รายงาน เรื่อง สุภาษิต เสนอ นางฐานิตย์ นาคศิริ จัดทำโดย นายพีรพล เสน่ห์ ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 5 รายงานนี้เป็นส่วนหนึ่งของการศึกษาวิชาภาษาไทย ภาคเรียนที่ 2 ปีการศึกษา 2565 โรงเรียนสุนทรภู่พิทยา ตำบลกร่ำ อำเภอแกลง จังหวัดระยอง สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษาชลบุรีระยอง
บทคัดย่อ
กิตติกรรมประกาศ โครงงานภาษาไทย เรื่อง สุภาษิต นี้สำเร็จลุล่วงได้ด้วยความกรุณาช่วยเหลือแนะนำ ให้ คำปรึกษา ตรวจสอบแก้ไขข้อบกพร่องต่าง ๆ ด้วยความเอาใจใส่อย่างดียิ่งจาก ครูฐา นิตย์ นาคศิริ ครูผู้สอนรายวิชาโครงงานภาษาไทย ท 30208 ผู้เขียนกราบขอบพระคุณ เป็นอย่างสูง ขอขอบพระคุณครูฐานิตย์ นาคศิริ กลุ่มสาระการเรียนรู้วิชาภาษาไทย โรงเรียนสุนทรภู่พิทยา ที่กรุณาให้ผู้เขียนได้สัมภาษณ์เรื่องเกี่ยวกับสุภาษิต ขอขอบคุณครูบรรณารักษ์ห้องสมุดโรงเรียนสุนทรภู่พิทยาที่ให้ความอนุเคราะห์และ ความสะดวกในการค้นคว้าหาข้อมูล ขอขอบคุณนาย นางฐานิตย์ นาคศิริ และญาติพี่น้องทุกคนที่ช่วยเหลือสนับสนุนทั้งด้าน กำลังใจและกำลังทรัพย์ด้วยดีตลอดมา นอกจากนี้ยังมีผู้ที่ให้ความร่วมมือช่วยเหลืออีก หลายท่าน ซึ่งผู้เขียนไม่สามารถกล่าวนามในที่นี้ได้หมด จึงขอขอบคุณทุกท่านเหล่านั้น ไว้ ณ โอกาสนี้ด้วย คุณค่าทั้งหลายที่ได้รับจากรายงานการศึกษาความเรียงขั้นสูงฉบับนี้ ผู้เขียนขอมอบเป็น กตัญญูกตเวทีแด่บิดามารดา และบูรพาจารย์ที่เคยอบรมส่งสอน รวมทั้งผู้มีพระคุณทุก ท่าน พีรพล เสน่ห์
สารบัญ เรื่อง หน้า กิตติกรรมประกาศ บทคัดย่อ บทที่ ๑ บทนำ ๑ บทที่ ๒ เอกสารที่เกี่ยวข้อง ๓ บทที่ ๓ วิธีดำเนินการศึกษา ๕ บทที่ ๔ ผลการศึกษา ๗ บทที่ ๕ สรุปผลการศึกษา ๔๐ บรรณานุกรม ๔๓ ภาคผนวก
1 บทที่ 1 บทนำ 1.ที่มาของโครงงาน คำสุภาษิต คือคำในภาษาไทยที่ใช้ในการสื่อสารเชิงเปรียบเทียบอุปมาอุปมัย มักมีความหมายในการ ตักเตือนสั่งสอนในทางบวก มีความหมายที่ดี คำสุภาษิตมักจะแต่งให้คล้องจองฟังแล้วระรื่นชื่นหู เพื่อให้จดจำได้ง่ายและเกิดการใช้งานได้บ่อย หลายครั้งที่เราได้พบกับคำสุภาษิตจากสื่อต่างๆไม่ว่าจะ เป็นเฟซบุ๊ค หรือทวิตเตอร์ เราอาจจะเข้าใจหรือไม่เข้าใจในความหมายของมันก็ได้ คำสุภาษิตส่วนใหญ่จะมาในรูปแบบของสำนวนโวหาร หรือคำพังเพย แต่บางครั้งเมื่อเราได้ฟัง ก็ไม่ ค่อยเข้าใจความหมายของสุภาษิตเท่าไหร่นะ ต้องนำไปประกอบกับเหตุการณ์หรือกับตัวบุคคล ถึงจะ ได้ความหมายที่เป็นคติเตือนใจ ซึ่งคำสุภาษิตนั้นมีอยู่ 2 ประเภท ก็คือคำสุภาษิตที่ฟังแล้วเข้าใจได้ ทันทีโดยที่ไม่ต้องแปลความหมายให้เข้ากับสถานการณ์นั้นๆ คำสุภาษิตที่ฟังแล้วไม่เข้าใจ ในทันทีต้องแปลความหมายของมันให้เข้ากับสถานการณ์ต่างๆ จึงได้จัดทำโครงงานนี้เพื่อใช้ในการเรียนรู้และศึกษาคำสุภาษิต 2.วัตถุประสงค์ -เพื่อเป็นการเก็บรวบรวมคำสุภาษิตนำไปใช้ในการเรียนการสอน -เพื่อให้รู้จักคำสุภาษิตที่ใช้ในสมัยก่อน 3.ขอบเขตของโครงงาน คำสุภาษิต
2 4.วิธีดำเนินการ 1. คัดเลือกหัวข้อโครงงานที่สนใจจะทำ 2. ศึกษาค้นคว้าจากเอกสารและแหล่งข้อมูล 3. จัดทำเค้าโครงของโครงงานที่จะทำ มีรายละเอียดดังนี้ 4. การลงมือทำโครงงาน 5. การเขียนรายงานและจัดทำคู่มือการใช้ 5.ประโยชน์ที่ได้รับ เพื่อใช้ในการเรียนรู้และศึกษาคำสุภาษิต
3 บทที่ 2 เอกสารที่เกี่ยวข้อง โครงงานภาษาไทยเรื่องสุภาษิต ได้ศึกษาและรวบรวมเอกสารดังนี้ คำสุภาษิตไทยพร้อมความหมาย คำสุภาษิตหมวด ก. สำนวน สุภาษิตไทย ความหมาย กงเกวียนกำเกวียน ทำอะไรกับใครไว้ ย่อมได้รับผลกรรมนั้น กบในกะลาครอบ มีความรู้หรือประสบการณ์น้อยมักนึกว่าตัวรู้มาก กรวดน้ำคว่ำขัน (คว่ำกะลา) ตัดขาดไม่เกี่ยวข้องด้วย ชาตินี้อย่าได้จอยกัน กระเชอก้นรั่ว ใช้จ่ายเงินสุรุ่ยสุร่าย ไม่ประหยัด ไม่เก็บหอมรอมริบ กระดี่ได้น้ำ ดีอกดีใจจนเกินงาม เนื้อตัวสั่น ทำแว้ดๆ กระต่ายขาเดียว ยืนกรานไม่ยอมรับผิด ฉันไม่ได้ทำ ฉันเปล่านะ กระต่ายตื่นตูม ตื่นตกใจง่าย ยังไม่ทันหาสาเหตุให้ชัดเจนเสียก่อนแล้วโวยวาย กระต่ายหมายจันทร์ ผู้ชายที่หมายปองหญิงสูงศักดิ์ ฐานะดีกว่าตัวเอง กระโถนท้องพระโรง บุคคลที่ถูกใคร ๆ รุมใช้อยู่คนเดียว กลับเนื้อกลับตัว เลิกทำความชั่ว แล้วมาประพฤติตัวเป็นคนดี กลับหน้ามือเป็นหลังมือ เปลี่ยนแปลงจากเดิมไปอย่างตรงกันข้าม กล้านักมักบิ่น กล้าเกินไปมักจะเกิดอันตรายได้ ก่อร่างสร้างตัว ทำงานหาเงินเป็นกอบเป็นกำ ตั้งเนื้อตั้งตัวได้เป็นหลักฐาน กาคาบพริก คนผิวดำที่ชอบแต่งตัวด้วยเสื้อผ้าสีแดง ๆ หรือสีแจ๋นๆ
4 กำขี้ดีกว่ากำตด ได้มาบ้างดีกว่าไม่ได้อะไรเลย กำแพงมีหูประตูมีช่อง / กำแพงมีหูประตูมีตา จะพูดอะไรต้องระวัง อาจมีคนรู้ได้ กิ่งทองใบหยก ชายหนุ่ม หญิงสาวเหมาะสมกันดีที่จะแต่งงาน กินที่ลับไขที่แจ้ง เอาความลับหรือเอาเรื่องที่ทำกันที่ลับมาเปิดเผยให้คนเขารู้ กินน้ำพริกถ้วยเก่า อยู่กับเมียคนเดิม กินน้ำไม่เผื่อแล้ง มีเงิน มีของก็ใช้ถลุงเสียจนหมด ไม่ห่วงอนาคตข้างหน้า กินน้ำเห็นปลิง ตะขิดตะขวงใจกับคนชั่วที่รู้พูดหรือคบด้วยโดยรู้ว่าเขาไม่ดี เกลือจิ้มเกลือ แก้แค้นให้สาสมกับที่ทำไว้ ไม่ยอมเสียเปรียบกัน เกลือเป็นหนอน คนภายในกลุ่มของเรา คิดทรยศไปบอกความลับฝ่ายตรงข้าม เกี่ยวแฝกมุงป่า ทำอะไรเกินกำลังความสามารถของตัว แกว่งเท้าหาเสี้ยน อยู่ดีไม่ว่าดี ไปหาเรื่องเดือดร้อนใส่ตัว ไก่แก่แม่ปลาช่อน หญิงมีอายุมาก มีมารยามาก เล่ห์เหลี่ยมมาก จัดจ้าน ไกลปืนเที่ยง ไม่ค่อยรู้ความเป็นไปของโลก เพราะอยู่ห่างไกลความเจริญ ไก่เห็นตีนงู งูเห็นนมไก่ ต่างฝ่ายต่างรู้ความลับของกันและกัน คำสุภาษิตหมวด ข.-จ. สำนวน สุภาษิตไทย ความหมาย ขนมผสมน้ำยา ทั้งคู่ดีเลวพอกัน จะบอกว่าใครดีกว่าใครไม่ได้ ข่มเขาโคขืนให้กินหญ้า บังคับขืนใจผู้อื่นให้ทำตามที่ใจเราปรารถนา ขว้างงูไม่พ้นคอ ทำอะไรก็ตาม ผลร้ายย้อนกลับมาสู่ตัวเอง ขวานฝ่าซาก พูดจาตรง ๆ ไม่เกรงใจใครเลย
5 ขายผ้าเอาหน้ารอด ยอมเสียสละของสำคัญของตนเพื่อรักษาชื่อเสียงตนเอาไว้ ขิงก็รา ข่าก็แรง ต่างคนต่างอารมณ์ร้อนพอกัน ต่างคนต่างไม่ยอมกัน ขี่ช้างจับตั๊กแตน ลงทุนมาก แต่กลับได้ผลนิดหน่อย ขุดด้วยปาก ถากด้วยตา เหยียดหยามทั้งวาจา และสายตามองแบบดูถูก ขุดบ่อล่อปลา ทำกลอุบายให้เขาเชื่อเพื่อหวังผลประโยชน์ เข้าเถื่อนอย่าลืมพร้า ให้รอบคอบ อย่าประมาท เขียนเสือให้วัวกลัว หลอก ขู่ ให้ฝ่ายตรงข้ามเสียขวัญหรือเกรงขาม คนในข้อ งอในกระดูก กมลสันดาน เกิดมาก็ชอบคดโกง คบคนให้ดูหน้า ซื้อผ้าให้ดูเนื้อ จะคบเพื่อนต้องพิจารณาให้ดีเสียก่อน คลื่นกระทบฝั่ง เรื่องราวเกิดขึ้นแล้วก็เงียบหายไปในที่สุด ความรู้ท่วมหัว เอาตัวไม่รอด มีความรู้มากแต่ไม่รู้จักใช้ความรู้ให้เป็นประโยชน์ คอหอยกับลูกกระเดือก เข้ากันได้ดีแยกกันไม่ออกสนิทสนมกัน คางคกขึ้นวอ คนจนพอได้ดีขึ้นมา ก็ลืมตัว คาหนังคาเขา จับได้ในขณะที่กำลังทำผิดหรือพร้อมกับของกลาง โคแก่ชอบกินหญ้าอ่อน ชายแก่ชอบหญิงเอ๊าะๆ เป็นเมีย ฆ่าควายอย่าเสียดายพริก จะทำการใหญ่ ไม่ควรตะหนี่ หรือเค็มนะจ๊ะ งมเข็มในมหาสมุทร ค้นหาสิ่งที่ยากจะค้นหาได้ เงยหน้าอ้าปาก / ลืมตาอ้าปาก มีฐานะดีขึ้นกว่าเดิม จับงูข้างหาง ทำสิ่งที่เสี่ยงต่ออันตราย จับแพะชนแกะ ทำอย่างขอไปที ไม่ได้อย่างนี้ก็เอาอย่างนั้นเพื่อให้เสร็จๆ ไป
6 จับเสือมือเปล่า หาผลประโยชน์โดยตัวเองไม่ลงทุน จุดไต้ตำตอ พูดหรือทำบังเอิญไปโดนเจ้าของเรื่องโดยผู้พูดนั้นไม่รู้ตัว คำสุภาษิตหมวด ช.-ด. สำนวน สุภาษิตไทย ความหมาย ชักใบให้เรือเสีย พูดหรือขวางให้การสนทนาออกนอกเรื่อง ชักหน้าไม่ถึงหลัง มีรายได้ไม่พอกับรายจ่าย ช้างตายทั้งตัว เอาใบบัวมาปิด ความผิดร้ายแรงที่คนรู้ทั่วกันแล้ว จะปิดอย่างไรก็ไม่มิด ผัวหาบ เมียคอน ช่วยกันทำมาหากินทั้งผัวและเมีย ชี้นกบนปลายไม้ หวังในสิ่งที่อยู่ไกลตัว มันเป็นไปได้ยาก ชุบมือเปิบ ฉวยเอาผลประโยชน์ของผู้อื่น โดยตัวเองไมได้ลงทุนลงแรง ได้ทีขี่แพะไล่ ไปซ้ำเติม เยาะเย้ยเมื่อคนอื่นเพลี่ยงพล้ำ คำสุภาษิตหมวด ต. สำนวน สุภาษิตไทย ความหมาย ตกกะไดพลอยโจน จำเป็นต้องเข้าไปเกี่ยวข้องกับเหตุการณ์ที่เกิดขึ้นเมื่อไม่มีทางเลี่ยง ตักน้ำรดหัวตอ แนะนำเท่าไร พร่ำสอนเท่าไร ก็ไม่ได้ผล ตักบาตรอย่าถามพระ จะให้อะไรแก่คนอื่น อย่าไปถามเขาว่าเอาไหม อยากได้ไหม ตัดหางปล่อยวัด ตัดขาดไม่เกี่ยวข้อง ตาบอดคลำช้าง คนที่รู้อะไรด้านเดียว แล้วเข้าใจแต่อย่างนั้น สิ่งนั้น ตาบอดได้แว่น คนที่มีสิ่งที่ตัวเองใช้ประโยชน์ไม่ได้ มักใช้คู่กับ หัวล้านได้หวี ตาลยอดด้วน คนที่ไม่มีหนทางทำมาหากินคนไม่มีบุตรสืบสกุล
7 ตำข้าวสารกรอกหม้อ ทำพอให้เสร็จไปแค่ครั้งหนึ่ง ๆ พอพรุ่งนี้จะเอา ค่อยทำใหม่ ตำน้ำพริกละลายแม่น้ำ เสียทรัพย์โดยไม่ได้รับประโยชน์อะไร ติเรือทั้งโกลน ติพล่อย ๆ ตำหนิในสิ่งที่เขายังทำไม่เสร็จ ตีงูให้หลังหัก ทำสิ่งใดแก่ศัตรูไม่เด็ดขาดจริงจัง ย่อมได้รับผลร้ายภายหลัง ตีตนก่อนไข้ กังวลทุกข์ร้อนก่อนในเรื่องที่ยังไม่เกิดขึ้น ตื่นแต่ดึก สึกแต่หนุ่ม เร่งรัดเกินไปในเวลาที่ยังไม่เหมาะสม เตี้ยอุ้มค่อม คนจนแต่รับเลี้ยงดูคนที่ต่ำต้อยจนเหมือนกัน คำสุภาษิตหมวด ถ.-ป. สำนวน สุภาษิตไทย ความหมาย ถอดเขี้ยว ถอดเล็บ เลิกแสดงฤทธิ์เดชอำนาจอีก ถอยหลังเข้าคลอง หวนกลับไปหาแบบเดิม ๆ ล้าสมัย ถี่ลอดตาช้าง ห่างลอดตาเล็น ดูเหมือนจะรอบคอบถี่ถ้วน แต่รอบคอบไม่จริง ทำนาออมกล้า ทำปลาออมเกลือ ทำการสิ่งใด ถ้ากลัวหมดเปลืองย่อมไม่ได้ผล น้ำซึมบ่อทราย รายได้มาเรื่อย ๆ น้ำท่วมทุ่ง ผักบุ้งโหรงเหรง พูดมากได้สาระน้อย น้ำท่วมปาก พูดไม่ได้ เกรงจะมีภัยแก่ตนหรือผู้อื่น น้ำลดตอผุด เมื่อหมดอำนาจ ความชั่วที่ทำไว้ก็ปรากฎ บนข้าวผี ตีข้าวพระ ขอร้องให้เทวดาผีสางนางไม้ช่วยโดยการบน บอกหนังสือสังฆราช สอนสิ่งที่เขารู้ดีอยู่แล้ว ปากปราศัย ใจเชือดคอ พูดดีแต่ใจคิดร้าย
8 ปากว่าตาขยิบ พูดอย่างหนึ่งแต่ทำอีกอย่างหนึ่ง ปากกับใจไม่ตรงกัน ปากหวานก้นเปรี้ยว พูดจาอ่อนหวาน แต่ไม่จริงใจ ปิดทองหลังพระ ทำดีแต่ไม่มีใครยกย่อง เพราะมองไม่เห็นคุณค่า คำสุภาษิตหมวด ผ.-ย. สำนวน สุภาษิตไทย ความหมาย ผักชีโรยหน้า ทำความดีเพียงผิวเผิน ผีซ้ำด้ำพลอย ถูกซ้ำเติม เมื่อพลาดพลั้งหรือเมื่อคราวเคราะห์ร้าย ผีถึงป่าช้า ต้องยอมทำ เพราะจำใจหรือไม่มีทางเลือก ฝนตกไม่ทั่วฟ้า ให้หรือแจกจ่ายอะไรไม่ทั่วถึงกัน ฝนทั่งให้เป็นเข็ม เพียรพยายามสุดความสามารถจนสำเร็จ พบไม้งามเมื่อขวานบิ่น พบหญิงสาวที่ถูกใจ เมื่อแก่แล้ว พออ้าปากก็เห็นลิ้นไก่ รู้ทันกัน ไม่มีทางจะโกหก หลอกกันได้ พูดเป็นต่อยหอย พูดฉอด ๆ ไม่หยุดปาก เม้าท์เก่ง มะกอกสามตะกร้าปาไม่ถูก พูดจาตลบตะแลงพลิกแพลงไปมาจนจับคำพูดไม่ทัน มือห่าง ตีนห่าง สุรุ่ยสุร่าย เลินเล่อ สะเพร่า ไม่ระมัดระวัง ไม่ดูตาม้าตาเรือ ไม่พิจารณารอบคอบดูให้ดี ไม้ใกล้ฝั่ง แก่มาก อายุขัยใกล้ตาย ไม่หลักปักไม้เลน โลเล ไม่แน่นอน ยกตนข่มท่าน พูดทับถมผู้อื่นแสดงให้เห็นว่าตัวเหนือกว่า ยกภูเขาออกจากอก โล่งอก หมดวิตกกังวล
9 ยื่นแก้วให้วานร เอาของมีค่าให้คนที่ไม่รู้จักค่าของสิ่งนั้น คำสุภาษิตหมวด ร.-ส. สำนวน สุภาษิตไทย ความหมาย รีดเลือดกับปู บังคับเอากับผู้ยากจนที่ไม่มีจะให้ ละเลงขนมเบื้องด้วยปาก ดีแต่พูด เม้าท์ แต่ทำจริง ๆ ทำไม่ได้ ลูกผีลูกคน จะเอาแน่นอนไม่ได้ มักใช้ในกรณีสำคัญๆ เล่นเอาเถิดเจ้าล่อ อาการหลบไปมาเพื่อไม่ให้พบ เลือดข้นกว่าน้ำ ญาติพี่น้องย่อมดีกว่าคนอื่น วัวใครเข้าคอกคนนั้น กรรมที่ใครสร้างไว้ ย่อส่งผลให้แก่ผู้นั้น สร้างวิมานในอากาศ คิดคาดหวัง จะมีจะเป็นอะไรอย่างเลิศลอย สวรรค์อยู่ในอก นรกอยู่ในใจ ความสุขที่เกิดจาการทำดี ทำชั่ว อยู่ที่ใจทั้งนั้น สองฝักสองฝ่าย ทำตัวเข้ากับ 2 ฝ่ายที่ไม่ถูกกัน โดยหวังประโยชน์เพื่อตน สอนจระเข้ให้ว่ายน้ำ สอนสิ่งที่เขารู้ดีหรือถนัดอยู่แล้ว สิ้นไร้ไม้ตอก ยากไร้ ขัดสนถึงที่สุด ไม่มีทรัพย์สมบัติติดตัว สิบเบี้ยใกล้มือ ของหรือประโยชน์ที่ควรได้ก็เอาไว้ก่อน สุกเอาเผากิน ทำลวก ๆ ทำพอเสร็จไปครั้ง ๆ หนึ่ง คำสุภาษิตหมวด ห.-อ. สำนวน สุภาษิตไทย ความหมาย หญ้าปากคอก สะดวก ง่าย ไม่มีอะไรยุ่งยาก หนังหน้าไฟ ผู้ที่คอยรับหน้า รับความเดือดร้อนก่อนผู้อื่น
10 หน้าเนื้อใจเสือ หน้าตาแสดงความเมตตา แต่ใจโหดเหี้ยม หนามยอกเอาหนามบ่ง ตอบโต้หรือแก้ด้วยวิธีการทำนองเดียวกัน เอามะพร้าวห้าวไปขายสวน แสดงความรู้หรืออวดรู้กับผู้ที่รู้เรื่องดีกว่า เอาเนื้อหนูไปปะเนื้อช้าง เอาทรัพย์หรือสิ่งของจากคนที่มีน้อยไปให้ผู้ที่มีมากกว่า เอามือซุกหีบ หาเรื่องเดือดร้อนหรือความลำบากใส่ตัวโดยใช่ที่
11 บทที่ 3 วิธีการดำเนินการโครงงาน ผู้จัดทำโครงงานมีวิธีดำเนินงานโครงงานตามขั้นตอนดังนี้ 1. แหล่งศึกษาค้นคว้า -ศึกษาจาก https://www.tewfree.com/%E0%B8%84%E0%B8%B3%E0%B8%AA%E0%B8%B8%E0%B8%A0%E0 %B8%B2%E0%B8%A9%E0%B8%B4%E0%B8%95/ 2. ขั้นตอนการดำเนินการโครงงาน 1. คัดเลือกหัวข้อโครงงานที่สนใจจะทำ 2. ศึกษาค้นคว้าจากเอกสารและแหล่งข้อมูล 3. จัดทำเค้าโครงของโครงงานที่จะทำ มีรายละเอียดดังนี้ 4. การลงมือทำโครงงาน 5. การเขียนรายงานและจัดทำคู่มือการใช้
12 บทที่ 4 ผลการดำเนินงาน จากการศึกษาสุภาษิตนั้น สามารถรวบรวมสุภาษิต ได้ดังนี้ คำสุภาษิตไทยพร้อมความหมาย คำสุภาษิตหมวด ก. สำนวน สุภาษิตไทย ความหมาย กงเกวียนกำเกวียน ทำอะไรกับใครไว้ ย่อมได้รับผลกรรมนั้น กบในกะลาครอบ มีความรู้หรือประสบการณ์น้อยมักนึกว่าตัวรู้มาก กรวดน้ำคว่ำขัน (คว่ำกะลา) ตัดขาดไม่เกี่ยวข้องด้วย ชาตินี้อย่าได้จอยกัน กระเชอก้นรั่ว ใช้จ่ายเงินสุรุ่ยสุร่าย ไม่ประหยัด ไม่เก็บหอมรอมริบ กระดี่ได้น้ำ ดีอกดีใจจนเกินงาม เนื้อตัวสั่น ทำแว้ดๆ กระต่ายขาเดียว ยืนกรานไม่ยอมรับผิด ฉันไม่ได้ทำ ฉันเปล่านะ กระต่ายตื่นตูม ตื่นตกใจง่าย ยังไม่ทันหาสาเหตุให้ชัดเจนเสียก่อนแล้วโวยวาย กระต่ายหมายจันทร์ ผู้ชายที่หมายปองหญิงสูงศักดิ์ ฐานะดีกว่าตัวเอง กระโถนท้องพระโรง บุคคลที่ถูกใคร ๆ รุมใช้อยู่คนเดียว กลับเนื้อกลับตัว เลิกทำความชั่ว แล้วมาประพฤติตัวเป็นคนดี กลับหน้ามือเป็นหลังมือ เปลี่ยนแปลงจากเดิมไปอย่างตรงกันข้าม กล้านักมักบิ่น กล้าเกินไปมักจะเกิดอันตรายได้ ก่อร่างสร้างตัว ทำงานหาเงินเป็นกอบเป็นกำ ตั้งเนื้อตั้งตัวได้เป็นหลักฐาน
13 กาคาบพริก คนผิวดำที่ชอบแต่งตัวด้วยเสื้อผ้าสีแดง ๆ หรือสีแจ๋นๆ กำขี้ดีกว่ากำตด ได้มาบ้างดีกว่าไม่ได้อะไรเลย กำแพงมีหูประตูมีช่อง / กำแพงมีหูประตูมีตา จะพูดอะไรต้องระวัง อาจมีคนรู้ได้ กิ่งทองใบหยก ชายหนุ่ม หญิงสาวเหมาะสมกันดีที่จะแต่งงาน กินที่ลับไขที่แจ้ง เอาความลับหรือเอาเรื่องที่ทำกันที่ลับมาเปิดเผยให้คนเขารู้ กินน้ำพริกถ้วยเก่า อยู่กับเมียคนเดิม กินน้ำไม่เผื่อแล้ง มีเงิน มีของก็ใช้ถลุงเสียจนหมด ไม่ห่วงอนาคตข้างหน้า กินน้ำเห็นปลิง ตะขิดตะขวงใจกับคนชั่วที่รู้พูดหรือคบด้วยโดยรู้ว่าเขาไม่ดี เกลือจิ้มเกลือ แก้แค้นให้สาสมกับที่ทำไว้ ไม่ยอมเสียเปรียบกัน เกลือเป็นหนอน คนภายในกลุ่มของเรา คิดทรยศไปบอกความลับฝ่ายตรงข้าม เกี่ยวแฝกมุงป่า ทำอะไรเกินกำลังความสามารถของตัว แกว่งเท้าหาเสี้ยน อยู่ดีไม่ว่าดี ไปหาเรื่องเดือดร้อนใส่ตัว ไก่แก่แม่ปลาช่อน หญิงมีอายุมาก มีมารยามาก เล่ห์เหลี่ยมมาก จัดจ้าน ไกลปืนเที่ยง ไม่ค่อยรู้ความเป็นไปของโลก เพราะอยู่ห่างไกลความเจริญ ไก่เห็นตีนงู งูเห็นนมไก่ ต่างฝ่ายต่างรู้ความลับของกันและกัน คำสุภาษิตหมวด ข.-จ. สำนวน สุภาษิตไทย ความหมาย ขนมผสมน้ำยา ทั้งคู่ดีเลวพอกัน จะบอกว่าใครดีกว่าใครไม่ได้ ข่มเขาโคขืนให้กินหญ้า บังคับขืนใจผู้อื่นให้ทำตามที่ใจเราปรารถนา ขว้างงูไม่พ้นคอ ทำอะไรก็ตาม ผลร้ายย้อนกลับมาสู่ตัวเอง
14 ขวานฝ่าซาก พูดจาตรง ๆ ไม่เกรงใจใครเลย ขายผ้าเอาหน้ารอด ยอมเสียสละของสำคัญของตนเพื่อรักษาชื่อเสียงตนเอาไว้ ขิงก็รา ข่าก็แรง ต่างคนต่างอารมณ์ร้อนพอกัน ต่างคนต่างไม่ยอมกัน ขี่ช้างจับตั๊กแตน ลงทุนมาก แต่กลับได้ผลนิดหน่อย ขุดด้วยปาก ถากด้วยตา เหยียดหยามทั้งวาจา และสายตามองแบบดูถูก ขุดบ่อล่อปลา ทำกลอุบายให้เขาเชื่อเพื่อหวังผลประโยชน์ เข้าเถื่อนอย่าลืมพร้า ให้รอบคอบ อย่าประมาท เขียนเสือให้วัวกลัว หลอก ขู่ ให้ฝ่ายตรงข้ามเสียขวัญหรือเกรงขาม คนในข้อ งอในกระดูก กมลสันดาน เกิดมาก็ชอบคดโกง คบคนให้ดูหน้า ซื้อผ้าให้ดูเนื้อ จะคบเพื่อนต้องพิจารณาให้ดีเสียก่อน คลื่นกระทบฝั่ง เรื่องราวเกิดขึ้นแล้วก็เงียบหายไปในที่สุด ความรู้ท่วมหัว เอาตัวไม่รอด มีความรู้มากแต่ไม่รู้จักใช้ความรู้ให้เป็นประโยชน์ คอหอยกับลูกกระเดือก เข้ากันได้ดีแยกกันไม่ออกสนิทสนมกัน คางคกขึ้นวอ คนจนพอได้ดีขึ้นมา ก็ลืมตัว คาหนังคาเขา จับได้ในขณะที่กำลังทำผิดหรือพร้อมกับของกลาง โคแก่ชอบกินหญ้าอ่อน ชายแก่ชอบหญิงเอ๊าะๆ เป็นเมีย ฆ่าควายอย่าเสียดายพริก จะทำการใหญ่ ไม่ควรตะหนี่ หรือเค็มนะจ๊ะ งมเข็มในมหาสมุทร ค้นหาสิ่งที่ยากจะค้นหาได้ เงยหน้าอ้าปาก / ลืมตาอ้าปาก มีฐานะดีขึ้นกว่าเดิม จับงูข้างหาง ทำสิ่งที่เสี่ยงต่ออันตราย
15 จับแพะชนแกะ ทำอย่างขอไปที ไม่ได้อย่างนี้ก็เอาอย่างนั้นเพื่อให้เสร็จๆ ไป จับเสือมือเปล่า หาผลประโยชน์โดยตัวเองไม่ลงทุน จุดไต้ตำตอ พูดหรือทำบังเอิญไปโดนเจ้าของเรื่องโดยผู้พูดนั้นไม่รู้ตัว คำสุภาษิตหมวด ช.-ด. สำนวน สุภาษิตไทย ความหมาย ชักใบให้เรือเสีย พูดหรือขวางให้การสนทนาออกนอกเรื่อง ชักหน้าไม่ถึงหลัง มีรายได้ไม่พอกับรายจ่าย ช้างตายทั้งตัว เอาใบบัวมาปิด ความผิดร้ายแรงที่คนรู้ทั่วกันแล้ว จะปิดอย่างไรก็ไม่มิด ผัวหาบ เมียคอน ช่วยกันทำมาหากินทั้งผัวและเมีย ชี้นกบนปลายไม้ หวังในสิ่งที่อยู่ไกลตัว มันเป็นไปได้ยาก ชุบมือเปิบ ฉวยเอาผลประโยชน์ของผู้อื่น โดยตัวเองไมได้ลงทุนลงแรง ได้ทีขี่แพะไล่ ไปซ้ำเติม เยาะเย้ยเมื่อคนอื่นเพลี่ยงพล้ำ คำสุภาษิตหมวด ต. สำนวน สุภาษิตไทย ความหมาย ตกกะไดพลอยโจน จำเป็นต้องเข้าไปเกี่ยวข้องกับเหตุการณ์ที่เกิดขึ้นเมื่อไม่มีทางเลี่ยง ตักน้ำรดหัวตอ แนะนำเท่าไร พร่ำสอนเท่าไร ก็ไม่ได้ผล ตักบาตรอย่าถามพระ จะให้อะไรแก่คนอื่น อย่าไปถามเขาว่าเอาไหม อยากได้ไหม ตัดหางปล่อยวัด ตัดขาดไม่เกี่ยวข้อง ตาบอดคลำช้าง คนที่รู้อะไรด้านเดียว แล้วเข้าใจแต่อย่างนั้น สิ่งนั้น ตาบอดได้แว่น คนที่มีสิ่งที่ตัวเองใช้ประโยชน์ไม่ได้ มักใช้คู่กับ หัวล้านได้หวี
16 ตาลยอดด้วน คนที่ไม่มีหนทางทำมาหากินคนไม่มีบุตรสืบสกุล ตำข้าวสารกรอกหม้อ ทำพอให้เสร็จไปแค่ครั้งหนึ่ง ๆ พอพรุ่งนี้จะเอา ค่อยทำใหม่ ตำน้ำพริกละลายแม่น้ำ เสียทรัพย์โดยไม่ได้รับประโยชน์อะไร ติเรือทั้งโกลน ติพล่อย ๆ ตำหนิในสิ่งที่เขายังทำไม่เสร็จ ตีงูให้หลังหัก ทำสิ่งใดแก่ศัตรูไม่เด็ดขาดจริงจัง ย่อมได้รับผลร้ายภายหลัง ตีตนก่อนไข้ กังวลทุกข์ร้อนก่อนในเรื่องที่ยังไม่เกิดขึ้น ตื่นแต่ดึก สึกแต่หนุ่ม เร่งรัดเกินไปในเวลาที่ยังไม่เหมาะสม เตี้ยอุ้มค่อม คนจนแต่รับเลี้ยงดูคนที่ต่ำต้อยจนเหมือนกัน คำสุภาษิตหมวด ถ.-ป. สำนวน สุภาษิตไทย ความหมาย ถอดเขี้ยว ถอดเล็บ เลิกแสดงฤทธิ์เดชอำนาจอีก ถอยหลังเข้าคลอง หวนกลับไปหาแบบเดิม ๆ ล้าสมัย ถี่ลอดตาช้าง ห่างลอดตาเล็น ดูเหมือนจะรอบคอบถี่ถ้วน แต่รอบคอบไม่จริง ทำนาออมกล้า ทำปลาออมเกลือ ทำการสิ่งใด ถ้ากลัวหมดเปลืองย่อมไม่ได้ผล น้ำซึมบ่อทราย รายได้มาเรื่อย ๆ น้ำท่วมทุ่ง ผักบุ้งโหรงเหรง พูดมากได้สาระน้อย น้ำท่วมปาก พูดไม่ได้ เกรงจะมีภัยแก่ตนหรือผู้อื่น น้ำลดตอผุด เมื่อหมดอำนาจ ความชั่วที่ทำไว้ก็ปรากฎ บนข้าวผี ตีข้าวพระ ขอร้องให้เทวดาผีสางนางไม้ช่วยโดยการบน บอกหนังสือสังฆราช สอนสิ่งที่เขารู้ดีอยู่แล้ว
17 ปากปราศัย ใจเชือดคอ พูดดีแต่ใจคิดร้าย ปากว่าตาขยิบ พูดอย่างหนึ่งแต่ทำอีกอย่างหนึ่ง ปากกับใจไม่ตรงกัน ปากหวานก้นเปรี้ยว พูดจาอ่อนหวาน แต่ไม่จริงใจ ปิดทองหลังพระ ทำดีแต่ไม่มีใครยกย่อง เพราะมองไม่เห็นคุณค่า คำสุภาษิตหมวด ผ.-ย. สำนวน สุภาษิตไทย ความหมาย ผักชีโรยหน้า ทำความดีเพียงผิวเผิน ผีซ้ำด้ำพลอย ถูกซ้ำเติม เมื่อพลาดพลั้งหรือเมื่อคราวเคราะห์ร้าย ผีถึงป่าช้า ต้องยอมทำ เพราะจำใจหรือไม่มีทางเลือก ฝนตกไม่ทั่วฟ้า ให้หรือแจกจ่ายอะไรไม่ทั่วถึงกัน ฝนทั่งให้เป็นเข็ม เพียรพยายามสุดความสามารถจนสำเร็จ พบไม้งามเมื่อขวานบิ่น พบหญิงสาวที่ถูกใจ เมื่อแก่แล้ว พออ้าปากก็เห็นลิ้นไก่ รู้ทันกัน ไม่มีทางจะโกหก หลอกกันได้ พูดเป็นต่อยหอย พูดฉอด ๆ ไม่หยุดปาก เม้าท์เก่ง มะกอกสามตะกร้าปาไม่ถูก พูดจาตลบตะแลงพลิกแพลงไปมาจนจับคำพูดไม่ทัน มือห่าง ตีนห่าง สุรุ่ยสุร่าย เลินเล่อ สะเพร่า ไม่ระมัดระวัง ไม่ดูตาม้าตาเรือ ไม่พิจารณารอบคอบดูให้ดี ไม้ใกล้ฝั่ง แก่มาก อายุขัยใกล้ตาย ไม่หลักปักไม้เลน โลเล ไม่แน่นอน ยกตนข่มท่าน พูดทับถมผู้อื่นแสดงให้เห็นว่าตัวเหนือกว่า
18 ยกภูเขาออกจากอก โล่งอก หมดวิตกกังวล ยื่นแก้วให้วานร เอาของมีค่าให้คนที่ไม่รู้จักค่าของสิ่งนั้น คำสุภาษิตหมวด ร.-ส. สำนวน สุภาษิตไทย ความหมาย รีดเลือดกับปู บังคับเอากับผู้ยากจนที่ไม่มีจะให้ ละเลงขนมเบื้องด้วยปาก ดีแต่พูด เม้าท์ แต่ทำจริง ๆ ทำไม่ได้ ลูกผีลูกคน จะเอาแน่นอนไม่ได้ มักใช้ในกรณีสำคัญๆ เล่นเอาเถิดเจ้าล่อ อาการหลบไปมาเพื่อไม่ให้พบ เลือดข้นกว่าน้ำ ญาติพี่น้องย่อมดีกว่าคนอื่น วัวใครเข้าคอกคนนั้น กรรมที่ใครสร้างไว้ ย่อส่งผลให้แก่ผู้นั้น สร้างวิมานในอากาศ คิดคาดหวัง จะมีจะเป็นอะไรอย่างเลิศลอย สวรรค์อยู่ในอก นรกอยู่ในใจ ความสุขที่เกิดจาการทำดี ทำชั่ว อยู่ที่ใจทั้งนั้น สองฝักสองฝ่าย ทำตัวเข้ากับ 2 ฝ่ายที่ไม่ถูกกัน โดยหวังประโยชน์เพื่อตน สอนจระเข้ให้ว่ายน้ำ สอนสิ่งที่เขารู้ดีหรือถนัดอยู่แล้ว สิ้นไร้ไม้ตอก ยากไร้ ขัดสนถึงที่สุด ไม่มีทรัพย์สมบัติติดตัว สิบเบี้ยใกล้มือ ของหรือประโยชน์ที่ควรได้ก็เอาไว้ก่อน สุกเอาเผากิน ทำลวก ๆ ทำพอเสร็จไปครั้ง ๆ หนึ่ง คำสุภาษิตหมวด ห.-อ. สำนวน สุภาษิตไทย ความหมาย หญ้าปากคอก สะดวก ง่าย ไม่มีอะไรยุ่งยาก
19 หนังหน้าไฟ ผู้ที่คอยรับหน้า รับความเดือดร้อนก่อนผู้อื่น หน้าเนื้อใจเสือ หน้าตาแสดงความเมตตา แต่ใจโหดเหี้ยม หนามยอกเอาหนามบ่ง ตอบโต้หรือแก้ด้วยวิธีการทำนองเดียวกัน เอามะพร้าวห้าวไปขายสวน แสดงความรู้หรืออวดรู้กับผู้ที่รู้เรื่องดีกว่า เอาเนื้อหนูไปปะเนื้อช้าง เอาทรัพย์หรือสิ่งของจากคนที่มีน้อยไปให้ผู้ที่มีมากกว่า เอามือซุกหีบ หาเรื่องเดือดร้อนหรือความลำบากใส่ตัวโดยใช่ที่
บทที่ 5 สรุปผลการศึกษา 1. ประโยชน์ที่ได้รับจากการทำโครงงาน เพื่อใช้ในการเรียนรู้และศึกษาคำสุภาษิต 2. การนำผลการศึกษาไปใช้ ใช้ในการเรียนและศึกษาคำสุภาษิต 3.ข้อเสนอแนะ ทำโครงงานนี้ต่อไปและรวบรวมคำให้ได้มากที่สุด
บรรณานุกรม https://www.tewfree.com/%E0%B8%84%E0%B8%B3%E0%B8%AA%E0%B8%B8%E0%B8%A0%E0 %B8%B2%E0%B8%A9%E0%B8%B4%E0%B8%95/