แบบทดสอบสมรรถภาพทางกายของเด็ก เยาวชน และประชาชนไทย

คู่มือ แบบทดสอบและเกณฑ์มาตรฐาน สมรรถภาพทางกาย ของเด็ก เยาวชน และประชาชนไทย •สำ�หรับเด็กและเยาวชน อายุ 7-18 ปี •สำ�หรับประชาชนทั่วไป อายุ 19-59 ปี •สำ�หรับผู้สูงอายุ อายุ 60 ปีขึ้นไป สำ�นักวิทยาศาสตร์การกีฬา กรมพลศึกษา กระทรวงการท่องเที่ยวและกีฬา พ.ศ. 2562 กรมพลศึกษา

จัดพิมพ์โดย : สำ�นักวิทยาศาสตร์การกีฬา กรมพลศึกษา กระทรวงการท่องเที่ยวและกีฬา เลขที่ 154 ถนนพระรามที่ 1 แขวงวังใหม่ เขตปทุมวัน กรุงเทพฯ 10330 โทรศัพท์ 02-219-2671 โทรสาร 02-219-2671 เว็บไซต์ www.dpe.go.th และ www.sportscience.dpe.go.th ISBN 978-616-297-547-9 พิมพ์ครั้งที่ 1 : กรกฎาคม 2562 จำนวนพิมพ์ 3,000 เล่ม ออกแบบโดย : บริษัท กู๊ดอีฟนิ่ง ติงค์ จำ�กัด พิมพ์ที่ : บริษัท เวิลด์ เอ็กซ์เพิร์ท จำ�กัด ข้อมูลทางบรรณานุกรมของสำ�นักหอสมุดแห่งชาติ National Library of Thailand Cataloging in Publication Data กรมพลศึกษา. สำ�นักวิทยาศาสตร์การกีฬา. คู่มือ แบบทดสอบและเกณฑ์มาตรฐานสมรรถภาพทางกายของเด็ก เยาวชน และประชาชนไทย.-- กรุงเทพฯ : กรมพลศึกษา กระทรวงการท่องเที่ยว และกีฬา, 2562. 88 หน้า. 1. สมรรถภาพทางกาย--การทดสอบ. I. ชื่อเรื่อง. 613.7

คำนำ กรมพลศึกษา กระทรวงการท่องเที่ยวและกีฬา มีพันธกิจหลัก ในการพัฒนาสุขภาพของประชาชน ซึ่งนับเป็นแนวทางหนึ่งในการสร้างให้ คนไทยมีสุขภาวะที่ดี สำ�นักวิทยาศาสตร์การกีฬา เป็นหน่วยงานในสังกัด กรมพลศึกษา ได้มีการพัฒนาเกณฑ์มาตรฐานสมรรถภาพทางกายของ เด็ก เยาวชน และประชาชนมาตั้งแต่ปี พ.ศ. 2555 ซึ่งการวัดสมรรถภาพ ทางกายนี้ ถือว่าเป็นการประเมินความแข็งแรงของร่างกายได้ทางหนึ่ง และ ในปี พ.ศ. 2562 นี้ สำ�นักวิทยาศาสตร์การกีฬา ได้ดำ�เนินการจัดทำ� คู่มือแบบทดสอบ และเกณฑ์มาตรฐานสมรรถภาพทางกายของเยาวชน และประชาชนไทย ตั้งแต่อายุ 7 – 69 ปี เพื่อเผยแพร่ให้กับสถานศึกษา หน่วยงานและประชาชน ได้นำ�ไปใช้ประโยชน์ในการประเมินสมรรถภาพ ทางกายของนักเรียน บุคลากรในหน่วยงาน รวมถึงประเมินตนเอง ด้วยแบบทดสอบสมรรถภาพทางกายตามเกณฑ์มาตรฐานที่เหมาะสม ตามวัย ทำ�ให้ทราบข้อมูลพื้นฐานด้านสมรรถภาพทางกายที่สัมพันธ์กับ สุขภาพและเป็นข้อมูลที่จะเป็นประโยชน์ต่อการส่งเสริมการออกกำ�ลังกาย การเล่นกีฬาสำ�หรับประชาชน อันจะเป็นแนวทางหนึ่งในการเสริมสร้าง ศักยภาพทรัพยากรมนุษย์ของชาติต่อไป ผู้จัดทำ

สารบัญ CONTENT ความหมายของสมรรถภาพทางกาย...............................................................6 สมรรถภาพทางกายที่สัมพันธ์กับสุขภาพ........................................................7 สมรรถภาพทางกายที่สัมพันธ์กับทักษะ...........................................................10 รายการทดสอบสมรรถภาพทางกาย สำหรับประชาชนไทยอายุ 7-69 ปี....................12 แบบทดสอบสมรรถภาพทางกาย สำหรับเด็กและเยาวชน อายุ 7-18 ปี.....................13 ชั่งน้ำ หนัก (Weight)...............................................................................14 วัดส่วนสูง (Height) ...............................................................................15 ดัชนีมวลกาย (Body Mass Index : BMI) ................................................16 นั่งงอตัวไปข้างหน้า (Sit and Reach) .......................................................18 ดันพื้นประยุกต์ 30 วินาที (30 Seconds Modified Push Ups) ..................21 ลุก-นั่ง 60 วินาที (60 Seconds Sit Ups)................................................24 ยืนยกเข่าขึ้นลง 3 นาที (3 Minutes Step Up and Down) ..........................27 แบบทดสอบสมรรถภาพทางกาย สำหรับประชาชนทั่วไป อายุ 19-59 ปี....................31 ชั่งน้ำ หนัก (Weight)...............................................................................32 วัดส่วนสูง (Height) ...............................................................................33 ดัชนีมวลกาย (Body Mass Index : BMI) ................................................34 นั่งงอตัวไปข้างหน้า (Sit and Reach) .......................................................36 แรงบีบมือ (Grip Strength).....................................................................39 ยืน-นั่ง บนเก้าอี้ 60 วินาที (60 Seconds Chair Stand) .............................41 ยืนยกเข่าขึ้นลง 3 นาที (3 Minutes Step Up and Down) ..........................44

แบบทดสอบสมรรถภาพทางกาย สำหรับผู้สูงอายุ อายุ 60-69 ปี............................48 ชั่งน้ำ หนัก (Weight)...............................................................................49 วัดส่วนสูง (Height) ...............................................................................50 ดัชนีมวลกาย (Body Mass Index : BMI) ................................................51 แตะมือด้านหลัง (Back Scratch) ............................................................53 ยืน-นั่ง บนเก้าอี้ 30 วินาที (30 Seconds Chair Stand) .............................56 เดินเร็วอ้อมหลัก (Agility Course)...........................................................59 ยืนยกเข่าขึ้นลง 2 นาที (2 Minutes Step Up and Down) ..........................63 ข้อปฏิบัติในการทดสอบสมรรถภาพทางกาย.......................................................67 หลักการในการจัดโปรแกรมการออกกำลังกาย เพื่อพัฒนาสมรรถภาพทางกาย สำหรับผู้สูงอายุ.............................................................................................72 เกณฑ์มาตรฐานรายการดัชนีมวลกาย (กิโลกรัม/ตารางเมตร)............................74 เกณฑ์มาตรฐานรายการนั่งงอตัวไปด้านหน้า (เซนติเมตร) ..................................75 เกณฑ์มาตรฐานรายการยกเข่า ขึ้น-ลง 3 นาที (ครั้ง) .........................................76 เกณฑ์มาตรฐานรายการยกเข่า ขึ้น-ลง 2 นาที (ครั้ง) .........................................77 เกณฑ์มาตรฐานรายการยืน-นั่งบนเก้าอี้ 60 วินาที (ครั้ง) ...................................77 เกณฑ์มาตรฐานรายการยืน-นั่งบนเก้าอี้ 30 วินาที (ครั้ง) ...................................77 เกณฑ์มาตรฐานรายการดันพื้นประยุกต์ 30 วินาที (ครั้ง) ...................................78 เกณฑ์มาตรฐานรายการลุก-นั่ง 60 วินาที (ครั้ง)...............................................79 เกณฑ์มาตรฐานรายการแรงบีบมือ (กิโลกรัมต่อน้ำ หนักตัว) ...............................80 เกณฑ์มาตรฐานรายการแตะมือด้านหลัง มือขวาอยู่บน (เซนติเมตร) ....................81 เกณฑ์มาตรฐานรายการแตะมือด้านหลัง มือซ้ายอยู่บน (เซนติเมตร) ....................81 เกณฑ์มาตรฐานรายการเดินเร็วอ้อมหลัก (วินาที) .............................................81 เอกสารอ้างอิง...............................................................................................82 ผู้จัดทำ ........................................................................................................85 คณะทำ งาน...................................................................................................86

สมรรถภาพทางกาย ความหมายของสมรรถภาพทางกาย (Physical Fitness) สมรรถภาพทางกาย (Physical fitness) หมายถึง สภาวะของ ร่างกายที่อยู่ในสภาพที่ดี เพื่อช่วยให้บุคคลสามารถทำ�งานได้อย่างมี ประสิทธิภาพ ลดอัตราเสี่ยงของปัญหาสุขภาพที่เป็นสาเหตุจากการ ออกกำ�ลังกายสร้างความสมบูรณ์และแข็งแรงของร่างกายในการเข้าร่วม กิจกรรมการออกกำ�ลังกายได้อย่างหลากหลาย บุคคลที่มีสมรรถภาพ ทางกายดีจะสามารถปฏิบัติกิจกรรมต่าง ๆ ในชีวิตประจำ�วัน การออกกำ�ลังกาย การเล่นกีฬา และการแก้ไขสถานการณ์ต่าง ๆ ได้อย่างดี สมรรถภาพทางกาย แบ่งออกเป็น 2 ชนิด คือ สมรรถภาพทางกายที่สัมพันธ์กับสุขภาพ (Health-related physical fitness) และสมรรถภาพทางกายที่สัมพันธ์ กับทักษะ (Skill-related physical fitness) (สุพิตร, 2541) แบบทดสอบและเกณฑ์มาตรฐานสมรรถภาพทางกายของเด็ก เยาวชน และประชาชนไทย 6

สมรรถภาพทางกายที่สัมพันธ์กับสุขภาพ (Health-related physical fitness) สมรรถภาพทางกายที่สัมพันธ์กับสุขภาพ หมายถึง สมรรถภาพทางกาย ที่เกี่ยวข้องกับการพัฒนาสุขภาพและเพิ่มความสามารถในการทำ�งานของ ร่างกาย ซึ่งจะมีส่วนช่วยในการลดปัจจัยเสี่ยงในการเกิดโรคต่าง ๆ ได้ เช่น โรคหลอดเลือดหัวใจอุดตัน โรคความดันโลหิตสูง โรคปวดหลัง ตลอดจนปัญหา ต่าง ๆ ที่เกิดจากการขาดการออกกำ�ลังกาย (สุพิตร, 2541) ซึ่งประกอบด้วย 1. ความแข็งแรงของกล้ามเนื้อ (Muscle Strength) เป็นความสามารถของกล้ามเนื้อหรือกลุ่มกล้ามเนื้อที่ออกแรงด้วย ความพยายามในครั้งหนึ่ง ๆ เพื่อต้านกับแรงต้านทาน ความแข็งแรงของ กล้ามเนื้อจะทำ�ให้เกิดความตึงตัว เพื่อใช้แรงในการดึงหรือยกของต่าง ๆ ความแข็งแรงของกล้ามเนื้อจะช่วยทำ�ให้ร่างกายทรงตัวเป็นรูปร่างขึ้นมาได้ หรือที่เรียกว่า ความแข็งแรงเพื่อรักษาทรวดทรง ซึ่งจะเป็นความสามารถ ของกล้ามเนื้อที่ช่วยให้ร่างกายทรงตัวต้านกับแรงโน้มถ่วงของโลกให้อยู่ได้ โดยไม่ล้ม เป็นความแข็งแรงของกล้ามเนื้อที่ใช้ในการเคลื่อนไหวขั้นพื้นฐาน เช่น การวิ่ง การกระโดด การเขย่ง การกระโจน การกระโดดขาเดียว การ กระโดดสลับเท้า เป็นต้น ความแข็งแรงอีกชนิดหนึ่งของกล้ามเนื้อเรียกว่า ความแข็งแรง เพื่อเคลื่อนไหวในมุมต่าง ๆ ได้แก่ การเคลื่อนไหวแขนและขา ในมุมต่าง ๆ เพื่อเล่นเกมกีฬา การออกกำ�ลังกาย หรือการเคลื่อนไหวใน ชีวิตประจำ�วัน เป็นต้น ความแข็งแรงของกล้ามเนื้อในการเกร็ง เป็นความสามารถ ของร่างกายหรือส่วนใดส่วนหนึ่งของร่างกายในการต้านทานแรงที่มา กระทำ�จากภายนอกโดยไม่ล้มหรือสูญเสียการทรงตัวไป แบบทดสอบและเกณฑ์มาตรฐานสมรรถภาพทางกายของเด็ก เยาวชน และประชาชนไทย 7

2. ความทนทานของกล้ามเนื้อ (Muscle Endurance) เป็นความสามารถของกล้ามเนื้อที่จะรักษาระดับการใช้แรงปานกลาง ได้เป็นเวลานาน โดยการออกแรงที่ทำ�ให้วัตถุเคลื่อนที่ติดต่อกันเป็นเวลา นาน ๆ หรือหลายครั้งติดต่อกัน ความอดทดของกล้ามเนื้อสามารถเพิ่มได้ มากขึ้นโดยการเพิ่มจำ�นวนครั้งในการปฏิบัติกิจกรรม ซึ่งขึ้นอยู่กับปัจจัย เช่น อายุ เพศ ระดับสมรรถภาพทางกาย และชนิดของการออกกำ�ลังกาย 3. ความอ่อนตัว (Flexibility) เป็นความสามารถของข้อต่อต่าง ๆ ของร่างกายที่เคลื่อนไหวได้ เต็มช่วงของการเคลื่อนไหวการพัฒนาด้านความอ่อนตัวทำ�ได้โดยการ ยืดเหยียดกล้ามเนื้อและเอ็นหรือการใช้แรงต้านทานในกล้ามเนื้อและเอ็น ต้องทำ�งานมากขึ้น การยืดเหยียดของกล้ามเนื้อทำ�ได้ทั้งแบบอยู่กับที่หรือ มีการเคลื่อนไหว เพื่อให้ได้ประโยชน์สูงสุดควรใช้การเหยียดของของกล้ามเนื้อ ในลักษณะอยู่กับที่ นั่นคืออวัยวะส่วนแขนและขาหรือลำ�ตัวจะต้องเหยียด จนกว่ากล้ามเนื้อจะรู้สึกตึงและจะต้องอยู่ในท่าเหยียดกล้ามเนื้อในลักษณะนี้ ประมาณ 10-15 วินาที 4. ความอดทนของระบบหัวใจและไหลเวียนเลือด (Cardiovascular Endurance) เป็นความสามารถของหัวใจและหลอดเลือดที่จะลำ�เลียงออกซิเจน และสารอาหารไปยังกล้ามเนื้อที่ใช้ในการออกแรงไปยังกล้ามเนื้อขณะ ทำ�งานให้ทำ�งานได้เป็นระยะเวลานาน และขณะเดียวกันก็นำ�สารอาหารที่ ไม่ต้องการซึ่งเกิดขึ้นภายหลังการทำ�งานของกล้ามเนื้อออกจากกล้ามเนื้อที่ใช้ ในการออกแรง ในการพัฒนาหรือเสริมสร้างจะต้องมีการเคลื่อนไหวร่างกาย โดยใช้ระยะเวลาติดต่อกันประมาณ 10 - 15 นาที ขึ้นไป แบบทดสอบและเกณฑ์มาตรฐานสมรรถภาพทางกายของเด็ก เยาวชน และประชาชนไทย 8

5. องค์ประกอบของร่างกาย (Body Composition) เป็นส่วนต่าง ๆ ที่ประกอบขึ้นเป็นน้ำ�หนักตัวของร่างกาย โดยแบ่งเป็น 2 ส่วน คือ ส่วนที่เป็นไขมัน (Fat mass) และส่วนที่ปราศจากไขมัน (Fat-free mass) เช่น กระดูก กล้ามเนื้อ และแร่ธาตุต่าง ๆ ในร่างกาย โดยทั่วไปองค์ประกอบของร่างกายจะเป็นดัชนีประมาณค่าที่ทำ�ให้ทราบ ถึงร้อยละของน้ำ�หนักที่เป็นส่วนของไขมันที่มีอยู่ในร่างกาย ซึ่งอาจจะหา คำ�ตอบที่เป็นสัดส่วนกันได้ระหว่างไขมันในร่างกายกับน้ำ�หนักของส่วนอื่น ๆ ที่เป็นองค์ประกอบ เช่น ส่วนของกระดูก กล้ามเนื้อ และอวัยวะต่าง ๆ การรักษาองค์ประกอบในร่างกายให้อยู่ในระดับที่เหมาะสมจะช่วยทำ�ให้ลด โอกาสเสี่ยงการเกิดโรคอ้วนซึ่งโรคอ้วนจะเป็นจุดเริ่มต้นของการเป็นโรคที่ เสี่ยงต่ออันตรายต่อไปอีกมาก เช่น โรคหลอดเลือดหัวใจตีบ หัวใจวาย และ โรคเบาหวาน เป็นต้น แบบทดสอบและเกณฑ์มาตรฐานสมรรถภาพทางกายของเด็ก เยาวชน และประชาชนไทย 9

สมรรถภาพทางกายที่สัมพันธ์กับทักษะ (Skill-related physical fitness) สมรรถภาพทางกายที่สัมพันธ์กับทักษะ (Skill-Related Physical Fitness) เป็นสมรรถภาพภาพทางกายที่เกี่ยวข้องในการสนับสนุนให้เกิด ระดับความสามารถและทักษะในการแสดงออกของการเคลื่อนไหว และ การเล่นกีฬามีประสิทธิภาพมากขึ้น ซึ่งนอกจากจะประกอบด้วยสมรรถภาพ ทางกายที่สัมพันธ์กับสุขภาพ ได้แก่ ความแข็งแรงของกล้ามเนื้อ ความทนทาน ของกล้ามเนื้อ ความอ่อนตัว ความอดทนของระบบไหลเวียนเลือด และ องค์ประกอบของร่างกายแล้ว ยังประกอบด้วยสมรรถภาพทางกายในด้าน ต่อไปนี้ คือ (สุพิตร, 2539) 1. ความเร็ว (Speed) หมายถึง ความสามารถ ในการเคลื่อนไหวไปสู่เป้าหมายที่ต้องการโดยใช้ ระยะเวลาสั้นที่สุด ซึ่งกล้ามเนื้อจะต้องออกแรง และหดตัวด้วยความเร็วสูงสุด 2. กำลังของกล้ามเนื้อ (Muscle Power) หมายถึง ความสามารถของกล้ามเนื้อในการทำ�งานโดย การออกแรงสูงสุดในช่วงที่สั้นที่สุด ซึ่งจะต้องมี ความแข็งแรงของกล้ามเนื้อและความเร็วเป็น องค์ประกอบหลัก แบบทดสอบและเกณฑ์มาตรฐานสมรรถภาพทางกายของเด็ก เยาวชน และประชาชนไทย 10

3. ความคล่องแคล่วว่องไว (Agility) หมายถึง ความสามารถในการเปลี่ยนทิศทาง และตำ�แหน่ง ของร่างกายในขณะที่กำ�ลังเคลื่อนไหวโดยใช้ ความเร็วได้อย่างเต็มที่ จัดเป็นสมรรถภาพ ทางกายที่จำ�เป็นในการนำ�ไปสู่การเคลื่อนไหว ขั้นพื้นฐาน สำ�หรับทักษะในการเล่นกีฬาประเภท ต่าง ๆ ให้มีประสิทธิภาพ 4. การทรงตัว (Balance) หมายถึง ความสามารถใน การควบคุมรักษาตำ�แหน่งและท่าทางของร่างกายให้อยู่ใน ลักษณะตามที่ต้องการได้ทั้งขณะที่อยู่กับที่หรือในขณะที่มี การเคลื่อนไหว 5. เวลาปฏิกิริยา (Reaction Time) หมายถึง ระยะเวลาที่เร็วที่สุดที่ร่างกายมีการตอบสนอง หลังจากที่ได้รับการกระตุ้น ซึ่งเป็นความสามารถ ของระบบประสาทเมื่อรับรู้การถูกกระตุ้นแล้ว สามารถสั่งการให้อวัยวะที่ทำ�หน้าที่เกี่ยวข้องกับ การเคลื่อนไหวให้มีการตอบสนองอย่างรวดเร็ว 6. ความสัมพันธ์ระหว่างระบบประสาทและ ระบบกล้ามเนื้อ (Coordination) หมายถึง ความสัมพันธ์ในการทำ�งานของระบบประสาท และระบบกล้ามเนื้อในการที่จะปฏิบัติกิจกรรม ทางกลไกลที่สลับซับซ้อนในเวลาเดียวกัน อย่างราบรื่นและแม่นยำ� แบบทดสอบและเกณฑ์มาตรฐานสมรรถภาพทางกายของเด็ก เยาวชน และประชาชนไทย 11

รายการทดสอบสมรรถภาพทางกายสำหรับประชาชนไทยอายุ 7-69 ปี รายการ ที่องค์ประกอบของ สมรรถภาพทางกาย รายการทดสอบสมรรถภาพทางกาย สำหรับเด็กและเยาวชน อายุ 7-18 ปีสำหรับประชาชนทั่วไป อายุ 19 – 59 ปีสำหรับผู้สูงอายุ อายุ 60 - 69 ปี 1องค์ประกอบของ ร่างกาย (Body Composition)ดัชนีมวลกาย (Body mass index: BMI) - ชั่งน้ำหนัก(Weight) - วัดส่วนสูง(Height)ดัชนีมวลกาย (Body mass index: BMI) - ชั่งน้ำหนัก(Weight) - วัดส่วนสูง(Height)ดัชนีมวลกาย (Body mass index: BMI) - ชั่งน้ำหนัก(Weight) - วัดส่วนสูง(Height) 2ความอ่อนตัว (Flexibility)นั่งงอตัวไปข้างหน้า (Sit and Reach)นั่งงอตัวไปข้างหน้า (Sit and Reach)นั่งงอตัวไปข้างหน้า (Sit and Reach) 3ความแข็งแรงและความ ทนทานของกล้ามเนื้อ (Muscle Strength and Endurance)ดันพื้นประยุกต์ 30 วินาที (30 Seconds Modified Push Ups)แรงบีบมือ (Hand Grip Strength)ลุก-นั่ง 60 วินาที (60 Seconds Sit Ups)ยืน-นั่ง บนเก้าอี้ 60 วินาที (60 Seconds Chair Stand)ยืน-นั่ง บนเก้าอี้ 30 วินาที (30 Seconds Chair Stand) 4ความทนทานของระบบ หัวใจและไหลเวียนเลือด (Cardiovascular Endurance)ยืนยกเข่าขึ้นลง 3 นาที (3 Minutes Step Up and Down)ยืนยกเข่าขึ้นลง 3 นาที (3 Minutes Step Up and Down)ยืนยกเข่าขึ้นลง 2 นาที (2 Minutes Step Up and Down) 5.การทรงตัว (Balance)เดินเร็วอ้อมหลัก (Agility Course) แบบทดสอบและเกณฑ์มาตรฐานสมรรถภาพทางกายของเด็ก เยาวชน และประชาชนไทย 12

แบบทดสอบสมรรถภาพทางกาย สำหรับเด็กและเยาวชน อายุ 7-18 ปี รายการที่ รายการทดสอบ องค์ประกอบที่ต้องการวัดเพื่อ 1 ชั่งน้ำ หนัก (Weight) เพื่อนำ ไปประเมินสัดส่วนของร่างกาย ในส่วนของดัชนีมวลกาย (Body mass index: BMI) 2 วัดส่วนสูง (Height) เพื่อนำ ไปประเมินสัดส่วนของร่างกาย ในส่วนของดัชนีมวลกาย (Body mass index: BMI) 3 นั่งงอตัวไปข้างหน้า (Sit and Reach) เพื่อตรวจประเมินความอ่อนตัวของ ข้อไหล่ หลัง ข้อสะโพก และกล้ามเนื้อ ต้นขาด้านหลัง 4 ดันพื้นประยุกต์ 30 วินาที (30 Seconds Modified Push Ups) เพื่อตรวจประเมินความแข็งแรงและ ความอดทนของกล้ามเนื้อแขนและ กล้ามเนื้อส่วนบนของร่างกาย 5 ลุก-นั่ง 60 วินาที (60 Seconds Sit Ups) เพื่อตรวจประเมินความแข็งแรงและ ความอดทนของกล้ามเนื้อท้อง 6 ยืนยกเข่าขึ้นลง 3 นาที (3 Minutes Step Up and Down) เพื่อตรวจประเมินความอดทนของ ระบบหัวใจและไหลเวียนเลือด ประกอบด้วยรายการทดสอบจำ�นวน 6 รายการ ดังนี้ คือ แบบทดสอบและเกณฑ์มาตรฐานสมรรถภาพทางกายของเด็ก เยาวชน และประชาชนไทย 13

ชั่งน้ำหนัก (Weight) วัตถุประสงค์ อุปกรณ์ที่ใช้ในการทดสอบ วิธีการปฏิบัติ ระเบียบการทดสอบ การบันทึกผลการทดสอบ เพื่อประเมินน้ำ�หนักของร่างกาย สำ�หรับนำ�ไปคำ�นวณสัดส่วน ร่างกายในส่วนของดัชนีมวลกาย (Body Mass Index: BMI) เครื่องชั่งน้ำ�หนัก 1 ให้ผู้รับการทดสอบถอดรองเท้า และ สวมเสื้อผ้าที่เบาที่สุดและนำ�สิ่งของต่าง ๆ ที่อาจจะทำ�ให้น้ำ�หนักเพิ่มขึ้นออกจาก กระเป๋าเสื้อและกางเกง 2 ทำ�การชั่งน้ำ�หนักของผู้รับการทดสอบ ไม่ทำ�การชั่งน้ำ�หนักหลังจาก รับประทานอาหารอิ่มใหม่ ๆ บันทึกหน่วยของน้ำ�หนักเป็นกิโลกรัม แบบทดสอบและเกณฑ์มาตรฐานสมรรถภาพทางกายของเด็ก เยาวชน และประชาชนไทย 14

วัดส่วนสูง (Height) วัตถุประสงค์ อุปกรณ์ที่ใช้ในการทดสอบ วิธีการปฏิบัติ การบันทึกผลการทดสอบ เพื่อประเมินส่วนสูงของร่างกาย สำ�หรับ นำ�ไปคำ�นวณสัดส่วนร่างกายในส่วนของ ดัชนีมวลกาย (Body Mass Index: BMI) เครื่องวัดส่วนสูง 1 ให้ผู้รับการทดสอบถอดรองเท้า 2 ทำ�การวัดส่วนสูงของผู้รับการทดสอบ ในท่ายืนตรง บันทึกหน่วยของส่วนสูงเป็นเมตร แบบทดสอบและเกณฑ์มาตรฐานสมรรถภาพทางกายของเด็ก เยาวชน และประชาชนไทย 15

ดัชนีมวลกาย (Body Mass Index : BMI) วัตถุประสงค์ อุปกรณ์ที่ใช้ในการทดสอบ คุณภาพของรายการทดสอบ เพื่อประเมินองค์ประกอบของ ร่างกายในด้านความเหมาะสม ของสัดส่วนของร่างกาย ระหว่าง น้ำ�หนักกับส่วนสูง 1. เครื่องชั่งน้ำ�หนัก 2. เครื่องวัดส่วนสูง 3. เครื่องคิดเลข ค่าความเชื่อมั่น 0.96 ค่าความเที่ยงตรง 0.89 แบบทดสอบและเกณฑ์มาตรฐานสมรรถภาพทางกายของเด็ก เยาวชน และประชาชนไทย 16

วิธีการปฏิบัติ ระเบียบการทดสอบ การบันทึกผลการทดสอบ 1 ให้ทำ�การชั่งน้ำ�หนักของผู้รับการทดสอบเป็นกิโลกรัม และวัดส่วนสูง ของผู้รับการทดสอบเป็นเมตร 2 นำ�น้ำ�หนักและส่วนสูงมาคำ�นวณหาค่าดัชนีมวลกาย โดยนำ� ค่าน้ำ�หนักที่ชั่งได้เป็นกิโลกรัม หารด้วยส่วนสูงที่วัดได้เป็นเมตร ยกกำ�ลังสอง (เมตร2 ) ในการชั่งน้ำ�หนักและวัดส่วนสูง ให้ผู้รับการทดสอบถอดรองเท้า และ สวมชุดที่เบาที่สุด ค่าดัชนีมวลกายมีหน่วยเป็น กิโลกรัม/ตารางเมตร ได้มาจากการ ชั่งน้ำ�หนักตัวและวัดส่วนสูงของผู้รับการทดสอบ แล้วนำ�ค่าน้ำ�หนักตัว ที่บันทึกค่าเป็นกิโลกรัม แสะส่วนสูงที่บันทึกค่าเป็นเมตร มาแปลงเป็น ค่าดัชนีมวลกาย จากสมการต่อไปนี้ ตัวอย่าง เช่น ผู้รับการทดสอบมีน้ำ�หนักตัว 50 กิโลกรัม มีส่วนสูง 1.50 เมตร ค่าดัชนีมวลกาย (BMI) = 50/1.502 = 50/2.25 = 22.22 กิโลกรัม/ตารางเมตร ดัชนีมวลกาย (BMI) =น้ำ�หนักตัว (กิโลกรัม) ส่วนสูง (เมตร)2 แบบทดสอบและเกณฑ์มาตรฐานสมรรถภาพทางกายของเด็ก เยาวชน และประชาชนไทย 17

นั่งงอตัวไปข้างหน้า (Sit and Reach) วัตถุประสงค์ อุปกรณ์ที่ใช้ในการทดสอบ คุณภาพของรายการทดสอบ วิธีการปฏิบัติ เพื่อประเมินความอ่อนตัวของ ข้อไหล่ หลัง ข้อสะโพก และ กล้ามเนื้อต้นขาด้านหลัง กล่องเครื่องมือวัดความอ่อนตัว ขนาดสูง 30 เซนติเมตร มีสเกล ของระยะทางตั้งแต่ ค่าลบ ถึง ค่าบวก เป็นเซนติเมตร ค่าความเชื่อมั่น 0.95 ค่าความเที่ยงตรง 1.00 1 ให้ผู้รับการทดสอบยืดเหยียดกล้ามเนื้อแขน ขา และหลัง (ก่อนทดสอบให้ถอดรองเท้า) 2 ผู้รับการทดสอบนั่งตัวตรง เหยียดขาตรงไปข้างหน้าให้ เข่าตึง ฝ่าเท้าทั้งสองข้างตั้งขึ้นในแนวตรงและให้ฝ่าเท้า วางราบชิดติดกับผนังกล่องวัดความอ่อนตัว ฝ่าเท้าวาง ห่างกันเท่ากับความกว้างของช่วงสะโพกของผู้รับการ ทดสอบ แบบทดสอบและเกณฑ์มาตรฐานสมรรถภาพทางกายของเด็ก เยาวชน และประชาชนไทย 18

3 เมื่อได้ยินสัญญาณ “เริ่ม” ให้ผู้รับการทดสอบยกแขนทั้ง 2 ข้างขึ้น ในท่าข้อศอกเหยียดตรงและคว่ำ�มือให้ฝ่ามือทั้งสองข้างวางคว่ำ�ซ้อนทับกัน พอดี แล้วยื่นแขนตรงไปข้างหน้า ให้ผู้รับการทดสอบค่อย ๆ ก้มลำ�ตัวไปข้างหน้า พร้อมกับเหยียดแขนที่มือคว่ำ�ซ้อนทับกัน ไปวางไว้บนกล่องวัดความอ่อนตัว ให้ได้ไกลที่สุดจนไม่สามารถก้มลำ�ตัวลงไปได้อีก ให้ก้มตัวค้างไว้ 3 วินาที แล้วกลับมาสู่ท่านั่งตัวตรง ทำ�การทดสอบจำ�นวน 2 ครั้งติดต่อกัน แบบทดสอบและเกณฑ์มาตรฐานสมรรถภาพทางกายของเด็ก เยาวชน และประชาชนไทย 19

ระเบียบการทดสอบ การบันทึกผลการทดสอบ ในการทดสอบจะต้องถอดรองเท้า ทั้งนี้การทดสอบจะไม่สมบูรณ์และ ต้องทำ�การทดสอบใหม่ในกรณีที่เกิดเหตุการณ์ต่อไปนี้ 1 บันทึกระยะทางที่ทำ�ได้เป็นเซนติเมตร โดยบันทึกค่าที่ดีที่สุดจาก การทดสอบ 2 ครั้ง 2 การบันทึกกรณีที่เศษของจุดทศนิยมมีค่าตั้งแต่ 0.5 เซนติเมตร ขึ้นไปหรือมากกว่า เช่น วัดค่าได้ 15.5 เซนติเมตร หรือ 15.7 เซนติเมตร ให้บันทึกผลการทดสอบเป็น 16.0 เซนติเมตร และในกรณี เศษของจุดทศนิยมมีค่าตั้งแต่ 0.5 เซนติเมตร ลงมาหรือน้อยกว่าไป เช่น วัดค่าได้ 15.3 เซนติเมตร หรือ 15.4 เซนติเมตร ให้บันทึก ผลการทดสอบเป็น 15.0 เซนติเมตร 1 มีการงอเข่าในขณะที่ก้มลำ�ตัวเพื่อยื่นแขนไปข้างหน้าให้ได้ ไกลที่สุด 2 มีการโยกตัวตัวช่วยขณะที่ก้มลำ�ตัวลง 3 นิ้วกลางของมือทั้งสองข้างไม่อยู่ในตำ�แหน่งที่เท่ากัน แบบทดสอบและเกณฑ์มาตรฐานสมรรถภาพทางกายของเด็ก เยาวชน และประชาชนไทย 20

(30 Seconds Modified Push Ups) ดันพื้นประยุกต์ 30 วินาที วัตถุประสงค์ อุปกรณ์ที่ใช้ในการทดสอบ คุณภาพของรายการทดสอบ เพื่อประเมินความแข็งแรงและความอดทนของกล้ามเนื้อแขนและ กล้ามเนื้อส่วนบนของร่างกาย 1. เบาะฟองน้ำ� หรือโฟมรองพื้น 2. นาฬิกาจับเวลา 1/100 วินาที ค่าความเชื่อมั่น 0.95 ค่าความเที่ยงตรง 1.00 วิธีการปฏิบัติ 1 ให้ผู้รับการทดสอบนอนคว่ำ�ลำ�ตัวเหยียดตรงบนเบาะฟองน้ำ�หรือ เบาะรองอื่น ๆ ไขว้ขาเกี่ยวกันแล้วงอขึ้นประมาณ 90 องศา 2 ฝ่ามือทั้งสองข้างวางคว่ำ�ราบกับพื้นในระดับเดียวกับหัวไหล่ ให้ปลายนิ้วชี้ตรงไปข้างหน้า โดยให้ฝ่ามือทั้งสองข้างห่างกันเท่ากับ ช่วงไหล่ ข้อศอกงอแนบอยู่ข้างลำ�ตัว (ไม่ควรให้มือทั้งสองวางเลยไหล่ ขึ้นไปจะส่งผลต่อการยกและยุบลำ�ตัวขึ้นลงในขณะทำ�การทดสอบ) แบบทดสอบและเกณฑ์มาตรฐานสมรรถภาพทางกายของเด็ก เยาวชน และประชาชนไทย 21

แบบทดสอบและเกณฑ์มาตรฐานสมรรถภาพทางกายของเด็ก เยาวชน และประชาชนไทย 22

ระเบียบการทดสอบ การบันทึกคะแนน 1 ผู้ทดสอบจะต้องสังเกตลำ�ตัวของผู้เข้ารับการทดสอบ ต้องให้ เหยียดตรงเป็นแนวเดียวกับสะโพก และต้นขา แขนทั้งสองอยู่ในท่า เหยียดขึ้นให้ตึงก่อนจะยุบข้อศอกให้งอ เพื่อการดันพื้นขึ้น-ลง 2 เข่าทั้งสองข้างของผู้รับการทดสอบจะต้องชิดติดกัน (หน้าขา ส่วนบนต้องไม่สัมผัสพื้นและลำ�ตัวต้องไม่แอ่น) และงอเข่า ยกปลายเท้าขึ้น ให้ลอยพ้นพื้นและไขว้กันอยู่ตลอดเวลา 3 ในขณะที่ยุบข้อศอกลงดันพื้น บริเวณหน้าอกของผู้เข้ารับการ ทดสอบจะต้องลดต่ำ�ลงจนต้นแขนทั้งสองข้างขนานกับพื้น และลำ�ตัว จะต้องตรงตลอดเวลา 4 ผู้เข้ารับการทดสอบสามารถหยุดพักระหว่างการทดสอบและ สามารถปฏิบัติต่อได้ตามเวลาที่เหลือ บันทึกจำ�นวนครั้งที่ทำ�ได้อย่างถูกต้องภายในเวลา 30 วินาที โดยให้ ผู้เข้ารับการทดสอบปฏิบัติเพียงครั้งเดียว 3 ในขณะเตรียมพร้อมที่จะปฏิบัติ ให้ผู้รับการทดสอบออกแรงดันพื้น ยกลำ�ตัวขึ้นโดยหัวเข่าติดพื้นและให้แขนทั้งสองเหยียดตึง ตั้งตรงกับพื้น ลำ�ตัวเหยียดตรงเป็นแนวเดียวกับสะโพกและต้นขา เข่าทั้งสองข้างชิดติดกัน ใช้เป็นจุดหมุนของการเคลื่อนไหว ขณะทำ�การทดสอบ สะโพกและต้นขาให้ ยกขึ้นทำ�มุมประมาณ 45 องศากับพื้น โดยให้เป็นแนวเส้นตรงกับลำ�ตัว 4 เมื่อได้ยินสัญญาณ “เริ่ม” ให้ผู้รับการทดสอบยุบข้อศอกลงให้ข้อศอก ทั้งสองข้างงอทำ�มุม 90 องศา ในขณะที่แขนท่อนบนขนานกับพื้น แล้วให้ เหยียดศอกและดันลำ�ตัวกลับขึ้นไปเหยียดตรงอยู่ในท่าเดิม นับเป็น 1 ครั้ง ปฏิบัติต่อเนื่องกันจนครบ 30 วินาที โดยให้ผู้รับการทดสอบพยายามทำ�ให้ ได้จำ�นวนครั้งมากที่สุด แบบทดสอบและเกณฑ์มาตรฐานสมรรถภาพทางกายของเด็ก เยาวชน และประชาชนไทย 23

ลุก-นั่ง 60 วินาที (60 Seconds Sit Ups) วัตถุประสงค์ อุปกรณ์ที่ใช้ในการทดสอบ คุณภาพของรายการทดสอบ วิธีการปฏิบัติ เพื่อประเมินความแข็งแรงและความอดทนของกล้ามเนื้อท้อง 1. เบาะฟองน้ำ� หรือโฟมรองพื้น 2. นาฬิกาจับเวลา 1/100 วินาที ค่าความเชื่อมั่น 0.89 ค่าความเที่ยงตรง 0.92 1 ให้ผู้เข้ารับการทดสอบนอนหงาย ชันเข่าขึ้นให้เข่าทั้งสองงอเป็น มุมประมาณ 90 องศา ฝ่าเท้าทั้งสองข้างวางราบกับพื้นโดยวางชิดกัน ให้ส้นเท้าทั้งสองข้างวางเป็นเส้นตรงในแนวระดับเดียวกัน แขนทั้งสอง เหยียดตรง ในท่าคว่ำ�มือวางแนบไว้ข้างลำ�ตัว 2 ให้ผู้ช่วยทดสอบนั่งอยู่ที่ปลายเท้าของผู้รับการทดสอบ และใช้เข่า ทั้งสองวางแนบชิดกับเท้าทั้งสองของผู้เข้ารับทดสอบ ใช้มือทั้งสองจับ ยึดไว้ที่บริเวณใต้ข้อพับเข่าของผู้รับการทดสอบเพื่อป้องกันไม่ให้ลำ�ตัว ขา และเท้าเคลื่อนที่ แบบทดสอบและเกณฑ์มาตรฐานสมรรถภาพทางกายของเด็ก เยาวชน และประชาชนไทย 24

3 เมื่อได้ยินสัญญาณ “เริ่ม” ให้ผู้รับการทดสอบยกลำ�ตัวขึ้นเคลื่อนไปสู่ ท่านั่งก้มลำ�ตัว พร้อมกับยกแขนทั้งสองข้างเหยียดตรงไปข้างหน้าให้ปลาย นิ้วมือไปแตะที่เส้นตรงที่อยู่ในแนวระดับเดียวกับส้นเท้าทั้งสองข้าง แล้ว นอนลงกลับสู่ ท่าเริ่มต้น ให้สะบักทั้งสองข้างแตะพื้น นับเป็น 1 ครั้ง ปฏิบัติ ต่อเนื่องกันจนครบเวลา 60 วินาที โดยให้ผู้รับการทดสอบพยายามทำ�ให้ ได้จำ�นวนครั้งมากที่สุด แบบทดสอบและเกณฑ์มาตรฐานสมรรถภาพทางกายของเด็ก เยาวชน และประชาชนไทย 25

ระเบียบการทดสอบ การบันทึกคะแนน ในการทดสอบจะไม่นับจำ�นวนครั้งในกรณีต่อไปนี้ 1 มือทั้งสองไม่ได้วางแตะที่พื้นข้างลำ�ตัว เหมือนกับท่าเริ่มต้น 2 ในขณะกลับลงไปสู่ท่าเริ่มต้น สะบักทั้งสองข้างไม่แตะพื้น 3 ปลายนิ้วมือทั้งสองข้างยื่นไปแตะไม่ถึงเส้นที่อยู่แนวเดียวกับระดับ ส้นเท้าได้ 4 ผู้รับการทดสอบใช้มือในการช่วยยกตัวขึ้น เช่น ใช้มือดึงหรือเกี่ยว ส่วนต่าง ๆ ของร่างกายหรือกางเกงที่สวมใส หรือใช้ส่วนใดส่วนหนึ่ง ของแขนดันพื้น เพื่อช่วยในการยกลำ�ตัวขึ้น บันทึกจำ�นวนครั้งที่ทำ�ได้อย่างถูกต้องภายในเวลา 60 วินาที โดยให้ ผู้รับการทดสอบปฏิบัติเพียงครั้งเดียว 4 ผู้รับการทดสอบสามารถหยุดพักระหว่างการทดสอบและสามารถ ปฏิบัติต่อได้ตามเวลาที่เหลือผลการทดสอบให้นับจำ�นวนครั้งที่ทำ�ได้ อย่างถูกต้องต่อเนื่อง แบบทดสอบและเกณฑ์มาตรฐานสมรรถภาพทางกายของเด็ก เยาวชน และประชาชนไทย 26

(3 Minutes Step Up and Down) ยืนยกเข่าขึ้นลง 3 นาที วัตถุประสงค์ อุปกรณ์ที่ใช้ในการทดสอบ คุณภาพของรายการทดสอบ เพื่อประเมินความอดทนของระบบหัวใจ และไหลเวียนเลือด 1. นาฬิกาจับเวลา 1/100 วินาที 2. ยางหรือเชือกยาว สำ�หรับกำ�หนดระยะความสูงของการยกเข่า ค่าความเชื่อมั่น 0.89 ค่าความเที่ยงตรง 0.88 วิธีการปฏิบัติ 1 ให้ผู้รับการทดสอบ เตรียมพร้อมในท่ายืนตรง เ ท้า ส อ ง ข้าง ห่าง กั น เท่ากับความกว้างของ ช่วงสะโพกของผู้รับการ ทดสอบ ให้มือทั้งสองข้าง ท้าวจับไว้ที่เอว แบบทดสอบและเกณฑ์มาตรฐานสมรรถภาพทางกายของเด็ก เยาวชน และประชาชนไทย 27

ยกเข่าขึ้นสูงจนแตะกับ ยางหรือเชือกที่ขึงไว้ แบบทดสอบและเกณฑ์มาตรฐานสมรรถภาพทางกายของเด็ก เยาวชน และประชาชนไทย 28

ระเบียบการทดสอบ การบันทึกคะแนน การทดสอบไม่สมบูรณ์ในกรณีดังต่อไปนี้ 1 ผู้รับการทดสอบยกเข่าแต่ละข้างสูงไม่ถึงระดับแนวยางเส้นหรือ เชือกที่ขึงกำ�หนดไว้ 2 ผู้เข้ารับการทดสอบใช้การวิ่งยกเข่าสูงแทน บันทึกจำ�นวนครั้งที่สามารถยกเข่าถึงระดับความสูงที่กำ�หนดให้ ภายในเวลา 3 นาที โดยนับจำ�นวนครั้งจากขาที่ยกทีหลังสัมผัสพื้น ให้ผู้รับการทดสอบปฏิบัติเพียงครั้งเดียว 2 กำ�หนดความสูงสำ�หรับการยกเข่าของผู้รับการทดสอบแต่ละคน โดย กำ�หนดให้ผู้เข้ารับการทดสอบยกเข่าขึ้นสูงให้ต้นขาขนานกับระดับพื้น (เข่างอทำ�มุมกับสะโพก 90 องศา) ให้ใช้ยางเส้นหรือเชือกขึงไว้เพื่อเป็น จุดอ้างอิงระดับความสูงสำ�หรับการยกเข่าในแต่ละครั้ง 3 เมื่อได้ยินสัญญาณ “เริ่ม” ให้ผู้รับการทดสอบยกเข่าขึ้นสูงจนแตะกับ ยางที่ขึงไว้ (ต้นขาขนานกับระดับพื้น กึ่งกลางต้นขาสัมผัสกับแนวยางเส้น หรือเชือกที่ขึงไว้) แล้ววางลง สลับกับการยกขาอีกข้างขึ้น ปฏิบัติ เช่นเดียวกัน นับเป็น 1 ครั้ง ให้ยกเข่าขึ้น-ลงสลับขวา-ซ้ายอยู่กับที่ (ห้ามวิ่ง) ปฏิบัติต่อเนื่องกันไปจนครบ 3 นาที โดยให้ผู้เข้ารับการทดสอบพยายาม ยกให้ได้จำ�นวนครั้งมากที่สุดเท่าที่จะทำ�ได้ 4 หากผู้เข้ารับการทดสอบมีอาการเหนื่อย สามารถหยุดพักระหว่าง การทดสอบเมื่อหายเหนื่อยแล้วสามารถปฏิบัติการทดสอบได้ต่อตามเวลา ที่เหลือ ผลของการทดสอบให้นับจำ�นวนครั้งที่ทำ�ได้อย่างถูกต้องต่อเนื่อง แบบทดสอบและเกณฑ์มาตรฐานสมรรถภาพทางกายของเด็ก เยาวชน และประชาชนไทย 29

แบบทดสอบและเกณฑ์มาตรฐานสมรรถภาพทางกายของเด็ก เยาวชน และประชาชนไทย 30

แบบทดสอบสมรรถภาพทางกาย สำหรับประชาชนทั่วไป อายุ 19-59 ปี รายการที่ รายการทดสอบ องค์ประกอบที่ต้องการวัดเพื่อ 1 ชั่งน้ำ หนัก (Weight) เพื่อนำ ไปประเมินสัดส่วนของร่างกาย ในส่วนของดัชนีมวลกาย (Body mass index: BMI) 2 วัดส่วนสูง (Height) เพื่อนำ ไปประเมินสัดส่วนของร่างกาย ในส่วนของดัชนีมวลกาย (Body mass index: BMI) 3 นั่งงอตัวไปข้างหน้า (Sit and Reach) เพื่อตรวจประเมินความอ่อนตัวของ ข้อไหล่ หลัง ข้อสะโพก และกล้ามเนื้อ ต้นขาด้านหลัง 4 แรงบีบมือ (Grip Strength) เพื่อตรวจประเมินความแข็งแรงของ กล้ามเนื้อมือและแขนท่อนล่าง 5 ยืน-นั่งบนเก้าอี้ 60 วินาที (60 Seconds Chair Stand) เพื่อตรวจประเมินความแข็งแรงและ ความอดทนของกล้ามเนื้อขา 6 ยืนยกเข่าขึ้นลง 3 นาที (3 Minutes Step Up and Down) เพื่อตรวจประเมินความอดทนของ ระบบหัวใจและไหลเวียนเลือด ประกอบด้วยรายการทดสอบจำ�นวน 6 รายการ ดังนี้ คือ แบบทดสอบและเกณฑ์มาตรฐานสมรรถภาพทางกายของเด็ก เยาวชน และประชาชนไทย 31

ชั่งน้ำหนัก (Weight) วัตถุประสงค์ อุปกรณ์ที่ใช้ในการทดสอบ วิธีการปฏิบัติ ระเบียบการทดสอบ การบันทึกผลการทดสอบ เพื่อประเมินน้ำ�หนักของร่างกาย สำ�หรับนำ�ไปคำ�นวณสัดส่วนร่างกาย ในส่วนของดัชนีมวลกาย (Body Mass Index: BMI) เครื่องชั่งน้ำ�หนัก 1 ให้ผู้รับการทดสอบถอดรองเท้า และ สวมเสื้อผ้าที่เบาที่สุดและนำ�สิ่งของต่างๆ ที่อาจจะทำ�ให้น้ำ�หนักเพิ่มขึ้นออกจาก กระเป๋าเสื้อและกางเกง 2 ทำ�การชั่งน้ำ�หนักของผู้รับการทดสอบ ไม่ทำ�การชั่งน้ำ�หนักหลังจากรับประทาน อาหารอิ่มใหม่ ๆ บันทึกหน่วยของน้ำ�หนักเป็นกิโลกรัม แบบทดสอบและเกณฑ์มาตรฐานสมรรถภาพทางกายของเด็ก เยาวชน และประชาชนไทย 32

วัดส่วนสูง (Height) วัตถุประสงค์ อุปกรณ์ที่ใช้ในการทดสอบ วิธีการปฏิบัติ การบันทึกผลการทดสอบ เพื่อประเมินส่วนสูงของ ร่างกาย สำ�หรับนำ�ไป คำ�นวณสัดส่วนร่างกาย ในส่วนของดัชนีมวลกาย (Body Mass Index: BMI) เครื่องวัดส่วนสูง 1 ให้ผู้รับการทดสอบถอดรองเท้า 2 ทำ�การวัดส่วนสูงของผู้รับการทดสอบ ในท่ายืนตรง บันทึกหน่วยของส่วนสูงเป็นเมตร แบบทดสอบและเกณฑ์มาตรฐานสมรรถภาพทางกายของเด็ก เยาวชน และประชาชนไทย 33

ดัชนีมวลกาย (Body Mass Index : BMI) วัตถุประสงค์ อุปกรณ์ที่ใช้ในการทดสอบ คุณภาพของรายการทดสอบ เพื่อประเมินองค์ประกอบของ ร่างกายในด้านความเหมาะสม ของสัดส่วนของร่างกาย ระหว่าง น้ำ�หนักกับส่วนสูง 1. เครื่องชั่งน้ำ�หนัก 2. เครื่องวัดส่วนสูง 3. เครื่องคิดเลข ค่าความเชื่อมั่น 0.96 ค่าความเที่ยงตรง 0.89 แบบทดสอบและเกณฑ์มาตรฐานสมรรถภาพทางกายของเด็ก เยาวชน และประชาชนไทย 34

วิธีการปฏิบัติ ระเบียบการทดสอบ การบันทึกผลการทดสอบ 1 ให้ทำ�การชั่งน้ำ�หนักของผู้รับการทดสอบเป็นกิโลกรัม และ วัดส่วนสูงของผู้รับการทดสอบเป็นเมตร 2 นำ�น้ำ�หนักและส่วนสูงมาคำ�นวณหาค่าดัชนีมวลกาย โดยนำ� ค่าน้ำ�หนักที่ชั่งได้เป็นกิโลกรัม หารด้วยส่วนสูงที่วัดได้เป็นเมตร ยกกำ�ลังสอง (เมตร2 ) ในการชั่งน้ำ�หนักและวัดส่วนสูง ให้ผู้รับการทดสอบถอดรองเท้า และ สวมชุดที่เบาที่สุด ค่าดัชนีมวลกายมีหน่วยเป็น กิโลกรัม/ตารางเมตร ได้มาจากการ ชั่งน้ำ�หนักตัวและวัดส่วนสูงของผู้รับการทดสอบ แล้วนำ�ค่าน้ำ�หนักตัว ที่บันทึกค่าเป็นกิโลกรัม แสะส่วนสูงที่บันทึกค่าเป็นเมตร มาแปลงเป็น ค่าดัชนีมวลกาย จากสมการต่อไปนี้ ตัวอย่าง เช่น ผู้รับการทดสอบมีน้ำ�หนักตัว 50 กิโลกรัม มีส่วนสูง 1.50 เมตร ค่าดัชนีมวลกาย (BMI) = 50/1.502 = 50/2.25 = 22.22 กิโลกรัม/ตารางเมตร ดัชนีมวลกาย (BMI) =น้ำ�หนักตัว (กิโลกรัม) ส่วนสูง (เมตร)2 แบบทดสอบและเกณฑ์มาตรฐานสมรรถภาพทางกายของเด็ก เยาวชน และประชาชนไทย 35

นั่งงอตัวไปข้างหน้า (Sit and Reach) วัตถุประสงค์ อุปกรณ์ที่ใช้ในการทดสอบ คุณภาพของรายการทดสอบ วิธีการปฏิบัติ เพื่อประเมินความอ่อนตัวของ ข้อไหล่ หลัง ข้อสะโพก และ กล้ามเนื้อต้นขาด้านหลัง กล่องเครื่องมือวัดความอ่อนตัว ขนาดสูง 30 เซนติเมตร มีสเกล ของระยะทางตั้งแต่ ค่าลบ ถึง ค่าบวก เป็นเซนติเมตร ค่าความเชื่อมั่น 0.95 ค่าความเที่ยงตรง 1.00 1 ให้ผู้รับการทดสอบยืดเหยียดกล้ามเนื้อแขน ขา และหลัง (ก่อนทดสอบให้ถอดรองเท้า) 2 ผู้รับการทดสอบนั่งตัวตรง เหยียดขาตรงไปข้างหน้า ให้เข่าตึง ฝ่าเท้าทั้งสองข้างตั้งขึ้นในแนวตรงและให้ ฝ่าเท้าวางราบชิดติดกับผนังกล่องวัดความอ่อนตัว ฝ่าเท้าวางห่างกันเท่ากับความกว้างของช่วงสะโพกของ ผู้รับการทดสอบ แบบทดสอบและเกณฑ์มาตรฐานสมรรถภาพทางกายของเด็ก เยาวชน และประชาชนไทย 36

3 เมื่อได้ยินสัญญาณ “เริ่ม” ให้ผู้รับการทดสอบยกแขนทั้ง 2 ข้างขึ้น ในท่าข้อศอกเหยียดตรงและคว่ำ�มือให้ฝ่ามือทั้งสองข้างวางคว่ำ�ซ้อนทับกัน พอดี แล้วยื่นแขนตรงไปข้างหน้า ให้ผู้รับการทดสอบค่อย ๆ ก้มลำ�ตัวไปข้างหน้า พร้อมกับเหยียดแขนที่มือคว่ำ�ซ้อนทับกัน ไปวางไว้บนกล่องวัดความอ่อนตัว ให้ได้ไกลที่สุดจนไม่สามารถก้มลำ�ตัวลงไปได้อีก ให้ก้มตัวค้างไว้ 3 วินาที แล้วกลับมาสู่ท่านั่งตัวตรง ทำ�การทดสอบจำ�นวน 2 ครั้งติดต่อกัน แบบทดสอบและเกณฑ์มาตรฐานสมรรถภาพทางกายของเด็ก เยาวชน และประชาชนไทย 37

ระเบียบการทดสอบ การบันทึกผลการทดสอบ ในการทดสอบจะต้องถอดรองเท้า ทั้งนี้การทดสอบจะไม่สมบูรณ์และ ต้องทำ�การทดสอบใหม่ในกรณีที่เกิดเหตุการณ์ต่อไปนี้ 1 บันทึกระยะทางที่ทำ�ได้เป็นเซนติเมตร โดยบันทึกค่าที่ดีที่สุดจาก การทดสอบ 2 ครั้ง 2 การบันทึกกรณีที่เศษของจุดทศนิยมมีค่าตั้งแต่ 0.5 เซนติเมตร ขึ้นไปหรือมากกว่า เช่น วัดค่าได้ 15.5 เซนติเมตร หรือ 15.7 เซนติเมตร ให้บันทึกผลการทดสอบเป็น 16.0 เซนติเมตร และในกรณี เศษของจุดทศนิยมมีค่าตั้งแต่ 0.5 เซนติเมตร ลงมาหรือน้อยกว่าไป เช่น วัดค่าได้ 15.3 เซนติเมตร หรือ 15.4 เซนติเมตร ให้บันทึก ผลการทดสอบเป็น 15.0 เซนติเมตร 1 มีการงอเข่าในขณะที่ก้มลำ�ตัวเพื่อยื่นแขนไปข้างหน้าให้ได้ ไกลที่สุด 2 มีการโยกตัวตัวช่วยขณะที่ก้มลำ�ตัวลง 3 นิ้วกลางของมือทั้งสองข้างไม่อยู่ในตำ�แหน่งที่เท่ากัน แบบทดสอบและเกณฑ์มาตรฐานสมรรถภาพทางกายของเด็ก เยาวชน และประชาชนไทย 38

แรงบีบมือ (Grip Strength) วัตถุประสงค์ อุปกรณ์ที่ใช้ในการทดสอบ คุณภาพของรายการทดสอบ วิธีการปฏิบัติ เพื่อประเมินความแข็งแรงของ กล้ามเนื้อแขน เครื่องวัดแรงบีบมือ (Hand Grip Dynamometer) ค่าความเชื่อมั่น 0.89 ค่าความเที่ยงตรง 0.92 1 ให้ผู้รับการทดสอบยืนลำ�ตัวตรง เหยียดแขนทั้งสองข้างไว้ข้างลำ�ตัว ทำ�การทดสอบในแขนข้างที่ถนัด โดยให้ข้อศอกเหยียดตึง แขนวางแนบ ข้างลำ�ตัวในท่าคว่ำ�มือ 2 ให้ผู้รับการทดสอบถือเครื่องวัดแรงบีบมือโดยใช้นิ้วทั้ง 4 นิ้ว จับที่ คานสำ�หรับบีบเครื่องมือ นิ้วหัวแม่มือจับที่คานบน และสอบถาม ผู้เข้ารับการทดสอบเกี่ยวกับระยะของความห่างของนิ้วว่ามีระยะ ความห่างพอดีหรือถนัดหรือไม่ ถ้าระยะไม่พอดีหรือไม่ถนัด ให้ปรับ แกนเลื่อนของเครื่องวัดแรงบีบมือให้พอดีกับนิ้วมือข้อที่ 2 แล้วกางแขน ออกจากลำ�ตัวด้านข้างประมาณ 15 องศา เมื่อผู้ทดสอบให้สัญญาณ “เริ่ม” ให้ออกแรงบีบเครื่องวัดแรงบีบมือให้แรงมากที่สุด แล้วปล่อย แบบทดสอบและเกณฑ์มาตรฐานสมรรถภาพทางกายของเด็ก เยาวชน และประชาชนไทย 39

การบันทึกคะแนน วัดแรงบีบมือที่ได้เป็นกิโลกรัม โดยให้ปฏิบัติจำ�นวน 2 ครั้ง โดยเมื่อ บีบครั้งแรกแล้วให้ผู้เข้ารับการทดสอบพักประมาณ 20-30 วินาทีแล้ว จึงให้บีบครั้งที่สอง และบันทึกผลการทดสอบของครั้งที่บีบมือได้แรง มากที่สุด แล้วนำ�ค่าที่บีบได้มาหารด้วยน้ำ�หนักตัว บันทึกค่าแรงบีบมือ เป็นกิโลกรัม/น้ำ�หนักตัว แบบทดสอบและเกณฑ์มาตรฐานสมรรถภาพทางกายของเด็ก เยาวชน และประชาชนไทย 40

(60 Seconds Chair Stand) ยืน-นั่ง บนเก้าอี้ 60 วินาที วัตถุประสงค์ อุปกรณ์ที่ใช้ในการทดสอบ คุณภาพของรายการทดสอบ เพื่อประเมินความแข็งแรงและความอดทนของกล้ามเนื้อขา 1. เก้าอี้ที่มีพนักพิง สูง 17 นิ้ว (43.18 เซนติเมตร) 2. นาฬิกาจับเวลา 1/100 วินาที ค่าความเชื่อมั่น 0.91 ค่าความเที่ยงตรง 0.96 วิธีการปฏิบัติ 1 จัดเก้าอี้สำ�หรับการทดสอบ ยืน-นั่ง ให้ติดผนังที่เรียบและมี ความทนทาน เพื่อป้องกันการ เลื่อนไหลของเก้าอี้ แบบทดสอบและเกณฑ์มาตรฐานสมรรถภาพทางกายของเด็ก เยาวชน และประชาชนไทย 41

แบบทดสอบและเกณฑ์มาตรฐานสมรรถภาพทางกายของเด็ก เยาวชน และประชาชนไทย 42

2 ให้ผู้รับการทดสอบนั่งบริเวณตรงกลางของเก้าอี้ (ไม่ชิดพนักพิง เพื่อให้ สะดวกต่อการลุกขึ้นยืน) เท้าทั้งสองข้างวางราบกับพื้นให้ปลายเท้าชี้ตรง ไปข้างหน้าตั้งฉากกับแนวลำ�ตัว และให้ห่างกันประมาณช่วงไหล่ของ ผู้รับการทดสอบ โดยให้เข่าทั้งสองข้างวางห่างกันเล็กน้อย หลังตรง แขนไขว้ประสานบริเวณอก และให้มือทั้งสองข้างแตะไหล่ไว้ 3 เมื่อได้ยินสัญญาณ “เริ่ม” ให้ผู้รับการทดสอบลุกขึ้นจากเก้าอี้ ยืนตรง ขาเหยียดตึง แล้วกลับลงนั่งในท่าเริ่มต้น นับเป็น 1 ครั้ง ปฏิบัติต่อเนื่องกัน จนครบ 60 วินาที โดยปฏิบัติให้ได้จำ�นวนครั้งมากที่สุด 4 ผู้เข้ารับการทดสอบสามารถหยุดพักระหว่างการทดสอบและสามารถ ปฏิบัติต่อตามเวลาที่เหลือ ผลการทดสอบให้นับจำ�นวนครั้งที่ทำ�ได้ อย่างถูกต้องต่อเนื่อง ระเบียบการทดสอบ การบันทึกผลการทดสอบ ผู้รับการทดสอบจะต้องปฏิบัติให้เต็มความสามารถ ในระหว่าง การทดสอบ การย่อตัวนั่งลงนั้น ปฏิบัติเพียงให้ก้นสัมผัสเก้าอี้ ไม่ลงน้ำ�หนักเต็มที่ แล้วรีบเหยียดเข่ายืนขึ้น ในการทดสอบจะไม่นับ จำ�นวนครั้งในกรณีต่อไปนี้ บันทึกจำ�นวนครั้งที่ผู้เข้ารับการทดสอบลุกขึ้นยืนตรงและนั่งลง อย่างถูกต้อง ภายในเวลา 60 วินาทีโดยให้ผู้รับการทดสอบปฏิบัติ เพียงครั้งเดียว 1 ในขณะยืน ขาและลำ�ตัวไม่เหยียดตรง 2 ในขณะนั่ง ก้นไม่สัมผัสเก้าอี้ แบบทดสอบและเกณฑ์มาตรฐานสมรรถภาพทางกายของเด็ก เยาวชน และประชาชนไทย 43

(3 Minutes Step Up and Down) ยืนยกเข่าขึ้นลง 3 นาที วัตถุประสงค์ อุปกรณ์ที่ใช้ในการทดสอบ คุณภาพของรายการทดสอบ เพื่อประเมินความอดทนของระบบหัวใจ และไหลเวียนเลือด 1. นาฬิกาจับเวลา 1/100 วินาที 2. ยางหรือเชือกยาว สำ�หรับกำ�หนดระยะความสูงของการยกเข่า ค่าความเชื่อมั่น 0.89 ค่าความเที่ยงตรง 0.88 วิธีการปฏิบัติ 1 ให้ผู้รับการทดสอบ เตรียมพร้อมในท่ายืนตรง เ ท้า ส อ ง ข้าง ห่าง กั น เท่ากับความกว้างของ ช่วงสะโพกของผู้รับการ ทดสอบ ให้มือทั้งสองข้าง ท้าวจับไว้ที่เอว แบบทดสอบและเกณฑ์มาตรฐานสมรรถภาพทางกายของเด็ก เยาวชน และประชาชนไทย 44

ยกเข่าขึ้นสูงจนแตะกับ ยางหรือเชือกที่ขึงไว้ แบบทดสอบและเกณฑ์มาตรฐานสมรรถภาพทางกายของเด็ก เยาวชน และประชาชนไทย 45

ระเบียบการทดสอบ การบันทึกคะแนน การทดสอบไม่สมบูรณ์ในกรณีดังต่อไปนี้ 1 ผู้รับการทดสอบยกเข่าแต่ละข้างสูงไม่ถึงระดับแนวยางเส้นหรือ เชือกที่ขึงกำ�หนดไว้ 2 ผู้เข้ารับการทดสอบใช้การวิ่งยกเข่าสูงแทน บันทึกจำ�นวนครั้งที่สามารถยกเข่าถึงระดับความสูงที่กำ�หนดให้ ภายในเวลา 3 นาที โดยนับจำ�นวนครั้งจากขาที่ยกครั้งหลังสัมผัสพื้น ให้ผู้รับการทดสอบปฏิบัติเพียงครั้งเดียว 2 กำ�หนดความสูงสำ�หรับการยกเข่าของผู้รับการทดสอบแต่ละคน โดยกำ�หนดให้ผู้เข้ารับการทดสอบยกเข่าขึ้นสูงให้ต้นขาขนานกับระดับพื้น (เข่างอทำ�มุมกับสะโพก 90 องศา) ให้ใช้ยางเส้นหรือเชือกขึงไว้เพื่อเป็น จุดอ้างอิงระดับความสูงสำ�หรับการยกเข่าในแต่ละครั้ง 3 เมื่อได้ยินสัญญาณ “เริ่ม” ให้ผู้รับการทดสอบยกเข่าขึ้นสูงจนแตะกับ ยางที่ขึงไว้ (ต้นขาขนานกับระดับพื้น กึ่งกลางต้นขาสัมผัสกับแนวยางเส้น หรือเชือกที่ขึงไว้) แล้ววางลง สลับกับการยกขาอีกข้างขึ้น ปฏิบัติ เช่นเดียวกัน นับเป็น 1 ครั้ง ให้ยกเข่าขึ้น-ลงสลับขวา-ซ้ายอยู่กับที่ (ห้ามวิ่ง) ปฏิบัติต่อเนื่องกันไปจนครบ 3 นาที โดยให้ผู้เข้ารับการทดสอบ พยายามยกให้ได้จำ�นวนครั้งมากที่สุดเท่าที่จะทำ�ได้ 4 หากผู้เข้ารับการทดสอบมีอาการเหนื่อย สามารถหยุดพักระหว่าง การทดสอบเมื่อหายเหนื่อยแล้วสามารถปฏิบัติการทดสอบได้ต่อตามเวลา ที่เหลือ ผลของการทดสอบให้นับจำ�นวนครั้งที่ทำ�ได้อย่างถูกต้องต่อเนื่อง แบบทดสอบและเกณฑ์มาตรฐานสมรรถภาพทางกายของเด็ก เยาวชน และประชาชนไทย 46

แบบทดสอบและเกณฑ์มาตรฐานสมรรถภาพทางกายของเด็ก เยาวชน และประชาชนไทย 47

แบบทดสอบสมรรถภาพทางกาย สำหรับผู้สูงอายุ อายุ 60-69 ปี รายการที่ รายการทดสอบ องค์ประกอบที่ต้องการวัดเพื่อ 1 ชั่งน้ำ หนัก (Weight) เพื่อนำ ไปประเมินสัดส่วนของร่างกาย ในส่วนของดัชนีมวลกาย (Body mass index: BMI) 2 วัดส่วนสูง (Height) เพื่อนำ ไปประเมินสัดส่วนของร่างกาย ในส่วนของดัชนีมวลกาย (Body mass index: BMI) 3 แตะมือด้านหลัง (Back Scratch Test) เพื่อตรวจประเมินความอ่อนตัวของ เอ็นข้อต่อและกล้ามเนื้อรอบหัวไหล่ 4 ยืน-นั่ง บนเก้าอี้ 30 วินาที (Chair Stand 30 Seconds) เพื่อตรวจประเมินความแข็งแรงและ ความอดทนของกล้ามเนื้อขา 5 เดินเร็วอ้อมหลัก (Agility Course) เพื่อตรวจประเมินความวัดคล่องแคล่ว ว่องไวและความสามารถในการทรงตัว แบบเคลื่อนที่ 6 ยืนยกเข่าขึ้นลง 2 นาที (2 Minutes Step Up and Down) เพื่อตรวจประเมินความอดทนของ ระบบหัวใจและไหลเวียนเลือด ประกอบด้วยรายการทดสอบจำ�นวน 6 รายการ ดังนี้ คือ แบบทดสอบและเกณฑ์มาตรฐานสมรรถภาพทางกายของเด็ก เยาวชน และประชาชนไทย 48

ชั่งน้ำหนัก (Weight) วัตถุประสงค์ อุปกรณ์ที่ใช้ในการทดสอบ วิธีการปฏิบัติ ระเบียบการทดสอบ การบันทึกผลการทดสอบ เพื่อประเมินน้ำ�หนักของร่างกาย สำ�หรับนำ�ไปคำ�นวณสัดส่วนร่างกาย ในส่วนของดัชนีมวลกาย (Body Mass Index: BMI) เครื่องชั่งน้ำ�หนัก 1 ให้ผู้รับการทดสอบถอดรองเท้า และ สวมเสื้อผ้าที่เบาที่สุดและนำ�สิ่งของต่างๆ ที่อาจจะทำ�ให้น้ำ�หนักเพิ่มขึ้นออกจาก กระเป๋าเสื้อและกางเกง 2 ทำ�การชั่งน้ำ�หนักของผู้รับการทดสอบ ไม่ทำ�การชั่งน้ำ�หนักหลังจากรับประทาน อาหารอิ่มใหม่ๆ บันทึกหน่วยของน้ำ�หนักเป็นกิโลกรัม แบบทดสอบและเกณฑ์มาตรฐานสมรรถภาพทางกายของเด็ก เยาวชน และประชาชนไทย 49