วิชาศาสนาหน้าที่พลเมือง ระดับ ม.ปลาย

วชิ า ศาสนาและหน้าทพี่ ลเมอื ง (สค31002)
ระดับมัธยมศกึ ษาตอนปลาย

ศูนย์การศกึ ษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศยั อาเภอเชียงคา

โครงสรา้ งรายวิชาศาสนาและหน้าพลเมือง

ประเทศไทย เปนประเทศทีม่ กี ารปกครองในระบอบประชาธิปไตยอนั มีพระมหากษัตรยิ ทรงเปนประมขุ
มปี ระชากรอาศยั อยหู ลายเช้อื ชาติ มภี าษา ศาสนา วฒั นธรรม

ความเชือ่ ทแี่ ตกตางกนั การใหความรเู กยี่ วกบั ความสาํ คัญ หลกั ธรรมทางศาสนา และวัฒนธรรม
คานิยมของประเทศตาง ๆ ตลอดจน ความเปนมา หลกั การ ความสําคัญ ของรฐั ธรรมนูญแหงราช
อาณาจักรไทย หลักการอยรู วมกัน หลักการสาํ คัญของประชาธิปไตย และคณุ ธรรม จริยธรรม
คานยิ มในการอยรู วมกันอยางสนั ติ สามัคคี ปรองดอง หลักสิทธมิ นษุ ยชน และความตระหนักในการมี
จติ สํานึกในการมีสวนรวมที่จะปองกนั และปราบปราม การทุจริต จะทําใหคนในสงั คมไทยสามารถ

นําหลักการคําสอนและกฎระเบียบตาง ๆ ของสังคม มาปรบั ใชในการดาํ เนนิ ชวี ติ ของตนได
อยางถกู ตอง มคี วามสขุ อนั จะสงผลตอความสนั ตสิ ุขของสังคม

สาระการเรียนรู้

เป็นสาระท่ีเก่ียวกับศาสนาต่างๆที่เก่ียวข้องกับกาํ เนิดศาสนาและศาสดาของ
ศาสนาต่างๆหลักธรรมสาํ คัญของศาสนาตา่ งๆการเผยแพร่ ศาสนาความขดั แยง้ ใน
ศาสนาการปฏบิ ัติตนใหอ้ ยู่รว่ มกนั อยา่ งสนั ตสิ ุขการฝึกจิตในแตล่ ะศาสนาการพฒั นา
ปัญญาในการแกไ้ ข ปัญหาตนเองครอบครวั ชุมชนและสังคมวฒั นธรรมประเพณีดา้ น
ภาษาการแตง่ กายอาหารประเพณีสาํ คัญๆของประเทศต่างๆในโลกการอนรุ กั ษ์และสบื
ทอดวัฒนธรรมประเพณกี ารมีสวนรวมในการสบื ทอดและปฏิบัติตนเปนแบบอยางใน
การอนุรกั ษวฒั นธรรมตามประเพณีของชาติและการเลอื กปรับใชวฒั นธรรมตางชาติได
อยางเหมาะสมกบั ตนเองและสังคมไทยคานิยมที่พึงประสงคของสงั คมไทยและ
ประเทศตางๆในโลกการปฏบิ ตั ิตนเปนผนู ําในการปองกนั และแกไขพฤติกรรมไมเปนท่ี
พงึ ประสงคในสังคมไทย

ผลการเรียนรูที่คาดหวงั
๑.อธบิ ายประวัตหิ ลกั คําสอนและการปฏบิ ตั ติ นตามหลักศาสนาท่ีตนนับถอื
2. เหน็ ความสาํ คญั ของวฒั นธรรมประเพณแี ละมสี วนในการปฏบิ ัติตนตามวัฒนธรรมประเพณที องถิ่น
3. ปฏบิ ตั ิตนตามหลกั ธรรมทางศาสนาวัฒนธรรมประเพณี
4. ยอมรบั และปฏิบตั ิตนเพือ่ การอยรู วมกันอยางสันตสิ ุขในสังคมทม่ี ีความหลากหลายทางศาสนาวัฒนธรรม
ประเพณี
ขอบขายเนอ้ื หา
1 ความหมายคณุ คาและประโยชนของศาสนา
2 พทุ ธประวัติและหลักธรรมคําสอนของพทุ ธศาสนา
3 ประวตั ศิ าสดาและคาํ สอนของศาสนาอิสลาม
4 ประวัตศิ าสดาและคาํ สอนของศาสนาครสิ ต
5 ประวติ ิศาสนาพราหณ-ฮนิ ดูและคาํ สอน
6 ประวตั ศิ าสดาของศาสนาซิกซและคําสอน
7 การเผยแผศาสนาตางๆในโลก
8 กรณีตัวอยางปาเลสไตน

หลกั ธรรมของพระพทุ ธศาสนา

1.หลักธรรมเพือ่ ความหลุดพน้ เฉพาะตวั
2.หลักธรรมเพื่อการอย่รู ่วมกนั ในสงั คม

หลกั ธรรมเพ่อื ความหลุดพน้ เฉพาะตัว

อรยิ สัจ 4 แปลว่า ความจรงิ อันประเสริฐ มีอยู่ 4 ประการ คือ
1.ทุกข์ คือ สภาพท่ที นได้ยาก ภาวะที่ทนอยูใ่ นสภาพเดิมไมไ่ ด้ สภาพทบี่ ีบค้ัน ได้แก่
การเกดิ แก่ เจ็บ ตาย การพลดั พรากจากสิ่งอนั เปน็ ที่รัก การปรารถนาสงิ่ ใดแล้วไม่
สมหวังกับสิ่งนน้ั
2.สมทุ ยั คือ สาเหตุทที่ ําให้เกิดทกุ ข์ ไดแ้ ก่ ตณั หา ดังน้ีคอื
-กามตณั หา ความทะยานอยากในกาม
-ภวตัณหา ความทะยานอยากเปน็ โนน่ เปน็ นี่
-วิภวตณั หา ความทะยาน ไมอ่ ยากเป็นโนน่ ไมอ่ ยากเปน็ น่ี

3.นิโรธ คือ ความดับทุกข์ ไดแ้ ก่ ดับสาเหตทุ ่ที าํ ให้เกดิ ทกุ ข์
4.มรรค คอื แนวฏิบัติทีน่ ําไปส่คู วามดับทกุ ข์ มีองคป์ ระกอบแปดประการ คอื
-สัมมาทฏิ ฐิ ความเห็นชอบ
-สมั มาสังกัปปะ ความดําหรชิ อบ
-สมั มาวาจา เจราจาชอบ
-สมั มากมั มนั ตะ การทาํ งานชอบ
-สมั มาอาชีวะ การเลยี้ งชีพชอบ
-สัมมาวายามะ ความพยายามชอบ
-สมั มาสติ การระลกึ ชอบ
-สัมมาสมาธิ ตั้งใจชอบ

หลกั ธรรมเพอ่ื การอยู่ร่วมกนั ในสงั คม

สัปปรุ ิสธรรม 7 คอื หลักธรรมของคนดี หรือหลกั ธรรมของสตั ตบุรษุ
7ประการ ไดแ้ ก่
1.รูจ้ กั เหตุ (ธมั มัญตุ า) หมายถึง ความเป็นผู้รู้จักเหตุ วเิ คราะหห์ าสาเหตุต่างๆ
2.รจู้ ักผล (อัตถญั ญตุ า) หมายถึง ความเปน็ ผู้รู้จักผลทเี่ กิดขึน้ จากการกระทํา
3.รู้จกั ตน (อัตตัญญตุ า) หมายถึง ความเปน็ ผรู้ ู้จักตนทงั้ ในด้านความรู้ คณุ ธรรมและ
ความสามารถ
4.รจู้ กั ประมาณ (มัตตัญญตา) หมายถงึ ความเป็นผูร้ จู้ กั ประมาณ ร้จู กั ความพอดี
5.รจู้ ักกาลเวลา (กาลัญญตุ า) หมายถงึ ความเปน็ ผู้ร้จู ากกาลเวลา รู้วา่ เวลาไหนควรทําอะไร
6.รูจ้ กั ชุมชน (ปรสิ ญั ญุตา) หมายถึง ความเปน็ ผรู้ ู้จกั ปรับตนใหเ้ หมาะสมกับสภาพชมุ ชน
7.รู้จักบคุ คล (ปคุ คลญั ญุตา) หมายถงึ ความเป็นผู้รจู้ กั ปรบั ตนให้เหมาะสมกับบคุ คล

อทิ ธิบาท4 คอื หลกั ธรรมทน่ี าํ ไปส่คู วามสาํ เร็จแหง่ กิจการ มีอย4ู่
ประการคอื
1.ฉนั ทะ คือ ความพอใจ ใฝ่รกั ใฝ่หาความร้ใู นทางสรา้ งสรรค์
2.วริ ิยะ คอื ความเพยี รพยายาม ความอดทน ไมย่ ่อท้อ
3.จิตตะ คือ ความเอาใจใส่ และต้งั ใจแน่วแนใ่ นการทาํ งาน
4.วิมงั สา คอื ความหมน่ั ใช้ปญั ญาและสติ และการคิดไตรต่ รอง

กุศลธรรมบถ 10 เปน็ หนทางแห่งการทําความดี
แบ่งออกเปน็ 3 ทาง คือ
1.กายกรรม หมายถึง ความประพฤตดิ ีที่แสดงออกทางกาย 3 ประการ
-เว้นจาการฆา่ สตั ว์ -เว้นจากการลักทรัพย์ -เวน้ จากการประพฤตผิ ดิ ในกาม
2.วจีกรรม หมายถงึ การเป็นผู้มคี วามประพฤตดิ ที างวาจา 4 ประการ
-เว้นจากการพูดเทจ็ -เว้นจากการพดู ส่อเสยี ด
-เวน้ จากการพูดคาํ หยาบ -เว้นจากการพูดเพอ้ เจ้อ
3.มโนกรรม หมายถงึ ความประพฤติดที างใจ 3 ประการ
- ไมอ่ ยากไดข้ องเขา -ไมพ่ ยาบาทปองรา้ ยผูอ้ น่ื -มีความเหน็ ที่ถูกต้อง

สงั คหวัตถุ 4 เปน็ หลักธรรคําสอนเพอ่ ยดึ เหนีย่ วจติ ใจ ใหม้ คี วามรกั ใคร่
นับถือกันมากขนึ้ ประกอบด้วย
1.ทาน คอื การให้ เป็นสงิ่ ของท่ีตนให้ด้วยความเตม็ ใจ เพื่อเป็นประโยชน์แก่ผูร้ บั
2.ปยิ วาจา คอื การเจรจาด้วยถ้อยคําทีไ่ พเราะ อ่อนหวาน
3.อัตถจริยา คือ ประพฤติในส่ิงที่เป็นประโยชน์แกก่ นั ช่วยเหลือซึ่งกนั และกัน
4.สมานัตตา คือ การวาตนให้เสมอตน้ เสมอปลาย เหมาะสมกบั ฐานะ

ใบงานทา้ ยบท

ให้นักศึกษาตอบคาํ ถามต่อไปน้ีลงในสมุดแบบฝกึ หัด

1.นักศกึ ษาสามารถนาํ หลกั อรยิ ะสจั 4 มาปรับใช้ในชีวิตประจาํ วันในด้านใดบา้ ง
จงอธิบาย
2.นักศึกษาสามารถนาํ หลกั ธรรมใด ไปปรบั ใชใ้ นด้านการทาํ งาน จงอธิบาย