รายงานการสืบเสาะอิสระของนักเรียน โครงการบ้านวิทยาศาสตร์น้อย ประเทศไทย ระดับประถมศึกษา ปีการศึกษา 2566 เรื่อง ข้าวแต๋นสีสันสวยด้วยธรรมชาติ ชั้นประถมศึกษาปีที่ 1 โรงเรียนบ้านทุ่งชมพู สำ นักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษา ขอนแก่น เขต 5 สำ นักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน กระทรวงศึกษาธิการ
คำ นำ ผู้จัดทำ โครงงานเรื่อ รื่ ง ข้า ข้ วแต๋นสีสั สี น สั สวยด้วยธรรมชาติ เป็น ป็ โครงงานประเภท การสำ รวจและการสัง สั เกต ในโครงการบ้า บ้ นนัก นั วิทยาศาสตร์น้อ น้ ยแห่งห่ ประเทศไทย นัก นั เรีย รี นได้เรีย รี นรู้ก รู้ ารทดลองวิทยาศาสตร์ เป็น ป็ กระบวนการ แสวงหาความรู้ การค้นคว้าหาคำ ตอบในสิ่งที่นัก นั เรียนอยากเรียนรู้ หรือสงสัย ด้วยวิธีก ธี าร ต่าง ๆ เช่นช่การสัง สั เกต การสำ รวจ การคิดและแก้ไขปัญหา นัก นั เรีย รี นได้ลงมือ มืปฏิบัติ บั ติกิจกรรมและได้เรียนรู้จ รู้ ากประสบการณ์ส ณ์ ามารถนำ ไปประยุกต์ใช้ใช้ นชีวิ ชีวิตประจำ วันได้ ขอขอบพระคุณสำ นักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษา ขอนแก่น เขต 5 ผู้บริหารโรงเรียน ครูและบุคลากรทางการศึกษาทุกท่าน ที่มีส่วนในการสนับสนุนการดำ เนินกิจกรรมให้บรรลุตามวัตถุประสงค์ หวังเป็นอย่างยิ่งว่าโครงงานบ้านนักวิทยาศาสตร์น้อยของโรงเรียนจะเป็น ประโยชน์และเป็นแนวทางในการดำ เนินกิจกรรมที่เกี่ยวข้องต่อไป ก
สารบัญ บั เรื่อ รื่ ง หน้า คำ นำ ก สารบัญ บั ข ที่มาและความสำ คัญ 1 วัตถุประสงค์ 1 ขอบเขตการศึก ศึ ษา 2 กระบวนการทดลอง 2 ขั้น ขั้ ตอนการดำ เนินนิงาน 4 วิเคราะห์ข้ ห์ อ ข้ มูล มู 18 สรุปผล 18 ประโยชน์ที่ น์ที่ได้รับ 18 ภาคผนวก ข
ชื่อ ชื่โครงงาน ข้า ข้ วแต๋นสีสันสวยด้วยธรรมชาติ ผู้จัผู้ จั ดทำ นัก นั เรียนชั้น ชั้ ประถมศึก ศึ ษาปีที่ ปี ที่ 1 โรงเรีย รี นบ้า บ้ นทุ่ง ทุ่ ชมพู สพป. ขอนแก่น เขต 5 ครูที่ปที่ รึก รึ ษา นางสาวสรัญญา มะโนทัย นางสาวสุพรรณวิภา สมศรี นางสาวกมลทิพย์ วิเชีย ชี รเลิศ 1. ที่ที่ ที่ที่ ที่ที่ มาและความสำสำสำสำ สำสำ คัคั คัคั ญ 1 จากการศึก ศึ ษาพืช พื ในท้องถิ่นพบว่ามีพื มี ช พื จำ นวนหลายชนิดนิที่ สามารถนำ สีของพืช พื มาใช้ใช้ นการประกอบอาหาร ขนม หรือ รื สร้า ร้ งเป็น ป็ ผลิตภัณฑ์ต่าง ๆ ได้อย่าย่งหลากหลาย ผู้จัผู้ จั ดทำ จึงมีก มี ารคิดค้นการแปรรูปข้า ข้ วแต๋นสีสั สี น สั ใหม่ที่ม่ที่มีสี มี แ สี ตกต่าง ไปจากเดิมเพื่อ พื่ ให้น่ ห้ าน่ รับประทานมากขึ้น ขึ้ โดยการทดลองทำ ข้า ข้ วแต๋นจากสี ธรรมชาติซึ่ง ซึ่ได้สีจาก ใบเตย อัญชัน ชั ฟัก ฟั ทอง และแคร์ร ร์ อต จนได้ออกมาเป็น ป็ ข้า ข้ วแต๋นสีสันสวยงาม 2. วัวั วัวั ตถุถุป ถุถุ ระสงค์ค์ ค์ค์ 1. เพื่อ พื่ ศึก ศึ ษาสีข สี องพืช พื 2. เพื่อ พื่ ให้นั ห้ ก นั เรีย รี นได้เรียนรู้วิ รู้ วิธีก ธี ารทำ ขนมข้า ข้ วแต๋น
ศึก ศึ ษาพืช พื ที่ให้สี ห้ สั สี น สั ที่แตกต่างกันในบริเวณโรงเรีย รี นบ้า บ้ นทุ่ง ทุ่ ชมพู และใน หมู่บ้ มู่ า บ้ นทุ่ง ทุ่ ชมพู ตำ บลทุ่ง ทุ่ ชมพู อำ เภอภูเ ภู วียง จังหวัดขอนแก่น 2 3. ขอบเขตของการศึศึก ศึศึ ษา 4. กระบวนการทดลอง 4.1 ระบุบุ บุบุ ปัปัญ ปัปั หา อาหารและขนมในปัจ ปั จุบัน บั ใช้ส ช้ ารสัง สั เคราะห์เ ห์ป็น ป็ ส่วส่นผสมจำ นวน มาก ผู้จัผู้ จั ดทำ จึงมีแ มี นวคิดในการนำ สีจ สี ากธรรมชาติเพื่อ พื่ มาทดแทน 4.2 ตั้ตั้ ตั้ตั้ ตั้ตั้ งสมมติติ ติติ ฐาน สีจ สี ากธรรมชาติสามารถนำ มาทดแทนสีสัง สั เคราะ์ได้
4. กระบวนการทดลอง (ต่ต่ ต่ต่ อ) 4.3 ตัตั ตัตั วแปรของการทดลอง ตัตั ตัตั วแปรต้ต้ ต้ต้ น ตัตั ตัตั วแปรตาม ตัตั ตัตั วแปรควบคุคุม คุคุ ขนมข้า ข้ วแต๋นมีสี มี ที่ สีที่แตกต่างกัน ศึก ศึ ษาสีที่ สีที่ได้จากพืช พื ต่างชนิดนิกัน ปริมริาณ เวลา สถานที่ 3 4.4 รวบรวมข้ข้อ ข้ข้ มูมูล มูมู 1. สำ รวจพืช พื ในโรงเรีย รี นและหมู่บ้ มู่ บ้ านทุ่ง ทุ่ ชมพู เลือกพืช พื และเก็บตัวอย่าย่งที่จะนำ มาทำ การทดลอง เช่นช่ ใบเตย (ให้สี เขีย ขี ว) ฟัก ฟั ทอง (ให้สี ห้ เ สี หลือง) อัญชัน ชั (ให้สี ห้ น้ำ สี น้ำเงิน) แคร์ร ร์ อต (ให้สี ห้ ส้ สี ส้ ม) 2. 3. ศึก ศึ ษาวิธีการแปรรูปขนมข้า ข้ วแต๋น
เพื่อ พื่ น ๆ สังสัเกตเห็น ห็ ไหมว่าดอกไม้แ ม้ ต่ละ ชนิดมีสี มี ที่ สี แ ที่ ตกต่าง กันหรือ รืไม่ เรานำ สีที่ สี ไที่ ด้จากดอกไม้ มาทำ อะไรได้บ้า บ้ งนะ ถ้านำ มาทำ อาหาร และขนมจะได้ไหมนะ 5. ขั้ขั้ ขั้ขั้ น ขั้ขั้ ตอนการดำดำ ดำดำ ดำดำเนินิน นินิ งาน ขั้น ขั้ ที่ 1 การสร้า ร้ งความสนใจ คำคำคำคำคำคำถามที่ที่ที่ที่ที่ที่ นันัก นันั เรีรียนสนใจ สีจ สี ากธรรมชาติที่จะนำ มาแปรรูปข้า ข้ วแต๋นสามารถใช้สี ช้ สี จากพืช พื ชนิดนิ ใดได้บ้าง 4
5. ขั้ขั้ ขั้ขั้ น ขั้ขั้ ตอนการดำดำ ดำดำ ดำดำเนินิน นินิ งาน (ต่ต่ ต่ต่ อ) 1.เก็บพืช พื ที่จะนำ มาทดลอง ประกอบด้วย ใบเตย อัญชัน ชั ฟัก ฟั ทอง แคร์รอต ขั้น ขั้ ที่ 2 การสำ รวจและค้นหา การสำ รวจพืช พื ในโรงเรียนบ้า บ้ นทุ่ง ทุ่ ชมพูแ พู ละหมู่บ้ มู่ า บ้ นทุ่ง ทุ่ ชมพู 5
2.นำ พืช พื ที่จะทำ การทดลองมาล้างให้ส ห้ ะอาดและชั่ง ชั่ปริมริาณของพืช พื ให้ไห้ ด้ ปริมาณเท่ากัน 5. ขั้ขั้ ขั้ขั้ น ขั้ขั้ ตอนการดำดำ ดำดำ ดำดำเนินิน นินิ งาน (ต่ต่ ต่ต่ อ) ขั้น ขั้ ที่ 3 การอธิบาย 6
2.นำ พืช พื ที่จะทำ การทดลองมาล้างให้ส ห้ ะอาดและชั่ง ชั่ปริมริาณของพืช พื ให้ไห้ ด้ ปริมาณเท่ากัน (ต่อ) 5. ขั้ขั้ ขั้ขั้ น ขั้ขั้ ตอนการดำดำ ดำดำ ดำดำเนินิน นินิ งาน (ต่ต่ ต่ต่ อ) ขั้น ขั้ ที่ 3 การอธิบาย (ต่อ) 7
3. นำ พืช พื แต่ละชนิดนิที่ล้างแล้วไปปั่น ปั่ ในเครื่อ รื่ งปั่น ปั่ และแยกกากพืช พื และน้ำ ออกเพื่อ พื่ ให้ไห้ ด้ปริมาณ 500 มิลมิลิลิตร 5. ขั้ขั้ ขั้ขั้ น ขั้ขั้ ตอนการดำดำ ดำดำ ดำดำเนินิน นินิ งาน (ต่ต่ ต่ต่ อ) ขั้น ขั้ ที่ 3 การอธิบาย (ต่อ) 8
4. นำ ข้า ข้ วเหนีย นี วมาชั่ง ชั่ให้ไห้ ด้ปริมริาณ 3 ถ้วยตวง จำ นวน 4 ถ้วย แล้วนำ น้ำ สี จากพืช พื มาแช่ข้ช่า ข้ วโดยใช้เ ช้ วลาประมาณ 3 ชั่ว ชั่โมง 5. ขั้ขั้ ขั้ขั้ น ขั้ขั้ ตอนการดำดำ ดำดำ ดำดำเนินิน นินิ งาน (ต่ต่ ต่ต่ อ) ขั้น ขั้ ที่ 3 การอธิบาย (ต่อ) 9
5. นำ ข้าข้ วที่แช่ไช่ว้ไปนึ่งนึ่ให้สุห้ ก 5. ขั้ขั้ขั้ขั้นขั้ขั้ ตอนการดำดำดำดำ ดำดำเนินินนินิ งาน (ต่ต่ต่ต่อ) ขั้นขั้ ที่ 3 การอธิบาย (ต่อ) 10
6. นำ ข้า ข้ วเหนีย นี วที่ได้มาปั้น ปั้ เป็น ป็ แผ่นผ่วงกลม ทั้ง 4 สี แล้วนำ ไปผึ่ง ผึ่ แดด โดย ใช้เ ช้ วลาประมาณ 3 วัน 5. ขั้ขั้ ขั้ขั้ น ขั้ขั้ ตอนการดำดำ ดำดำ ดำดำเนินิน นินิ งาน (ต่ต่ ต่ต่ อ) ขั้น ขั้ ที่ 3 การอธิบาย (ต่อ) 11
6. นำ ข้า ข้ วเหนีย นี วที่ได้มาปั้น ปั้ เป็น ป็ แผ่นผ่วงกลม ทั้ง 4 สี แล้วนำ ไปผึ่ง ผึ่ แดด โดย ใช้เ ช้ วลาประมาณ 3 วัน (ต่อ) 5. ขั้ขั้ ขั้ขั้ น ขั้ขั้ ตอนการดำดำ ดำดำ ดำดำเนินิน นินิ งาน (ต่ต่ ต่ต่ อ) ขั้น ขั้ ที่ 3 การอธิบาย (ต่อ) 12
7. นำ ข้า ข้ วที่แห้ง ห้ แล้วมาทอดให้ก ห้ รอบฟู 5. ขั้ขั้ ขั้ขั้ น ขั้ขั้ ตอนการดำดำ ดำดำ ดำดำเนินิน นินิ งาน (ต่ต่ ต่ต่ อ) ขั้น ขั้ ที่ 3 การอธิบาย (ต่อ) 13
8. ทำ น้ำ ตาลเคี่ยวโดยนำ น้ำ เปล่า น้ำ ตาลมะพร้า ร้ ว และน้ำ ตาลทราย มา เคี่ยวให้เ ห้ ข้า ข้ กันจนเหนีย นี ว 5. ขั้ขั้ ขั้ขั้ น ขั้ขั้ ตอนการดำดำ ดำดำ ดำดำเนินิน นินิ งาน (ต่ต่ ต่ต่ อ) ขั้น ขั้ ที่ 3 การอธิบาย (ต่อ) 14
9. นำ น้ำ ตาลเคี่ยวที่ได้มาราดบนแผ่นผ่ข้า ข้ วแต๋น รอให้น้ำ ห้ น้ำตาลเคี่ยวเย็น ย็ พร้อมรับประทาน 5. ขั้ขั้ ขั้ขั้ น ขั้ขั้ ตอนการดำดำ ดำดำ ดำดำเนินิน นินิ งาน (ต่ต่ ต่ต่ อ) ขั้น ขั้ ที่ 3 การอธิบาย (ต่อ) 15
ขั้น ขั้ ที่ 4 การขยายความรู้ นัก นั เรียนชั้น ชั้ ประถมศึก ศึ ษาปีที่ ปี ที่ 1 ร่วร่มกันนำ เสนอและอภิปรายความรู้เ รู้ กี่ยว กับพืช พื ที่นำ มาศึก ศึ ษา 5. ขั้ขั้ ขั้ขั้ น ขั้ขั้ ตอนการดำดำ ดำดำ ดำดำเนินิน นินิ งาน (ต่ต่ ต่ต่ อ) 16
ขั้น ขั้ ที่ 5 การประเมิน มิ ผล 1.นัก นั เรียนสามารถเลือกใช้สี ช้ ของพืช พื ในการนำ มาทำ ขนมข้า ข้ วแต๋นได้ 2.นัก นั เรียนสามารถทำ ขนมข้า ข้ วแต๋นให้มี ห้ สี มี สั สี น สั น่าน่รับ รั ประทานได้ 5. ขั้ขั้ ขั้ขั้ น ขั้ขั้ ตอนการดำดำ ดำดำ ดำดำเนินิน นินิ งาน (ต่ต่ ต่ต่ อ) 17
6. วิวิ วิวิ เคราะห์ห์ข้ข้ ห์ห์ อ ข้ข้ มูมูล มูมู จากการสำ รวจพืช พื ในท้องถิ่นทำ ให้รู้ ห้ รู้ จั รู้ จั กพืช พื แต่ละชนิดนิที่ให้สี ห้ ที่ สีที่แตก ต่างกัน และสีข สี องพืช พื บางชนิดนิสามารถนำ มาประกอบอาหารและขนม ได้ 7. สรุรุ รุรุ ปผล จากการศึก ศึ ษาและทำ การทดลองขนมข้าวแต๋นจากสีธ สี รรมชาติ ผลการทดลองพืช พื ในท้องถิ่น ใช้สี ช้ จ สี ากธรรมชาติมาทดแทนสีสั สี ง สั เคราะ์ได้ โดยใบเตย ให้สี ห้ เ สี ขีย ขี ว ฟัก ฟั ทอง ให้สี ห้ สี เหลือง อัญชัน ชั ให้สีน้ำ เงิน และแคร์ รอต ให้สี ห้ ส้ สี ม ส้ ซึ่ง ซึ่ ทำ ให้เ ห้ ราได้ขนมที่ปลอดจากสีสั สี ง สั เคราะห์แ ห์ ละไม่เม่ ป็น ป็ อันตรายต่อสุข สุ ภาพ 18 8. ประโยชน์น์ที่ที่ น์น์ ที่ที่ ที่ที่ได้ด้ ด้ด้ รัรับ รัรั 1. นัก นั เรีย รี นได้เรีย รี นรู้สี รู้ จ สี ากธรรมชาติที่ได้จากพืช พื หลายชนิดนิ 2.นัก นั เรีย รี นได้ลงมือ มืปฏิบัติ บั ติจริงริในการทำ ขนมข้า ข้ วแต๋น
ภาคผนวก
การสำ รวจ
วัสดุ/ ดุ อุปกรณ์ แคร์ร ร์ อต ฟัก ฟั ทอง อัญชัน ชั ใบเตย ข้าวเหนีย นี ว น้ำ เปล่า
วัสดุ/ ดุ อุปกรณ์ น้ำ มัน มั พืช พื น้ำ ตาลมะพร้า ร้ ว น้ำ ตาลทรายแดง เกลือป่น ทัพพี กระชอน
วัสดุ/ ดุ อุปกรณ์ ถ้วย จาน ช้อ ช้ น ถ้วยตวง ตะแกรง กระทะ
วัสดุ/ ดุ อุปกรณ์ หม้อ ม้ นึ่ง หวดนึ่งข้าว ขันโตก ถาด เครื่อ รื่ งปั่น เตาแก๊ส
ขั้นตอนการทำ
ขั้นตอนการทำ
ขั้นตอนการทำ
ขั้นตอนการทำ
ขั้นตอนการทำ
ขั้นตอนการทำ
ขั้นตอนการทำ
แบบบัน บั ทึกการสำ รวจ
ตัวอย่า ย่ งแบบบัน บั ทึกการสำ รวจ ของนักเรีย รี น
โรงเรียนบ้านทุ่งชมพู สำ นักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาขอนแก่นเขต 5 สำ นักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน กระทรวงศึกษาธิการ