บทเสภาสามัคคีเสวก

“บทเสภาสามัคคเี สวก”

พระบาทสมเด็จพระมงกฎุ เกล้าเจ้าอยู่หวั

“บทเสภาสามัคคีเสวก” ตอนที่ ๔ สามัคคีเสวก
ตอนที่ ๓ วศิ วกรรมา เน้ือหาท่ีต้องเรียน ประกอบด้วย
“...แม้ลูกเรือเชื่อถือผ้เู ป็นนาย
“...อนั ชาตใิ ดไร้ชา่ งชานาญศฺลป์ 1. ตอนที่ ๑ กจิ การแหง่ พระนนที ต้องม่งุ หมายช่วยแรงโดยแขง็ ขัน
2. ตอนที่ ๒ กรีนริ มิต คอยต้ังใจฟังบงั คบั กัปปิตนั
เหมือนนารินไร้โฉมบรรโลมสง่า 3. ตอนที่ ๓ วศิ วกรรมา*** นาวานั้นจ่ึงจะรอดตลอดทะเล..”
4. ตอนที่ ๔ สามัคคีเสวก***
ใครใครเห็นไมเ่ ป็นทีจ่ าเรญิ ตา เนือ้ หาบางส่วนจากเรือ่ งบทเสภาสามัคคีเสวก
ตอนสามคั คีเสวก
เขาจะพากันเย้ยให้อับอาย..”
ประพันธ์โดย พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกลา้ เจ้าอยหู่ ัว
เนื้อหาบางสว่ นจากเรื่องบทเสภาสามัคคีเสวก
ตอนวิศวกรรมา

ประพันธ์โดย พระบาทสมเด็จพระมงกฎุ เกล้าเจา้ อยูห่ ัว

“สิ่งทตี่ ้องรใู้ นการเรยี นวรรณคด”ี

Concept วรรณคดี

1. ชอ่ื เร่ือง

2. ผแู้ ตง่

3. ฉนั ทลกั ษณ/์ ลักษณะคำประพันธ์

4. ทม่ี ำของเรอ่ื ง/ตอนนน้ั ๆ

5. เนอื้ เรอ่ื งยอ่ เมื่อพดู ถงึ วรรณคดี นกั เรยี นตอ้ งจา

6. คำศัพทน์ ำ่ รู้ Concept 8 ข้อนใี้ หข้ น้ึ ใจ

7. กำรวิเครำะห์คณุ ค่ำทำงวรรณคดี 3 ดำ้ น

8. ขอ้ คิด

“บทเสภาสามคั คีเสวก”

1. ชื่อเรื่อง : บทเสภำสำมัคคเี สวก
ตอนที่ ๑ กิจกำรแห่งพระนนที
ตอนที่ ๒ กรีนริ มติ
ตอนที่ ๓ วิศวกรรมำ***
ตอนที่ ๔ สำมคั คีเสวก***

2. ผู้แต่ง : พระบำทสมเดจ็ พระมงกุฎเกล้ำเจ้ำอยูห่ วั

“การสรุป Concept วรรณคดี ”

“บทเสภาสามัคคีเสวก”

3. ลกั ษณะคำประพนั ธ์ : รอ้ ยกรอง ประเภท กลอนบทเสภำ

4. ท่ีมำของเร่ือง : แต่งข้ึนในสมัยรัชกำลที่ 6 เพื่อ
มำจำกเรื่อง “บทเสภำขับระหว่ำงชุดระบำสำมัคคี
เสวก” เป็นบทเสภำสำหรับขับอธิบำยนำเร่ืองในกำร
ฟ้อนรำตอนตำ่ ง ๆ เพ่อื ให้พณิ พำทย์ไดพ้ ักเหนอื่ ย

ตอนที่ 1 กจิ การแหง่ พระนนที 5. เน้อื เร่อื งยอ่ ตอนที่ 2 กรีนริ มติ

มีเนื้อความสรรเสรญิ พระนนทีผู้เปน็ เทพ มีเนือ้ ความสรรเสริญพระคเณศเทพเจ้าแห่ง
เสวก เมื่อพระอศิ วรจะเสด็จไปแห่งมดพระนนที ศลิ ปวิทยาและเปน็ ผูส้ รา้ งชา้ งต่าง ๆ ใน
จะแปลงเป็นโคอุสภุ ราชหะพระอิศวรประทบั แผ่นดินเพื่อประดับพระยศของพระมหากษตั รยิ ์
เมื่อขับเสภาจบเปน็ การแสดงระบาซง่ึ มี การแสดงระบาเร่มิ ต้นด้วยช้างประจาทิศทงั้ 8
เรื่องราวเกีย่ วกบั พระอศิ วรและพระอมุ าเสด็จ ออกมาถวายบังคมพระคเณศและจับระบายักษ์
ออกใหเ้ ทวดาเฝ้า
กาลเนมีออกมาไลจ่ บั ชา้ ง พระคเณศ
ยักษ์กาลเนมเี ข้ามาก่อกวนไลจ่ บั นางฟา้ โกรธจึงไล่ลงไปตอ่ สู้กับยักษแ์ ละขับไลย่ ักษไ์ ป
พระนนทีจึงให้เหลา่ เทพเสวกช่วยกันจบั ยกั ษ์ ได้ พระคเณศได้มอบช้างประจาแตล่ ะทศิ ให้
และชาระความ จากน้นั พระอนิ ทร์และท้าว ท้าวโลกบาลทัง้ 8 และร่ายมนตส์ รา้ งพระยา
จตั ุโลกบาลจงึ ออกมาเฝา้ พระอศิ วร ช้างเผือกจากนั้นใหห้ มอเฒา่ จบั ช้างเผือกแล้ว
ตั้งกระบวนแหพ่ ระยาช้างเผือก

ตอนที่ 3 วศิ วกรรมา 5. เน้อื เร่อื งยอ่ ตอนที่ 4 สามัคคเี สวก

มีเนือ้ ความสรรเสริญพระวศิ วกรรมผูเ้ ปน็ มีเนือ้ ความกลา่ วถึงการสมานสามัคคีในหมู่
เทพเจา้ แหง่ การกอ่ สรา้ งและการชา่ งนานา ขา้ ราชการ ให้บรรดาขา้ ราชการเหล่าน้นั มี
ชนดิ กลา่ วถึงความสาคัญของศิลปะท่มี ีตอ่ ชาติ ความจงรักภักดีตอ่ พระมหากษตั รยิ ์ ซอ่ื ตรง
การแสดงระบาเรม่ิ จากพระวศิ วกรรมออกมา รักษาเกียรตยิ ศและขยนั ทางาน การแสดง
รา ตอ่ นางวจิ ติ รเลขามาราทาทา่ วาดภาพถวาย ระบาเริ่มด้วยราชเสวก ๒๘ หมู่ เดนิ แถวสวน
และพระรูปการมาราทาทา่ ปน้ั รปู ถวาย จากนน้ั สนามและรอ้ งเพลงแสดงความจงรักภักดี
มีการแสดงอาวุธทปี่ ระดิษฐข์ ้ึนอยา่ งงดงาม
และปิดท้ายดว้ ยระบานพรัตน์

1. ไพตรอัชนที่ 3 วศิ วกรรมา 6. คำศพั ทน์ ำ่ รู้ ตอนที่ 4 สามัคคีเสวก
2. ศานติ 1.ทรงธรรม์ 8. เฉโก
3. นรชน 10. รชั ดา คำช้แี จง : ใหน้ กั เรยี นเขยี นคำอำ่ นและควำมหมำย 2. ข้าพระบาท 9. อับปาง
4. ละวาด 11. สุวรรณกจิ ของคำศพั ท์ที่กำหนดใหต้ อ่ ไปน้ลี งสมดุ 3. ราชบริพาร 10. เสวี
5. อริ 12. รตั นประกร 4. พระทรงศรี 11. สโมสร
6. สรา่ ง 13. ประเทอง 5. กัปปิตนั 12. พระภธู ร
7. นาริน 14. มโหฬาร 6. วารี 13. เสวก
8. วิลาศ 15. ชา่ งสถาปนา 7. ทิฐิ 14. กะลาสี
16. ศรีวิไล

9. วิเลขา

หมำยเหตุ! นกั เรียนสำมำรถเข้ำสืบค้นควำมหมำยของคำศพั ทไ์ ดท้ ี่เวบ็ ไซต์

http://www.royin.go.th/dictionary/

7.การวเิ คราะหค์ ุณคา่ ทางวรรณคดี ก ำ ร วิ เ ค ร ำ ะ ห์ คุ ณ ค่ ำ ท ำ ง ว ร ร ณ ค ดี 3 ด้ ำ น ห ม ำ ย ถึ ง

คำช้แี จง : ใหน้ กั เรยี นวเิ ครำะห์คณุ คำ่ ทำงวรรณคดี กำรวิเครำะห์เน้ือหำวรรณคดีที่อ่ำนว่ำวรรณคดีเรื่องนั้น ๆ สะท้อนควำมรู้ใน
3 ดำ้ นตำมควำมเข้ำใจของนักเรยี นเอง โดยวิเครำะห์ เรอื่ ง เนื้อหำ สังคม และวรรณศิลป์อะไรบ้ำง เพ่ือให้ผู้อ่ำนซึมซับและเขำ้ ถึง
ควำมงดงำมของวรรณคดีที่ช่วยจรรโลงจิตใจและเข้ำใจสภำพแวดล้อม
ตำมหลกั กำรวเิ ครำะหค์ ุณค่ำทำงวรรณคดีลงสมดุ วัฒนธรรม ควำมเปน็ อยขู่ องคนในแตล่ ะสงั คม แตล่ ะยุคสมัย
***(ส่งเปิดเทอม)***

หลักกำรวเิ ครำะห์คณุ ค่ำทำงวรรณคดี 3 ดำ้ น

ประกอบด้วย (ใหน้ กั เรยี นลองตง้ั คำถำมกับตนเองทกุ ครั้งที่อำ่ นวรรณคดี ตำมคำถำมทีค่ รูแนะแนวทำงใหด้ ้ำนลำ่ งนี้)

1. เนือ้ หำ : เพอื่ ให้ทรำบว่ำเปน็ เรอื่ งของใคร ทำอะไร ท่ไี หน เมอื่ ไหร่ อย่ำงไร
2. สังคม : เพ่ือให้ทรำบสภำพแวดลอ้ ม ควำมเปน็ อยู่ วฒั นธรรม สงั คม ขนบธรรมเนยี ม กฎหมำย ฯลฯ
3. *วรรณศลิ ป์ : เพ่ือวิเครำะห์กลวธิ ีในกำรแต่ง ว่ำผแู้ ต่งใชว้ ธิ ีกำรอยำ่ งไรในกำรประพันธเ์ นือ้ เรอื่ งใหม้ ีควำมสละสลวย งดงำม

ภาพพจน์ โวหาร
1. บรรยาย : เล่าเร่อื งตามลาดบั เวลา
2. พรรณนา : เลา่ ละเอียด เห็นภาพชดั เจน
1.1 อปุ มา 1.6 นามนัย 7.3 การวเิ คราะหค์ ุณคา่ ทางวรรณศลิ ป์ 3. อุปมา : เลา่ โดยการเปรยี บเทียบ
1.2
1.3 อปุ ลักษณ์ 1.7 บุคลาธษิ ฐาน นยิ าม : การวเิ คราะห์คุณคา่ ทางววรณศลิ ป์ หมายถึง 4. อธิบาย : บอกขัน้ ตอนชัดเจน
1.4 สัญลักษณ์ 1.8 ปฏิพากษ์ การวเิ คราะหก์ ลวธิ ีทผี่ แู้ ตง่ ใชใ้ นการประพนั ธว์ รรณคดี 5. สาธก : ยกตวั อยา่ งประกอบ
1.5 6. เทศนา : ส่ังสอน
สทั พจน์ 1.9 การใช้คาถามเชงิ วาทศลิ ป์ โดยจะพิจารณา 2 ด้าน คอื
รสทางวรรณคดไี ทย
อติพกจนา์ รเลน่ เสียง 1. การใชค้ า : ภาพพจน์และการเลน่ เสยี งตา่ ง ๆ 1. เสาวรสจนี : ชมโฉม ชมธรรมชาติ
2. การใชค้ วาม : โวหาร + รสทางวรรรคดี 2. นารปี ราโมทย์ : เก้ียวพาราสี (จีบ – 18+)
1. การเล่นเสียงสระ
2. การเลน่ เสียงพยญั ชนะ 3. พิโรธวาทัง : ตดั พ้อ โกรธ
3. การเลน่ เสยี งวรรณยกุ ต์

4. สลั ปังคพิสยั : เศร้า โศก เสียใจ

จดั ทำโดย

ครู กลุ่มสาระการเรยี นร้ภู าษาไทย
โรงเรียนพุทไ สง

สานกั งานเขตพ้นื ทก่ี ารศกึ ษามั ยมศึกษา เขต 32