The words you are searching are inside this book. To get more targeted content, please make full-text search by clicking here.
Discover the best professional documents and content resources in AnyFlip Document Base.
Search
Published by hautruongle, 2016-07-29 18:50:23

NEW HORIZON

"Nh? Thiên Ðu?ng" và m?t thoáng hoài ni?m Sài Gòn xua
(Tin) - Cái tên Nh? Thiên Ðu?ng t? lâu dã di vào tâm trí ngu?i Sài
Gòn. Nhung nhi?u ngu?i không hi?u tu?ng t?n cái tên quen thu?c
?y b?t d?u t? dâu.

?

Nh?ng nam 60, Sài Gòn b? choáng ng?p b?i truy?n ki?m hi?p Kim Dung.
Ki?m hi?p di sâu vào lòng ngu?i, ?nh hu?ng d?n c? ngôn ng? c?a con
ngu?i t?i m?c dâu dâu cung nghe m?y câu d?i lo?i nhu: "Th?ng cha dó b?
t?u h?a nh?p ma", "cà ch?n là tao cho m?t chu?ng", "Có cô gái Ð? Long
l?c b?u cua, l?c m?t cái ra ba con gà mái", "Gã dó choi ma giáo", "Cái
bang d?i hi?p", "Ông này công phu thu?ng th?a, dao thuong b?t nh?p"
ho?c trong c? nh?ng câu c?a tr? con "Nh?t duong ch?, Nh? Thiên Ðu?ng,
Tam Tông Mi?u, T? d? tu?ng, Ngu v? huong, L?c tào xá...".
Cái n?i ti?ng c?a Nh? Thiên Ðu?ng di vào c? m?y câu ki?m hi?p thì ph?n
nhi?u là th? d?u gió d? tr? bá b?nh "t? th?i c?m m?o" cho b?n tr? con tên
Nh? Thiên Ðu?ng. Mà th?i nay ch?c ch?ng m?y ngu?i bi?t, nhà thu?c Nh?
Thiên Ðu?ng cung có công dóng góp cho ch? Qu?c ng? c?a nu?c nhà.

C?u Nh? Thiên Ðu?ng (?nh: Pháp Lu?t)

Nhà thu?c Nh? Thiên Ðu?ng là m?t hi?u thu?c c?a ngu?i Qu?ng Ðông có
tr? s? t?i Singapore, Mã Lai và Vi?t Nam, hay phát kèm truy?n tình c?m
lãng m?n lâm ly chung v?i sách qu?ng cáo thu?c c?a mình. Ví nhu nam
1919, trong cu?n V? Sanh ch? nam có truy?n "Nghia hi?p k? duyên" c?a
Nguy?n Chánh S?t. Ðây là m?t ti?u thuy?t phong cách Tây phuong k?t
h?p v?i tình ti?t éo le ki?u Tàu (Trung Hoa) l?y b?i c?nh chính là vùng
biên gi?i Vi?t Miên. Các tác gi? th?i dó không có ch? d? in sách nên cung
có th? nói nhà thu?c phát kèm ti?u thuy?t c?a h? cung là m?t hành d?ng
dóng góp cho s? phát tri?n và qu?ng bá ch? Qu?c ng? d?n v?i dân chúng.

Nhà van Tô Hoài cung xác nh?n trong t? truy?n c?a mình là d?c "Guong
v? l?i lành", và v? c?i luong "Ki?u di Thanh Minh" in trong sách qu?ng
cáo c?a nhà thu?c Nh? Thiên Ðu?ng, Ð?i Quang du?c phòng. Hay nhu
Thi?u Son trong "Phê bình và C?o lu?n (1933)" có nói ông l?n d?u d?c
truy?n H? Bi?u Chánh là trong sách qu?ng cáo c?a Nh? Thiên Ðu?ng.

Ngày nay, hãng d?u gió Nh? Thiên Ðu?ng không còn n?a, ch? còn l?i cây
c?u ngót g?n 100 tu?i nh? nhàng v?t qua b? Kênh Ðôi ? qu?n 8 khu Ch?
L?n tên Nh? Thiên Ðu?ng noi tru?c dây là nhà thu?c s?n xu?t d?u Nh?
Thiên Ðu?ng. G?n dây chính quy?n mu?n d?p b? cây c?u dó vì c?u dã
y?u mà luu lu?ng xe l?i dông. Thi?t nghi, noi dây không ch? là m?t d?u
son còn sót l?i c?a m?t Sài Gòn duyên dáng mà còn là noi di?n ra tr?n
dánh ác li?t gi?a ta và gi?c Pháp trong cu?c Nam ti?n c?a chúng v? m?t
tr?n các t?nh mi?n Tây Nam B? vào tháng 11 nam 1945. Ðây là m?t di?m
nh?n c?n du?c gi? gìn d? nh?c l?i m?t thoáng Sài Gòn xua.

Nh?ng ý tu?ng kinh doanh l? t? trò
Pokemon Go

Quân Vu | 27/07/2016 12:50

0

M?t bánh ng?t rán có hình d?ng gi?ng Pokeball c?a công ty bánh ng?t rán Nottingham ? Anh. ?nh: Nottingham Post.

Cung c?p d?ch v? ch? ngu?i san Pokemon, bán bánh có
hình d?ng gi?ng Pokeball là hai trong s? nh?ng ý tu?ng kinh
doanh "an theo" trò choi dang ph? bi?n kh?p th? gi?i.
Nintendo chua phát hành Pokemon Go t?i Mexico, song m?t s? ngu?i ?
dây dã tìm ra cách d? choi. Ð? có th? b?t Pokemon, ngu?i choi ph?i di
chuy?n t?i nhi?u v? trí.
Vì th? Emilio Cacho, m?t tài x? taxi 29 tu?i t?i thành ph? Minatitlan,
bang Varacruz, Mexico quy?t dinh cung c?p d?ch v? v?n chuy?n ngu?i
san Pokemon t? hôm 11/7. Ch? trong vòng 5 ngày d?u tiên, anh dã nh?n
hon 20 cu?c g?i, Reuters cho bi?t.
“Tôi không bi?t choi Pokemon Go, nhung tôi nghe ngu?i ta nói nhi?u v?

vi?c game th? di chuy?n d? tìm con Pokemon. Do dó tôi nghi dây là co

h?i t?t d? ki?m ti?n, d?c bi?t là khi tình hình kinh t? ? bang Veracruz r?t
khó khan”, Emilio nói.
Khi s? d?ng d?ch v? c?a Emillio, khách tr? 130 peso (7 USD) cho gi?
d?u và 100 peso cho nh?ng gi? ti?p theo d? san Pokemon.
Công ty bánh ng?t rán Nottingham t?i thành ph? Nottingham, Anh tung
s?n ph?m bánh có hình d?ng gi?ng Pokeball (lo?i bóng ngu?i choi dùng
d? b?t Pokemon ? noi hoang dã) trong m?y ngày qua d? ph?c v? nh?ng
ngu?i hâm m? Pokemon Go.
Ch? trong vòng 3 gi? hôm 15/7, công ty bán h?t 150 bánh Pokemon. Ban
lãnh d?o công ty tuyên b? h? có th? bán 150 bánh Pokemon m?i ngày
ch?ng nào trò choi v?n th?nh hành, Nottingham Post dua tin.
Tuong t?, Doughnut Time, m?t quán cà phê ? thành ph? Brisbane,
Australia, tung ra lo?i bánh ng?t rán có hình d?ng gi?ng Pokeball t? tu?n
tru?c, v?i nhân là kem dâu và kem dào, India Today cho hay.
Hàng lo?t quán bar, ti?m bánh, nhà hàng ? th? dô Washington c?a M?
s? d?ng m?ng xã h?i Facebook d? thu hút s? chú ý c?a nh?ng ngu?i
choi Pokemon Go. H? mu?n game th? t?i quán bar, ti?m bánh, nhà hàng
d? g?p g?, l?p nhóm và chi?n d?u v?i các nhóm khác.

Nh?ng chi?c bánh có hình d?ng gi?ng Pokeball c?a quán cà phê
Doughnut Time t?i thành ph? Brisbane, Australia. Nhân c?a
chúng là kem râu và kem dào. ?nh: Doughnut Time.

T?i New York, m?t ch? ti?m bánh ng?t rán quy?t d?nh bi?n hi?u bánh
thành m?t phòng t?p gym ?o, noi ngu?i choi có th? g?p nhau d? hu?n
luy?n chi?n binh Pokemon, h? tr? nhóm và chi?n d?u v?i các d?i th?.
M?t khi dã bu?c vào ti?m bánh, ngu?i choi s? khó có th? cu?ng l?i
nh?ng chi?c bánh thom ng?y.
“Ngay khi trò choi này gây bão trên c?ng d?ng m?ng, tôi ch?t n?y ý
tu?ng t?o ra bánh Pokeball và công b? chúng trên m?ng”, ch? ti?m bánh
cho bi?t.
Ti?m bánh doughnut này dang là m?t trong nh?ng d?a di?m yêu thích
nh?t c?a các game th? san Pokemon t?i New York.

Ch?/nghia trong tranh c? t?ng th?ng
Hoa K?

July 16, 2016

Bernie Sanders, sôi n?i, nhi?t tình, lý tu?ng, ham h?, say mê.

(Hình: Alex Wong/Getty Images)

Tr?n H?u Th?c

You campaign in poetry. You govern in prose.

(Mario Cuomo)
Tru?c khi các cu?c v?n d?ng tranh c? t?ng th?ng 2016 b?t d?u,
du lu?n h?u nhu ch? chú ý d?n Hillary Clinton (Dân ch?) và Jeb
Bush hay Marco Rubio (C?ng Hòa), ch?n m?m dó là nh?ng ?ng
c? viên thu?c lo?i “d?ng c? dân b?u,” establishment candidates.
Nhung r?i, r?t d?t ng?t, bên C?ng Hòa, Donald Trump xu?t hi?n
và b?ng nh?ng cú ra dòn liên ti?p, d?y hi?u qu?, ông ta l?n lu?t
dánh b?i 14 d?ch th?, chi?m ngôi d?u b?ng. Và cung d?t ng?t
không kém, bên Dân Ch?, Bernie Sanders, tu?ng ch? là m?t nhân
v?t “d?m” cho Hillary, càng v? sau càng n?i lên nhu di?u g?p gió,
de d?a làm lung lay gi?c mo làm ?ng c? viên nguyên d? nh?t phu
nhân. Bây gi?, ván bài dã xong. Hillary và Trump dã tr? thành các
?ng c? viên chính th?c c?a hai d?ng. Sanders, tuy thua, nhung
ch?c ch?n ?nh hu?ng c?a cu?c cách m?ng chính tr? (political
revolution) mà ông d? xu?ng s? d? l?i m?t d?u ?n sâu d?m trong
chính tru?ng Hoa K?.
Có th? nói, cu?c tranh c? t?ng th?ng ? Hoa K? l?n này t?p trung
vào ba nhân v?t n?i b?t: Hillary (d? kh?i l?n l?n v?i Bill Clinton, tôi
dùng Hillary d? ch? Hillary Clinton), Sanders, và Trump. Ba khuôn
m?t, ba cách ?ng x?, ba quan di?m. Trong lúc Hillary là m?t
chính tr? gia chuyên nghi?p, hi?n di?n trên chính tru?ng c? m?y
th?p niên, nh?t c? nh?t d?ng c?a bà ai cung hi?u rõ, thì Sanders
và Trump là hai khuôn m?t m?i toanh. H? nh?p vào cu?c dua nhu
nh?ng k? “ngo?i d?o.” Trump là m?t d?i gia, xu?t hi?n v?i m?t cá

tính m?nh m? khác thu?ng; Sanders là m?t chính tr? gia lý tu?ng,
xu?t hi?n nhu m?t tu tu?ng gia c?p ti?n.
M?t bà. Hai ông.
Hillary th?n tr?ng, cân nh?c, chu?n b?, nghiêm túc.
Sanders sôi n?i, nhi?t tình, lý tu?ng, ham h?, say mê.
Trump b?c tr?c, bày t?, xông xáo, tràn d?y cá tính.
Ch? và ngu?i
V?n d?ng tranh c?, ? m?t x? s? du?c t? do di?n d?t nhu Hoa
K?, là m?t cu?c ch?y dua s? d?ng ch?. M?t cu?c d?u l?i/d?u
ch?/d?u nghia. Word matters! Ch? dóng vai trò quan tr?ng.
“Ch?,” nói nhu N. A. Berdyaev, “Có m?t quy?n nang l?n lao trên
d?i s?ng chúng ta, dó là m?t quy?n nang huy?n bí. Chúng ta b?
ch? quy?n ru và v?i m?t m?c d? dáng k?, chúng ta s?ng trong
vuong qu?c c?a chúng. Ch? hành d?ng, gi?ng nhu nh?ng quy?n
nang d?c l?p, và d?c l?p v?i chính n?i dung c?a chúng.” (1) Ch?
không ph?n ?nh hi?n th?c, nhung l?i có tác d?ng vô cùng to l?n
vào hi?n th?c. Nó làm bi?n d?ng, thay d?i hay th?m chí t?o ra
hi?n th?c. M?t lý thuy?t hay có th? chuy?n d?i khuôn m?t xã h?i
và n?p s?ng hàng ngày. M?t cu?n sách, m?t b?n tuyên ngôn, dôi
khi m?t câu kh?u hi?u có th? huy d?ng ngu?i ta lao vào ch? ch?t.
Trong m?t cu?c tham dò du lu?n v? tr? c?p xã h?i do National
Opinion Research Center th?c hi?n nam 2006, khi du?c h?i ti?n
tr? c?p xã h?i là d? “assistance to the poor” (giúp d? cho ngu?i
nghèo), 65% ngu?i du?c tham dò tr? l?i là chính ph? dã chi ra
“too little” (quá ít). Nhung n?u thay nhóm t? “assistance to the
poor” b?ng “welfare” thì 45% tr? l?i là nhà nu?c dã chi ra “too
much” (quá nhi?u). M?c d?u “assistance to the poor” và “welfare”
d?u có nghia là giúp d? cho ngu?i có l?i t?c th?p. M?i dây ? Vi?t
Nam, ch? vì dùng t? “tan xác” (thay vì máy bay roi, hay máy bay
b? tai n?n) trong m?t cu?c tham dò ý ki?n d?c gi? d? mô t? chi?c
máy bay Casa 212 b? tai n?n, mà nhà báo Mai Phan L?i b? m?t
vi?c, b? di?u tra và b? báo nhà nu?c t? cáo, lên án d? d?i. Cung
th? Vi?t C?ng thì khác C?ng S?n; tù nhân luong tâm, b?t d?ng
chính ki?n thì khác ph?n d?ng. Vân vân.

Trong v?n d?ng tranh c?, quy cho d?i th? b?ng m?t t? hay m?t
nhóm t? ng?n g?n, c? th?, tính cách tiêu c?c và d? nh?, có th?
bi?n ch? thành hi?n th?c, khi?n cho cá nhân dó b? dính li?n v?i
ch? y nhu th? là m?t sinh m?nh. Ch? d?t nhiên tr? thành nhân
cách, b?n s?c, thói quen hay quan di?m c?a ngu?i dó. Marco
Rubio, ?ng c? viên c?a d?ng C?ng Hòa, là m?t tay tr? tu?i hùng
bi?n, nhung cách an nói l?p di l?p l?i c?a ông trong khi di v?n
d?ng tranh c? khi?n cho ông b? g?i là “robotic” (máy móc). Rubio
Robot tr? thành m?t cách nói ?n d?, ám ch? Rubio. Trong m?t l?n
tranh lu?n t?i New Hampshire tháng 2, 2016, Marco Rubio (dang
có di?m tham dò du lu?n r?t cao, ngang ng?a v?i Trump) c?
g?ng thoát kh?i cái nhãn hi?u quái ác này. Nhung trong khi c?
thoát, ông l?p di l?p l?i d?n b?n l?n câu “He knows exactly what
he’s doing.” N?m co h?i này, Chris Christie, m?t ?ng c? viên
khác, ch? gi?u ngay: “Th?y chua, dó ch? là m?t phát bi?u 25-giây-
h?c-thu?c-lòng” (the memorized 30-second speech). Ch? trong
vòng ít phút sau, do?n video quây l?i l?i nói l?p di l?p l?i dó lan
truy?n kh?p m?ng lu?i di?n toán hình ?nh c?a m?t Rubio “the
memorized 30-second speech!” Nhóm t? này tr? thành bi?t danh
m?i c?a Rubio! Và v?i bi?t danh này, Rubio b? thua phi?u m?t
cách th?m h?i t?i cu?c b?u c? so b? d?ng C?ng Hòa di?n ra vài
ngày sau dó t?i ti?u bang New Hampshire. Qu? là m?t cách ch?p
mu vô cùng hi?u qu?!
Nhung chính Trump m?i là b?c th?y trong ngh? thu?t ch?p mu.
Ông g?i các d?i th?, dôi khi khá tùy h?ng, b?ng nh?ng tên khác
nhau: ch? gi?u dáng ngu?i nh? nh?n, th?p c?a Rubio là small
Rubio; ch? gi?u cái t?t hay u?ng nu?c c?a Rubio khi di v?n d?ng
sweat Rubio. Ch? gi?u d?i th? n?ng ký Hillary v? vi?c bà này b?
phi?u ?ng h? cu?c xâm lang Iraq (r?i sau dó, xin l?i) hay s? d?ng
email cá nhân (r?i sau dó xin l?i) là crooked Hillary (Hillary luon
l?o). Ch? gi?u cung cách v?n d?ng t? t?n, don di?u c?a Jeb Bush
b?ng low-energy Jeb, ho?c ch? gi?u s? ti?n quyên góp khá nhi?u
c?a Jeb là “puppet of the donors” (con bù nhìn c?a nh?ng ngu?i
tài tr?). Trong m?t l?n tranh lu?n, Trump g?i Cruz là “Lying Ted”
(Ted d?i trá). Trong th?c t?, không h?n Cruz d?i trá, nhung cách

nói c?a ông ta có cái gì ít dáng tin trong lúc Trump thì nghe có v?
thành th?t. Rõ ràng là Trump cu?ng di?u hóa, nhung ông ta
du?ng nhu tin nh?ng di?u ông ta nói và nói th?ng ra nh?ng gì
mình nghi. R?t cu?c, hóa ra, cách ch?p mu c?a Trump có hi?u
qu?: Ted Cruz trông có v? d?i trá th?t! Tóm l?i, có th? nói, ch?p
mu là m?t dòn tu t? d?c hi?m, m?t cách d?t tên tuy don so, khôi
hài và th?m chí h? c?p nhung có m?t hi?u qu? dáng k?. Các d?i
th? c?a Trump trong d?ng C?ng Hòa du?ng nhu b?t l?c, không
tìm ra du?c cách d?i phó, ngoài nh?ng ph?n ?ng khá th? d?ng
hay im l?ng ch?u tr?n.
Hillary Clinton, th?n tr?ng, cân nh?c, chu?n b?, nghiêm túc. (Hình:

Spencer Platt/Getty Images)
Nói chung, cách s? d?ng ngôn ng? c?a Trump gi?n d? nhung s?c
bén hon các d?i th?. Ông nói ng?n, g?n, tr?c ti?p, kh?ng d?nh,
d?t khoát. Theo cu?c nghiên c?u v? ngôn ng? c?a các ?ng c?
viên t?ng th?ng nam nay, (2) thì trong cách ch?n ch?, Sanders là
nh?t, trình d? trên h?c sinh l?p 10, ch? thua Reagan chút ít. K? dó
là Rubio, ti?p theo là Hillary và Cruz. Trump x?p h?ng chót, tuong
duong trình d? l?p 7. V? van ph?m, Rubio cao nh?t, trung bình ?
l?p 7; Hillary, Sanders và Cruz th?p hon nhi?u. Còn Trump v?n ?
h?ng chót. V? t? v?ng, phong phú và thay d?i nhi?u nh?t t? di?n
van này d?n di?n van khác là Hillary. Là m?t chính tr? gia chuyên
nghi?p, Hillary hi?u rõ s? khác nhau gi?a các lo?i khán gi? d?n
nghe, nên thay d?i cho h?p s? thích và quan di?m c?a m?i lo?i
ngu?i. Trump v?n ? h?ng chót, v?i m?t s? lu?ng t? v?ng gi?i
h?n. Tuy th?, do tính cách d? hi?u và tr?c ti?p, cách nói c?a ông
d? dàng truy?n d?t d?n nhi?u thành ph?n khác nhau trong cùng
m?t lúc.V? l?i, là ngu?i có xu hu?ng ch?ng l?i co ch? quy?n l?c
hi?n duong, t? chính ph? ? Washington cho d?n b? máy di?u
khi?n hai d?ng Dân Ch? và C?ng Hòa, Trump xu?t hi?n nhu m?t
khuôn m?t m?i l?, không gi?ng cung cách don di?u c?a các chính
tr? gia chuyên nghi?p và do dó, d? lôi cu?n qu?n chúng, nh?t là
nh?ng ngu?i da tr?ng quá chán n?n v?i nh?ng b? t?c chính tr?
thu?ng di?n ra trong chính tru?ng Hoa K?.

T?t nhiên, các chính tr? gia và gi?i h?c gi? dánh giá th?p Trump. Ít
ra là lúc d?u. Lý do r?t don gi?n: h? cho r?ng thái d? th?n tr?ng
và s? d?ng ngôn ng? thích h?p trong cung cách ?ng x? v?i qu?n
chúng là tiêu chu?n ph? bi?n, du?c m?i ngu?i ch?p nh?n. Tiêu
chu?n dó không h?n lúc nào cung hay, cung dúng và cung gây
nên hi?u qu? mong mu?n nhung rõ ràng là m?t cách ?ng x? d?y
uu th?, nh?t là v?i nh?ng ngu?i n?i ti?ng. Vô hình trung, di?u này
t?o thành m?t tr?c van hóa quy?n l?c bao g?m gi?i trí th?c,
ngành truy?n thông và ngành gi?i trí
(academia/media/entertainment Axis). Ch?/nghia c?a Trump là
m?t ngh?ch d?o d?i v?i tr?c van hóa dó. Thay vì “ph?i d?o”
(political correctness = PC), ông ta an nói b?a ph?a theo ki?u
“ch?ng-ph?i d?o” (anti-PC); thay vì l?i nói ph?i tru?c sau nhu m?t
(nh?t di quán chi = nh?t quán) d? t?o s? tin c?y, Trump là phi-
nh?t quán. Nhi?u l?n, Trump flip-flop m?t cách h?n nhiên, th?m
chí, nhu m?t th? thu?t. Hôm nay nói th? này, mai nói th? khác và
m?t l?i nói khác n?a. T?t nhiên, dây là khuy?t di?m. Nhung ông
tìm cách khai thác nó nhu m?t l?i di?m. Tru?c khi ông ta d?n nói
chuy?n trong m?t cu?c t?p h?p qu?n chúng nào dó, thu?ng thì
khán gi? và báo chí không doán bi?t ông ta s? nói nh?ng gì, s? s?
nh?c hay xúc ph?m nh?ng ai và s? nh?c, xúc ph?m ki?u nào. Ði?u
này khêu g?i trí tu?ng tu?ng và s? tò mò c?a qu?n chúng, nh?t
là d?i v?i gi?i truy?n thông, luôn luôn c?n tin gi?t gân. Ch? th?
mà, so v?i các d?i th?, Trump tiêu r?t ít ti?n d? qu?ng cáo, nhung
l?i hu?ng du?c s? chú ý t?i da c?a ngành truy?n thông d?n n?i
gi?i kinh t? gia u?c tính tr? giá d?n c? hai t? dô la n?u ph?i thuê
bao tr?c ti?p.
B?ng phân tích sau dây cho ta m?t cái nhìn v? cách an nói bi?u l?
tính cách con ngu?i nhu th? nào: (3)
Theo th? t? con s? t? cao d?n th?p, ngu?i có v? nói láo nhi?u
nh?t là Cruz (+ .88), k? d?n là Rubio (-.10), r?i Hillary (-.46),
Sanders (-.65) và ít nói láo nh?t – có nghia là thành th?t nh?t – là

Trump (-.97).
Cruz trông ra v?“giáo su” nh?t (+0.89) k? d?n là Sanders (+0.74)
r?i Hillary (+0.24). Trump là ngu?i ít có v? “giáo su nh?t” (-1.78).

Cung theo thang di?m trên, ngu?i an nói ít dàn bà nh?t (hay có
tính cách dàn ông nh?t) là Sanders (- 3.18). Trong lúc dó, ngu?i
an nói có v? dàn bà nh?t l?i là Trump (+ 4.24) r?i sau dó m?i d?n
Hillary (+ 1.14). Nói khác di, Hillary ít có v? dàn bà hon Trump.
Trump “dàn bà” vì hay d? c?p d?n “cái tôi” c?a mình: tôi giàu, tôi
gi?i, tôi dúng. Ông s? d?ng cách nói nh?m vào c?m tính ngu?i
nghe (xây b?c tu?ng ? biên gi?i Mexico-M?, c?m ngu?i H?i Giáo
nh?p cu), hay nói ki?u xách mé, xuy tì cá nhân, ch?ng h?n ch?
gi?u t?t hay u?ng nu?c c?a Rubio. Nói chung, ngôn ng? c?a
Trump có tính s? nh?c và k? th?. Nh?ng nhà nghiên c?u cho dó là
th? ngôn ng? gây xúc d?ng (emotionally-charged language), tuy
khó nghe, nhung l?i khi?n cho Trump có v? thành th?t (hon các
?ng c? viên khác). (4) Trong lúc dó, Hillary thu?ng dùng nh?ng
t? nghe kêu (big words), n?ng tính suy tu và k? ho?ch hon là gây
xúc d?ng, ch?ng h?n nhu chính ph?, gia dình, kinh nghi?m, thành
tích, y t?, ti?n nong, tr? c?p, vân vân. Nghe không có gì m?i, n?u
không mu?n nói là “bi?t r?i, kh? l?m, nói mãi!”
An nói có v? là m?t ngu?i th?t v?ng nh?t là Cruz (+1.16), k? dó là
Trump (+.23) và ít th?t v?ng nh?t (l?c quan nh?t) là Rubio.
Ngu?i an nói có v? “t?ng th?ng” nh?t là Hillary (+1.99) k? dó là
Sanders (+.92) và ít “t?ng th?ng” nh?t là Trump (-3.17).
Tóm l?i, Trump thu?ng chi?m cái “ít nh?t” và “nhi?u nh?t.”
Van và tho
Hillary là ngu?i v?t v? nh?t trong cu?c v?n d?ng tranh s? d? c?
c?a mình vì s? n?i lên b?t ng? c?a Sanders. Sanders d? ra m?t
cu?c cách m?ng, g?i là cách m?ng chính tr? (political revolution)
d?a vào qu?n chúng: t? cáo gi?i tài phi?t, dòi tang luong t?i
thi?u, dòi mi?n phí cho sinh viên d?i h?c. Ð? ch?ng l?i m?t Hillary
sành s?i và là ?ng c? viên con cung c?a d?ng, du?c s? h? tr?
d?i dào v? ti?n b?c c?a gi?i giàu có, Sanders dua ra hình ?nh
c?a m?t Hillary nh?n ti?n tài tr? c?a Wall Street và ch? ph?c v?
quy?n l?i cho gi?i tài phi?t. Ð? lôi kéo th? h? tr?, th? h?
millennials (Millennial Generation = nh?ng ngu?i tr? tu?i ra d?i
trong kho?ng tru?c và sau nam 2000), Sanders hô hào h?c d?i
h?c mi?n phí. Ð? lôi kéo giai c?p công nhân, Sanders dòi h?i tang

luong t?i thi?u lên 15 dô la/gi? và d? ra chính sách y t? toàn dân,
ai cung du?c b?o hi?m s?c kh?e không t?n ti?n. Tóm l?i,
Sanders xu?t hi?n nhu m?t ni?m hy v?ng, m?t hình ?nh m?i m?
và sáng l?n c?a tuong lai. Ngay l?p t?c, ông thu hút m?t cách
m?nh m? gi?i tr?. Trong lúc nh?ng cu?c nói chuy?n c?a Hillary
ch? có ch?ng vài tram ngu?i tham d?, cao l?m là 1000, h?u h?t là
gi?i già, nh?ng cu?c t?p h?p c?a Sanders thu?ng r?t hoành
tráng, r?t sôi n?i v?i s? tham d? cu?ng nhi?t khác thu?ng c?a
hàng ch?c ngàn ngu?i. Ði?u dó dua d?n ch? Sanders th?ng
Hillary ? r?t nhi?u ti?u bang, có noi th?ng r?t d?m. Có lúc, tru?c
phong trào ?ng h? Sanders c?a gi?i tr?, tu?ng ch?ng nhu l?ch s?
du?c l?p l?i: m?t Hillary nguyên d? nh?t phu nhân và thu?ng ngh?
si n?i danh hoàn vu thua m?t Obama da màu vô danh ti?u t?t m?t
cách cay d?ng 8 nam tru?c dây.
Ð? ch?ng l?i Sanders, Hillary làm gì?
Bà ta s? d?ng m?t ý tu?ng khá l?: campaign-in-poetry, govern-in-
prose. Ý tu?ng này xu?t phát t? m?t thành ng? dân gian, you
campaign in poetry, you govern in prose” (v?n d?ng b?ng tho, cai
tr? b?ng van) dã du?c Mario Cuomo, v?n là th? tru?ng New York,
bi?n thành m?t ?n d? chính tr? dùng làm tiêu d? tranh c?. Quái!
Van tho thì dính líu gì d?n v?n d?ng tranh c? t?ng th?ng? Hillary
ch?ng ph?i là nhà van và Sanders cung ch?ng ph?i là nhà tho.
Hãy nghe Hillary gi?i thích: “Nhu quý v? bi?t, ta có th? nói t?t c?
m?i s? ta mu?n nói trong khi tranh c?, nhung m?t khi b?u c?
xong r?i, chúng ta ph?i cùng nhau làm vi?c d? gi?i quy?t v?n n?n
mà d?t nu?c dang g?p ph?i.” V?i m?t ngu?i t?ng tr?i trong chính
tru?ng, Hillary bi?t rõ bi?n nh?ng l?i h?a h?n thành hi?n th?c là
m?t di?u r?t khó. Khi chua n?m quy?n, ngu?i ta có th? h?a h?n
d? di?u, nhung khi n?m quy?n r?i, th?c t? không cho phép th?c
hi?n du?c. Cho nên, bà không h?a h?n. Bà không mu?n ch? “hô
kh?u hi?u” hay “tranh cãi tu t?” mà ch? mu?n dua ra k? ho?ch,
mu?n gi?i quy?t v?n d? b?ng kinh nghi?m và ki?n th?c.
Thì ra th?! V?i Hillary, nh?ng chính sách Sanders d? ra trong
cu?c tranh c? ch? là nh?ng bài tho. Tho thì tùy h?ng, tùy thích,
mu?n gì nói n?y, không c?n quan tâm t?i ch? có th?c hi?n du?c

hay không. Nghia là nh?ng h?a h?n vu vo. Còn bà, bà ch? quan
tâm d?n vi?c th?c hi?n nh?ng gì có th? th?c hi?n du?c. Li?u có
làm du?c thì m?i d? ra, li?u không làm du?c thì …thôi. Ch?ng
th? mà, các bài di?n van c?a Hillary n?ng v? các sáng ki?n và
chính sách, nhung nh? v? u?c mo. Trong m?t l?n tranh lu?n,
du?c h?i v? uu tiên hàng d?u là gì, bà li?t kê m?t lô các di?u c?n
làm, t? s? d?ng di?n m?t tr?i cho d?n h? giá thu?c hay cham sóc
gia dình, vân vân. Theo bà, phe c?p ti?n di tìm v?n tho, trong lúc
bà là m?t ngu?i dam mê nh?ng di?u c?n làm d? dua ra qu?c h?i
thông qua, nghia là bà ch? mu?n vi?t van, th? van xuôi, van t?
th?c. Hillary cho r?ng Sanders hình nhu tin tu?ng r?ng ông ta có
th? hoàn thành chuong trình c?a ông nhu m?t chi?c dua th?n,
vung chi?c dua lên là…m?i chuy?n thay d?i, là cách m?ng hoàn
thành. Ðây cung chính là di?u mà bà cáo bu?c ?ng c? viên tr?
tu?i da den Obama tru?c dây. “Lý thuy?t không d?, m?t t?ng
th?ng ph?i th?c t?,” Hillary phát bi?u. Bà không quan tâm d?n
nh?ng ý tu?ng nghe r?t hay trên gi?y t? nhung không bao gi?
th?c hi?n du?c. Hillary g?i Sanders là ?ng c? viên m?t-v?n-d?
(one-issue candidate); hon th? n?a, ?ng c? viên tu?ng tu?ng

(imaginary candidate).
Trong lúc dó, Sanders t?p trung, chuyên tâm qu?ng di?n th? gi?i
quan và vi?n ki?n c?a mình, không c?n bi?t d?n nh?ng tr? ng?i.
Hình ?nh m?t Sanders tóc tai nhàu nhò, b?c pho, dáng d?p ngh?
si, an nói hùng h?n, nhi?t tình tru?c hàng ch?c ngàn thanh thi?u
niên ng?i ng?i s?c s?ng, là m?t bài tho l?n, d? s?c dánh b?t m?t
Hillary d?-nh?t-phu-nhân-thu?ng-ngh?-si-b?-tru?ng-ngo?i-giao.
Ði?u quan tr?ng không ph?i là tài hùng bi?n, ngh? thu?t tranh cãi
c?a ông, mà là ni?m c?m h?ng và s? say mê c?a nh?ng ngu?i
tr? dang khát khao s? thay d?i. Thành th?, các lu?n c? th?c t?
mà Hillary nêu ra không d? dàng dánh d? du?c con l?c Sanders.
Gi?i tr? v?n tìm d?n Sanders. Nhu tru?c dây gi?i tr? tìm d?n v?i
Obama, ch? vì h? tin r?ng “Yes, we can.” H? mo m?ng. H? thích
du?c vu?t ve b?i ni?m hy v?ng hon là nh?ng tr? ng?i trong th?c
t?.

Du?ng nhu d?n d?n, Hillary dã nh?n ra di?u dó. Trong nh?ng l?n
v?n d?ng v? sau, Hillary có thêm vào m?t ít ch?t “tho”: Cung dòi
tang luong t?i thi?u lên 12, r?i 15; cung phê phán gi?i tài phi?t,
phê phán Wall Street… Báo chí g?i là bà b? Sanders d?y d?n
sang “t?” (t? khuynh). Và r?t cu?c, bà cung th?ng. Hú h?n! Th?c
ra, cái cách làm tho c?a Hillary ch? là th? tho gu?ng, ch?ng gây
nên tác d?ng gì dáng k?. Ch?ng qua, ng?n l?a Sanders cung ch?
là l?a rom. Ông khoái trá v?i gi?i tr? mà quên m?t gi?i già, khoái
ngu?i da tr?ng mà quên m?t ngu?i da màu, khoái m?t n?i mà
quên m?t b? chìm. Ngu?i ta thà an com ngu?i mà yên tâm hon
an com m?i, bi?t dâu dau b?ng! Vi?t van d? còn hon làm tho

hay.
Th?c ra, Hillary ch?ng h? vi?t van.
Còn Sanders thì ch?ng mu?n làm tho. Th?m chí, ông quên luôn
c? ngu?i làm tho cho mình. Do m?t tình c? trong khi di l?c tìm h?
so c?a Sanders t?i Burlington tháng 6 nam 2015, m?t thông tín
viên c?a t? Guardian Anh, tìm th?y m?t bài tho vi?t tay có t?a d?
là Burlington Snow (Tuy?t Burlington). Tác gi? là m?t nhà tho tên
tu?i Hoa K?, Allen Ginsberg. (5) Ginsberg là ngu?i M? g?c Do
Thái, cung nhu Sanders. Bài tho du?c vi?t vào m?t ngày tuy?t
ph? tháng 2 nam 1986, khi nhà tho d?n tham Burlington và tham
ngu?i th? tru?ng 4 nhi?m k? c?a thành ph? này là Sanders. Tuy
không h? nh?c d?n tên Sanders nhung rõ ràng là bài tho du?c
c?m h?ng b?i – và gián ti?p ca ng?i – ngu?i th? tru?ng xã h?i
ch? nghia này. Ðu?c ph? bi?n r?ng rãi trên m?ng lu?i trong th?i
gian Sanders di v?n d?ng tranh c?, bài tho dã tang thêm ni?m
c?m h?ng cho nh?ng ngu?i yêu tho và các ngu?i ?ng h?

Sanders. (6)
Bài tho tìm th?y qu? là m?t tình c? lý thú trong cu?c tranh c? nam

nay.

Socialist snow on the streets

Socialist talk in the Maverick bookstore

Socialist kids sucking socialist lollipops

Socialist poetry in socialist mouths
-aren’t the birds frozen socialists?

Aren’t the snowclouds blocking the airfield

Social Democratic Appearances?
Isn’t the socialist sky owned by

the socialist sun?

Earth itself socialist, forests, rivers, lakes

furry mountains, socialist salt

in oceans?
Isn’t this poem socialist? It doesn’t

belong to me anymore.
(T?m d?ch:
Tuy?t xã h?i ch? nghia trên du?ng
Chuy?n trò xã h?i ch? nghia trong ti?m sách Maverick
Nh?ng d?a bé xã h?i ch? nghia mút k?o xã h?i ch? nghia
Tho xã h?i ch? nghia trong nh?ng cái mi?ng xã h?i ch? nghia
-ph?i chang nh?ng con chim cung là nh?ng nhà xã h?i ch? nghia
l?nh cóng?
Ph?i chang nh?ng dám tuy?t xã h?i ch? nghia ph? kín phi tru?ng
cung là Nh?ng Di?n M?o Dân Ch? Xã H?i Ch? Nghia?
Ph?i chang b?u tr?i xã h?i ch? nghia cung du?c s? h?u b?i m?t
tr?i xã h?i ch? nghia?
Ð?t dai chính nó cung là xã h?i ch? nghia, r?i r?ng, r?i sông, r?i
h? ao, núi r?ng r?m r?p, và c? mu?i trong d?i duong cung xã h?i
ch? nghia
Và ngay c? bài tho này cung xã h?i ch? nghia? Nó ch?ng còn
thu?c v? tôi n?a r?i)
Bài tho không có gì d?c s?c, nhung t?o khá nhi?u ?n tu?ng vì s?
l?p di l?p l?i nhóm t? “xã h?i ch? nghia.” Nó không nói d?n hình
?nh m?t thiên du?ng hay m?t xã h?i hoàn ch?nh, h?nh phúc mà
ch? dua ra nh?ng hình ?nh d?y u?c mo c?a m?t xã h?i, noi mà
m?i s? v?t d?u nhu?m màu xã h?i ch? nghia, t? tuy?t trên du?ng
ph? cho d?n b?u tr?i, chim chóc, m?t tr?i…Và k? c? chính bài
tho. Isn’t this poem socialist? It doesn’t belong to me anymore. À,
thì ra, xã h?i ch? nghia có nghia là phi-cá nhân! Bài tho mang hoi
hu?m c?a m?t khôi hài ý nh?.

R?t nhi?u l?n, nhìn Sanders hùng h?n thuy?t trình v? cu?c cách
m?ng chính tr? c?a ông tru?c hàng ch?c ngàn thanh niên sinh
viên h?c sinh l?a tu?i millennials, tôi không kh?i nh? l?i ni?m say
mê c?a th? h? chúng tôi ? Vi?t Nam th?i th?p niên 1960. M?t s?
b?n tôi say mê lý tu?ng C?ng S?n và tham gia ho?t d?ng. Riêng
tôi và nhi?u b?n bè khác thì không thích C?ng S?n, nhung h?u
nhu ai cung u?c mo m?t cu?c cách m?ng xã h?i: bình d?ng, dân
t?c, gi?i phóng, không còn áp b?c, b?t công, không có k? giàu
ngu?i nghèo…Th?c t? cho th?y, trong c? th? k? qua, t?t c? ch? là
nh?ng u?c mo. Cái g?i là xã h?i ch? nghia ch? dua d?t nu?c vào
ch? l?c h?u, áp b?c, chi?n tranh, nghèo dói. Nh?ng tu?ng các
kinh nghi?m cay d?ng t? các nu?c C?ng S?n ch? nghia xã h?i
trôi h?n vào lãng quên c?a l?ch s?, ?y th? mà ? nu?c Hoa K? d?i
tu b?n vào th? k? 21 này, v?n còn m?t Sanders hùng h?n hô hào
cách m?ng xã h?i ch? nghia và lôi kéo hàng tram ngàn thanh
thi?u niên vào cu?c. Ch?ng l? ông mu?n bi?n Hoa K? thành m?t
Trung C?ng, Vi?t Nam? Hay B?c Hàn, Cu Ba?
Ðúng là ông Sanders làm… tho!
Nói tho và van, nhung ch?ng có bài van nào cung ch?ng có bài
tho nào. Ch? là m?t cái n?p d?y tho d? che d?y m?t hi?n th?c van
xuôi xuong xóc!
Ngu?i và ch?
Sau nh?ng ?n ào náo nhi?t dua tranh c?a nh?ng ngu?i mu?n th?
s?c, bây gi? ch? còn Trump d?i di?n v?i Hillary. M?t ông/m?t bà.
Hai ?ng c? viên và hai b? máy tranh c? b?t d?u v?n hành. Bây
gi? thì không còn van. Cung ch?ng còn tho. Mà là m?t cu?c d?u
lo?i hoành tráng kéo dài d?n tháng 11. Chính sách thì dã có.
Chiêu bài cung dã có. Chiêu th?c nào s? du?c s? d?ng? Nh?ng
v?t den nào trong ti?u s? cá nhân s? b? dem ra soi mói, m? x??
Bi?n d?ng x?y ra, t?o ?nh hu?ng lên cu?c dua?
Riêng tôi, tôi quan tâm d?n ch?/nghia. Nên d? k?t lu?n bài vi?t,
tôi ch?n ra m?t s? l?i/ch? di?n hình mà Trump và Hillary phát
bi?u trong nhi?u d?p khác nhau.

Trump:

-“My life has been about winning. My life has not been about
losing.” (Ð?i tôi ch? toàn là thành công. Ð?i tôi không h? th?t b?i)
-“Part of the beauty of me is that I am very rich.” (M?t ph?n trong
cái d?p ? tôi là tôi r?t giàu)
-“We can’t continue to allow China to rape our country” (Chúng ta
không th? cho phép Tàu c? mãi hi?p dâm d?t nu?c chúng ta)
-“With the proper woman you don’t need Viagra” (V?i ngu?i ph?
n? thích h?p thì b?n không c?n d?n Viagra)
Donald Trump, b?c tr?c, bày t?, xông xáo, tràn d?y cá tính. (Hình:

David Becker/Getty Images)
-“I will build a great wall – and nobody builds walls better than me,
believe me – and I’ll build them very inexpensively. I will build a

great, great wall on our southern border, and I will make Mexico
pay for that wall. Mark my words.” (Tôi s? xây m?t b?c tu?ng l?n
– tin tôi di, ch?ng ai xây tu?ng gi?i hon tôi dâu – và tôi s? xây
chúng giá r?t r?. Tôi s? xây m?t b?c tu?ng l?n, th?t l?n trên biên
gi?i phía nam nu?c ta, và tôi s? bu?c Mexico ph?i tr? ti?n xây
tu?ng. Hãy nh? l?i tôi nói.)
-“It’s freezing and snowing in New York – we need global
warming!” (? New York, tr?i quá l?nh và tuy?t nhi?u – chúng ta
c?n ?m nóng toàn c?u!)
-“I’ve said if Ivanka weren’t my daughter, perhaps I’d be dating
her.” (Tôi dã nói là n?u Ivanka mà không ph?i là con gái tôi, có l?
tôi s? h?n hò v?i nàng)

Hillary:
-“Like it or not, women are always subject to criticism if they show
too much feeling in public.” (Dù thích hay không, ph? n? luôn luôn
d? b? phê bình n?u h? bày t? quá nhi?u xúc c?m gi?a ch?n công
c?ng)
-“I have a million ideas. The country can’t afford them all.” (Tôi có
c? tri?u ý tu?ng. (Nhung) d?t nu?c không th? dung ch?a t?t c?

chúng)
-“The difference between a politician and a statesman is that a

politician thinks about the next election while the statesman think
about the next generation.” (S? khác nhau gi?a m?t chính tr? gia

và m?t chính khách là chính tr? gia thì suy nghi v? cu?c b?u c?
s?p t?i trong khi chính khách thì suy nghi v? th? h? s?p t?i)
-“I think that you can disagree with people and debate over their

positions with issues without engaging in the politics of personal
destruction.” (Tôi cho r?ng b?n có th? không d?ng ý v?i ngu?i
khác và tranh cãi v? các v?n d? h? nêu ra mà không muu d? phá
ho?i cá nhân)
-“If I want to knock a story off the front page, I just change my
hairstyle.” (N?u tôi mu?n l?y di m?t câu chuy?n ra kh?i trang bìa,
tôi ch? c?n thay ki?u tóc)

-Women are the largest untapped reservoir of talent in the world.
(Ph? n? là h? ch?a tài nang l?n nh?t chua khai thác h?t c?a th?
gi?i)
-“Human rights are women’s rights, and women’s rights are
human rights.” (Quy?n con ngu?i là quy?n ph? n? và quy?n ph?
n? là quy?n con ngu?i)
-“I think that if you live long enough, you realize that so much of

what happens in life is out of your control, but how you respond to
it is in your control. That’s what I try to remember.” (Tôi cho r?ng
n?u b?n s?ng d? lâu, b?n s? nh?n ra r?ng b?n không th? ki?m
soát h?t r?t nhi?u di?u x?y ra trong cu?c d?i c?a b?n, nhung b?n
có th? ki?m soát du?c cách mà b?n d?i phó v?i chúng. Ðó là di?u
mà tôi c? nh?)
Trump: l? ch?, l? nghia.
Hillary: quen ch?, quen nghia. So so!
Ngu?i sao ch? v?y! Ph?i chang?
C? b?n nam m?t l?n, ngu?i M? l?i l?y dao kéo ra t? gi?i ph?u
chính mình. Khác v?i tinh th?n t?t khoe x?u che thu?ng th?y, M?
l?i t?t khoe, x?u cung khoe. V?n d?ng tranh c? y nhu th? là cái
d?p d? các ?ng c? viên t? cáo chính d?t nu?c mình. Nu?c M? r?t
cu?c, qua tranh c?, là m?t con b?nh kinh niên. Cái mã ngoài nào
là giàu có, van minh, tân ti?n, hùng m?nh, nhân quy?n, t? do, dân
ch?, vân vân và vân vân, qua mi?ng c?a các ?ng c? viên, là m?t
d?t nu?c d?y d?y nh?ng di?u tiêu c?c: b?t công, gi?t ngu?i,
kho?ng cách bi?t l?n lao gi?a giàu-nghèo, tham nhung, kinh t?

suy thoái, ngu?i giàu thì tr?n thu?, k? l?i t?c th?p l?i dóng thu?
nhi?u… S? hi?n di?n c?a Sanders v?i hàng tram ngàn sinh viên
h?c sinh ?ng h? cung nhu s? hi?n di?n c?a Trump v?i nh?ng
chính sách m?i l?, khác thu?ng, c?c doan, cho th?y nu?c M?
dang d?i di?n v?i nh?ng v?n n?n l?n lao. Y nhu th? nu?c M? này
là m?t cái gì dang hu h?ng, tan rã. Nó c?n m?t cu?c “cách m?ng”:
political revolution (Sanders). Nó m?t di tính cách vi d?i v?n có,
nên ph?i “make America great again” (Trump). Các t?ng l?p nhân
dân b? ngan cách, không du?c hu?ng th? quy?n l?i d?ng d?u,
c?n ph?i phá v? các rào c?n: break down all barriers (Hillary).
?y th? mà, cái nu?c M? dó, m?i dây, l?i v?n du?c Putin, con
ngu?i Nga kiêu ng?o ?y, th?a nh?n: M? v?n là siêu cu?ng.
Cái gì làm M? tr? thành m?t siêu cu?ng? Có l? vì nó bi?t gi?i
ph?u chính mình.
Nó bi?t mình là m?t con b?nh. Luôn luôn có b?nh. Nhà nu?c là
m?t con b?nh. Ð?ng phái là m?t con b?nh. Không ai là hào quang
c?a ai. Không ai là anh hùng c?a ai. Không ai là s? nghi?p c?a ai.
Không ai là th?n thánh c?a ai. Không ai ph?i n? ai. Không ai ph?i
bi?t on ai. Không có cái gì là dúng, sai vinh vi?n.
Vâng, M? là siêu cu?ng.
M?t siêu cu?ng b?nh ho?n!


Click to View FlipBook Version