บทที่ 4 สถาบันสังคม

หน่วยการเรียนรู้ที่ 4
สถาบันสังคม

1. สถาบันทางสังคม

ความหมายของสถาบนั ทางสังคม หมายถงึ
รปู แบบพฤตกิ รรม เพ่ือสนองความต้องการด้านต่าง ๆ
ในการคงอยู่ของสถาบนั แบบแผนพฤติกรรมตามบรรทดั
ฐานทางสังคม และ วัฒนธรรม

บทบาทของสถาบันทางสังคม
– กาหนดแบบอยา่ งการกระทาของสมาชิก

ในสงั คม
– ตอบสนองความต้องการของคนและ

สงั คม
– ควบคุมใหส้ มาชกิ ปฏิบัตติ ามบรรทัดฐาน
– รักษาและถ่ายทอดวัฒนธรรม
– จดั การสังคมใหม้ ีระเบยี บและเหมาะกับ

การเจรญิ เติบโตสังคม
ความสาคญั ของสถาบนั ทางสังคม ทาใหส้ ังคมของ

ตนดารงอย่แู ละเกดิ ความเป็นระเบียบเรยี บรอ้ ย

2. สถาบันทางสงั คมทส่ี าคญั

1) สถาบันครอบครัว เปน็ สถาบันท่ใี ห้การเล้ยี งดู
สมาชกิ ใหพ้ ร้อมเปน็ สมาชิกสถาบนั อืน่ ต่อ

สถาบันครอบครัวมบี ทบาททส่ี าคัญ ดงั น้ี
– สรา้ งสมาชิกใหมท่ ดแทนสมาชิกเก่า

สงั คมจึงจะสามารถดารงอยู่ได้
– เลี้ยงดูเด็กให้เจริญเติบโตเป็นสมาชกิ

ที่ดีของสงั คม เพ่ือเล้ยี งดูตนเองไดใ้ นอนาคต
– การอบรมส่งั สอนและปลกู ฝังระเบยี บ

ของสงั คมแกส่ มาชกิ เพอ่ื ให้สมาชกิ รูแ้ ละปฏิบัติตนตามกฎ
ระเบยี บ และบรรทัดฐานสงั คมได้

– การให้ความรักและความอบอ่นุ แก่
สมาชิก

– การกาหนดสถานภาพของบุคคล
– การควบคุมความสมั พนั ธท์ างเพศ ให้
เป็นไปตามท่ีสังคมใหก้ ารยอมรับ

2) สถาบนั การศกึ ษา เป็นสถาบนั ทถ่ี ่ายทอดความรแู้ ละ
อบรมสงั่ สอนใหม้ นุษย์มคี วามสมบรู ณ์

สถาบนั การศึกษามีบทบาทที่สาคญั ดังนี้
– การถ่ายทอดความรู้ วฒั นธรรม และ

ทักษะอนั จาเปน็ ในการดารงชวี ิตของสมาชิก
– การสร้างบุคลกิ ภาพทางสงั คมแก่

สมาชิก เพอื่ พฒั นาบคุ ลกิ ภาพตนเองใหด้ ีข้นึ

– การผลิตกาลังแรงงานทาง
เศรษฐกิจ เพ่ือผลิตคนเข้าไปในตลาดแรงงานและพัฒนา
ประเทศ

– การกาหนดสถานภาพและชน
ช้ันทางสังคม ช่วยเพิ่มโอกาสในการได้ตาแหน่งหน้าท่ีการงาน

– การสร้างกลุ่มเพ่ือนแก่
สมาชิก ทาใหเ้ กดิ การเรยี นรใู้ นการเข้าสังคม

3) สถาบันศาสนา เปน็ สถาบนั ท่ีเป็นระบบความเช่ือ
และพธิ ีกรรม เปน็ ทพ่ี ึง่ ทางจิตใจ และหล่อหลอมความเปน็
อนั หน่ึงอนั เดียวกนั

สถาบันศาสนามีบทบาทหนา้ ที่สาคญั ดงั น้ี
– การสร้างความเปน็ ปึกแผ่นให้กบั

สังคม เพราะศาสนาสอนใหส้ มาชกิ ดาเนินชีวิตแนวทางเดียวกนั
– การสร้างเสริมและถ่ายทอด

วัฒนธรรมแก่สงั คม วัฒนธรรมในสังคม เกดิ จากสถาบนั ศาสนา
– การควบคมุ สมาชิกให้ปฏบิ ัตติ าม

บรรทัดฐานของสังคม
– การสนองความตอ้ งการทางจติ ใจแก่

สมาชกิ หลักคาสอนของศาสนานามาแกไ้ ขปัญหาชีวติ ได้

4) สถาบันเศรษฐกจิ ช่วยตอบสนองความต้องการ
ขัน้ พ้นื ฐานของมนุษย์

สถาบันเศรษฐกิจมบี ทบาทที่สาคญั ดงั น้ี
– การผลติ เพื่อสนองความตอ้ งการของ

สมาชิกในสังคม
– การบริโภค ไม่มีการบรโิ ภคสถาบนั

เศรษฐกิจก็อย่ไู ม่ไดท้ างจติ ใจแก่สมาชกิ หลกั คาสอนของศาสนา
นามาแกไ้ ขปัญหาชวี ติ ได้

5) สถาบันการเมืองการปกครอง มอี ทิ ธพิ ลตอ่
สมาชกิ ในสังคม เป็นสถาบันที่ออกกฎระเบียบให้สมาชิกใน
สงั คมปฏบิ ัตติ าม

สถาบันการเมอื งการปกครองมีบทบาทสาคญั ดงั นี้
– การสรา้ งระเบียบกฎเกณฑ์ใหส้ ังคมสงบสุข
– การดาเนนิ การเพอ่ื สนองความต้องการของ

สังคม
– การแกไ้ ขความขดั แยง้ ทเี่ กดิ ขึ้นในสงั คม
– การปกป้องคมุ้ ครองสังคม

6) สถาบันนันทนาการ
เปน็ สถาบนั ที่เกีย่ วกบั การพกั ผอ่ นหย่อนใจใน

ชวี ติ ประจาวนั เพ่อื ผอ่ นคลายความตึงเครยี ด

สถาบันนนั ทนาการมีบทบาทสาคัญ ดังน้ี
1. ช่วยให้สมาชกิ มสี ขุ ภาพกายและ

สขุ ภาพจิตดขี น้ึ
2. เสริมสรา้ งความสามัคคี
3. ปลูกฝงั ความมรี ะเบียบวนิ ัยแกส่ มาชิก
4. สร้างความสนกุ สนานเพลิดเพลินและใช้

เวลาว่างให้เกิดประโยชน์
5. ฝกึ ทักษะความชานาญในด้านต่างๆ

ในสังคม

7) สถาบนั สื่อสารมวลชน
เป็นสถาบนั ท่ีใหค้ วามรู้ ความคดิ

ขา่ วสาร ข้อมูลแก่ประชาชน

สถาบนั สอ่ื สารมวลชนมีบทบาทสาคัญ ดงั นี้
1. ใหค้ วามรู้ และความบนั เทงิ แกส่ มาชิก
2. ใหข้ ้อมลู ข่าวสารเพอื่ แลกเปล่ยี นทศั นคติ

ความคดิ เหน็
3. เปน็ แหล่งถา่ ยทอดวฒั นธรรมและปลกู ฝัง

ค่านิยมตา่ ง ๆ
4. เป็นส่ือกลางในการติดตอ่ ระหว่างสมาชิก

ของสังคม

จบหน่วยการเรียนรู้ที่ 4
สถาบนั สังคม