หน่วยที่-1 ความรู้พื้นฐานของการฝึกอบรม65

หนว่ ยท่ี 1
ความรพู้ ้นื ฐานของการฝึกอบรม

ความหมายและความสำคัญของการฝึกอบรม

ความหมายของการฝกึ อบรม
การฝึกอบรมเป็นคำที่ใช้กันแพร่หลายในปัจจุบันโดยเฉพาะในกลุ่มผู้บริหารและผู้ปฏิบัติการ

แต่ยังมีบุคคลบางกลุ่มที่ยังไม่เข้าใจเกี่ยวกับความหมายของการฝึกอบรม และมองเห็นว่าการฝึกอบรมเป็น
กิจกรรมท่ีจัดขึน้ โดยใช้งบประมาณและค่าใช้จ่ายมาก เป็นการสิ้นเปลอื งโดยเปล่าประโยชน์ และได้ผลไม่คุ้มค่า
เพ่ือใหเ้ กิดความเข้าใจกันอย่างถ่องแท้ มผี เู้ ช่ียวชาญทั้งชาวไทยและต่างประเทศ ไดอ้ ธิบายความหมายของการ
ฝกึ อบรมไวด้ งั น้ี

ภิญโญ สาธร (2517:442) กล่าวว่า การฝึกอบรม หมายถึง กระบวนการที่มีระเบียบแบบแผน
ซ่งึ มุ่งหมายท่ีจะพฒั นาบุคลากรให้มีความรู้ (Knowledge) และความเชีย่ วชาญ (Skills) เพ่ือวัตถุประสงค์อย่าง
ใดอยา่ งหนึ่งโดยเฉพาะขององค์การหรือหน่วยงานต่าง ๆ

น้อย ศิริโชติ (2524:6) ได้กล่าวขยายความถึงความหมายของการฝึกอบรมที่ค่อนข้าง
จะครอบคลุมไว้ดังนี้ “การฝึกอบรมเป็นกระบวนการอย่างหนึ่งที่จัดขึ้นเพื่อเพิ่มพูนความรู้ (Knowledge)
และทักษะ (Skills) ให้แก่ผู้เข้ารับการอบรม โดยจัดทำเป็นช่วง ๆ หรือระยะเวลาความเหมาะสมของแต่ละ
เร่อื ง ซง่ึ อาจจะใช้เวลา 3 วนั 1 สปั ดาห์ หรอื มากกว่านนั้ การจดั ฝึกอบรมอาจจะจดั เปน็ รายบคุ คลหรือเป็นกลุ่ม
ก็ได้ ผู้จัดการฝกึ อบรม อาจจะเป็นหน่วยราชการ เอกชนหรอื บรษิ ทั ห้างร้านกไ็ ด”้

ทองฟู ชินะโชติ (2531:7) ได้กล่าวว่า การฝึกอบรม (Training) เป็นส่วนหนึ่งในการพัฒนา
พนักงานให้เกิดประสิทธิภาพตอ่ การทำงาน โดยมงุ่ พัฒนาทักษะความรู้ และความสามารถ การฝกึ อบรมจึงเป็น
กรรมวิธอี ย่างหน่ึงทผ่ี ู้บรหิ ารใช้พฒั นาพนกั งาน สรุปได้ว่าการฝึกอบรม คอื

1. เปน็ กระบวนการที่จดั ขึน้ เพือ่ พัฒนาบคุ ลากร
2. เปน็ การเพิ่มพนู ความถนดั
3. เปน็ การเพิ่มพนู ความรู้
4. เป็นการเพม่ิ พูนทศั นคติ
5. เปน็ การเพ่มิ พูนความเข้าใจ
6. พัฒนานสิ ยั การทำงานให้ถกู ต้อง
7. เพิม่ พนู ประสิทธิภาพในการทำงาน
8. เป็นกระบวนการทีม่ รี ะเบียบและระบบเพือ่ เพ่มิ พูนและก่อใหเ้ กิดความสำเร็จขององคก์ ร
วิจิตร อาวะกุล (2537:30) ได้ให้ความหมายเกี่ยวกับการฝึกอบรมว่า หมายถึง การพัฒนาหรือ
ฝึกฝนอบรมบุคคลให้เหมาะหรือเข้ากับงานหรือการทำงาน ส่วนการศึกษา หมายถึง การเพิ่มพูนความรู้

2

(Knowledge) หรือความเข้าใจ (Understanding) ทักษะ (Skill) ความชำนิชำนาญงานความสามารถ
(Ability)

สมคิด บางโม (2538:14) ได้สรุปว่า การฝึกอบรม หมายถึง กระบวนการเพิ่มประสิทธิภาพ
ในการทำงานของบุคคลโดยมุ่งเพิ่มพูนความรู้ (Knowledge) ทักษะ (Skill) และเจตคติ (Attitude) อันจะ
นำไปสู่การยกมาตรฐานการทำงานให้สูงขึ้น ทำให้บุคคลมีความเจริญก้าวหน้าในหน้าที่การงานและองค์การ
บรรลเุ ป้าหมายทกี่ ำหนดไว้

จากความหมายทผ่ี ู้รู้ไดก้ ล่าวมาแลว้ ผเู้ ขียนสรปุ ได้วา่ การฝึกอบรม หมายถงึ กระบวนการที่ช่วย
พัฒนาและฝึกฝนบุคคล ให้มีความรู้ความสามารถ ทักษะ และความชำนาญ มีประสบการณ์ท่ีเหมาะสมในการ
ปฏิบัติงาน แล้วส่งผลให้แต่ละบุคคลมีประสิทธิภาพในการทำงานสูงขึ้น ทำให้หน่วยงานเจริญก้าวหน้า
มีประสิทธภิ าพดียิง่ ขนึ้

ความสำคญั ของการฝึกอบรม
ในปัจจบุ นั หนว่ ยงานหรือองค์กรต่าง ๆ ไม่ว่าจะเป็นภาครัฐหรือเอกสาร จำเป็นอย่างย่ิงที่จะต้อง
พัฒนาบุคลากร จึงได้ให้ความสำคัญต่อการฝึกอบรมอย่างยิ่ง เพราะการฝึกอบรมสามารถพัฒนาทักษะ
เปลี่ยนแปลงเจตคติของบุคลากรไม่ว่าจะเป็นทางตรงหรือทางอ้อม ทั้งภาคทฤษฎีและปฏิบัติ ดังนั้นการ
ฝกึ อบรมจึงเป็นทยี่ อมรับของทกุ หนว่ ยงาน โดยมคี วามสำคัญดังนี้
1. ช่วยให้สมาชิกใหม่ของหน่วยงานหรือองค์กรได้รู้ถึงกฎ ระเบียบ ข้อบังคับ นโยบาย
วตั ถุประสงค์ของหน่วยงานอยา่ งชดั แจ้ง
2. สรา้ งความประทับใจให้แก่พนักงานท่ีบรรจุใหม่ และเปลีย่ นแปลงสภาพแวดล้อมมาเป็นสังคม
ใหม่ เพือ่ นใหม่ สถานทีใ่ หม่
3. ช่วยให้บุคลากรที่ปฏิบัติงานเดิมอยู่แล้วมีโอกาสที่จะพัฒนาตนเอง เพื่อให้ทันต่อการ
เปลยี่ นแปลงของโลกในยุคโลกาภวิ ตั น์ ทงั้ ทางด้านเทคโนโลยี เศรษฐกจิ และสงั คม
4. เพิ่มประสิทธิภาพในการทำงานให้ดียิ่งขึ้น เพราะพนักงานที่ทำงานมาเป็นระยะเวลานาน ๆ
จะเกดิ ความเฉ่อื ยชา ถ้ามีโอกาสเข้ารบั การฝกึ อบรมก็จะเกิดการกระตุ้นให้กระตอื รือร้นในการปฏบิ ัติงาน
5. สร้างขวัญและกำลังใจให้พนักงานในหน่วยงาน ให้รู้สึกเป็นส่วนหนึ่งที่สำคัญของหน่วยงาน
สรา้ งความมั่นคงในการปฏบิ ัติงานและสามารถปรับเปลย่ี นไปสู่ตำแหน่งท่สี งู ขน้ึ ได้
6. เพื่อพัฒนาบุคลากรให้สามารถจะปฏิบัติงานได้ตามเป้าหมายที่วางไว้ ลดการเกิดอุบัติเหตุ
งานผดิ พลาด ผลงานไมม่ ีคุณภาพ ตำ่ กวา่ เกณฑม์ าตรฐาน
7. เพือ่ เปน็ การเพิม่ ผลผลติ ใหแ้ กห่ น่วยงาน และลดการขดั แย้งของบุคลากร
8. เป็นการประหยดั งบประมาณของสำนกั งาน

จุดมุ่งหมายของการฝึกอบรม

การฝึกอบรมโดยทั่วไปแล้วต้องการพัฒนาองค์กร หน่วยงานให้เป็นไปตามเป้าหมาย และเป็น
การเพมิ่ พนู ความรู้ ความสามารถในการทำงานให้แกพ่ นกั งาน ซ่ึงมจี ดุ มุ่งหมายดังนี้

3

 เพิ่มพูนความรู้ (Knowledge) เป็นการเสริมสร้างความรู้และสติปัญญา แนวความคิด
เกยี่ วกบั งานทกี่ ำลังปฏิบัติงาน

 เพิ่มพูนความเข้าใจ (Understanding) เป็นสิ่งที่ต่อเนื่องจากการเสริมสร้างความรู้ คือ
เมื่อรู้หลกั การแล้วกส็ ามารถอธิบายความหมายให้ผู้อืน่ ทราบได้

 เพิ่มพูนทักษะ (Skill) ทำให้เกิดความชำนาญ และมีทักษะในการปฏิบัติงาน สามารถ
ปฏบิ ตั ิงานได้อย่างมปี ระสิทธิภาพ

 เปลีย่ นแปลงเจตคติหรือทศั นคติ (Attitude) คือ การฝกึ อบรมมุ่งใหเ้ กิดความสัมพันธ์หรือ
เพิ่มพูนความรู้สึกที่ดี ๆ ต่อผู้บริหาร เพื่อนร่วมงาน และองค์กร นำความรู้ที่ได้จากการฝึกอบรมมาใช้ในการ
ปฏิบัติงานอยา่ งเต็มความสามารถ

ประโยชนข์ องการฝกึ อบรม

1. ช่วยใหร้ ะบบและกระบวนการปฏบิ ัตงิ านมปี ระสิทธภิ าพสงู ข้ึน
2. ชว่ ยเสริมสรา้ งความรู้และทักษะในการปฏิบัตงิ าน
3. ช่วยพฒั นาภาวการณเ์ ป็นผนู้ ำ ใหร้ จู้ กั นำหลกั เก่งคดิ เกง่ คน เกง่ งาน มาใชใ้ นการบริหารงานได้
4. ช่วยลดอบุ ตั เิ หตหุ รือการทำงานผิดพลาดบ่อย ๆ
5. ชว่ ยแบ่งเบาภาระหน้าที่ของผบู้ ังคบั บญั ชา
6. ชว่ ยลดความสญู เปล่าของงบประมาณในการจัดซ้ือวัสดุ อปุ กรณ์ ในสำนักงาน
7. ช่วยลดความตึงเครียดในการทำงาน ซึ่งเป็นผลมาจากการขาดความรู้และทักษะที่เหมาะสม
กับพนักงาน
8. ชว่ ยเพิม่ ผลผลิตได้ท้งั ทางตรงและทางอ้อม
สถาบันพัฒนาฝีมือแรงงาน ของกรมแรงงาน กระทรวงมหาดไทย ได้จัดแบ่งการฝึกอบรม
เพอ่ื พฒั นาฝีมอื แรงงานไทยไวด้ ังนี้
 การฝึกอบรมแรงงานไร้ฝีมือ (Unskill Labour) เป็นการฝึกอบรมคนที่ไม่เคยทำงาน
มาก่อน ความรู้ความสายสามัญศึกษาชั้นประถมศึกษาปีที่ 4 ฝึกอบรมเฉพาะงานบริการเบื้องต้น เช่น
การทำงานบา้ น
 การฝึกอบรมแรงงานฝีมือ (Skill Labour) เป็นการฝึกอบรมคนละระดับความรู้สามัญ
ศึกษา จบชั้นประถมศึกษาปีท่ี 6 ถึงมัธยมศึกษาปีที่ 3 เคยได้รับการฝึกอบรมมาบ้างแล้วแต่มาอบรมเพิ่มเติม
ฝึกงานเฉพาะอย่างเปน็ หลักสตู ร
 การฝึกอบรมแรงงานฝีมือ (Skill Labour) เป็นกลุ่มคนที่ผ่านการฝึกอบรมมาแล้วทั้งใน
และนอกระบบ ความรู้สายอาชีพระดับประกาศนียบัตรวิชาชีพหรือประกาศนยี บัตรวชิ าชีพชัน้ สูงตามประเภท
ของอาชีพ และมาฝกึ เพ่ิมเตมิ เฉพาะอย่าง โดยฝึกกบั แหลง่ ธรุ กิจ อตุ สาหกรรม เป็นต้น

4

 การฝึกอบรมกำลังคนระดับช่างเทคนิค (Technician) เป็นการฝึกอบรมบุคคลที่จบ
ประกาศนียบัตรวิชาชีพ ซึง่ ผา่ นการฝึกอบรมเฉพาะอย่างจนมคี วามชำนาญในสาขาวชิ าชีพน้นั ๆ แล้ว เพ่ือเป็น
ช่างเทคนิค

 การฝึกอบรมกำลังคนระดับวิชาชีพ (Professional) เป็นการฝึกอบรมคนระดับปริญญา
ตรขี ้นึ ไป ใหม้ ีความรู้ ความสามารถ ทกั ษะในงานอาชีพชน้ั สูง

 การฝึกอบรมระดบั ผูช้ ำนาญการ (Expert) เป็นชั้นสูงสดุ ของวิชาชีพทางชา่ งเทคนิคอบรม
ให้เป็นผู้ชำนาญการเฉพาะทาง

ประเภทของการฝึกอบรม

กิตติ พัชรวิชญ์ (2543:451) กล่าวว่า ประเภทของการฝึกอบรมมีหลายวิธี สุดแล้วแต่ผู้จัดการ
ฝึกอบรมจะกำหนด โดยจะใช้ตามหลักสูตร หรือตำแหน่งหน้าที่ของผู้เข้ารับการฝึกอบรมเป็นชื่อประเภท
ซ่ึงแบง่ เปน็ 2 ประเภท คอื

 การฝึกอบรมเพื่อเข้าทำงาน (Pre-Service training) เป็นการฝึกอบรมให้ความรู้ทั่วไป
ตามตำแหน่งหนา้ ทที่ ่ีเก่ยี วขอ้ งสำหรับบคุ คลทเี่ รม่ิ เข้าทำงาน เช่น

1.1 การปฐมนิเทศ (Orientation) จัดอบรมสำหรับแนะนำบุคคลที่เริ่มเข้ารับงานใหม่ให้
รจู้ ักผบู้ ังคับบัญชา เพอ่ื นรว่ มงาน สถานทีท่ ำงาน กฎระเบยี บการปฏบิ ัตงิ าน ตลอดท้งั หน้าทร่ี ับผิดชอบโดยตรง
ใช้เวลาตามความเหมาะสม ส่วนมากไมเ่ กนิ 2 วัน

1.2 การแนะนำงาน (Introduction training) การอบรมแนะนำงาน โดยเฉพาะให้บคุ คล
ผมู้ ารบั งานใหม่ สามารถเรม่ิ ปฏิบัติงานได้ทันที การอบรมให้ความรูเ้ ร่ืองงาน ตลอดท้งั ผู้บังคับบัญชาและเพื่อน
รว่ มงานโดยท่วั ไป ประมาณ 1 สัปดาห์

 การฝึกอบรมระหว่างทำงาน (In-Service training) เป็นการฝึกอบรมบุคลากรเพ่ือ
เพ่มิ พนู ความรู้ ความเข้าใจ ทักษะการใช้เคร่ืองมอื หรือสรา้ งเจตคติทีด่ ตี อ่ งาน โดยทั่วไปแบง่ เป็น

2.1 การฝึกอบรมในขณะทำงาน (On The Job Training) เป็นการฝึกอบรมที่ไม่เป็น
ทางการ (Informal Course) เนน้ การปฏบิ ัตจิ รงิ โดยมีหัวหน้างานเปน็ ผคู้ วบคมุ การฝึกอบรมจะเป็นรายบุคคล
หรอื เป็นกลมุ่ กไ็ ด้

2.2 การฝึกอบรมนอกที่ทำการ (Off The Job Training) เป็นการฝึกอบรมที่เป็น
ทางการ (Informal Course) ผู้เข้ารับการฝึกอบรมต้องมีเวลารับการอบรมอย่างเต็มที่และสามารถนำทักษะ
ความรู้ ไปประยุกตใ์ ชใ้ นการปฏิบัตงิ านได้

คำศัพท์

• การฝึกอบรม (Training) หมายถึง กระบวนการที่ช่วยพัฒนาและฝึกฝนบุคคลให้มคี วามรู้
ความสามารถ มีทักษะและความชำนาญ มีประสบการณ์ที่เหมาะสมในการปฏิบัติงานแล้ว
ส่งผลให้แต่ละบุคคลมีประสิทธิภาพในการทำงานสูงขึ้น ทำให้หน่วยงานเจริญก้าวหน้า
มปี ระสิทธภิ าพดยี ิ่งข้ึน

• เพิ่มพูนความรู้ (Knowledge) ให้มีความรู้หลักการทฤษฎีและแนวความคิดในการอบรม
เพ่อื นำไปใชใ้ นการทำงาน

5

กิจกรรมส่งเสริมการเรยี นรโู้ ดยเน้นผเู้ รียนเป็นสาคญั

เรอ่ื ง ความร้พู น้ื ฐานของการฝึกอบรม
จุดประสงค์เชงิ พฤติกรรม อธบิ ายความรพู้ ้นื ฐานของการฝกึ อบรมได้
คำชแ้ี จง ใหน้ กั ศึกษาปฏบิ ัติดงั นี้

1. ให้นักศกึ ษาแบง่ กลุ่มในชนั้ เรยี นแล้วจบั สลากหัวข้อเรอ่ื ง ดังนี้
1.1 จดุ มุ่งหมายของการฝกึ อบรม
1.2 ประเภทของการฝึกอบรม
1.3 ความสำคัญของการฝกึ อบรม
1.4 การนำความร้ไู ปใช้ในการปฏบิ ัติงาน

2. ใหน้ กั ศกึ ษาแต่ละกลุ่มนำเสนอหน้าชั้นเรยี นพร้อมใหเ้ หตุผลประกอบ
บนั ทกึ

6

แบบประเมินผลการเรยี นร้หู นว่ ยท่ี 1

ตอนท่ี 1 จงตอบคำถามต่อไปน้ี
1. การฝกึ อบรมก่อนเขา้ ทำงาน หมายถงึ

7

2. การปฐมนเิ ทศ หมายถงึ
3. การแนะนำงาน หมายถึง
4. การฝกึ อบรมในขณะทำงาน หมายถงึ
5. การฝกึ อบรมนอกทที่ ำงาน หมายถงึ
6. นักเรยี น นักศึกษาทีส่ ำเร็จการศกึ ษาใหม่ ต้องเขา้ รบั การฝึกอบรมประเภทใด
7. การแนะนำงานเปน็ การจดั การฝึกอบรมหรือไม่ เพราะเหตุใด
8. จงบอกประโยชนท์ ่ีได้จากการฝกึ อบรม

8

9. ส่ิงทีไ่ ด้รับจากการทำโครงการฝกึ อบรมเชงิ ปฏบิ ตั ิการ คือ

10. คำศพั ทท์ ี่ควรศกึ ษาเพิ่มเติม คือ

ตอนท่ี 2 จงเลือกคำตอบที่ถูกตอ้ งที่สุดเพยี งขอ้ เดียว
1. ขอ้ ใดคือความสำคัญของการฝกึ อบรม

ก. การฝกึ อบรมเปิดโอกาสให้ทกุ คนได้แสดงความคิดเหน็ เพื่อส่วนรวม
ข. เพิ่มประสทิ ธภิ าพในการทำงานของบคุ ลากรในหน่วยงานใหด้ ยี งิ่ ข้นึ
ค. การฝกึ อบรมกอ่ ใหเ้ กดิ ความสามคั คใี นการทำงาน
ง. การฝกึ อบรมทำใหพ้ นักงานตระหนักในหน้าท่ีของตนเองที่มีต่อหนว่ ยงาน
2. ขอ้ ใดไมใ่ ช่จุดมุ่งหมายของการฝึกอบรม
ก. เพม่ิ พนู ความรู้
ข. เพม่ิ พูนความเข้าใจ
ค. เพิม่ พูนความสามัคคี
ง. เพ่ิมพูนทักษะและทศั นคติ
3. ขอ้ ใดกลา่ วไมถ่ ูกตอ้ ง ในเรื่องความสำคัญของการฝกึ อบรม
ก. นอ้ ยนดิ ทำหนา้ ที่ประสานงานกับหนว่ ยงานอนื่ ๆ ไดด้ ี
ข. อ้อยอ่ิงขาดความกระตือรือรน้ และขาดงานบ่อย ๆ
ค. สมชายสามารถนำความรเู้ กี่ยวกับคอมพิวเตอร์มาประยุกตใ์ ชใ้ นการทำงานได้
ง. จุ๊บแจงทราบกฎระเบียบ ขอ้ บงั คับ ของบรษิ ัทเป็นอยา่ งดี
4. ขอ้ ใดถือวา่ บรรลุตามวตั ถุประสงค์ในการฝึกอบรม
ก. เดียวดายขายรถจักรยานยนตไ์ ม่ได้สกั คนั

9

ข. ก่งิ แก้วสามารถพูดโนม้ นา้ วจิตจะเพื่อน ๆ ได้
ค. ดืม่ ด่ำเบอื่ หน่ายต่อบรรยากาศในการทำงาน
ง. กา้ นกลว้ ยอธิบายและสาธิตวิธกี ารทำงานด้วยเคร่ืองคอมพวิ เตอร์ได้

5. นักเรียน นักศกึ ษาทส่ี ำเรจ็ การศึกษาใหม่ ๆ ต้องเข้ารบั การฝกึ อบรมประเภทใด

ก. ฝึกอบรมก่อนเข้าทำงาน ข. ฝกึ อบรมเฉพาะเรือ่ ง เฉพาะวิชา

ค. ฝกึ อบรมพเิ ศษ ง. ฝึกอบรมนอกทที่ ำการ

6. การฝึกอบรมทีจ่ ัดขน้ึ เปน็ พิเศษให้เฉพาะบุคคลที่ทำงานอยู่แล้ว เรยี กว่าอะไร

ก. การฝึกอบรมปฐมนิเทศ ข. การฝึกอบรมพิเศษ

ค. การฝึกอบรมเพื่อแนะนำการทำงาน ง. การฝึกอบรมระหวา่ งการทำงาน

7. การจัดอบรมสำหรับแนะนำบุคคลที่เริ่มนับงานใหม่ ให้รู้จักกฎระเบียบ ผู้บังคับบัญชา และเพื่อนร่วมงาน

มคี วามหมายตรงกับขอ้ ใด

ก. Introduction Training ข. On the Job Training

ค. Orientation ง. Off the Job Training

8. การฝกึ อบรมแบ่งได้กี่ประเภท

ก. 2 ประเภท ข. 3 ประเภท

ค. 4 ประเภท ง. 5 ประเภท

9. คำวา่ “Expert” มีความหมายตรงกับการฝกึ อบรมในขอ้ ใด

ก. การฝึกอบรมแรงงานก่ึงฝีมอื ข. การฝกึ อบรมแรงงานฝีมือ

ค. การฝกึ อบรมระดบั ผู้ชำนาญการ ง. การฝกึ อบรมระดับวชิ าชีพ

10. ข้อใดคือประโยชนท์ ่ีไดจ้ ากการฝึกอบรม

ก. ชว่ ยเสริมสรา้ งความรแู้ ละกระบวนการในการปฏิบัติงานใหม้ ีประสิทธิภาพ

ข. ช่วยให้พนักงานในหน่วยงานเกิดความสามคั คี

ค. รจู้ ักบคุ คลมากยิ่งขึน้ ทำใหก้ ารประสานงานประสบผลสำเรจ็

ง. เกิดการแขง่ ขนั ในแตล่ ะหนว่ ยงาน เพอ่ื ความกา้ วหน้าและผลกำไรของหนว่ ยงาน