DK Art - Bách khoa thư về nghệ thuật

POPPY FIELDS NEAR ARGENTEUIL (ĐỒNG HOA MỸ ĐỘI NGŨ TRIỂN KHAI ETS:
NHÂN GẦN ARGENTEUIL), NĂM 1875, CLAUDE MONET Phụ trách xuất bản: Lê Bích Ngọc
Điều phối viên: Dương Thu Hương

Thiết kế bìa: Duy Khánh
Trình bày: Mỹ Mây

Thư ký xuất bản: Bùi Kim Khuyên



Author (Painting and Sculpture) Jackets Editor Claire Gell Mục lục
Susie Hodge Jackets Editorial Coordinator
HỘI HỌA 6
Author (Photography) David Taylor Priyanka Sharma
Jacket Design Development Manager Chủ đề và bố cục 8
Project Editor Ashwin Khurana
Senior Art Editor Spencer Holbrook Sophia MTT Luật xa gần 10
Managing Editor Francesca Baines Publisher Andrew Macintyre
Managing Art Editor Philip Letsu Màu sắc và tông màu 12
Producer, Pre-production David Almond, Art Director Karen Self
Associate Publishing Director Liz Wheeler
Robert Dunn
Senior Producer Gary Batchelor Design Director Phil Ormerod
Jacket Designers Dhirendra Singh, Publishing Director Jonathan Metcalf

Surabhi Wadha Tall Tree Ltd
Senior DTP Designer Harish Aggarwal Editors Rob Colson, David John

Designer Ben Ruocco

Original Title: Art A Children’s Encyclopedia Nghệ thuật thời tiền sử 14
Copyright © Dorling Kindersley Limited, 2017
Những sinh vật kỳ bí 16
A Penguin Random House Company
Huy hiệu hoàng gia Ur 18
BÁCH KHOA THƯ VỀ NGHỆ THUẬT
Bản quyền tiếng Việt © Công ty Cổ phần xuất bản và Dữ liệu ETS, 2021 Nghệ thuật Ai Cập cổ đại 20

NHÀ XUẤT BẢN DÂN TRÍ Lăng mộ Sennedjem 22
Số 9 – Ngõ 26 – Phố Hoàng Cầu – Q. Đống Đa – TP. Hà Nội
Những người bất tử 24
VPGD: Số 347 Đội Cấn – Quận Ba Đình – TP. Hà Nội
ĐT: (024). 66860751 – (024). 66860752 Nghệ thuật Minos, Hy Lạp, La Mã 26
Email: [email protected]
Website: nxbdantri.com.vn Thần thoại Minos 28
Chịu trách nhiệm xuất bản
BÙI THỊ HƯƠNG Tranh vẽ và tranh khảm Hy Lạp 30
Chịu trách nhiệm nội dung
LÊ QUANG KHÔI Nề họa và khảm họa La Mã 32
Biên tập: Nguyễn Thảo Nguyên
Sửa bản in: Dương Thu Hương Nghệ thuật châu Á cổ đại 34
Vẽ bìa: Hoàng Khánh
Trình bày: Mỹ Mây Nghệ thuật Ki-tô xa xưa 36

In 3.000 cuốn, khổ 27 x 27 cm Linh ảnh của nhà thờ 38
tại Công ty Cổ phần In và Thương mại Prima
Ðịa chỉ: 722 Phúc Diễn, Xuân Phương, Nam Từ Liêm, Hà Nội. Hoàng đế linh thiêng 40
Số xác nhận đăng kí xuất bản: 1215-2021/CXBIPH/19-36/DT.
Quyết định xuất bản số: 675/QÐXB/NXBDT cấp ngày 14/04/2021. Nghệ thuật Hồi giáo xa xưa 42

Số ISBN: 978-604-331-044-3
In xong, nộp lưu chiểu năm 2022.

Phúc âm Kells 44

Biên mục trên xuất bản phẩm của Thư viện Quốc gia Việt Nam Sự trỗi dậy của nước Ý 46

Bách khoa thư về Nghệ thuật / Lạc Nguyên dịch. - H. : Dân trí ; Công ty Xuất bản và Nghệ thuật Gothic 48
Dữ liệu ETS, 2022. - 208 tr. ; 28 cm
ISBN 978-604-331-598-1 Phục Hưng châu Âu 50

1. Nghệ thuật 2. Mĩ thuật 3. Bách khoa thư Nghệ thuật Florence 52
703 - dc23

DTF0380p-CIP Sáng tạo thời Phục Hưng 54

ETS mang tới cho độc giả nguồn tri thức khoa học hiện đại, tiếp cận trình độ thế giới. ETS Hiệp sĩ anh dũng 56
tập trung vào các tủ sách Khoa học, Bách khoa thư, Sách tham khảo, Giáo dục cho trẻ em
và Tủ sách cho các nhà quản lý giáo dục, các sản phẩm ngoài sách khác như Thẻ học thông Primavera (Mùa Xuân) 58
minh, robot và nội dung số. ETS - Khoa học là nguồn sống
Einstein House mang đến hệ sinh thái đọc tối ưu cho học sinh và thầy cô trong nhà trường, Các nghệ sĩ bậc thầy 60
bao gồm không gian mở đa chức năng, sự kiện trải nghiệm, hệ thống sản phẩm số. Thư viện
thông minh Einstein House - Trái tim của trường học Leonardo da Vinci 62
Email: [email protected]

For the curious Những kiệt tác Phục Hưng 64
www.dk.com
Trường Athens 66

Nghệ thuật của Venice 68

Các bậc thầy Venice 70 The Starry Night (Đêm đầy sao) 144

Đức Chúa trẻ tuổi 72 Nghệ thuật giàu tưởng tượng 146

Những chiều hướng từ phương Bắc 74 Vẽ những cảm xúc 148

Jan van Eyck 76 Edvard Munch 150

Chiêu trò gian lận 78 Lập Thể và Vị Lai 152

The Ambassadors (Các ngài đại sứ) 80 Pablo Picasso 154

Những đặc trưng Kiểu Cách 82 Những phong cách trừu tượng mới 156

Phong cách Baroque và Rococo 84 Dada and Siêu Thực 158

Caravaggio 86 Georgia O’Keeffe 160

Baroque tráng lệ 88 Biểu Hiện Trừu Tượng 162

Las Hilanderas 90 Hỗn độn có trật tự 164

Trang trí kiểu Rococo 92 Nghệ thuật đại chúng

Thời Hoàng Kim Hà Lan 94 & Nghệ thuật thị giác 166

Johannes Vermeer 96 Nghệ thuật đương đại 168

Cảnh đời thường 98

Rembrandt 100 ĐIÊU KHẮC 170

Những bức họa du lịch 102 Điêu khắc cổ đại 172
Điêu khắc Hy-La 174
Chuyện về lòng dũng cảm 104 Đội quân Đất Nung 176
Điêu khắc Phục Hưng 178
Cảm hứng La Mã 106 Tân Cổ Điển và hơn nữa 180
Điêu khắc hiện đại 182
Oath of the Horatii (Lời thề Horatii) 108 Barbara Hepworth 184

Chủ nghĩa Lãng Mạn 110

Những cảnh trí lãng mạn 112

Phong cảnh 114

Phong cảnh huy hoàng 116

JMW Turner 118 NHIẾP ẢNH 186

Chủ nghĩa Hiện Thực 120 Nhiếp ảnh thuở sơ khởi 188
Tetons – Snake River
Vẽ cuộc sống hiện tại 122 (Rặng Teton – sông Snake) 190
Sự tiến hóa của máy ảnh 192
Burial at Ornans (Đám tang ở Ornans) 124 Các loại hình nhiếp ảnh 194
Julia Margaret Cameron 196
Tiền Raphael 126 Khoảnh khắc chiến thắng 198

Vẽ đời sống 128

Nghệ thuật hiện đại ngoài châu Âu 130

Tranh in Nhật Bản 132

Édouard Manet 134

Chủ nghĩa Ấn Tượng 136

Nắm bắt một khoảnh khắc 138 THAM KHẢO

Vẽ khu vườn 140 Thuật ngữ
Chỉ mục
Hậu Ấn Tượng 142 Lời cảm ơn 200
203
207

HỘI HỌA HỘI HỌA

THE ART OF PAINTING (NGHỆ THUẬT
HỘI HỌA), KHOẢNG NĂM 1666,
JOHANNES VERMEER

Danh họa bậc thầy người Hà Lan thế kỷ 17 này chuyên vẽ
nội cảnh với ánh sáng rực rỡ.

Con người đã miệt mài vẽ HỘI HỌA
suốt hàng ngàn năm, sử dụng
các loại bề mặt khác nhau cho
tác phẩm của mình: nào vách
hang động, trần nhà thờ, các
tấm gỗ, giấy và toan.

HỘI HỌA Chủ đề ▼ PARK NEAR LUCERNE (CÔNG VIÊN GẦN LUCERNE),
và bố cục NĂM 1938, PAUL KLEE

Họa sĩ vẽ về mọi loại chủ đề, với nhiều lý do Tác phẩm trừu tượng này lấy cảm hứng từ những chuyến tản bộ
khác nhau. Có tranh để kể chuyện, để vinh danh của Klee với bà Lily, vợ ông, ở gần Lucerne (Thụy Sĩ).
con người hoặc sự kiện; có những bức lại gợi
cho ta cảm nhận khác về chủ đề nào đó, khiến Trong tranh, những lối đi uốn lượn chữ chi giữa các hàng cây với
ta vui thích hoặc giận dữ. Nhiều họa sĩ vẽ để tán lá sặc sỡ.
cung cấp thông tin cho người xem, hoặc dẫn dắt
họ suy ngẫm về các vấn đề theo những chiều HÌNH DẠNG VÀ BỐ CỤC
hướng khác lạ.
Hình dạng của một bức tranh còn được
CHỦ ĐỀ VÀ PHONG CÁCH gọi là “định dạng”. Có hai định dạng
phổ biến nhất: chân dung (dọc) và
Danh sách chủ đề mà các họa sĩ khám phá là vô tận: con người, phong cảnh (ngang). Nhưng họa sĩ đâu
phong cảnh, yêu thương, thù hận... Thường thì các chủ đề này chỉ vẽ tranh đóng khung; họ còn vẽ trên
tường, trên trần. Cách thức người họa
được khắc họa theo lối tả thực. Nhưng đến thế kỷ 20, một số sĩ lựa chọn để sắp xếp các nội dung chủ
họa sĩ bắt đầu sáng tác những bức họa thường không thể nhận yếu trong định dạng nào đó được gọi là
bố cục.
biết được chủ đề. Phong cách này (được biết đến với tên gọi
“nghệ thuật trừu tượng”) sử dụng các hình thù hoặc màu sắc để

truyền tải cảm xúc hoặc ý tưởng.

◀ APPLES, PEARS, AND GRAPES (TÁO, LÊ VÀ NHO),
NĂM 1880, PAUL CÉZANNE
Bố cục gồm một nhóm vật thể, ví dụ thố trái cây ở đây,
được gọi là “tĩnh vật”.

8

ẤN TƯỢNG VÀ PHẢN ỨNG

Dù chủ đề là gì, họa sĩ muốn tác phẩm của mình phải

khơi dậy ấn tượng và phản ứng. Các câu chuyện bằng

tranh thường được vẽ sao cho người xem có thể

theo dõi được trình tự các sự kiện, còn

tranh phong cảnh thì thường có tiền

cảnh, trung cảnh và hậu cảnh,

được bố trí để dẫn dắt ta qua

Ở Tây Âu thuở xưa khắp bức tranh. Tranh chân
chưa nhiều người biết dung thường thể hiện chủ thể
chữ, các câu chuyện bằng góc cận cảnh đầy uy lực.

Kinh Thánh được kể ▶ SISTINE MADONNA HỘI HỌA
bằng tranh vẽ. (ĐỨC MẸ SISTINE),

NĂM 1512, RAPHAEL
Hình ảnh trung tâm rất lớn của Đức Mẹ và
Chúa hài đồng ngự trị bức tranh này. Hai vị
thánh quỳ dưới chân Đức Mẹ, một vị đưa mắt
nhìn xuống, lôi kéo sự chú ý vào hai thiên thần.

NHỮNG TÁC PHẨM KINH ĐIỂN ▲ HUNTERS IN THE SNOW
(THỢ SĂN TRONG TUYẾT),
Những bức tranh tuyệt vời của các họa sĩ tài năng ở phong cách họ lựa NĂM 1565, PIETER BRUEGEL GIÀ
chọn vẫn tiếp tục lôi cuốn người xem rất lâu sau khi tranh ra đời. Dù thời Thợ săn lê bước trong tuyết, đưa ta vào một khung
gian trôi qua, chủ đề và bố cục của một tác phẩm nghệ thuật vĩ đại vẫn có cảnh mùa đông chứa đầy những chi tiết về đời sống
vẻ độc đáo khiến người xem bị hút vào, khiến ta phải nhìn đời với con mắt nông thôn Bắc Âu gần 500 năm trước.
khác một chút, hoặc khác hoàn toàn.
9

HỘI HỌA Luật xa gần ▲ THE WINDMILL AT WILK
BIJ DUURSTEDE
Họa sĩ sử dụng một kỹ thuật gọi là “luật xa gần” (hoặc “phối
cảnh”) để tạo ra ảo giác về thế giới ba chiều của đời thực trên (CỐI XAY GIÓ Ở WILK BIJ
mặt phẳng (giấy hoặc toan). Các vật thể ở xa được vẽ nhỏ DUURSTEDE),
hơn, co cụm hơn những vật thể ở gần. Họ cũng sử dụng các
mức ánh sáng và bóng đổ khác nhau trong tác phẩm để KHOẢNG NĂM 1670,
tạo chiều sâu.
JACOB VAN RUISDAEL
PHỐI CẢNH Trong tranh, các đám mây ở xa màu
TUYẾN TÍNH
nhạt hơn, xanh hơn mây ở gần, tạo
Đầu thế kỷ 15, cảm giác về chiều sâu.
kiến trúc sư người Ý
Filippo Brunelleschi đã
phát triển các quy tắc toán
học về vẽ phối cảnh. Với
tên gọi “phối cảnh tuyến

tính”, hệ thống của
Brunelleschi sử dụng các

đường thẳng giao cắt ở
đằng xa, tại vị trí được gọi

là “điểm tụ”.

▲ BẢN THIẾT KẾ SÂN KHẤU VẼ BẰNG PHẤN,

NHỮNG NĂM 1700, TRƯỜNG PHÁI TORINO
Trong bức vẽ phối cảnh này, điểm tụ ở
quá cổng vòm xa nhất.

10

PHỐI CẢNH CHIM BAY Điểm nhìn cao
nhất chính là nhìn
Họa sĩ có thể tạo ảo giác về không gian và bao quát từ trên cao.
khoảng cách thông qua dùng màu. Kỹ thuật Theo điểm này, họa sĩ
này gọi là phối cảnh chim bay (hoặc “phối nhìn thẳng từ trên cao
cảnh không khí”). Trong thực tế, do xuống khung cảnh.
bầu khí quyển của Trái Đất, những vật
thể ở xa có vẻ nhạt hơn, xanh hơn và HỘI HỌA
kém chi tiết hơn. Danh họa Ý
Leonardo da Vinci mô tả những hiệu
ứng này như sau: “Màu sắc sẽ nhạt dần,
tương ứng với khoảng cách tới người đang
quan sát chúng.”

▼ THE AVENUE AT ĐIỂM TỤ VÀ ĐIỂM NHÌN
MIDDELHARNIS (ĐƯỜNG
CÓ HAI HÀNG CÂY Ở Điểm tụ là nơi các đường song song có vẻ giao cắt trong một bức
MIDDELHARNIS), vẽ phối cảnh, thường xuất hiện ở đường chân trời. Vị trí của điểm
tụ trong một bức tranh biến đổi tùy vào điểm nhìn của họa sĩ:
NĂM 1689, trên cao, dưới thấp hay ở giữa. Càng ở gần điểm tụ, các vật thể
trong tranh trông càng nhỏ.
MEINDERT HOBBEMA
Con đường có hàng cây này chạy VẼ RÚT GỌN
theo các đường phối cảnh đến
điểm tụ ở đường chân trời. Nếu một vật thể gần với
chúng ta, hình thù của nó có
vẻ bị bóp méo do một hiệu
ứng gọi là “vẽ rút gọn”. Kỹ
thuật này khiến các bộ phận
gần nhất của vật thể dường
như lớn hơn, trong khi các
bộ phận ở xa trông nhỏ hơn
và ngắn hơn. Họa sĩ dùng
phép vẽ rút gọn nhằm tăng
thêm ảo giác về chiều sâu.

▲ THE AGONY IN THE GARDEN (NỖI THỐNG KHỔ
TRONG VƯỜN), KHOẢNG NĂM 1455, ANDREA MANTEGNA
Phần chân của nhân vật ở tiền cảnh bức tranh có vẻ to và dài hơn
phần đầu, do kỹ thuật vẽ rút gọn.

11

HỘI HỌA Màu sắc và
tông màu

Một số họa sĩ sử dụng màu tự nhiên
từ thế giới thực, những người khác
lại sử dụng màu sắc từ trí tưởng
tượng. Màu sắc có thể được vận
dụng để tạo ra các tâm trạng khác
nhau và diễn tả cảm xúc. Tông màu
tái hiện cách thức ánh sáng và bóng
tối đổ trên vật thể, giúp mang lại
chiều sâu cho bức tranh.

TƯƠNG PHẢN MÀU SẮC

Khi được bố trí cạnh nhau, các màu tương phản
trực diện trông có vẻ sáng hơn. Ta gọi đó là các
màu bổ túc, luôn gồm một màu cơ bản và một
màu bậc hai. Các cặp màu bổ túc gồm có: đỏ và
xanh lục, xanh lam và vàng cam, vàng chanh và
tím. Họa sĩ thường sử dụng các cách kết hợp này
để làm tác phẩm trở nên sống động hơn.

Thế kỷ 19, các họa
sĩ Ấn Tượng thử
nghiệm những lý

thuyết khoa học về màu
để tạo ra các sắc độ và

tông màu mới.

▲ TOUR EIFFEL (THÁP EIFFEL), NĂM 1926, ROBERT DELAUNAY
Họa sĩ người Pháp Delaunay vẽ nhiều phiên bản của công trình biểu tượng này.
Bức tranh trên sử dụng màu bổ túc nhằm tạo hiệu ứng tươi sáng.

12

MÀU NÓNG
VÀ MÀU LẠNH

Lam, lục và tím là các màu lạnh.
Những màu này thường không bắt
mắt và hay được sử dụng ở hậu
cảnh. Các màu nóng (như đỏ, cam
và vàng) khiến vật thể nổi bật hẳn
lên. Màu sắc còn có thể truyền tải
tâm trạng, chẳng hạn: tức giận,
ghen tị hay buồn bã.

◀ AREAREA (NÔ GIỠN), HỘI HỌA
NĂM 1892, PAUL GAUGUIN
ÁNH SÁNG VÀ BÓNG ĐỔ Họa sĩ người Pháp Gauguin dùng các
màu tươi sáng để tái hiện ánh sáng chói
“Tông màu” nhắc tới cách họa sĩ tạo ra ánh sáng và bóng đổ trong chang và lá hoa rực rỡ của miền nam
tranh. Một loạt tông màu khác nhau giúp những hình ảnh vẽ trên Thái Bình Dương.
mặt phẳng nổi khối rõ rệt kiểu ba chiều. Vùng sáng là nơi ánh sáng
mạnh nhất, còn bóng đổ là những vùng có tông màu tối hơn. Ở đâu VÒNG TRÒN MÀU SẮC
ánh sáng và bóng đổ tương phản gay gắt hơn, ở đó ảo giác càng rõ rệt.

◀ SELF-POTRAIT, AGED Vòng tròn/bánh xe màu sắc được
23 (CHÂN DUNG TỰ tạo thành từ mọi màu sắc của cầu
HỌA, TUỔI 23), vồng, thể hiện các màu cơ bản (đỏ,
vàng và lam), màu bậc hai (cam,
NĂM 1629, lục và tím), màu bậc ba (ví dụ:
đỏ-cam và lam-lục). Hồi thế kỷ
REMBRANDT VAN RIJN 19, nhà hóa học người Pháp
Phương pháp vẽ các vùng Michel Eugène Chevreul
sáng rực rỡ và bóng đổ đậm (1786-1889) đã tạo ra một vòng
đặc nhằm tạo ra hiệu ứng tròn màu sắc để cho thấy: khi đặt
kịch tính được gọi là cạnh các màu khác nhau, một màu
chiaroscuro (tương phản có thể sáng lên hoặc xỉn đi.
sáng-tối).
13

HỘI HỌA Nghệ thuật thời tiền sử Dấu tay mà các họa
sĩ tiền sử để lại cho
Từ rất lâu trước khi có ngôn ngữ viết, hình vẽ đã kể thấy nhiều người
những câu chuyện. Ta không thể khẳng định tuyệt đối trong số đó là phụ nữ.
về mục đích của nghệ thuật tiền sử vì không hề có
sách vở nào ghi lại. Tuy vậy, người ta cho rằng những
tác phẩm ra đời sớm nhất có lẽ là một phần trong nghi lễ
tôn giáo. Nghệ thuật thời tiền sử được sáng tác trên khắp
thế giới, vào những thời điểm khác nhau.

NGHỆ THUẬT HANG ĐỘNG ◀ DÃY NÚI

Không ai biết những bức vẽ đầu tiên ACACUS, LIBYA,
ra đời vào lúc nào. Tính đến nay,
KHOẢNG 12.000
những hình vẽ “cao tuổi” nhất người
ta tìm thấy được sáng tác khoảng NĂM TRƯỚC
40.000 năm trước ở Indonesia, và
CÔNG NGUYÊN
khoảng 30.000 năm trước ở châu Âu Ở sa mạc Sahara thuộc
và châu Úc, vẽ trên đá bên trong hang châu Phi, hươu cao cổ,
động. Các chuyên gia cho rằng rất có lạc đà, voi và con người
thể trên thế giới còn những tác phẩm đã được khắc họa trong
tiền sử khác nữa, chỉ là hiện giờ chưa các hình vẽ trên đá.

khám phá ra.

HÌNH VẼ BÀN TAY

Những bức vẽ sơ khai nhất trên đá núi được gọi là petrogram (nham họa,
tranh trên đá). Một số hình được tạo ra nhờ thổi tro than qua ống xương
rỗng lên các bàn tay ấn trên vách hang. Số khác lại được tạo thành bằng
cách nhúng tay vào tro than, sau đó ấn lên vách đá.

◀ CUEVA DE

LOS MANOS,

KHOẢNG 7.300

NĂM TRƯỚC

CÔNG NGUYÊN
Hang động này ở
Santa Cruz
(Argentina), nổi
tiếng vì các hình vẽ
tay và dấu tay được
tạo ra bởi đàn ông,
phụ nữ và cả trẻ em.

14

TRONG BÓNG TỐI HỘI HỌA

Một số bức vẽ tiền sử nổi tiếng nhất được tìm thấy ở
tây nam nước Pháp và miền bắc Tây Ban Nha, tít sâu
trong hang nên ắt hẳn chưa nhiều người từng nhìn
thấy. Điều này gợi ý rằng các hình vẽ này không nhằm
mục đích giải trí thường ngày, mà rất có thể được sử
dụng như một phần trong nghi lễ tôn giáo, cầu mong
săn bắt bội thu.

◀ HANG PECH MERLE, KHOẢNG 16.000 NĂM
TRƯỚC CÔNG NGUYÊN
Được vẽ trong các hang tối ở miền nam nước Pháp, những con vật này
không được vẽ bằng quan sát thực tế mà dựa vào trí nhớ.

CHẤT LIỆU VẼ ▼ ALTAMIRA, KHOẢNG 15.000 NĂM

Các họa sĩ thời tiền sử dùng những chất liệu tìm thấy quanh TRƯỚC CÔNG NGUYÊN
Những bức vẽ tiền sử này ở trong một cụm hang động ở
mình. Họ tô màu bằng que, đá, xương hoặc dùng chính
Altamira, Tây Ban Nha, được một cô bé chín tuổi phát hiện

ngón tay mình. Màu đen tạo ra từ than củi, màu trắng từ đá năm 1879.

dạng tự nhiên của vách hangphấn, màu nâu từ các loại đất khác nhau, còn màu

đỏ là nhờ trộn thêm máu. Những nguyên liệu
này được nghiền thành bột rồi dùng khô

Các hình vẽ uốn theo hìnhhoặc pha với nước hay mỡ động vật.

NHỮNG SINH VẬT KỲ BÍ

Năm 1940, một hang động dưới lòng
đất chứa đầy hình vẽ đã được khai
quật ở Lascaux, miền tây nam nước
Pháp. Được mệnh danh là “Đại sảnh
bò rừng”, nơi đây có hàng trăm hình
vẽ, trong đó có hình vẽ này, với ngựa,
hươu đực, bò rừng bi-zông và bò đực.
Tranh vẽ trong hang có tuổi thọ
khoảng 17.000 năm.

HỘI HỌA

HỘI HỌA

HỘI HỌA NGẮM CẬN CẢNH

Huy hiệu
hoàng gia Ur

Năm 1927, người ta đã khai quật ở
khu thành cổ Ur nhiều mảnh rời,
về sau ghép lại với nhau để tạo
thành hộp trang trí này. Ur là một
đại đô thị của nền văn minh
Sumer, vùng Lưỡng Hà (nước Iraq
thời nay). Với tuổi thọ khoảng
4.500 năm, các mảnh rời được tìm
thấy trong một lăng mộ hoàng gia.
Sumer là một tộc người tiến bộ, đã
xây nên những thành phố đầu tiên
trên thế giới.

HỘP TRANG TRÍ
Hộp này được làm bằng gỗ, cẩn các mảnh vỏ sò
ốc, đá vôi và ngọc lưu ly (lapis lazuli). Kích thước
hộp là 21,6 x 49,5 cm.

Mặt sau mô tả
cảnh thời chiến.

Mặt trước NHẠC CỤ
mô tả cảnh
thời bình. Sir Charles Leonard Woolley, một nhà
khảo cổ học người Anh, đã đặt tên
18 cho hộp này là Standard of Ur. Ông
cho rằng đây là huy hiệu hoàng gia
gắn trên một cột cao. Thế nhưng, đến
nay, người ta cho rằng hộp này là loa
tăng âm của một nhạc cụ.

CHIẾN TRANH VÀ HÒA BÌNH HỘI HỌA
Các nhà sử học tin rằng hai mặt lớn của hộp
kể một câu chuyện: ra trận chiến đấu rồi đón
mừng hòa bình. Các cảnh được diễn giải theo
thứ tự ngược từ dưới lên trên. Một vị vua xuất
hiện ở cả hai mặt, kích thước lớn hơn các nhân
vật còn lại.

CẢNH CHIẾN TRẬN
Một đội quân Sumer gồm xe lừa kéo và
bộ binh giao chiến với một kẻ thù không

xác định. Một tù nhân không quần
không áo đứng trước quân lính. Một xe
kéo ở gần đó chờ đợi để giải tù binh đi.
NGHỆ SĨ GIẢI TRÍ
Để chúc mừng hòa
bình, một ca sĩ và
một người chơi đàn
lia (một loại đàn
hạc, cỡ nhỏ),
chiêu đãi đức vua
cùng các nhân vật quan
trọng khác.
ĐẠI TIỆC
Ở mặt sau của hộp có hình người dẫn bò đực,
cừu và dê tới đại tiệc của giới quý tộc. Nhiều
hình đàn ông đang vác hàng hóa là các nô lệ.

19

HỘI HỌA Nghệ thuật Ai Cập cổ đại

Từ khoảng 5.000 năm trước, người Ai Cập đã bắt đầu sáng tạo nên
phong cách nghệ thuật độc đáo của riêng mình. Suốt 3.000 năm tiếp
theo, nghệ thuật của họ gần như không hề thay đổi. Đa phần nghệ
thuật Ai Cập đều gắn liền với niềm tin của người Ai Cập về cuộc sống
sau cái chết. Nghệ thuật được tạo ra nhằm cung cấp cho thần linh các
chỉ dẫn để săn sóc người chết.

◀ THẦN MẶT
TRỜI, KHOẢNG
1.000 NĂM
TRƯỚC CÔNG
NGUYÊN
Trong cảnh trích từ
cuốn Tử Thư, thần
Mặt Trời Ra-Harakhti
đang nhận đồ hiến tế.
Thần có thân người,
nhưng đầu là chim ưng.

TỬ THƯ (SÁCH VỀ CÁI CHẾT)

Thời Ai Cập cổ đại, những nhân vật quan trọng được chôn
cùng các bích họa và phù điêu ca tụng cuộc sống sau cái
chết. Từ khoảng 1.550 năm trước Công nguyên, người chết
được đặt nằm yên nghỉ cùng các cuộn sách bằng giấy cói, có
hình vẽ ghi các câu thần chú giúp họ tìm đường đến xứ sở
dành cho người chết. Trong số này, có một loại sách giấy cói
được gọi là Tử Thư (Sách về cái chết).

◀ PHÁC HỌA LUYỆN TẬP, KHOẢNG
1.500 NĂM TRƯỚC CÔNG NGUYÊN
Một họa sĩ tên là Nebnefer vẽ phác họa một nữ thần
(hình bên). Vì các bức vẽ đều dành cho thần linh, nên vẽ
sao cho chuẩn xác là rất quan trọng.

HỌC NGHỀ HỌA SĨ

Họa sĩ bắt đầu học nghề từ lúc
chín tuổi và phải tuân thủ những
quy chuẩn nghiêm ngặt. Họ vẽ

từ những góc độ có thể biểu
hiện tối ưu mọi nhân vật, nên
ngực và đôi mắt được vẽ từ góc
nhìn chính diện, còn đầu, cẳng
chân, bàn chân và cánh tay thì vẽ
từ mặt nghiêng. Mọi chi tiết được
vẽ sao cho nhìn thật phẳng.

20

▶ BẢNG VẼ BẰNG NGÀ,

KHOẢNG 1.330 NĂM

TRƯỚC CÔNG NGUYÊN
Bảng vẽ này có bút bằng sậy để

viết chữ tượng hình, cùng các
hõm nhỏ đựng bột màu. Bản
thân mỗi chữ tượng hình đã là
một tác phẩm nghệ thuật tuân

thủ tỷ lệ chính xác.

QUY HOẠCH MỘT BỨC TRANH HỘI HỌA

Các bích họa Ai Cập được thực hiện theo kế hoạch tỉ mỉ. Trước
hết, bức tường được láng mịn bằng thạch cao trắng. Sau đó, người

ta vẽ một lưới vuông bằng cách dùng sợi dây nhúng vào màu đỏ.
Chép lại từ một bức tranh nhỏ trên giấy cói, các họa sĩ vẽ cảnh

trong tranh theo các đường của lưới vuông, rồi dùng bút sậy hoặc
bút lông nét nhỏ để viết chữ tượng hình. Các đường viền được tô

bằng một bảng gồm các bột màu khác nhau.

Các bức tranh Ai
Cập khắc họa đàn
ông với làn da sẫm
màu hơn phụ nữ, vì hai
phái được coi là đối lập
nhau về linh hồn.

THẾ GIỚI BÊN KIA

Thế giới bên kia được coi là sự tiếp nối
cuộc sống trên Trái Đất, là nơi người
chết đến sau khi đã được phán xử ở
“Sảnh Lẽ Phải”. Các bức vẽ được đưa
vào lăng mộ để thần linh biết người
chết đã sống ra sao, nhờ vậy họ có thể
duy trì lối sống đó ở thế giới bên kia.
Các hình vẽ có thể khắc họa người đã
khuất làm việc, hoặc chơi một trò họ
yêu thích.

◀ CHƠI TRÒ CHƠI
Diện trang phục và đồ trang sức tinh xảo, Nữ hoàng
Nefertari, vợ yêu của Pharaoh Ramesses II, đang chơi một
trò cờ bàn cổ đại tên là senet.

21