Nota Geografi: Tingkatan 3 (Bab 4 - Bab 7)

Nota Geografi:
Tingkatan 3

Bab 4 - Bab 7

Kandungan:

GEOGRAFI FIZIKAL: Tumbuh-tumbuhan Semula Jadi dan Hidupan Liar

Bab 4 : Tumbuh-tumbuhan Semula Jadi di Malaysia
4.1 Jenis dan Taburan Tumbuh-tumbuhan Semula Jadi di Malaysia
4.2 Faktor-faktor yang Mempengaruhi Tumbuh-tumbuhan Semula Jadi di Malaysia
4.3 Kepentingan Tumbuh-tumbuhan Semula Jadi di Malaysia
4.4 Kesan Kegiatan Manusia terhadap Tumbuh-tumbuhan Semula Jadi di Malaysia

Bab 5 : Hidupan Liar di Malaysia
5.1 Hidupan Liar di Malaysia
5.2 Kepentingan Hidupan Liar di Malaysia
5.3 Kegiatan Manusia yang Mengancam Hidupan Liar di Malaysia
5.4 Usaha Pemeliharaan dan Pemuliharaan Hidupan Liar di Malaysia

GEOGRAFI MANUSIA: Sumber Semula Jadi dan Kegiatan Ekonomi

Bab 6 : Sumber Semula Jadi di Malaysia
6.1 Sumber Semula Jadi di Malaysia
6.2 Taburan Sumber Boleh Baharu dan Sumber Tidak Boleh Baharu di Malaysia
6.3 Kepentingan Sumber Semula Jadi dalam Pembangunan Ekonomi di Malaysia

Bab 7 : Kegiatan Ekonomi di Malaysia
7.1 Jenis Kegiatan Ekonomi di Malaysia
7.2 Taburan Kegiatan Ekonomi Utama di Malaysia
7.3 Faktor-faktor yang Mempengaruhi Kegiatan Ekonomi di Malaysia
7.4 Kepentingan Kegiatan Ekonomi di Malaysia













4.3: Kepentingan Tumbuh-tumbuhan
Semula Jadi di Malaysia

Kawasan tadahan hujan Taman Negeri Royal
Belum (perak)
Hutan bertindak sebagai span berongga yang
menyerap air serta mengalirkan air ke sungai,
empangan, kolam dan tasik.
Hutan di kawasan tanah tinggi penting sebagai
kawasan tadahan hujan.
Contoh lokasi: Banjaran Kapuas Hulu (Sarawak) dan
Taman Negeri Royal Belum (Perak).

Sumber perubatan

Tumbuhan-tumbuhan yang terdapat di hutan
kebanyakannya boleh digunakan dalam
bidang perubatan.

Akar, kulit, daun, ranting dan buah daripada
pelbagai spesies tumbuhan dapat dijadikan
sebagai ubat.

Keseimbangan ekosistem

Konsep ekosistem adalah saling bergantung antara komponan biotik dengan komponen abiotik
dalam alam sekitar:

- Biotik meliputi organisma hidup seperti tumbuh-tumbuhan, haiwan dan manusia.
- Abiotik mengandungi persekitaran fizikal seperti bentuk muka bumi, batuan, tanih, air, udara,

mineral dan sumber tenaga suria.
Kawasan hutan merupakan satu ekosistem dengan tumbuh-tumbuhan semula jadi sebagai salah
satu komponen biotik utama.
Tumbuh-tumbuhan saling berinteraksi dengan unsur-unsur lain dalam komponen biotik dan abiotik
bagi mewujudkan satu persekitaran yang seimbang.
Contoh lokasi: Taman Negara Bako (Sarawak) dan Taman Negara (Pahang)

T a m a(ns aNreagwaarka) b a k o

Habitat

Hutan bertindak sebagai habitat kepada pelbagai spesies flora dan
fauna.
Haiwan memilih tempat tinggal berlainan untuk keselamatan,
keperluan sumber makanan dan kesesuaian diri.
Sekiranya tumbuh-tumbuhan musnah, pelbagai spesies flora dan
fauna akan kehilangan habitat dan sumber makanan.
Contoh lokasi: Taman Negara Endau-Rompin (Johor) dan Lembah
Danum (Sabah).

SUMBER BAHAN MENTAH

Hutan penting sebagai BAHAN MENTAH
1.kayu balak

Pokok Cengal,Pokok Balau
membuat perabot
faktor sumber pendapatan negara
.
2.buluh dan rotan
kraf tangan dan perabot
3.kayu bakau
bahan api dan bahan binaan

4.4: Kesan Kegiatan Manusia
Terhadap Tumbuh-tumbuhan
Semula Jadi di Malaysia

KESAN POSITIF

pembanggunan hutan sumber: google

Pada tahun 2006, Program Penubuhan Ladang
Hutan (PPLH) telah dilaksanakan bertujuan untuk
mengurangkan tekanan ke atas hutan asli sebagai
sumber bahan mentah dan untuk memastikan
ketersediaan berterusan bagi industri kayu tempatan.

Bagi meningkatkan kadar penanaman semula hutan,
semua pihak diarahkan mengkaji spesies pokok yang
hendak ditanam serta penjagaan pokok-pokok yang
telah ditanam.

Dalam program berkenaan, spesies yang disenaraikan ialah
jati, sentang, getah, khaya, akasia, batai, kelempayan dan
binuang. Namun, tumpuan diberikan kepada pokok getah
dan pokok akasia.

penghutanan semula sumber: google

Agensi seperti Jabatan Perhutanan, Institusi Penyelidikan
Hutan Malaysia (FRIM) dan Jabatan Perlindungan
Hidupan Liar dan Taman Negara (PERHILITAN) telah
mengambil langkah untuk memulihara hutan. Antaranya
adalah dengan menanam pokok yang bermutu dan tahan
daripada serangan penyakit di kawasan hutan yang telah
ditebang.

FRIM juga telah menjalankan aktiviti penghutanan semula
di Hutan Lipur Bukit Lagong, Kepong (Kuala Lumpur)
dengan menjadikan kawasan tersebut sebagai hutan
rekreasi yang terkenal sehingga diiktiraf sebagai hutan
tropika buatan manusia tertua di dunia.

taman negara taman negara simalajau
(sarawak)
Taman negara merupakan kawasan yang terdiri daripada pelbagai
spesies tumbuh-tumbuhan semula jadi, tumbuh-tumbuhan
ubatan dan tumbuh-tumbuhan yang jarang dijumpai.

Di Malaysia, terdapat taman-taman negara yang diuruskan di
bawah kerajaan negeri dan terdapat juga di bawah kerajaan
persekutuan.

Di negeri Sarawak, terdapat 30 buah taman negara dengan
jumlah keluasan 623 463 hektar yang ditadbir oleh Perbadanan
Perhutanan Sarawak, manakala di negeri Sabah terdapat
sembilan buah taman negara, iaitu tiga taman terestrial dan enam
taman marin di bawah Lembaga Pemegang Amanah Taman-
taman Sabah.

hutan simpan kekal Hutan Simpan Kabili-
Sepilok
(Sabah)
Hutan simpan kekal di Malaysia boleh ditetapkan sebagai
kawasan sensitif alam sekitar kerana hutan merupakan
kawasan yang berkepentingan dan bernilai tinggi dari segi
kepelbagaian biologi.
Selain itu, dengan adanya pelaksanaan program pembangunan

hutan yang terancang ini akan mengPghalyakskicanalpeGneghoagsrilaanphdyan

penggunaan hasil hutan yang dapat memberi faedah kepada

epkeorinnodmusi tsrieacnabraermkaaiktasnimduemngsaenrthaasmSilteuhnudgtigeasanl.tahkekasntrupcetmurbeaonfgtuhnean
environment including climate,

Contoh lokasi hutan simpan keklaalnddifoMrmalsa,yasniad oiatlhaehr nHauttuarnal
Simpan Kabili-Sepilok (Sabah), Hutan SimppaantteKrunasl.a Langat

Utara dan Hutan Simpan Raja Musa (Selangor).

KESAN NEGATIF

KETIDAKSEIMBANGAN
EKOSISTEM

Kestabilan ekosistem terganggu disebabkan faktor
penyahhutanan.

Kesan:
ketidakseimbangan siratan makanan
berlaku bencana alam

hakisan tanih

Hakisan yang disebabkan oleh pembalakan
Daun pokok berfungsi sebagai halaju air hujan dimusnah
meningkatkan kadar hakisan tanih
Tanih terhakis menyebabkan sungai menjadi cetek dan
mengakibatkan kerosakan harta benda

kawasan tadahan hujan
terganggu

Hutan merupakan kawasan semula jadi yang luas untuk menadah air
hujan.

Namun penerokaan hutan yang tidak terancang oleh manusia
menyebabkan kawasan tadahan hujan akan terganggu.

Hal ini menyebabkan empangan untuk menakung air akan menjadi
cetek kerana kelodak lumpur masuk ke dalam empangan.

KEPUPUSAN FLORA DAN
FAUNA

Penerokaan hutan yang tidak terancang menyebabkan flora dan
fauna kehilangan habitat dan kekurangan sumber makanan.
Keadaan ini juga menyebabkan haiwan liar dan tumbuh-tumbuhan
semakin pupus.
Contoh tumbuh-tumbuhan yang diancam; periuk kera, tongkat ali, pokok
bakau, pokok cengal dan pokok meranti.
Contoh haiwan liar yang semakin pupus; gajah, badak Sumatera, tapir,
harimau Malaya dan kancil

5.1 HIDUPAN PENYU HARIMAU MALAYA.
LIAR DI
• Tiada data ditemui • Kira-kira 250 hingga 340 ekor
MALAYSIA • Hutan pamah, hutan paya
• Pantai terbuka, pantai berpasir gambut, hutan gunung dan
dan pulau-pulau belukar kecil

• Perairan Terengganu, Melaka, • Tersebar dari hutan paya hingga
Johor, Perak, Sabah dan Sarawak hutan pergunungan rendah
• Karnivor
• Omnivor

ORANG UTAN DUGONG
• Kira-kira 12300 ekor • Kira-kira 100 ekor
• Hutan tanah rendah, hutan • Padang rumput laut
tropika hutan paya dan hutan • Perairan Johor, Sabah

gunung dan Sarawak
• Lanjak Entimau Wildlife • Herbivor
Sanctuary, Taman Negara
Batang Ai dan Pusat Pemulihan

Orang Utan Sepilok
• Omnivor

5.2 KESEIMBANGAN
KEPENTINGAN EKOSISTEM
HIDUPAN LIAR
DI MALAYSIA PENDIDIKAN

EKOPELANCONGAN

KESEIMBANGAN • Penting bagi • Hidupan liar
meneruskan ialah
kelansungan hidup bagi
haiwan dan tumbuh- sebahagian
tumbuhan secara daripada
langsung atau tidak komponen
siratan
langsung. makanan.

EKOSISTEM • Baja organik hasil • Gangguan organisma
daripada tinja dalam aras trofik
haiwan mengakibatkan
membekalkan aliran tenaga
nutrien kepada berubah lalu
tanah. menjelaskan
keseimbangan
ekosistem

EKOPELANCONGAN

membuka mendidik berpeluang
peluang masyarakat untuk melihat
pekerjaan
kepada tentang dan
penduduk pentingnya berinteraksi
tempatan
usaha dengan
pemuliharaan hidupan liar
hidupan liar

PENDIDIKAN

• PENYELIDIKAN DAN PEMBANGUNAN
• MELESTARIKAN ALAM SEKITAR

• KERJAYA DALAM BIDANG PROFESIONAL
• MENGEKALKAN DAN MELINDUNGI

BIODIVERSITI NEGARA

5.3 KEGIATAN • PENGKUARIAN
MANUSIA • PEMBALAKAN
YANG • PENGANGKUTAN DAN
PERHUBUNGAN
MENGANCAM • PEMBINAAN EMPANGAN
HIDUPAN LIAR • PERTANIAN
DI MALAYSIA

PENGKUARIAN KEGIATAN MANUSIA
akibat letupan bongkah batu di
kawasan kuari mengakibatkan YG MENGANCAM

• kemusnahan habitat hidupan HIDUPAN LIAR DI
liar
MALAYSIA
• bunyi bising mengganggu
ketenteraman PEMBINAAN EMPANGAN PERTANIAN PEMBALAKAN
mengakibatkan kawasan hutan yang kegiatan pembalakan
• pencemaran udara diteroka dan digantikan
• kemusnahan hutan dengan tanaman seperti menyebabkan :
• pencemaran air getah dan kelapa sawit
• kemusnahan habitat hidupan liar • kemusnahan habitat
PENGANGKUTAN DAN mengakibatkan
PERHUBUNGAN . kepupusan
keseimbangan ekosistem terjejas • landskap asal berubah
pembinaan jaringan • penebangan hutan • rantaian makanan • terdedah kepada agen-agen
pengangkutan di kawasan hakisan
tanah tinggi menyebabkan • habitat hidupan liar terganggu
• meningkatkan suhu bumi
• hidupan liar mencari • rantaian makanan terjejas • kualiti tanih merosot
habitat • sejat peluhan berkurangan
• kegiatan manusia yang • kemusnahan habitat
baharu dan mati akibat mengancam hidupan liar di • hidupan air terjejas • tanah menjadi tandus
dilanggar kenderaan
Malaysia • banjir/pencemaran sumber air

USAHA

5.4 USAHA PEMELIHARAAN

PEMELIHARAAN DAN PEWARTAAN DAN
PEMULIHARAAN HUTAN PEMULIHARAAN
HIDUPAN LIAR DI SIMPAN

MALAYSIA PUSAT
KONSERVASI
KEMPEN DAN TAMAN

UNDANG KESEDARAN NEGARA

UNDANG

PENYELIDIKAN PENILAIAN PENDIDIKAN
ALAM
DAN IMPAK ALAM
SEKITAR
PEMBANGUNAN SEKITAR

UNDANG UNDANG PENILAIAN IMPAK
ALAM SEKITAR
• AKTA PERHUTANAN
NEGARA 1984 KEMPEN KESEDARAN OBJEKTIF EIA • PENYELIDIKAN DAN
MEMBERI LANGKAH PEMBANGUNAN
• AKTA KUALITI ALAM • KEMPEN SAVE THE
SEKELILING 1974, DAY KAWALAN • MEMBERI KESEDARAN
PINDAAN 1985 KEPADA MASYARAKAT
• AKTA • KEMPEN KURANGKAN AKTIVITI YANG TENTANG PENTINGNYA
PEMULIHARAAN PENGGUNAAN BEG MEMRLUKAN EIA PEMELIHARAAN DAN
PLASTIK PEMULIHARAAN
HIDUPAN LIAR 2010 • KEMPEN WE HUG •PEMBALAKAN HIDUPAN LIAR
TAPIR 2018 • PERTANIAN • MENGEKALKAN
HIDUPAN LIAR DAN
PERUNDANGAN DALAM HABITATNYA SUPAYA
EIA KHAZANAH ALAM KITA
TERPELIHARA
• DIKUATKUASAK AN DI
MALAYSIA PADA 1
APRIL 1998

memahami melibatkan diri lebih peka dan
konsep secara aktif di prihatin

pembangunan lapangan mengenai alam
sekitar
mempunyai
KEPENTINGAN pengetahuan dan bermotivasi untuk murid
PENDIDIKAN kemahiran untuk memelihara dan mengutamakan
ALAM SEKITAR penyelesaian isu-isu memulihara alam alam sekitar dalam
sesuatu tindakan
alam sekitar sekitar

PEWARTAAN HUTAN SIMPAN

TUJUAN
PERHUTANAN DAN DITADBIR OLEH JABATAN PERHUTANAN NEGERI

• DILINDUNGI OLEH UNDANG-UNDANG
• HUTAN SIMPAN KEKAL UKKM

• HUTAN SIMPAN SUNGAI MENYALA

PUSAT KONSERVASI

• PENYELIDIKAN

• PENDIDIKAN

• REKREASI

• EKOLOGI

tujuan

Memberi kesedaran kepada
Mengekalkan hidupan liar dan

masyarakat tentang pentingnya
habitatnya supaya khazanah alam kita

pemeliharaan dan pemuliharaan

terpelihara.
hidupan liar.

penyelidikan tentang hidupan liar

Mengenalpasti habitat
Mengkaji spesies hidupan liar

sesuatu hidupan liar yang wujud di Malaysia

Megenal pasti jenis penyakit
Mengetahui makanan yang sesuai

yang dihadapi oleh spesies
dengan hidupan liar

hidupan liar Menjalin kerjasama penyelidikan

antara agensi kerajaan dengan

Kaedah pembiakan untuk

mengekalkan spesies hidupan
universiti tempatan

liar

Mengkaji kemandirian dan sifat

hidupan liar

penilaian impak alam sekitar (eia)

Kajian untuk mengenal pasti, meramal,

menilai dan memberitahu maklumat

tentang kesan alam sekitar akibat


daripada suatu projek pembangunan yang
dicadangkan dan memperincikan langkah


untuk mengurangkan kesan terhadap

alam sekitar sekiranya projek tersebut


diluluskan dan diimplementasi.

elemen - elemen eia

objektif eia perundangan dalam
contoh aktiviti yang

eia memerlukan eia
Meramal & menjangkakan

kesan projek pembangunan
Seksyen 34A (1) Akta
Pembalakan & pertanian yang

ke atas alam sekitar Kualiti Alam Sekililing,
melebihi keluasan 500 hektar

Meneliti dan memilih
1974 (Akta 127)-
Pembinaan empangan

alternatif projek yang
Pindaan 1985 hidroelektrik yang melebihi

terbaik
Dend atidak melebihi
keluasan 400 hektar
Mengenal pasti dan
RM100000 atau penjara

memberi langkah kawalan
tidak melebihi lima tahun
Pembinaan resort atau hotel di

sesuatu projek
tepi pantai yang melebihi 80

pembangunan atau kedua - duanya
bilik
sekali jika gagal

Meramal impak ke atas
Pembinaan infrastruktur

alam sekitar mematuhi peraturan seperti pembinaan hospital,

lebuh raya,lapangan terbang,

Mengenal pasti kos
EIA mula dikuatkuasakan
landasan kereta api dna bandar

terhadap alam sekitar dan
di Malaysia pada 1 April

faedah projek kepada
baharu
masyarakat 1998

pendidikan alam sekitar alam sekitar

Proses pembelajaran yang melibatkan

penyelesaian masalah dan keupayaan

murid untuk membuat keputusan yang


tepat demi masa depan, khasnya

untuk generasi akan datang terhadap

keperluan dan pemeliharaan alam

sekitar

kepentingan pendidikan alam sekitar

1 2 3

Murid akan mengutamakan
Murid dapat melibatkan diri
Murid akan lebih peka dan

alam sekitar dalam sesuatu
secara aktif di lapangan prihatin mengenai alam sekitar

tindakan

4 5 6

Murid bermotivasi untuk
Murid akan mempunyai
Murid akan memahami

memelihara dan memulihara
pengetahuan dan kemahiran untuk
konsep pembangunan lestari
penyelesaian isu- isu alam sekitar
alam sekitar

perwartaan hutan simpan

Tujuan perhutanan dan ditadbir oleh Jabatan Perhutanan

Negeri.
Pokok tidak boleh ditebang keranan dilindungi oleh undang-
undang di bawah Akta Perhutanan Negara 1984 (Akta 313)

hutan - hutan simpan
hutan simpan bukit nanas hutan simpan sungai menyala
di malaysia

hutan simpan kekal ukm

BAB 6 (6.1)SUMBER
SEMULA JADI DI MALAYSIA

Maksud Sumber Semula Jadi:

Sumber semula jadi merujuk bahan atau punca yang terdapat di sekeliling
kita, sama ada di atas permukaan bumi, di dalam bumi atau di dalam air.
Terdapat dua jenis sumber semula jadi, iaitu sumber boleh baharu dan
sumber tidak boleh baharu.

Sumber Boleh Baharu

Sumber boleh baharu ialah sumber semula jadi yang tidak akan habis walaupun diambil dan
digunakan secara berterusan. Sumber ini boleh diperbaharu melalui beberapa kaedah.

Sumber boleh baharu

Hutan Suria Tanih Air Empangan
Kolam
Hutan Hujan Hutan Paya Laterit Sungai Tasik
Tropika Air Tawar Gambut
Aluvium Paya
Hutan Pantai Beris
Laut
Hutan Gunung Pasir Air bawah

Hutan Paya tanah
Hutan Paya

Air Masin

SUMBER TENAGA ALTERNATIF

1.Berasaskan alam semula jadi seperti suria, air, angina, ombak, kolam air panas, sisa tumbuhan
dan tinja haiwan untuk menghasilkan sumber kuasa elektrik.
2.Bersifat mesra alam dan digunakan untuk menggantikan penggunaan bahan api fosil seperti
minyak, gas dan arang batu.
3.Contoh tenaga alternatif ialah penjanaan kuasa hidroelektrik, tenaga suria, biomas, ombak,
geoterma dan angin.
4.Antara sumber tenaga alternatif di Malaysia:

Tenaga hidroelektrik: Empangan Kenyir( Terengganu )
Tenaga suria: Pemasangan panel solar pada bumbung bangunan dan rumah.
Tenaga biomas: Miri dan Sri Aman ( Sarawak )
Tenaga angina: Pulau Layang-laying ( Sabah)

Sumber Tidak Boleh Baharu

Sumber tidak boleh baharu ialah sumber semula jadi yang akan habis atau pupus dalam jangka
waktu yang tertentu jika penerokaan sesuatu sumber itu tidak dikawal dan dirancang dengan
baik.

Sumber tidak boleh baharu antaranya terdiri daripada sumber mineral yang diperoleh dengan
menggali atau melombong permukaan dan kerak bumi. Terdapat sumber mineral yang digali di
dasar laut seperti petroleum dan gas asli. Sumber mineral pula terbahagi kepada dua jenis, iaitu
logam dan bukan logam.

Contoh
Sumber
Mineral Logam

Contoh Sumber
Mineral Bukan

Logam

(6.2)TABURAN SUMBER BOLEH
BAHARU DAN SUMBER TIDAK BOLEH
BAHARU DI MALAYSIA

Sumber Semula Jadi Boleh Baharu: Air (Empangan Hidroelektrik)

*Jumlah hujan kira-kira 2600 mm setahun menjadikan Malaysia amat berpotensi membangunkan
kuasa hidroelektrik.

*Empangan ialah tambak yang dibina untuk menahan aliran air.

*Air sungai yang diempang, apabila dilepaskan akan memutarkan turbin dan menghasilkan
tenaga elektrik.

Empangan Bakun merupakan empangan
hidroelektrik yang terbesar di Malaysia.
Empangan ini mampu menjana 2400 MV
tenaga elektrik. Pada tahun 2020,
dianggarkan 60 peratus daripada
penjanaan tenaga elektrik di Sarawak
adalah bersumberkan hidroelektrik.

JENIS HUTAN DAN TANIH LOKASI HASIL HUTAN

Hutan Hujan Tropika Bahagian tengah Semenanjung Malaysia Cengal, meranti, merbau, mersawa, jelutung, keruing, nyatuh, buluh,
Tanih aluvium Bahagian pedalaman Sabah dan Sarawak rotan, orkid, paku-pakis dan tumbuhan herba
Tanih laterit Harimau, gajah, tapir, landak, kancil dan monyet

Hutan Paya Air Tawar Sekitar Tasik Chini, Tasik Bera, Rompin dan Pekan (Pahang) Pokok mengkuang, nipah, palma, keladi air, putat, palas, keriang,
Tanih gambut Sabak Bernam dan Tanjung Karang (Selangor) meranti jaya dan semayur
Tanih aluvium Dataran Hilir Perak Ikan air tawar, katak, ular, biawak, buaya, burung dan kera
Sekitar Sungai Lupar dan Sungai Rajang (Sarawak)
Hutan Paya Air Masin
Tanih gambut Laut Matang (Perak) Pokok bakau: Bakau minyak, api-api, perepat dan tumu
Tanih aluvium Sebahagian pantai Kuala Selangor Ikan, siput, ketam, udang, ular, burung, memerang, keluang dan kera
Pantai Samarahan-Sadong (Sarawak)
Hutan Pantai Delta Labuk-Sugut (Sabah) Pokok ru, tapak kuda, mengkuang laut, bebaru, pokok kelapa dan
Tanih berpasir rumput pantai
Pantai Tanjung Rhu, Langkawi (Kedah) Burung, tupai, ular, ketam, siput dan serangga
Hutan Gunung Pulau Sipadan (Sabah)
Tanih laterit Pulau Talang-talang (Sarawak) Rafflesia, periuk kera, pokok renek, paku-pakis, lumut dan kulampair
Pantai Penarik (Terengganu) Siamang, ular, burung, serangga, musang dan harimau dahan

Gunung Kinabalu (Sabah)
Pergunungan Iran (Sarawak)
Gunung Jerai (Kedah)
Gunung Tahan (Pahang)