ภาษาถิ่น(ปิ่นทิพย์ 4)

รายงานวชิ าภาษาไทย
เรอ่ื ง ภาษาถนิ่

จัดทำโดย
ด.ญ. นทพิ นติ ิเรอื งจรัส
ชัน้ มธั ยมศกึ ษา ที่ ๑ อง ๔ เลขท๔่ี

เสนอ

ม.ญาณกวี ชนิ วง

การศกึ ษา ๒๕๖๔

โรงเรยี นอสั ชัมชัญคอนแวน

์ตีป์ษ้หีป์ย่ิป







รายงานวชิ าภาษาไทย
เรอ่ื ง ภาษาถนิ่

จัดทำโดย
ด.ญ. นทพิ นติ ิเรอื งจรัส
ชัน้ มธั ยมศกึ ษา ที่ ๑ อง ๔ เลขท๔่ี

เสนอ

ม.ญาณกวี ชนิ วง

การศกึ ษา ๒๕๖๔

โรงเรยี นอสั ชัมชัญคอนแวน

์ตีป์ษ้หีป์ย่ิป



คำนำ

การใ ภาษาไทยอ างถกู องตามหลักของภาษาเ นส่ิง
ทส่ี ำคัญยิ่ง ภาษาไทยยังแ งออกเ นภาษาถ่ิน เ น ภาษา
ถ่นิ เหนือภาษาถ่ินกลาง ภาษาถ่ินใ และภาษาถ่นิ อีสาน การ
จัดทำหนงั สือภาษาถ่นิ น้ี เพอ่ื ใ านไ เ าใจถงึ ภาษาถนิ่ ใน
แ ละภาคไ อ างถกู อง และมคี วามภาคภมู ิใจในภาษาถ่ิน
ของตน ทุกคนควร วยกนั อนุรกั ภาษาไทย

หวัง ารายงานฉบบั น้ีจะเ นประโยช กับ าน ท่ี
กำลงั หา อมูลเร่ืองน้ี หากมี อแนะนำหรือ อผิดพลาด
ประการใด จัดทำขอ อมรับไ และขออภยั มา ณ ทนี่ ี้

จัดทำ นทิพ นติ ิเรอื งจรสั

วันที่ ๑๗ กุมภาพัน พ.ศ.๒๕๖๕

์ธ์ย่ิปู้ผ้ว้นู้ผ้ข้ข้ข่อู้ผ์น็ป่ว์ษ่ช้ต่ย้ด่ต้ข้ด่อู้ผ้ห้ต่ช็ป่บ็ป้ต่ย้ช



สารบัญ หา
ก
เรือ่ ง ข
คำนำ ๑
บทนำ ๒-๓
ภาษาถนิ่ ๔
ภาษามาตรฐาน ๕
อิทธิพลของภาษาถ่นิ ๖
เอกลักษ ภาษาถนิ่ ๗
การจำแนกภาษาถิ่น ๘
ลักษณะของภาษาถิ่น ๙-๑๑
คณุ าของภาษาถ่นิ
ตัวอ างภาษาถ่นิ

น่ย่ค์ณ้



บทนำ

ทม่ี าและความสำคญั

ภาษาไทยเ นภาษาประจำชาตถิ ือเ นมรดกอัน
ลำ้ าทางวัฒนธรรม อัน อใ เกิดเ นเอกภาพ
เสรมิ ส างคณุ ภาพของคนในชาตใิ มีความเ น
ไทย ภาษาไทยเ นเครือ่ งมือตดิ อส่อื สารใ มี
ประสทิ ธภิ าพ จจุบนั คนไทยใ ภาษาไทยท้งั ใน
ภาษาพูดและภาษาเขยี น ในการแสวงหาความ
และประสบการ งเสริมภมู ิ ญญาและเ นหลกั
ฐานในการ นค า ภาษาไทยยังสามารถแ งเ น
ภาษาถิ่น างๆตามภูมศิ าสต เ น ภาษาถ่ินเหนอื
ภาษาถิน่ อีสาน ภาษาถิ่นกลาง ภาษาถิ่นใ ซ่งึ ใน
แ ละ องถน่ิ ก็ยังอาจจะมภี าษา อยลงไปอกี

่ย้ท่ต้ต่ช์ร่ต็ป่บ้ว้ค็ปัป่ส์ณู้ร้ชัป้ห่ต็ป็ป้ห้ร็ป้ห่ก่ค็ป็ป



ภาษาถ่นิ

ภาษาถนิ่ เ นภาษา อยที่ใ พดู จากนั
ใน องถน่ิ างๆ ซึ่งเกดิ จากการใ ภาษาเพ่อื
การสื่อความหมาย ความเ าใจกันระห าง
คนทอี่ าศยั อ ตาม องถน่ิ นนั้ ๆ ซึ่งอาจจะ
แตก างไปจากมาตรฐาน หรือภาษาทค่ี น
วนให ของแ ละประเทศใ กนั และอาจ
จะแตก างจากภาษาใน องถ่ินอนื่ ท้งั ทาง
านเสยี ง คำ และการใ คำ ภาษาถนิ่ เ น
ภาษาทม่ี ีลกั ษณะเฉพาะท้งั อยคำและ
สำเนยี ง

๑

้ถ็ป้ช้ด้ท่ต้ช่ต่ญ่ส่ต้ทู่ยู้ผ่ว้ข้ช่ต้ท้ช่ย็ป



ภาษามาตรฐาน

ภาษามาตรฐานคือภาษาไทยถ่นิ หนึง่ นนั่ เอง แ
เ นภาษาถน่ิ ทเี่ นแกนกลางสำหรบั สือ่ ความหมาย
ใ เ าใจไ ตรงกนั ระห างคนไทยทว่ั ประเทศ ความ
สำคญั และอทิ ธพิ ลของภาษาถ่นิ มีดงั นี้

๑.ภาษาถิน่ ใ เ นเคร่ืองมือศึกษาประวัติ และ
ววิ ัฒนาการของภาษา ทำใ ทราบทมี่ าของคำ
เนื่องจากภาษาถิ่นมีความเปลี่ยนแปลง า สามารถ
รักษาเสยี งและความหมายเดมิ ไ ไ มากก าภาษา
มาตรฐาน(ภาษาถิ่นกลาง) จึงใ ตรวจสอบความ
หมายดง้ั เดมิ ของคำไ เ น แปดเ อน(แปดภาษา
เหนอื หมายถึง าย เ อน คือเลอะเทอะ) แขน
แมน(แมนภาษาอีสานหมายถงึ มือ แขน) พบปะ(ปะ
ภาษาใ หมายถึง มาเจอกัน)
๒.ภาษาถ่ินเ น วนหนงึ่ และเ นทีม่ าของภาษาไทย
วรรณคดี การศกึ ษาภาษาถ่นิ ทำใ เ าใจภาษาและ
วรรณคดีไ ลกึ ซ้ึงยิง่ ขน้ึ

๒

้ด้ข้ห็ป่ส็ป
้ต้ืป้ป้ืป่ช้ด้ช่ว้ด้ว้ช้ห็ป้ช
่ว้ด้ข้ห็ป็ป่ต



ภาษามาตรฐาน

๓.ภาษาถิ่นในการสืบทอดวัฒนธรรม ซงึ่ แสดง
ภูมิ ญญา องถิน่ ไ เ นอ างดี ไ แ การละ
เ น เพลงพน้ื าน ประเพณี และวรรณกรรม

องถนิ่ เ น น
๔.ภาษาถนิ่ วยรักษาคำดง้ั เดิมของภาษา ไ แ
คำเรยี กเครอื ญาต ช่ืออวยั วะ ธรรมชาติ กริ ิยา
ทวั่ ไป เ น อ แ ลูก ผวั เมยี หัว หู ดิน น้ำ
กิน นอน เ น น
๕.ภาษาถิน่ มีอิทธพิ ล อการออกเสียงภาษา
มาตรฐาน เน่อื งจากภาษาในแ ละถน่ิ มสี ำเนียง
แตก างกันไป จึงทำใ ภาษาถนิ่ ออกเสยี งภาษา
มาตรฐานไปตามสำเนียง องถิน่ บางคร้ังอาจ
ทำใ การสอื่ สารคลาดเคลอ่ื นไป ซ่ึง องอาศัย
การ กฝนจึงจะออกเสยี งไ ถูก อง

๓

้ต้ดึฝ้ต้ห้ท้ห่ต่ต่ต
้ต็ป่ม่พ่ช่ก้ด่ช
้ต็ป้ท้บ่ล่ก้ด่ย็ป้ด้ทัป



เอกลักษ ภาษาถน่ิ

ภาษาถน่ิ จะแสดงถึงเอกลักษ ลกั ษณะความ
เ นอ และวิถีชวี ติ ของ คนใน องถ่นิ างๆของ
ประเทศไทย และหากพน้ื ท่ีของ ใ ภาษานน้ั ก าง ก็
จะมภี าษาถน่ิ หลากหลาย และมภี าษาถ่นิ อยๆลง
ไปอกี เ น ภาษาถ่ินใ มภี าษาสงขลา ภาษานคร
ภาษาตากใบ ภาษาสุราษฎ เ น น ภาษาถ่ินทุก
ภาษาเ นภาษาทส่ี ำคัญในสังคมไทย เ นภาษาที่
บันทึกเรื่องราวประสบการ และวฒั นธรรมทุก
แขนงของ องถิ่น เราจึงควรรักษาภาษาถิน่ ทุกถนิ่
ไ ใ ใ ถูก อง เพื่อเ นสมบัตมิ รดกของชาติ อไป
ซง่ึ ภาษาถิ่นจะเ นภาษาพูด หรอื ภาษา าทาง
มากก าภาษาเขียน ภาษาถ่นิ ของไทยจะแ งตาม
ภมู ิศาสต หรอื องถนิ่ ที่ พูดภาษานัน้ อาศยั อ ใน
ภาค างๆ แ งไ ๔ ถนิ่ ให ๆ คือ ภาษาถ่นิ กลาง
ภาษาถิ่นเหนอื ภาษาถ่นิ อีสาน และภาษาถ่ินใ

๔

์ณ้ต่ญ้ด่บ่ตู่ยู้ผ้ท์ร่บ่ว่ท็ป่ต็ป้ต้ห้ช้ว้ท์ณ็ป็ป้ต็ป์ร้ต่ช่ย้ว้ชู้ผ่ต้ทู้ผู่ย็ป์ณ



อทิ ธพิ ลของภาษาถ่ิน

ภาษาไทย เ นภาษาทใี่ พดู กนั ตาม องถน่ิ
างๆของประเทศไทย วยเหตนุ จ้ี งึ ทำใ ภาษา
ไทยทเี่ คยใ เ นอ างเดยี วกันมา แ เดมิ มคี วาม
แตก างกันไปทัง้ ทาง านเสียง และ านความ
หมายของคำ ท้ังนเ้ี นือ่ งจากการแปรเปลี่ยนไป
ตามสภาพของ องถ่ินท่ีอาศัย
ภาษาถ่นิ หมายถงึ ภาษาที่ใ กันเฉพาะในก ม
ชนหนง่ึ ซึ่งแตก างจากภาษามาตรฐานเ นภาษา
พื้นเมอื ง หรือภาษาทใ่ี พูดกนั ตาม องถิ่น างๆใน
ประเทศไทย ไ แ ภาษาถิน่ เหนอื ภาษาถนิ่ กลาง
ภาษาถนิ่ อีสาน และภาษาถิ่นใ อาจรวมถึงภาษา
ของชนก ม อยซึง่ อาศยั อ ในประเทศไทย เ น
ชาวเขา ชาว วย ชาวเล เ น น

๕

้ต็ป่ส่ชู่ย้นุ่ล้ต่ก้ด่ต้ท้ช็ป่ตุ่ล้ช
้ท้ด้ด่ต่ต่ย็ป้ช้ห้ด่ต้ท้ช็ป



การจำแนกภาษาถ่นิ

ภาษาถิ่นในประเทศไทย สามารถจำแนกตามสภาพ
ภมู ิศาสต ไ ๔ ภาค ดังนี้

ภาษาถิน่ ภาคเหนอื ใ พูดกันในภาคเหนอื ของ
ประเทศไทย ไ แ เชียงราย เชียงให แ องสอน ลำพูน
ลำปาง พะเยา แพ าน บาง วนของตาก สุโขทยั และ
อตุ รดิต เ น น

ภาษาถิน่ อสี าน ใ พดู กนั ในภาคตะวนั ออกเฉยี งเหนอื ของ
ประเทศไทยทุกจงั หวัด แ ออกสำเนียง างกนั ไปเฉพาะ

องถ่นิ โดยรวมแยกเ นอสี านเหนอื อีสานกลาง และ
อสี านใ
ภาษาถิน่ กลาง ใ พดู กนั ในภาคกลางของประเทศไทยและ
เขตตดิ อระห างภาค างๆ ไ แ กรุงเทพ นนทบรุ ี
ปทมุ ธานี อยุธยา างทอง นครนายก นครปฐม ราชบรุ ี
เพชรบุรี เ น น

ภาษาถน่ิ ใ หรือภาษา ก ใ ใ พูดกันในจงั หวดั างๆ
ทางภาคใ ของประเทศไทย ตง้ั แ บริเวณตอนใ ของ
จังหวดั ประจวบครี ีขัน จรดชายแดนมาเลเซีย ไ แ ชมุ พร
ระนอง พงั งา สรุ าษฎ ธานี สงขลา ภเู กต็ สตูล ยะลา
อำเภอสไุ หงโกลกจงั หวัดนราธิวาส เ น น

๖

้ต็ป์ร่ก้ด์ธ้ต่ต้ต่ต้ช้ต์ษัป้ต
้ต็ป่อ่ก้ด่ต่ว่ต้ช
้ต็ป้ท่ต่ต้ช
้ต็ป์ถ่ส่น่ร่ฮ่ม่ม่ก้ด้ช
้ด์ร



ลักษณะของภาษาถ่นิ

ภาษาถน่ิ ท่ีอ ในถิ่นเดยี วกันจะมีความแตก าง
กนั างเลก็ อย วนภาษาถน่ิ ที่ างถิ่นกนั จะมี
ความแตก างกันมาก โดยเฉพาะเสียงวรรณยุก
และคำศัพ ภาษาถนิ่ กลางเ นภาษาท่ีไ รบั
อิทธพิ ลจากภาษา างประเทศมากก าภาษาถ่ินอื่น

ไทยถิ่นกลาง ไทยถ่นิ เหนอื ไทยถน่ิ อสี าน ไทยถนิ่ ใ

โ งโ ง โ งโคะ โ งโคะ, มโกะ โ งโ ง
น น น วาน,หลกุ ขี้
แ วนำ้ กอ็ ก,แ ว จอก จอก
กางเกง เว โง กางเ ง
โกหก ขจี้ ุ ขีต้ ัว๊ ะ ขี้ห็อก,ข้ีหก
กระชับ แห น แห น,แ น,องั แห น,ชบั
กระ ง ง กะ ง ดอ็ ง
กระดูก ดกู ดูก โดก,ดก
กดั ขบ ขบ ขบ

กลบั ก,เมือ เมอื กลบั ,หลอ็ บ

โกนผม โ นหัว แถผม ขูดหัว ๗

๋ก๊ิป้ด้ด้ด่น่น่น้น๋ก่ส่ต้ก้ก้ก้ก้ก้ค้ก้ก้ก่ก้ค้ก้ต่ว่ต้ด็ป์ท์ต่ต่ต่ส้น้บ่ตู่ย



คุณ าของ
ภาษาถิ่น

ภาษาถิ่น เ นภาษาของก มชนท่ี งบอกถงึ ความเ นมา
อเกิดของวัฒนธรรม และอารยธรรมทส่ี ำคัญของชาติ รวม
ทั้งเ นเครือ่ งมือทใี่ ในการตดิ อสือ่ สารของก มชน
๑.ใ เ นเคร่อื งมือติด อส่อื สารกบั ก มชน ใ ภาษาถ่ินนนั้ ๆ
การใ ภาษาถิ่นติด อสือ่ สารกับก มชน เ นเ าของภาษา จะ
วยใ สามารถสื่อความเ าใจในเรื่อง างๆไ ดี อใ เกดิ ความ
เ นกนั เอง เกดิ สัมพัน ไมตรี อกนั ซ่ึงจะ วยใ การประกอบ
กจิ การ างๆ วมกนั ดำเนนิ ไปไ อ างสะดวกราบรนื่
๒.ความ ภาษาถิ่นจะ วยใ เ าใจความหมายของคำ สำนวน
โวหารและเรื่องราวเก่ยี วกับวัฒนธรรมพ้นื าน ซ่ึงใ ภาษาถน่ิ
เ นเครือ่ งมือในการ ายทอดไ ดยี ่ิงขึ้น
๓.เ นประโยช ในการศกึ ษาความหมายของคำในภาษาสมัย
เ าหรือคำในวรรณคดสี มัยเ าบางคำ
๔.ภาษาถ่นิ วยในการสอื่ สาร สงั่ สอน และสืบทอดวฒั นธรรม
ของ องถิน่ จากชน นหนึ่งไป อกี นหนึ่ง ใ ยืนยงคงอ อ
ไป เ น สำนวนภาษา สุภาษิต บทเพลงประกอบการละเ น
วรรณกรรม องถิน่ านิยม อดุ มคติ ความเช่ือ ตลอดจนสิ่ง
ทุกอ างท่ีหลอมรวมอ ในวิถีชีวติ สงิ่ เห านี้ าไ มภี าษา วย
สืบทอดนบั วันกจ็ ะสญู หายไปตามกาลเวลา

๘

่ค่ช่ม้ถ่ลู่ย่ย่ค้ท่ล่ช่ตู่ย้หุ่รู่สุ่ร้ท่ช
่ก่ก์น็ป
้ด่ถ็ป้ช้บ้ข้ห่ชู้ร
่ย้ด่ร่ต้ห่ช่ต์ธ็ป้ห่ก้ด่ต้ข้ห่ช้จ็ปู้ผุ่ล่ต้ช้ชู้ผุ่ล่ต็ป้ช
ุ่ล่ต้ช็ป่บ็ป่บุ่ล็ป



ตัวอ าง ภาษาถนิ่

ภาคกลาง ภาคเหนอื ภาคอสี าน ภาคใ

สับปะรด มะขะนดั บกั นดั ยานดั
ฝรัง่ บะแกว บักสีดา ชม
มะละกอ มะ วยเ ด บกั ง ลอกอ
บะนำ้ แ ว บักอึ นำ้ เ า
กทอง หมะหนนุ บักม่ี หนุน
ขนุน บะแน บกั เขียบ อยห า
อยห า หมะดนั บักทัน พุดทรา
พดุ ทรา หละมุด บกั มดุ หมุดหร่งั ,สวา
ละมุด แฟง แฟง ขพี้ า

ก เ าโพด เ าโพด คง

าวโพด

๙

่ข้ข้ข้รัฟ่น้น่น้น้ต้กัฟุ่ห้ต๊กู่พ้ต่ย



ตวั อ าง ภาษาถน่ิ

ภาคกลาง ภาคเหนอื ภาคอสี าน ภาคใ

ข้ีเหนียว ขจี้ ี้ ขถี้ ่ี ขี้ชดิ
ทิ้ง ขวาง,ละ ทิม่ ม,ละ
อ างไร จะใด,จาใด จงั ใ พนั พรือ๋
อ างน้ี จังซ่ี พนั นี้
ก้งิ า จะอ้,ี หยั่งอ้ี กะปอม
จกั า ข้ีเก้ียม ก้งิ า
จงิ้ จก ขี้โ จงิ้ จก
จง้ิ เหลน จักกิม้ กับแก จิ้งเหลน
กแก จักเ อ กแก
พบ ตักโต อ พอ็ บ
ปะ ดุ หยนั
ขยนั
าน

๑๐

๋กุ๊ดุ๊ต่ก่ย่ย้พุ๊ต๋ก้ล๋ก่ก๋ดุ่ท้ต่ย



ตวั อ าง ภาษาถ่นิ

ภาคกลาง ภาคเหนือ ภาคอีสาน ภาคใ

อ อ อี อ อ
ฉัน เน อย ฉาน
รกั ฮัก
าง ฮัก หรัก
าง อ าง าง
มอง,ดู เ อน เง แล
เส่ียว เผ่อื น
เพ่ือน ก าน เา แหลง
พูด วน กลบั เฮยี น หล าน
กลับ าน ลำแ ๆ วน นุก
สนุก แซบอีหลี หรอยจัง
อ อยมาก

๑๑

ู้ห้ต่ร่ม่ม้บ้บ๊ิป้บ้วู้อ้ืป่ิป่ผ้ช้ช๊จ้ช่ข้ิป่ผ่พ้ป่พ้ต่ย



บทสรุป

ภาษาไทยเ นภาษาประจำชาติถอื เ นมรดกอัน
ลำ้ าทางวฒั นธรรมของไทย การใ ภาษาไทยอ าง
ถูก องตามหลกั ของภาษาเ นส่ิงทสี่ ำคัญ ภาษาไทย
สามารถแ งออกเ นภาษาถ่ิน างๆตามภมู ิศาสต
เ น ภาษาถน่ิ กลาง ภาษาถนิ่ อีสาน ภาษาถ่ินใ ภาษา
ถ่นิ เหนอื การสื่อสารเฉพาะ องถ่ินซ่งึ มีความแตก าง
กัน านเสียงและการใ คำและความหมายจงึ องมี
ภาษาไทยมาตรฐานเพื่อใ เ นภาษากลางในการ
สือ่ สาร เพือ่ ใ านไ เ าใจถึงภาษาถนิ่ ใน องท่ี
างๆและมีความภาคภูมใิ จในภาษาถิ่น ทกุ คนควร วย
กนั อนุรัก ภาษาไทย

์ษ่ช่ต้ท้ข้ด่อู้ผ้ห็ป้ช้ต้ช้ด่ต้ท้ต่ช์ร่ต็ป่บ็ป้ต่ย้ช่ค็ป็ป



างองิ

http://www.digitalschool.club/
digitalschool/thai2_4_1/thai7_2/page5.php
https://dltv.ac.th/utils/ les/download/11378

อif้