โครงการดอยตุง

รายงานการฝึกปฏิบัติสหกจิ ศกึ ษา
สำนกั งานประสานงานโครงการพัฒนาดอยตงุ (พ้ืนทีท่ รงงาน)

อันเนื่องมาจากพระราชดำริ

โครงการสง่ เสริมการต่อยอดตลาดสินคา้ ดว้ ยการออกแบบผลติ ภัณฑแ์ ละการสร้าง
ตลาดออนไลน์ พน้ื ที่ 29 หมูบ่ า้ น ในโครงการพัฒนาดอยตุงฯ จงั หวัดเชยี งราย

จดั ทำโดย รหัสนิสติ 59113098
1. นางสาวอาทติ ยา เขียวสอาด รหสั นสิ ิต 59214382
2. นางสาวเกศกนก ไชยโย รหัสนสิ ิต 59215079
3. นายอนวุ ตั วังวล

อาจารย์ท่ีปรึกษาโครงการ
อาจารยส์ ุกมล มุ่งพฒั นสุนทร

รายงานการฝึกปฏบิ ตั ิสหกิจศกึ ษา เป็นส่วนหนึง่ ของการศกึ ษารายวิชาสหกจิ ศกึ ษา
รหัสวิชา 141453 สาขาพัฒนาสงั คม คณะรัฐศาสตร์และสังคมศาสตร์ ภาคเรยี นที่ 2

ปกี ารศึกษา 2562 มหาวทิ ยาลยั พะเยา

คำนำ

โครงการส่งเสริมการต่อยอดตลาดสินค้าด้วยการออกแบบผลิตภัณฑ์และการสร้างตลาด
ออนไลน์ พื้นที่ 29 หมู่บ้าน ในโครงการพัฒนาดอยตุงฯ จังหวัดเชียงรายณ มูลนิธิแม่ฟ้าหลวงในพระ
บรมราชูปถัมภ์ อำเภอแม่ฟ้าหลวง จังหวัดเชียงรายจัดทำขึ้นตามวัตถุประสงค์ เพื่อพัฒนาสินค้า
วิสาหกิจชุมชน ซึ่งเนื้อหาภายในส่วนใหญ่จะกล่าวถึงงานหลักท่ีได้ปฏิบัติหน้าที่ที่ได้รับมอบหมาย ณ
มูลนิธิแม่ฟ้าหลวงในพระบรมราชูปถัมภ์ ตลอดจนการฝึกปฏิบัติสหกิจศึกษาแบ่งเป็นสองส่วนในการ
ปฏิบัติงาน การปฏิบัติงานหลกั ที่ได้รับมอบหมาย ที่ภายในแตล่ ะวันได้รับมอบหมายงานตา่ ง ๆ รวมถึง
การนำเสนองาน และการปฏิบัติงานโครงการส่งเสริมการต่อยอดตลาดสินค้าด้วยการออกแบบ
ผลิตภัณฑแ์ ละการสรา้ งตลาดออนไลน์ วิธีการใช้ไลน์สแควรใ์ นการติดต่อซื้อขายให้ผู้ทีต่ ้องการปศุสัตว์
การเขียนข้อมูล วิธีการศึกษาการปฏิบัติงาน จนถึงบทสรุปและข้อมูลเสนอแนะเกี่ยวกับการฝึก
ปฏิบัติงานสหกิจศึกษาและโครงการส่งเสริมการต่อยอดตลาดสินค้าด้วยการออกแบบผลิตภัณฑ์และ
การสรา้ งตลาดออนไลน์

เนื้อหาภายในเล่ม เป็นศึกษาและลงปฏิบัติงานพบปัญหาจากการได้ลงพื้นที่จริง จึงทำให้เกิด
ที่มาของโครงการส่งเสริมการต่อยอดตลาดสินค้าด้วยการออกแบบผลิตภัณฑ์และการสร้างตลาด
ออนไลน์ แล้วนำมาวิเคราะห์ เพื่อให้ทราบถึงสภาพปัญหาในพื้นที่ ในด้านการใช้ชีวิตเลี้ยงปศุสัตว์เพ่ือ
ประกอบอาหารและประกอบพิธีกรรม โดยใช้แนวความรู้ที่ได้ศึกษามารวมถึงเอกสารและตำราท่ี
เกี่ยวข้องต่าง ๆ ตลอดจนการศึกษาระหว่างการลงปฏิบัติงานจริงได้รับความรู้จากผู้มีประสบการณ์ที่
ได้จากการทำงานจรงิ ทด่ี ีเยีย่ มในด้านน้ี นำมาผสมผสานกันจนเกดิ เปน็ แนวทางทด่ี ที ีส่ ดุ ซึ่งเอกสารเล่ม
นสี้ ามารถนำมาเป็นความรแู้ ละขอ้ มูลภายในสามารถนำไปประยกุ ตใ์ ชห้ รือแก้ไขปัญหาทเี่ กดิ ขึ้นกับงาน
การใชแ้ อพพลเิ คชัน่ ไลน์สแควร์ (LINE SQUARE) ได้อย่างเหมาะสม

รายงานฝึกปฏิบัติการเล่มนี้ได้ทำการรวบรวมเนื้อหาที่เกี่ยวกับการส่งเสริมปศุสัตว์และกลุ่ม
วิสาหกิจชุมชน ณ มูลนิธิแม่ฟ้าหลวงในพระบรมราชูปถัมภ์ อำเภอแม่ฟ้าหลวง จังหวัดเชียงราย จึง
เหมาะสำหรับผู้ที่สนใจหรือสาขาที่เกี่ยวข้องต้องการ นำไปประยุกต์ใช้ และปรับปรุง แก้ไขเพ่ิ มเติม
เพื่อความเหมาะสมตามพื้นที่ที่ได้จัดทำโครงการ ได้สำเร็จลุล่วงไปด้วยดี อย่างไรก็ตาม โครงการ
ส่งเสริมการต่อยอดตลาดสินค้าด้วยการออกแบบผลิตภัณฑ์และการสร้างตลาดออนไลน์ อาจมี
ข้อผิดพลาดบ้างบางประการ เนื่องมาจากความรู้ ความเข้าใจที่จัดทำขึ้นของคณะผู้จัดทำโครงการ จึง
ขออภยั มา ณ ทีนี้ด้วย

คณะผจู้ ดั ทำ

สารบญั

เนื้อหา หนา้
มลู นิธิแมฟ่ า้ พลวง ในพระบรมราชูปถัมภ์..............................................................................................1
ข้อมูลพืน้ ฐานการลงพ้ืนท่ี .....................................................................................................................6

บทสมั ภาษณห์ ัวหน้างานอำนวยการและแผนงาน ...........................................................................................................................6

หน้าที่รับผดิ ชอบ (งานหลัก) .................................................................................................................9
หนา้ ท่รี ับผิดชอบ(งานรอง)..................................................................................................................11

บทสัมภาษณ์ผูด้ ำเนินโครงการการสง่ เสริมการเลี้ยงไก่ชน ................................................................ 15

ลำดับเหตกุ ารณ์การปฏิบตั งิ านในแต่ละสปั ดาห์..................................................................................18
แบบฟอร์มสรุปผลการดำเนินงานโครงการ ........................................................................................... 1

หลักการและเหตุผล..................................................................................................................................................................................... 1
วตั ถปุ ระสงค์................................................................................................................................................................................................... 2
กรอบแนวคดิ .................................................................................................................................................................................................. 3
สถานทีด่ ำเนินโครงการ .............................................................................................................................................................................. 3
ตวั บง่ ชคี้ วามสำเร็จตามวตั ถุประสงคข์ องโครงการและคา่ เป้าหมาย .........................................................................................3
ระยะเวลาในการดำเนินโครงการ ........................................................................................................................................................... 4
วธิ ดี ำเนินการ.................................................................................................................................................................................................. 4

ขนั้ ตอนการดำเนนิ โครงการ..................................................................................................................5

ขัน้ ดำเนินการ(D)........................................................................................................................................................................................... 5
2. การดำเนินงานโครงการ......................................................................................................................................................................... 6

ผลการดำเนินงานตามวตั ถปุ ระสงค์ ....................................................................................................15
ผลลพั ธท์ เ่ี กดิ ขนึ้ ..................................................................................................................................15
ประโยชนท์ ีไ่ ด้รบั จากการปฏบิ ตั ิงาน...................................................................................................19

ภาคผนวก ...........................................................................................................................................21

ภาพการดำเนินงานท่ีสำคัญ................................................................................................................................................................... 22
ภาพกิจกรรม “การลงพืน้ ที่สำรวจ ทงั้ หมด 20 หมบู่ า้ น”................................................................. 22
ภาพกิจกรรม การออกแบบผลติ ภัณฑแ์ ละการทำสือ่ ความรู้ ............................................................. 25
ภาพกจิ กรรม “การสง่ เสริมไก่ดำในโครงการ”............................................................................... 31
ภาพกจิ กรรม “การสง่ เสรมิ หมดู ำในโครงการ”.............................................................................. 34
ภาพกิจกรรม “งานสสี ันแห่งดอยตงุ ” ......................................................................................... 37
ภาพกิจกรรม วิชาการพฒั นาทดี่ นิ เก็บกนิ เกบ็ เกย่ี ว ขดุ คดิ คน้ คว้า ................................................... 40
ภาพกิจกรรม “ถอดบทเรียน การส่งเสรมิ การเลยี้ งไก่ชน” ............................................................... 43
การสง่ เสรมิ การเลีย้ งไข่ไก่เล็กฮอร์น............................................................................................ 47

1

มลู นิธแิ ม่ฟา้ พลวง ในพระบรมราชูปถัมภ์

ความเป็นมาของโครงการพัฒนาดอยตุง สมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนี ได้มีพระราช
ปรารภกับผู้ที่ตามเสด็จหรือผู้ที่เข้าเฝ้าฯหลาย ๆท่านว่าพระองค์ทรงมีพระราชประสงค์ที่จะหา
หน่วยงานและประชาชนมาร่วมปลูกป่า ทั้งนี้เพราะทรงมีพระราชปณิธานอย่างแรงกล้า ที่จะเห็นป่า
ของเมืองไทยมีความอุดมสมบูรณ์ มีความชุ่มช้ืนและมีพรรณไม้ที่มีดอกอันสวยงาม แต่พระราช
ประสงค์ของพระองค์ ยังไม่ปรากฏเป็นรูปธรรม จนกระทั่งเมื่อสมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนี
ทรงเจริญพระชนมายมุ ากแล้ว รัฐบาลและประชาชนตา่ งมีความห่วงใยและเห็นพอ้ งต้องกันวา่ สมควร
จะทรงมีที่ประทับในประเทศไทย แทนการแปรพระราชฐานไปประทับในประเทศสวิสเซอร์แลนด์ใน
ทุกรอบ 2 ปี หลังจากทรงพักพระราชกรณียกิจ ดังนั้นสำนักงานราชเลขานุการในพระองค์จึงได้
พยายามหาสถานที่ที่เหมาะสมสำหรับปลูกสร้างที่ประทับ และในปีพ. ศ. 2530 นายดำรงพิเดช
หัวหน้าหน่วยพัฒนาต้นน้ำ 31 ได้นำม. ร. ว.ดิศนัดดา ดิศกุล ราชเลขานุการในพระองค์มาตรวจดู
สภาพดอยบริเวณบา้ นอกี ้อป่ากล้วย ตำบลแม่ไร่ อำเภอแมจ่ ัน จังหวัดเชยี งราย ซึ่งสถานที่นี้มที ำเลทีม่ ี
ภูมิทัศน์ และสภาพอากาศคล้ายที่ประทับในประเทศสวิตเซอร์แลนด์ซึ่งพระองค์สามารถทรงงานเพื่อ
กอ่ ประโยชนไ์ ดจ้ ึงไดน้ ำความขนึ้ กราบบงั คมทลู ทราบฝา่ ละอองพระบาท

ในวันที่ 15 มกราคมพ. ศ. 2530 สมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนีได้เสด็จฯพร้อมด้วย
สมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอเจ้ากัลยาณิวัฒนา มาทอดพระเนตรบริเวณที่เห็นสมควรจะสร้างพระตำหนัก
ทั้งสองพระองค์ ทรงโปรดสถานที่แห่งนี้และได้มีพระราชกระแสรับสั่งว่า "ฉันจะปลูกป่าบนดอยตุง"
เมื่อวันที่ 5 กุมภาพันธ์ พ. ศ. 2530 สมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนี เสด็จแปรพระราชฐานไป
ประทับที่เขื่อนภูมิพลจังหวัดตาก พลเอกชวลิตยงใจยุทธผู้บัญชาการทหารบกและรักษ าการผู้
บัญชาการทหารสูงสุดในขณะนั้นพร้อมด้วยพลเอกจรรวยวงศ์สายัณห์เสนาธิการทหารบก ได้เข้าเฝ้า
เพ่อื ถวายรายงานความเรียบรอ้ ยของการจดั งานไหวส้ าแมฟ่ ้าหลวงทีจ่ งั หวัดเชียงราย ซงึ่ สมเด็จพระศรี
นครินทราบรมราชชนนีทรงมีรับสั่งถึงประสบการณ์ที่ทรงปลูกป่าบนดอยตุงใกล้กับพระตำหนักภูพิงค์
ฯ จงั หวัดเชยี งใหม่และทรงมีรับสง่ั ต่อวา่ พระองค์ฯเคยเสด็จฯขึ้นมานมสั การพระธาตดุ อยตุงซงึ่ เปน็ คร้ัง
แรกที่เสด็จฯมาจังหวัดเชียงรายโดยมาประทับที่สถานีประมงจังหวัดพะเยา ในปีพ. ศ. 2509 ซึ่งครั้ง

2

นัน้ พระองคท์ รงเหน็ สภาพบนดอยตงุ เป็นสภาพป่าไม้ที่ถูกตดั ทำลายโดยการทำไร่เลือ่ นลอยและทำการ
ปลูกฝิ่นเป็นอาชีพรวมทั้งทรงเห็นสุขภาพอนามัยของประชาชนที่เสื่อมโทรมและเด็กไร้การศึกษา จาก
พระราชดำริของสมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนี้ดังกล่าวรัฐบาลพลเอกเปรมติณสูลานนท์ได้
เหน็ ชอบและอนมุ ัตใิ หด้ ำเนินการตามโครงการพัฒนาดอยตงุ เมื่อวนั ท่ี 17 มถิ ุนายนพ. ศ. 2530 โดยได้
แต่งต้งั คณะกรรมการโครงการพฒั นาดอยตุงจังหวดั เชยี งรายขน้ึ ในวันที่ 22 มิถนุ ายนพ. ศ. 2530 และ
คณะรัฐมนตรีได้มีมติเมื่อวันที่ 26 เมษายนพ. ศ. 2531 ให้ความเห็นชอบในการดำเนินงานโครงการ
พัฒนาดอยตุงปีพ. ศ. 2531-2533 ตอ่ มาได้ขยายเวลาการดำเนนิ งานโครงการพัฒนาดอยตงุ ออกไปอีก
เป็น 3 ระยะคือระยะที่ 1 ตั้งแต่ปีพ. ศ. 2534-2536 ระยะที่ 2 ตั้งแต่ปีพ. ศ. 2537-2545 ระยะที่ 3
ตั้งแต่ปีพ. ศ. 2546-2560นับตั้งแต่คณะรัฐมนตรีได้ให้ความเห็นชอบในการดำเนินการตามโครงการ
พัฒนาดอยตุงเมื่อวันที่ 26 เมษายนพ. ศ. 2531 ซึ่งมีพื้นที่เป้าหมายสำหรับทรงงานจำนวน 6 แห่ง
ครอบคลุมพื้นที่ประมาณ 7, 737 ไร่ในเวลาต่อมาได้มีการขยายพื้นที่ออกไปอีกรวมเป็น 27 หมู่บ้าน
รวมเปน็ พน้ื ท่ีในโครงการพัฒนาดอยตุงประมาณ 93, 515 ไร่จนถงึ ปจั จบุ ัน (มลู นธิ แิ มฟ่ ้าหลวง ในพระ
บรมราชูปถมั ภ,์ 2555)

วิสัยทัศน์ คือ มูลนิธิแม่ฟ้าแม่ฟ้าหลวง ในพระบรมราชูปถัมภ์
มุ่งพัฒนาชุมชน สังคม สิ่งแวดล้อม และวัฒนธรรม ตามหลักการ
ทรงงานของ สมเด็จย่า เพื่อสร้างความสุข ความยั่งยืน และความ
ม่ันคง

พันธกจิ คือ ผลักดนั ใหเ้ กดิ การพัฒนาที่ยั่งยืนทางเศรษฐกิจ สังคม
วัฒนธรรม ละสิ่งแวดล้อม ด้วยการพัฒนา การบูรณาการความ
ร่วมมือ การให้คำปรึกษา และการฝึกอบรม ส่งเสริมให้การ
พัฒนาตามตำราแม่ฟ้าหลวง เป็นแนวทางพัฒนาหลักของประเทศ
ไทย

การฝกึ สหกจิ ศกึ ษาทม่ี ลู นิธิแม่ฟ้าหลวงในพระบรมราชูปถมั ภ์ สำนกั งานประสานงานโครงการ
พัฒนาดอยตุง (พื้นที่ทรงงาน) อันเนื่องมาจากพระราชดำริ จังหวัดเชียงราย มีเป้าหมายในการพัฒนา
คุณภาพชีวิตของประชาชนในพื้นที่ ๑๑,๐๐๐ คนจาก ๖ ชนเผ่า ท่ามกลางความแห้งแล้งและความ
เป็นอยู่แร้นแค้นที่ดอยตุงเมื่อปี ๒๕๓๑ ชาวบ้านที่ดอยตุงต้องหาทางรอดด้วยการประกอบอาชีพผิด
กฎหมาย เช่น การทำไร่เลื่อนลอย ปลูกฝิ่น ซึ่งสมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนีทรงเล็งเห็นถึง

3

ต้นเหตุของปัญหาดังกล่าว ว่าเกิดจากความยากจน และการขาดโอกาสในชีวิต มีพระวิสัยทัศน์ให้คน
ดอยตุงสามารถพึ่งพาตัวเองได้ และอยู่ร่วมกับป่าได้อย่างพึ่งพาอาศยั การดำเนินโครงการจึงเป็นไปใน
รูปแบบ “ปลูกป่า ปลูกคน” หรือการแก้ปัญหาความยากจนที่ยึดคนเป็นศูนย์กลาง และยึดหลัก
ความก้าวหน้าทางเศรษฐกิจที่สมดุลกับความมั่นคงทางสังคม และความสมบูรณ์ทางธรรมชาติ (มูลนิธิ
แม่ฟ้าหลวง ในพระบรมราชูปถัมภ,์ ออนไลน์)

หน่วยงานทีส่ ังกดั คือ หน่วยงานพัฒนาสังคม ฝ่ายงานโครงการแกไ้ ขความยากจนพ่อพนั ธแ์ุ ม่
พันธุ์- สุกร เป็นหน่วยงานที่แต่เดิมมีการพัฒนา แบบต้นน้ำ กลางน้ำและปลายน้ำ ท่ีมีกระบวนการ
แก้ไขปัญหา (การที่มีปัญหาของยาเสพติดในพื้นที่ความยากจน) ม.ร.ว ดิศนัดดา ดิศกุล ได้กล่าวว่า
“เจ็บ จน ไม่รู้” ตามรอยสมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนี ที่นำมาแก้ไขพัฒนา พอเกิด เจ็บ จน
ไม่รู้ ในพื้นที่เชียงรายบนดอยตุง ในช่วงหลาย 10 ปีก่อน มีสภาพเป็นป่าหัวโล้น ชาวบ้านต้องการที่ทำ
กิน จึงเปิดป่าทำไร่เลื่อนลอย เผาไร่ ทำนา ปลูกฝิ่น จึงเกิดโครงการแก้ไขปัญหาความยากจนในชุมชน
ด้านอาชีพความเป็นอยู่ ซึ่งมีแบบแผนการพัฒนาหลายรูปแบบและหนึ่งในนั้นคือ “การทำอย่างไรให้
ชาวบ้านได้ อิ่ม” จึงจำเป็นต้องเลี้ยงหมู ไก่ เป็ด ผัก ซึ่งเป็นวิถีชีวิต วัฒนธรรม ชาวบ้านเลี้ยงหมูดำ
เป็นหมูพืน้ เมอื ง ตัวเล็ก ทอ้ งยาน ให้ลกู ไมด่ ก ให้ลกู 3-5 ตวั หูสัน้ เลยี้ งปีกวา่ เมื่อนำมาบรโิ ภคจะมีแต่
มันหมู แต่ก็เป็นวิถีชีวิตของพวกชาวบ้าน มีเทศกาลปีใหมค่ รั้งหนึง่ ใช้หมูในการประกอบพิธี ก็นำไขมัน
หมูมาเจยี วเปน็ นำ้ มันสามารถเกบ็ ไวใ้ ช้ได้ตลอดทั้งปี ส่วนเนือ้ หมูนำไปประกอบอาหารในชว่ งนนั้ ๆ

• หากสุขภาพร่างกายของคน แก้ไขความยากจน • เมอื่ คนมสี ุขภาพแข็งแรง
แล้วก็หาอาชีพที่เหมาะสม
ไม่แข็งแรงก็ไม่มีแรงทำงานเพ่ือ • เมื่อคนมีสุขภาพแข็งแรง เพื่อสร้างรายได้ที่มั่นคงก็
หาเล้ยี งปากท้อง จะไม่หันกลับไปทำอาชีพ
แล้วก็หาอาชีพที่เหมาะสมเพื่อ ทจุ ริตอกี
แก้ไขความเจ็บป่วย สร้างรายได้ที่มั่นคงก็จะไม่หัน
กลับไปทำอาชพี ทจุ รติ อีก แกไ้ ขความไม่รู้

แผนภาพ : นยิ ามความหมาย “เจบ็ จน ไม่รู้”

จึงเป็นที่มาของโครงการแก้ไขปัญหาความยากจนพ่อพันธุ์ แม่พันธุ์สุกร ควบคู่ไปกับโครงการ
ปลูกปา่ สร้างอาชีพใหก้ บั ชาวบา้ น โดยท่ีไม่ใหช้ าวบา้ นไปบกุ รกุ ปา่ “แต่จะทำอย่างไร ใหม้ ีอาชีพอยกู่ ับ
ที่อย่างยั่งยืน งานปศุสัตว์ใช้พื้นที่น้อย มีคอกหมูเล็ก ๆ ไว้หลังบ้าน หรือ ข้างบ้าน เพื่อเก็บกินเศษ

4

อาหาร กินต้นกล้วยที่ชาวบ้านปลูกเองได้” ทางโครงการจึงได้เริ่มคัดสายพันธ์ุหมูมาเพือ่ พัฒนา ในช่วง
ปีพ.ศ. 2549 มีโครงการปลูกป่าที่บางมะหัน ทางโครงการได้รวบรวมสายพันธุ์หมูดำทั่วประเทศ จาก
ศูนย์บำรุงพันธุ์ทุกศูนย์ของกรมปศุสัตว์ จากศูนย์พัฒนาการศึกษาของภูพานอันเนื่องมาจาก
พระราชดำริ รวมถึงได้นำหมูดำสายพันธ์ุภูพานมาพัฒนาร่วมกับหมูดำที่ทางโครงการได้คัดเลือกสาย
พันธุ์ไว้ จนเกิดมาเป็นหมูดำดอยตุงที่มีสายเลือดหมูเหมยซานสูงกว่า 62.5 % ข้อดีของหมูดำดอยตุง
คือ เจริญเติบโตไว สามารถปรับตัวให้อยู่ในภูมิประเทศที่ราบสูงได้ดี กินอาหารคุณภาพต่ำได้ เช่น ต้น
กล้วย และเป็นหมูเหมยซานที่ปรับปรุงพันธ์ุ ให้ตรงตามความต้องการของชาวบ้านในชุมชนให้มาก
ที่สุด เนื่องจากตามความเชื่อของชนเผ่า คือ ต้องการหมูสีดำสนิท เพื่อใช้ในการประกอบพิธีกรรม จึง
เกิดเป็นโครงการนี้ขึ้นมา ซึ่งโครงการนี้อยู่ในโครงการปลูกป่า เพราะการนำหมูมาเลี้ยง ต้องปลูกต้น
กล้วยเพื่อนำมาเป็นอาหารหมู อีกทั้งต้นกล้วยเป็นไม้พี่เลี้ยงที่สามารถทำให้ต้นไม้อื่น ๆ เติบโตตาม
ขน้ึ มาไดง้ ่าย เมื่อมกี ารเลย้ี งหมดู ำทำใหช้ าวบา้ นมีรายไดเ้ พิ่มมากขึน้

เมื่อ พ.ศ.2549 ส่วนใหญ่การส่งเสริมการเลี้ยงปศุสัตว์พันธ์ุอื่น ๆ ท่ีมีลักษณะเป็นพันธุ์สีดำ
จนกระทั่งพ.ศ. 2560 เริ่มมีการคัดสายพันธุ์ รวมถึงรวบรวมหมูกลับจากการส่งเสริมทั้งหมดกลับมา
แล้วคัดลักษณะให้ตรงตามความต้องการของชุมชน จึงเป็นที่มาของสายพันธ์ุที่เราเรียกว่า หมูดำดอย
ตุง เมื่อการพัฒนาปรับปรุงสายพันธ์ุก็รวบรวมหมูไดป้ ระสบความสำเร็จ จึงได้ปฏิบัติงานร่วมกับมูลนิธิ
ปิดทองหลังพระ ที่สนับสนุนการกระจายหมูดำไปทั่วประเทศ อาทิ จังหวัดเพชรบุรี อุดรธานี ใน
ขณะเดียวกันก็ได้ปฏิบัติงานร่วมกับศูนย์พัฒนาการศึกษาของภูพานอันเนื่องมาจากพระราชดำริ โดย
มีคุณหมอวิสุทธิ์ เอื้อกิ่งเพชร สัตว์แพทย์ผู้ชำนาญการ สำนักงานปศุสัตว์จังหวัดสกลนคร ท่ีคอยให้
คำปรึกษา แนะนำ เมื่อทางศูนย์ของโครงการสามารถปรับปรุงสายพันธ์ุ ให้ตรงตามความต้องการของ
ชาวบ้าน จึงมีการสนับสนุนพันธุ์สัตว์ให้เลี้ยงในรูปแบบกองทุนคืนพันธุ์สัตว์ และเมื่อมีจำนวนปศุสัตว์
เพิ่มมากขึ้นจึงมีการรวมกลุ่มเพื่อจัดตั้งกลุ่มวิสาหกิจชุมชนในการพัฒนากลุ่มผู้เลี้ยงหมูดำขึ้น ที่
สามารถมีหลักในการจำหน่าย มีราคาที่เป็นธรรม ซึ่งเป็นส่วนหนึ่งของโครงการพัฒนาสังคม จึงทำให้
หน่วยงานพัฒนาสังคมได้เข้ามาดูแลเป็นหลักในพื้นที่และการช่วยเหลือคัดกรองชาวบ้านที่มีความ
สนใจดา้ นปศสุ ัตว์

ในการส่งเสริมและผลักดันการเลี้ยงปศุสัตว์ ให้กับชาวบ้าน ในชุมชนทั้ง 29 หมู่บ้าน อำเภอ
แม่ฟ้าหลวง จังหวัดเชียงราย ในโครงการพัฒนาดอยตุง (พื้นที่ทรงงาน) อันเนื่องมาจากพระราชดำริ
ที่มีทั้งหมูดำดอยตุง ไก่ดำดอยตุง ไก่ไข่เล็กฮอร์นขาวหงอนจักร โดยมีความเป็นมาของปศุสัตว์ ดังนี้

1. หมูดำดอยตุง ได้มีการผสมสายพันธุ์ที่ได้มาจากการเป็นสัมพันธ์ไมตรีกับประเทศจีนเพ่ือ

5

เป็นการกระชับความสัมพันธ์ คือ เหมยซานดอยตุง (MEISHAN) สุกรพันธุ์นี้มีถิ่นกำเนิดจาก
สาธารณรัฐประชาชนจีน ถูกนำเข้ามาเลี้ยงในประเทศไทย เมื่อครั้งที่สมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรม
สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี เสด็จประเทศ สาธารณรัฐประชาชนจีนทางจีนได้
ถวายสุกรพันธนุ์ ี้มา และไดม้ อบใหก้ รมปศสุ ัตว์นำมาขยายพันธุ์มลี ักษณะหลังแอ่นท้องยานผิวออกสีดำ
ไปทางเทาผิวหนังเหีย่ วย่นให้ลูกดก เลี้ยงลูกเกง่ หมูดำ สายพันธุ์ดอยตุง เกิดจากการผสมพนั ธ์ระหว่าง
หมูพันธุ์พื้นเมืองในพื้นที่ดอยตุงและหมูพันธุ์เหมยซาน ซึ่งหมูเหมยซาน เป็นหมูดำสายพันธุ์ภูพานมา
พัฒนาร่วมกับหมูดำที่ทางโครงการได้คัดเลือกสายพันธ์ุไว้ จนเกิดมาเป็นหมูดำดอยตุงที่มีสายเลือดหมู
เหมยซานสูงกว่า 62.5 % จึงเรียกว่า หมูดำดอยตุง ข้อดีของหมูดำดอยตุง คือ เลี้ยงด้วยอาหาร
ธรรมชาติ มีสีดำสนิททั้งตัว เนื้อนุ่มด้วยชั้นไขมันที่แทรกอยู่ในเนื้อแดง ปลอดยีนส์เครียดและปลอด
สารเร่งเนอ้ื แดง

2. ไก่ดำดอยตุง เป็นไก่ดำต้นพันธุ์ได้มาจากงานศึกษา รวมถึงพัฒนาด้านปศุสัตว์ศูนย์ศึกษา
การพฒั นาภูพาน ต่อมาศูนยศ์ ึกษาการพัฒนาภพู าน อันเนอ่ื งมาจากพระราชดำริ ได้พฒั นาสายพนั ธไ์ุ ก่
ดำที่มีกระดูกดำ และ เนื้อดำขึ้นมาใหม่ แต่ยังคงคุณสมบัติความโดดเด่นด้านความทนทานต่อโรค
ระบาด และ เป็นไก่กระดูกดำที่เลี้ยงง่ายเหมือนไก่พื้นเมือง ซึ่งเป็นการพัฒนาตามความต้องการของ
เกษตรกร ลักษณะ คือ หนังดำ แข้งดำ เนื้อเทาดำ กระดูกเทาดำ เลี้ยงง่าย กินเก่ง โตเร็ว โดยทาง
โครงการพัฒนาดอยตุง (พื้นที่ทรงงาน) อันเนื่องมาจากพระราชดำริ ได้นำไก่ดำดอยตุงมาส่งเสริม
ให้กับชาวบ้านในชุมชนอำเภอแม่ฟ้าหลวงทั้ง 29 หมู่บ้านในโครงการ เพื่อให้ชุมชนได้เลี้ยงชีพ สร้าง
งานสร้างรายได้ จากการเลี้ยงไกด่ ำ เพือ่ กอ่ ใหเ้ กิดการสร้างความเข้มแขง็ ใหก้ ับชมุ ชน

3. ไก่ไข่เล็กฮอร์นขาวหงอนจักร มีถิ่นกำเนิดในประเทศอิตาลี ไก่พันธุ์นี้เคยเป็นที่นิยมเลี้ยง
เป็นไก่ไข่ในสมัยเริ่มแรกที่มีการเลี้ยงไก่ไข่เชิงอุตสาหกรรม เป็นไก่ไข่พันธุ์แท้ ที่นิยมเลี้ยงกัน
แพร่หลายมากทีส่ ุดในบรรดาไกเ่ ลก็ ฮอร์นขาวหงอนจกั รด้วยกัน ปจั จุบนั นยิ มผสมข้ามสายพนั ธ์ุ ต้งั แต่
สองสายพันธุ์ขึ้นไปเพื่อผลิตเป็นไก่ไข่ลูกผสมเพื่อการค้า รูปร่างลักษณะ มีขนาดเล็ก ขนสีขาว ให้ไข่
เร็ว ไขด่ ก ไข่เปลอื กสขี าว มปี ระสิทธภิ าพในการเปลย่ี นอาหารคอ่ นข้างสูง เพราะมขี นาดเลก็ ทนร้อน
ได้ดี น้ำหนักโตเต็มท่ี เพศผู้ 2.2-2.9 กโิ ลกรัม เพศเมีย 1.8-2.2 กิโลกรัม เร่ิมใหไ้ ขเ่ มื่ออายุ 4 เดอื นคร่ึง
ถงึ 5 เดอื น ใหไ้ ขป่ ีละประมาณ 300 ฟอง ปัจจุบนั นยิ มเล้ยี งไก่พันธ์นุ ี้สำหรบั ผลติ ไขเ่ ป็นการคา้ โดยใช้
ในการผสมพนั ธุ์เพือ่ ผลิตไกไ่ ขล่ ูกผสมอีกขัน้ หนง่ึ เปน็ ต้น

6

ข้อมลู พนื้ ฐานการลงพนื้ ท่ี

จากข้อมูล Data Base ของโครงการพัฒนาดอยตุง (พื้นที่ทรงงาน) อันเนื่องมาจาก
พระราชดำริ จังหวัดเชียงราย คือ เครื่องมือที่นำข้อมูลหนังสือรับรองการเข้าอยู่อาศัยและทำกินใน
ที่ดิน (นสร.) ลงแอพพลิเคชั่น Google Earth ซึ่งเป็นวิธีที่ง่ายต่อการลงพื้นท่ีสำรวจของเจ้าหน้าท่ี
รวมถึงเป็นข้อมูลที่มีความแม่นยำจากดาวเทียม จึงทำให้ทราบถึงตำแหน่งที่ตั้งของผู้อาศัยในพื้นที่
อำเภอแม่ฟา้ หลวงทัง้ 29 หมู่บ้าน เป็นสิ่งที่หัวหน้างานอำนวยการและแผนงาน ได้แนะนำชี้แจงขอ้ มลู
เบื้องต้น และมอบตัวอย่างข้อมูลหมู่บ้านเพื่อเป็นแนวทางในการลงสำรวจพื้นที่ในครั้งนี้ คณะผู้จัดทำ
จึงได้นำมาปรับใช้ร่วมกับข้อมูลกลุ่มผู้เลี้ยงหมูดำของปศุสัตว์อำเภอแม่ฟ้าหลวง ในปี พ.ศ. 2557
กล่าวคือ ในแผนที่แสดงตำแหน่งข้อมูลกลุ่มผู้เลี้ยงหมูดำ เมื่อเราสามารถหาข้อมูลที่ระบุตำแหน่งกลุ่ม
ผู้เลี้ยงหมูดำได้ จากการใช้แอพพลิเคชั่น google Earth ที่สามารถดูชื่อผู้อยู่อาศัย รหัสประจำบ้าน
รหัส (คพต.) เพื่อตรวจสอบตำแหน่งได้ว่าตรงกับข้อมูลจริงท่ีได้ลงสำรวจสอบถามหรือไม่ และยัง
สามารถแก้ไขข้อมูลลงใน App google Earth ได้อยู่เรื่อย ๆ เพื่อเป็นการอัพเดตของข้อมูลให้ตรงกับ
ความจริงมากยิ่งขึ้น จึงทำให้ง่ายต่อการลงพื้นท่ีสำรวจโดยใช้เวลาที่มีอยู่อย่างจำกัดได้รวดเร็วและ
สะดวกมากย่งิ ขึ้น ซึง่ สามารถเรียนร้ไู ดจ้ ากการสมั ภาษณข์ อ้ มูลเพ่มิ เติมของหัวหน้างานอำนวยการและ
แผนงาน ดังน้ี

บทสัมภาษณ์หวั หนา้ งานอำนวยการและแผนงาน

ท่มี าและความสำคญั

“เริ่มจากทีด่ อยตุงเม่ือก่อนในอดตี ได้มีการทำหนงั สือรับรองการใช้ประโยชนท์ ีด่ ิน เรียกว่า นสร.ที่เป็นการวดั
ท่ดี ินแต่ละแปลงของชาวบา้ นวา่ แต่ละแปลงมีทที่ ำกิน อยู่ติดกับใคร ผอู้ าศัยอยู่ติดกับใคร ซ่ึงในรศร.1 เป็นพื้นที่
แสดงที่อยู่อาศัยในเขตดอยตุงก็เหมือนกับเป็นโฉนดที่ดินพื้นหนึ่ง ที่มีชื่อเจ้าของ คือ ใครบ้างมีกี่ไร่ กี่งาน กี่
ตารางวา อยู่ทิศเหนือ ทิศใต้ ทิศตะวันออก หรือ ทิศตะวันตก ซึ่งมีรูปแปรงที่วัดออกมา และการออกใบโฉนด
ของดอยตุงให้กับชาวบ้านในพื้นที่ดอยตุงและรวบรวมใบโฉนดมาหลายๆแปงงเพื่อมาทำแผนที่ลงบนกระดาษ
ของแต่ละหมู่บา้ นในส่วนแผนทีก่ จ็ ะมกี ารบอกถึง เลขทแ่ี ปลง วา่ จะตรงตามเลขในใบโฉนดทีด่ นิ หรือไม่”

การทำงาน

“ในรูปของดอยตุง มีรูปของแผนที่นำไปใส่ในโปรแกรมหนึ่งที่อยู่ในระบบ GIS ให้เป็นข้อมูลทั้งหมดที่อยู่
ในแผนที่ว่ามรี ูปแปลงนี้ อยู่ตรงนี้ เพื่อที่จะสามารถเข้าไปดูในโปรแกรมได้และบอกชื่อข้อมูล ไม่ว่าจะเป็นข้อมลู
ที่อยู่อาศัย ข้อมูล กี่ไร่ กี่งาน กี่ตารางวา ออกมาได้และพัฒนามาเป็นรูปแบบของ Google Earth อีกที ซึ่งมี

7

ความสะดวกและง่ายต่อการมาดูทีละอย่าง2อย่าง ซึ่งถ้าในแผนทีห่ มู่บ้านก็จะบอกแค่เลขท่ีแสดงว่าเป็นของใคร
แล้วก็ต้องไปดูชื่อในโฉนดทีว่าเป็นชื่อเจ้าของของใคร พอนำไปเข้าระบบโปรแกรมเทคโนโลยี สามารถนำแผน
ทม่ี าลงโปรแกรมแล้วนำมาวาดรูปแปลงในโปรแกรมซง่ึ สามารถเขา้ ไปดูได้วา่ เป็นของใครและยงั สามารถบอกถึง
ข้อมูลทั้งหมดที่ต้องการอยากจะทราบ อาทิ บ้านนี้มีกี่ไร่ กี่งาน กี่ตารางวาในพื้นที่ และบ้านอยู่ติดกับใคร อยู่
หมู่บ้านอะไรรวมถึงมีรูปถ่ายเจ้าของบ้านก็สามารถนำไปลงในโปรแกรมได้ด้วย ในส่วนของแผนท่ีก็แปลงไปเป็น
ท่ีทาง Google Earth รจู้ ักอกี ทีทเี่ ราสามารถนำไปซ้อนในโปรแกรม Google Earth ซึ่งปจั จบุ ันใน สมาร์ทโฟน
มีระบบโปรแกรมๆหนึ่ง คือ Google Earth ที่สามารถดาวน์โหลดได้ทั้ง ระบบ IOSและระบบ Android
สามารถดาวน์โหลดแลว้ นำตัวแปลงที่ดินพร้อมขอ้ มลู มาแปลงใหเ้ ป็นโปรแกรมที่ Google Earth รู้จักแล้วนำไป
เปิดในสมาร์ทโฟน ฉะน้ันในพื้นที่จริงที่เราเดินเข้าไป อยากจะทราบข้อมูลว่าบ้านหลังนี้เป็นของใคร ก็สามารถ
กดเข้าไปดูได้ และบอกตำแหน่งของเราที่อยู่ตรงนั้นได้ อีกทั้งการเก็บข้อมูลเพิ่มเติมระหว่างสำรวจข้อมูล
สามารถโน๊ตลงไปในโปรแกรม หรือจดลงบนกระดาษก่อนที่จะนำไปอัพเดตในข้อมูลแผนที่ Google Earth อีก
ที ยกตัวอย่าง บ้านหลังหนึ่งมีสมาชกิ 5 คน เราก็จดไว้ในตอนออกพื้นที่ และเอาข้อมูลใส่ลงไป เค้าเล้ียงหมูกี่ตัว
ไกก่ ีต่ วั มรี ายได้ รายจ่าย หนี้สนิ เงนิ ออม เทา่ ไหร่ก็สามารถใส่ลงไปในขอ้ มูลโปรแกรมได้”

ประสบการณ์ความรู้

“สายที่เรียนมาในระบบทางนี้ก็เริ่มมีการใช้กันอย่างแพร่หลายแล้วยังสามารถนำไปประยุกต์ใช้ใน
หลายๆที่ได้ ซึ่งการเก็บข้อมูลก็เริ่มจากตอนการเก็บข้อมูลในดอยตุงจะมที ี่วัดเป็นแปลง ปัจจุบันก็มีเคร่ืองๆหนง่ึ
ที่เรยี กว่า GIS ท่ีสามารถจับพิกัดตามมุมแปลง และนำมาวาดรูปแปลง พรอ้ มกับการกรอกขอ้ มลู และท่ีสำคัญคือ
การเก็บข้อมูล เก็บตำแหน่งให้ถูกว่าแต่ละแปลงเส้นรอบแปลงอยู่มุมไหนบ้าง แล้วก็มาจดข้อมูลข้างในให้ถูกว่า
ช่อื ของใคร มกี ี่ไร่ กงี่ าน กต่ี ารางวา ให้สามารถคำนวณได้ และรูปถา่ ยเป็นส่ิงสำคัญมาใส่ในโปรแกรมทางแผนที่
และมาแปลงเปน็ Google Earth”

ประโยชนท์ ใ่ี ชแ้ อพในดอยตงุ
“สิ่งหนึ่งที่พนักงานสามารถได้ใช้คือ สมาร์ทโฟนเหมือนกัน ทางผมก็ให้ทุกคนดาวน์โหลด

แอพพลิเคชั่น ไว้ในสมาร์ทโฟนเข้าไปแล้วเอาฐานข้อมูลใส่เข้าไปในโปรแกรมแล้วยังมีพื้นที่ทำกินที่แบ่งเป็น 3
ประเภท
1.พื้นทที่ ำกินทัว่ ไปรอบ ๆ หมู่บา้ น
2.พน้ื ที่ทำกินที่เรยี กว่า ปางพระราชทาน 4000 ไร่
3.พื้นทด่ี ินแนวเขต

ข้อมูลทุกอันจะถูกนำใส่ไว้ในแปลงนี้ ที่ทุกคนสามารถใช้ใน สมาร์ทโฟน แท็บเล็ต ก็สามารถเข้าเปิดดูได้
หมดทุกรุ่น เพื่อความสะดวกในการลงพื้นที่สามารถดูตำแหน่งได้และยังสามารถประยุกต์ใช้ในเรื่องของ อาทิ
ทีมกาแฟ เราก็จะมีแปลงท่ีดินอยู่หลายๆแปลงเราสามารถกำหนด ได้ว่า ตัวอย่างเช่น เกิดโรคระบาดมอดหนกั
ซึ่งการเก็บข้อมูลจากทีมกาแฟว่ามีเยอะ เราก็สามารถเข้าไปในพื้นที่เพื่อตรวจสอบ และกรณีการเลี้ยงปศุสัตว์

8

สามารถทำใหร้ วู้ ่าเราใส่ขอ้ มลู เขา้ ไป บา้ นหลังนี้ เลย้ี งสตั ว์อะไรบา้ ง หมู ไก่ หรือเป็ด แลว้ เรากใ็ ส่ข้อมลู ลงไปและ
ลงพื้นที่จริงได้เหมือนกับการ Recheck ว่าถ้าปศุสัตว์ต้องการที่จะเข้าไปดูสุขภาพของหมู ไก่ ในหมู่บ้าน เราก็
ต้องเอาข้อมูลใส่ลงไปแลว้ ลงพ้ืนที่จรงิ ผ่านสมาร์ทโฟนพร้อมกบั ให้ดูแลงานสขุ ภาพเพื่อทำข้อมูลออกมาให้เราได้
ซึ่งสามารถประยุกต์ใช้ในงานเรื่องต่าง ๆ ได้ รวมถึงพื้นที่ กรณีการบุกรุกป่าก็จะมีเส้นขอบให้ดู เป็นภาพถ่าย
ดาวเทียวที่มีการอัพเดตอยู่เรื่อย ๆ เช่น มีการถ่างป่า การขุดดินออกไปนอกจากเขต รศร.ของหนังสือทางดอย
ตุงก็จะสามารถเห็นภาพถ่ายจากดาวเทียวท่ีชัดเจนเพื่อมีการอัพเดต สามารถตรวจจับได้ว่าใครมีการขยายพื้นท่ี
ออกจากเขตที่เราวัดไว้ให้ รวมถึงเขตที่ทำกิน เช่น เขตป่าดอยตุง เขตป่าสงวน ก็จะมีข้อมูลอยู่ที่เป็นแผนที่เขต
ป่าสงวน เราก็เปดิ ดไู ด้จากโปรแกรม ซ่งึ รูไ้ ดว้ า่ เขาทีไ่ ดร้ ับอนุญาตในการใชข้ ้อมลู อยู่ตรงไหนบ้าง”

ขอ้ มลู พืน้ ฐาน

“ข้อมูลสามารถอัพเดตได้เรื่อย ๆ แผนที่ Google Earth มีการอัพเดตได้เรื่อย ๆอย่างการเก็บข้อมูลพื้นที่
ทำกิน เพิ่มเติม เรื่องปศุสัตว์ หรือสภาพเศรษฐกิจสังคม ในข้อมูลสามารถป้อนเข้าได้อยู่เรื่อย ๆ หรือนำไป
ประยกุ ตใ์ ช้ทอ่ี ่ืน ๆได้ แค่มเี ครอื่ งมือ GPS และโปรแกรมที่เกี่ยวกับเร่อื ง GIS และแผนท่ี ซง่ึ เป็นโปรแกรมฟรีท่ีมี
ทั่วไปรวมถึงสมาร์ทโฟนที่เอามาประยุกต์ใช้ข้อมูลเข้ามาใส่ได้พื้นที่อับสัญญาณ ในตัวของสมาร์ทโฟนสามารถ
รับสัญญาณโดยตรงจากดาวเทียม ขอให้อยู่ในพื้นที่โล่ง ไม่อยู่ใต้ร่มไม้มากนักก็สามารถเปิด App Google
Earth หรือ มีสัญญาณอยู่นิดหน่อย เปิดไวฟาย จะมีหรือไม่มีมากนัก ก็สามารถช่วยให้การรวมสัญญาณเข้ามา
บอกพิกัดตำแหน่งตอนนั้นได้ ปัจจุบันในสมาร์ทก็จะมีโปรแกรมเกี่ยวกับ GPS บอกตำแหน่งของเราเป็นตัวเลข
ได้ ซึ่งตัว GPS ก็เปน็ ตัวสำคัญท่เี ราไม่จำเป็นตอ้ งซอื้ ตัว GPS แยกต่างหาก ซง่ึ สามารถดาวโ์ หลดโปรแกรมฟรีใน
สมาร์ทโฟนแล้วก็จดพิกัดตำแหน่งทีเ่ ราอยู่ได้ แล้วค่อยเอาไปลงในแผนทีอ่ ีกที เหมือนเราจะทำแผนที่ขึ้นมาใหม่
เชน่ ข้อมูล โรงเรยี น ร้านอาหาร ร้านกาแฟ ทม่ี กี ารสร้างขึน้ มาใหม่ โดยที่ ทาง Google Earth ยงั ไม่ไดอ้ พั เดตก็
สามารถทำเพิ่มเข้าในระบบโปรแกรมได้ รวมถึงถ่ายรูปก็นำไปแนบพร้อมข้อมูลด้วยได้ ในส่วนของ App
Google Earth มีความสะดวกสบาย เป็นอย่างมากในการลงพื้นที่ เพราะในปัจจุบันการเข้าถึง หรือการใช้
เทคโนโลยีเหล่านี้มีการใช้ที่ไม่ได้ยากมากนัก ดังนั้นจึงเป็นประโยชน์สูงสุดต่อเจ้าหน้าที่ที่ทำงานทุกคน ที่อยู่
ด้านหน้าของงานได้ กล่าวคือ การทำ App Google Earth ตัวสำคัญที่สุดคือการเก็บข้อมูลมากกว่าตัวแผนที่
หรือตัวระบบโปรแกรมเองท่ีทำงานตามระบบโปรแกรมได้ปกติอยู่แลว้ ซึง่ สว่ นสำคัญทีส่ ดุ คอื คนทีเ่ ก็บข้อมูลต้อง
มคี วามละเอยี ดและมีความถูกต้อง ตรงตามตำแหนง่ เพอื่ ที่เราจะนำเขา้ ไปในระบบโปรแกรมเปน็ ขอ้ มูลตอ่ ยาวๆ
ดังนั้นการที่มีข้อมูลที่เป็นความจริง ถูกต้องก็จะทำให้ App Google Earth มีการใช้งานได้อย่างราบรื่น และ
เป็นข้อมูลจริงหน้างาน ง่ายต่อการเก็บข้อมูลในครั้งต่อไปได้อีกด้วย ในตัวของแผ่นแผนที่ก็ยังมีความสำคัญอยู่
เพราะในการเวลานำเสนอ หรือการที่จะถ่ายเอกสารออกมาเพื่อศึกษาก็ต้องอาศัยแผ่นแผนที่ แต่ในกา รเก็บ
ข้อมูลที่ลงพื้นที่จริงก็จะใช้สมาร์ทโฟนแทนที่จะถือแผ่นแผนที่ขนาดใหญ่เข้าไป” (รัฐกร สวัสดิ์แดง, สัมภาษณ์
ณ วันท่ี 10 ก.พ. 63)

9

หน้าท่รี ับผิดชอบ (งานหลกั )

การต่อยอดของวิสาหกิจชุมชน เพื่อให้ชุมชนได้มีรายได้และประกอบอาชีพให้มีความเข้ม
แข็งแรงมีความมั่นคงเพื่อให้มีทางเลือกที่หลากหลายของคนในชุมชน ซึ่งหน้าที่รับผิดชอบหลักส่วน
ใหญ่เป็นงานที่ไดร้ บั มอบหมายจากผดู้ แู ลนิสิตฝกึ สหกจิ ศกึ ษา ยกตวั อย่าง ดังน้ี

1.งานเกี่ยวการการพัฒนาศักยภาพวิสาหกิจชุมชน ด้านผลิตภัณฑ์ ชาวบ้านได้อะไรจากการ
เลี้ยงปศุสัตว์ของโครงการพ่อพันธุ์แม่พนั ธุ์สุกร โดยกลุ่มจึงเล็งเห็นถึง ชาวบ้านเลี้ยงปศุสัตวเพื่อบริโภค
และนำจำหน่ายในราคาต่ำกว่าตลาดกลาง จึงได้มีแนวคิดที่ว่าถ้าหากพัฒนาผลิตภัณฑ์ให้มีมูลค่าของ
สินค้าในการส่งเสริมวิสาหกิจชุมชน ก็จะสามารถเพิ่มรายได้จากการขายผลิตภัณฑ์ ได้เพิ่มมากยิ่งขึ้น
ยกตัวอย่างเช่น

1.1.กล่องไส้กรอกและแมคคาเดเมีย ในโครงการได้มีการนำไส้กรอกมาพฒั นาเปน็ ไส้
รสชาติต่าง ๆ ยกตัวอย่างเช่น ไส้กรอกรสชีส รสรมควัน รสดั้งเดิม รสสไปรซี่ ซึ่งในสภาพแวดล้อม
ของดอยตุงมีการ ปลูกกาแฟและแมคคาเดเมียเป็นจำนวนมาก จึงได้ช่วยกันเสนอแนวทางว่าหากนำ
เมล็ดแมคคาเดเมียมาเป็นส่วนผสมในไส้กรอกก็จะเป็นการดึงเอาจุดเด่นของทุนในพื้นที่ออกมาใช้ได้
อย่างมีประสิทธิภาพ จึงได้เสนอแนวคิดนี้ให้กับโครงการเพื่อพัฒนาไส้กรอก รวมถึงออกแบบแพ็คเกจ
ผลิตภัณฑ์ เพือ่ รองรับไสก้ รอกท่มี คี ณุ ภาพแล้ว

1.2 ออยลาส น้ำมนั หมูสกัดจากมนั หมดู ำดอยตงุ มีคณุ สมบัติท่ดี ี จึงมแี นวคิดทร่ี ิเริ่ม
จะนำมันหมูดำมาสกัดเป็นน้ำมัน โดยผ่านกรรมวิธีควบคุมอุณหภูมิ เพื่อให้เกิดประโยชน์สูงสุดต่อการ
ใช้หมูดำในการประกอบอาหาร มันหมูเป็นไขมันธรรมชาติ ที่ไม่ผ่านกรรมวิธีทางเคมี ไม่เป็น
ไขมันทรานส์ เป็นไขมันดีที่ร่างกายต้องการสามารถดูดซึมและย่อยสลายได้ ซึ่งเป็นไขมันที่มีประโยชน์
ต่อสุขภาพมากที่สุด เนื่องจากน้ำมันหมูมีกรดไขมันอิ่มตัวสูง จึงทำให้มีคุณสมบัติทนความร้อนได้ดี
รวมถึงเหมาะกับการประกอบอาหารทุกชนิดที่ใช้ความร้อนสูงและใช้เวลานาน อีกทั้งโครงสร้างของ
กรดไขมนั ในมนั หมูมขี นาดใหญ่ เมอ่ื ใหค้ วามรอ้ นสูงไมท่ ำใหก้ อ่ โรคมะเรง็

1.3 การออกแบบผลิตภัณฑ์ คือ ในโครงการมีการนำหมูดำดอยตุง มาพัฒนาเป็น
อาหารแปรรูปหลายชนิด แต่ยังขาดการเพิ่มมูลค่าในตัวสินค้า ทางกลุ่มจึงได้ช่วยกันคิดสร้างสรรค์ใน
การออกแบบให้ตรงตามความต้องการของ แพ็คเกจ ดังนี้ ไส้กรอก หมูยอ ลูกชิ้น รวมถึงออกแบบ
แพ็คเกจผลิตภัณฑ์ไก่ไข่เล็กฮอร์นขาว โดยการดำเนินการออกแบบผลิตภัณฑ์ ได้มีการปรึกษาทาง
ผู้จัดการโครงการปศุสัตว์ คือ นายเกษม จึงพิชาญวณิชย์ และหัวหน้าโครงการ คือ นางสาววิไลวัลย์
โชคชัยรัตนกุล อย่างสม่ำเสมอช่วงในการดำเนินโครงการส่งเสริมการต่อยอดของตลาดสินค้า เพื่อ

10

พัฒนาและปรับปรุงให้มีเนื้อหาที่ถูกต้อง ครบถ้วน และตรงตามวัตถุประสงค์ของโครงการ ซึ่งในการ
ออกแบบผลิตภัณฑ์ ได้นำเอาเอกลักษณ์ของชนเผ่า วัฒนธรรม ผสานให้เข้ากับตัวแพ็คเกจของ
ผลติ ภัณฑ์ทมี่ ีความเปน็ สมัยใหม่ แตย่ ังคงความเป็นชมุ ชนนิยมไว้ ดงั นน้ั ไมเ่ พียงรสชาติของผลิตภณั ฑ์ที่
ต้องการสื่อถึงความเป็นเอกลักษณ์เฉพาะถิ่น แพ็คเกจที่ได้ออกแบบก็สามารถสื่อถึงความเป็น
เอกลักษณเ์ ฉพาะถ่ินได้เชน่ กนั

1.4 การขึ้นทะเบียนโอทอป (OTOP) ผลิตภัณฑ์ใส้กรอกของกลุ่มวิสาหกิจชุมชน
อำเภอแม่ฟ้าหลวง ความสำคัญของ "เครื่องหมายผลิตภัณฑ์ OTOP กรมการพัฒนาชุมชน" คือ เพ่ือ
การรับรองผลิตภัณฑแ์ ละส่งเสริมศักยภาพการตลาดเพ่ิมขึน้ รวมถึงเป็นแนวทางเพื่อยกระดับคุณภาพ
และมาตรฐานผลิตภัณฑใ์ ห้ชัดเจน ซึ่งเป็นการดำเนินงานภายใต้แผนยุทธศาสตร์กรมการพัฒนาชุมชน
พ.ศ.2560-2564 ที่สอดคล้องกับกรอบการพัฒนาประเทศในระยะยาว และวิสัยทัศน์เชิงนโยบายการ
พัฒนาเศรษฐกิจของประเทศไทย หรือโมเดลพัฒนาเศรษฐกิจของรัฐบาล (ไทยรัฐออนไลน์, 7 มีนาคม
2561)

11

หน้าท่รี ับผดิ ชอบ(งานรอง)

เป็นการปฏบิ ตั ิงาน ที่สามารถทำให้เราเกดิ ทักษะการเรียนรู้ จากการศกึ ษาค้นคว้าดว้ ยตนเอง
รวมถึงประสบการณ์จริง ที่ได้จากการปฏิบัติร่วมกับหน่วยงานอื่นในองค์กร และการเรียนรู้จากผู้มี
ประสบการณ์ทีส่ ามารถนำไปปฏิบัติให้เกิดประโยชนส์ งู สุด ยกตัวอยา่ งเช่น

1. ตลาดชุมชนออนไลน์

12

เพื่อความสะดวกต่อชาวบ้าน ผู้ที่มีความต้องการจะจำหน่ายปศุสัตว์ รวมถึงผู้ที่มีความ

ต้องการจะเลี้ยงปศุสัตว์ และเพื่อสร้างเครือข่ายให้กับชมุ ชน เป็นอีกหนึ่งช่องทางในการสร้างตลาดปศุ

สตั ว์เพ่ือชมุ ชน เน่ืองจากการส่งเสริมการเล้ยี งปศุสัตว์ในโครงการแก้ไขปญั หาความยากจนพ่อพันธุ์ แม่

พันธ์ุ-สุกร จากการลงพื้นท่ีเก็บข้อมูล จำนวน 20 หมู่บ้าน ทำให้ทราบถึงปัญหาภายในชุมชน คือ

“หากเลยี้ งแลว้ เม่ือเหลือกนิ จะสามารถนำไปขายไดท้ ี่ไหน นอกจากคนซอ้ื ภายในหม่บู ้าน” จงึ ไดศ้ กึ ษา

และนำแอพพลิเคชั่นนี้มาอำนวยความสะดวกให้กับชาวบ้าน โดยได้ลงพื้นท่ีเก็บข้อมูลหมู่บ้าน ดังน้ี

1.บ้านสวนปา่ 11.บ้านห้วยนำ้ ริน

2. ป่าคา 12.บ้านผาหมี

3.บา้ นส่ีหลัง 13.บา้ นป่าซางนางเงิน

4. บา้ นขาแหย่ง 14.บา้ นปา่ ซางสุดแดน

5. บา้ นสามคั คีใหม่ 15.บา้ นปางหนนุ

6.บ้านสามัคคีเกา่ 16.บา้ นแมเ่ ปิน

7.บา้ นอาข่าป่ากล้วย 17.บ้านหว้ ยน้ำข่นุ

8. บา้ นมูเซอป่ากลัวย 18.บ้านปา่ ยางอาข่า

9.บา้ นมูเซอลาบา 19.บา้ นป่ายางมูเซอ

10.บา้ นปางพระราชทาน 20.บ้านผาฮี้

จากการลงพน้ื ที่ 20 หมูบ่ า้ น ทำให้ทราบข้อมลู สภาพปญั หา ความต้องการ ในการสร้างตลาด

ออนไลน์ ของคนในชุมชน โดยใช้แอพพลิเคชั่น LINE SQUARE เพื่อให้เกิดการติดต่อซื้อ-ขาย ปรึกษา

แลกเปลี่ยนความรู้ เกี่ยวกับเรื่องของปศุสัตว์ในแต่ละพื้นที่ พร้อมทั้งสร้างให้เกิดการติดต่อสื่อสารได้

ง่าย ภายในเวลาอันรวดเร็ว อีกทั้งยังเป็นอีกหนึ่งช่องทาง ในการเป็นตลาดที่รองรับผลผลิตจากการ

เลี้ยงปศุสัตว์ ต่อยอดจากผลผลิตทางปศุสัตว์ ในการดำเนินการเพิ่มมูลค่าโดยการแปรรูปผลิตภัณฑ์

ของกลุ่มวิสาหกิจชุมชน เพื่อให้เกิดการใช้ประโยชน์จากการแปรรูปหมูดำให้ให้เกิดประโยชน์สูงสุด

ยกระดับของสินค้า ให้เป็นผลิตภัณฑ์ท่ีสร้างความเป็นเอกลักษณ์ของสินค้าดอยตุง เพื่อให้สอดคล้อง

กับแผนงานหลัก ซึ่งในการออบแบบผลิตภัณฑ์ เพื่อให้สร้างความน่าเช่ือถือให้กบั ตลาดชุมชนออนไลน์

อกี ดว้ ย ประกอบไปดว้ ย แพค็ เกจไส้กรอก แพ็คเกจน้ำมนั oil lard (ออยลาส) แพค็ เกจไขไ่ กเ่ ล็กฮอร์น

ขาว แพ็คเกจหมูยอ และการจัดทำป้ายโฆษณา สื่อความรู้ ให้ผู้คนได้เข้าใจมากยิ่งข้ึน ถึงเรื่องราวที่มา

ของปศุสัตว์ที่ได้มีการส่งเสริม วิธีการเลี้ยง และแผนพับที่สามารถทำให้ผู้คนเห็นถึง การส่งเสริมของ

13

โครงการพัฒนาดอนตุงนั้น สามารถนำไปสร้างประโยชน์มอบให้กับผู้คนในชุมชนให้เกิดรายได้และ
สามารถพึ่งพาตนเองได้

2. งานสีสนั แห่งดอยตงุ
ในช่วงเทศกาลปีใหม่ทางมูลนิธิแม่ฟ้าหลวงในพระบรมราชูปถัมภ์ ได้มีการจัดงานเรียกว่า

งานสีสันแห่งดอยตุง ครั้งที่ 6 เป็นที่ช่วงนักท่องเที่ยว ได้มีโอกาสมาสัมผัสบรรยากาศของวิถีชีวิตของ
ชนเผ่าอาข่า ชนเผ่าล่าหู่ จะมีทั้งการแสดงของชนเผ่า อาหารประจำชนเผ่า รวมถึงผลผลิตทาง
การเกษตร เช่น บัวหิมะ ข้าวโพด เสารส เป็นพืชปลูกในพื้นที่ดอยตุง สมุนไพรนานาชนิดที่มีอยู่ใน
ท้องถิ่น เพื่อที่ให้ชาวบ้านได้มีรายจากการขายสินค้า อีกทั้งยังสามารถสร้างความแปลกใหม่ให้แก่ผู้
ที่มาเยือน ซึ่งในปีที่ผ่านมาจะมีการจัดงานทุกวันเสาร์-อาทิตย์ แต่ปีนี้มีการจัดงานในช่วงเวลาตั้งแต่
วันท่ี 4-10 เดือนธนั วาคม พ.ศ. 2562 วนั ท่ี 14-15 เดือนธนั วาคม พ.ศ. 2562 วนั ที่ 21 ธนั วาคม – 5
มกราคม 2563 และวันที่ 11-12 เดือนมกราคม พ.ศ.2563 ดังนั้น พนักงานทุกคนต้องช่วยกัน
ให้บริการแก่นักท่องเที่ยว เพื่อเป็นการจัดการที่ดีขององค์กรยกตัวอย่างเช่น ฝ่ายจราจร ที่เป็นการ
อำนวยความสะดวกดา้ นจราจรต่าง ๆ รวมถงึ เป็นสว่ นงานทไ่ี ด้รับมอบหมายตลอดสัปดาห์ คอื การจัด
ระเบียบนักท่องเที่ยวให้กลับจุดจอดรถ ที่ 1-12 เพื่อที่จะได้กลับจุดจอดรถของตนเอง หาก
นักท่องเที่ยวเกิดความสบั สนก็มกี ารแนะนำวธิ ีการดูแผนท่ีอย่างเข้าใจงา่ ย ซึ่งก่อนที่จะได้เร่ิมทำงานได้
มกี ารอบรม สอนวธิ ีการแนะนำนักท่องเทย่ี วอยา่ งถูกต้อง หลงั จากได้เรียนรู้วิธีการแนะนำนักทอ่ งเท่ียว
ก็เริ่มปฏิบัติงาน ตั้งวันที่ 29 ธันวาคม 2562 – 5 มกราคม 2563 ทำให้เกิดการเรียนรู้ว่าส่วนใหญ่
นักท่องเที่ยวจะเริ่มมาท่องเที่ยวในช่วงเวลา 8.00 น. และกลับมาขึ้นรถรับ – ส่งฟรี เพื่อกลับจุดจอด
รถของตนเอง เวลาประมาณ 11.00 น. – 15.00 น. ทำให้ได้พบเจอผู้คนหลากหลาย เชื้อชาติ และ
การปฏิบัติงานในส่วนนี้ เปรียบเสมือนได้ฝึกการแก้ไขปัญหาเฉพาะหน้า การสื่อสารอย่างเข้าใจ ความ
อดทน เปน็ ตน้
3. วชิ าการพัฒนาทด่ี ิน เกบ็ กนิ เก็บเกย่ี ว ขุด คิดค้นคว้า

การเลี้ยงไก่ดำ ปลูกพืชสวนครัว ยกตัวอย่างเช่น ผักบุ้ง ผักสลัด ผักชี ผักกาด ผักกวางตุ้ง
กะหล่ำปลี ข่า พริก ตะไคร้ ผักรากชู ซึ่งรากชูเป็นผักอเนกประสงค์ของชนเผ่าอาข่า ที่สามารถนำมา
ประกอบอาหารทั้ง ต้ม ผดั แกง ทอด เช่น นำ้ พรกิ มะเขือเทศหมูผัดรากชู ลาบหมใู สร่ ากชู ไขเ่ จยี วราก
ชู เป็นต้น วัตถุประสงค์หลักในการปลูกผัก คือ สอนให้เรารู้จักศึกษาเรียนรู้ และลงปฏิบัติด้วยตนเอง
ก่อนที่จะไปแนะนำชาวบ้านในชุมชน รวมถึงสามารถลดรายจ่ายในสำนักงาน ซึ่งมีการแนะนำวิธีการ
เพาะปลูกโดยเจ้าหน้าทส่ี ำนกั งานจีลอง

14

1. นางแปง นามแก้ว เป็นผู้มีความชำนาญด้านการเกษตร ได้ให้คำแนะนำและสาธิตการข้ึน
แปลง เพือ่ เตรียมปลูกผกั และการสอนวิธีการเพาะปลูกผัก

2. นายอาจา อาเบกู่ เป็นผู้มีความชำนาญด้านการเกษตร ได้ให้คำแนะนำการเตรียมแปลง
ปลูกผัก สาธิตการนำปุ๋ยชีวภาพ แกลบมาผสมกับหน้าดิน เพื่อเป็นการเพิ่มสารอาหารในดิน และ
แนะนำวิธีการดแู ลพชื สวนครวั ในทุกข้ันตอน

ส่วนหน้าที่รับผิดชอบในวิชาการพัฒนาท่ีดิน เก็บกิน เก็บเกี่ยว ขุด คิดค้นคว้า ส่วนมากจะทำ
การเตรียมหน้าดินตามคำแนะนำ ขึ้นแปลงปลูกผักบางส่วน รวมถึงต้องมีการดูแลอย่างสม่ำเสมอ เช่น
กำจัดวัชพืช เพื่อไม่ให้ต้นหญ้าดึงดูดสารอาหารในดินของพืชสวนครัวที่ปลูกไว้ และผลัดเปลี่ยนกันรด
น้ำผักทุกวัน ซึ่งช่วงเวลาที่เหมาะสมในการรดน้ำผัก คือ ในช่วงเช้า เวลา 6.00 น.- 8.00 น. ช่วงเย็น
เวลา 16.00 น – 18.00 น. ในการรับหน้าท่ีดูแลผักสวนครัว ยังสามารถนำผลผลิตที่ได้นำไปประกอบ
อาหาร เพอื่ ชว่ ยลดรายจา่ ยของตนเองได้อกี ด้วย เปน็ ตน้
4. ถอดบทเรียน การสง่ เสรมิ การเลีย้ งไก่ชน

ประวัติความเป็นมาของ “ไก่คนชุมชนป่า” จากการทำโครงการ “ไก่คนชุมชน” ได้ริเริ่ม
ดำเนินโครงการในปีพ.ศ. 2558 จนถึงปัจจุบันปี ผู้ดำเนินโครงการ คือ นายบวรกมล สูนย์กลาง เป็น
โครงการที่เกิดข้ึน เพื่อให้คนทั่วไปในชุมชนอยู่ร่วมกันกับป่า โดยการ “ทำอย่างไร ให้คนสามารถใช้
ชีวิตอยู่ร่วมกันกับป่าได้ ด้วยการไม่ให้ทำลายป่า ที่มีการบุกรุกป่าทำไร่เลื่อนลอย” ซึ่งมีทางเลือก คือ
การเลี้ยงไก่ชน เนื่องจากไก่ชนเป็นสัตว์เศรษฐกิจที่มีมูลค่าสูง รวมถึงมีความเป็นไปได้มากที่สุดหากจะ
ส่งเสริมการเลีย่ งไก่ชน ยกตัวอย่างเช่น ราคาการขายไก่ชน อายุ 6 เดือน จะมีราคาสูงถึง 2000-5000
บาท และสามารถเพิ่มรายได้เท่ากับการปลูกทำไรข่ า้ วโพด การทำไรเ่ ล่ือนลอย เป็นต้น

15

แผนภาพ : รายไดจ้ ากการเล้ียงไกช่ น
โดยข้อมูลจากการถอดบทเรียน การส่งเสริมการเลี้ยงไก่ชน เป็นการสัมภาษณ์ข้อมูลจากผู้
ดำเนินโครงการ คือ นายบวรกมล สูนย์กลาง เพื่อให้ผู้ที่สนใจเลี้ยงไก่ชนทราบถึงประวัติความเป็นมา
วตั ถุประสงค์ของโครงการ รวมถงึ ยงั สามารถเรยี นรู้วธิ ีการเลย้ี งไก่ชนเบ้อื งตน้ เพอื่ ให้ชาวบ้านได้หันมา
สนใจการเลีย้ งไกช่ นมากกวา่ ยาเสพติด บทสมั ภาษณ์ ดังน้ี

บทสมั ภาษณ์ผ้ดู ำเนนิ โครงการการส่งเสรมิ การเลยี้ งไกช่ น

“การขายไขไ่ ก่ชนในอดตี ขายในราคาใบละ100 - 500บาท โดยไกช่ นสายพันธก์ุ ระดมุ ทอง สามารถสรา้ งมูลค่า
มากกวา่ ยาเสพติด 1 เมด็ ซ่งึ ผมจึงได้นำไกช่ นเขา้ ไปแนะนำทางเลอื กใหม่ เพ่ือเป็นแรงจูงใจไม่ให้พวกเขาหันไปติดยา
เสพติด โดยใช้แนวคิด ม้ามวยไก่ คือเมื่อเด็กเยาวชนที่ติดยาเสพติด ได้มาเห็นการขี่ม้าบิณฑบาตของวัดถ้ำป่าอาชา
ทอง ตำบลศรีค้ำ อำเภอแม่จัน จังหวัดเชียงราย จึงมีความรู้สึกอยากขี่ม้า เลยได้นำเอาเด็กเยาวชนเหล่านี้มาเรียนรู้
วิธกี ารดแู ลมา้ และใหเ้ ลี้ยงมา้ เพราะการเล้ียงสัตวส์ ามารถขัดเกลาได้ รวมถึงจากการนำเยาวชนกลุ่มนี้ไปศึกษาท่ีซุม้
ไก่ชน นายพลเพื่อไปเปิดสนามได้มีการนำไก่ไป ประมาณ 60 กว่าตัว ซึ่งซุ้มนายพลเปิดมา 7 - 8 ปี ในสมัยนั้นเป็น
สนามที่มีความเด่น เรื่องของชื่อเสียงและไก่ชนเชิงดีมาก และจากไก่ชนที่เราทำการเพาะเลี้ยงบนดอย ก็นำไปช่วย
เปิดสนามเพื่อเป็นการปูพรมให้สนาม แล้วพาเยาวชนกลุ่มนี้ไปศึกษาว่า เลี้ยงไก่ชนมาแล้วได้อะไร จึงได้นำแนวคิดนี้
มาแนะนำชาวเขาว่าการเลี้ยงไก่ชนสามารถขายได้เทา่ ไหร่ มีที่รองรับไมใ่ ช่เลี้ยงไปแต่ไม่มีตลาดรองรับ ณ ตอนน้ีก็ได้
มีการเริ่มใหม่ ทางคุณเกษม จึงพิชาญวณชย์ (ผู้จัดการโครงการปศุสัตว์) เห็นว่าโครงการผมเคยทำที่ผ่านมา มี
ประโยชน์ต่อชาวบา้ นทีต่ ิดยาเสพติด จึงสร้างโครงการขึน้ มาใหม่ โดยร้ือแผนงานเดมิ นำมาปรับใช้อกี คร้งั เพื่อท่ีจะให้

16

สามารถชว่ ยชาวบ้านได้ จากการทีไ่ ดเ้ ร่ิมมาทำโครงการใหม่ลูกคา้ ก็ได้เร่มิ กล่มุ ใหม่ ตอนนแ้ี ผนการดำเนนิ โครงการยงั
อยู่ในส่วนที่ต้องหารายได้ก่อน เพื่อที่เราจะได้มีทุนในการส่งเสริมชาวบ้าน ส่วนสายพันธุ์ไก่ชน เป็นสายพันธุ์กระดุม
ทอง ซึง่ กระบวนการดำเนนิ งานของผม คือ การขายไกท่ ้งั หมด

จากการทผี่ มเป็นคนภาคกลาง พอมาอยภู่ าคเหนือ ทางไก่ชนของภาคเหนอื มีลักษณะขอ้ เสียคอื กระดกู บาง
กระดูกคอหา่ ง ทนสงั เวยี นนอ้ ย นำ้ หนกั นอ้ ย รอยเล็ก เพราะลักษณะไก่ชนทีต่ ลาดตอ้ งการ จะมขี นาด 3 กิโลกรัมขึ้น
ไป เช่น ในการส่งออกไปจีนจะต้องมีขนาดที่ 2-7 กิโลกรัมขึ้นไป ซึ่งการค้าขายไก่ชนปัจจุบันเหมาะกับการส่งไปจีน
พม่า ลาว เพราะปัจจุบัน ชาวจีนลงมาซื้อไก่ชนเกือบ 200-300 กล่อง ซึ่งไก่ชนแบ่งเป็น 2 ประเภท 1.ไก่วงนอก 2.
ไก่วงใน หรือที่เรียกกันภาษาของเซียนไก่ชนว่า พม่ากับเชิง ซึ่งผมเลือกเลี้ยงไก่วงนอก จาก 2 ประเภทนี้มีความ
แตกตา่ งกัน ไกว่ งใน เหมือนมวยเขา่ ตเี ข่า ทุบหลัง และ ไกว่ งนอก วิ่งตบ วิง่ ออก เม่อื ไดม้ าทำงานที่นเ่ี ริ่มต้นโครงการ
สตั ว์ปกี การทำไก่ชนต้องสามารถทำให้สินค้ามตี ัวเลือกท่ีเยอะมากข้นึ คอื ทำมวยเชิงดว้ ย ซึ่งไกช่ นทไ่ี ดม้ า คณุ เกษม
ได้นำทุนมาเริ่มต้น 40,000 บาท มีการดำเนินการซื้อไก่ชนมา 11 ตัวและสร้างโรงเรือนเพื่อผสมพันธุ์ เพื่อสร้าง
รายได้จากลูกไกช่ นก่อน แลว้ นำไปขาย พอขายได้ กจ็ ะมเี งนิ มาต่อเป็นทุนหมนุ เวยี น แล้วหลงั จากน้ันทางครูบาส จะ
นำไก่ชนไปส่งเสริมให้แก่ชาวบ้านได้ และต้องปลุกปั้นเชิงไก่ข้ึนมาเพราะวา่ ลูกไก่ชนแต่ละตัว ลักษณะเด่น มีแข้งเป็น
แสน เมื่อเราเลี้ยงไก่ชนเองทำให้เราเห็นการออกลูก ว่าอยู่ในระดับไหน จากนั้นแล้วนำไปซ้อมทีมเพื่อที่จะได้สินคา้ ท่ี
ดีเยี่ยม พร้อมขายได้ และได้มีการขายลูกไก่ ฝากผสม สามารถทำเงินได้ถึง 4000 บาท ต่อครั้ง เป็นต้น ”(บวรกมล
สนู ย์กลาง, สัมภาษณ์ ณ วนั ที่ 7 ก.พ. 63)

ไก่ชนได้รับความนิยมเลี้ยงกันค่อยข้างมาก เนื่องจากสามารถสร้างรายได้ให้กับผู้ขาดโอกาส
รวมถึงผู้ท่ีมีความชื่นชอบไก่ชนได้อย่างแท้จริง ยกตัวอย่างเช่น ในราคาปัจจุบัน การซื้อ-ขายลูกไก่ชน
ตัวละ 300 บาท โดยไก่ชนที่นิยมเลี้ยงกัน มี 2 ประเภท ซึ่งมีลักษณะแตกต่างกันขึ้นอยู่กับความชอบ
สว่ นบคุ คลทจี่ ะเลือกเล้ยี งไก่ชน ดงั น้ี

1.ไก่ชนวงนอก เป็นสายพันธุ์ไก่พม่า มีลักษณะการตีแบบวิ่งตบ ซึ่งนิยมมากในปัจจุบัน
เนอื่ งจากการเก็บไก่เร็ว ชนะเรว็ เพราะจะตไี กค่ ตู่ อ่ สู้ในส่วนแผลบรเิ วณหวั หู ตา เน้นการโจมตีในส่วน
ท่ีอันตราย ข้อเสีย คือ ร่างกายบอบบาง ถ้าฝึกซ้อมไม่ดีก็สามารถแพ้ไก่วงในได้อย่างง่ายดายเช่นกัน
แต่ปัจจุบันประเทศไทย เราพัฒนาด้านโครงสร้างร่างกายไก่เหล่าน้ีได้อย่างมีประสิทธิภาพ จึงเป็นท่ี
นยิ มเลี้ยงกันมาก รวมถงึ ค่าตวั การซือ้ -ขายไกใ่ นปจั จบุ นั อยทู่ หี่ ลกั ล้าน เป็นต้น

2.ไก่ชนแบบวงใน เป็นสายพันธุ์ไก่ไทยเชิง ไก่ป่าก๋อย ไก่ไซง่อน ไก่พนัส มีลักษณะ ตีเข่า ทุบ
หลัง จกิ เขา้ ทำตปี ระชดิ ตัวเกง่ ส่วนใหญ่จะตีแผลที่ซอกหนา้ อกตีแผลหลงั แผลพวกน้ีทำให้ไก่คู่ต่อสู้จุก
แล้วก็แพ้ไปเอง ข้อเสีย คือ ไก่ประเภทวงในถ้าเจอคู่ต่อสู้ไก่ท่ีเข้าหาเก่งๆ จะกลายเป็นไก่โง่ไปทันที
กล่าวคือ ถ้าเข้าไม่ถึงตัวคู่ต่อสู้ ก็จะกลายเป็นเป้านิ่งให้ไก่ที่ตีวงนอกเก่งๆ เลือกจู่โจมได้ง่าย เป็นต้น

17

แต่ในส่วนของ ไก่คนชุมชนป่า เป็นประเภทไก่เชิง ที่สามารถทนต่อคู่ต่อสู้โดยไม่วิ่งหนี ทาง
สายไก่ชน(พ่อพันธุ์แม่พันธ์) ที่ได้ไปส่งเสริมชาวบ้าน ได้รับมาจากทางญาติ ๆ พี่น้องหรือเพื่อน ๆ ที่
เลี้ยงไก่ชนคอยส่งเสริมมาให้แล้วทางโครงการก็ได้นำไปดูแลแล้วพัฒนาต่อ ซึ่งขั้นตอนการดูแล ไก่ชน
เป็นไก่ที่เลี้ยงได้ง่าย แต่ก็ขึ้นอยู่กับผู้เลี้ยงว่ามีความใส่ใจมากน้อยเพียงใด แต่ก่อนที่เริ่มจะเลี้ยงต้องมี
การอบรม เพื่อให้รู้ถึงวิธีการเลี้ยง การดูแล เบื้องต้น การให้อาหารของไก่ชนนั้น มีการให้อาหาร
เหมือนไก่พื้นเมืองทั่วไป เพราะการเลี้ยงของคนชาวเขาหลายชนเผ่าในเขตแม่ฟ้าหลวง หรือพื้นที่เขต
ตำบลเทอดไทย ที่ได้ไปสง่ เสรมิ การเลีย้ งไก่ชน ชาวบา้ นไมไ่ ดม้ ที ุนทรพั ยม์ ากนัก จึงมีการให้อาหารเปน็
ขา้ วโพด หรือเศษอาหาร เนอื่ งจากไก่ชนเป็นไก่ที่เตบิ โตง่าย ทนต่อสภาพอากาศ เพราะในพืน้ ท่ีราบสูง
สภาพอากาศมกี ารเปลย่ี นฤดทู ีร่ วดเรว็ มีทง้ั อากาศรอ้ น อากาศหนาว และความช้นื จากฤดฝู น ในด้าน
ของการดแู ลรักษาของตัวไกช่ น การอาบนำ้ ต้องมกี ารดูแลอาบน้ำอย่างสม่ำเสมอ เพอื่ ได้นำ้ ขนที่ดี การ
สบายตัวของไก่ รวมถึงเพื่อได้ทำการตรวจสอบไก่ และเพื่อการปั้นกล้ามเนื้อขา “ปั้นขาขึ้นหรือยัง
กำลงั ขาดหี รือไม่ มกี ลา้ มเน้อื หัว ปกี แลว้ หรือยัง”

ซึ่งการอาบน้ำไก่ชนนั้น ตัวขนไก่ต้องมีการหุ้มปีกเพื่อปกป้องไม่ให้น้ำโดน เม่ือน้ำโดนในส่วน
ปีกนั้นจะมีการสะสมทำให้รอบจำนวนในการชกลโลง หรือเรียกอีกอย่างหนึ่งว่า อายุใช้งานน้อย จึง
ต้องทำการป้องกันอย่างมาก และการให้ยาวิตามินต้องมีการให้ที่สม่ำเสมอ ในช่วงป้อนยา เช้า-เย็น คู่
กับน้ำมันสกัด หลังจากมีกอาบน้ำไก่นั้น ก็ต้องมีการออกกำลังกายไก่ชน อาทิ การโยนเบาะ เพื่อออก
กำลังกาย หัว ปีก การโยนต้องช้า ๆ ในจำนวน30ครั้ง ลักษณะอาการที่ดี คือ ไก่ชนไม่หอบ ยืนใน
ลักษณะปกติ โดยส่วนผสมแชมพูที่ใช้อาบน้ำไก่ชน ทางโครงการได้มีการคิดค้นสูตรขึ้นเอง เป็นพืช
สมุนไพรที่สามารถหาได้ในพื้นที่ดอยตุง ซึ่งสมุนไพรเหล่าน้ีมีสรรพคุณ คือ สามารถกำจัดเชื้อราได้ดี
ยกตัวอย่างเช่น ดอกอัญชัน 2 กิโลกรัม เหงือปลาหมอ 2 กิโลกรัม เสลดพังพอน(ตัวเมีย) 2 กิโลกรัม
ขมิน้ ชนั 2 กิโลกรัม ส้มปลอ่ ย 2 กิโลกรัม เป็นตน้

18

ลำดบั เหตุการณก์ ารปฏิบตั ิงานในแตล่ ะสปั ดาห์

ระยะการฝกึ สหกจิ ศกึ ษา ต้ังแต่วนั ที่ 18 เดอื น พฤศจิกายน 2562 – วันที่ 6 เดอื นมีนาคม พ.ศ 2563

สปั ดาห์ที่ เหตุการณส์ ำคัญในการปฏบิ ตั ิงาน
1
- เริ่มปฏิบัติงานวันแรก ซึ่งได้พบกับบุคลากรในหน่วยงาน หัวหน้างานโครงการพ่อพันธุ์แม่พันธ์ุ
2 สุกร ซึ่งเปน็ ผู้รบั ผิดชอบดแู ลนิสิตฝึกงานสหกจิ โดยได้แนะนำตวั รวมถงึ ได้มอบหมายงานชิ้นที่ 1
คอื เรื่องชาวบ้านไดอ้ ะไรกบั การส่งเสริมการเลยี้ งปศุสตั ว์ของดอยตงุ โดยการทำแผนนำเสนอ
3 - เข้ารับการอบรม เรอ่ื ง ประวัตคิ วามเป็นมามูลนธิ แิ ม่ฟา้ หลวงในพระบรมราชปู ถมั ภ์
- การศึกษาเรียนรู้งานด้วยตนเองจากเอกสาร หนังสือ ของปีที่ผ่านๆมา เพื่อให้มีการเรียนรู้มาก
ย่ิงข้ึน
- ติดตามหัวหน้างาน ลงพื้นที่ติดตามความมั่นคงในการตรวจยาเสพติด ติดตามความก้าวหน้า
บุคคลที่ได้รับการเข้าบำบัด (บ้านผาหมี,บ้านผาโปร่ง) เป็นอาสาทำดีของโครงการดอยตุง
ร่วมกบั ตำรวจ ทหาร ผูใ้ หญบ่ ้านของแตล่ ะชุมชน
- เข้าร่วมโครงการรวมพลังฝายต้นน้ำลำธาร (ฝายชะลอความชุ่มชื้น) ที่หมูบ้านป่าซางนางเงิน
โดย หน่วยงานที่เข้าร่วมในครั้งนี้ คือ คณะธนาคารกรุงศรี กรุงศรีออโต้ และชาวบ้านในหมู่บ้าน
จากหลายๆท่ีมาเขา้ รว่ ม
- ได้รับมอบหมายออกแบบผลิตภณั ฑก์ ลอ่ งใส้กรอก
- ได้รับมอบหมายงาน คือ เข้าห้องครัวดอยตุง เพื่อย่างไส้กรอกที่ทางโครงการได้ทดลองทำไส้
กรอกจากหมูดำดอยตุง มีทั้งหมด 5 รสชาติ 1.รสชีส 2.รสสไปซี่ 3.รสดั้งเดมิ รมควัน 4.รสรมครัว
5.รสพริกไทย
- ไปศึกษาข้อมูลเกี่ยวกับผลิตภัณฑ์โอทอป (OTOP) ที่สำนักงานพัฒนาชุมชนอำเภอแม่ฟ้าหลวง
จงั หวัดเชียงราย
- ลงพื้นที่วันแรก บ้านสันป่าสัก บ้านสวนป่า บ้านมูเซอลาบา เก็บข้อมูลในเรื่องที่เกี่ยวการเลี้ยง
ปศุสตั ว์
- เข้าร่วมอบรม และคัดแยกขยะ เพื่อให้ทุกคนไดต้ ระหนักถึงภาวะโลกร้อน
- นำเสนองานเก่ยี วกบั สภาพปญั หาของ
- ทดลองทำออยลาส (oil lard) โดยใชม้ ันหมดู ำดอยตงุ
- ลงพืน้ ทบ่ี ้านมูเซอปา่ กลว้ ย สัมภาษณผ์ เู้ ลี้ยงหมูดำของโครงการเป็นอาชพี หลัก
- ลงพื้นทบี่ ้านขาแหยง่ เข้าร่วมงานกนิ ข้าวใหม่

- เตรียมงานสสี นั ทห่ี อ้ งพัฒนาสังคม

- ลงพ้ืนที่ บา้ นแม่เปิน บา้ น
- สำรวจสวนแม่ฟ้าหลวง
- พบปะผ้ปู ระกอบการรา้ นโอโซนผาหมี ทนี่ ำหมูดำดอยตงุ ไปประกอบเปน็ เมนอู าหาร
- ลงพืน้ ท่ีบ้านป่าคา บา้ นสห่ี ลงั

19

- วางแผนการออกแบบผลิตภัณฑ์ออยลาส (oil lard)
4 - ลงพื้นที่บ้านอาข่าป่ากล้วย บ้านห้วยน้ำขุ่น บ้านมูเซอป่ากล้วย บ้านสามัคคีใหม่ บ้านสามัคคี

เก่า
- ได้รบั มอบหมายให้ออกแบบผลิตภัณฑไ์ ขไ่ ก่เลก็ ฮอร์นขาว

5 - ลงพื้นที่บ้านบ้านป่าซางนาเงิน บ้านปางหนุนพัฒนา บ้านป่าซางสุดแดน บ้านป่ายางอาข่า

บา้ นปา่ ซางมเู ซอ บา้ นห้วยนำ้ ริน และบ้านผาหมี
- ส่งเสรมิ ไก่ดำในโครงการบ้านสามคั คเี กา่ บา้ นมเู ซอป่ากลว้ ย บ้านแมเ่ ปิน บา้ นสามัคคีใหม่
- วชิ าการพฒั นาทด่ี ิน เกบ็ กนิ เกบ็ เก่ยี ว ขุด คิดค้นคว้า
- เข้าร่วมงานศรสิ ตมาสบา้ นมเู ซอปา่ กลว้ ย

6 - ไปฟาร์มไก่เลก็ ฮอร์นขาว

- ออกแบบโลโก้หมูดำดอยตุง
- เริ่มศกึ ษาตลาดชมุ ชนออนไลน์
- ลงพื้นทีบ่ า้ นปางพระราชทาน
- วางแผนออกแบบป้ายไวนิล
- จัดทำฉลากออยลาส (oil lard)
- ชว่ ยงานสีสนั ในส่วนฟอรม์ มลู า่ ดอย
- งานเลยี้ งปีใหม่ของสำนักงานจลี อง

7 - ช่วยงานสีสนั แห่งดอยตงุ ในส่วนงานจราจร

- ดูแลแปลงผกั

8 - สง่ เสรมิ เพ่ิมเตมิ ไกด่ ำในโครงการบ้านสามัคคเี กา่

- ส่งเสริมบ้านขาแหย่ง
- งานเล้ยี งขอบคุณพนกั งานดอยตงุ
- ออกแบบปา้ ยไวนิลหมูดำ ไก่เลก็ ฮอรน์ ขาว
- ออกแบบวดี โี อไวส้ ำหรบั นำเสนองาน

9 - ทำสื่อความรเู้ ก่ยี วกับหมดู ำดอยตุง 1 (แผน่ พบั )

- รับหมูดำดอยตุง บ้านปางพระราชทาน กลบั คนื สูโ่ ครงการ
- จดั เตรยี มสถานท่ตี อ้ นรบั คณะท่ีปรกึ ษา
- ลงพน้ื ท่เี พ่มิ เตมิ บ้านขาแหย่ง
- ออกแบบป้ายไวนิลไกด่ ำ

10 - อาจารยท์ ่ปี รึกษาปฐมนิเทศ

- ตดิ ตามการส่งเสรมิ การเลี้ยงไกบ่ า้ นขาแหย่ง
- ศกึ ษาเก็บขอ้ มลู ฟาร์มไก่เลก็ ฮอรน์ ขาว จดั ทำสื่อวดี ีโอไก่เล็กฮอร์นขาว
- รบั หมดู ำดอยตงุ บ้านผาฮี้ กลบั คืนสู่โครงการ
- เรม่ิ จดั ทำรปู เลม่ โครงการ
- จดั ทำส่ือเมนหู มดู ำ บา้ นผาฮ้ี

20

- เสนองานออกแบบผลิตภัณฑ์ และขอคำชี้แนะ จากนายชยวัฒน์ กลิ่นลอย หัวหน้ากลุ่มวิจัย
และพัฒนาผลติ ภัณฑ์ปศุสัตว์ กรมปศุสัตว์ กระทรวงเกษตรและสหกรณ์

11 - จัดทำรปู เล่มโครงการ

- ถา่ ยวีดโี อนำเสนอ
- ติดตอ่ ปศสุ ัตวอ์ ำเภอแม่ฟ้าหลวง
- ฉลากผลติ ภณั ฑไ์ ขไ่ ก่เลก็ ฮอร์นขาว
- เรียนร้เู กี่ยวไขไ่ ก่เลก็ ฮอร์นขาว
- จัดทำโลโก้วสิ าหกจิ ชุมชน

12 - จดั ทำรูปเลม่ โครงการ

- สัมภาษณค์ วามคดิ เหน็ พเ่ี ลี้ยงทมี่ ีต่อโครงการ
- ถ่ายวดิ ีโอนำเสนอ
- ประชุมพนักงานสำนักงานจีลอง
- สง่ เสรมิ หมูดำในโครงการบา้ นสวนป่า
- ส่งเสริมไกช่ นในโครงการบา้ นบา้ นปางพระราชทาน (ปาง 3 )
- ตรวจสอบสถานท่บี ้านสห่ี ลัง เพอ่ื เตรียมความพร้อมในการเลยี้ งปศุสตั ว์
- ทำสอื่ ความรู้เกี่ยวกบั หมดู ำดอยตุง 2 (แผ่นพบั )
- เข้ารับการบรรยาย เรื่อง ตามรอยพระบาทสมเด็จพระบรมราชชนกและสมเด็จย่าในรัฐแมสซา
ซเู ซตสแ์ ละรฐั นิวแฮมปเ์ ชยี ร์ (สงิ หาคม 2459 – กรกฎาคม 2471)
- ถอดบทเรียน เรือ่ ง การเลีย้ งไก่ชน

13 - จัดทำรูปเล่มโครงการ

- ถ่ายวีดีโอสมั ภาษณ์ผใู้ หค้ วามรู้เกยี่ วกับการลงพ้นื ที่
- ตดั ตอ่ วดี โี อนำเสนอ
- สำรวจเสน้ ทางพนื้ ท่แี นวกันไฟ พร้อมทง้ั ปรับภมู ิทัศนเ์ ส้นทางแนวกนั ไฟรอบพระตำหนัก
- สำรวจความเรียบร้อยของหัวจ่ายน้ำสำหรับดับไฟป่า เพื่อติดตามการดำเนินงานแผนการ
ป้องกนั ไฟป่า
- ป้ายอาหารจากเมนหู มดู ำ
- แนะนำการใช้ตลาดชมุ ชนออนไลน์

14 - จดั ทำรปู เล่มโครงการ

- ตดั ตอ่ วดี โี อนำเสนอ
- โปสเตอรส์ ่งเสริมการสร้างอาชีพ 1
- โปสเตอร์สง่ เสรมิ การสรา้ งอาชีพ 2
- โปสเตอรส์ ง่ เสริมการสรา้ งอาชพี 3
- ป้ายเมนูหมดู ำดอยตุง

- เดินสำรวจความเรียบรอ้ ยของแนวกันไฟรอบพระตำหนัก

- เกบ็ ขอ้ มูลอาสาทำดี เพือ่ จัดทำส่ือเรื่องการเล้ยี งไก่ไข่เล็กฮอร์น

21

- ศึกษาดูงานโครงการรอ้ ยใจรกั ษ์ บา้ นหว้ ยส้าน ตำบลท่าตอน อำเภอแมอ่ าย จงั หวดั เชียงใหม่

15 - รับ-ส่งเสด็จ สมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราช

กมุ ารี
- ติดต่อที่ว่าการอำเภอแม่ฟ้าหลวง เรื่องการขึ้นทะเบียนโอทอป (OTOP) ผลิตภัณฑ์กลุ่ม
วิสาหกจิ อำเภอแมฟ่ ้าหลวง จังหวดั เชียงราย
- จัดทำรปู เลม่ โครงการ
- ถ่ายวีดโี อนำเสนอ
- แกไ้ ขความถกู ต้องโปสเตอร์
- ป้ายโปรโมทตลาดออนไลน์ ปศสุ ัตวด์ อยตุง
- ทำสอื่ ความร้เู กย่ี วกบั ไกไ่ ข่เลก็ ฮอร์น (แผ่นพับ)
- สอ่ื ความรู้ Power point ระบบรักษาความปลอดภยั ทางชีวภิ าพ (Biosecurity)

16 - นำเสนอโครงการสง่ เสริมการต่อยอดของตลาดสนิ ค้า

- ส่งมอบงานหลกั -งานรอง ของโครงการส่งเสรมิ การตอ่ ยอดของตลาดสนิ คา้
- ขนึ้ ทะเบียนโอทอป (OTOP) ผลติ ภณั ฑ์กลุ่มวสิ าหกิจอำเภอแม่ฟา้ หลวง จังหวัดเชียงราย
- สรุปผลโครงการโครงการส่งเสรมิ การต่อยอดของตลาดสนิ คา้

โครงการสง่ เสริมตอ่ ยอดของตลาดสนิ ค้าดว้ ย
การออกแบบผลติ ภัณฑแ์ ละการสรา้ งตลาด
ออนไลน์ พืน้ ท่ี 29 หมูบ่ า้ น ในโครงการพฒั นา

ดอยตงุ ฯ จังหวดั เชยี งราย

1

แบบฟอร์มสรุปผลการดำเนินงานโครงการ
ประจำปงี บประมาณ พ.ศ. 2562

โครงการ ส่งเสริมการต่อยอดตลาดสินค้าด้วยการออกแบบผลิตภัณฑ์และการสร้างตลาดออนไลน์

พน้ื ที่ 29 หม่บู า้ น ในโครงการพัฒนาดอยตุงฯ จงั หวัดเชียงราย

ผู้รบั ผดิ ชอบโครงการ 1. นางสาวอาทิตยา เขยี วสอาด รหัสนสิ ิต 59113098

2. นางสาวเกศกนก ไชยโย รหัสนสิ ติ 59214382

3. นายอนวุ ัต วงั วล รหสั นสิ ติ 59215079

นสิ ติ ฝึกสหกจิ ศึกษา สาขาพัฒนาสังคม คณะรฐั ศาสตร์และสังคมศาสตร์

ที่ปรึกษาโครงการ 1.นายเกษม จงึ พิชาญวณชิ ย์
2.นางสาววิไลวลั ย์ โชคชัยรตั นกลุ

3.อาจารย์สกุ มล ม่งุ พฒั นสนุ ทร

หลกั การและเหตผุ ล

การฝึกงานสหกิจศึกษา เริ่มต้ังแตว่ ันที่ 18 เดือน พฤศจิกายนพ.ศ. 2562 ที่มูลนิธิแม่ฟ้าหลวง

ในพระบรมราชูปถัมภ์ สำนักงานประสานงานโครงการพัฒนาดอยตุง (พื้นที่ทรงงาน) อันเนื่องมาจาก

พระราชดำริ หน่วยงานที่สังกัด คือ หน่วยงานพัฒนาสังคม ฝ่ายงานโครงการแก้ไขความยากจนพ่อ

พันธุ์แม่พันธ์ุ- สุกร ในรูปแบบการส่งเสริมการเลี้ยงปศุสัตว์ ในระหว่างการศึกษาเรียนรู้งานเบื้องต้น

ได้รับมอบหมาย คิดวิธีนำเสนอการการลงพื้นที่ว่า “ชาวบ้านได้อะไรจากการส่งเสริมด้านปศุสัตว์” จึง

ทำให้เรม่ิ การลงพ้ืนท่สี ำรวจชมุ ชน ในโครงการพัฒนาดอยตุง ทั้งหมด 29 หมูบ่ ้าน ซงึ่ ได้ลงพ้ืนที่สำรวจ

จำนวน 20 หมู่บ้าน เพื่อให้ทราบถึงบริบทสภาพแวดล้อม สภาพปัญหา การเลี้ยงปศุสัตว์ เช่น หมูดำ

ไก่ดำ เป็ด การลงพื้นที่ได้มีการเก็บข้อมูล รวมถึงการส่งเสริมหมูดำ ไก่ดำ ให้แก่ผู้ที่ประสงค์จะเลี้ยง

เพื่อยังชีพ สร้างรายได้ โดยงานหลัก ที่ได้รับมอบหมายคือ “ทำอย่างไรให้ชาวบ้านมีรายได้” จึงได้มี

แนวคิดที่จะการออกแบบผลิตภัณฑ์ให้กับชุมชน ในกลุ่มของวิสาหกิจชุมชนให้มีความน่าสนใจ เพื่อ

เพมิ่ มลู ค่าของสินค้าใหผ้ ู้ผลิต และเปน็ เครอื่ งมือทางการตลาด วัตถุประสงคห์ ลักประการหนึ่ง คือ เพื่อ

สื่อให้เห็นว่าผลิตภัณฑ์ดังกล่าว ได้ผลิตขึ้นจากภายในท้องถิ่น โดยการที่จะระบุชื่อหมูดำดอยตุง ไก่ดำ

ดอยตุง ดังกล่าวจะทำให้ผู้บริโภคเข้าใจว่าสินค้าหรือผลิตภัณฑ์นั้นมีลักษณะพิเศษต่างไปจากสินค้า

จำพวกเดียวกันที่ผลิตขึ้นจากแหล่งอื่น การระบุเช่นนี้จะมีผลทำให้สินค้าหรือผลิตภัณฑ์นั้นมีราคา

สูงขึ้นหรือจำหน่ายได้มากขึ้น เนื่องจากผู้บริโภคเกิดความเชื่อมั่นว่าจะได้รับสินค้าดีมีคุณภาพตามที่

2

ต้องการจากแหล่งผลิต สินค้าผลิตภัณฑ์จะเป็นสิ่งบ่งชี้ทางภูมิศาสตร์ได้และการต่อยอดส่งเสริมไก่ดำ
ให้กบั ชมุ ชนใหม้ อี าชพี สร้างรายได้ใหต้ นเองและครอบครวั ได้ และเพอื่ พฒั นาคุณภาพชวี ติ ใหด้ ีขึ้น

งานรองที่ได้รับแนวคิดจากการที่จะนำเสนออย่างไร ให้ผู้คนเข้าใจได้ในรูปแบบของตลาด
ออนไลน์ เพื่อที่ผู้ผลิตและผู้บริโภคสามารถหาตลาดให้กับตนเอง ไม่ว่าจะทั้งภายในหมู่บ้าน หรือ
ภายนอกหมู่บ้าน โดยการกำหนดการดำเนินโครงการแก้ไขปัญหา และพัฒนาให้มีประสิทธิภาพมาก
ขึ้นในการกำหนดปัญหา และ การนำเสนอโครงการที่ได้รับผิดชอบและงานการส่งเสริมปศุสัตว์ จาก
งานที่ได้รับมอบหมาย ให้ไปการลงพื้นที่สำรวจ ทำให้ทราบถึงสภาพปัญหาของชุมชนในโครงการ
พฒั นาดอยตุง 29 หมู่บ้าน ในการเลยี้ งปศสุ ตั ว์ วา่ ส่วนใหญเ่ ล้ียงไว้เพือ่ เลี้ยงชีพ แต่เน่ืองดว้ ยมกี ารเลี้ยง
ไว้เป็นจำนวนมาก จึงเกิดการบริโภคไม่ทัน อยากจัดจำหน่ายแต่ยังขาดตลาดในการรองรับ ดังนั้นจึง
ก่อให้เกิดโครงการนี้ขึ้นมา เพื่อแก้ไขปัญหาที่เกิดขึ้นในชุมชน เชื่อมความสัมพันธ์ของหมู่บ้าน ให้
ชาวบ้านในชุมชนได้รับประโยชน์สูงสุดจากการจัดทำโครงการ และเสริมสร้างรากฐานให้ชุมชนเกิด
ความเข้มแข็งจากภายใน

วัตถปุ ระสงค์

1. เพือ่ สง่ เสรมิ ความร้เู ก่ยี วกับปศุสัตว์ในพ้ืนที่ 29 หม่บู า้ นของโครงการพฒั นาดอยตงุ ฯ
2. เพื่อสรา้ งอตั ลกั ษณ์ของสินคา้ หรอื ผลิตภัณฑใ์ หเ้ ป็นทจ่ี ดจำและโดดเด่น
3. เพื่อสร้างแหล่งชุมชนหรือตลาดออนไลน์สำหรับการซื้อขายสินค้าหรือผลิตภัณฑ์ภายใน
พื้นทด่ี อยตุง

3

กรอบแนวคิด

แผนภาพ : กรอบแนวคดิ

สถานท่ดี ำเนนิ โครงการ

- ห้องพฒั นาสงั คม สำนักงานประสานโครงการพฒั นาดอยตุง (พนื้ ท่ีทรงงาน) อนั เน่ืองมาจาก
พระราชดำริ

- สำนกั งานศูนย์ศกึ ษาและพฒั นาหมูดำดอยตุง

ตวั บ่งช้ีความสำเรจ็ ตามวตั ถปุ ระสงค์ของโครงการและคา่ เป้าหมาย

ผลผลิตของโครงการ (outputs) คือ โครงการพัฒนาศักยภาพวิสาหกิจชุมชนที่เป็นรูปธรรม
ซึ่งจัดทำ ดำเนินงาน และประเมินผลโครงการโดยนิสิตสหกิจศึกษามูลนิธิแม่ฟ้าหลวงในพระบรม
ราชปู ถมั ภ์ กลุ่มวสิ าหกิจชุมชนแปรรปู ผลิตภัณฑอ์ ำเภอแมฟ่ ้าหลวง สาขาพฒั นาสังคม ชน้ั ปีท่ี 4

ผลลัพธ์ของโครงการ (outcomes) คือ (1) สร้างความร่วมมือให้เกิดขึ้นระหว่าง หน่วยงาน
ราชการ มูลนิธิแม่ฟ้าหลวงในพระบรมราชูปถัมภ์ ชุมชนที่อยู่ในโครงการพัฒนาดอยตุง และ (2) การ
นำความรู้จากการเรียนทั้งหมด บูรณาการความรู้สู่การนำลงไปปฏิบัติเพื่อก่อให้เกิดการพัฒนาให้เกิด
ประโยชน์สงู สดุ ต่อชมุ ชนภายในโครงการ

4

ระยะเวลาในการดำเนนิ โครงการ

ระยะการฝกึ สหกิจศึกษา ต้งั แต่วันท่ี 18 เดอื น พฤศจิกายน 2562 – วันที่ 6 เดือนมีนาคม
พ.ศ 2563

วิธีดำเนินการ

แผนดำเนนิ งาน (PDCA)

กจิ กรรม งบประมาณปี 2562
พ.ย. ธ.ค. ม.ค. ก.พ. ม.ี ค.

ขั้นวางแผนงาน (P)

- ช้แี จงการดำเนินโครงการกบั หวั หนา้ โครงการแก้ไข
ความยากจนพ่อพันธแุ์ ม่พันธ-ุ์ สุกร

- ประชมุ วางแผนงาน มอบหมายงานตามหน้าที่
ความรับผิดชอบ

ขนั้ ดำเนนิ การ(D)

- เข้าอบรมจากหวั หน้าทมี GIS ศึกษาภูมปิ ระเทศ
เบ้อื งตน้ ในพ้นื ที่ ลงพน้ื ทส่ี ำรวจพน้ื ที่

- ระดมสมองเพอื่ เลอื กโครงการ

- ดำเนนิ งานโครงการ

ขนั้ สรปุ และประเมนิ ผล (C)

- สรปุ ผลการดำเนนิ โครงการและประเมินผล

5

ข้ันการนำผลการประเมนิ ไปปรับปรุงโครงการ (A)

- เสนอผจู้ ัดการโครงการปศสุ ตั ว์ เพือ่ นำผลการ
ประเมินไปปรบั ปรุงในการดำเนินงานต่อไป

ขั้นตอนการดำเนนิ โครงการ

ข้ันวางแผนงาน (P)
1. ชี้แจงการดำเนินโครงการกับหัวหน้าโครงการแก้ไขความยากจนพ่อพันธุ์แม่พันธุ์-สุกร ใน

ระยะเวลาเริ่มต้นการฝึก ทางผู้จัดการโครงการ ได้ให้โจทย์ของแผนงานโดยมีรายละเอียดดังน้ี จาก
การดำเนินโครงการส่งเสริมที่ได้ดำเนินการมาแล้ว “ชาวบ้านได้อะไรจากการส่งเสริมด้านปศุสัตว์”
และ ต้องการให้มีการสร้างเครื่องมือที่สามารถใช้อำนวยความสะดวกในการดำเนินโครงการต่อไปใน
อนาคต ทางกลุ่มจึงได้มีการปรึกษา เพื่อกำหนดโครงการส่งเสริมการต่อยอดตลาดสินค้าด้วยการ
ออกแบบผลติ ภณั ฑแ์ ละการสรา้ งตลาดออนไลน์ พื้นท่ี 29 หมู่บ้าน ในโครงการพัฒนาดอยตงุ ฯ จังหวัด
เชยี งรายเสนอตอ่ หัวหนา้ โครงการแก้ไขความยากจนพ่อพนั ธ์แุ ม่พันธ-์ุ สุกร

2. ประชุมวางแผนงาน มอบหมายงานตามหน้าท่ีความรับผิดชอบ ทางกลุ่ม
ได้ประชุมปรึกษา เพื่อกำหนดวัตถุประสงค์ของโครงการ กรอบแนวคิด รายละเอียดและจัดระบบการ
ทำงานภายในกล่มุ โดย กำหนดหนา้ ท่ดี ำเนินการไวอ้ ยา่ งชัดเจน

ข้นั ดำเนนิ การ(D)
1. เข้าอบรมข้อมูลเบื้องต้น เพื่อศึกษาภูมิประเทศเบื้องตน้ ในการลงพื้นที่พื้นทีส่ ำรวจ ขั้นแรก

ของการเริ่มต้นในการลงพื้นที่คือการศึกษาชุมชน เนื่องด้วยชุมชนทั้ง 20 หมู่บ้าน จาก 29 หมู่บ้านใน
โครงการพัฒนาดอยตุง มีระยะทางที่ค่อนข้างไกลกัน ประกอบกับเส้นทางในการเดินทางจะต้องใช้
ความชำนาญในการขับขี่ จึงได้มีการเรียนรู้ขอ้ มูลของลักษณะภมู ิประเทศเบือ้ งต้น รวมถึงพันธกิจหลัก
ของมูลนิธิแม่ฟ้าหลวงในพระบรมราชูปถัมภ์ จากหัวหน้างานอำนวยการและแผนงาน เป็นวิทยากรให้
ความรู้เบื้องต้นสภาพแวดล้อมชุมชนของแต่ละหมู่บ้าน พร้อมทั้งอธิบายการลงพื้นที่เก็บข้อมูล
ประจำปีของโครงการพัฒนาดอยตุงที่มีอยู่แล้ว ซึ่งมีการจัดทำฐานข้อมูลทะเบียนราษฎร์แยกออกจาก

6

ของส่วนงานราชการ ได้ทำการจัดระเบียบฐานข้อมูลที่มีการแก้ไขเพิ่มเติมข้อมูลในแต่ละปี โดยใน
รายละเอียดของแผนท่ี แสดงให้เห็นถึงการตั้งหมู่บ้าน มีการแสดงอาณาเขตของบ้านแต่ละหลังอย่าง
ชัดเจนและแม่นยำ ในการลงพื้นที่สามารถเปิดดูแผนที่ในโทรศัพท์มือถือได้ เพื่อเพิ่มความแม่นยำใน
การลงพื้นที่ในแต่ละหมบู่ ้าน เป็นตน้

2. ระดมความคิดเพือ่ เลือกโครงการ หลังจากท่ีได้เก็บข้อมูลเบือ้ งตน้ เกยี่ วกบั พ้นื ที่แลว้ จึงได้มี
การเสนอโครงการภายในกลุ่ม เพื่อคัดเลือกโครงการที่สามารถจัดทำแล้วมีความเป็นไปได้และเกิด
ประโยชน์สูงสุดต่อชุมชน ผลจากการประชุมคัดเลือกจึงเป็นที่มาของโครงการส่งเสริมการต่อยอด
ตลาดสินค้าด้วยการออกแบบผลิตภัณฑ์และการสร้างตลาดออนไลน์ พื้นที่ 29 หมู่บ้าน ในโครงการ
พัฒนาดอยตุงฯ จังหวัดเชียงรายซึ่งจะประกอบด้วยแผนงานหลัก คือ การจัดทำแพ็คเกจผลิตภัณฑ์
เพื่อเพิ่มมูลค่าให้กับสินค้าปศุสัตว์ของวิสาหกิจชุมชน แผนงานรอง คือ การดำเนินการสร้างตลาดปศุ
สตั ว์ออนไลน์

2. การดำเนนิ งานโครงการ

เริ่มดำเนินการโครงการ ในระยะ 3 สัปดาห์แรก เริ่มแผนงานหลักที่ได้รับมอบหมาย ในการ
ออกแบบจดั ทำผลติ ภณั ฑ์ ซึ่งแพ็คเกจทีไ่ ดจ้ ัดทำแบง่ ออกเปน็ ดงั น้ี

2.1. ไส้กรอกหมูดำดอยตุง จัดทำการออกแบบ โดยเลือกใช้การผสมผสานความเป็นสมยั ใหม่
ให้เข้ากับผลิตภัณฑ์ เพื่อเพิ่มมูลค่าให้กับสินค้า การออกแบบเลือกใช้สีที่มาจาก ตราของมูลนิธิแม่ฟา้
หลวงในพระบรมราชูปถัมภ์และสีแดงที่มาจากดอกเจอราเนียม ที่เป็นดอกไม้ทรงโปรดของสมเด็จย่า
จึงได้เลือกใช้สองสีนี้นำมาออกแบบเพื่อดึงความเป็นเอกลักษณ์ของดอยตุงของ มาอยู่บนกล่องของ
ผลิตภณั ฑ์

2.2. ลูกชิ้นหมูดำดอยตุง จัดทำออกแบบ เน้นทำให้ส่ิงที่โดดเด่น คือการพรีเซ็นต์ให้เห็นถึงตัว
ลูกชิ้น ซึ่งไม่ได้มีการผสมแป้ง ทำจากเนื้อหมูทั้งหมด ตัวรูปแบบแพ็คเกจที่ได้จัดทำจึงทำออกมาใน
รูปแบบถุงพลาสตกิ สญุ ญากาศ โดยมีโลโก้ของวิสาหกจิ แปะอย่ดู ้านหน้าของถงุ

2.3. สติ๊กเกอร์ oil lard น้ำมันหมูสกัดจากมันหมูดำดอยตุง มีคุณสมบัติที่ดี จึงมีแนวคิดท่ี
ริเริ่มจะนำมันหมูดำมาสกัดเปน็ น้ำมนั โดยผ่านกรรมวิธคี วบคมุ อุณหภมู ิ เพื่อใหเ้ กิดประโยชน์สูงสุดต่อ
การใช้หมูดำในการประกอบอาหาร มันหมูเป็นไขมันธรรมชาติ ที่ไม่ผ่านกรรมวิธีทางเคมี ไม่เป็น
ไขมันทรานส์ เป็นไขมันดีที่รา่ งกายต้องการสามารถดูดซึมและย่อยสลายได้ ซึ่งเป็นไขมันที่มีประโยชน์
ต่อสุขภาพมากที่สุด เนื่องจากน้ำมันหมูมีกรดไขมันอิ่มตัวสูง จึงทำให้มีคุณสมบัติทนความร้อนได้ดี
รวมถึงเหมาะกับการประกอบอาหารทุกชนิดที่ใช้ความร้อนสูงและใช้เวลานาน อีกทั้งโครงสร้างของ

7

กรดไขมันในมันหมูมีขนาดใหญ่ เมื่อให้ความร้อนสูงไม่ทำให้ก่อโรคมะเร็ง ในการออกแบบตัวแพ็คเกจ
จงึ ได้ทำเปน็ สต๊กิ เกอรต์ ดิ ทีข่ วดน้ำมัน เพ่ือแสดงข้อมลู ครา่ วๆ ถึงท่ีมาของนำ้ มนั หมู oil lard

2.4. ไข่ไก่เล็กฮอร์นขาว การจัดทำออกได้นำไอเดียจากของฝาก ที่จัดทำเป็นแพ็คเกจเล็ก ๆ
เพื่อที่จะนำความเป็นชุมชนนิยมที่ชูขึ้นมา รูปแบบแพค็ เกจทางดา้ นหน้าจะนำรูปตวั การ์ตูนของชนเผา่
ทั้ง 6 เผ่า นำมาพิมพ์ลงบนกล่องแพ็คเกจ ทำให้ดูน่าซื้อและน่าสะสม เป็นรูปแบบแพ็คเกจการขายไข่
ที่ยังไม่มีการจัดทำมาก่อนในประเทศไทย ซึ่งในแพ็คเกจนี้จะเน้นการชูความเป็นชุมชนนิยมและ
เอกลักษณข์ องชนเผ่าใหเ้ ป็นท่ีร้จู กั สสู่ ากล

2.5 ในระยะเวลาดำเนินนการต่อมา ได้จัดทำสื่อโฆษณาให้ความรู้เบื้องต้น เกี่ยวกับปศุสัตว์ท่ี
ไดม้ กี ารสง่ เสริม โดยแบ่งออกเปน็ ดังน้ี

2.5.1 ป้ายน้ำมันหมดู ำ oil lard
2.5.2 ปา้ ยไก่ไขเ่ ล็กฮอรน์ ขาว
2.5.3 ปา้ ยไกด่ ำดอยตุง
2.5.4 ส่อื ความรู้หมดู ำดอยตุง (แผ่นพบั )
2.5.5 ป้ายโฆษณาเมนอู าหารจากหมูดำ
2.5.6 แผ่นพบั หมดู ำ(เพิ่มผลการวิจัย)
2.6 ตลาดชุมชนออนไลน์

วธิ ีการสร้างไลนส์ แควร์

LINE SQUARE คอื อะไร??
LINE SQUARE คือ เรียลไทม์คอมมิวนิตี้บนแพลตฟอร์ม LINE เปรียบเสมือนการต่อยอดจาก

LINE GROUP โดยเปน็ การรวมกล่มุ แชทตา่ ง ๆ มาไวใ้ นที่เดยี วกนั พร้อมท้งั แบง่ หมวดหมตู่ ามประเภท

8

ของกลุ่มไลน์นั้น ๆ ให้เราได้เข้าไปเลือกแชทกับคนที่มีความชอบเหมือนกัน ซึ่งในแต่ละกลุ่มจะมีแอด
มินในการดูแลความเรยี บรอ้ ยอยา่ งเปน็ ทางการดว้ ยครับ วิธีใชน้ ัน้ กง็ า่ ยๆ เราลองไปดูกันเลยครบั วธิ ีใช้
LINE SQUARE

ในแอพ LINE ให้ เลือกทสี่ ัญลกั ษณร์ ปู นาฬิกา

จากนั้นใหเ้ ลอื กทีส่ ัญลักษณ์ LINE SQUARE รูป สี่เหลีย่ ม ท่ีมมุ ขวาบน

9

เม่อื เข้ามาแล้วเราสามารถเลอื กหากลุ่มแชทได้ในชอ่ ง ค้นหาสแควร์
หรอื จะเล่อื นลงมา ก็จะมกี ารแบง่ หมวดหม่ใู หเ้ ราเลอื กเขา้ ไปในหอ้ งแชทตามความชอบของเราดว้ ย

10

สว่ นใครทีอ่ ยากตงั้ สแควร์ของตัวเอง ให้เลอื กท่ีสญั ลักษณส์ แควร์ท่ีรปู สเี่ หลีย่ มทม่ี มุ ขวา
จากเข้ามาแล้วกท็ ำตามขัน้ ตอนนี้

1. ให้เราต้ัง ชอ่ื สแควร์ ของเรา
2. เพมิ่ คำอธบิ ายตา่ ง ๆ ทบี่ อกให้รู้ถึงความเปน็ สแควร์ของ
เรา
3. เลือก รปู ถา่ ยสำหรับสแควร์ ของเรา โดยเลือกท่ี
สัญลกั ษณ์รูปกลอ้ ง
4. พอเสร็จแล้วใหก้ ด ไปต่อ ตรงมุมขวาบน

11

- พอเข้ามาแลว้ ใหเ้ ราเลอื ก หมวดหมู่ ของสแควรเ์ รา เพอ่ื ทีจ่ ะให้สแควรข์ องเราไป
อยูใ่ นหมวดหมนู่ ั้น ๆ

- อนญุ าตใหค้ น้ หา ตรงนถ้ี า้ เราเลือก จะทำใหม้ ีคนสามารถคน้ หาสแควร์ของเราได้
แต่ถ้าไม่เลอื กกจ็ ะไมส่ ามารถค้นหาได้ครับ

- ต้องได้รบั อนญุ าต ในส่วนนีจ้ ะใหเ้ ราเลือกว่า คนท่ีจะเขา้ มาในสแควรข์ องเราได้
น้ันจะต้องได้รับอนญุ าตจากผูด้ แู ลก่อนหรอื ไม่ ซงึ่ เหมอื นเป็นการกรอกคนในระดบั นึง ถา้ เรา
ไม่เลอื กก็จะมคี นสามารถเขา้ มาได้โดยไมต่ อ้ งไดร้ บั การอนญุ าตจากผดู้ ูแล

- เสรจ็ แล้วใหก้ ด ตอ่ ไป มมุ ขวาบน

12

จากนนั้ เราสามารถเลอื ก ชอ่ื และ รูป ทีจ่ ะใชใ้ นการแชทบนสแควรข์ องเราไดด้ ว้ ย เลอื กเสรจ็
แล้วกก็ ด เสร็จส้ิน ที่มมุ ขวาบ

ต่อมาเป็น นโยบายของสแควร์ อ่านกนั ซกั นดิ จากน้ันเมือ่ เรายอมรับนโยบายของสแควร์ให้
เราเลื่อนลงมาเลอื ก ยอมรับ ท่ีด้านล่าง (https://tech.mthai.com.2561)

13

ตลาดชมุ ชนออนไลน์ท่ีเราสรา้ งข้ึน

รายละเอียดภายในแอพ

เปิดหน้าตลาดปศุสตั วอ์ อนไลน์

14

คลกิ ป่มุ คำสง่ั ด้านขวา เลือกคำส่ัง “แชท”
จะปรากฏหนา้ หอ้ งแชททั้งหมดข้ึนมา เพอ่ื การจดั การสมาชิกใหเ้ ปน็ ระเบียบยงิ่ ขน้ึ

15

ผลการดำเนินงานตามวัตถุประสงค์

1. จัดทำส่อื และป้ายให้ความร้เู กีย่ วกับปศุสัตว์ในพ้ืนท่ี 29 หมูบ่ า้ นของโครงการพฒั นาดอยตงุ
ฯ ส่งผลให้ผู้คนทั่วไป นักท่องเที่ยว ได้รู้จักการเลี้ยงปศุสัตว์ในพื้นที่ อาทิ หมูดำดอยตุ ง ไก่ดำดอยตุง
ไกไ่ ข่เลก็ ฮอรน์ ขาวหงอนจกั ร

2. ออกแบบโลโก้ สติ๊กเกอร์ สร้างอัตลักษณ์ของสินค้าหรือผลิตภัณฑ์ให้เป็นที่จดจำและโดด
เดน่ มอบให้แกก่ ล่มุ วสิ าหกจิ ชมุ ชนกลุ่มแปรรูปผลิตภณั ฑ์อำเภอแม่ฟา้ หลวง

3. สร้างแหล่งชุมชนหรือตลาดออนไลน์ที่เป็นสากลสำหรับการซื้อ-ขายสินค้าหรือผลิตภัณฑ์
ภายในพ้ืนที่ดอยตุง ผา่ นแอพพลเิ คชนั่ line square (ไลน์ สแควร)์

ผลลพั ธ์ที่เกิดขึ้น

การเปล่ยี นแปลงทเี่ กิดข้นึ ในพน้ื ที่
เชิงเศรษฐกิจ

โครงการพัฒนาพื้นที่ดอยตุง (พื้นที่ทรงงาน) อันเนื่องจากพระราชดำริ ได้สร้างประโยชน์
ใหก้ บั ชุมชนในเชงิ เศรษฐกิจโดยการส่งเสริมให้ปลกู กาแฟและแมคคาเดเมีย มลู คา่ รวมเท่ากับ 42 ล้าน
บาทต่อปี ซึ่งจากตัวเลขดังกล่าวจะทำให้เห็นถึงมูลค่าจากการส่งเสริม ส่งผลให้มีการจ้างงานภายใน
พ้ืนที่ แนะนำการปลูกพืชเศรษฐกิจทั้ง สองชนิดนี้อีกทั้งยังสามารถนำมาเป็นส่วนผสมในผลิตภัณฑ์
อาหารแปรรูปตา่ ง ๆ เพ่ิมมลู คา่ อาทิ ไส้กรอกหมูดำแมคคาเดเมีย ซึ่งการดำเนินการคดิ ค้นสูตรอาหาร
ก็ได้มาจากการพัฒนาของกลุม่ แปรรูปผลิตภัณฑ์วิสาหกิจชุมชน เป็นการจัดการทุนภานในพ้ืนที่ให้เกดิ
รายได้จากการผลิต คือ “การทำน้อยได้มาก” ผลกระทบจากการปลูกป่าของดอยตุง การส่งเสริมให้
ปลูกกล้วยเป็นไม้พี่เลี้ยง เป็นการบริหารจัดการทรัพยากรทางธรรมชาติที่คุ้มค่า ซึ่งกล้วยสามารถใช้
ประโยชน์ได้อย่างหลากหลาย ยกตัวอย่างเช่น เป็นอาหารให้กับการเลี้ยงปศุสัตว์เพื่อลดต้นทุนด้าน
อาหาร นำมาแปรรูปเป็นกล้วยฉาบของกลุ่มวิสาหกิจชุมชน บ้านปางพระราชทาน อำเภอแม่ฟ้าหลวง
จงั หวัดเชยี งราย ซ่ึงในชว่ งทเ่ี กิดไฟปา่ ยังสามารถสรา้ งเปน็ แนวกนั ไฟไดอ้ กี ดว้ ย เป็นต้น

เชงิ สงั คม
โครงการพัฒนาพื้นที่ดอยตุง (พื้นที่ทรงงาน) อันเนื่องจากพระราชดำริ ได้รับการยกย่องจาก

กรมทรัพย์สินทางปัญญากระทรวงพาณิชย์ให้เป็น 1 ใน 10 “เมืองต้นแบบเศรษฐกิจสร้างสรรค์” จาก
การสร้างแบรนด์ดอยตุงของธุรกิจ 4 ประเภท ได้แก่ หัตกรรม อาหารแปรรูป การเกษตร และการ

16

ท่องเที่ยวบนพื้นฐานของภูมิปัญญาท้องถิ่นและการเพิ่มมูลค่าผลิตภัณฑ์ เพื่อเป็นแนวทางไปสู่การ
พัฒนาทางเลือกในการดำรงชีวิตที่ยั่งยืน โดยยึดคนเป็นศูนย์กลางและมุ่งพัฒนาแบบบูรณาการ เพ่ือ
แก้ไขความยากจนพัฒนาคุณภาพชีวิตคนในพื้นที่ดอยตุง ดังนั้น โครงการส่งเสริมการต่อยอดสนิ ค้าจึง
เป็นความเกี่ยวเนื่องกับการ เพิ่มมูลค่าให้กับอาหารแปรรูป เพื่อให้ผลิตภัณฑ์จากวิสาหกิจชุมชนมี
ความทันสมัยที่สร้างความเป็นแบรนด์ได้อย่างชัดเจน ในแนวทางการสร้างตลาดเพื่อให้การผลิตใน
อนาคตผู้บริโภคได้มีความต้องการมากขึ้น ส่งผลให้เพิ่มกระบวนการผลิตในการสร้างงานในพื้นท่ี
เกษตรกรผู้เลี้ยงปศุสัตว์มีตลาดในการรองรับผลผลิตและวิสาหกิจชุมชน ได้มีความเข้มแข็งเพื่อพัฒนา
ใหเ้ กดิ ความย่ังยืน
เชงิ สิ่งแวดล้อม

โครงการพัฒนาพื้นที่ดอยตุง (พื้นที่ทรงงาน)อันเนื่องจากพระราชดำริ มีการดำเนินงาน
โครงการ Zero Waste คือ การลดปริมาณการผลิตขยะในพื้นที่ดอยตุง ทั้งอำเภอแม่ฟ้าหลวงโดยมี
การส่งเสรมิ ใหม้ ีการคัดแยกขยะ 4 ประเภท ดงั น้ี

1.ขยะเปียก อาทิ ผ้าอนามัย ผ้าอ้อม กระดาษคาร์บอน กระดาษฟอยล์ เทปใส ฝอยขัดหม้อ
เป็นขยะทไี่ ม่สามารถนำไปรีไซเคลิ ได้

2.ขยะรีไซเคิล หรือขยะขายได้ ที่สะอาดไม่เปื้อนหรือเปียกน้ำ อาทิ หนังสือพิมพ์ ถ้วยกาแฟ
ร้อน-เย็น พลาสติก ขวดแก้วทุกชนิด กระป๋องอลูมิเนียม สังกระสีหรือเหล็ก เป็นขยะที่สามารนำไป
ขายได้ เพือ่ นำรายได้กลบั คืนเข้าสโู่ ครงการ

3.ขยะยอ่ ยสลายได้ ที่สามารถจำแนกไดเ้ ป็น 4 ประเภท ด้งั นี้
3.1.เศษอาหาร สามารถนำไปเปน็ อาหารสัตว์ หม,ู ไก่
3.2.เศษผัก สามารถนำไปเลีย้ งไสเ้ ดอื นได้
3.3.เศษผลไม้ สามารถนำไปทำนำ้ หมัก EM
3.4.เศษใบไม้ หญ้า และกระดาษชำระ สามารถนำไปทำเป็นปุ๋ยหมกั

4.ขยะอันตราย เป็นขยะมีพิษควรแยกขยะประเภทอ่ืน ๆ ออกเพื่อไม่ให้เกิดการปนเปื้อนของ
สารพิษ ซึ่งขยะจำพวกขยะอันตรายควรถูกนำไปบำบัดหรือเผาทำลาย อาทิ ไฟแชก แบตเตอร์รี่
หลอดไฟ ถ่ายไฟฉาย ในขยะอนั ตรายเปน็ ขยะที่เสียค่าใช้จ่ายในการจัดการสงู มากควรลดการทำใหเ้ กิด
ขยะประเภทนี้

เนื่องจากการเกิดโครงการ Zero Waste เป็นการคัดแยกขยะ เพื่อง่ายต่อการนำกลับมาใช้
ใหม่ที่เป็นมิตรกับส่ิงแวดล้อม รวมถึงทำให้เกิดความสมดุลในระบบนิเวศภายในชุมชน สิ่งแวดล้อม

17

อย่างยั่งยืน ดังนั้น โครงการส่งเสริมต่อยอดตลาดสินค้า ต้องคำนึงถึงผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อม ในการ
ออกแบบและจัดทำแพ็คเกจ จึงเลือกใช้กระดาษเป็นตัวบรรจุภัณฑ์ของสินค้าทั้งหมด เนื่องจากวัสดุ
จากกระดาษสามารถย่อยสลายได้ ในธรรมชาติ ส่วนอาหารแปรรูปที่จำเป็นต้องใช้พลาสติกในการซีน
เพื่อรักษาคุณภาพของสินค้าไว้ จะเลือกใช้พลาสติกชีวภาพ (Bioplastics) เป็นพลาสติกที่ผลิตจาก
วัตถุดิบทางการเกษตรหรือจากธรรมชาติ (Biobase) สามารถปลูกหมุนเวียนและทดแทนกันได้โดยใช้
ระยะเวลาอันสั้น (Renewable resource) เช่น ข้าวโพด อ้อย มันสำปะหลัง โดยมีคุณสมบัติ ท้ัง
สามารถย่อยสลายตัวได้ พลาสตกิ ทีส่ ามารถย่อยสลายไดต้ ามธรรมชาติ โดยข้ันตอนสดุ ทา้ ยจะถูกย่อย
โดยจุลินทรีย์จนกลายเป็นคาร์บอนไดออกไซด์ น้ำ และมวลชีวภาพ ภายใต้อุณหภูมิและความชื้นที่
เหมาะสม เช่น ความชื้นสัมพัทธ์ 50-60% อุณหภูมิ 50-60 องศาเซลเซียส และจุลินทรีย์ในธรรมชาติ
หรือนำไปผ่านกระบวนการหมักทางชีวภาพภายในระยะเวลาไม่เกิน 180 วัน ผลที่ได้จะไม่มีส่วนของ
พลาสติก และสารพิษหลงเหลืออยู่เลย เพื่อให้การดำเนินงานสอดคล้องกับแผนงาน(o waste) จึงได้
เลือกและคัดสรรบรรจุภัณฑ์ที่เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม เพื่อสร้างการพัฒนาที่ควบคู่ไปกับการใส่ใจต่อ
สิ่งแวดลอ้ ม

อภปิ รายผล

การเกิดขึ้นของโครงการแก้ไขปัญหาความยากจนในชุมชน ด้านอาชีพความเป็นอยู่ ซึ่งมีแบบ
แผนการพัฒนาหลายรูปแบบและหนึ่งในนั้นคือ “การทำอย่างไรให้ชาวบ้านได้ อิ่ม” จึงจำเป็นต้อง
เลี้ยงหมู ไก่ เป็ด ผัก ซึ่งเป็นวิถีชีวิต วัฒนธรรม ส่งผลให้เกิดการส่งเสริมการสร้างงาน สร้างอาชีพ จึง
เป็นจุดเริ่มต้นของการริเริ่มโครงการส่งเสริมการต่อยอดตลาดสินค้าขึ้นมา เพื่อให้เกิดการสอดรับกับ
พันธกิจของมูลนิธิแม่ฟ้าหลวงคือ ผลักดันให้เกิดการพัฒนาที่ยั่งยืนทางเศรษฐกิจ สังคม วัฒนธรรม
และสิ่งแวดล้อม ด้วยการพัฒนา การบูรณาการความร่วมมือ การให้คำปรึกษา และการฝึกอบรม
ส่งเสริมให้การพัฒนาตามตำราแม่ฟ้าหลวง เป็นแนวทางพัฒนาหลักของประเทศไทย ให้เกิดการสร้าง
งาน สร้างรายได้ จากการเลี้ยงปศุสัตว์ในชุมชน ซึ่งการส่งเสริมการต่อยอดวิสาหกิจชุมทางดอยตุง ได้
จัดตั้งเพื่อที่จะทำให้คนในชุมชน อำเภอแม่ฟ้าหลวง จังหวัดเชียงราย ได้มีรายได้ รวมถึงสามารถ
พึ่งตนเองในการประกอบอาชีพ โดยทางกลุ่มวิสาหกิจชุมชนแบ่งเป็น 2 กลุ่ม คือ 1.กลุ่มคนเลี้ยงปศุ
สัตว์ที่เป็นการเลี้ยงแบบวิถีชีวิตของคนในอำเภอแม่ฟ้าหลวง ในการประกอบอาหารหรือการนำไป
ประกอบพิธีกรรม 2.กลุ่มแปรรูปที่นำไปเป็นสินค้าของดอยตุงให้เป็นที่รู้จักและน่าสนใจมากยิ่งขึ้น ซึ่ง
การจัดสรรของกลุ่มวิสาหกิจชุมชน ทำให้ทางนิสิตได้มีการจัดทำป้ายสื่อเพื่อดึงดูดผลิตภัณฑ์และ
สามารถเข้าใจง่ายของผลิตภัณฑ์ที่ต้องการจะสื่อออกมา แต่การทำผลิตภัณฑ์ยึดความเป็นวิถีชีวิตของ

18

ชาวอำเภอแม่ฟ้าหลวง คงความเป็นดอยตุงใหม้ ีเอกลกั ษณ์เฉพาะทีอ่ ยใู่ นพืน้ ที่
การทำผลิตภัณฑ์ของกลุ่มวิสาหกิจชุมชนเพื่อให้มีความสอดคล้องต่อชุมชน ในการที่สินค้ามี

มากจนเกินไปจึงทำให้เกิดการขยายแนวทางการซื้อ-ขาย จึงจัดตั้งกลุ่มตลาดสินค้าชุมชนออนไลน์
เพื่อให้เป็นอกี หนึ่งแนวทางในการซ้ือ-ขายได้ง่ายมากยิ่งข้ึน ของการใช้ปศสุ ัตว์ ซึ่งผู้คนสามารถเข้าร่วม
กลุ่มได้โดยไม่จำกัดว่าต้องเป็นผู้เลี้ยงหรือผู้ซื้อ การเกิดขึ้นของกลุ่มตลาดออนไลน์แสดงให้เห็นถึงผู้
เลี้ยงที่มีจำนวนมากจนเกินไปและหาตลาดได้ยาก ซึ่งการจัดทำตลาดออนไลน์เพื่อตอบสนองความ
ตอ้ งการของกล่มุ ผ้เู ลีย้ งปศุสตั ว์ นอกจากนี้ การจดั ตงั้ กลุ่มตลาดออนไลน์เพ่อื ความสะดวกในการหาซื้อ
และการแสดงความความคิดเห็นแลกเปลี่ยนความรู้ระหว่างผู้เลี้ยงปศุสัตว์ด้วยกันเอง การจัดตั้งกลุ่ม
ตลาดออนไลน์นี้และการเพิ่มสื่อให้กลุ่มวิสาหกิจชุมชนได้เป็นการโปรโมทตัวผลิตภัณฑ์ให้มีการอยู่
ร่วมกันของกลุ่มไปสู่การประกอบอาชีพให้เกิดรายได้ ทั้งของกลุ่มผู้เลี้ยง และกลุ่มผู้แปรรูปเพื่อให้เกิด
การเกอ้ื หนุนกัน

กลุ่มวิสาหกิจชุมชนผู้แปรรูปเพื่อทำให้เกิดสินค้าที่เป็นเอกลักษณ์เป็นสื่อกลางของระหว่าง
นักท่องเที่ยวสามารถสัมผัสได้ถึงความเป็นวิถีชีวิตและวัฒนธรรมของคนดอยตุงทำให้เกิดเป็นสิ่งท่ี
ดึงดูดของนกั ท่องเที่ยวให้กลับมาเที่ยวดอยตงุ และเป็นระบอกเสียงของสินค้าให้เป็นท่ีนิยม จึงจะทำให้
การตอบสนองของตัวสินค้าขึ้นอยู่กับสื่อที่จัดทำขึ้น ส่งผลให้การจัดทำผลิตภัณฑ์ขึ้นมาเพื่อเรียกความ
น่าสนใจขึ้นมาแล้วนั้นสื่อที่จะแสดงความเอกลักษณ์เป็นสิ่งที่สำคัญต่อผู้คนที่จัดหา ซื้อตัวผลิตภัณฑ์
การดำเนินงานที่ผ่านมาไม่เพียงแค่การสร้าง “แบรนด์” ของดอยตุงให้เป็นที่รู้จักแต่ยังมีการ
ดำเนินงานที่ควบคู่กันไปคือ พัฒนาศักยภาพด้านผลผลิตจากการแปรรูป สร้างความเป็นสากลให้กับ
ตัวผลผลิตด้านปศุสัตว์ จัดทำแพ็คเกจผลิตภัณฑ์ให้เกิดการสร้างมูลค่า ผลลัพธ์ที่ได้คือการลดต้นทุน
การผลิตและเพิ่มมูลค่าให้กับผลิตภัณฑ์ ที่จะสอดรับกับเป้าหมายที่ทางหัวหน้าโครงการได้ตั้งไว้คือ
“ทำนอ้ ย ได้มาก”

จะเห็นได้ว่าสินค้าที่มีการแปรรูปแล้วนั้นเป็นผลิตภัณฑ์ที่มีความสำเร็จในการต่อยอด
ผลิตภัณฑ์ที่สามารถพัฒนารูปแบบให้มีความเป็นเอกลักษณ์ที่มากยิ่งขึ้น ซึ่งเป็นโอกาสที่ดีของผู้เลี้ยง
ปศุสัตว์อีกด้วยที่สามารถเปิดตลาดให้กับกลุ่มผู้แปรรูป เพื่อตอบสนองความต้องการของทุกกลุ่ม ทั้ง
กลุ่มผู้ที่ต้องการนำไปประกอบพิธีกรรม หรือ กลุ่มแปรรูปเพื่อให้เกิดการบริโภคที่เป็นเอกลักษณ์
เฉพาะพื้นที่ในชุมชนที่มีบรรยากาศที่สามารถเล่าเรื่องราวของที่มาของผลิตภัณฑ์ ผลิตภัณฑ์สินค้าที่มี
การจัดทำขึ้นเพื่อให้ผู้คนได้รู้จักความเป็นดอยตุงมากยิ่งขึ้น ก้าวต่อไปของโครงการแก้ไขปัญหาความ
ยากจนพอ่ พันธ-์ุ แม่พันธสุ์ กุ ร คือ การพัฒนากระบวนการผลติ เพอื่ สร้างปศุสตั วอ์ นิ ทรีย์ ดังนั้นการสร้าง

19

ตลาดเพื่อที่จะรองรับกับผลผลิตด้านปศุสัตว์จึงเป็นสิ่งที่มีความจำเป็น ในการสร้างตลาดชุมชน
ออนไลน์ (line square) ซึ่งมีความเป็นสากลและเข้าถึงได้ง่ายของชาวบ้านในชุมชน เพื่อให้เกิดการ
ยกระดับการเลี้ยงปศุสัตว์ และในส่วนของกลุ่มตลาดชุมชนออนไลน์ เพื่อเป็นอีกเสียงหนึ่งที่ให้คอย
ช่วยกันดูแลความเป็นดอยตุง ยกตัวอย่างเช่น หมูดำดอยตุง ไก่ดำภูพาน ไก่ชน ที่มีการเลี้ยงเป็นวิถี
ชีวิตของคนในชุมชน อำเภอแม่ฟ้าหลวง ให้มีการอนุรักษ์เพื่อ ประกอบอาหาร และประกอบพิธีกรรม
จึงมีทีมงานผู้ดูแล(admin) จากหัวหน้าฝ่ายต่าง ๆ ภายในโครงการ แนะนำและควบคุมกำกับดูแล
ตลอดจนสรา้ งความเป็นมาตรฐานหนงึ่ เดียวใหก้ บั ดอยตงุ

ประโยชนท์ ่ไี ดร้ บั จากการปฏิบตั งิ าน

1. ได้เรยี นรู้วัฒนธรรมขององค์กร เช่น การทำงานรว่ มกนั การจดั สรรเวลา
2. ไดเ้ รียนร้วู ิถีชวี ิตของชนเผา่ ต่าง ๆ เชน่ อาหาร เครือ่ งแต่งกาย วฒั นธรรม ประเพณี
3. มวี ินัยในการฝกึ ฝนตนเอง เพื่อความรบั ผดิ ชอบต่องานท่ไี ด้รับมอบหมาย
4. ความกล้าแสดงออก ทำใหเ้ กดิ ความมน่ั ใจในตนเองมากขน้ึ
5. ไดเ้ รยี นรูป้ ระสบการณใ์ หม่ ๆ หลายด้าน เช่น การออกแบบผลติ ภัณฑ์

ข้อเสนอแนะต่อรนุ่ น้อง

1.ควรทำความเขา้ ใจแผนงานกอ่ นเริ่มปฏบิ ัตงิ านจรงิ เพือ่ ทจี่ ะไดม้ ีความเข้าใจมากย่งิ ขึ้น
2.การปฏิบัติงานควรระวังเรื่องมารยาทต่อผู้บรหิ าร ลูกจ้าง ไม่ควรแบ่งแยกว่าใครมีผลต่อเรา
มากน้อยเพียงใด
3.การตรงต่อเวลา และการใส่ใจในงานทีไ่ ด้รบั มอบหมาย ซึ่งถือว่าเป็นเรื่องที่สำคัญกับการใช้
ชีวิตในการทำงาน เมอื่ เรารู้จักการตรงต่อเวลา
4.ควรรู้จักการเตรียมตัวให้พร้อมอยู่ตลอดเวลา เพราะการทำงานจริงมักมีการเปลี่ยนแปลง
อยู่เสมอ เม่ืออยู่ในสถานการณต์ า่ ง ๆ
5.ความมั่นใจในการทำงาน ในเรื่องของกิริยามารยาท การพูดจา หรือความมั่นใจในสภาพ
รา่ งกาย จะทำใหร้ ู้สึกถึงการเป็นผู้นำท่ดี ี และการเป็นผ้ตู ามทีด่ ี

20

บรรณานกุ รม

มลู นิธแิ มฟ่ า้ หลวง ในพระบรมราชปู ถมั ภ์ (2563). มลู นธิ ิแม่ฟา้ หลวง ในพระบรมราชูปถัมภ.์
สบื คน้ เมื่อวนั ท่ี 27 มกราคม 2563 เข้าถงึ ไดจ้ าก
http://www.maefahluang.org/?page_id=760&lang=th

ไทยรัฐออนไลน์ (13 กันยายน 2555). เร่งลงทะเบียน OTOP จัดแหล่งข้อมูลพฒั นาผลติ ภัณฑ.์
สบื ค้นเม่ือวนั ที่ 28 มกราคม 2563 เข้าถึงได้จาก
https://www.thairath.co.th/content/290582

Grace Great (14 กันายายน 2561). วธิ ีใช้ LINE SQUARE หอ้ งแชทแบบกล่มุ ใหม่ทีเ่ ลือกกล่มุ ไดต้ าม
ความชอบ. Techmthai.com

สบื คน้ เมือ่ วนั ท่ี 22 ธันวาคม 2562 เข้าถึงได้จาก
https://tech.mthai.com/tips-technic/93517.html

21

ภาคผนวก

22

ภาพการดำเนินงานทส่ี ำคญั
ภาพกิจกรรม “การลงพน้ื ท่สี ำรวจ ทง้ั หมด 20 หมู่บา้ น”

23

24