ประวตัิ วนัสุนทรภ ู่ผลงานของสุนทรภ ู่กวี 4 แผ่นดินของไทย วนัสุนทรภู่ตรงกบัวนัที่26 มิถุนายน ของทุกปีสุนทรภู่เป็ นกวีเอก 4 แผน่ดินของประเทศไทย ที่มี ผลงานที่มีชื่อเสียงมากมาย เช่น นิราศเมืองแกลง นิราศภูเขาทอง นิราศอิเหนา นิทานเรื่องพระอภัยมณี สุภาษิตสอนหญิง บทเสภาเรื่องขุนช้างขุนแผน เป็ นต้น จากผลงานของสุนทรภู่เรามาตามชีวประวตัิกวีเอก ของไทย เรื่องราวชีวิตกวี 4 แผน่ดิน และผลงานอนัทรงคุณค่ากนัค่ะ ประวตัิสุนทรภู่ พระสุนทรโวหาร นามเดิม ภู่หรือที่เรียกกนัทวั่ ไปวา่สุนทรภู่(26 มิถุนายน พ.ศ. 2329 - พ.ศ. 2398) เป็ นอาลักษณ์ชาวไทยที่มีชื่อเสียงเชิงกวีไดร้ับยกยอ่งเป็น เชกสเปี ยร์แห่งประเทศไทย เกิด หลงัจากต้งักรุงรัตนโกสินทร์ได้4 ปี และได้เข้ารับราชการเป็ นอาลักษณ์ราชสํานักในรัชสมัย พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย
เมื่อสิ้นรัชกาลไดอ้อกบวชเป็นเวลาร่วม 20 ปีก่อนจะกลบัเขา้รับราชการอีกคร้ังในปลายรัชสมยั พระบาทสมเด็จพระนงั่เกลา้เจา้อยหู่วั โดยเป็นอาลกัษณ์ในสมเด็จเจา้ฟ้าจุฑามณีกรมขุนอิศเรศรังสรรค์ใน สมัยรัชกาลที่ 4 ไดเ้ลื่อนตาํแหน่งเป็น พระสุนทรโวหารเจา้กรมอาลกัษณ์ฝ่ายพระราชวงับวร ซ่ึงเป็น ตาํแหน่งราชการสุดทา้ยก่อนสิ้นชีวติ สุนทรภู่เป็นกวทีี่มีความชาํนาญทางดา้นกลอน ไดส้ร้างขนบการประพนัธ์กลอนนิทานและกลอนนิราศข้ึน ใหม่จนกลายเป็นที่นิยมอยา่งกวา้งขวางสืบเนื่องมาจนกระทงั่ถึงปัจจุบนัผลงานที่มีชื่อเสียงของสุนทรภู่มี มากมายหลายเรื่อง เช่น นิราศภูเขาทอง นิราศสุพรรณ เพลงยาวถวายโอวาท กาพย์พระไชยสุริยา และ พระ อภัยมณี เป็ นต้น โดยเฉพาะเรื่อง พระอภยัมณีไดร้ับยกยอ่งจากวรรณคดีสโมสรวา่เป็นยอดของวรรณคดีประเภทกลอนนิทาน และเป็นผลงานที่แสดงถึงทกัษะความรู้และทศันะของสุนทรภู่อยา่งมากที่สุด งานประพนัธ์หลายชิ้นของ สุนทรภู่ไดร้ับเลือกให้เป็นส่วนหน่ึงในหลกัสูตรการเรียนการสอนนบัแต่อดีตมาจนถึงปัจจุบนัเช่น กาพย์ พระไชยสุริยา นิราศพระบาท และอีกหลายๆ เรื่อง ปี พ.ศ. 2529 ในโอกาสครบรอบ 200 ปีชาตกาล สุนทรภู่ไดร้ับยกยอ่งจากองคก์ารยเูนสโกให้เป็น บุคคลสําคัญของโลกด้านงานวรรณกรรม ผลงานของสุนทรภู่ยงัเป็นที่นิยมในสังคมไทยอยา่งต่อเนื่องตลอด มาไม่ขาดสายและมีการนาํไปดดัแปลงเป็นสื่อต่างๆ เช่น หนงัสือการ์ตูน ภาพยนตร์เพลงรวมถึงละคร มี การก่อสร้างอนุสาวรียส์ุนทรภู่ไวท้ี่ตาํบลกร่ําอาํเภอแกลงจงัหวดัระยอง บา้นเกิดของบิดาของสุนทรภู่และ เป็นที่กาํเนิดผลงานนิราศเรื่องแรกของท่านคือ นิราศเมืองแกลง นอกจากน้ียงัมีอนุสาวรียแ์ห่งอื่นๆ อีกเช่น ที่วัดศรีสุดาราม ที่จังหวัดเพชรบุรี และจังหวัดนครปฐม วนัเกดิของสุนทรภู่คือวนัที่26 มิถุนายนของทุกปีถือเป็น วนัสุนทรภู่ซึ่งเป็นวันส าคัญด้านวรรณกรรม ของไทย มีการจดักิจกรรมเชิดชูเกียรติคุณและส่งเสริมศิลปะการประพนัธ์บทกวจีากองคก์รต่างๆ โดยทวั่ ไป
istockphotoวัดเทพธิดา รามวรวหิารวดัที่เคยเป็นที่พาํนกัของสุนทรภู่กวเีอกแห่งกรุงรัตนโกสินทร์ สุนทรภู่มีชื่อเดิมวา่ภู่เกิดในสมยัรัชกาลที่1 แห่งกรุงรัตนโกสินทร์เมื่อวนัจนัทร์เดือน 8 ข้ึน 1 คํ่า ปี มะเมีย จุลศักราช 1148 เวลาเช้า 2 โมง (ตรงกบัวนัที่26 มิถุนายน พ.ศ. 2329) ณ บริเวณด้าน เหนือของพระราชวงัหลงัซ่ึงเป็นบริเวณสถานีรถไฟบางกอกนอ้ยปัจจุบนัน้ีเชื่อวา่หลงัจากสุนทรภู่เกิดไดไ้ม่ นาน บิดามารดาก็หยา่ร้างกนับิดาออกไปบวชอยทู่ ี่วดัป่ากร่ําอนัเป็นภูมิลาํเนาเดิม ส่วนมารดาไดเ้ขา้ไปอยใู่น พระราชวังหลัง ถวายตัวเป็ นนางนมของพระองค์เจ้าหญิงจงกล พระธิดาในเจ้าฟ้ากรมหลวงอนุรักษ์เทเวศร์
ดงัน้นัสุนทรภู่จึงไดอ้ยใู่นพระราชวงัหลงักบัมารดาและไดถ้วายตวัเป็นขา้ในกรมพระราชวงัหลงัสุนทรภู่ยงั มีนอ้งสาวต่างบิดาอีกสองคน ชื่อฉิมและนิ่ม เชื่อกนัวา่ ในวยัเด็กสุนทรภู่ไดร้่ําเรียนหนงัสือกบัพระในสํานกัวดัชีปะขาว(ซ่ึงต่อมาไดร้ับพระราชทานนาม ในรัชกาลที่ 4 วา่วดัศรีสุดาราม อยรู่ ิมคลองบางกอกนอ้ย) ตามเน้ือความส่วนหน่ึงที่ปรากฏใน นิราศ สุพรรณ ต่อมาไดเ้ขา้รับราชการเป็นเสมียนนายระวางกรมพระคลงัสวน ในกรมพระคลงัสวน แต่ไม่ชอบ ทาํงานอื่นนอกจากแต่งบทกลอน ซ่ึงสามารถแต่งไดด้ีต้งัแต่ยงัรุ่นหนุ่ม จากสาํนวนกลอนของสุนทรภู่เชื่อวา่ ผลงานที่มีการประพนัธ์ข้ึนก่อนสุนทรภู่อายไุด้20 ปี(คือก่อน นิราศเมืองแกลง) เห็นจะไดแ้ก่กลอนนิทาน เรื่อง โคบุตร สุนทรภู่ลอบรักกบันางขา้หลวงในวงัหลงัคนหน่ึง ชื่อแม่จนัชะรอยวา่หล่อนจะเป็นบุตรหลานผมู้ีตระกูล จึงถูกกรมพระราชวงัหลงักริ้วจนถึงใหโ้บยและจาํคุกคนท้งัสองแต่เมื่อกรมพระราชวงัหลงัเสด็จทิวงคตในปี พ.ศ. 2349 จึงมีการอภยัโทษแก่ผถูู้กลงโทษท้งัหมดถวายเป็นพระราชกุศล หลงัจากสุนทรภู่ออกจากคุกก็ เดินทางไปหาบิดาที่เมืองแกลงจงัหวดัระยองการเดินทางคร้ังน้ีสุนทรภู่ไดแ้ต่ง นิราศเมืองแกลง พรรณนา สภาพการเดินทางต่างๆ เอาไวโ้ดยละเอียด และลงทา้ยเรื่องวา่แต่งมาใหแ้ก่แม่จนั"เป็นขนัหมากมิ่งมิตร พิสมยั" ในนิราศไดบ้นัทึกสมณศกัด์ิของบิดาของสุนทรภู่ไวด้ว้ยวา่เป็น "พระครูธรรมรังษี" เจา้อาวาสวดัป่า กร่ํากลบัจากเมืองแกลงคราวน้ีสุนทรภู่จึงไดแ้ม่จนัเป็นภรรยา แต่กลบัจากเมืองแกลงเพียงไม่นาน สุนทรภู่ตอ้งติดตามพระองคเ์จา้ปฐมวงศใ์นฐานะมหาดเล็กตามเสด็จไป ในงานพิธีมาฆบูชาที่พระพุทธบาท (เขตจังหวัดสระบุรีในปัจจุบัน) เมื่อปี พ.ศ. 2350 สุนทรภู่ไดแ้ต่ง นิราศพระบาท พรรณนาเหตุการณ์ในการเดินทางคราวน้ีดว้ย สุนทรภู่กบัแม่จนัมีบุตรดว้ยกนั 1 คน ชื่อหนูพดั ไดอ้ยใู่นความอุปการะของเจา้ครอกทองอยู่ส่วนหนุ่มสาว ท้งัสองมีเรื่องระหองระแหงกนัเสมอจนภายหลงัก็เลิกรากนัไป หลงัจาก นิราศพระบาท ที่สุนทรภู่แต่งในปี พ.ศ. 2350 ไม่ปรากฏผลงานใดๆ ของสุนทรภู่อีกเลยจนกระทงั่เขา้รับราชการในปีพ.ศ. 2359
istockphotoพระอภัยมณี การเข้ารับราชการของสุนทรภู่ สุนทรภู่ได้เข้ารับราชการในกรมพระอาลักษณ์เมื่อ พ.ศ. 2359 ในรัชสมัยรัชกาลที่ 2 มูลเหตุในการได้ เขา้รับราชการน้ีไม่ปรากฏแน่ชดัแต่สันนิษฐานวา่อาจแต่งโคลงกลอนไดเ้ป็นที่พอพระทยัทราบถึงพระ เนตรพระกรรณจึงทรงเรียกเขา้รับราชการแนวคิดหน่ึงวา่สุนทรภู่เป็นผแู้ต่งกลอนในบตัรสนเท่ห์ซ่ึงปรากฏ ชุกชุมอยใู่นเวลาน้นัอีกแนวคิดหน่ึงสืบเนื่องจาก"ช่วงเวลาที่หายไป"ของสุนทรภู่ซ่ึงน่าจะใชว้ชิากลอนทาํ มาหากินเป็นที่รู้จกัเลื่องชื่ออยู่ชะรอยจะเป็นเหตุใหถู้กเรียกเขา้รับราชการก็ได้ เมื่อแรกสุนทรภู่รับราชการเป็นอาลกัษณ์ปลายแถว มีหนา้ที่เฝ้าเวลาทรงพระอกัษรเพื่อคอยรับใช้แต่มีเหตุให้ ไดแ้สดงฝีมือกลอนของตวัเมื่อพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหลา้นภาลยัทรงแต่งกลอนบทละครในเรื่อง "รามเกียรต์ิ" ติดขดัไม่มีผใู้ดต่อกลอนไดต้อ้งพระราชหฤทยัจึงโปรดใหสุ้นทรภู่ทดลองแต่ง ปรากฏวา่แต่ง ได้ดีเป็ นที่พอพระทัย จึงทรงพระกรุณาฯ เลื่อนให้เป็น ขนุสุนทรโวหารการต่อกลอนของสุนทรภู่คราวน้ี เป็นที่รู้จกัทวั่ ไป เนื่องจากปรากฏรายละเอียดอยใู่นพระนิพนธ์ชีวติและงานของสุนทรภู่ของสมเด็จฯ กรม พระยาดาํรงราชานุภาพ บทกลอนในรามเกียรต์ิที่สุนทรภู่ไดแ้ต่งในคราวน้นัคือ ตอนนางสีดาผกูคอตายและ
ตอนศึกสิบขนุสิบรถ ฉากบรรยายรถศึกของทศกณัฐ์สุนทรภู่ไดเ้ลื่อนยศเป็น หลวงสุนทรโวหารในเวลา ต่อมาไดร้ับพระราชทานบา้นหลวงอยทู่ ี่ท่าชา้ง ใกลก้บัวงัท่าพระและมีตาํแหน่งเขา้เฝ้าเป็นประจาํคอยถวาย ความเห็นเกี่ยวกบัพระราชนิพนธ์และพระนิพนธ์วรรณคดีเรื่องต่างๆ รวมถึงไดร้่วมในกิจการฟ้ืนฟู ศิลปวฒันธรรมช่วงตน้กรุงรัตนโกสินทร์โดยเป็นหน่ึงในคณะร่วมแต่งขนุชา้งขนุแผน ข้ึนใหม่ ระหว่างรับราชการ สุนทรภู่ตอ้งโทษจาํคุกเพราะถูกอุทธรณ์วา่เมาสุราทาํร้ายญาติผใู้หญ่แต่จาํคุกไดไ้ม่นาน ก็โปรดพระราชทานอภยัโทษ เล่ากนัวา่เนื่องจากพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหลา้นภาลยัทรงติดขดับทพระ ราชนิพนธ์เรื่องสังขท์องไม่มีใครแต่งไดต้อ้งพระทยัภายหลงัพน้โทษ สุนทรภู่ไดเ้ป็นพระอาจารย์ถวาย อักษรสมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้าอาภรณ์ พระราชโอรสในรัชกาลที่ 2 เชื่อวา่สุนทรภู่แต่งเรื่อง สวสัดิ รักษา ในระหวา่งเวลาน้ีและในระหวา่งรับราชการอยนู่้ีสุนทรภู่แต่งงานใหม่กบัแม่นิ่ม มีบุตรดว้ยกนัหน่ึง คน ชื่อพอ่ตาบ สุนทรภู่รับราชการอยู่เพยีง 8 ปีเมื่อถึงปี พ.ศ. 2367 พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัยเสด็จ สวรรคต หลงัจากน้นัสุนทรภู่ก็ออกบวช แต่จะไดล้าออกจากราชการก่อนออกบวชหรือไม่ยงัไม่ปรากฏแน่ ชดัแมจ้ะไม่ปรากฏโดยตรงวา่สุนทรภู่ไดร้ับพระบรมราชูปถมัภจ์ากราชสาํนกัใหม่ในพระบาทสมเด็จพระ นงั่เกลา้เจา้อยหู่วัแต่กไ็ดร้ับพระอุปถมัภจ์ากพระบรมวงศานุวงศพ์ระองคอ์ื่นอยเู่สมอเช่น ปีพ.ศ. 2372 สุนทรภู่ไดเ้ป็นพระอาจารยถ์วายอกัษรเจา้ฟ้ากลางและเจา้ฟ้าปิ๋ว พระโอรสในเจา้ฟ้ากุณฑลทิพยวดีปรากฏ ความอยใู่น เพลงยาวถวายโอวาท นอกจากน้นัยงัไดอ้ยใู่นพระอุปถมัภข์องพระองคเ์จา้ลกัขณานุคุณ และกรม หมื่นอปัสรสุดาเทพ ซ่ึงปรากฏเน้ือความในงานเขียนของสุนทรภู่บางเรื่องวา่สุนทรภู่แต่งเรื่อง พระอภยัมณี และ สิงหไตรภพ ถวาย
istockphotoพระอภยัมณีและ นางผเีส้ือสมุทร สุนทรภู่บวชอยู่เป็นเวลา 18 ปีระหวา่งน้นั ไดย้า้ยไปอยวู่ดัต่างๆ หลายแห่ง เท่าที่พบระบุในงานเขียนของ ท่านไดแ้ก่วดัเลียบ วดัแจง้วดัโพธ์ิวดัมหาธาตุและวดัเทพธิดาราม งานเขียนบางชิ้นสื่อใหท้ราบวา่ ในบางปี ภิกษุภู่เคยตอ้งเร่ร่อนไม่มีที่จาํพรรษาบา้งเหมือนกนัผลจากการที่ภิกษุภู่เดินทางธุดงคไ์ปที่ต่างๆ ทวั่ประเทศ ปรากฏผลงานเป็นนิราศเรื่องต่างๆ มากมายและเชื่อวา่น่าจะยงัมีนิราศที่คน้ ไม่พบอีกเป็นจาํนวนมากโดย งานเขียนชิ้นสุดทา้ยที่ภิกษุภู่แต่งไวก้่อนลาสิกขาบท คือรําพนัพิลาป โดยแต่งขณะจาํพรรษาอยทู่ ี่วดัเทพธิดา ราม พ.ศ. 2385
istockphotoสุดสาคร และ ม้านิลมังกร ปี พ.ศ. 2385 ภิกษุภู่จาํพรรษาอยทู่ ี่วดัเทพธิดาราม ที่มีกรมหมื่นอปัสรสุดาเทพทรงอุปถมัภ์คืนหน่ึงหลบั ฝันเห็นเทพยดาจะมารับตวัไป เมื่อตื่นข้ึนคิดวา่ตนถึงฆาตจะตอ้งตายแลว้จึงประพนัธ์เรื่อง รําพนัพิลาป พรรณนาถึงความฝันและเล่าเรื่องราวต่างๆ ที่ไดป้ระสบมาในชีวติหลงัจากน้นัก็ลาสิกขาบทเพื่อเตรียมตวัจะ ตายขณะน้นัสุนทรภู่มีอายไุด้56 ปี หลังจากลาสิกขาบท สุนทรภู่ไดร้ับพระอุปถมัภจ์ากเจา้ฟ้านอ้ย หรือสมเด็จเจา้ฟ้าจุฑามณีกรมขนุอิศเรศ รังสรรค์รับราชการสนองพระเดชพระคุณทางดา้นงานวรรณคดีสุนทรภู่แต่ง เสภาพระราชพงศาวดาร บท เห่กล่อมพระบรรทม และบทละครเรื่องอภยันุราช ถวายรวมถึงยงัแต่งเรื่อง พระอภยัมณีถวายใหก้รมหมื่น อัปสรสุดาเทพด้วย เมื่อถึงปี พ.ศ. 2394 พระบาทสมเด็จพระนงั่เกลา้เจา้อยหู่วัเสด็จสวรรคต เจา้ฟ้ามงกุฎ เสด็จข้ึนครองราชยเ์ป็นพระบาทสมเด็จพระจอมเกลา้เจา้อยหู่วัและทรงสถาปนาเจา้ฟ้านอ้ยข้ึนเป็น พระบาทสมเด็จพระปิ่นเกลา้เจา้อยหู่วัสุนทรภู่จึงไดร้ับแต่งต้งัเป็นเจา้กรมอาลกัษณ์ฝ่ายพระราชวงับวร มี บรรดาศกัด์ิเป็น พระสุนทรโวหาร ช่วงระหวา่งเวลาน้ีสุนทรภู่ไดแ้ต่งนิราศเพิ่มอีก 2 เรื่อง คือ นิราศพระ ประธม และ นิราศเมืองเพชร
สุนทรภู่พาํนกัอยใู่นเขตพระราชวงัเดิม ใกลห้อนงั่ของพระยามนเทียรบาล(บวั) มีห้องส่วนตวัเป็นหอ้งพกั ก้นัเฟ้ียมที่เรียกชื่อกนัวา่"หอ้งสุนทรภู่" เชื่อวา่สุนทรภู่พาํนกัอยทู่ ี่นี่ตราบจนถึงแก่อนิจกรรม เมื่อปีพ.ศ. 2398 สิริรวมอายุได้ 69 ปี ผลงานของสุนทรภู่ นิราศ นิราศเมืองแกลง (พ.ศ. 2349) - แต่งเมื่อหลงัพน้ โทษจากคุกและเดินทางไปหาพอ่ที่เมืองแกลง นิราศพระบาท (พ.ศ. 2350) - แต่งหลงักลบัจากเมืองแกลงและตอ้งตามเสด็จพระองคเ์จา้ปฐมวงศไ์ป นมัสการรอยพระพุทธบาทที่จังหวัดสระบุรี ในวันมาฆบูชา นิราศภูเขาทอง (ประมาณ พ.ศ. 2371) - แต่งโดยสมมุติวา่เณรหนูพดัเป็นผแู้ต่งไปนมสัการพระเจดีย์ ภูเขาทอง ที่จังหวัดอยุธยา นิราศสุพรรณ (ประมาณ พ.ศ. 2374) - แต่งเมื่อคร้ังยงับวชอยู่และไปคน้หายาอายวุฒันะที่จงัหวดั สุพรรณบุรีเป็นผลงานเรื่องเดียวของสุนทรภู่ที่แต่งเป็นโคลง นิราศวัดเจ้าฟ้า (ประมาณ พ.ศ. 2375) - แต่งเมื่อคร้ังยงับวชอยู่และไปคน้หายาอายุวฒันะตามลายแทงที่ วดัเจา้ฟ้าอากาศ(ไม่ปรากฏวา่ที่จริงคือวดัใด) ที่จงัหวดัอยุธยา นิราศอิเหนา (ไม่ปรากฏ, คาดวา่เป็นสมยัรัชกาลที่3) แต่งเป็นเน้ือเรื่องอิเหนารําพนัถึงนางบุษบา รําพันพิลาป (พ.ศ. 2385) - แต่งเมื่อคร้ังจาํพรรษาอยทู่ ี่วดัเทพธิดาราม แลว้เกิดฝันร้ายวา่ชะตาขาด จึง บนัทึกความฝันพร้อมรําพนัความอาภพัของตวัไวเ้ป็น "รําพนัพิลาป"จากน้นัจึงลาสิกขา นิราศพระประธม (พ.ศ. 2385) - เชื่อวา่แต่งเมื่อหลงัจากลาสิกขาและเขา้รับราชการในพระบาทสมเด็จ พระปิ่นเกลา้เจา้อยหู่วั ไปนมสัการพระประธมเจดีย์(หรือพระปฐมเจดีย)์ที่เมืองนครชยัศรี นิราศเมืองเพชร (พ.ศ. 2388) - แต่งเมื่อเขา้รับราชการในพระบาทสมเด็จพระปิ่นเกลา้เจา้อยหู่วัเชื่อวา่ ไปธุระราชการอยา่งใดอยา่งหน่ึง นิราศเรื่องน้ีมีฉบบัคน้พบเน้ือหาเพิ่มเติม ซ่ึงอ.ลอ้ม เพง็แกว้เชื่อวา่บรรพ บุรุษฝ่ายมารดาของสุนทรภู่เป็นชาวเมืองเพชร นิทาน เรื่องโคบุตร, เรื่องพระอภัยมณี, เรื่องพระไชยสุริยา, เรื่องลักษณวงศ์, เรื่องสิงหไกรภพ สุภาษิต สวสัดิรักษาคาดวา่ ประพนัธ์ในสมยัรัชกาลที่2 ขณะเป็นพระอาจารยถ์วายอกัษรแด่เจา้ฟ้าอาภรณ์
สุภาษิตสอนหญิง เป็นหน่ึงในผลงานซ่ึงยงัเป็นที่เคลือบแคลงวา่สุนทรภู่เป็นผปู้ระพนัธ์จริงหรือไม่ เพลงยาวถวายโอวาท คาดวา่ ประพนัธ์ในสมยัรัชกาลที่3 ขณะเป็ นพระอาจารย์ถวายอกัษรแด่เจา้ฟ้ากลาง และเจา้ฟ้าปิ๋ว บทละคร เรื่องอภยัณุรา ซ่ึงเขียนข้ึนในสมยัรัชกาลที่4 เพื่อถวายพระองค์เจ้าดวงประภา พระธิดาในพระบาทสมเด็จ พระปิ่นเกลา้เจา้อยหู่วั บทเสภา เรื่องขนุชา้งขนุแผน (ตอนกาํเนิดพลายงาม) เรื่องพระราชพงศาวดาร บทเห่กล่อมพระบรรทม น่าจะแต่งข้ึนสาํหรับใชข้บักล่อมหม่อมเจา้ในพระองคเ์จา้ลกัขณานุคุณ กบัพระเจา้ลูกยาเธอใน พระบาทสมเด็จพระปิ่นเกลา้เจา้อยหู่วัเท่าที่พบมี4 เรื่องคือ เห่เรื่องพระอภยัมณี เห่เรื่องโคบุตร เห่เรื่องจบัระบาํ เห่เรื่องกากี