ใบความรู)ที่ ๑ เรื่อง ทัศนธาตุ หน4วยการเรียนรู)ที่ ๑ เรื่อง ทัศนธาตุ แผนการจัดการเรียนรู)ที่ ๑ เรื่อง ทัศนธาตุลายเส/นสร/างศิลป4(stained glass art) รายวิชา ศิลปะม.๒ รหัสวิชา ศ๒๒๑๐๑ ภาคเรียนที่ ๑ ชั้นมัธยมศึกษาปGที่ ๒ ทัศนธาตุ ทัศนธาตุ (Visual Elements) ในทางทัศนศิลป4 หมายถึง สMวนประกอบของศิลปะที่ตามองเห็นได/ ประกอบไปด/วย ๑. จุด (Dot) ๒. เส/น (Line) ๓. รูปรMาง (Shape) ๔. รูปทรง (Form) ๕. น้ำหนักอMอน-แกM (Value) ๖. สี(Color) ๗. บริเวณวMาง (Space) ๘. พื้นผิว (Texture) ๑. จุด (Dot) หมายถึง ทัศนธาตุที่มีขนาดเล็กที่สุด เปtนรอยหรือแต/มที่มีลักษณะกลม ไมMมีความกว/างความยาว ความหนาหรือความสูง และถือเปtนหนึ่งในทัศนธาตุพื้นฐาน ซึ่งเปtนจุดกำเนิดของทัศนศิลป ๒. เส/น (Line) เส/นเปtนพื้นฐานสำคัญของศิลปะทุกแขนง เปtนการนำจุดหลาย ๆ จุดมาเรียงตMอกันไปในทิศทางใด ทิศทางหนึ่งเปtนทางยาว โดยลักษณะของเส/นสามารถสMงผลตMอความรู/สึกของผู/ชมได/ ดังนี้ เส/นนอน ให/ความรู/สึกกว/างขวาง เงียบสงบ นิ่ง ราบเรียบ ผMอนคลายสายตา เส/นตั้ง ให/ความรู/สึกสูงสงMา มั่นคง แข็งแรง รุMงเรือง
เส/นเฉียง ให/ความรู/สึกไมMมั่นคง เคลื่อนไหว รวดเร็ว แปรปรวน เส/นโค/ง ให/ความรู/สึกอMอนไหว สุภาพอMอนโยน สบาย นุMมนวล เย/ายวน เส/นโค/งก/นหอย ให/ความรู/สึกเคลื่อนไหว การคลี่คลาย ขยายตัว มึนงง เส/นซิกแซกหรือเส/นฟÄนปลา ให/ความรู/สึกรุนแรง สับสนวุMนวาย ตื่นเต/น และ การขัดแย/ง เส/นประ ให/ความรู/สึกไมMตMอเนื่อง ไมMมั่นคง ไมMแนMนอน ๓. รูปรMาง (Shape) หมายถึง เส/นรอบนอกทางกายภาพของวัตถุ มีลักษณะเปtน ๒มิติมีทั้งความกว/างและความ ยาว โดยรูปรMางแบMงออกเปtน ๓ ประเภท คือ ๓.๑ รูปรMางธรรมชาติ (Natural Shape) หมายถึง รูปรMางที่เกิดขึ้นเองตามธรรมชาติเชMน คน สัตวÇและ พืช เปtนต/น
๓.๒ รูปรMางเรขาคณิต (Geometrical Shape) หมายถึง รูปรMางที่มีโครงสร/างแนMนอน เชMน รูป สามเหลี่ยม รูปสี่เหลี่ยม และรูปวงกลม เปtนต/น ๓.๓ รูปรMางอิสระ (Free Shape) หมายถึง รูปรMางที่เปtนเสรีไมMมีโครงสร/างที่แนMนอนของตัวเอง เปtนไป ตามอิทธิพลของสิ่งแวดล/อม เชMน รูปรMางของหยดน้ำ เมฆ และควัน เปtนต/น
๓.๔ รูปทรง (Form) หมายถึง โครงสร/างที่มองเห็นได/เปtน 3 มิติมีทั้งสMวนกว/าง สMวนยาว สMวนหนา หรือ สMวนลึก ให/ความรู/สึกวMามีมวล ปริมาตร และน้ำหนัก ๓.๕ น้ำหนัก (Value) หมายถึง ความเข/ม ความอMอนของแสงเงาตามที่ประสาทตารับรู/ได/ ทำให/ภาพเกิด มิติ น้ำหนักทำให/รูปทรงมี ปริมาตร และให/ระยะแกMภาพ มีแสงและเงา(Light & Shade)
๓.๖ สี (Color) หมายถึง ลักษณะของแสงที่ปรากฏขึ้นแกMสายตาและมองเห็นได/สีทำให/เกิดความรู/สึก แตกตMางมากมาย มีทั้งเข/ม อMอน หนักและเบา ทำให/รู/สึกสดใส รMาเริง ตื่นเต/น สMงผลตMออารมณÇและ ความรู/สึกที่แตกตMางกันไปเมื่อกระทบกับสายตา ลักษณะของสี ๓.๖.๑ วรรณะของสี (Tone) แบMงวรรณะของสีออกเปtน 2 วรรณะ คือ สีวรรณะร/อน ให/ความรู/สึกอบอุMน หรือร/อน เชMน สีเหลือง ส/มเหลือง ส/ม ส/มแดง แดง มMวงแดง เปtนต/น สMวนสีวรรณะเย็น ได/แกM สีที่ให/ ความรู/สึกเย็น สงบ สบาย เชMน สีเขียว เขียวเหลือง เขียวน้ำเงิน น้ำเงิน มMวงน้ำเงิน มMวง เปtนต/น ๓.๖.๒ คMาของสี (Value of colour) หมายถึง ความเข/มอMอนของสีตั้งแตMสวMางไปจนถึงมืด ๓.๖.๓ สีเอกรงคÇ (Monochrome) หมายถึง สีที่แสดงออกมาเพียงสีเดียว เชMน ภาพโทนสีแดง เหลือง หรือ น้ำเงิน ๓.๖.๔ สีสMวนรวม (Tonality) หมายถึง สีที่มีปรากฏเดMนชัดที่สุดในภาพ หรือสีที่มีอิทธิพลมากที่สุดในภาพ เชMน การเขียนภาพทิวทัศนÇ มีสีสMวนรวมเปtนสีเขียว สีน้ำเงิน เปtนต/น ๓.๖.๕ สีที่ปรากฎเดMน (Intensity) หมายถึง การใช/สีสดใสให/ภาพเดMนขึ้นมาจากสีกลางหรือสีหมMน
๓.๖.๖ สีตรงข/ามกันหรือสีตัดกัน (Contrast) หมายถึง สีที่อยูMตรงกันข/ามในวงจรสีธรรมชาติ เชMนสีแดงกับ สีเขียว สีน้ำเงินกับสีส/ม สีมMวงกับสีเหลือ ๓.๗ บริเวณวMาง (Space) หมายถึง พื้นที่วMางที่อยูMบริเวณโดยรอบวัตถุในภาพ ทำให/ภาพเกิดจุดเดMน และดู ไมM อึดอัดจนเกินไป
๓.๘ พื้นผิว (Texture) หมายถึง พื้นผิวของวัตถุตMางๆ ที่ให/ความรู/สึกแตกตMางกัน เชMน ขรุขระ,ลื่น,หยาบ เปtนต/น
Stained Glass ศิลปะบนกระจกแก)ว (กระจกสี) งานกระจกสีเปtนวิธีการทางศิลปะ ที่นำกระจกสีมาใช/ในการตกแตMง นอกจากความสวยงามทางศิลปะแล/ว ยัง เปtนตัวกลางในการสื่อสารเรื่องราวชMวงยุคกลางของผู/คนที่ไมMสามารถอMานเขียนได/ จึงใช/วิธีเรียนรู/พระคัมภีรÇ จาก หน/าตMางในสมัยศตวรรษที่ ๑๓ สMงผลให/มีงานศิลป4หลากหลายแขนงที่มีการนำงานกระจกสีมาประยุกตÇใช/รMวมกัน แตMที่มักจะนิยมพบเห็นได/บMอยคือการตกแตMงหน/าตMางวัด, โบสถÇ นอกจากนี้ยังมีโครงสร/างกระจกสีแบบสามมิติ รวม ไปถึงงานแกะสลักกระจกสีอื่นๆอีกด/วย Stained Glass Art และทัศนธาตุ Stained Glass เปtนการสร/างงานศิลปะ ที่ใช/ทัศนธาตุในสMวนของ (เส/น สี รูปรMาง น้ำหนักสี) มา ประกอบกันให/เกิดผลงานศิลปะ โดยใช/หลักการจัดองคÇประกอบเปtนสMวนสำคัญในการสร/างงาน ซึ่ง สามารถจำแนกเปtนรายละเอียดตMางๆได/ดังนี้ ๑. โทนสี : การเลือกใช/สีตMางๆที่มีโทนสีที่แตกตMางกันกMอให/เกิดความสวยงามภายในภาพ ๒. เส/น : การใช/เส/นเปtนทัศนธาตุหลักที่เห็นได/ในงานกระจกสีรูปแบบตMางๆ และเปtนสิ่งที่ทำให/ รูปแบบงานกระจกสีมีเอกลักษณÇที่เห็นได/เดMนชัด ๓. รูปรMาง : การนำเส/นมาลากตMอกันเปtนรูปรMาง เพื่อสื่อถึงสิ่งตMางๆ เชMน ดอกไม/,บ/าน ,นกยูง เปtนต/น ๔. องคÇประกอบในภาพ : มีการจัดองคÇประกอบได/จากการจัดองคÇประกอบพื้นฐาน ๗ รูปแบบข/างต/น คือ เอกภาพ ความสมดุล จุดเดMน จังหวะ ความกลมกลืน ความขัดแย/ง และขนาดและสัดสMวน โดย
สามารถเลือกใช/รูปแบบการจัดองคÇประกอบรูปแบบใดรูปแบบหนึ่ง หรือนำมาประยุกตÇใช/รMวมกันได/ เพื่อให/เกิดการออกแบบที่เหมาะสม สวยงาม ภาพตัวอย4างงานที่นำทัศนธาตุในกระจกสีมาใช)
อ/างอิง • http://www.theartverve.com/2016/08/shape-form-pattern.html • https:// www.vectorstock.com%2Froyalty-free-vector%2Fbasic-geometric-shapesvector • http://www.dorothybarenscott.com/http/wwwdorothybarenscottcom/2016/1/14/ focus-on-fundamentals-of-visual-art-culture-form • https://miuc.org/how-can-colours-help-you-in-your-everyday-life/ • http://teresabernardart.com/basic-art-element-space/ • https://www.pinterest.com%2Fmelitavrsaljko%2F&psig=AOvVaw0hN4j4tVxaq_Bk9 2UI8_Zv&ust=1621828464225000&source=images&cd=vfe&ved=0CA0QjhxqFwoTC Ljvqv_z3vACFQAAAAAdAAAAABAJ • https://sites.google.com/site/xngkhprakxbsilp22042101/hnwy-thi1-khwam-hmayxngkh-prakxb-silp • https://pin.it/38WYOlr • https://www.thoughtco.com/definition-of-balance-in-art-182423 • https://preede.wordpress.com/2011/09/18/องคÇประกอบศิลป4/ • https://www.camerartmagazine.com/techniques/com-po-si-tion/composition-ep2-principles-of-composition-ความขัดแย/ง-contrast.html • https://www.gotoknow.org/posts/155364 • https://www.bareo-isyss.com/service/art-culture/stained-glass-ศิลปะบนกระจกแก/ว/