Modul A+ SPM Tingkatan 5 Sains (Dwibahasa) KSSM

PENERBIT ILMU
BAKTI SDN. BHD.

Kandungan

Bab 1 Mikroorganisma www PAK- Bab 5 Sebatian Karbon PAK-
Bab 2 21 21
Bab 3
Bab 4 Revisi Pantas 1 Revisi Pantas 72
4 76
1.1 Dunia Mikroorganisma 6 5.1 Pengenalan Sebatian Karbon 79
7 80
1.2 Mikroorganisma Berfaedah 11 5.2 Hidrokarbon 83
84
1.3 Pencegahan dan Rawatan 5.3 Alkohol 87

Penyakit yang Disebabkan oleh 5.4 Lemak 97
100
Mikroorganisma 5.5 Minyak Sawit 106
108
Latihan Pengukuhan 1 Latihan Pengukuhan 5
PENERBIT ILMU 114
BAKTI SDN. BHD.Nutrisi dan Teknologi Makanan PAK-Bab 6 Elektrokimia wwwPAK- 116
21 21 118
121
Revisi Pantas 20 Revisi Pantas
128
2.1 Gizi Seimbang dan Nilai Kalori 24 6.1 Sel Elektrolitik 131
138
2.2 Keperluan Nutrien oleh Tumbuhan 27 6.2 Sel Kimia
144
2.3 Kitar Nitrogen 29 Latihan Pengukuhan 6 146
148
2.4 Teknologi Pengeluaran Makanan 30 Bab 7 Cahaya dan Optik www PAK- 149
2.5 Teknologi Pemprosesan Makanan 33 21

Latihan Pengukuhan 2 35 Revisi Pantas

7.1 Pembentukan Imej oleh Kanta

Kelestarian Alam Sekitar PAK- 7.2 Peralatan Optik
21

Revisi Pantas 44 Latihan Pengukuhan 7
46
3.1 Kitaran Hayat Produk 51 Bab 8 Daya dan Tekanan PAK-
52 21
3.2 Pencemaran Alam Sekitar 53
Revisi Pantas
3.3 Pemeliharaan dan Pemuliharaan
8.1 Tekanan dalam Bendalir
Alam Sekitar
Latihan Pengukuhan 8
Latihan Pengukuhan 3

Kadar Tindak Balas 59 Bab 9 Teknologi Angkasa Lepas
Revisi Pantas
Revisi Pantas 9.1 Satelit
4.1 Pengenalan Kadar Tindak Balas 61 9.2 Sistem Penentu Sejagat
Latihan Pengukuhan 9
4.2 Faktor yang Mempengaruhi Kadar 63

Tindak Balas
4.3 Aplikasi Konsep Kadar Tindak Balas 65
66
Latihan Pengukuhan 4

Penerbit Ilmu Bakti Sdn. Bhd. (732516-M)
No. 18, Jalan PJS 5/26, Taman Desaria, 46150 Petaling Jaya, Selangor Darul Ehsan.

Tel: 03-7783 3233, 7783 5233 Faks: 03-7783 7233 E-mel: [email protected]
Laman web: www.penerbitilmubakti.com

© Penerbit Ilmu Bakti Sdn. Bhd. (732516-M) 2021
Pertama kali diterbitkan 2022

ISBN 978-967-2712-57-2

Cetakan: 9 8 7 6 5 4 3 2 1

Semua hak cipta terpelihara.
Sebarang bahagian dalam buku ini tidak boleh diterbitkan semula, disimpan dalam cara
yang boleh digunakan lagi, ataupun dipindahkan dalam sebarang bentuk atau cara, baik secara elektronik,
mekanik, gambar, rakaman dan sebagainya, tanpa kebenaran terlebih dahulu daripada

Penerbit Ilmu Bakti Sdn. Bhd. (732516-M).

Penyunting: Norfaizah Mohd Ali
Pereka kulit buku: Mohd Tajul Askat

Pereka letak: Lim Wooi Hoong

Teks diset dalam Book Antiqua Regular 10/12 poin
Dicetak di Malaysia oleh Gains Print Sdn. Bhd.

Imbas Kod QR untuk muat turun

• Jawapan
• Kertas Model SPM dan Jawapan
• Rekod Prestasi Murid

Bab Tema 1 : Penyenggaraan dan Kesinambungan Hidup

1 Mikroorganisma

Microorganisms

1.1 Dunia Mikroorganisma PENERBIT ILMU 6 Bakteria/ Bacteria
World of Microorganisms BAKTI SDN. BHD. (a) Merupakan organisma unisel yang bersaiz
0.2 – 10 µm.
1 Flora normal ialah istilah yang digunakan bagi Are unicellular organisms measuring 0.2 – 10 µm.
merujuk mikroorganisma yang terdapat pada manusia
dan haiwan yang tidak menyebabkan penyakit. (b) Mempunyai pelbagai bentuk seperti rod, sfera,
spiral dan koma.
Normal flora is a term used to refer to microorganisms found in
humans and animals that do not cause illnesses. Have various shapes such as rod, spherical, spiral and comma.

2 Kepentingan flora normal kepada manusia: (c) Terbahagi kepada tiga kumpulan, iaitu autotrof,
Importance of normal flora to humans: parasit dan saprofit. Kebanyakan bakteria adalah
(a) Menghalang pertumbuhan patogen dengan parasit dan saprofit. Bakteria autotrof ialah
bersaing untuk mendapatkan makanan bakteria yang mempunyai klorofil dan boleh
Prevent the growth of pathogens by competing with pathogens menjalani fotosintesis.
to get nutrients
(b) Sesetengah bakteria boleh mensintesis vitamin Divided into three groups, namely autotroph, parasite and
B12 dan vitamin K saprophyte. Most bacteria are parasite and saprophyte.
Some bacteria can synthesise vitamin B12 and vitamin K Bacteria autotroph are bacteria that have chlorophyll and can
(c) Merangsang penghasilan antibodi yang melawan carry out photosynthesis.
patogen
Stimulates the production of antibodies that fight pathogens (d) Membiak secara seks, iaitu secara konjugasi dan
(d) Merangsang pertumbuhan tisu badan. Contohnya, aseks, iaitu belahan dedua.
di dalam kolon.
Stimulates the growth of body tissues. For example, in the colon. Reproduce sexually by conjugation and asexually by binary
fission.
3 Pengelasan mikroorganisma
Classification of microorganisms 7 Alga/ Algae
(a) Merupakan organisma unisel dan multisel.
Mikroorganisma Are unicellular and multicellular organisms.
Microorganisms
(b) Merupakan autotrof kerana mempunyai klorofil.
Virus Bakteria Alga Fungi Protozoa Maka, boleh melakukan fotosintesis.
Viruses Bacteria Algae
Fungi Protozoa Are autotroph because have chlorophyll. Thus, can carry out
photosynthesis.
4 Mikroorganisma dikelaskan berdasarkan:
Microorganisms are classified based on: (c) Membiak secara seks, iaitu secara konjugasi dan
aseks, iaitu belahan dedua.
(a) bentuk/ shape
(b) saiz/ size Reproduce sexually by conjugation and asexually by binary
(c) nutrisi/ nutrition fission.
(d) kaedah pembiakan/ method of reproduction
(e) habitat/ habitat (d) Terdapat alga yang bersaiz kecil, iaitu alga
5 Virus/ Viruses mikroskopik yang berukuran 1 µm dan alga besar
(a) Tidak mempunyai struktur organisasi sel yang makroskopik yang berukuran sehingga beratus
µm.
lengkap.
Do not have complete cell organisation structures. There are small algae, which is microscopic algae measuring
1 µm and large macroscopic algae measuring up to hundreds
(b) Dikelaskan sebagai benda bukan hidup kerana of µm.
tidak menjalani proses hidup yang biasa dilakukan
oleh benda hidup. 8 Fungi/ Fungi
(a) Merupakan organisma unisel dan multisel.
Classified as non-living things because do not carry out
typical life processes as living things. Are unicellular and multicellular organisms.

(c) Mikroorganisma paling seni, iaitu bersaiz kurang (b) Terbahagi kepada dua kumpulan, iaitu parasit
daripada 0.5 µm. Virus hanya boleh dilihat di dan saprofit.
bawah mikroskop.
Divided into two groups, namely parasite and saprophyte.
The smallest microorganism, which is less than 0.5 µm.
Viruses can only be seen under the microscope. (c) Hidup di tempat lembap dan gelap.
Grow in damp and dark places.
(d) Membiak hanya dalam sel perumah.
Reproduce only in host cells. (d) Tiada klorofil.
No chlorophyll.
(e) Merupakan parasit.
Are parasites. (e) Fungi unisel seperti yis membiak secara aseks
melalui pertunasan, manakala fungi multisel
seperti mukor membiak secara aseks melalui
pembentukan spora dan secara seks melalui
konjugasi.

Unicellular fungi such as yeast reproduce asexually
by budding, while multicellular fungi such as mucor
reproduce asexually by spore formation and sexually by
conjugation.

1

9 Protozoa/ Protozoa (e) Nilai pH/ pH Value
(a) Merupakan organisma unisel berukuran 5 – 250 µm. (i) Kebanyakan mikroorganisma tumbuh dan
Are unicellular organisms measuring 5 – 250 µm. membiak dalam medium neutral, iaitu pH 7.
Most microorganisms grow and reproduce in neutral
(b) Terbahagi kepada dua kumpulan, iaitu parasit dan medium, which is pH 7.
autotrof.
(ii) Medium yang mempunyai nilai pH yang
Divided into two groups, namely parasite and autotroph. terlalu rendah atau tinggi boleh merencatkan
(c) Hidup di tempat lembap dan gelap. aktiviti mikroorganisma.
Grow in damp and dark places.
Medium with too low or too high pH values can inhibit
(d) Bergerak menggunakan silia, flagella dan the activity of microorganisms.
pseudopodia.
1.2 Mikroorganisma Berfaedah
Moving using cilia, flagella and pseudopodia. Useful Microorganisms

(e) Membiak secara seks dan aseks. Contohnya, Bidang/ Field Penerangan/ Description
Paramesium sp. dan Amoeba sp. membiak secara
aseks melalui belahan dedua. Paramesium sp. juga Pertanian –– Pereputan tumbuhan dan haiwan mati
membiak secara seks melalui konjugasi. PENERBIT ILMU
BAKTI SDN. BHD.Agriculturedisebabkan oleh bakteria dan fungi
Reproduce sexually and asexually. For example, Paramecium
sp. and Amoeba sp. reproduce asexually by binary fission. saprofit. Ini dapat menyuburkan tanah.
Paramecium sp. also reproduces sexually by conjugation. The decay of dead plants and animals is caused by
saprophytic bacteria and fungi. This can fertilise
10 Faktor yang mempengaruhi pertumbuhan the soil.
mikroorganisma
–– Bakteria dalam sistem pencernaan haiwan
Factors that affect the growth of microorganisms
(a) Nutrien/ Nutrient herbivor merembeskan sejenis enzim
(i) Mikroorganisma memerlukan nutrien bagi
memperoleh tenaga untuk pertumbuhan dan selulase yang membantu mencernakan
pembiakan.
Microorganisms need nutrients to gain energy for growth selulosa.
and reproduction. Bacteria in the digestive system of herbivorous
animals secrete a cellulase enzyme that helps to
(ii) Mikroorganisma parasit menyerap nutrien digest cellulose.
daripada sel perumah.
–– Bakteria pengikat nitrogen membantu
Parasitic microorganisms absorb nutrients from their
host cells. untuk mengikat nitrogen dari atmosfera

(iii) Bakteria saprofit dan fungi menyerap nutrien dan menukarkannya menjadi nitrat
daripada organisma yang mati atau mereput.
dalam tanah.
Saprophytic bacteria and fungi absorb nutrients from Nitrogen-fixing bacteria help to fix nitrogen from
dead or decaying organisms. the atmosphere and change it to nitrate in the soil.

(iv) Alga boleh membuat makanan sendiri melalui –– Mikroorganisma juga digunakan dalam
fotosintesis kerana mempunyai klorofil.
kawalan biologi.
Algae can make their own food through photosynthesis Microorganisms are also used in biological control.
because they have chlorophyll.
Perubatan –– Antibiotik penisilin yang dihasilkan
(b) Kelembapan/ Humidity Medicine daripada kulat Penicillium notatum
(i) Keadaan lembap sesuai untuk pertumbuhan
mikroorganisma. digunakan untuk merawat jangkitan
Moist condition is suitable for growth of microorganisms.
(ii) Keadaan kering merencatkan aktiviti bakteria.
mikroorganisma.
Dry condition inhibits the activity of microorganisms. Penicillin antibiotics produced from a fungus,
(iii) Sesetengah bakteria boleh membentuk spora Penicillium notatum is used to treat bacterial
yang tahan terhadap keadaan kontang. infections.
Some bacteria can form spores that are resistant to dry –– Mikroorganisma seperti bakteria dan
condition.
virus memainkan peranan penting
(c) Keamatan cahaya/ Light intensity
(i) Mikroorganisma yang mempunyai klorofil dalam penyediaan vaksin.
memerlukan cahaya untuk membuat Microorganisms such as bacteria and viruses play
makanannya melalui fotosintesis. an important role in the preparation of vaccine.
Microorganisms that have chlorophyll require light for
making their own food through photosynthesis. –– Bakteria Escherichia coli digunakan dalam
(ii) Kebanyakan mikroorganisma tumbuh dan
membiak dengan cepat dalam keadaan gelap. pembuatan hormon insulin buatan.
Most microorganisms grow and reproduce rapidly in dark Escherichia coli bacteria are used in the
condition. manufacturing of man-made insulin hormone.

(d) Suhu/ Temperature Perindustrian –– Yis menghasilkan enzim zimase yang
(i) Suhu 35 °C – 40 °C ialah suhu optimum untuk
pertumbuhan mikroorganisma. Industry bertindak balas ke atas karbohidrat
Temperatures of 35 °C – 40 °C are optimum temperatures
for the growth of microorganisms. untuk menghasilkan karbon dioksida
(ii) Suhu yang rendah melambatkan aktiviti sel
dan mikroorganisma menjadi tidak aktif. yang menyebabkan roti mengembang.
Low temperatures slow down the activity of cells and Yeast produces zimase enzyme that reacts with
microorganisms become inactive. carbohydrates to produce carbon dioxide that
causes bread to rise.
(iii) Padasuhuyangtinggi(>50°C),mikroorganisma
mati kerana enzimnya ternyahasli. –– Proses penapaian melibatkan yis dan

At high temperatures (> 50 °C), microorganisms die glukosa dan menghasilkan alkohol.
because their enzymes are destroyed. The fermentation process involves yeast and

glucose, which produces alcohol.

–– Bakteriadigunakanuntukmengoksidakan

alkohol dalam pembuatan cuka.

Bacteria are used to oxidise alcohol in the making

of vinegar.

2

1.3 Pencegahan dan Rawatan Penyakit yang boleh digunakan pada kulit manusia.
Disebabkan oleh Mikroorganisma Disinfectant is a chemical substance used on things, floors and

Prevention and Treatment of Diseases Caused by toilets to kill microorganisms. Disinfectants cannot be used on
Microorganisms human skins.

1 Patogen ialah mikroorganisma yang menyebabkan (g) Sinaran pengionan seperti sinar ultraungu, sinar X
penyakit. dan sinar gama digunakan untuk membunuh

Pathogens are microorganisms that cause diseases. mikroorganisma di bilik pembedahan.
2 Penyakit yang disebabkan mikroorganisma: Ionising radiations such as ultraviolet rays, x-rays and
Diseases caused by microorganisms:
gamma rays are used to kill microorganisms in the operating
Patogen Penyakit room.
Pathogen Diseases
5 Antibiotik ialah ubat yang digunakan untuk merawat
Bakteria Batuk kering (Tuberkulosis), kolera, jangkitan disebabkan bakteria.
Bacteria sifilis, gonorea
Tuberculosis, cholera, syphilis, gonorrhoea Antibiotics are medicine used to treat infections caused by bacteria.
PENERBIT ILMU 6 Kaedah rawatan penyakit berjangkit
BAKTI SDN. BHD.VirusSelesema, demam denggi, hepatitis A Methods of treatment of infectious diseases
Viruses dan B, cacar air, sindrom kurang daya
tahan penyakit (AIDS) (a) Menggunakan antibiotik untuk merawat
Influenza, dengue fever, hepatitis A and B, chicken jangkitan peparu
pox, Acquired Immune Deficiency (AIDS)
Use of antibiotics to treat lung infections
Fungi Kurap, panau (i) Jangkitan kuman di peparu boleh melibatkan
Fungi Ringworm, tinea saluran pernafasan dan pundi udara.
Infections in the lungs may involve respiratory tract and
Protozoa Malaria, disenteri ameba air sacs.
Protozoa Malaria, ameoba dysentery
(ii) Jangkitan di pundi udara peparu dikenali
3 Pencegahan penyakit yang disebabkan oleh patogen sebagai pneumonia. Pundi udara boleh
dapat dilakukan melalui: dipenuhi cecair atau nanah, menyebabkan
batuk dengan kahak, demam, menggigil,
Preventions of diseases caused by pathogens can be carried out through: dan kesukaran bernafas. Pneumonia ialah
(a) teknik aseptik/ aseptic technique jangkitan peparu yang biasa dalam kalangan
(b) kawalan vector/ vector control kanak-kanak dan orang-orang tua.
(c) pengimunan/ immunisation
An infection of the air sacs in the lungs is known as
4 Teknik aseptik/ Aseptic technique pneumonia. The air sacs may fill with fluid or pus,
(a) Teknik aseptik ialah prosedur penjagaan kesihatan causing cough with phlegm, fever, chills, and difficulty
yang digunakan untuk menghalang jangkitan yang breathing. Pneumonia is a common lung infection among
disebabkan patogen atau membunuh patogen. young children and the elderly.
Aseptic technique is the healthcare procedure used to prevent
infections caused by pathogens or to kill pathogens. (iii) Pneumonia biasanya disebabkan oleh bakteria,
virus atau kadangkala fungi. Jangkitan awal
(b) Teknik aseptik termasuk pensterilan, pendidihan, bermula pada bahagian atas sistem pernafasan
penggunaan disinfektan, antiseptik dan radiasi. (batuk dan selesema) dan kemudian merebak
ke bahagian bawah sistem pernafasan.
Aseptic techniques include sterilisation, boiling, use of
disinfectant, antiseptics and radiation. Pneumonia is commonly caused by bacteria, viruses
or rarely fungi. Early infection starts in the upper
(c) Pensterilan ialah proses menyingkirkan atau respiratory system (cough and cold) and then spreads to
membunuh microorganisma daripada objek atau the lower respiratory system.
persekitaran. Pensterilan dilakukan dengan lima
cara, iaitu dengan menggunakan haba, bahan (iv) Pneumonia yang disebabkan jangkitan bakteria
kimia, sinaran, tekanan tinggi dan penapis. boleh dirawat menggunakan antibiotik.

Sterilisation is the process of removing or killing Pneumonia caused by bacterial infection can be treated
microorganisms from an object or the surroundings. using antibiotics.
Sterilisation is carried out in five ways, namely by using heat,
chemical substances, radiation, high pressure and filters. (b) Menggunakan bahan antifungal untuk merawat
kaki makan air (athlete’s foot)
(d) Suhu didih, iaitu 100 °C biasanya mampu membunuh Use of antifungal to treat athlete’s foot
mikroorganisma. Pendidihan digunakan untuk (i) Kaki makan air atau athlete’s foot ialah jangkitan
membunuh mikroorganisma yang terdapat pada fungi yang biasanya bermula di celah jari kaki.
objek. Ia biasanya terjadi pada orang yang kakinya
selalu berpeluh apabila memakai kasut yang
Boiling temperature, which is 100 °C, normally able to kill ketat.
microorganisms. Boiling is used to kill microorganisms found Athlete’s foot is a fungal infection that usually begins
on objects. between the toes. It commonly occurs in people whose feet
are always sweaty when wearing tight shoes.
(e) Antiseptik ialah bahan kimia yang disapu pada
kulit atau luka untuk mencegah jangkitan yang (ii) Kaki makan air dapat disembuhkan dengan
disebabkan patogen. produk antifungal dan mengamalkan
kebersihan.
Antiseptic is a chemical substance applied on the skin or
wounds to prevent infections caused by pathogens. Athlete’s foot can be cured with antifungal products and
good hygiene practice.
(f) Disinfektan ialah bahan kimia yang digunakan
pada barang-barang, lantai dan tandas untuk (iii) Basuh dan keringkan kaki anda (termasuk
membunuh mikroorganisma. Disinfektan tidak antara jari kaki) setiap pagi dan petang,
menukar stoking setiap hari, dan jangan
memakai kasut yang sama setiap hari untuk
membolehkan kasut kering sepenuhnya
sebelum memakainya lagi.

3

(c) Taburkan serbuk antifungal pada kaki dan di dalam kasut setiap hari untuk mencegah
pertumbuhan kulat.

Sprinkle antifungal powder on the feet and in the shoes every day to prevent the growth of fungi.
(d) Krim dan penyembur antifungal juga berkesan dalam menguruskan jangkitan .
Antifungal creams and sprays are also effective at managing the infection .

  6 (a) Kayap juga dikenali sebagai herpes zoster merupakan sejenis penyakit kulit dan
saraf yang disebabkan oleh jangkitan virus .
Shingles is also known as herpes zoster is a type of skin and nerve disease caused by virus
infections.

(b) Tanda terawal penyakit ini ialah rasa sakit, kebas dan panas di bahagian urat saraf yang
terlibat, demam, keletihan dan sakit kepala.

The earliest symptoms of the disease are pain, numbness and burning at the affected nerves , fever, fatigue
and headache.

(c) Penggunaan ubat antiviral pada kadar segera selepas lepuh timbul pada kulit dapat
membantu mengelakkan komplikasi dan menghalang jangkitan daripada merebak .
The use of antiviral medications immediately after blisters appear on the skin may help prevent
complications and to stop infections from spreading .
(d) Ubat-ubat antiviral termasuk acyclovir, valacyclovir dan famciclovir.
Antiviral drugs include acyclovir, valacyclovir and famciclovir.

Latihan Pengukuhan 1
PENERBIT ILMU
BAKTI SDN. BHD. A Keamatan cahaya yang tinggi
Kertas 1 High intensity of light

 1 Rajah 1 menunjukkan satu contoh B Kelembapan yang rendah
mikroorganisma. Low humidity

Diagram 1 shows an example of microorganisms. C Suhu yang optimum
Optimum temperature

D Medium berasid
Acidic medium

Rajah 1/ Diagram 1  3 Antara yang berikut, yang manakah
terkumpul dalam kumpulan yang sama?
Antara yang berikut, yang manakah pengelasan
yang betul bagi mikroorganisma ini? Which of the following are grouped in the same
Which of the following is the correct classification for
this microorganism? group?
A Alga/ Algae
B Fungi/ Fungi PQ R S
C Virus/ Virus
D Bakteria/ Bacteria A P dan R/ P and R
B Q dan R/ Q and R
 2 Mengapakah kebanyakan mikroorganisma C Q dan S/ Q and S
tumbuh dan membiak dengan cepat di dalam D P dan S/ P and S
tubuh badan kita?

Why do most microorganisms grow and reproduce
rapidly inside our body?

11

 4 Rajah 2 menunjukkan satu eksperimen untuk PENERBIT ILMU Campuran dalam tabung uji manakah yang
mengkaji satu faktor yang mempengaruhi BAKTI SDN. BHD. paling keruh?
pertumbuhan bakteria. The mixture in which test tube is the cloudiest?
A P
Diagram 2 shows an experiment to investigate a factor B Q
that influences the growth of bacteria. C R
D S
Agar nutrien + bakteria
Nutrient agar + bacteria  7 Rajah 4 menunjukkan akar suatu tumbuhan
kekacang.
Penutup
Cover Diagram 4 shows the roots of leguminous plant.

Disimpan dalam peti sejuk/ Kept in refrigerator R

Agar nutrien + bakteria Rajah 4/ Diagram 4
Nutrient agar + bacteria
Apakah fungsi bakteria yang tinggal di dalam
Penutup struktur R?
Cover What is the function of the bacteria that live in
structure R?
Disimpan pada suhu bilik/ Kept in room temperature A Mensintesis protein daripada nitrat
To synthesise protein from nitrate
Rajah 2/ Diagram 2 B Meningkatkan kandungan nitrat dalam

Apakah faktor yang dikaji? tanah
What is the factor investigated? To increase the nitrate content in the soil
C Meningkatkan sebatian ammonia dalam
A Cahaya/ Light
B Nutrien/ Nutrient tanah
C Nilai pH/ pH value To increase ammonium compound in soil
D Suhu/ Temperature D Meningkatkan kandungan nitrogen

 5 Rajah 3 menunjukkan sejenis mikroorganisma dalam atmosfera
yang digunakan dalam industri pemprosesan To increase the nitrogen content in the atmosphere
makanan.
 8 Berikut ialah senarai bahan yang digunakan
Diagram 3 shows a type of microorganism used in food dalam rawatan penyakit yang disebabkan
processing industries. oleh patogen.

Rajah 3/ Diagram 3 Below is the list of substances used in the treatment of
diseases caused by pathogens.
Antara industri berikut, yang manakah
menggunakan mikroorganisma ini? • Penisilin/ Penicillin
Which of the following industries uses this microorganism? • Tetrasiklin/ Tetracycline
A Pembuatan keju/ Making cheese • Streptomisin/ Streptomycin
B Pembuatan roti/ Making bread
C Pembuatan cuka/ Making vinegar Bahan-bahan tersenarai di atas merupakan
D Pembuatan dadih/ Making yoghurt contoh...
The substances listed above are examples of...
 6 Jadual di bawah menunjukkan campuran A vaksin/ vaccine
bakteria dan bubur nutrien dalam tabung uji B antiserum/ antiserum
P, Q, R dan S. C antiseptic/ antiseptik
D antibiotik/ antibiotic
The table below shows the mixture of bacteria and
nutrient broth in test tubes P, Q, R and S.  9 Rajah 5 menunjukkan tindakan penisilin ke
atas koloni bakteria.
Tabung uji Suhu (°C) Nilai pH
Test tube Temperature (°C) pH value Diagram 5 shows the action of penicillin on a colony of
P bacteria.
Q 27 7
R 27 2
S 37 7
37 2

12

Cakera Koloni bakteria A Bakteria menjadi aktif
penisilin Bacterial colony Bacteria become active
Penicilin Kawasan jernih
disc Clear area B Bakteria menghasilkan toksin
Bacteria produce toxins

C Pertumbuhan bakteria pesat
Rapid bacterial growth

D Pertumbuhan bakteria terencat
Bacterial growth is inhibited

Rajah 5/ Diagram 5

Apakah yang ditunjukkan oleh kawasan
jernih di atas?
What is shown by the clear area above?

Kertas 2
PENERBIT ILMU
BAKTI SDN. BHD.Bahagian A

 1 Rajah 1 menunjukkan keputusan bagi satu eksperimen untuk mengkaji kesan antibiotik yang
berkepekatan berbeza ke atas pertumbuhan bakteria.

Diagram 1 shows the result of an experiment to study the effect of different concentrations of antibiotic on the growth of

bacteria.

Kawasan jernih Kawasan jernih
Clear area Clear area

Cakera antibiotik Cakera antibiotik
berkepekatan tinggi berkepekatan rendah
Antibiotic disc of
Antibiotic disc of low concentration
high concentration

Bakteria/ Bacteria

Rajah 1/ Diagram 1

(a) Tulis satu pemerhatian bagi eksperimen di atas.
Write down one observation for the above experiment.

Luas kawasan jernih bagi antibiotik berkepekatan tinggi lebih besar

The ​c​ lear area for high concentration of antibiotic is bigger.

[1 markah/mark]

(b) Tulis satu inferens bagi eksperimen di atas. KBAT Menganalisis
Write one inference for the above experiment.

Antibiotik berkepekatan tinggi membunuh lebih banyak bakteria.

High concentration of antibiotic kills more bacteria.

[1 markah/mark]

(c) Apakah pemboleh ubah bergerak balas dalam eksperimen ini?
What is the responding variable in this experiment?

Diameter/ Saiz kawasan jernih// Diameter/ Size of clear area

[1 markah/mark]

(d) Berdasarkan eksperimen ini, nyatakan definisi secara operasi bagi antibiotik.
Based on this experiment, state the operational definition for antibiotic.

Antibiotik ialah bahan yang menghasilkan kawasan jernih.

Antibiotics are substances that produce clear areas.

[1 markah/mark]

13

Bab Tema 2 : Penerokaan Unsur dalam Alam

5 Sebatian Karbon

Carbon Compounds

5.1 Sebatian Karbon/ Carbon Compounds dioksida daripada udara dan mengembalikannya
semula ke udara secara berterusan supaya komposisi
1 Karbon merupakan suatu unsur bukan logam. Karbon karbon dioksida dapat dikekalkan.
adalah sangat unik dan berupaya bergabung secara The carbon cycle is a cycle that maintains the carbon dioxide content in
kimia dengan unsur-unsur yang lain untuk membentuk the air by taking carbon dioxide from the air and returning it to the air
pelbagai sebatian karbon. continuously so that the carbon dioxide composition can be maintained.

Carbon is a non-metallic element. Carbon is very unique and able 2 Melalui kitar karbon terdapat proses mengurangkan
to combine chemically with other elements to form various carbon jumlah gas karbon dioksida di atmosfera dan proses
compounds. mengembalikan gas karbon dioksida ke atmosfera.

2 Sebatian karbon mengandungi unsur karbon yang Through the carbon cycle there is a process of reducing the amount
bergabung secara kimia dengan satu atau lebih unsur of carbon dioxide gas in the atmosphere and the process of returning
yang lain. Sebatian karbon boleh dibahagikan kepada dua carbon dioxide gas to the atmosphere.
jenis, iaitu sebatian organik dan sebatian bukan organik.

Carbon compounds contain the element carbon that combines chemically
with one or more other elements. Carbon compounds can be divided into
two types, which is organic compounds and inorganic compounds.

3 Perbezaan antara sebatian organik dan bukan organik:
Differences between organic and inorganic compounds:
PENERBIT ILMU 5.2 Hidrokarbon/ Hydrocarbon
BAKTI SDN. BHD.
Sebatian organik Persamaan Sebatian bukan 1 Hidrokarbon ialah sebatian karbon yang mengandungi
Organic compounds Similarities organik unsur hidrogen dan karbon sahaja. Sumber hidrokarbon
termasuklah petroleum, gas asli dan arang batu.
Inorganic compounds
Hydrocarbons are carbon compounds that contain only hydrogen
Kedua-duanya mempunyai unsur karbon. and carbon elements. Hydrocarbon sources include petroleum,
Both have the element carbon. natural gas and coal.

Perbezaan/ Differences 2 Asal-usul sumber hidrokarbon adalah seperti berikut:
The origins of hydrocarbon sources are as follows:
Berasal Sumber Berasal daripada
daripada benda sebatian benda bukan (a) Petroleum berasal daripada tumbuhan dan haiwan
hidup seperti Source of hidup laut mati yang tertimbun di dasar laut berjuta-juta
haiwan dan compound Derived from non- tahun dahulu.
tumbuhan living things
Derived from living Petroleum originates from dead plants and marine animals that
things such as were piled up on the seabed millions of years ago.
animals and plants
(b) Gas asli terperangkap di antara petroleum dengan
Menghasilkan Terbakar Tidak batuan tidak telap dalam tanah.
gas karbon dalam udara menghasilkan gas
dioksida Burned in the air karbon dioksida Natural gas is trapped between petroleum and impermeable
Produces carbon rocks in the ground.
dioxide gas Do not produce carbon
(c) Arang batu berasal daripada sisa tumbuhan di
dioxide gas kawasan paya yang tertimbun di bawah tanah
berjuta-juta tahun dahulu.
Bersaiz besar Saiz molekul Bersaiz kecil
Large size Molecular size Small size Coal originates from the remains of plants in swamp areas that
were buried underground millions of years ago.
Larut Keterlarutan Tidak larut
Soluble dalam pelarut Insoluble 3 Terdapat dua kumpulan hidrokarbon yang utama,
iaitu alkana dan alkena. Jadual berikut menerangkan
organik tentang perbezaan antara alkana dan alkena.
Solubility in
organic solvents There are two main groups of hydrocarbons, namely alkanes and
alkenes. The following table describes the differences between
alkanes and alkenes.

Kumpulan Alkana Alkena
hidrokarbon Alkane Alkene
Hydrocarbon group
Karbohidrat, Contoh Karbon dioksida, CnH2n + 2 CnH2n
petroleum, sebatian karbon monoksida, Formula am
arang batu, Examples of kalsium karbonat General formula C-C (Ikatan C=C (Ikatan
sutera compounds Carbon dioxide, carbon kovalen kovalen ganda
Carbohydrates, monoxide, calcium Kumpulan tunggal) dua)
petroleum, coal, silk carbonate berfungsi C-C (Single C=C (Double covalent
Functional group covalent bond)
bond)
Kitar Karbon/ Carbon Cycle
1 Kitar karbon ialah kitar yang mengekalkan kandungan Nama berakhir –ana –ena
Name ends –ane –ene
karbon dioksida dalam udara dengan mengambil karbon

72

Penamaan kumpulan homolog (e) Semakin bertambah bilangan karbon, semakin
Homologous group naming berkurang kemeruapan alkohol.

Alkana Bilangan Alkena The greater the number of carbon, the less the volatility of alcohol.
Alkane karbon (C) Alkene (f) Semakin bertambah bilangan karbon, semakin
Number of
carbon (C) berkurang keterlarutan alkohol.
The greater the number of carbon, the less the solubility of alcohol.
Metana/ Methane 1
5 Sifat-sifat kimia alkohol:
Etana/ Ethane 2 Etena/ Ethene The chemical properties of alcohols:
(a) Alkohol ialah bahan yang mudah terbakar.
Propana/ Propane 3 Propena/ Propene Alcohol is a flammable substance.

Butana/ Butane 4 Butena/ Butene (b) Etanol mudah terbakar dalam udara dan
menghasilkan nyalaan biru tanpa jelaga.
Pentana/ Pentane 5 Pentena/ Pentene
Ethanol is flammable in the air and produces a blue flame
Heksana/ Hexane 6 Heksena/ Hexene without soot.

(c) Pembakaran lengkap etanol menghasilkan karbon
dioksida dan wap air.
5.3 Alkohol/ Alcohol
Complete combustion of ethanol produces carbon dioxide and
water vapour.

(d) Pembakaran etanol juga membebaskan banyak haba.
The burning of ethanol also releases a lot of heat.

(e) Etanol merupakan bahan api yang baik dan tidak
mencemarkan alam sekitar.

Ethanol is a good fuel and does not pollute the environment.

(f) Alkohol bertindak balas dengan asid organik
untuk menghasilkan ester.

Alcohol reacts with organic acids to produce esters.

6 Kegunaan alkohol dalam kehidupan seharian:

Uses of alcohol in daily life:
1 Alkohol lazimnya dikaitkan dengan minuman keras yang PENERBIT ILMU
mengakibatkan banyak masalah, terutamanya masalah BAKTI SDN. BHD. Bidang Kegunaan
kesihatan. Alkohol ialah sebatian yang mengandungi tiga Field Use
unsur, iaitu karbon, hidrogen dan oksigen.
Bahan api Kegunaan utama etanol (sejenis alkohol)
Alcohol is commonly associated with alcoholic drinks which cause Fuel ialah sebagai bahan api atau bahan
many problems, especially health problems. Alcohol is a compound tambahan dalam bahan api. Selain bahan
that contains three elements, namely carbon, hydrogen and oxygen. Perubatan api etanol tulen, etanol juga dicampurkan
Medicine dengan bahan api lain seperti gasohol.
2 Alkohol mempunyai kumpulan berfungsi, iaitu kumpulan The main use of ethanol (a type of alcohol) is as a fuel
hidroksil (-OH). Nama alkohol berakhir dengan “-ol”. Kosmetik or additive in fuels. Besides pure ethanol fuel, ethanol
Contoh-contoh alkohol ialah metanol, etanol, propanol Cosmetic is also mixed with other fuels such as gasohol.
dan heksanol.
Industri Etanol digunakan sebagai antiseptik untuk
Alcohol has a functional group, which is the hydroxyl group (-OH). Industry membunuh mikroorganisma dalam ubat
The name alcohol ends with “-ol”. Examples of alcohol are methanol, sapu perubatan dan pensanitasi tangan
ethanol, propanol and hexanol. antibakteria. Sesetengah ubat batuk
(cecair) mengandungi etanol.
3 Proses penyediaan alkohol/ Alcohol preparation process: Ethanol is used as an antiseptic to kill microorganisms
(a) Alkohol dapat disediakan di makmal melalui proses in ointment medicine and antibacterial hand sanitiser.
penapaian karbohidrat seperti glukosa, fruktosa, Some cough medicines (liquids) contain ethanol.
dam kanji. Ia juga boleh dihasilkan melalui industri
secara besar-besaran. Digunakan dalam pembuatan kosmetik
Alcohol can be prepared in the laboratory through the process seperti minyak wangi, losen bercukur,
of fermentation of carbohydrates such as glucose, fructose, and varnis kuku dan pelembap kulit.
starch. It can also be produced through large-scale industry. Used in the manufacture of cosmetics such as
perfumes, shaving lotions, nail varnishes and skin
(b) Proses penapaian ialah proses penguraian molekul moisturisers.
organik yang besar kepada molekul-molekul yang
lebih kecil dengan bantuan enzim yang dihasilkan Digunakan sebagai pelarut untuk varnis
oleh mikroorganisma. dan dakwat percetakan. Etanol juga
digunakan untuk membuat minuman
Glukosa Zimase Etanol + Karbon dioksida keras seperti bir dan wain, dan ester
(bahan terbitan alkohol) digunakan
The fermentation process is the process of decomposing untuk menghasilkan perasa tiruan
large organic molecules into smaller molecules with the help of seperti oren dan strawberi dalam
enzymes produced by microorganisms. makanan seperti aiskrim dan kek.
Used as a solvent for varnish and printing ink.
Glucose Zymase Ethanol + Carbon dioxide Ethanol is also used to make liquors such as beer
and wine, and esters (alcohol-derived substances)
(c) Dalam industri, alkohol (etanol) disediakan dengan are used to produce artificial flavours such as
mengalirkan campuran etena dengan stim melalui orange and strawberry in food such as ice cream
bahan mangkin, iaitu asid fosforik pada suhu and cakes.
300 °C dan tekanan 60 atm.

In the industry, alcohol (ethanol) is prepared by flowing a mixture
of ethene and steam through a catalyst, which is phosphoric acid at
a temperature of 300 °C and a pressure of 60 atm.

4 Sifat-sifat fizik alkohol:
The physical properties of alcohol:
(a) Tidak mempunyai warna./ Colourless.
(b) Keadaan cecair pada suhu bilik./ Liquid state at room
temperature.

(c) Mempunyai bau tersendiri./ Has a distinctive smell.
(d) Semakin bertambah bilangan karbon, semakin

bertambah takat didih alkohol.
The greater the number of carbon, the greater the boiling point of

alcohol.

73

7 Kesan pengambilan alkohol secara berlebihan kepada (f) Meningkatkan masalah sosial seperti pergaduhan,
individu: kecurian dan pembunuhan

The effects of excessive alcohol consumption on individuals: Increases social problems such as fights, theft and murder
(a) Kadar pernafasan meningkat sedikit demi sedikit. (g) Menjadi faktor penyebab kemalangan jalan raya.
Respiratory rate increases gradually. A causing factor for road accidents.
(h) Menyebabkan kemerosotan produktiviti dan
(b) Kerengsaan pada dinding perut dan menyebabkan
ulser. prestasi kerja.
Causes productivity and job performance to decrease.
Irritation at the abdominal wall and may cause ulcers. (i) Menimbulkan masalah kepada keluarga sehingga

(c) Deria sentuhan pada tapak kaki berkurangan. boleh mencederakan ahli keluarga dan boleh
The sense of touch on the soles of the feet decreases. meruntuhkan institusi kekeluargaan.
Causes problems to family, may injure family members and can
(d) Pemikiran dan pertimbangan terjejas. destroy family institutions.
Impaired thinking and judgment.
Video Tutorial
(e) Menyebabkan penyakit sirosis hati.

Causes liver cirrhosis.

PAK-21 5.4 Lemak/ Fats Imbas kod QR atau layari https://www.youtube.
com/watch?v=Jc3K0as8pXQ untuk menonton
video tentang sebatian karbon

Untuk tujuan pembelajaran
VIDEO TUTORIAL Lemak
Fats
PENERBIT ILMU
BAKTI SDN. BHD.Lemak ialahContoh lemak Unsur-unsur yang Jenis lemak
sebatian karbon Example of fat terkandung di dalam lemak Type of fat

organik yang The elements contained in fat
diperoleh daripada
Minyak Lemak tepu Lemak tak tepu
tumbuhan atau masak Saturated fat Unsaturated fat
haiwan. Cooking oil
Marjerin Mempunyai
Fats are organic carbon Keju Margarine bilangan atom
compounds obtained Cheese
Mentega hidrogen
from plants or animals. Minyak sapi Butter yang belum
Ghee maksimum
Santan Karbon Mempunyai
Coconut milk Carbon bilangan atom di dalam
hidrogen yang molekulnya
Hidrogen maksimum di Does not have a
Hydrogen maximum number
dalam of hydrogen atoms
Oksigen molekulnya in its molecule
Oxygen Has a maximum
number of hydrogen
atoms in its molecule

1 Kesan pengambilan makanan yang mengandungi (e) Pengambilan lemak berlebihan juga boleh
lemak berlebihan terhadap kesihatan: menyebabkan obesiti.

Effects of consuming foods containing excess fat on health: Excessive intake of fat can also lead to obesity.
(a) Boleh meningkatkan paras kolesterol dalam darah.
Kolesterol yang tinggi merupakan penyebab 5.5 Minyak Sawit/ Palm Oil
penyakit kardiovaskular. 1 Struktur buah kelapa sawit/ Structure of oil palm fruit:
Can increase cholesterol levels in the blood. High cholesterol is
a cause of cardiovascular disease. Mesokarp (sabut)
(b) Gizi yang kaya dengan lemak tepu menyebabkan Mesocarp (pulp)
kolesterol berlebihan terenap pada dinding arteri.
Diets rich in saturated fats cause excess cholesterol to deposit Isirung
on the artery walls. Kernel
(c) Pemendapan kolesterol pada dinding arteri
menyebabkan lumen arteri menjadi sempit. Endokarp Menghasilkan Menghasilkan
Akhirnya, seseorang itu akan menghidap penyakit (tempurung) minyak dengan minyak
kardiovaskular seperti arteriosklerosis dan Endocarp (shell) kualiti yang baik dengan
tekanan darah tinggi. Produces oil with good
The deposition of cholesterol on the arterial walls causes the kuantiti yang
lumen of the artery becomes narrow. Eventually, a person will quality banyak
develop cardiovascular diseases such as arteriosclerosis and
high blood pressure. Produces oil in
(d) Selain itu, orang itu juga berkemungkinan terkena large quantities
serangan penyakit jantung dan strok.
In addition, the person is most likely to get a heart attack and stroke.

74

 5 Nyatakan terminal negatif. Berikan sebab bagi jawapan anda. TP 4 PAK-21
State the negative terminal. Give a reason for your answer.
VIDEO EKSPERIMEN
Zink. Kerana lebih elektropositif dalam siri elektrokimia.
Zinc. Because it is more electropositive in the electrochemical series.

 6 Apakah perubahan tenaga yang berlaku dalam sel ini? TP 4
What is the energy change that occurs in this cell?

Tenaga kimia → tenaga elektrik
Chemical energy → electrical energy

 7 Aktiviti di atas diulangi dengan menggantikan zink dengan magnesium.
The above activity is repeated by replacing zinc with magnesium.

P AKETIVITINERBITPlat kuprum G - Plat magnesium
ILMUCopper plate + Magnesium plate
BAKTI SDN. BHD.
Asid sulfurik cair PAK-21
Dilute sulphuric acid
AKTIVITI
(a) Ramal apa yang berlaku pada bacaan galvanometer. TP 3 KBAT Menganalisis
Predict what will happen to the galvanometer reading.

Meningkat/ Increases

(b) Terangkan mengapa./ Explain why. TP 4
Jarak antara kedudukan magnesium dan kuprum lebih jauh berbanding dengan jarak antara kedudukan
zink dan kuprum dalam siri elektrokimia. Maka, lebih tenaga elektrik terhasil.

The distance between the position of magnesium and copper is further than the distance between the position of zinc and

copper in the electrochemical series. Thus, more electrical energy is produced.

TP 6 Mencipta dengan menggunakan pengetahuan dan kemahiran sains mengenai sokongan, pergerakan dan pertumbuhan manusia, haiwan dan tumbuhan dalam
konteks penyelesaian masalah dan membuat keputusan atau dalam melaksanakan satu tugasan dalam situasi baru secara kreatif dan inovatif dengan mengambil
kira nilai sosial/ekonomi/budaya masyarakat.

STEM TP 6

PAK-21 Projek Berkumpulan

Tajuk: Menghasilkan tenaga elektrik daripada pelbagai sumber
Title: To generate electricity from various sources

Penghasilan tenaga elektrik boleh diperolehi daripada pelbagai sumber. Satu contoh sel kimia ringkas
ialah alat yang boleh menukarkan tenaga kimia kepada tenaga elektrik.
Electricity generation can be obtained from a variety of sources. An example of a simple chemical cell is a device that
converts chemical energy into electricity.

Dengan menggunakan modul Teknologi Hijau Kimia, CETREE USM (Tajuk: Teknologi Hijau dalam Elektrokimia),

rancang satu aktiviti untuk menghasilkan tenaga elektrik daripada bahan berikut:
Using Teknologi Hijau Kimia module, CETREE USM (Title: Green Technology in Electrochemistry), plan an activity to generate
electricity from the following materials:

(a) Buah-buahan/ Fruits Video Eksperimen
(b) Air laut/ Sea water

Imbas kod QR atau layari https://www.
youtube.com/watch?v=Vw8WhS_eDeE
untuk menonton video tentang membuat
sel kimia ringkas

Untuk tujuan pembelajaran

107

Latihan 6 Berkomunikasi tentang aplikasi kanta dalam peralatan optik.
Communicate about the application of lenses in optical instruments

TP 6 Mereka cipta dengan menggunakan pengetahuan dan kemahiran sains mengenai cahaya dan optik dalam konteks penyelesaian masalah dan membuat keputusan
atau dalam melaksanakan satu tugasan dalam situasi baru secara kreatif dan inovatif dengan mengambil kira nilai sosial/ekonomi/budaya masyarakat.

STEM TP 6

PAK-21 Projek Berkumpulan

Tajuk: Membincangkan tentang penggunaan kanta pada peralatan harian.
Title: To discuss about the use of lenses in daily instruments.
PENERBIT AKTIVITI
ILMU1 Bahagikan kelas kepada beberapa kumpulan kecil PAK-21
BAKTI SDN. BHD. Divide the class into several small groups.

2 Cari maklumat dari pusat sumber atau Internet tentang penggunaan kanta dalam peralatan berikut:
Find information from the resource centre and the Internet regarding the use of lenses in the following instruments:

(a) kamera/ camera
(b) telefon pintar/ smartphone
(c) projektor LCD/ LCD projectors
(d) cermin mata/ spectacles
(e) kanta pembesar/ magnifying glass

(f) CCTV

3 Bincangkan dalam kumpulan dan kemudian persembahkan hasil perbincangan kumpulan masing-masing di
hadapan kelas.

Discuss in groups and then present the results of the discussion in front of the class.

4 Setiap kumpulan juga diminta membuat persembahan multimedia tentang sumbangan sains dan teknologi
dalam penciptaan peralatan yang dapat mengatasi had keupayaan deria penglihatan manusia.

Each group is also asked to make a multimedia presentation on the contribution of science and technology in the creation
of instruments that can overcome the limitations of human sight.

Latihan Pengukuhan 7 AKTIVITI

Kertas 1  2 Satu objek diletakkan 20 cm di hadapan satu
kanta cekung yang mempunyai panjang fokus
 1 Antara yang berikut, yang manakah 10 cm. Apakah ciri-ciri imej yang terbentuk?

menunjukkan gambar rajah sinar yang betul An object is placed 20 cm in front of a concave lens
which has a focal length of 10 cm. What are the
bagi kanta cekung?
characteristic of the image formed?
Which of the following correctly shows the ray diagram A Nyata, tegak, dan membesar
Real, upright and magnified
for a concave lens? B Maya, tegak dan mengecil
Virtual, upright and diminished
A C Nyata, songsang dan mengecil
Real, inverted and diminished
Objek O D Maya, tegak dan membesar
Object f Virtual, upright and magnified

f  3 Seorang pelajar menggunakan kanta
cembung untuk memeriksa bahagian dalam
B jam tangan. Apakah jarak antara kanta
Objek dengan jam itu untuk melihat imej yang lebih
Object f O f besar?

C Of A student uses a convex lens to check the internal
parts of a wrist watch. What is the distance
Objek between the lens and the watch in order to see a larger
Object image?

f

D O
Objek f
Object

f

121

A Dua kali jarak fokus  7 Maklumat berikut menunjukkan ciri-ciri imej
Twice the focal length yang dibentuk oleh suatu objek.

B Kurang daripada jarak fokus The following information shows the characteristics of
Less than the focal length an image formed by an object.

C Sama dengan jarak fokus •  Maya/ Virtual
Same as focal length •  Songsang/ Inverted
•  Lebih besar/ Magnified
D Lebih besar daripada dua kali jarak fokus •  Terbentuk di infiniti/ Formed at infinity
More than twice the focal length Apakah objek itu?
What is the object?
 4 Rajah 1 menunjukkan imej yang dibentuk A Kanta cekung
Concave lens
oleh sebuah kanta cembung. B Kanta mata
Eye lens
Diagram 1 shows an image formed by a convex lens. C Teleskop
Telescope
Kanta cembung D Prisma
Prisms
INGKUC Convex lens
PENERBIT ILMU
Rajah 1/ Diagram 1BAKTI SDN. BHD.  8 Rajah 3 menunjukkan kedudukan objek Q di
hadapan kanta cembung. Antara kedudukan
Apakah ciri imej yang terhasil? A, B, C dan D, di manakah imej bagi objek Q
What is the characteristic of the image? terbentuk?

A Nyata/ Real Diagram 3 shows the position of an object Q in front
B Maya/ Virtual
C Lebih kecil/ Smaller of a convex lens. Among the positions A, B, C and D,
D Sama saiz/ Sama saiz where is the image of object Q formed?

 5 Rajah 2 menunjukkan satu gambar rajah sinar. Objek Q
Diagram 2 shows a ray diagram. Object Q
3F 2F F
Objek
Object

2F F F 2F AB C D

0 F 2F 3F

Rajah 2/ Diagram 2 Rajah 3/ Diagram 3

Antara yang berikut, yang manakah salah  9 Rajah 4 menunjukkan sebuah peralatan optik.
satu ciri imej yang terbentuk? Diagram 4 shows an optical device.

Which of the following is one of the characteristics of Rajah 4/ Diagram 4

the image formed? Bagaimanakah alat ini dapat membantu
A Nyata/ Real menyelesaikan masalah had penglihatan
B Songsang/ Inverted manusia?
C Lebih besar daripada objek
Bigger than object How can this tool help to overcome the limitations of
D Terletak bertentangan dengan objek human sight?
On the opposite side of object A Melihat objek seni
To observe tiny objects
 6 Antara pernyataan berikut, yang manakah B Melihat objek yang sangat jauh
benar tentang mikroskop ringkas? To view distant objects
C Melihat tulisan kecil pada surat khabar
Which of the following statements is true about a To view small posts in newspaper
simple microscope? D Melihat burung terbang dalam hutan
A Imej akhir ialah imej nyata Looking at the bird flying in the forest
The final image is a real image
B Objek diletakkan pada titik fokus, F
The object is placed at the focal point, F
C Ia mengandungi satu kanta cembung sahaja
It contains only one convex lens
D Ia digunakan untuk melihat objek seni
yang tidak boleh dilihat oleh mata kita
It is used to see tiny objects that cannot be seen by
our naked eyes

122

Kertas 2

Bahagian B

 1 Rajah 1 menunjukkan suatu objek, X di hadapan sebuah kanta cembung.
Diagram 1 shows an object, X in front of a convex lens

Objek X
Object X

O F 2F Imej
2F F Image

PENERBIT ILMU
BAKTI SDN. BHD.
Kanta cembung
Convex lens

Rajah 1/ Diagram 1

(a) Lukiskan rajah sinar untuk menunjukkan pembentukan imej bagi objek X pada Rajah 1.
Draw a ray diagram to show the formation of the image of object X in Diagram 1.

[2 markah/ marks]

(b) Ukur saiz imej yang terbentuk.
Measure the size of the image formed.

1.8 cm

[1 markah/ mark]

(c) Nyatakan satu ciri imej yang terbentuk.
State one characteristic of the image formed.

Songsang/nyata/lebih besar // Inverted / real / magnified

[1 markah/ mark]

(d) Antara peralatan berikut, yang manakah membentuk imej akhir yang maya, songsang dan
dibesarkan? Bulatkan jawapan yang betul.

Which of the following instruments will form a final image that is virtual, inverted and magnified? Circle the
correct answers.



[2 markah/ marks]

 2 Rajah 2 menunjukkan sinar cahaya yang melalui suatu kanta cekung.
Diagram 2 shows a ray of light passes through a concave lens.

Objek Paksi utama
Object Principle axis

F F

Rajah 2/ Diagram 2

123

Latihan Pengukuhan 8

Kertas 1  3 Rajah 3 menunjukkan jek hidraulik.
Diagram 3 shows a hydraulic jack.
 1 Rajah 1 menunjukkan pancutan air yang
keluar daripada bekas apabila satu daya Daya / Force Berat / Weight
dikenakan ke atas omboh. = 4 000 N

Diagram 1 shows water spurting out from a container Luas Silinder Luas permukaan
when a force is exerted on the piston. permukaan Cylinder omboh Y = 2 m2
omboh X Cecair / Liquid
POimstobnoh = 0.02 m2
PENERBIT ILMU
BAKTI SDN. BHD. Rajah 3/ Diagram 3

Berapakah daya yang diperlukan untuk

mengangkat model kereta itu?

How much force does it take to lift the car model?

Rajah 1/ Diagram 1 A 200 N C 80 N

Mengapakah air terpancut keluar secara B 100 N D 40 N
seragam ke semua arah?
Why does the water spurt out uniformly in all  4 Antara alat berikut, yang manakah
directions?
A Daya yang dikenakan adalah seragam menggunakan prinsip pemindahan tekanan
Force is exerted uniformly
B Luas permukaan omboh adalah kecil dalam cecair?
Surface area of the piston is small
C Tekanan yang dipindahkan adalah Which of the following tools applies the principle of

seragam transmission of pressure in liquid?
Pressure is transmitted uniformly
D Lubang-lubang yang berada di permukaan A Dron C Kaburetor

bekas adalah kecil Drone Carburettor
The holes on the surface of the container are small
B Kren D Penunu Bunsen

Crane Bunsen burner

5 Rajah 4 menunjukkan suatu sistem hidraulik
ringkas.

Diagram 4 shows a simple hydraulic system.

 2 Rajah 2 menunjukkan satu sistem hidraulik. Daya input = 200 N W
Diagram 2 shows a hydraulic system. Input force Omboh besar
Large piston
Beban A1 A2
Load Luas
Area = 2 m2 Luas = 8 m2
Area

Daya/ Force Minyak
Luas omboh Oil
X = 0.5 m2
Omboh kecil
Small piston

Luas omboh Rajah 4/ Diagram 4
Y = 5 m2
Antara pernyataan berikut, yang manakah
Rajah 2/ Diagram 2 betul tentang sistem ini?

Berapakah daya yang perlu dikenakan ke Which of the following is true about the system?
A Tekanan di omboh kecil adalah sama
atas omboh X untuk mengimbangi beban dengan tekanan di omboh besar
Pressure at the small piston is equal to the pressure
5 000 N pada omboh Y? at the large piston
B Sistem berfungsi berdasarkan Prinsip
How much force must be applied on piston X to balance Archimedes
The system functions based on Archimedes Principle
the 5 000 N load on piston Y?

A 500 N C 2 000 N

B 1 000 N D 10 000 N

138

Kertas 2

Bahagian A

 1 Rajah 1 menunjukkan satu eksperimen untuk mengkaji kesan halaju bendalir terhadap tekanan
dalam bendalir itu.

Diagram 1 shows an experiment to study the effect of fluid velocity on the pressure in the fluid.

X Z
Y
Bendalir
Fluid

PENERBIT ILMUTitikRajah 1/ Diagram 1
BAKTI SDN. BHD.Point
Ketinggian turus air (cm)
X Height of water column (cm)

1.6

Y 1.0

Jadual 1/ Table 1

(a) Ukur ketinggian aras air X dan Y dalam tiub Bernoulli dan lengkapkan Jadual 1.
Measure the height of the water levels, X and Y in the Bernoulli tube and complete Table 1.

[2 markah/ marks]

(b) Apakah hubungan antara kelajuan air dan ketinggian turus air?
What is the relationship between the water velocity and the height of water column?

Semakin tinggi kelajuan air, semakin berkurang ketinggian turus air.

The higher the water velocity, the lower the height of the water colmn.

[1 markah/ mark]

(c) Tulis satu inferens berdasarkan pemerhatian yang dibuat. KBAT Menganalisis
Write one inference based on the observations made.

Halaju air yang tinggi menghasilkan tekanan yang rendah.

High water velocity produces low pressure.

[1 markah/ mark]

(d) Apakah faktor yang diubah dalam eksperimen ini?
What is the factor being changed in this experiment?

Halaju air/ Water velocity

[1 markah/ mark]

140

Kandungan

Eksperimen 1: Kewujudan Mikroorganisma (Eksperimen Wajib) 1

Eksperimen 2: Faktor yang Mempengaruhi Pertumbuhan Mikroorganisma (Eksperimen Wajib) 3
PENERBIT ILMU
BAKTI SDN. BHD.
Eksperimen 3: Kesan Kepekatan Antibiotik terhadap Pertumbuhan Bakteria (Eksperimen Wajib) 10

Eksperimen 4: Nilai Kalori dalam Sampel Makanan (Eksperimen Wajib) 12

Eksperimen 5: Keperluan Nutrien oleh Tumbuhan (Eksperimen Wajib) 15

Eksperimen 6: Faktor yang Mempengaruhi Kadar Tindak Balas (Eksperimen Wajib) 18

Eksperimen 7: Menghasilkan Gas Metana daripada Sisa Makanan 28

Eksperimen 8: Menghasilkan Sabun Melalui Proses Saponifikasi (Eksperimen Wajib) 30

3Eksperimen Bab 1: Mikroorganisma

Kesan Kepekatan Antibiotik terhadap
Pertumbuhan Bakteria

The Effect of Concentration of Antibiotic on the Growth of
Bacteria

WAJIB

1.1 Dunia Mikroorganisma TP 3

SP: 1.3.3 TAFSIRAN
TEMA

Penyenggaraan dan Mengaplikasikan pengetahuan mengenai mikroorganisma dan dapat melakukan tugasan mudah
Kesinambungan Hidup
PENERBIT ILMU
BAKTI SDN. BHD.
Tujuan Untuk mengkaji kesan kepekatan antibiotik berbeza terhadap pertumbuhan bakteria.
To study the effect of different antibiotic concentrations on bacterial growth.

Pernyataan Apakah kesan kepekatan antibiotik berbeza terhadap pertumbuhan bakteria?
masalah What are the effects of different antibiotic concentrations on bacterial growth?

Hipotesis Semakin tinggi kepekatan antibiotik, semakin luas kawasan jernih di permukaan
agar-agar nutrien./ The higher the concentration of antibiotic, the bigger the clear area on
nutrient agar.


Pemboleh Dimanipulasi/ Manipulated: Kepekatan antibiotik/ Concentration of antibiotic
ubah
Bergerak balas/ Responding: Keluasan kawasan jernih/ Size of c​​ lear area

Dimalarkan/ Constant: Jenis bakteria/ Type of bacteria

Radas dan Piring Petri steril, pita selofan, agar-agar nutrien, cakera antibiotik penisilin
Bahan kepekatan rendah, cakera antibiotik penisilin kepekatan tinggi, larutan kultur
bakteria Bacillus sp., forsep dan picagari.

Sterile Petri dishes, cellophane tape, sterile nutrient agar, penicillin antibiotic disc of low concentration,
penicillin antibiotic disc of high concentration, bacterial culture solution of Bacillus sp., forceps and syringe.

Prosedur Piring Petri/ Petri dish

Cakera antibiotik Cakera antibiotik berkepekatan rendah
berkepekatan Antibiotic disc of low concentration
tinggi/ Antibiotic
disc of high Agar-agar nutrient
concentration + larutan kultur bakteria
Nutrient agar + bacterial culture solution

1 Sediakan radas seperti yang ditunjukkan dalam rajah.
Set up the apparatus as shown in the diagram.

2 Tambah larutan kultur bakteria di atas permukaan agar-agar nutrien.
Add bacterial culture solution on the surface of nutrient agar.

3 Letakkan cakera antibiotik penisilin kepekatan rendah dan cakera antibiotik
penisilin kepekatan tinggi di atas permukaan agar-agar nutrien.

Place a penicillin antibiotic disc of low concentration and a penicillin antibiotic disc of high
concentration on the surface of the nutrient agar.

4 Tutup piring petri dengan penutup dan lekatkan dengan pita selofan.
Cover the Petri dish with the lid and seal using cellophane tape.

10

5 Terbalikkan piring Petri dan biarkan di dalam almari tertutup pada suhu bilik

selama dua hari.

Place the Petri dish in an inverted position and leave it in a closed cupboard at room temperature

for two days.

6 Lukis dan rekodkan luas kawasan jernih yang terbentuk di sekeliling cakera

antibiotik penisilin./ Draw and record the size of the clear area around the penicillin

antibiotic discs. Video Eksperimen

Keputusan Imbas kod QR atau layari https://www.youtube.
com/watch?v=TKZroipGWQE untuk menonton
video eksperimen kesan kepekatan antibiotik
terhadap pertumbuhan bakteria

Untuk tujuan pembelajaran
PENERBIT ILMU
Kawasan jernih/ Clear areaBAKTI SDN. BHD.

Cakera antibiotik berkepekatan tinggi Kawasan jernih/ Clear area
Antibiotic disc of high concentration Cakera antibiotik berkepekatan rendah
Bakteria/ Bacteria Antibiotic disc of low concentration

Kepekatan antibiotik Keluasan kawasan jernih
Concentration of antibiotic Size of clear area

Kepekatan tinggi/ High concentration Lebih luas/ Larger

Kepekatan rendah/ Low concentration Kurang luas/ Smaller

Perbincangan

1 Berdasarkan pemerhatian, nyatakan inferens bagi ekperimen ini. KBAT Menganalisis
Based on the observation, state the inference for this experiment.

Antibiotik berkepekatan tinggi membunuh lebih banyak bakteria./ High concentration of
antibiotic kills more bacteria.

2 Apakah yang ditunjukkan oleh kawasan jernih di atas permukaan agar-agar nutrien?
What is shown by the clear area on the surface of nutrient agar?

Pertumbuhan bakteria terencat/ Bakteria terbunuh./ Bacterial growth is inhibited/ Bacteria is killed.

3 Nyatakan hubungan antara kepekatan antibiotik dan luas kawasan jernih yang terbentuk.
State the relationship between antibiotic concentration and size of ​clear area. KBAT Menilai

Semakin bertambah/ tinggi kepekatan antibiotik, semakin bertambah luas kawasan jernih.
The higher the concentration of antibiotics, the bigger the size of clear area.

4 Nyatakan definisi secara operasi bagi antibiotik.
State the operational definition for antibiotic.

Antibiotik ialah bahan yang menghasilkan kawasan jernih di sekelilingnya di atas permukaan
agar-agar nutrien./ Antibiotic is a substance that produces a clear area around it on the surface of nutrient agar.

11

Bab 2: Nutrisi dan Teknologi Makanan

5Eksperimen Keperluan Nutrien oleh Tumbuhan
Nutrient Requirements in Plants

WAJIB

2.2 Keperluan Nutrien oleh Tumbuhan TP 3

SP: 2.2.2 TAFSIRAN
TEMA

Penyenggaraan dan Mengaplikasikan pengetahuan mengenai nutrisi dan teknologi makanan dan dapat melaksanakan tugasan mudah
kesinambungan hidup
PENERBIT ILMU
Tujuan BAKTI SDN. BHD. Untuk mengkaji keperluan makronutrien oleh tumbuhan.
To study the requirement of macronutrients in plants.

Pernyataan Apakah kesan kekurangan makronutrien terhadap pertumbuhan tumbuhan?
masalah What are the effects of macronutrients deficiency on plant growth?

Hipotesis Tumbuhan memerlukan nutrien yang mencukupi untuk tumbuh dengan subur./
Tumbuhan tidak dapat tumbuh dengan subur jika kekurangan nitrogen, fosforus

atau kalium./ Plants need sufficient nutrients to grow healthily / Plants cannot grow healthily
without nitrogen, phosphorus or potassium.

Pemboleh Dimanipulasi/ Manipulated: Jenis larutan kultur/ Type of culture solution
ubah
Bergerak balas/ Responding: Pertumbuhan anak benih/ Growth of seedling

Dimalarkan/ Constant: Jenis anak benih, isi padu larutan kultur/ Type of seedling,

volume of culture solution

Radas dan Kertas hitam, kapas, tabung didih, rak tabung didih, salur kaca, anak benih
Bahan jagung, larutan kultur Knop, larutan kultur tanpa nitrogen, larutan kultur tanpa
fosforus, larutan kultur tanpa kalium dan air suling.

Black paper, cotton wool, boiling tubes, boiling tube rack, glass tube, maize seedlings, Knop’s
culture solution, culture solution without nitrogen, culture solution without phosphorus, culture
solution without potassium and distilled water.

Prosedur Anak benih Video Eksperimen
jagung
Ke pam udara Maize seedling Imbas kod QR atau layari
To air pump https://www.youtube.com/
Kapas watch?v=jJ6zmQQAd8U untuk
Dibalut dengan kertas hitam Cotton wool menonton video eksperimen
Wrapped with black paper keperluan nutrien oleh tumbuhan
Gabus/ Cork
Untuk tujuan pembelajaran

Larutan kultur/ Culture solution

1 Sediakan lima set susunan radas seperti yang ditunjukkan dalam rajah. Isi
kelima-lima tabung didih masing-masing dengan larutan kultur Knop lengkap,
larutan kultur tanpa nitrogen, larutan kultur tanpa fosforus, larutan kultur tanpa
kalium dan air suling.

15