e-book หน่วยที่3 การวิเคราะห์รายการค้า

4/6/2562

หนว่ ยที่3 การวเิ คราะหร์ ายการค้า

สายสุรยี ์ คุ้มไพฑรู ย์
วิทยาลยั เกษตรและเทคโนโลยีอดุ รธานี

หนว่ ยท่ี 3 เร่อื ง การวิเคราะห์รายการคา้

รูปแบบของกจิ การ
รูปแบบของกจิ การคา้ แตล่ ะประเภทจะแตกตา่ งกนั ออกไปตามสภาพการลงทุนในกิจการลักษณะการ

จัดตงั้ การดาเนินงาน และความสาคญั ทางเศรษฐกจิ แบง่ ไดด้ งั น้ี
1. กิจการเจ้าของคนเดยี ว (Single Proprietorship) ได้แก่ กจิ การขนาดเล็กทม่ี บี ุคคลคนเดียว

เป็น
เจ้าของ เช่น รายค้าย่อย สานักงานผปู้ ระกอบวิชาชพี อสิ ระ การจัดต้งั ทาได้งา่ ย เจา้ ของดาเนินงานเองและ
รบั ผดิ ชอบในหนี้สินของรา้ นโดยไม่จากดั จานวน ข้อเสยี ของกิจการคา้ เจา้ ของคนเดียวคือ เงินทนุ มีจานวน
จากดั การขยายกิจการทาได้ยาก อายุของกจิ การจะสิน้ สุดเทา่ อายุเจา้ ของกจิ การหรือน้อยกว่านัน้

2. ห้างหนุ้ ส่วน (Partnership) คือ กิจการที่มีบุคคลตั้งแต่ 2 คนข้ึนไปรว่ มกนั เป็นเจ้าของโดยมี
สญั ญาตกลงรวมทนุ กนั เปน็ หุ้นสว่ นประกอบการค้าเพ่ือหวงั กาไร โดยผ้เู ป็นหุ้นสว่ นจะมีทนุ เท่ากนั หรือไม่
เท่ากันก็ได้ ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ห้างห้นุ ส่วนแบง่ ได้เป็น 2 ประเภท

2.1 ห้างหุ้นสว่ นสามญั (Ordinary Partnership) คอื ห้างหุ้นส่วนประเภทท่ีผเู้ ปน็ หนุ้ สว่ นทุกคนต้อง
รบั ผิดชอบร่วมกนั ในหนสี้ นิ โดยไมจ่ ากดั จานวน ห้างหนุ้ สว่ นประเภทนี้จะจดทะเบยี นเป็นนิติบคุ คลก็ได้หรอื ไม่
จดทะเบียนก็ได้

2.2 หา้ งหนุ้ สว่ นจากดั (Limited Partnership) คือ ห้างหนุ้ สว่ นท่ปี ระกอบด้วยผ้เู ป็นห้นุ ส่วน 2
จาพวก คือ จาพวกจากัดความรับผดิ ชอบ และไม่จากดั ความรับผดิ ชอบ ห้างหุ้นสว่ นจากัด กฎหมายบังคบั ให้
จดทะเบยี นเปน็ นิติบุคคล

3. บริษทั จากัด (Company Limited or Corporation) คอื กิจการท่ตี ้ังข้นึ ในรปู ของนิตบิ ุคคล
ดว้ ยการแบ่งทุนเปน็ หุ้นมมี ลู ค่าเท่า ๆ กัน ผทู้ ่ลี งทนุ ซ้ือหุ้นของกิจการเรียกว่า “ผถู้ อื ห้นุ ” (Shareholders) ผู้
ถือหนุ้ ต้องรับผดิ จากัดเพยี งไม่เกนิ จานวนเงนิ ทีต่ นส่งใช้ไม่ครบมูลค่าของหุ้นท่ีตนถือ การบรหิ ารงานของบริษทั
กระทาโดยคณะกรรมการชดุ หนึง่ ซึ่งที่ประชุมใหญ่ผู้ถือหุ้นเปน็ ผู้แตง่ ตัง้ และบริษัทจากดั ตอ้ งจดทะเบยี นเปน็
นติ ิบุคคล แยกต่างหากจากผู้ถือหุ้น ผู้ถือหุน้ จะได้รบั สว่ นแบง่ กาไรเป็นเงนิ ปันผล (Dividends) บรษิ ทั จากัด
แบ่งเป็น 2 ประเภท

3.1 บริษทั เอกชนจากัด (Private Company Limited) มจี านวนผูถ้ อื หนุ้ ตั้งแต่ 7 คนข้ึนไป (ป.พ.พ.

มาตรา 1097)
3.2 บริษัทมหาชนจากัด (Public Company Limited) มจี านวนผู้ถอื หนุ้ ตั้งแต่ 15 คนข้ึนไป (พ.ร.บ.

บริษทั มหาชน จากดั พ.ศ. 2535 มาตรา 16) และต้องจองหุ้นรวมกนั อยา่ งน้อย 5 % ของทุนจดทะเบยี น แต่
ละคนถือห้นุ ไม่เกนิ 10 % ของทนุ จดทะเบยี น และต้ังขึ้นมาโดย มวี ตั ถุประสงค์ เพือ่ เสนอขายหนุ้ ต่อ
ประชาชนทวั่ ไป ต้องมคี านาหนา้ ช่ือว่า “บริษัท” และคาลงทา้ ยวา่ “จากัด (มหาชน)”

รายการค้า (Business Transaction)
รายการคา้ หมายถงึ การดาเนินงานในทางการค้าที่ทาให้เกดิ การโอนเงินหรือสิง่ ของมีคา่ เปน็ เงนิ

ระหวา่ งกจิ การค้ากับบุคคล ภายนอก ซ่งึ อาจจะแตกตา่ งกันออกไปตามลกั ษณะของกิจการค้า
ตวั อย่างรายการคา้

1.นาเงินสดหรือสนิ ทรัพย์มาลงทุน
2.ถอนเงินสดหรือสนิ ค้าไปใชส้ ่วนตวั
3.ซอ้ื สนิ ทรัพย์เปน็ เงินสด
4.ซอ้ื สินทรัพย์เป็นเงินเช่ือ
5.ซอื้ สินค้าเป็นเงินสดหรือซ้ือสนิ ค้าเป็นเงนิ เชื่อ
6.ขายสินคา้ เปน็ เงินสดหรอื ขายสนิ คา้ เป็นเงินเชอื่
7.รับรายได้คา่ บริการ
8.จ่ายชาระหนี้
9.รบั ชาระหนี้
10.จา่ ยคา่ ใช้จ่ายต่าง ๆ
11.กู้เงนิ จากบคุ คลภายนอก
12.เจ้าของกิจการถอนใช้สว่ นตัว
ตัวอยา่ งทไี่ ม่ใชร่ ายการคา้
1. การจดั แสดงสินค้า
2. การเชิญชวนและต้อนรับลกู คา้
3. การสาธติ สินคา้

4. การเขียนจดหมายโต้ตอบ
5. การสอนถามราคา
การวิเคราะห์รายการค้า (Business Transaction Analysis)

การวเิ คราะหร์ ายการค้าเปน็ จุดเริม่ ตน้ ของวงจรบญั ชี เป็นข้ันแรกของการจดั ทาบัญชี ซึง่ สาคัญมาก
เพราะหากวเิ คราะห์รายการค้า ผิดก็จะทาใหข้ ้ันตอนต่อ ๆ ไปผดิ ไปด้วย เชน่ การบนั ทึกบัญชีในสมดุ รายวนั
การผา่ นบัญชีไปสมุดบัญชแี ยกประเภท ตลอดจนถงึ การ จดั ทางบการเงินก็ผิดไปดว้ ย

1. วิเคราะหร์ ายการคา้ ท่ีเกิดขึ้นว่าทาใหส้ นิ ทรัพย์ หน้ีสิน และสว่ นของเจา้ ของกิจการเปล่ยี นแปลงโดย
การเพ่ิมขน้ึ หรอื ลดลง อย่างไรบา้ ง

2. รายการคา้ ท่เี กดิ ขึ้นเม่ือวเิ คราะห์แล้ว การเปล่ียนแปลงของสนิ ทรัพย์ หน้ีสิน และสว่ นของเจ้าของ
น้ันจะต้องทาให้สมการบัญชีเป็นจรงิ เสมอ กลา่ วคือ เม่ือวิเคราะห์รายการคา้ แล้ว สินทรพั ยท์ ี่เปลี่ยนแปลง
จะต้องเท่ากับ หนสี้ ินทีเ่ ปลี่ยนแปลงบวกด้วยสว่ นของเจา้ ของทเ่ี ปลย่ี นแปลงเสมอ

หลักในการวิเคราะหร์ ายการค้า 5 ประการ คือ

1. สินทรพั ย์เพ่ิม (+) สว่ นของเจา้ ของเพิ่ม (+)

2.สนิ ทรัพย์ลด (-) ส่วนของเจ้าของลด (-)

3. สินทรพั ย์อยา่ งหนึง่ เพิ่ม (+) สินทรพั ย์อีกอย่างหนึง่ ลด (-)

4. สนิ ทรพั ยเ์ พิ่ม (+) หนี้สนิ เพ่มิ (+)

5. สนิ ทรพั ย์ลด (-) หนส้ี ินลด (-)