บทที่10 ตัวเหนี่ยวนำและหม้อแปลงไฟฟ้า

คณุ สมบตั ิของตัวเหน่ียวนำ

คณุ สมบตั ขิ องตวั เหน่ียวนำมี 2 สภำวะ คือ จะให้
กำเนิดสนำมแม่เหล็กไฟฟ้ำ ข้ ึนมำ เมื่อมีกระแสไหล
ผำ่ นในตวั เหนี่ยวนำ และจะใหก้ ำเนิดแรงเคลื่อนไฟฟ้ำ
เหน่ียวนำ

ตัวเหนี่ยวนำแบบขดเดียว

1. ตวั เหนี่ยวนำชนิดแกนอำกำศ เป็ นตวั เหน่ียวนำชนิด
ที่พนั ขดลวดไวล้ อยๆ โดยไม่มีฐำนรอง หรือใชแ้ กน
ฐำนรองขดลวดทำมำจำกวสั ดทุ ่ีเป็ นฉนวนไฟฟ้ำ เช่น
ไฟเบอร์ พลำสตกิ หรือคำรบ์ อน เป็ นตน้ ตวั เหนี่ยวนำ
ชนิดน้ ีนิยมนำไปใชง้ ำนกบั ควำมถ่ีสูง

ตัวเหน่ียวนำแบบขดเดียว

2. ตวั เหน่ียวนำชนิดแกนสำรเฟอรโ์ รแมกเนตกิ เป็ น
ตวั เหน่ียวนำท่ีพนั ขดลวดบนแกนหรือฐำนรองทำมำ
จำกวสั ดปุ ระเภทสำรเฟอรโ์ รแมกเนตกิ สำมำรถเกิด
อำนำจแม่เหล็กข้ ึนในตวั เองได้ และชว่ ยเสริมอำนำจ
แม่เหล็กใหก้ ำเนิดไดม้ ำกข้ ึน

ตัวเหน่ียวนำแบบขดเดียว

3. ตวั เหนี่ยวนำชนิดแกนปรบั เปล่ยี นคำ่ ได้ เป็ นตวั
เหนี่ยวนำท่ีขดลวดถกู พนั รอบฐำนรองโดยถกู ยดึ ตดิ
คงที่ ฐำนรองเป็ นฉนวนมีรอ่ งเกลียวอยภู่ ำยใน
ตอนกลำงของฐำนรองขดลวดมีแกนเฟอรไ์ รตม์ ีรอ่ ง
เกลียวสมั ผสั อยกู่ บั ตอนกลำงของฐำนรอง แกนเฟอร์
ไรตส์ ำมำรถปรบั เคลื่อนที่ ได้

ตัวเหน่ียวนำแบบหลำยขด

เป็ นตวั เหน่ียวนำ ที่มีขดลวดพนั ไวใ้ ชง้ ำนรวมกนั
มำกกว่ำหนึ่งขดข้ ึนไป กำรเหน่ียวนำที่เกิดข้ ึนเป็ นกำร
เหน่ียวนำแบบขำ้ มขด มีข้วั ตอ่ ขดลวดออกมำใชง้ ำน
หลำยข้วั เชน่ 4 ข้วั 6 ข้วั และ 8 ข้วั

ตัวเหน่ียวนำแบบหลำยขด

1. หมอ้ แปลงชนิดแกนอำกำศ เป็ นหมอ้ แปลงชนิดที่
พนั ขดลวดไวล้ อยๆ โดยไม่มีฐำนรอง หรอื ใชแ้ กน
ฐำนรองขดลวดทำมำจำกวสั ดทุ ่ีเป็ นฉนวนไฟฟ้ำ เช่น
ไฟเบอร์ พลำสตกิ หรอื คำรบ์ อน เป็ นตน้

ตัวเหนี่ยวนำแบบหลำยขด

2. หมอ้ แปลงชนิดแกนเฟอรไ์ รต์ เป็ นหมอ้ แปลงท่ีใช้
แกนรองขดลวดทำมำจำกวสั ดปุ ระเภทเฟอรไ์ รตอ์ ดั ข้ ึน
รูปลกั ษณะตำ่ งๆ ท่ีมีสว่ นผสมของเฟอรไ์ รตแ์ ตกตำ่ ง
กนั ไป แตม่ ีสว่ นผสมหลกั เป็ นสนิมเหล็ก และผสม
รว่ มกบั สำรอื่นๆ

ตัวเหนี่ยวนำแบบหลำยขด

3. หมอ้ แปลงชนิดแกนเหล็กแผน่ บำง เป็ นหมอ้ แปลง
ที่ใชแ้ กนรองขดลวดทำมำจำกวสั ดปุ ระเภทเหล็กรีดให้
เป็ นแผน่ บำง ตดั ข้ ึนรูปเหล็กแตล่ ะแผน่ เป็ นรูปตวั E
และตวั I นำมำวำงซอ้ นกนั เป็ นแกนรองขดลวด

ตัวเหน่ียวนำแบบหลำยขด

หมอ้ แปลงชนิดแกนทอรอยด์ เป็ นหมอ้ แปลงท่ใี ชแ้ กน
รองขดลวดทำมำจำกวสั ดหุ ลำยประเภท เช่น เหลก็
แผ่นบำงเคลือบฉนวน ผงเหลก็ ชนิดอดั แน่น หรือเฟอร์
ไรต์ โดยสรำ้ งแกนข้ ึนเป็ นรูปวงแหวน ขดลวดถกู พนั
รอบแกนวงแหวนโดยรอบ

หม้อแปลงกำลัง

หมอ้ แปลงกำลงั (Power Transformer) เป็ นหมอ้ แปลง
ชนิดท่ีสำมำรถจำ่ ยแรงดนั จำ่ ยกระแส หรอื จำ่ ยท้งั
แรงดนั และกระแสออกมำใชง้ ำนไดม้ ำกข้ ึน