วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ป.4 หน่วยที่ 9

หน่วยการเรียนร้ทู ี่ ๙ ดาวในระบบสรุ ยิ ะ

แผนผงั หัวขอ้ หนว่ ยการเรียนรู้

วทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี ป.๔ 1

ระบบสุริยะ กาแล็กซี และเอกภพ

วทิ ยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี ป.๔ 2

เนื้อหาของข่าวขา้ งต้นทาใหเ้ รารูว้ า่ สภาพอากาศในฤดูร้อนจะมอี ุณหภูมิ
สูงกว่าฤดูกาลอ่ืน ๆ เป็นสาเหตุให้เรารู้สึกว่าอากาศร้อน เม่ือสังเกตท้องฟ้า
ในฤดูร้อนจะพบว่า ดวงอาทิตย์ส่องแสงจ้ามากกว่าฤดูกาลอื่นและช่วงเวลา
กลางวันในฤดูร้อนจะยาวนานกวา่ ในฤดกู าลอืน่ เมอื่ ถึงฤดูหนาว อุณหภูมิจะลดลง
ทาให้เรารสู้ ึกอากาศหนาวเยน็ และชว่ งเวลากลางวนั กจ็ ะสน้ั กว่าฤดกู าลอน่ื

วทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี ป.๔ 3

เมอ่ื เรายนื สังเกตทอ้ งฟา้ ในเวลากลางวนั เราจะพบดวงอาทิตย์ เริ่มส่อง
แสงสว่าง ตั้งแต่ตอนเช้าในทางทิศตะวันออก เงาของเราจะทอดยาวไปทาง
ทิศตะวันตก เราจะสังเกตได้ว่าดวงอาทิตย์จะค่อย ๆ เคลื่อนที่สูงขึ้นไปบน
ท้องฟ้า เงาของเราจะสั้นลงเรื่อย ๆ และจะสั้นที่สุดเมื่อดวงอาทิตย์อยู่ใน
ตาแหนง่ ตรงกบั ศีรษะของเราในเวลา ๑๒.๐๐ น. หรือเวลาเที่ยงตรง จากนั้น
ดวงอาทิตย์จะเคลื่อนที่ต่าลงไปทางทิศตะวันตก เงาของเราจะค่อย ๆ ทอดยาวไป
ทางทิศตะวันออกจนยาวท่สี ุดและหายไป

วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ป.๔ 4

เมือ่ ดวงอาทิตยล์ ับขอบฟา้ ไปทางทศิ ตะวนั ตก ก็จะเปน็ เวลากลางคนื ซ่ึงเรา
จะเห็น ดวงจนั ทร์เปน็ ดาวขนาดใหญ่ท่ีสดุ และส่องแสงนวลบนทอ้ งฟา้
ตลอดเวลากลางคนื ทอ้ งฟา้ จะเตม็ ไปดว้ ยดาวจานวนมากมายมหาศาล มที งั้
ดาวที่ส่องแสงสวา่ งและดาวที่สอ่ งแสงนวล จวบจนเวลาเชา้ ดวงอาทิตยก์ ็จะ
ปรากฏขึน้ ทางทิศตะวนั ออกและลับขอบฟ้าไปทางทิศตะวันตก เป็นเช่นนี้ทกุ วนั

ความสัมพนั ธ์ระหว่างตาแหน่งของ 5

วทิ ยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี ป.๔ ดวงอาทติ ย์กบั เงาของวัตถุ

เมอ่ื สงั เกตทอ้ งฟ้าในเวลากลางวนั เราพบว่ามีเพยี งดวงอาทิตย์ท่ีส่องแสง
สวา่ งจา้ จนทาให้เราไมส่ ามารถสงั เกตไดว้ า่ มีดาวดวงใดอยบู่ นท้องฟา้ แต่
เมื่อสงั เกตทอ้ งฟา้ ในเวลากลางคืนเราจะพบวตั ถุท้องฟ้าอนื่ ๆ มากมาย
ปรากฏข้ึน เช่น ดวงจันทร์ และมีดาวท่สี ่องแสงสว่างมากมาย ซงึ่ จดั เปน็
ดาวฤกษ์ (star) คือ ดาวที่มีแสงสว่างในตวั เอง เป็นกลุ่มแกส๊ ซงึ่ มีการสรา้ ง
พลงั งานจากภายในและแผ่พลังงานออกไปในทุกทิศทาง กลุ่มแกส๊
เศษวัตถุและฝุน่ ละอองทห่ี ลงเหลือจากการกอ่ ตัวของดาวฤกษ์จะรวมตวั
กันเป็นดาวเคราะห์ (planet) ซึ่งเป็นดาวที่ไม่มีแสงสว่างในตัวเอง
เป็นวัตถุท่ีมีวง โคจ รรอบดาวฤกษ์และสอดคล้อง กับวง โคจ รขอ ง
ดาวเคราะหข์ ้างเคยี ง แสงสว่างจากดาวเคราะหจ์ ะมลี กั ษณะเปน็ แสงนวลนิ่ง
ท่ีเกดิ จากการสะทอ้ นแสงจากดาวฤกษ์

วทิ ยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี ป.๔ ดาวบนทอ้ งฟ้า 6

วทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี ป.๔ 7

วทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี ป.๔ 8

ดวงอาทติ ย์ (Sun) เป็นดาวฤกษ์ท่ีเปน็ ศนู ย์กลางของระบบสรุ ิยะ
มดี าวเคราะห์ ๘ ดวง ดาวเคราะห์แคระ ดาวเคราะห์น้อย ดาวหาง และ
วตั ถอุ ่นื ๆ ก็เปน็ บรวิ ารที่โคจรรอบดวงอาทติ ย์ ดวงอาทิตยเ์ ปน็ ดาวทรงกลม
ขนาดใหญก่ ว่าโลกประมาณ ๑๐๐ เท่า ประกอบดว้ ยแก๊สไฮโดรเจนร้อยละ
๗๔ แก๊สฮีเลียมร้อยละ ๒๕ และที่เหลือเป็นธาตุชนิดอ่ืนร้อยละ ๑
บนพ้ืนผิวของดวงอาทิตยม์ อี ุณหภูมิสงู ประมาณ ๕,๕๑๕ องศาเซลเซียส
เกิดขนึ้ จากการมีปฏิกริ ยิ าลุกไหม้ภายในดวงอาทิตย์ ทาใหแ้ ก๊สไฮโดรเจน
รวมตวั เป็นแกส๊ ฮเี ลียม สง่ พลงั งานแสงและความร้อนจานวนมหาศาลมาถงึ
ยงั โลกได้ แมว้ า่ ดวงอาทิตยจ์ ะอยหู่ า่ งจากโลกถงึ ๑๔๙ ลา้ นกโิ ลเมตร

วทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี ป.๔ ดวงอาทติ ย์ 9

ดวงอาทิตย์ (Sun) เปน็ ดาวฤกษ์ที่เปน็ ศนู ย์กลางของระบบสุริยะ
กหทวกม๗รขวบเัตาามี่ปกวตันแดีนแถ๔ื่นริดมถลาาพุลาอลดขตอุวดก็ศแ็่ืก้นืนา้้ึนวเัว่นืใซจกนคซผทหงจเเีาป๊รสกีอหิวปๆาญ่ีรกา็นขากฮาร็นวขะก่กแอแีกทืเอมกอหวล็เลงกาิตดปตลา่บ์ีด็กยร๊ส๘โยัมุ่า็นวเมวซมลฮขร์กเดบงปีีทกเีดรปตาอัานลร้ฏีอ่อปวจ็นวาียวิดใงยิกยัรจกทานดม้วใู่ะริลารดรติอานยยิมนทสะายววเแาา(ววง่โ่ีอม์กฤgลณครพนเ๒กaาอีกคกุงจมลภ๕ศlณุรษโไ๑รaงัหเนพหาร์ตงดหx๐แะา้มอมา็มyวภศ(ห๐ลนภ้บuถ)ไงามูแ์ะปแn่าดวหลเทิสคททยสiงดวนvงูี่รมใท่ีงงา่เว้eปึ่นกะงหแอีชย้งั rปใรดาลาดลs่ืดอดนะรแทeวะาือาวามจะงล)วคติวว่าเอากาฤ็ปกซวยเณนาแอคกาท่ึง์ซ็นทกดบรวมเษีาทปธา๕ิต๊สวนรด์งาะา็นงดยอ้ต,้วหช๕งตหอห์าน่าย้าลชทุา๑ช์นวงแ้วจง้าทาาเน๕้องกาเๆคยงใิตอผยนิส๊ดหรเลอยวืวอผวไาอแ้ด้ากงเ์ฮัตนกืะอื่ปกนศนาาโถหมกส๊ด็นวศราดุ(์หหไแmเร้อดอแวซเฮเาลาาปันกยจงลโiศงะวlดส๊กท็นลนเkาทฝซแรวี่ระอหลyฝุน่รียเา้ลอ้ มยจนุ่นงงส๑ะwยู่นากใใึ่งลหถแนลaใะงึนลญมyะ)่
ยังโลกได้ แมว้ ่าดวงอาทิตยจ์ ะอยู่หา่ งจากโลกถงึ ๑๔๙ ล้านกิโลเมตร

วทิ ยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี ป.๔ ดวงอาทิตย์ 10

ระบบสุริยะที่มีดวงอาทิตย์เป็นศูนย์กลาง มีดาวบริวารประกอบด้วย
ดาวเคราะห์ ๘ ดวง ได้แก่ ดาวพุธ ดาวศกุ ร์ โลก ดาวองั คาร ดาวพฤหัสบดี ดาวเสาร์
ดาวยเู รนัส และดาวเนปจูน โดยเรียงตามลาดับจากดาวที่อยใู่ กลด้ วงอาทติ ย์มากที่สดุ
รวมถงึ ดาวเคราะหแ์ คระ ดาวเคราะหน์ อ้ ย ดาวหาง และวัตถอุ ื่น ๆ ก็เป็นดาวบริวาร
ท่โี คจรรอบดวงอาทติ ยเ์ ชน่ เดียวกัน

วทิ ยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี ป.๔ 11

ดาวพุธ (Mercury) เปน็ ดาวเคราะห์ที่ ดาวพธุ
อยูใ่ กลด้ วงอาทติ ย์มากทส่ี ดุ คอื มีระยะหา่ ง
จากดวงอาทิตยป์ ระมาณ ๕๗ ลา้ นกิโลเมตร 12
ดาวพุธเป็นดาวเคราะห์ในระบบสุริยะ
ที่มขี นาดเลก็ ทีส่ ดุ คอื มีเสน้ ผา่ นศูนยก์ ลาง
ประมาณ ๔,๘๘๐ กิโลเมตร หมุนรอบตวั เอง
ใชเ้ วลา ๕๘.๖๕ วัน และโคจรรอบดวงอาทิตย์
ใชเ้ วลา ๘๗.๙๗ วัน ไม่มดี าวบริวาร

วิทยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี ป.๔

วทิ ยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี ป.๔ 13

ดาวศกุ ร์ (Venus) เป็นดาวเคราะหท์ ่อี ยู่
หา่ งจากดวงอาทติ ยเ์ ปน็ ลาดบั ๒ มีระยะหา่ ง
จากดวงอาทิตยป์ ระมาณ ๑๐๘ ล้านกิโลเมตร
ดาวศุกรม์ ขี นาดใกลเ้ คยี งกับโลกจนได้ชือ่ ว่า
เป็น ดาวฝาแฝดกับโลก เส้นผ่านศูนยก์ ลาง
ดาวศุกร์ ประมาณ ๑๒, ๑๐๔ กิโลเมตร หมุนรอบตัวเอง
ในทศิ ทางตรงกนั ข้ามกับโลกและดาวเคราะห์ดวงอ่นื ๆ ใชเ้ วลา ๒๔๓.๐๒ วัน
และโคจรรอบดวงอาทิตยใ์ ชเ้ วลา ๒๒๔.๗๐ วนั มองเหน็ ได้ ๒ ชว่ งเวลาเทา่ นนั้
คอื ตอนเชา้ มืดทางทิศตะวันออก เรยี กว่า ดาวประกายพรกึ และตอนหวั ค่า
ทางทิศตะวันตก เรียกว่า ดาวประจาํ เมือง พนื้ ผิวของดาวศกุ ร์เตม็ ไปดว้ ย
กอ้ นหิน ไม่มีน้า แตม่ ีชั้นบรรยากาศทปี่ ระกอบด้วยแกส๊ คาร์บอนไดออกไซด์
และไอของกรดซลั ฟิวริกหนาแน่น

วทิ ยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี ป.๔ 14

วทิ ยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี ป.๔ 15

โลก (Earth) เปน็ ดาวเคราะห์ทีอ่ ยู่

ห่างจากดวงอาทิตยเ์ ปน็ ลาดับ ๓ มีระยะห่าง

จากดวงอาทติ ย์ประมาณ ๑๔๙ ลา้ นกิโลเมตร

โลกมีเส้นผา่ นศนู ยก์ ลางประมาณ ๑๒,๗๕๖

กโิ ลเมตร มดี วงจนั ทรเ์ ปน็ ดาวบริวาร ๑ ดวง

รูปทรงกลมตรงกลางปอ่ งเล็กนอ้ ย โลก

หมุนรอบตวั เองใช้เวลา ๒๓.๙๓ ชว่ั โมง

และโคจรรอบดวงอาทติ ยใ์ ช้เวลา ๓๖๕ วัน โลกมีพน้ื ผิวขรขุ ระ ประกอบดว้ ย ดิน

น้า และชั้นบรรยากาศห่อหุ้มโลก ทาให้อุณหภูมิระหว่างกลางวันและกลางคืน

ไม่แตกต่างกันมากนัก เป็นสาเหตุที่ทาให้โลกเป็นดาวเคราะห์ดวงเดียวที่มี

ส่ิงมีชวี ติ อาศยั อยู่ได้

วทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี ป.๔ 16

ดาวอังคาร (Mars) เป็นดาวเคราะห์

ทีอ่ ยู่หา่ งจากดวงอาทิตยเ์ ปน็ ลาดับ ๔

มรี ะยะหา่ งจากดวงอาทติ ย์ประมาณ

๒๒๗ ลา้ นกิโลเมตร ดาวองั คาร

มเี ส้นผา่ นศูนย์กลางประมาณ ๖,๗๙๔

กโิ ลเมตร มีดาวบรวิ าร ๒ ดวง หมนุ รอบ

ตัวเองใชเ้ วลา ๒๔.๖๒ ชวั่ โมง และ ดาวอังคาร
โคจรรอบดวงอาทิตยใ์ ชเ้ วลา ๖๘๗ วนั

พื้นทผี่ วิ เปน็ ฝุ่นสแี ดงขรขุ ระ เป็นหลมุ หุบเขา และมภี ูเขาไฟ ได้ช่ือว่า ดาวเคราะหส์ แี ดง

หรือเทพแห่งสงคราม มีบรรยากาศเบาบางประกอบดว้ ยแก๊สคารบ์ อนไดออกไซด์

เปน็ ส่วนใหญ่ มแี กส๊ ออกซิเจนและนา้ น้อยมาก

วิทยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี ป.๔ 17

วทิ ยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี ป.๔ 18

ดาวพฤหสั บดี (Jupiter) เป็นดาวเคราะห์

ที่อยู่ห่างจากดวงอาทิตย์เป็นลาดับ ๕

มรี ะยะห่างจากดวงอาทิตย์ประมาณ ๗๗๘ ล้าน

ดาวพฤหัสบดี กิโลเมตร เส้นผ่านศูนย์กลางประมาณ
๑๔๒,๙๘๔ กิโลเมตร ดาวพฤหัสบดี

เรียกอกี ชอื่ วา่ โลกยักษ์ เพราะเป็นดาวเคราะห์ทม่ี ขี นาดใหญ่ท่ีสุดในระบบสรุ ยิ ะ มีดาวบริวาร

มากกว่า ๖๒ ดวง หมนุ รอบตัวเองใช้เวลา ๙.๙๒ ชัว่ โมง และโคจรรอบดวงอาทติ ย์ใชเ้ วลา

๑๑.๘๖ ปี ดาวพฤหสั บดเี ป็นดาวเคราะห์แกส๊ ประกอบดว้ ยเมฆท่ีเปน็ แกส๊ ไฮโดรเจนและ

แกส๊ ฮีเลยี มปกคลมุ อยา่ งหนาแน่น มีวงแหวน ๑ ช้นั ประกอบดว้ ยก้อนนา้ แข็งและวัตถอุ ื่น ๆ

เม่ือมองผ่านกล้องโทรทรรศน์ จะเห็นจุดแดงคล้ายรูปไข่ขนาดใหญ่ ซ่ึงคาดว่าเป็น

จุดศนู ยก์ ลางของพายหุ มุนทมี่ ีความเร็วสงู มาก

วทิ ยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี ป.๔ 19

วทิ ยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี ป.๔ 20

ดาวเสาร์ (Saturn) เป็นดาวเคราะห์

ท่อี ยูห่ ่างจากดวงอาทิตย์เป็นลาดบั ๖

มีระยะหา่ งจากดวงอาทิตย์ประมาณ

๑,๔๒๗ ลา้ นกโิ ลเมตร เสน้ ผ่านศูนยก์ ลาง

ประมาณ ๑๒๐,๕๓๖ กโิ ลเมตร มีดาวบริวาร ดาวเสาร์
มากกวา่ ๖๐ ดวง หมนุ รอบตวั เองใชเ้ วลา

๑๐.๖๖ ชว่ั โมง และโคจรรอบดวงอาทิตย์ใชเ้ วลา ๒๙.๔ ปี ดาวเสาร์เป็นดาวเคราะหท์ ม่ี ี

ความหนาแนน่ น้อย ชัน้ บรรยากาศประกอบด้วย แกส๊ ไฮโดรเจนและแกส๊ ฮีเลยี ม

มีวงแหวนขนาดใหญ่ที่ประกอบดว้ ยกอ้ นหินและน้าแข็งจานวนมากมายทเ่ี คลื่อนท่ดี ้วย

ความเร็วตา่ งกนั

วทิ ยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี ป.๔ 21

วทิ ยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี ป.๔ 22

ดาวยเู รนัส (Uranus) หรอื ดาวมฤตยู เป็นดาวเคราะหท์ อ่ี ยูห่ ่างจาก
ดวงอาทติ ย์เปน็ ลาดับ ๗ มรี ะยะห่างจากดวงอาทิตย์ประมาณ ๒,๘๗๐

ลา้ นกโิ ลเมตร เส้นผา่ นศนู ยก์ ลางประมาณ ๕๑,๑๑๘
กโิ ลเมตร มีดาวบริวารมากกวา่ ๒๗ ดวง หมนุ รอบตัวเอง
ใช้เวลา ๑๗.๒๔ ชั่วโมง และโคจรรอบดวงอาทิตย์ใช้เวลา
๘๐ ปี ดาวยเู รนัสเปน็ ดาวเคราะหท์ ม่ี ีพ้นื ผิวเยน็ จัด
ประกอบดว้ ย ของเหลวและแก๊ส มีวงแหวน ๙ ช้ัน
ซง่ึ เคลอ่ื นทดี่ ้วยความเรว็ ท่ีแตกต่างกัน

ดาวยเู รนัส 23

วทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี ป.๔

ดาวเนปจนู (Neptune) หรือดาวสมทุ ร

หรือดาวเกตุ เปน็ ดาวเคราะห์ทีอ่ ยู่ห่างจาก

ดวงอาทติ ย์เปน็ ลาดบั สดุ ท้าย มีระยะหา่ ง

จากดวงอาทติ ย์ประมาณ ๔,๔๙๘ ลา้ น-

กโิ ลเมตร เสน้ ผ่านศูนย์กลางประมาณ

๔๙, ๕๒๘ กโิ ลเมตร มดี าวบริวารมากกว่า ดาวเนปจนู

๑๓ ดวง หมุนรอบตวั เองใชเ้ วลา ๑๖.๑๑ ชัว่ โมง และโคจรรอบดวงอาทิตย์

ใช้เวลา ๑๖๔.๔ ปี ดาวเนปจนู เปน็ ดาวเคราะห์ท่มี อี ณุ หภมู พิ ้ืนผิวต่ามาก

ประมาณ -๑๗๐ องศาเซลเซียส ประกอบด้วยของเหลวและแกส๊

วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ป.๔ 24

วทิ ยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี ป.๔ 25

วทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี ป.๔ ดาวพลโู ต

26

วทิ ยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี ป.๔ 27

ดาวเคราะห์น้อย (asteroids) เปน็ วตั ถุทางดาราศาสตร์ทีม่ ขี นาดเล็กกวา่
ดาวเคราะหแ์ ต่มีขนาดใหญก่ ว่าสะเก็ดดาว และไม่ใชด่ าวหาง หรอื อาจ
เกดิ ข้ึนจากกล่มุ วัตถุทไี่ มส่ ามารถรวมตัวกนั เป็นดาวเคราะหไ์ ดส้ าเรจ็
ดาวเคราะหน์ ้อยจานวนมากอยใู่ นวงโคจรรปู วงรี ระหวา่ งดาวองั คารกบั
ดาวพฤหัสบดี เรียกว่า แถบดาวเคราะหน์ อ้ ย (asteroid belt)

วทิ ยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี ป.๔ 28

แถบดาวเคราะห์น้อยในระบบสุริยะ 29

วทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี ป.๔

ดาวหาง (Comet) คือ วัตถุท่ีมแี กนกลางหรอื นวิ เคลียส ประกอบด้วย
นา้ แข็ง แก๊สคารบ์ อนไดออกไซด์ มเี ทน แอมโมเนยี และฝุน่ มีแหลง่ กาเนดิ
จากขอบของระบบสรุ ยิ ะและโคจรรอบดวงอาทิตย์ เมอื่ เขา้ ใกล้ดวงอาทิตย์
สว่ นทเี่ ป็นนา้ แขง็ จะระเหิดเปน็ แก๊สมชี ั้นฝ่นุ ฝ้ามวั ล้อมรอบและลากยาว
ดูมลี กั ษณะเปน็ หาง

วทิ ยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี ป.๔ 30

ภาพจาลองดาวเคราะห์น้อยพุง่ เขา้ ชนโลกบริเวณคาบสมุทรยคู าทัน
และใตอ้ า่ วเมก็ ซิโก ในยคุ ครเี ทเชียส (Cretaceous) ประมาณ ๖๕ ล้านปที ี่แลว้
ส่งผลใหเ้ กิดการทาลายลา้ งสภาพแวดลอ้ มบนโลกอยา่ งรุนแรง จนทาให้เกดิ การ
สูญพนั ธ์ุครั้งใหญข่ องสิ่งมีชีวติ บนโลก โดยเฉพาะไดโนเสาร์ ซึง่ เป็นสิ่งมชี วี ติ ที่
เจริญที่สุดในช่วงเวลาน้นั

วทิ ยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี ป.๔ 31

ต้นกาเนดิ ของดาวตก ผีพ่งุ ไต้ และอุกกาบาตลว้ นมาจาก สะเก็ดดาว
(meteoroid) ซึ่งเป็นชิน้ สว่ นของหนิ หรอื โลหะทแ่ี ตกหกั หรอื หลดุ มาจาก

ดาวเคราะห์น้อยหรือดาวหางในระบบสรุ ยิ ะ เมอื่ สะเกด็ ดาวเคลอื่ นทีเ่ ข้าสู่
ชัน้ บรรยากาศของโลกจะทาให้เกดิ การแตกตวั ของไอออนของอนุภาค
ในบรรยากาศ เกิดความรอ้ นและแสงสวา่ งจนทาใหส้ ะเก็ดดาวเกดิ การลุกไหม้
จนหมดกอ่ นตกลงบนพน้ื ผวิ โลก เรียกวา่ ดาวตก หรอื ผีพุ่งไต้ (meteor)

วทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี ป.๔ ดาวตก หรอื ผพี ่งุ ไต้ 32

หากสะเกด็ ดาวจานวนมากเคลื่อนท่ีเขา้ ส่ชู ้นั บรรยากาศของโลก
พร้อม ๆ กันหรือในเวลาใกล้เคียงกันจะเกดิ ฝนดาวตก (meteor shower)
เปน็ ปรากฏการณท์ ่ที าให้เราเหน็ ดาวตกท่เี กดิ ข้นึ จานวนมากในอตั ราที่ถก่ี ว่าปกติ

หากแสงสวา่ งจากการลุกไหมข้ องสะเกด็ ดาวจา้ มากจะเรยี กว่า ลูกไฟ
(fireball) อาจมสี ีแตกต่างกันขน้ึ อยู่กับองค์ประกอบทางเคมีของสะเก็ดดาว

ปรากฏการณ์ฝนดาวตก 33

วทิ ยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี ป.๔

หากสะเก็ดดาวมขี นาดใหญ่จนทาให้เหลือเศษชิ้นส่วนจากการเผาไหม้
ตกลงบนพื้นผวิ โลกจะเรียกว่า อกุ กาบาต (meteorite) หากอุกกาบาต
มีขนาดใหญ่มากยอ่ มทาใหเ้ กดิ ความเสียหายกบั พ้ืนผิวโลกและส่งิ มีชีวติ
บนโลกไดม้ าก ดงั จะเหน็ ได้จากรอ่ งรอยหลุมอกุ กาบาต

วทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี ป.๔ อกุ กาบาตที่ตกลงบนพื้นผิวโลก 34

หลมุ อุกกาบาตขนาดเส้นผ่านศนู ยก์ ลางประมาณ ๑ กิโลเมตร 35
ในรฐั แอรโิ ซนา ประเทศสหรฐั อเมรกิ า

วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ป.๔

แบบสอบปรนัยเพ่ือพฒั นาทกั ษะกระบวนการทางวทิ ยาศาสตร์
หน่วยการเรียนรทู้ ี่ ๙ ดาวในระบบสรุ ยิ ะ

ดาวในระบบสุริยะ ป.๔

๑. ขอ้ ใดเรียงลาํ ดบั จากสง่ิ ทมี่ ีขนาดใหญ่ไปเล็กไดถ้ กู ตอ้ ง 37

๑ ระบบสุริยะ > กาแลก็ ซี > เอกภพ
๒ กาแล็กซี > เอกภพ > ระบบสุรยิ ะ
๓ เอกภพ > กาแล็กซี > ระบบสรุ ยิ ะ
๔ ระบบสุรยิ ะ > เอกภพ > กาแล็กซี

เฉลย ๓ เหตผุ ล เอกภพมีขนาดใหญท่ ี่สุด เป็นห้วงอวกาศ
อันกวา้ งใหญ่ทป่ี ราศจากขอบเขต รองลงมา คือ กาแลก็ ซี
เปน็ กลุ่มดาวท่อี ยูร่ วมกนั มหาศาลด้วยแรงโนม้ ถว่ ง
และระบบสุริยะ เปน็ สว่ นทอี่ ยูภ่ ายในของกาแล็กซี

ดาวในระบบสุริยะ ป.๔

๒. ข้อใดเป็นศูนยก์ ลางของระบบสุรยิ ะ 38

๑ โลก
๒ ดวงจันทร์
๓ ดวงอาทิตย์
๔ ดาวพฤหสั บดี

เฉลย ๓ เหตผุ ล ดวงอาทติ ย์เป็นดาวฤกษท์ เี่ ป็น
ศูนย์กลางของระบบสุริยะ โดยมดี าวเคราะห์เป็น
บรวิ ารโคจรโดยรอบ

ดาวในระบบสรุ ิยะ ป.๔

๓. ๒
๒
39
ดาว O หมายถึงดาวในขอ้ ใด

๑ ดาวพุธ
๒ ดาวศุกร์
๓ ดาวอังคาร
๔ ดาวเสาร์

เฉลย ๒ เหตุผล ดาวศุกร์เปน็ ดาวทีอ่ ย่ไู กลจาก

ดวงอาทติ ย์เปน็ อันดบั ท่ี ๒ ได้ฉายาว่าดาวฝาแฝด
กบั โลก มองเหน็ ได้ ๒ ช่วงเวลา คอื ตอนเช้าตรู่
และตอนพลบคา่

ดาวในระบบสรุ ิยะ ป.๔

๔. ดาวเคราะหด์ วงใดในระบบสรุ ยิ ะได้รับสมญานามว่า เตาไฟแช่แขง็

๑ ดาวพธุ
๒ ดาวศกุ ร์
๓ ดาวองั คาร
๔ ดาวพฤหสบดี

เฉลย ๑ เหตุผล เน่ืองจากในเวลากลางวัน
ดาวพธุ มีอุณหภูมิสูงมากถึง ๔๒๗ ˚C แตเ่ วลากลางคืน
มอี ุณหภูมิ -๑๘๓ ˚C จงึ ไดร้ ับสมญานามว่า เตาไฟแช่แขง็

ดาวในระบบสรุ ิยะ ป.๔ 40

๕. ข้อความใดกล่าวถูกตอ้ งเกี่ยวกับดาวศกุ ร์ 41

๑ มดี าวบริวาร ๑ ดวง
๒ ไดร้ ับสมญานามว่า โลกยกั ษ์
๓ อยู่ห่างจากดวงอาทิตยเ์ ปน็ ลาดับที่ ๓
๔ มีทิศทางการหมุนรอบตัวเองทตี่ รงกนั ข้ามกบั ดาวเคราะหด์ วงอื่น

เฉลย ๔ เหตุผล ดาวศกุ รม์ ที ศิ ทาง
การหมุนรอบตัวเองในทิศทางตรงข้ามกบั
ดาวเคราะหด์ วงอนื่ คอื หมุนตามเขม็ นาฬกิ า
จากทศิ ตะวันออกไปทิศตะวนั ตก

ดาวในระบบสุริยะ ป.๔

๖. วัตถุในข้อใดอยู่ในวงโคจรรูปวงรรี ะหว่างดาวอังคารกบั ดาวพฤหัสบดี

๑ ดาวหาง
๒ ดาวพลูโต
๓ สะเก็ดดาว
๔ ดาวเคราะห์นอ้ ย

เฉลย ๔ เหตผุ ล ดาวเคราะห์นอ้ ยจานวนมาก
อยใู่ นวงโคจรรูปวงรรี ะหว่างดาวองั คารกบั
ดาวพฤหัสบดี

ดาวในระบบสุรยิ ะ ป.๔ 42

๗. ถ้าใช้ระยะห่างระหวา่ งดาวเคราะหก์ ับดวงอาทติ ยเ์ ป็นเกณฑ์โดยใชโ้ ลก
เปน็ หลัก ดาวเคราะหด์ วงใดอยใู่ กลด้ วงอาทิตย์มากกว่าโลก

๑ ดาวพธุ ดาวศุกร์ 43
๒ ดาวอังคาร ดาวเสาร์

๓ ดาวพุธ ดาวพฤหัสบดี
๔ ดาวเสาร์ ดาวยูเรนสั

เฉลย ๑ เหตุผล ถ้าใช้ระยะห่างระหว่างดาวเคราะหก์ ับ
ดวงอาทิตยเ์ ป็นเกณฑโ์ ดยใช้โลกเปน็ หลกั ดาวพธุ ดาวศุกร์
จัดเป็นดาวเคราะหว์ งในซ่ึงอยใู่ กลด้ วงอาทติ ยม์ ากกว่าโลก
ส่วนดาวองั คาร ดาวพฤหสั บดี ดาวเสาร์ ดาวยเู รนัส และ
ดาวเนปจนู จดั เป็นดาวเคราะห์วงนอก

ดาวในระบบสรุ ิยะ ป.๔

๘. เพราะเหตุใดสหพนั ธด์ าราศาสตรส์ ากลจดั ใหด้ าวพลโู ตเปน็ 44
ดาวเคราะหแ์ คระ

๑ มีแสงสว่างในตัวเอง
๒ มีขนาดใกล้เคียงกับโลก
๓ มวี งโคจรทบั ซอ้ นกับดาวเนปจูน
๔ มีทศิ ทางการหมนุ รอบตัวเองตรงข้ามกับดาวเคราะหด์ วงอนื่

เฉลย ๓ เหตุผล ปัจจบุ นั สหพนั ธ์ดาราศาสตรส์ ากล
จัดใหด้ าวพลูโตเป็นดาวเคราะหแ์ คระ เพราะมวี งโคจร
ท่ที ับซ้อนกับดาวเนปจูน

ดาวในระบบสุรยิ ะ ป.๔

๙. ดาวพุธ และดาวศุกรม์ ลี กั ษณะทีเ่ หมอื นกนั ตามขอ้ ใด 45

๑ ไมม่ ดี าวบรวิ าร
๒ ระยะห่างจากดวงอาทติ ย์
๓ ความยาวเส้นผ่านศูนยก์ ลาง
๔ เวลาในการโคจรรอบดวงอาทิตย์

เฉลย ๑ เหตุผล ดาวพธุ และดาวศกุ ร์มลี ักษณะ
ท่เี หมอื นกนั คอื ไม่มีดาวบรวิ าร สว่ นระยะหา่ ง
จากดวงอาทิตย์ ความยาวเสน้ ผา่ นศนู ย์กลาง
และเวลาในการโคจรรอบดวงอาทิตย์ มีลักษณะ
ท่แี ตกตา่ งกัน

ดาวในระบบสรุ ิยะ ป.๔

๑๐. 46

Y และ Z หมายถงึ ขอ้ ใด

๑
๒
๓
๔

เฉลย ๓ เหตุผล ดาวตกเป็นสะเก็ดดาว ลุกไหมจ้ นหมดกอ่ นตกลงบน
พนื้ ผวิ โลก สว่ นอกุ กาบาตเป็นสะเกด็ ดาวขนาดใหญ่ เผาไหม้ไม่หมดตกลง
บนพื้นผิวโลก ทาใหเ้ กิดความเสยี หายกับพน้ื ผวิ โลกและส่ิงมีชีวิตบนโลก

ดาวในระบบสุรยิ ะ ป.๔