บทที่ 1 หน้าที่พลเมืองตามวิถีประชาธิปไตย.

หน่วยการเรยี นรทู้ ี่ 1
พลเมืองดีตามวิถี
ประชาธิปไตย

1.พลเมืองดีตามวถิ ปี ระชาธปิ ไตย

การปกครองระบอบประชาธิปไตยเป็นการปกครองที่
ประชาชนมีส่วนร่วมในการปกครองเป็นการสนองความต้องการ
พ้ืนฐานทางธรรมชาติของมนุษย์ ที่มีความต้องการเสรีภาพ ความ
เสมอภาค และการเคารพในศักด์ศิ รีของความเปน็ มนุษย์

การดาเนนิ ชวี ติ ในสังคมประชาธิปไตยน้ัน จะต้องปฏิบัติตน
ให้สอดคล้องกับหลักการและอุดมคติของประชาธิปไตย กล่าวคือ
ตอ้ งยอมรบั วา่ ทกุ คนเสมอภาคกัน เคารพสิทธิเสรีภาพของกันและกัน
รวมท้ังจะต้องปฏิบัติหน้าที่และรับผิดชอบต่อครอบครัว สังคม และ
ประเทศชาติอยา่ งเคร่งครัด

จากวาทะดังกล่าว สะท้อนความหมายของประชาธิปไตย
ได้ว่า “เป็นการปกครองที่ถือว่าประชาชนทุกกลุ่ม ทุกเพศ ทุกฐานะ
และทุกอาชีพ มีสิทธิ หน้าที่ และความรับผิดชอบต่อบ้านเมืองเท่า
เทียมกัน ทั้งในด้านการปกครองและการดาเนินชีวิตของตนเอง” ซ่ึง
สามารถแยกอธบิ ายเปน็ สองความหมายได้ ดงั น้ี

1. ประชาธิปไตยในดา้ นการปกครอง หมายถึง ระบอบการ
ปกครองที่เปิดโอกาสให้ประชาชนมีสิทธิที่จะปกครองตนเองหรือ
เลือกผแู้ ทนเขา้ ไปทาหน้าทป่ี กครองประเทศแทนตน

2. ประชาธิปไตยในด้านการดาเนินชีวิต หมายถึง การ
ดาเนินชีวิตของประชาชนตามวิถีทางประชาธิปไตย อันได้แก่ การ
เคารพสิทธิเสรีภาพของกันและกัน การยอมรับความคิดเหน็ ของผู้อ่ืน
และการใช้เหตุผลเป็นหลักในการพิจารณาปัญหาต่างๆ ท่ีเกิดข้ึนใน
สังคม โดยใช้เสียงข้างมากเป็นแนวทางในการแก้ไขปัญหานั้นๆ อย่าง
สนั ติวิธี

1.1 ลักษณะสาคญั ของสังคมประชาธิปไตย

โดยท่ัวไปลักษณะท่ีเรียกได้ว่าเป็น “สังคมประชาธิปไตย”
คือ สังคมที่ผู้คนส่วนใหญ่ของประเทศมีวัฒนธรรมทางการเมืองแบบ
ประชาธิปไตย ยอมรับ และเช่ือม่ันหลักการทางการปกครองแบบ
ประชาธปิ ไตย สงั คมประชาธปิ ไตยมลี กั ษณะท่สี าคัญ ดงั น้ี

1) อานาจอธิปไตยเป็นของปวงชน หมายถึง ประชาชน
ผเู้ ปน็ พลเมืองของรฐั เป็นเจ้าของอานาจสูงสุด หรืออานาจอธิปไตยใน
การปกครองประเทศ ประเทศที่ปกครองระบอบประชาธิปไตยต้องมี
รัฐธรรมนูญเป็นกฎหมายสูงสุดในการปกครองประเทศ หรือเป็น
แม่บทของกฎกติกาของสังคม เพื่อใช้กาหนดแนวทางสาหรับฝ่าย
ปกครอง ซ่ึงในบางประเทศรัฐธรรมนูญอาจไม่ได้จัดทาเป็นลาย
ลกั ษณอ์ ักษรกไ็ ด้

2) เป็นสังคมที่ยึดหลักความเสมอภาค สังคม
ประชาธิปไตยจะยึดหลักการว่าพลเมืองทุกคนมีความเท่าเทียมกัน
ตามกฎหมายในฐานะพลเมืองของรัฐ ไม่ว่าเชื้อชาติใด ศาสนาใด
ภาษาใด ถ่ินกาเนิดใด หรือเพศใด เช่น ประชาชนทุกคนมีสิทธิออก
เสียงลงคะแนนเลือกตั้งคนละ 1 เสียง โดยเท่าเทียมกัน ได้รับการ
บรกิ ารจากรฐั อย่างเท่าเทียมกัน

1.1 ลกั ษณะสาคัญของสังคมประชาธิปไตย (ต่อ)

3) เป็นสังคมท่ีคนในสังคมยึดหลักนิติธรรม เป็นหลักนิติ
ธรรม เป็นหลักในการปกครองประเทศและในการดาเนินชีวิต
หมายความว่า ประเทศท่ีปกครองด้วยระบอบประชาธิปไตยต้องมี
รัฐธรรมนูญที่ให้หลักประกันทางกฎหมายเก่ียวกับสิทธิเสรีภาพข้ัน
พ้ืนฐานของประชาชนเอาไว้ ซ่ึงรัฐบาลจะละเมิดมิได้ เช่น ศักด์ิศรี
ความเป็นมนุษย์ สิทธใิ นทรพั ย์สนิ เสรีภาพในการนบั ถอื ศาสนา

4) เป็นสังคมที่ยึดหลักการประนีประนอม สมาชิกใน
สังคมประชาธิปไตยจะต้องรู้จักยอมรับความคิดเห็นของผู้อ่ืน ไม่ดึง
ดันแตค่ วามคิดของตนเป็นสาคัญ พยายามที่จะประสานความคิดของ
ตนให้สอดคล้อง หรือประสานประโยชน์กับทรรศนะของคนอ่ืนให้ได้
เพ่ือป้องกันความขัดแย้ง ไม่ยึดมั่นในความคิดของตนอย่างไม่ยอม
ผ่อนปรนแก้ไข และต้องใช้เหตุผลให้มากท่ีสุดในการตัดสินปัญหา
ต่างๆ

1.1 ลักษณะสาคัญของสังคมประชาธิปไตย (ตอ่ )

5) การยอมรับการตัดสินใจของฝ่ายข้างมาก โดยฝ่าย
ข้างมากก็จะต้องเคารพความคิดเห็นท่ีแตกต่างของฝ่ายข้างน้อย
หมายความว่า ในประเทศประชาธิปไตยน้ัน ประชาชนแต่ละกลุ่มท่ีมี
ผลประโยชน์และอาชีพแตกต่างกัน ย่อมจะมีความคิดเห็นแตกต่าง
กันหรือขัดแย้งกันเก่ียวกับแนวทางการแก้ปัญหาของสังคมหรือ
ประเทศ แต่เมื่อองค์กรที่มีอานาจตัดสินชี้ขาดปัญหาน้ัน เช่น สภา
ผู้แทนราษฎร หรือคณะรัฐมนตรี ได้รับฟังความคิดเห็นของทุกกลุ่ม
ฝ่ายแล้วได้ตัดสินเรื่องที่เป็นปัญหานั้นด้วยเสียงข้างมาก ปัญหานั้นก็
ควรจะต้องยุติ

6) เป็นสังคมที่ยึดหลักการเคารพเหตุผล คนในสังคม
ประชาธิปไตยต้องเป็นผู้ที่เคารพเหตุผลมากกว่าบุคคล รับฟังความ
คิดเห็นที่แตกต่างของผู้อื่น ร่วมกันเสนอแนวทางแก้ไขปัญหาต่างๆ
ทางสงั คมโดยใช้เหตุผล หลีกเลี่ยงความรุนแรง รวมถึงจะต้องยอมรับ
วา่ ทกุ คนมีสติปัญญาและเหตุผลในวงจากัด

1.1 ลักษณะสาคญั ของสงั คมประชาธิปไตย (ต่อ)

7) ประชาชนทุกคนมีความรับผิดชอบต่อส่วนรวม
ความรับผิดชอบต่อส่วนรวมจะเกิดขึ้นจากความรู้สึกของคนในสังคม
ว่าตนเป็นเจ้าของประเทศ และประเทศเป็นของคนทุกคน ซ่ึงการ
ประพฤติปฏิบัติตนเป็นพลเมืองดีที่มีความรับผิดชอบ เช่น การ
ช่วยกันรักษาสมบัติของส่วนรวมหรือสาธารณสมบัติ เช่น ถนน
สวนสาธารณะ แหลง่ นา้ เป็นต้น

1.2 คณุ ลักษณะพลเมืองดีตามวถิ ปี ระชาธปิ ไตย

ในสังคมประชาธิปไตยนั้น ประชาชนทุกคนมีสิทธิเสรีภาพ
อย่างเท่าเทียมกัน และทุกคนจะต้องปฏิบัติตามบทบัญญัติของ
กฎหมายอย่างเคร่งครัด สังคมประชาธิปไตยจึงจะสามารถพัฒนา
ก้าวหนา้ และอานวยความผาสกุ ให้แกส่ มาชกิ ในสงั คมได้ ทั้งนี้ สมาชิก
ของสังคมควรมีคุณลักษณะท่ีสอดคล้องกับหลักการของระบอบ
ประชาธิปไตย โดยคุณลักษณะท่ีสาคัญของพลเมืองดีตามวิถี
ประชาธิปไตย มีดังนี้

1) ต้องเป็นบุคคลท่ีเคารพในเหตุผล พลเมืองดีตามวิถี
ประชาธปิ ไตยต้องเปน็ ผมู้ ีคณุ ลักษณะท่ีเคารพในเหตุผล ข้อเท็จจริงที่
เปน็ ที่ประจักษ์ รับฟังความคิดเห็นของทุกฝ่าย เพื่อค้นหาเหตุผลและ
ความถูกต้องท่แี ท้จริง

2) ต้องเป็นบุคคลท่ีเคารพศักด์ิศรีความเป็นมนุษย์
พลเมืองดีตามวิถีประชาธิปไตยต้องเคารพศักด์ิศรีของความเป็น
มนุษย์ท่ีเท่าเทียมกัน โดยไม่มีการเลือกปฏิบัติที่ไม่เป็นธรรม หรือดู
หมิน่ เหยียดหยามกัน

1.2 คุณลักษณะพลเมอื งดีตามวถิ ีประชาธิปไตย (ต่อ)

3) ต้องเป็นบุคคลท่ีมีจิตสาธารณะ คือ มีสานึก
รับผิดชอบในหน้าท่ีของตนท่ีมีต่อส่วนรวม รับรู้สิทธิ เสรีภาพ ของ
บุคคลอ่ืนท่ีอยู่ร่วมเป็นสังคมเดียวกัน ตลอดจนเข้าไปมีส่วนร่วมใน
กจิ กรรมทางสงั คมดว้ ยความเตม็ ใจ

4) ต้องเป็นบุคคลที่เคารพกฎหมาย พลเมืองดีตามวิถี
ประชาธิปไตยต้องเคารพกฎหมายและปฏิบัติตามกฎหมายของ
บ้านเมืองอย่างเคร่งครัด เนื่องจากกฎหมายเป็นเครื่องมือท่ีประสงค์
ให้เกิดความเปน็ ระเบียบ เกิดความสงบสุขในสงั คม

5) ต้องเป็นบุคคลที่มีคุณธรรม จริยธรรมในการดาเนิน
ชีวิตประจาวัน พลเมืองดีตามวิถีประชาธิปไตยต้องเป็นบุคคลที่มี
คุณธรรมและจริยธรรมในการดาเนินชีวิตประจาวันให้เป็นไปตาม
หลักศาสนาวัฒนธรรมของชาติและชมุ ชนท่ีตนอาศัยอยู่

ความสาคญั ของพลเมอื งดี

พลเมืองดีมีความสาคัญต่อประเทศชาติอย่างมาก การ
ปฏิบัติตนเป็นพลเมืองดีควรเร่ิมจากตนเอง ซึ่งความสาคัญของการ
เปน็ พลเมอื งดีสามารถจาแนกได้ 3 ประการ ดงั น้ี

1. ด้านสังคม การที่คนในสังคมเป็นพลเมืองดี ย่อมทาให้
สังคมเกิดความสงบเรียบร้อย เพราะทุกคนปฏิบัติตามบทบาท สิทธิ
หน้าที่ของตนเองตามวิถีประชาธิปไตย เคารพกฎหมาย ดาเนินชีวิต
บนพื้นฐานของศลี ธรรม ร้จู ักเสยี สละเพ่ือสว่ นรวม

2. ด้านเศรษฐกิจ พลเมืองดีย่อมประกอบอาชีพสุจริตมี
ความรับผิดชอบในหน้าที่การงานของตน มีความขยัน อดทน รู้จัก
เก็บออม และรู้จักใช้จ่ายอย่างมีเหตุผลสมควรตามฐานะ ดาเนินชีวิต
ตามหลกั ปรชั ญาของเศรษฐกิจพอเพียง

3. ด้านการเมืองการปกครอง พลเมืองดีย่อมปฏิบัติตาม
สิทธิ หน้าที่ อันพึงมีตามท่ีรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทยกาหนด
ไว้ เช่น ไม่ละเมิดสิทธิเสรีภาพของผู้อื่น รับฟังความคิดเห็นผู้อื่น
เคารพกฎหมาย มสี ่วนร่วมในการปกครองระบอกประชาธปิ ไตย

2. สถานภาพ บทบาท สทิ ธิ เสรีภาพ หน้าที่ ใน
ฐานะพลเมืองดตี ามวถิ ีประชาธปิ ไตย

ในการดาเนินชีวิตประจาวัน เราต้องคานึงถึงสถานภาพ
บทบาท สิทธิ หน้าที่ ของตนเองอยู่เสมอ เพราะถือเป็นหัวใจสาคัญ
ของการปฏิบัติตนเป็นพลเมืองดีตามวิถีประชาธิปไตยและเป็น
แนวทางท่ีทาให้เราปฏิบัติสิ่งต่างๆ ท้ังต่อตนเองและผู้อ่ืนได้ถูกต้อง
เหมาะสม

2.1 ความหมายและความสาคัญของสถานภาพ
บทบาท สทิ ธิ เสรีภาพ และหนา้ ที่ของประชาชนชาวไทย

1) สถานภาพ หมายถึง ตาแหน่งทางสังคมที่
บุคคลได้รับจากการเป็นสมาชิกของสังคม สถานภาพแบ่งออกเป็น 2
ประเภท คือ สถานภาพท่ีติดตัวมาแต่กาเนิด เช่น เป็นชาย เป็นหญิง
เป็นพ่อ เป็นแม่ เป็นลูก เป็นหลาน เป็นคนไทย เป็นต้น และ
สถานภาพที่ได้มาด้วยการใช้ความรู้ความสามารถของบุคคล เช่น
เปน็ ครู เปน็ นักเรียน เป็นแพทย์ เป็นตน้

2) บทบาท หมายถึง การปฏิบัติตนตาม
สถานภาพของตนเอง ซ่ึงในแต่ละคนก็มีบทบาทที่คล้ายคลึงหรือ
แตกตา่ งกนั ไป และในตวั บุคคลหนงึ่ อาจมีบทบาทหลายบทบาท

2.1 ความหมายและความสาคัญของสถานภาพ บทบาท สทิ ธิ
เสรีภาพ และหนา้ ทข่ี องประชาชนชาวไทย

3) สิทธิ หมายถึง ประโยชน์ของบุคคลท่ี
กฎหมายให้การรองรับและความคุ้มครอง เข่น บุคคลผู้มีสัญชาติไทย
มีสิทธิได้รับการส่งเสริม สนับสนุน และได้รับการช่วยเหลือจากรัฐ
ตามบทบญั ญัติแหง่ รัฐธรรมนูญ

4) เสรีภาพ หมายถึง ความมีอิสระในกระทา
ของบุคคลท่ีอยูใ่ นขอบเขตของกฎหมาย เช่น เสรีภาพในการพูด การ
เขียน เสรีภาพในการแสดงความคิดเหน็

5) หน้าท่ี หมายถึง ภาระหรือความรับผิดชอบ
ของบุคคลท่ีจะต้องปฏิบัติ เช่น หน้าท่ีของบิดาท่ีมีต่อบุตร หน้าที่ของ
ชนชาวไทยท่ีบัญญัติไว้ในรัฐธรรมนูญ เช่น บุคคลมีหน้าท่ีรักษาไว้ ซึ่ง
ชาติ ศาสนา พระมหากษัตริย์ บุคคลมีหน้าท่ีไปใช้สิทธิเลือกต้ัง เม่ือมี
อายุครบ 18 ปีบริบูรณ์ บุคคลมีหน้าท่ีพิทักษ์ ปกป้อง และร่วมสืบ
สานศลิ ปวัฒนธรรมของชาติ เปน็ ต้น

2.2 การปฏิบัตติ นเปน็ พลเมอื งดีตามสถานภาพ บทบาท สิทธิ
เสรภี าพ และหน้าที่

ก า ร ป ฏิ บั ติ ต น เ ป็ น พ ล เ มื อ ง ดี จ ะ ต้ อ ง ค า นึ ง ถึ ง ค ว า ม
รับผิดชอบท้ังต่อตนเอง ครอบครัว สังคม และประเทศชาติ ส่วน
ความรบั ผิดชอบตอ่ ประเทศชาตินัน้ ในฐานะพลเมืองดีจะต้องช่วยกัน
พัฒนาบ้านเมือง เพ่ือให้ประเทศไทยน่าอยู่อาศัย ซ่ึงการปฏิบัติตน
เป็นพลเมืองดีตามสถานภาพบทบาท สิทธิ เสรีภาพ และหน้าท่ีของ
ตนอยา่ งเหมาะสม สามารถกระทาได้ ดังน้ี

1) การเข้ารับการศึกษาอบรม การศึกษาเป็นการพัฒนา
คนใหม้ ีความสมบูรณ์ ทั้งรา่ งกาย จติ ใจ และสติปัญญา เพอื่ นาความรู้
ไปใช้ในการดาเนินชีวิตอย่างมีความสุข และเป็นพ้ืนฐานในการ
ประกอบอาชีพที่มั่นคง รวมทั้งนาความรู้ที่ได้รับมาพัฒนา
ประเทศชาติให้เจรญิ ก้าวหน้าตอ่ ไปได้

2) การปฏิบัติตนตามกฎหมาย เมื่อทุกคนปฏิบัติตาม
กฎหมายอย่างเคร่งครัดย่อมสร้างความเป็นระเบียบเรียบร้อยแก่
สังคม

2.2 การปฏิบัตติ นเปน็ พลเมอื งดตี ามสถานภาพ บทบาท สิทธิ
เสรภี าพ และหนา้ ท่ี (ตอ่ )

3) การนับถือศาสนาและปฏิบัติตามพิธีกรรมทางศาสนา
ท่ีตนนับถือ เช่น การเข้าร่วมพิธีกรรมทางศาสนา ปฏิบัติตนตาม
หลักธรรมทางศาสนา ถ้าพลเมืองทุกคนปฏิบัติตนเป็นศาสนิกชนท่ีดี
ต่อศาสนาแล้ว ย่อมก่อให้เกิดความสงบสุข มีความม่ันคงทางจิตใจ
สามารถเผชิญปัญหาต่างๆ ที่เข้ามาในชีวิต สามารถจัดระเบียบชีวิต
ในสังคม

4) การสืบสานศิลปวัฒนธรรมและภูมิปัญญาท้องถิ่น
เพ่อื นามาปรบั ใช้ในการดาเนินชีวิตและถ่ายทอดไปยงั สังคมอ่ืนๆ เช่น
ประเพณีวันสงกรานต์ ซ่ึงมีการสรงน้าพระ และรดน้าดาหัวผู้ใหญ่
เป็นการแสดงออกถึงความมีสัมมาคารวะ ความกตัญญูต่อศาสนา
และผูอ้ าวโุ ส

5) การร่วมมือในการอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติและ
สภาพแวดล้อมทางธรรมชาติ โดยการใชท้ รพั ยากรใหเ้ กิดคุณค่ามาก
ท่ีสุด ลดการใช้ทรัพยากรธรรมชาติท่ีหาได้ยาก โดยการหาสิ่งอ่ืนมา
ทดแทน เช่น การใช้พลังงานแสงอาทิตย์ พลังงานลม พลังงานน้า
พลงั งานชีวมวล พลังงานชีวภาพ เป็นตน้

2.2 การปฏิบัตติ นเป็นพลเมอื งดีตามสถานภาพ บทบาท สทิ ธิ
เสรภี าพ และหน้าที่ (ตอ่ )

6) การปฏิบัติตนตามค่านิยมท่ีดีงาม ค่านิยมท่ีดีงามของ
ไ ท ยมี ห ล า ย ป ร ะ ก า ร ไ ม่ ว่ า จ ะ เ ป็ น ค ว า ม รั ก ช า ติ ศ า ส น า
พระมหากษัตริย์ มีความรับผิดชอบ ขยันหม่ันเพียร มีความรัก และ
ภมู ใิ จในความเป็นไทย

7) การไปใช้สิทธิเลือกตั้ง ต้องไปใช้สิทธิเลือกต้ังเพื่อเลือก
คนดีเข้าไปเป็นตัวแทนบริหารบ้านเมือง ทั้งในระดับท้องถ่ินและ
ระดบั ประเทศ โดยปราศจากการรับสินจ้างรางวลั

8) การป้องกันประเทศ การท่ีประเทศชาติจะมีความ
ม่ันคงปลอดภัยได้น้ัน ประชาชนทุกคนจะต้องมีส่วนร่วมในการ
ป้องกนั ประเทศ รักษาเกียรติภูมิ ผลประโยชน์ของชาติ และสาธารณ
สมบัตขิ องแผน่ ดนิ

9) การประกอบอาชีพท่ีสุจริตด้วยความขยันหม่ันเพียร
ถือเป็นการสร้างรายได้ให้กับตนเองและประเทศชาติ ส่งผลให้เกิด
สภาพคล่องทางการเงนิ ทาให้มีความเป็นอยู่ทดี่ ี

10) การประหยัดและอดออม รู้จักวางแผนการใช้จ่ายเงิน
เพ่ือให้ได้สิ่งของที่คุ้มค่า ทาให้ฐานะทางเศรษฐกิจมั่นคง พลเมืองท่ีดี
ทุกคนควรมีวินัยในการใช้จ่าย รู้จักประหยัด ไม่สุรุ่ยสุร่าย ซ่ึงจะเป็น
ผลดีต่อตนเอง ครอบครวั และประเทศชาติ

3. ผลจากการปฏบิ ตั ิตนเป็นพลเมืองดีตามวถิ ี
ประชาธิปไตย

การปฏิบัติตนเป็นพลเมืองดีตามวิถีประชาธิปไตยนั้นมี
ความสาคัญอย่างมากตอ่ ตนเอง สังคมและประเทศชาติ ดงั นี้

1. ทาให้สังคมและประเทศชาติมีการพัฒนาไปได้อย่าง
มั่นคง เมื่อสมาชิกทุกคนปฏิบัติตนตามบทบาทหน้าท่ีของตนด้วย
ความรับผิดชอบ รู้จักการเสียสละประโยชน์ส่วนตนเพ่ือผลประโยชน์
สว่ นรวม มคี วามเอื้อเฟ้อื เผื่อแผ่และมนี ้าใจต่อกัน

2. ทาให้เกิดความรักและความสามัคคีในสังคม เม่ือสมาชิก
ทุกคนในสังคมรู้จักเสียสละ ร่วมมือร่วมใจกันทากิจกรรมต่างๆ เพื่อ
ส่วนรวม เช่น การร่วมกันอนุรักษ์สภาพแวดล้อมในท้องถิ่นของตน
ไม่ให้มีการบุกรุกทาลายป่า การร่วมบาเพ็ญสาธารณประโยชน์ในวัน
สาคัญตา่ งๆ

3. ผลจากการปฏิบตั ติ นเปน็ พลเมืองดีตามวถิ ี
ประชาธปิ ไตย (ต่อ)

3. ทาให้สงั คมมคี วามเป็นระเบียบเรียบร้อย เพราะทุกคนมี
ความรับผิดชอบต่อตนเองและส่วนรวม รู้จักการปฏิบัติตนตาม
กฎระเบียบ กติกาของสังคม เชน่ การข้ามถนนตรงทางม้าลายหรือใช้
สะพานลอย เป็นต้น

4. ทาให้สมาชิกในสังคมอยู่อย่างสันติ ถ้าสมาชิกในสังคม
อยู่ร่วมกันอย่างมีความสุขย่อมส่งผลให้มีสุขภาพจิตท่ีดี เพราะเมื่อ
สมาชกิ ทุกคนปฏบิ ัติตนเป็นพลเมอื งดี โดยเร่ิมตั้งแต่การเป็นสมาชิกท่ี
ดขี องครอบครวั โรงเรยี น และชุมชน

4. แนวทางการสง่ เสริมใหป้ ฏบิ ตั ติ นเป็น
พลเมอื งดตี ามวถิ ีประชาธิปไตย

ในสังคมท่ีเป็นประชาธิปไตย การปฏิบัติตนเป็นพลเมืองดี
เป็นปัจจัยสาคัญท่ีจะทาให้สังคมประชาธิปไตยเป็นสังคมท่ีมีความ
สงบสุขและช่วยพัฒนาประเทศชาติใหม้ ีความเจริญก้าวหน้าหรืออาจ
กล่าวได้ว่า ถ้าชาวไทยทุกคนปฏิบัติตนเป็นพลเมืองดีตามวิถี
ประชาธิปไตย ประเทศไทยก็จะเจริญก้าวหน้าทัดเทียมกับนานา
อารยประเทศและจะอยรู่ ว่ มกนั ไดอ้ ย่างสงบสขุ
แนวทางการปฏบิ ตั ิตนเปน็ พลเมอื งดีตามวถิ ีประชาธปิ ไตยท่สี าคัญ มี
ดังนี้

4.1 การทากจิ กรรมท่ีส่งเสริมกระบวนการทางประชาธปิ ไตย
ส่ิงสาคัญของการเป็นพลเมืองดีตามวิถีประชาธิปไตย คือ การ
ปฏิบัติตนและดาเนินชีวิตตามวิถีประชาธิปไตย ซ่ึงถ้าหากสมาชิกใน
สังคมเข้าร่วมกิจกรรมต่างๆ ตามกระบวนการประชาธิปไตยก็จะช่วย
ให้ทุกคนอยู่ร่วมกันอย่างสงบสุข ไม่เกิดความรุนแรง มีการเคารพ
สิทธิเสรีภาพซ่ึงกันและกัน เมื่อเกิดความขัดแย้งก็สามารถแก้ไขได้
โดยใช้เหตุผล ซึ่งการทากิจกรรมท่ีช่วยส่งเสริมกระบวนการทาง
ประชาธิปไตย มีดังนี้

4. แนวทางการสง่ เสริมให้ปฏบิ ัตติ นเปน็
พลเมอื งดีตามวถิ ปี ระชาธิปไตย (ตอ่ )

1 ) ศึ ก ษ า ห า ค ว า ม รู้ เ ก่ี ย ว กั บ ก ร ะ บ ว น ก า ร ท า ง
ประชาธิปไตย การท่ีเราเป็นพลเมืองของประเทศที่มีการปกครองใน
ระบอบประชาธิปไตย เราควรมีความสนใจศึกษาหาความรู้ใน
หลักการรวมถึงกระบวนการทางประชาธิปไตยท่ีถูกต้อง

2) นากระบวนการประชาธิปไตยมาปรับใช้ใน
ชีวิตประจาวัน กระบวนการทางประชาธิปไตยน้ัน มิได้ใช้ในด้าน
การเมอื งการปกครองเพยี งอย่างเดียว แต่สามารถนามาปรับใชใ้ นการ
ดาเนินชวี ิตประจาวนั ได้ท้ังในครอบครวั โรงเรียน และชุมชน

3) เผยแพร่ความรู้ด้านประชาธิปไตย เม่ือเรามีความรู้
และสามารถปฏิบัติตนตามกระบวนการทางประชาธิปไตยได้อย่าง
ถูกต้อง เราก็ควรเผยแพร่ให้ผู้อ่ืนได้รับทราบโดยการพูดคุยให้ผู้อื่น
เห็นความสาคัญ ของการปฏิบัติตนตามกระบวนการทาง
ประชาธิปไตย โดยการปฏิบัติตนให้เห็นเป็นตัวอย่าง มีการพูดคุย
ชกั ชวนใหผ้ ู้อน่ื ปฏบิ ัตติ าม

4. แนวทางการสง่ เสริมให้ปฏบิ ัตติ นเป็น
พลเมืองดตี ามวถิ ปี ระชาธิปไตย (ตอ่ )

4) ติดตามข่าวสารข้อมูลท่ีเก่ียวกับกระบวนการ
ประชาธิปไตย โดยติดตามข่าวสารข้อมูลผ่านส่ือต่างๆ เช่น วิทยุ
โทรทัศน์ หนังสือพิมพ์ อินเทอร์เน็ต อย่างมีวิจารณญาณและนา
ข่ า ว ส า ร ข้ อ มู ล ท่ี ไ ด้ รั บ ม า ใ ช้ ใ ห้ เ กิ ด ป ร ะ โ ย ช น์ ใ น ก า ร ด า เ นิ น
ชีวติ ประจาวนั

4. แนวทางการส่งเสรมิ ให้ปฏบิ ัตติ นเป็น
พลเมืองดีตามวถิ ีประชาธิปไตย (ต่อ)

4.2 การมีส่วนร่วมและรับผดิ ชอบในกิจกรรมทางสังคม
พลเมืองดีในสังคมประชาธิปไตยจะต้องมีส่วนร่วมและ

รับผิดชอบในกิจกรรมทางสังคมอย่างต่อเนื่อง จึงจะทาให้สมาชิกใน
สังคมประชาธิปไตยอยู่ร่มกันด้วยความรักและสามัคคี และพัฒนา
สังคมให้เจริญก้าวหน้ามากข้ึนเรื่อยๆ กิจกรรมทางสังคมท่ีมี
ความสาคัญต่อการพัฒนาสังคมประชาธิปไตยท่ีพลเมืองดีจะต้องมี
ส่วนรว่ มและรบั ผิดชอบในการปฏบิ ตั ิให้เป็นผลสาเร็จ มีดงั นี้

1. การบาเพ็ญสาธารณประโยชน์ เช่น ดูแลรักษาสาธารณ
สมบตั ิของชุมชน อนรุ กั ษ์ทรพั ยากรธรรมชาติ

2. การเสียสละเพ่ือส่วนรวม ช่วยเหลือผู้ด้อยโอกาสตาม
กาลังและความสามารถของตนเอง เอ้ือเฟ้ือเผ่ือแผม่ ีน้าใจต่อผอู้ น่ื

3. เข้าร่วมทากิจกรรมที่มีประโยชน์ เช่น เล่นกีฬา เล่น
ดนตรี สร้างสรรค์ผลงานศิลปะในขณะเดียวกันก็หลีกเลี่ยงและไม่ให้
การส่งเสริมในอบายมุขทง้ั หลาย

4. แนวทางการส่งเสรมิ ใหป้ ฏบิ ตั ิตนเป็น
พลเมืองดตี ามวิถีประชาธิปไตย (ตอ่ )

4. การร่วมมือกันสงเคราะห์คนพิการหรือทุพพลภาพ ให้
ได้รบั ส่งิ อานวยความสะดวกตา่ งๆ และมคี ุณภาพชวี ิตทดี่ ตี ามสมควร

5. การร่วมมือกันในการป้องกันสาธารณภัยต่างๆ มิให้เกิด
ขึ้นกับชุมชนของตน เช่น ต้องไม่ตัดไม้ทาลายป่า อันเป็นสาเหตุ
สาคัญท่ีทาให้เกิดอทุ กภัย เป็นตน้

6. การร่วมมือกันทานุบารุงศาสนสถานให้เป็นสถานท่ี
เหมาะแกก่ ารพฒั นาจิตใจของสมาชิกในสังคม และประกอบกิจกรรม
เพอ่ื สว่ นรวม

7. การร่วมมือกันอนุรักษ์ หรือฟื้นฟูจารีตประเพณี ภูมิ
ปัญญาทอ้ งถนิ่ ศิลปะหรือวัฒนธรรมอนั ดีงามของท้องถนิ่ และชาติ

4. แนวทางการส่งเสรมิ ให้ปฏบิ ัติตนเปน็
พลเมืองดตี ามวถิ ีประชาธิปไตย (ต่อ)

4.3 การดูแลรักษาสาธารณประโยชน์และส่ิงแวดล้อมของชุมชน
และประเทศ

พลเมืองดีในสังคมประชาธิปไตยจะต้องดูแลรักษาธารณ
ประโยชน์และส่ิงแวดล้อมของชุมชนและประเทศ ทั้งนี้เพราะ
สาธารณสถานสร้างไว้เพ่ือประโยชน์ร่วมกันของสังคม และ
สิ่งแวดลอ้ มท่ดี เี ป็นปัจจัยท่ีจะช่วยให้สังคมมีความสะดวกสบายและมี
คุณภาพชีวิตที่ดี ซึ่งมีแนวทางในการปฏิบัติตนเพื่อวัตถุประสงค์
ดังกล่าวหลายแนวทาง ดังน้ี

1. ช่วยรักษาและบารุงถนนหนทางให้อยู่ในสภาพดี เพื่อจะ
ได้ใช้ประโยชน์ร่วมกันเป็นเวลานาน เช่น ผู้ใช้รถบรรทุกไม่ควร
บรรทุกน้าหนักเกิดกว่าที่กฎหมายกาหนด เพราะจะทาให้ถนน
หนทางชารดุ และเสอ่ื มสภาพเรว็ ขน้ึ ทาให้สิ้นเปลืองงบประมาณ เป็น
ตน้

2. ป้องกันมิให้บุคคลใดทาลายสาธารณสถานท่ีประชาชน
ใช้ประโยชน์ร่วมกัน เช่น ท่ีพักริมทางหรือที่พักรอรถประจาทาง
สวนสาธารณะ เปน็ ตน้

4. แนวทางการสง่ เสรมิ ใหป้ ฏิบตั ิตนเปน็
พลเมอื งดีตามวิถีประชาธปิ ไตย (ต่อ)

3. คุ้มครองส่งเสริมและรักษาคุณภาพสิ่งแวดล้อมให้คงอยู่
ในสภาพดีตลอดไป และปอ้ งกันมิให้เกิดมลพิษต่อส่ิงแวดล้อม ซ่ึงอาจ
ก่อใหเ้ กิดผลกระทบท่ีจะเป็นอันตรายต่อสุขภาพ และสวัสดิภาพของ
สมาชิกในสังคม ตลอดจนทรัพยากรธรรมชาติ

4. ป้องกันมิให้บุคคลใดทาให้สิ่งแวดล้อมเสื่อมโทรม อันจะ
ทาให้คุณภาพชีวิตของสมาชิกในสังคมเสื่อมโทรมลง เช่น จะต้องมี
มาตรการในการควบคุมไมใ่ หบ้ คุ คลใดท้งิ ขยะลงไปในแมน่ า้ ลาคลอง

5. ส่งเสริมและให้ความร่วมมือในการใช้พลังงาน อันเป็น
สาธารณประโยชน์ที่สาคัญในการขับเคล่ือนความก้าวหน้า และการ
ดารงชีวิตประจาวันของพลเมืองในประเทศ

6. ดูแลรักษาทางน้าสาธารณะอันเป็นหนึ่งในเส้นทาง
คมนาคมท่ีสาคัญของประเทศมิให้มีส่ิงกีดขวางที่ทาให้ทางน้าต้ืนเขิน
และตอ้ งไมล่ กุ ลา้ ทางสาธารณะจนไมส่ ามารถใชส้ ญั จรไปมาได้

4. แนวทางการสง่ เสรมิ ใหป้ ฏิบัติตนเป็น
พลเมอื งดตี ามวถิ ีประชาธปิ ไตย (ตอ่ )

7. ดูแลรักษา และอนุรักษ์โบราณสถาน โบราณวัตถุ อัน
เป็นสาธารณสมบัติ และสาธารณประโยชน์ของชุมชนและประเทศ
เช่น การไม่ขีดเขียน การไม่ทาลาย การไม่หยิบฉวย หรือกระทาการ
ใดๆ ที่ก่อใหเ้ กิดความเสียหายกบั โบราณสถาน โบราณวตั ถุ

จากที่กล่าวมาข้างต้นจะเห็นได้ว่า หากสมาชิกในสังคมทุก
คนสามารถพัฒนาตนเองให้เป็นพลเมืองดีของสังคม คือ เป็นคนท่ี
เคารพในเหตุผล ปฏิบัติตนตามสถานภาพ บทบาท สิทธิ หน้าที่
เคารพสิทธิเสรีภาพของบุคคลอ่ืน มีจิตสาธารณะ เคารพกฎหมาย
และมีคุณธรรม จริยธรรม ตามวิถีประชาธิปไตยได้ ย่อมจะส่งผลดีทั้ง
ตอ่ ตนเอง สงั คม และความสงบสขุ ของประเทศชาติโดยรวม ซึ่งถ้าคน
ไทยส่วนใหญ่ประพฤติปฏิบัติตนเป็นพลเมืองดี ประเทศก็จะเกิด
ความสงบสุข ปราศจากความขัดแย้ง ประเทศชาติก็ย่อมพัฒนา
เจรญิ กา้ วหน้าได้อยา่ งรวดเร็ว

จบหนว่ ยการเรยี นรทู้ ่ี 1
พลเมืองดีตามวิถี
ประชาธิปไตย