Membangunkan cara pengairan baharu – Menyembur racun serangga yang menjimatkan penggunaan air – Memelihara dan memulihara kawasan badan air – Membina lebih banyak empangan – Melakukan pembenihan awan dan hujan tiruan – Mewujudkan lebih banyak kawasan hijau – Meneroka sumber air alternatif seperti air bawah tanah Q&A F5 Geografi Bab 3 4th.indd 148 13/1/2023 6:50:31 PM PENERBIT ILMU BAKTI SDN. BHD.

Bab Tingkatan 5 313 149 Soalan 13 Apakah fungsi Jabatan Pengairan dan Saliran (JPS) dalam menghadapi banjir di Malaysia? A Memberi khidmat nasihat tentang banjir B Membuat penyelenggaraan sistem saliran Jawapan: B Jabatan Pengairan dan Saliran (JPS) berfungsi membuat penyelenggaraan sistem saliran seperti membersihkan sungai, membaik pulih tebing yang runtuh, membina benteng pasir di tebing sungai dan lain-lain. 3.4 Persediaan Menghadapi Fenomena Cuaca dan Iklim Kertas 1 Kertas 2 Bahagian C Soalan 12 (a) Terangkan kesan fenomena banjir terhadap manusia dan alam sekitar. [8 markah] (b) Bagaimanakah langkah yang perlu diambil untuk mengawal fenomena banjir? [4 markah] Jawapan 12 (a) – Aktiviti harian dan kegiatan ekonomi terjejas – Penularan penyakit bawaan air seperti taun (kolera) dan cirit-birit – Kejadian pencemaran air daripada lumpur yang dibawa oleh air banjir – Nyawa manusia terancam disebabkan mangsa lemas – Aktiviti akuakultur mengalami kerugian yang besar – Sistem pengangkutan terjejas – Kerosakan harta benda dan infrastruktur – Kegiatan pertanian terjejas kerana banjir merosakkan tanaman – Kegiatan penternakan terjejas kerana binatang ternakan mati lemas ketika banjir (b) – Menguatkuasakan undang-undang berkaitan alam sekitar melalui Akta Perhutanan Negara 1984 (Pindaan 1993) – Mendalamkan dasar sungai untuk menampung kuantiti air yang banyak – Membaiki sistem saliran dan perparitan supaya aliran air lancar – Mengadakan kempen kesedaran alam sekitar seperti ‘Kempen Cintai Sungai Kita’ – Memperkenalkan pendidikan alam sekitar kepada masyarakat melalui media massa/institusi pendidikan – Terowong Jalan Raya dan Pengurusan Air Banjir (SMART) dibina untuk mengalirkan air dengan cepat ke kolam takungan banjir C Menyediakan bantuan makanan kepada mangsa banjir D Menyediakan anggota untuk operasi menyelamat mangsa banjir Q&A F5 Geografi Bab 3 4th.indd 149 13/1/2023 6:50:31 PM PENERBIT ILMU BAKTI SDN. BHD.

Bab Tingkatan 5 133 150 Soalan 14 Apakah langkah persediaan kerajaan India bagi menghadapi musim kemarau? I Mewujudkan kawasan hijau II Membeli air dari luar negara III Mengitar semula air terpakai IV Membina telaga air bawah tanah A I dan II C II dan III B I dan IV D III dan IV Jawapan: B Langkah persediaan kerajaan India bagi menghadapi musim kemarau termasuklah mewujudkan kawasan hijau. Langkah ini dilakukan dengan menanam lebih banyak pokok. Selain itu, kerajaan menggalakkan membina telaga air bawah tanah sebagai sumber air alternatif. Kertas 2 Bahagian B Soalan 15 Soalan 15 berdasarkan Rajah 5. Rajah 5 (a) Namakan fenomena alam yang dikaitkan dengan Foto 4. [1 markah] (b) Nyatakan dua negara di Asia yang sering dilanda fenomena tersebut. [2 markah] (c) Jelaskan pihak yang terlibat dalam menyediakan anggota dan peralatan operasi menyelamat mangsa fenomena tersebut. [3 markah] (d) Terangkan tindakan yang perlu dilakukan oleh masyarakat semasa banjir. [4 markah] Jawapan 15 (a) Banjir (b) – Thailand – Vietnam – India (c) – Jabatan Bomba dan Penyelamat Malaysia (JBPM) membantu dalam memindahkan mangsa banjir – Angkatan Pertahanan Awan Malaysia (APM) membantu menyelenggara mangsa banjir – Angkatan Tentera Malaysia (ATM) menggunakan aset membantu/ memantau mangsa banjir Q&A F5 Geografi Bab 3 4th.indd 150 13/1/2023 6:50:31 PM PENERBIT ILMU BAKTI SDN. BHD.

Bab Tingkatan 5 313 151 Kertas 2 Bahagian C Soalan 16 (a) Jelaskan persediaan awal yang dilakukan di India bagi menghadapi musim kemarau. [8 markah] (b) Cadangkan langkah persediaan awal bagi menghadapi musim panas kering di Malaysia. [8 markah] Jawapan 16 (a) – Melakukan penjimatan air – Meneroka sumber air alternatif seperti telaga tiub dan air bawah tanah – Pemeliharaan dan pemuliharaan sumber air dari empangan, kawasan tadahan dan sistem kumbahan – Pembangunan jaringan paip bawah tanah bagi menyalurkan sumber bekalan air – Memperkenalkan sistem pengumpulan air hujan bagi menambah bekalan air – Membawa masuk air dari luar kawasan seperti air dari Vellore ke Chennai menggunakan kereta api atau lori tangki (b) – Meneroka air bawah tanah – Pembenihan awan bagi menghasilkan hujan tiruan – Bekalan air bersih oleh Jabatan Bekalan Air (JBA) ke kawasan yang terputus bekalan – Catuan air (Bekalan Air Berjadual) oleh JBA – Penguatkuasaan undang-undang dengan mengenakan denda terhadap individu atau agensi yang melakukan pembaziran dan pencemaran air – Agensi Kerajaan seperti Jabatan Bomba dan Penyelamat Malaysia (JBPM) bersiap sedia menghadapi kemungkinan kebakaran hutan ketika musim kemarau – Pemantauan cuaca oleh Jabatan Meteorologi Malaysia dan mengeluarkan amaran awal jika perlu – Kempen penjimatan air untuk menggalakkan penggunaan air secara berhemat (d) – Minum air yang telah dimasak – Elakkan makan makanan yang mentah – Larang kanak-kanak bermain air banjir – Jaga kebersihan dan keselamatan makanan yang dimasak – Dapat rawatan segera jika demam, ciri-birit dan muntah yang berlarutan – Dapatkan pelalian untuk pengendali makanan atau vaksin antitifoid – Pesakit kronik perlu patuh dengan arahan pasukan perubatan Kementerian Kesihatan Malaysia (KKM) Q&A F5 Geografi Bab 3 4th.indd 151 13/1/2023 6:50:31 PM PENERBIT ILMU BAKTI SDN. BHD.

Bab Tingkatan 5 134 152 4 Cuaca dan Iklim serta Pengaruhnya BAB Buku Teks: Halaman 60 – 75 4.1 Zon Iklim Dunia Kertas 1 Soalan 1 Apakah ciri iklim kawasan yang terletak di Zon Iklim Panas? A Min suhu tahunan kira-kira 15°C B Julat suhu tahunan antara 1°C hingga 9°C C Angin Baratan membawa hujan pada musim panas D Jumlah hujan tahunan antara 500 mm hingga 1 520 mm Jawapan: B Kawasan yang terletak di Zon Iklim Panas mengalami julat suhu tahunan antara 1°C hingga 9°C kerana terletak di antara latitud 30°U hingga 30°S. Zon ini terletak di garisan Khatulistiwa dan panas sepanjang tahun. Soalan 3 Antara berikut, yang manakah dikaitkan dengan ciri iklim yang terdapat di Zon Iklim Sejuk? I Min suhu tahunan kira-kira -14°C II Julat suhu tahunan antara 20°C hingga 30°C III Angin Monsun Tenggara bertiup pada musim panas IV Kerpasan tahunan sedikit antara 250 mm hingga 300 mm A I dan II B I dan IV C II dan III D III dan IV Jawapan: B Ciri iklim di Zon Iklim Sejuk termasuklah min suhu tahunan kira-kira -14°C. Selain itu, kerpasan tahunan sedikit antara 250 mm hingga 300 mm di mana kerpasan turun pada musim panas dalam bentuk hujan perolakan. Soalan 2 Apakah jenis iklim yang dikaitkan dengan kawasan berikut? • Chile tengah • California tengah A Savana B Khatulistiwa C Mediterranean D Monsun Tropika Jawapan: C Chile tengah dan California tengah mengalami iklim jenis Mediterranean kerana terletak di Zon Panas Sederhana. Latitud iklim Mediterranean di antara 30°U hingga 45°U dan 30°S hingga 45°S. Geografi Fizikal Q&A F5 Geografi Bab 4 4th.indd 152 13/1/2023 6:50:57 PM PENERBIT ILMU BAKTI SDN. BHD.

Bab Tingkatan 5 413 153 Kertas 2 Bahagian B Soalan 4 Soalan 4 berdasarkan Peta 1. Peta 1 (a) Namakan zon iklim dunia yang berlorek dalam Peta 1. [1 markah] (b) Mengapakah negara di zon tersebut mengalami iklim empat musim? [2 markah] (c) Jelaskan ciri suhu di zon tersebut. [3 markah] (d) Bagaimanakah angin mempengaruhi cuaca dan iklim di zon tersebut? [4 markah] Q19-1 U Jawapan 4 (a) Zon Iklim Sejuk Sederhana (b) Negara di zon ini terletak di antara latitud 45°U hingga 65°U serta 45°S hingga 65°S (c) – Min suhu tahunan antara 9°C hingga 17°C – Julat suhu tahunan antara 20°C hingga 30°C – Suhu sederhana panas pada musim panas, antara 12°C hingga 23°C – Suhu sangat sejuk pada musim sejuk bagi kawasan pedalaman benua (-28°C) dan sederhana sejuk bagi kawasan pinggir laut (-1°C hingga 4°C) (d) – Angin Monsun Barat Laut bertiup dari darat ke laut menjadikan musim sejuk kering bagi pedalaman Asia – Angin Baratan bertiup sepanjang tahun di bahagian pantai barat Eropah membawa hujan lebat pada musim panas dan musim luruh – Arus lautan merendahkan suhu di pantai Jepun, China, Korea Utara dan Pantai Timur Amerika Utara Q&A F5 Geografi Bab 4 4th.indd 153 13/1/2023 6:50:57 PM PENERBIT ILMU BAKTI SDN. BHD.

Bab Tingkatan 5 134 154 Kertas 2 Bahagian C Soalan 5 (a) Terangkan ciri hujan di kawasan Zon Iklim Panas Sederhana. [4 markah] (b) Jelaskan faktor angin dan arus lautan mempengaruhi cuaca dan iklim di Zon Iklim Panas Sederhana. [8 markah] Jawapan 5 (a) – Hujan tahunan antara 500 mm hingga 1 520 mm – Hujan maksimum pada musim sejuk di bahagian pantai barat Asia (iklim Mediterranean) – Bahagian pantai timur Asia dan tenggara Amerika Utara menerima hujan maksimum pada musim panas – Hujan turun dalam bentuk hujan siklon (ribut Tropika) (b) Angin Monsun Tenggara – Bertiup pada musim panas – Membawa hujan lebat ke bahagian timur Asia dan tenggara Amerika Utara Angin Timuran – Bertiup dari darat ke laut pada musim panas membawa angin kering ke bahagian pedalaman Asia Angin Baratan – Bertiup dari laut ke darat – Membawa hujan lebat pada musim sejuk ke bahagian barat Asia (Iklim Mediterranean) Arus lautan – Mempengaruhi suhu dan tekanan udara – Di kawasan sepanjang pinggir pantai timur Asia dan tenggara Amerika Utara – Membawa kepada pembentukan ribut tropika pada musim panas Soalan 6 Antara berikut, yang manakah dikaitkan dengan ciri iklim Khatulistiwa? I Min suhu kira-kira 27°C II Terdapat satu musim kering III Julat suhu harian kecil 1°C – 2°C IV Hujan tahunan melebihi 2 600 mm Jawapan: B Ciri iklim Khatulistiwa termasuklah mengalami min suhu kira-kira 27°C dengan hujan tahunan melebihi 2 600 mm, di mana hujan maksimum turun pada musim peralihan monsun. Kertas 1 A I dan II B I dan IV C II dan III D III dan IV 4.2 Perbandingan Ciri Iklim Khatulistiwa dan Ciri Iklim Sejuk Sederhana Pantai Barat Q&A F5 Geografi Bab 4 4th.indd 154 13/1/2023 6:50:57 PM PENERBIT ILMU BAKTI SDN. BHD.

Bab Tingkatan 5 413 155 Soalan 7 Apakah ciri iklim Sejuk Sederhana Pantai Barat? A Purata suhu tahunan kira-kira 30°C B Julat suhu tahunan kecil sekitar 5°C C Jumlah hujan tahunan kurang daripada 250 mm D Musim sejuk yang sederhana sejuk kira-kira 4°C Jawapan: D Ciri iklim Sejuk Sederhana Pantai Barat ialah musim sejuk sederhana sejuk sekitar 4°C. Suhu hampir sekata sepanjang tahun kerana faktor kelautan. Kertas 2 Bahagian B Soalan 8 Soalan 8 berdasarkan Peta 2. Peta 2 (a) Namakan iklim yang dialami di kawasan berlorek P dan Q. [2 markah] (b) Jelaskan ciri suhu yang dialami di kawasan berlorek P. [3 markah] (c) Nyatakan ciri suhu yang dialami di kawasan berlorek Q. [3 markah] (d) Terangkan Angin Sumatera yang bertiup ke kawasan Q, iaitu di Malaysia. [2 markah] Q19-2 Lautan Artik U Lautan Atlantik Lautan Selatan Lautan Pasifik Lautan Pasifik Lautan Hindi Garisan Jadi Garisan Sartan Garisan Khatulistiwa 66½ °U Q P PETUNJUK 23½ °U 23½ °S 0° Q&A F5 Geografi Bab 4 4th.indd 155 13/1/2023 6:50:57 PM PENERBIT ILMU BAKTI SDN. BHD.