การสร้างคำ

การสรา้ งคา

ท23102 ภาษาไทยพืน้ ฐาน
คณุ ครูอรณี มูลป้อม

คามลู

เปน็ คำดง้ั เดิมทีม่ ใี ชใ้ นภำษำไทย มีควำมหมำย
สมบรู ณ์ชัดเจนในตวั เอง อำจเป็นคำไทยแท้หรอื คำยืมจำก
ภำษำตำ่ งประเทศก็ได้ มี 2 ชนดิ

1. คามูลพยางค์เดยี ว

เปน็ คำพยำงคเ์ ดยี วทีม่ คี วำมหมำย เช่น
กนิ นอน ร้อน เย็น เกม กรรม แชร์ เทป
เก๊ียว กง๋ โต๊ะ

2. คามูลหลายพยางค์

คำทม่ี ีสองพยำงคข์ ึ้นไปมีควำมหมำยในตัวไม่
สำมำรถแยกพยำงค์ในคำออกได้ เพรำะจะทำให้ไม่ได้
ควำมหมำย เช่น มะลิ โหระพำ บะหม่ี นมัสกำร
เฉำกว๊ ย วจิ ำรณ์ สตกิ เกอร์

การสรา้ งคาในภาษาไทย

คาประสม คาซอ้ น คาซา้

คาประสม

กำรนำเอำคำมูลต้ังแตส่ องคำข้นึ ไป
มำรวมกัน เกิดคำใหม่ ควำมหมำยใหม่
โดยอำจมเี คำ้ ควำมหมำยเดมิ หรอื มี
ควำมหมำยเปลี่ยนไปก็ได้

การประสมคา คามลู คาประสม
คำไทย+คำไทย
หำง เสอื หำงเสอื
คำไทย+
ภำษำต่ำงประเทศ ยก เมฆ ยกเมฆ
(คำไทย) (คำบำลี
คำต่ำงประเทศ+คำ สันสกฤต)
ตำ่ งประเทศ
บตั ร เชิญ บตั รเชิญ
(คำบำลี (คำเขมร)
สนั สกฤต)

ตัวอย่างคาประสม

กนิ เมือง ใจเสีย แม่ยาย นา้ แข็งไส
ขีดเสน้ ตาย หนา้ ออ่ น เบาใจ หัวสงู
ตนี ผี หมาวดั ผา้ ขรี ิว หกั ใจ เตาถ่าน

คาซ้อน

คำซอ้ น เป็นกำรสรำ้ งคำโดย
นำคำมูลท่มี คี วำมหมำยเหมือนกัน
ใกล้เคียงกัน หรือตรงกนั ขำ้ มมำวำง
ซอ้ นกัน เกิดคำใหม่ มคี วำมหมำย
ใหม่ โดยควำมหมำยใหม่อำจกว้ำงขึ้น
หนกั แน่นข้ึนหรอื เบำลงกไ็ ด้

คำที่นำมำซ้อนมคี วำมหมำยเหมือนกนั

กำร งำน ภู เขำ
จิต ใจ ป่ำ ดง
ร่ำง กำย ซอ่ื ตรง
ทอง คำ น่งิ เฉย

คาที่นามาซอ้ นมีความหมายคล้ายกนั

แข้ง ขา แตก รา้ ว
ไข มัน บีบ นวด
ทบุ ตี
หยุด พัก
เจ็บ แสบ ขวา้ ง ปา

คำท่นี ำมำซ้อนมคี วำมหมำยตรงกนั ข้าม

ใกล้ ไกล
หน้า หลงั

ผดิ ถกู
สงู ตา ดาขาว

คำซ้ำ

เป็นกำรสร้ำงคำเพอ่ื ใหเ้ กิด
ควำมหมำยใหมว่ ธิ ีหนึ่ง โดยกำรนำ
คำเดิมมำกล่ำวซ้ำ

คาซา

ใช้ไม้ยมก(ๆ) กากับ เลน่ เสยี งวรรณยกุ ต์
เดก็ ๆ อยู่ทไ่ี หน นอ้ งสำวเธอซ้วยสวย

ควำมรูแ้ ค่งู ๆ ปลำ ๆ กบั ข้ำวแมอ่ ร้อยอรอ่ ย

คาสมาส - สนธิ

คาสมาส

กำรสรำ้ งคำสมำสในภำษำไทยได้
แบบอยำ่ งมำจำกภำษำบำลแี ละสันสกฤต โดย
นำคำบำล-ี สันสกฤต ตัง้ แตส่ องคำมำตอ่ กัน
หรอื รวมกัน

คาสมาสแบบสมาส (การชน)
1 เปน็ คาบาลี + สันสกฤต เท่านน้ั

วรรณ+คดี = วรรณคดี
สาระ+คดี = สารคดี
ธน + บัตร = ธนบัตร

คาสมาสแบบสมาส (การชน)

02 แปลจากหลงั มาหนา้

➢ อคั คีภัย –- ภยั ทเี่ กิดจากไฟ
➢ อุทกภยั –- ภัยทีเ่ กิดจากนา้
➢ ครศุ าสตร์ –- วชิ าครู
➢ อุบัติเหตุ -- เหตุท่ีเกดิ ขนึ้ อยา่ ง

กะทนั หัน

คาสมาสแบบสมาส (การชน)

03 ไม่ปรากฏรปู สระ และ ตัวการนั ต์

พละ + ศกึ ษา = พลศกึ ษา
กาละ + เทศะ = กาลเทศะ
ชวี ะ + วิทยา = ชีววิทยา

คาสมาสแบบสมาส (การชน)

04 อ่านตอ่ เนอ่ื งเสยี งกนั

➢ภมู ิศาสตร์ → พู-ม-ิ สาด
➢แพทยศาสตร์ → แพด-ทะ-ยะ-สาด
➢วิสาขบูชา → วิ-สา-ขะ-บู-ชา

05 คาท่ีมภี าษาอนื่ เขา้ มาผสมคาบาลี
สันสกฤต ไมน่ บั เป็นคาสมาส

ผลไม้ พลเมือง ยกเมฆ

สนธิ (การเช่อื ม)

เปน็ วธิ ีกลมกลืนเสียงของคาทมี่ าจากภาษา
บาลี-สนั สกฤต มาเช่อื มตอ่ กัน ทาใหเ้ สยี งพยางค์
หลังของคาแรกกลมกลืนกันกับเสยี งพยางคแ์ รกของ
คาหลงั แบง่ ออกเป็น

คาสมาสแบบสนธิ (การเชอ่ื ม)

1 สระสนธิ

1.1 ตัดสระทา้ ยคาแรก ใชส้ ระแรกคาหลงั
หมิ ะ + อาลยั = หิมาลยั

ชล + อาลัย = ชลาลัย

วร + โอกาส = วโรกาส

คาสมาสแบบสนธิ (การเชอื่ ม)

1.2 ตัดสระท้ายคาแรก เปลี่ยนสระแรกคาหลงั
อะ เปลี่ยนเป็น อา
อิ เปลี่ยนเปน็ เอ
อุ เปลยี่ นเป็น อหู รือโอ

อะ เปลี่ยนเปน็ อา

ธรรม + อธปิ ไตย = ธรรมาธิปไตย
เทศ + อภิบาล = เทศาภิบาล
ประชา + อธปิ ไตย = ประชาธิปไตย

อิ เปลีย่ นเปน็ เอ

นร + อิศวร = นเรศวร
คช + อินทร์ = คเชนทร์
มหา+ อสิ ี = มเหสี

ยกเวน้ ภูมิ+อินทร์
มุน+ิ อนิ ทร์
โกสีย์+อนิ ทร์

อุ เปลยี่ นเปน็ โอ

นย + อุบาย = นโยบาย

ชล + อทุ ร = ชโลธร

วน + อุทยาน = วโนทยาน

อุ เปลีย่ นเปน็ อู

ราช + อุปถมั ภ์ = ราชูปถมั ภ์
คณุ + อุปการ = คณุ ปู การ
ราชินี + อปุ ถัมภ์ = ราชินปู ถัมภ์

คาสมาสแบบสนธิ (การเชอ่ื ม)

2 พยัญชนะสนธิ มนัส เปน็ มโน
มนัส มโน รโห รหสั รหสั เปน็ รโห

มนัส+มัย = มโนมัย
มนัส+ธรรม = มโนธรรม
มนสั +คติ = มโนคติ
รหสั +ฐาน = รโหฐาน

ทสุ ทรุ นิส นิร

ทสุ +กนั ดาร = ทรุ กันดาร
ทุส+ชน = ทรุ ชน
ทุส + พิษ = ทุรพิษ
นสิ +อาศ = นิราศ
นิส+คณุ = นิรคณุ

คาสมาสแบบสนธิ (การเชอ่ื ม)

3 นฤคหติ สนธิ (๐)

1.สนธิกับวรรค กะ (ก ข ค ฆ ง) เปลี่ยน ๐ เป็น ง

ส + กร = สงั กร
ส + เกต = สงั เกต
ส + ขาร = สังขาร

2. สนธกิ ับวรรค จะ (จ ฉ ช ฌ ญ) เปลย่ี น ๐ เปน็ ญ

ส + จร = สัญจร
ส + ชาติ = สญั ชาติ
ส + ญา = สัญญา

3. สนธิกบั วรรค ฏะ (ฏ ฐ ฑ ฒ ณ) เปลย่ี น ๐ เปน็ ณ

ส + ฐาน = สัณฐาน

4. สนธกิ ับวรรค ตะ (ต ถ ท ธ น) เปลย่ี น ๐ เป็น น

ส + ดาน = สันดาน
ส + โดษ = สันโดษ

5. สนธิกับวรรค ปะ (ป ผ พ ภ ม) เปล่ียน ๐ เปน็ ม

ส + บัติ = สมบตั ิ
ส + บูรณ์ = สมบูรณ์
ส + ภพ = สมภพ

6 สนธิกบั เศษวรรค (ย ร ล ว ศ ษ ส ห ฬ อ)
เปลย่ี น ๐ เป็น ง

ส + โยค = สงั โยค
ส + วร = สังวร
ส + หรณ์ = สังหรณ์