หลักเกณฑ์และวิธีการขอรับเงินค่าตอบแทน ค่

ฉบบั ยอ่ สำหรับประชาชน
หลกั เกณฑ์และวิธีการขอรับเงินค่าตอบแทน ค่าทดแทน
ตามพระราชบัญญตั ิคา่ ตอบแทนผู้เสยี หายและค่าทดแทน

และค่าใช้จ่ายแกจ่ ำเลยในคดีอาญา พ.ศ. 2544

โดยนางสาวชลธชิ า ชทู อง

-2-

ด้วยรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทยบัญญัติให้บุคคลซึ่งได้รับความเสียหายจากการกระท ำความผิดอาญา
ของผู้อื่นโดยตนไม่มีส่วนเกี่ยวข้องกับการกระทำผิด มีสิทธิได้รับความช่วยเหลือจากรัฐรวมทั้งจำเลยในคดีอาญา
ที่ถูกคุมขังในระหว่างการพิจารณาและมีคำพิพากษาถึงที่สุดว่าไม่ได้เป็นผู้กระทำความผิดมีสิทธิได้รับค่าทดแทน
จึงมีการตราพระราชบัญญัติค่าตอบแทนผู้เสียหายและค่าทดแทนและค่าใช้จ่ายแก่จำเลยในคดีอาญา พ.ศ.๒๕๔๔
ซึ่งบัญญัติให้ผู้เสียหายในคดีอาญาสำหรับความผิดบางประเภทมีสิทธิได้รับค่าตอบแทน และให้จำเลยในคดีอาญา
มสี ทิ ธิได้รบั ค่าทดแทนและค่าใช้จ่าย โดยมหี ลักเกณฑด์ ังน้ี

ผ้เู สียหาย

1. ผเู้ สียหายท่มี ีสทิ ธิไดร้ ับคา่ ตอบแทนตามพระราชบญั ญตั ินี้ต้องเข้าลักษณะดงั ต่อไปน้ี
1. เป็นบคุ คลซึง่ ไดร้ ับความเสยี หายถึงแก่ชวี ติ รา่ งกายหรือจิตใจ เน่ืองจากการกระทำความผดิ อาญา
ของผู้อนื่
2. การกระทำความผดิ อาญาของผอู้ ่นื นนั้ ต้องเป็นความผดิ ตามที่กำหนดไวใ้ นท้ายพระราชบญั ญัตนิ คี้ ือ
2.1 ความผิดฐานข่มขืนกระทำชำเราหญิงอื่นซึ่งมิใช่ภริยาตน ความผิดฐานกระทำชำเราเด็กหญิง
อายุไม่เกิน 15 ปีความผิดฐานกระทำอนาจารผู้อื่น ความผิดฐานเป็นธุระจัดหาล่อไป หรือพาไป
เพื่อการอนาจารของผู้อื่นหรือของตนเอง ความผิดฐานค้าวัตถุลามก ตามประมวลกฎหมายอาญา
มาตรา 276 ถงึ มาตรา 287
2.2 ความผิดฐานฆ่าผู้อื่นโดยเจตนา ความผิดฐานทำร้ายผู้อื่นจนเป็นเหตุให้ผู้อื่นถึงแก่ความตาย
ความผิดฐานกระทำโดยประมาทเปน็ เหตใุ หผ้ ู้อน่ื ถึงแก่ความตาย ความผดิ ฐานกระทำทารุณบคุ คลซ่ึงต้อง
พ่ึงตนในการดำรงชีพ หรอื การอื่นใดให้ฆา่ ตนเอง ความผดิ ฐานช่วยหรอื ยุยงส่งเสรมิ เด็กอายไุ มเ่ กิน 16 ปี
ให้ฆ่าตนเอง ความผิดฐานเข้าร่วมชุลมุนต่อสู้จนเป็นเหตุให้ผู้อื่นถึงแก่ความตาย ตามประมวลกฎหมาย
อาญา มาตรา 288 ถึงมาตรา 294
2.3 ความผดิ ฐานทำร้ายร่างกายผู้อื่นจนเป็นเหตุให้ได้รับอันตรายแก่กายหรือจติ ใจ ความผิดฐานทำร้าย
ร่างกายผู้อื่นจนเป็นเหตุให้ได้รับอันตรายสาหัส ความผิดฐานเข้าร่วมชุลมุนต่อสู้จนเป็น เหตุให้ผู้อื่น
ได้รับอันตรายสาหัส ความผิดฐานกระทำโดยประมาทจนเป็นเหตุให้ผู้อื่นได้รับอันตรายสาหัส
ตามประมวลกฎหมายอาญามาตรา 295 ถึงมาตรา 300
2.4 ความผดิ ฐานทำใหแ้ ทง้ ลูกตามประมวลกฎหมายอาญามาตรา 301 ถึงมาตรา 305
2.5 ความผิดฐานทอดทิ้งเด็ก คนป่วยเจ็บ หรือคนชรา ตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 306 ถึง
มาตรา 308

3. เป็นบุคคลซึ่งไม่มสี ว่ นที่ก่อให้เกดิ หรือเข้ารว่ มหรือสนับสนุนในการกระทำความผิดดังกลา่ ว

-3-

2. วิธีการยน่ื และระยะเวลาในการยน่ื คำขอรบั สทิ ธิ กรณผี ้เู สียหาย
๑. ผู้เสียหาย ทายาทของผู้เสียหายหรือผู้รับมอบอำนาจ สามารถยื่นเรื่องขอรับสิทธิได้ที่สำนักงาน
ยุตธิ รรมจังหวดั ทัว่ ไประเทศหรือสำนักงานชว่ ยเหลอื ทางการเงินแกผ่ ้เู สียหายและจำเลยในคดีอาญา
๒. กรณีผู้เสียหายขอรับคา่ ตอบแทนผู้เสียหายต้องขอรบั สิทธิภายใน 1 ปีนบั แต่วนั ท่ผี ู้เสยี หายไดร้ ูถ้ ึงการ
กระทำความผดิ

3. เอกสารท่ีผเู้ สยี หายต้องย่นื
๑. สำเนาบตั รประอำตัวประชาชน/บัตรประอำตัวเจา้ หนา้ ทีข่ องรฐั (ของผ้เู สยี หายและผู้มสี ทิ ธิยื่น)
๒. สำเนาทะเบยี นบ้าน (ของผู้เสียหายและผมู้ สี ทิ ธยิ น่ื )
๓. สำเนาทะเบยี นสมรส
๔. สำเนาสตู บิ ตั ร
๕. สำเนาใบเปลี่ยนชื่อ/สกลุ
๖. หนงั สอื มอบอำนาจ
๗. ใบเสรจ็ คา่ รักษาพยาบาลและอื่น ๆ ถ้ามี
๘. สำเนาใบรบั รองแพทย์
๙. สำเนาบนั ทกึ รายงานการสอบสวนของสถานีตำรวจ และสำเนารายงานประอำวันเกี่ยวกบั คดี
๑๐. สำเนาใบมรณะบัตร
๑๑. สำเนาใบชนั สตู รของแพทย์
๑๒. หลักฐานการได้รบั ชดใชค้ า่ เสียหายจากหน่วยงานอ่นื
๑๓. หนงั สอื รบั รองรายได้
๑๔. สำเนาบตั รประจำตวั ของผู้รบั รองรายได้ (ผใู้ หญ่บา้ น กำนนั หรอื บุคคลทน่ี ่าเชอ่ื ถอื )
๑๕. สำเนาบตั รประชาชนของพยาน

4. อตั ราการจ่ายค่าตอบแทนแกผ่ ู้เสยี หาย
กรณบี าดเจบ็
1. คา่ ใชจ้ า่ ยทจี่ ำเป็นในการรักษาพยาบาล ใหจ้ า่ ยเท่าท่ีจา่ ยจรงิ แตไ่ มเ่ กนิ 40,000 บาท
2. ค่าฟื้นฟสู มรรถภาพทางร่างการและจิตใจ ให้จา่ ยเทา่ ท่ีจา่ ยจรงิ แต่ไม่เกนิ 20,000 บาท
3. ค่าขาดประโยชน์ทำมาหาได้ในระหว่างที่ไม่สามารถประกอบการงานได้ตามปกติ ให้จ่ายตามอัตรา
ค่าจ้างขน้ั ต่ำตามจังหวดั ทเ่ี กิดเหตุ เปน็ ระยะเวลาไมเ่ กนิ 1 ปี นบั แตว่ นั ท่ไี ม่สามารถประกอบการงาน
ไดต้ ามปกติ
4. ค่าตอบแทนความเสียหายอ่ืน ให้จ่ายไม่เกนิ 50,000 บาท

-4-

กรณเี สียชวี ติ
1. ค่าตอบแทน ให้จ่ายเป็นเงินตงั้ แต่ 30,000 บาท แต่ไมเ่ กนิ 100,000 บาท
2. คา่ จัดการศพ ใหจ้ า่ ยจำนวน 20,000 บาท
3. ค่าขาดอุปการะเล้ียงดู ใหจ้ ่ายจำนวนไม่เกิน 40,000 บาท
4. คา่ เสยี หายอื่น ใหจ้ า่ ยตามที่คณะกรรมการเห็นสมควร แตไ่ ม่เกนิ 40,000 บาท

จำเลย

1. จำเลยท่ีมสี ิทธไิ ด้รับคา่ ตอบแทนและค่าใชจ้ ่ายตามพระราชบญั ญัตินีต้ อ้ งเข้าลักษณะดังนี้คือ
1. เป็นบคุ คลซ่งึ ถูกฟ้องวา่ ได้กระทำความผดิ อาญา
2. ถูกดำเนินคดีโดยพนกั งานอัยการ
3. ถูกคุมขังในระหว่างการพจิ ารณาคดี
4. ปรากฏหลักฐานชัดเจนว่าจำเลยมิได้เป็นผู้กระทำความผิดและมีการถอนฟ้องในระหว่าง
การดำเนนิ คดี หรอื ศาลมีคำพิพากษาถึงท่ีสุดว่าข้อเท็จจริงฟังเปน็ ยุติว่า จำเลยมิได้เปน็ ผู้กระทำความผิด
หรือการกระทำของจำเลยไม่เป็นความผิด

2. วิธกี ารยืน่ และระยะเวลาในการยน่ื คำขอรับสทิ ธิ กรณจี ำเลย
1. จำเลย หรือผู้รับมอบอำนาจ สามารถยื่นเรื่องขอรับสิทธิได้ที่สำนักงานยุติธรรมจังหวัดทั่วไประเทศ
หรือสำนกั งานชว่ ยเหลอื ทางการเงนิ แกผ่ ู้เสยี หายและจำเลยในคดีอาญา
2. กรณจี ำเลยขอรับคา่ ทดแทนและค่าใช้จ่ายจำเลยตอ้ งขอรับสิทธภิ ายใน 1 ปีนับแต่วันที่มีคำพิพากษา
ถึงท่ีสดุ หรือวนั ที่ศาลมีคำส่ังอนญุ าตพนกั งานอยั การถอนฟ้อง

3. เอกสารทจ่ี ำเลยตอ้ งยืน่
1. สำเนาบตั รประจำตัวประชาชน (ของจำเลยและผมู้ ีสทิ ธิย่ืน)
2. สำเนาทะเบียนบา้ น (ของจำเลยและผมู้ ีสทิ ธิยน่ื )
3. สำเนาทะเบยี นสมรส
4. สำเนาสตู บิ ัตร
5. สำเนาใบเปล่ยี นช่อื /สกลุ
6. หนงั สือมอบอำนาจ
7. ใบเสร็จค่ารกั ษาพยาบาลและอ่นื ๆ ถา้ มี
8. สำเนาใบรบั รองแพทย์

9. คำพิพากษาอันถึงที่สุดว่าข้อเท็จจริงฟังเป็นยุติว่าจำเลยมิได้เป็นผู้กระอำความผิด หรือการกระทำ
ของจำเลยไม่เป็นความผิด หรือปรากฏหลักฐานชัดเจนว่าจำเลยมิได้เป็นผู้กระทำความผิด และมีการถอนฟ้อง
ในระหวา่ งดำเนินคดี

-5-

10. หมายขังระหว่างไต่สวนมลู ฟอ้ งหรอื พจิ ารณา และหมายปล่อย
11. สำเนาใบมรณะบัตร
12. สำเนาใบชันสตู รแพทย์
13. ใบสำคัญแสดงวา่ คำพพิ ากษาหรอื คำส่ังในคดีนน้ั ไดถ้ ึงท่ีสดุ
14. ใบแต่งทนายความ (ถา้ มี)
15. สัญญาจ้างว่าความพรอ้ มสำเนาบัตรของทนายความ

4. อตั ราการจา่ ยค่าทดแทนและค่าใช้จ่ายแก่จำเลย
กรณีทัว่ ไป
1. ค่าใช้จ่ายที่จำเป็นในการรักษาพยาบาลซึ่งความเจ็บป่วยต้องเป็นผลโดยตรงจากการถูกดำเนินคดี
ให้จา่ ยเท่าท่ีจ่ายจริง แต่ไม่เกนิ 40,000 บาท
2. ค่าฟื้นฟูสมรรถภาพทางร่างกายและจิตใจซึ่งความเจ็บป่วยต้องเป็นผลโดยตรงจากการถูกดำเนินคดี
ให้จา่ ยเทา่ ที่จ่ายจริง แต่ไม่เกนิ 50,000 บาท
3. คา่ ทดแทนการถกู คมุ ขงั วันละ 500 บาท
4. คา่ ขาดประโยชน์จำมาหาได้ในระหว่างถกู ดำเนนิ คดี ใหจ้ ่ายตามอัตราคา่ จ้างข้ันตำ่ ของจงั หวัดจำเลย
5. คา่ ใช้จ่ายในการดำเนินคดี
5.1 ค่าทนายความเทา่ ทีจ่ ่ายจรงิ แต่ไม่เกินอัตรากฎกระทรวงกำหนด
5.2 ค่าใชจ้ ่ายในการดำเนินคดี

กรณจี ำเลยถึงแก่ความตายอันเปน็ ผลจากการถกู ดำเนนิ คดี
1. ค่าทดแทนถงึ แก่ความตาย จำนวน 100,000 บาท
2. ค่าจัดการศพ จำนวน 20,000 บาท
3. ค่าขาดอปุ การะเลย้ี งดู จำนวนไม่เกิน 40,000 บาท
4. คา่ เสียหายอ่นื ตามทค่ี ณะกรรมการฯเหน็ สมควร แตไ่ มเ่ กนิ 40,000 บาท

การอุทธรณ์
1. ผู้ยื่นคำขอที่ไม่เห็นด้วยกับคำวินิจฉัยของคณะอนุกรรมการฯ มีสิทธิอุทธรณ์ต่อคณะกรรมการ

ภายใน 30 วัน นับแต่วันที่ได้รับแจ้งคำวินิจฉัยของคณะอนุกรรมการ โดยยื่นอุทธรณ์ได้ที่สำนักงาน
ยตุ ธิ รรมจังหวัด
2. ผู้ยื่นคำขอไม่เห็นด้วยกับคำวินิจฉัยของคณะกรรมการฯ มีสิทธิอุทธรณ์ต่อศาลอุทธรณ์ ภายใน 30 วัน
นับแต่วันที่ได้รับแจ้งคำวินิจฉัย คำวินิจฉัยของศาลอุทธรณ์ให้เป็นที่สุด โดยยื่นอุทธรณ์ได้ท่ีสำนักงาน
ยตุ ิธรรมจงั หวดั /ศาลจังหวัดท่ผี ้นู ้ันมภี ูมลิ ำเนาอยู่ในเขต

การอา้ งอิง

๑ นางสาวอริยพร โพธใิ ส. 2552. สทิ ธไิ ดร้ บั การเยยี วยาจากรฐั ของผู้เสยี หายและจำเลยในคดอี าญา. เขา้ ถึงขอ้ มลู ได้
จาก http://web.senate.go.th/lawdatacenter/includes/FCKeditor/upload/Image/b/all/all13.pdf วนั ท่ี
สืบคน้ ข้อมูล 10 มถิ นุ ายน 2565
๒ องคก์ ารบรหิ ารส่วนตำบลปลายกลัด. 2559. กฎหมายนา่ ร.ู้ เขา้ ถงึ ข้อมลู ไดจ้ าก
http://www.plaiklad.go.th/news/doc_download/a_200818_154213.pdf วันทส่ี ืบคน้ ข้อมูล 10
มิถุนายน 2565
๓ นายวฒุ พิ งศ์ วิบูลยว์ งศ.์ 2562. หลกั นติ ิธรรมกบั การยยี วยาผู้เสียหายในคดอี าญา. เขา้ ถึงข้อมูลได้จาก
https://www.constitutionalcourt.or.th/occ_web/ewt_dl_link.php?nid=1173 วันท่สี ืบคน้ ขอ้ มลู 10
มิถุนายน 2565