Jagersliga neemt VOC's onder de loep

Vogel Opvang Centra Data-Analyse

Overzicht van de data-analyse

1. Algemene evolutie.................................................................................................................................................. 2
2. Jachtwild ................................................................................................................................................................. 3

2.1. Ree.................................................................................................................................................................... 3
2.2. Fazant............................................................................................................................................................... 6
2.3. Patrijs ............................................................................................................................................................... 7
2.4. Houtduif ........................................................................................................................................................... 9
2.5. Konijn.............................................................................................................................................................. 11
2.6. Waterwild....................................................................................................................................................... 13
2.7. Vos................................................................................................................................................................ 15
3. Rechtbekken ....................................................................................................................................................... 17
4. Roofvogels........................................................................................................................................................... 18
5. Exoten .................................................................................................................................................................. 21

1

1. Algemene evolutie

Op de website van vogelbescherming vinden we een algemeen beeld terug van het aantal
binnengebrachte dieren tussen 1991 en 2015. Een evolutie die op zijn minst spectaculair genoemd
kan worden met een piek van bijna 30.000 dieren in 2011. Wat direct opvalt is dat bijna 80% van de
binnengebrachte dieren, vogels zijn. Ongeveer 20% zijn zoogdieren en 5% andere soorten.

Figuur 1: Evolutie van de opgevangen dieren door Vlaamse VOC’s (bron: https://vogelbescherming.be/node/181).

De verdere evolutie tussen 2016 en 2020 is niet duidelijk omdat we vanuit de beschikbare data niet
veel meer kunnen opmaken dan wat lijkt op een gigantische terugval van de aantallen in 2016, om
terug even spectaculair te stijgen in 2017, om uiteindelijk terug te dalen in 2018 en richting 2020 te
stabiliseren. De data zelf inkijken kan via deze link.

Aantal dieren 25 000
20 000
15 000
10 000

5 000
-

2016 2017 2018 2019 2020
Jaar

Figuur 2: Verdere evolutie van de opgevangen dieren in Vlaamse VOC’s op basis van de beschikbare data.

2

2. Jachtwild

Van het gerapporteerde aantal opgevangen dieren, kunnen 9.874 stuks geplaatst worden onder de
noemer ‘jachtwild’. We nemen aan dat de gerapporteerde ‘bosduiven’ in werkelijkheid houtduiven zijn.

Tabel 1: Overzicht opgevangen dieren onder de noemer ‘jachtwild’.
We nemen in deze analyse enkele soorten onder de loep: ree, fazant, patrijs, houtduif, konijn en het
waterwild. 90% van de gerapporteerde opgevangen dieren, vallen onder de noemer ‘jachtwild’.
Daarnaast bekijken we op het einde ook even de rechtbekken, vossen, roofvogels en exoten.
Nota: de ontvangen data zijn dermate inconsistent dat Jagersliga ettelijke uren gespendeerd heeft
alleen al om de data ‘clean’ te zetten voor detailanalyse. Het minimale verschil in aantallen tussen
de gerapporteerde interventies en resultaten is 0.4% waardoor we uitgaan van een voldoende
opgekuiste dataset om zodoende correcte uitspraken te kunnen doen over de beschikbare data.

2.1. Ree

Bij reewild zien we tussen 2016 en 2020 in totaal 781 opgevangen dieren. We zien ook dat het
overgrote deel van de reeën, opgevangen werd door het VOC in Limburg. Anderzijds zien we ook dat
er voor bepaalde provincies in bepaalde jaren geen opgevangen reeën werden gerapporteerd. In
West-Vlaanderen zou dat omwille van de kleinere populatie reewild eventueel kunnen kloppen, maar
in de data van 2019 uit Limburg, staat geen enkele ree. Vreemd dat er het ene jaar zoveel opgevangen
worden en dan plots een jaar geen enkele?

3

Figuur 3: Evolutie van het aantal opgevangen ree per provincie.
Als we kijken naar de reden waarom reeën binnengebracht worden, dan zien we dat het verkeer daar
de grootste oorzaak is (ongeveer 50%). 10-30% van de reeën komen gewond binnen. Uit de data kan
niet opgemaakt worden wat de oorsprong van deze verwonding zou zijn. Opvallend is dat een
aanzienlijk aantal reeën onder de noemer ‘vast’ gerapporteerd werden. Dit zijn reeën die vast kwamen
te zitten in afsluitingen, prikkeldraad, etc. Zoals ANB enkele jaren geleden opperde, moeten we
streven naar minder afsluitingen in plaats van meer om wilde dieren meer kansen te geven!

Figuur 4: Evolutie van de oorzaak aantal opgevangen ree.
4

In de data konden we ook nagaan wat de bestemming van de opgevangen dieren was, maar we
kunnen omdat de cijfers hier geen andere interpretatie toelaten, niet concluderen of en waar een
gewonde ree terug in de natuur gebracht werd. De wetgeving is heel duidelijk. Opgevangen dieren
moeten op dezelfde plaats terug in vrijheid gesteld worden als waar ze opgehaald werden. Jagersliga
heeft verschillende aanwijzingen dat de wet hier maar al te vaak overtreden wordt. Wij vragen dan
ook dat de vrijlating steeds verplicht wordt doorgegeven via foto’s met tijdstip en gps-bepaling.
In onderstaande figuur zien we dat volgens de data dat om en bij de 60% van het aantal
opgevangen reeën uiteindelijk sterft waarvan ongeveer 40% van het aantal dode dieren,
gerapporteerd werden als geëuthanaseerd.
Wat wel erg opvalt, is dat vanaf 2018 de cijfers van reeën die sterven of geëuthanaseerd worden, erg
stijgt in de provincies Limburg, Vlaams-Brabant en Antwerpen. Ook vraagt Jagersliga meer
duidelijkheid wat onder ‘plaatsing’ kan verstaan worden.

Figuur 5: Evolutie van het gevolg aantal opgevangen reeën.
Wat op zijn minst duidelijk is uit deze gegevens, is dat het plaatsen van wildspiegels, een groot deel
van de aangereden reeën hadden kunnen redden. We pleiten er dan ook vanuit de jagerij voor om
deze samen met alle natuurbeheerders op grote schaal te plaatsen langs Vlaamse wegen.
Zoals al vermeld, zien we dat het grootste deel van de reeën sterven op weg naar of in een VOC. Zijn
er geen andere oplossingen om deze dieren onnodig veel stress te besparen? Nog een vraag die wij
ons stellen: wat gebeurt er met deze dieren? Waren ze nog geschikt voor consumptie? Jagersliga wil in
elk geval oplossingen promoten waarbij het vlees nog een nuttige bestemming kan krijgen. Jagersliga
schonk in het verleden al heel wat wild aan de voedselbanken. Wild voor allen | Jagersliga

5

2.2. Fazant

Bij fazant zien we dat er in 2017 in Limburg en in 2020 in West-Vlaanderen een hoog aantal dieren
gerapporteerd werden. Het valt niet uit de cijfers te halen, maar dit zal waarschijnlijk over illegale
fazantenkwekerijen gaan. Wij hopen dat mensen die deze illegale praktijken toepassen, snel beseffen
dat dit echt niet langer kan en zij niet alleen de goeie naam van de jager besmeuren, maar er ook voor
zorgen dat anderen door hun toedoen, niet kunnen jagen (zie 2 WBE’s waar omwille van 1 jachtgroep,
de rest van het jachtseizoen niet meer gejaagd mocht worden).

Figuur 6: Evolutie van het aantal opgevangen fazanten per provincie.

Figuur 7: Evolutie van de oorzaak aantal opgevangen fazanten.
6

De data zijn hier wel sluitend genoeg om ervan uit te gaan dat alle dieren afkomstig uit ‘inbeslagname’,
uiteindelijk geëuthanaseerd werden. Of de euthanasie al dan niet noodzakelijk was omwille van de
toestand van de dieren kunnen we niet afleiden, maar we wensen te verwijzen naar onze eerdere
argumentatie om oplossingen te zoeken om het vlees van deze dieren in de voedselketen te brengen.
Het is zonde om perfect goed en voedingsrijk voedsel geen nuttige bestemming te geven.

Figuur 8: Evolutie van het gevolg aantal opgevangen fazanten.

2.3. Patrijs

Gezien de alsmaar toenemende belangstelling door media en politiek voor patrijs, bekijken we
uiteraard ook de beschikbare gegevens van deze kleine akkervogel. Helaas moeten we net als bij fazant
ook vaststellen dat het grootste deel van de opgevangen patrijzen, afkomstig zijn uit inbeslagname.
Jagersliga kan enkel herhalen dat dergelijke illegale praktijken niet langer kunnen. Het is niet alleen not-
done ten aanzien van de jagerij en medejagers binnen de WBE, het betuigd ook van een gebrek aan
passie voor patrijs en het natuurbeheer die met het onderhouden van deze soort gepaard gaat.
Daarnaast bestaat er ook nog het gevaar van ziektes in de natuur te brengen.

7

Figuur 9: Evolutie van het aantal opgevangen patrijzen.

Figuur 10: Evolutie van de oorzaak aantal opgevangen patrijzen.
De data zijn sluitend genoeg om te kunnen concluderen dat Limburg de in beslag genomen patrijzen
de vrijheid heeft gegeven, en dat West-Vlaanderen deze heeft geëuthanaseerd. Is het wettelijk
toegestaan om in beslag genomen patrijzen zomaar terug vrij te laten? Is dit uiteindelijk niet
even verboden als een jager dat patrijzen uitzet? Anderzijds voor deze die geëuthanaseerd
werden herhalen we nogmaals de oproep om de bestemming van deze dieren in de voedselketen als
een doelstelling voorop te zetten.

8

2.4. Houtduif

Binnen het jachtwild spreken we van de houtduif. Echter hebben we in de data de gerapporteerde
‘bosduiven’ ook beschouwd als houtduif daar er vaak spraakverwarring is.
Vooreerst kunnen we, behalve voor de 206 ‘bosduiven’ die in 2017 gerapporteerd worden door VOC
Oost-Vlaanderen enkel vaststellen dat in West-Vlaanderen tot en met 2018 jaarlijks een 600-tal
houtduiven werden opgevangen. Dieper in de data zien we dat dit quasi hoofdzakelijk gaat om ‘jonge
dieren’. Naast jonge dieren kan er nog een kleiner aantal gewonde dieren alsook verkeersslachtoffers
waargenomen worden. Ook hier moeten we ons de vraag stellen of we de opgevangen houtduiven
(die zeker in het zomerseizoen voor heel wat schade aan gewassen zorgt) niet beter uit de natuur
moet houden in plaats van terug vrij te laten.

Figuur 11: Evolutie van het aantal opgevangen houtduiven.

9

Figuur 12: Evolutie van de oorzaak aantal opgevangen houtduiven.
Voor de gerapporteerde houtduiven in West-Vlaanderen, zien we een constante waarbij 60% van de
dieren uiteindelijk sterft of geëuthanaseerd wordt. Voor de ‘bosduiven’ die in 2017 in Oost-Vlaanderen
gerapporteerd werden zou 70% terug in vrijheid gebracht zijn. Jagersliga zou ook hier voor de dode
dieren willen zoeken naar een passende oplossing (b.v. dierenvoeding).

Figuur 13: Gevolg van het aantal opgevangen houtduiven.
10

2.5. Konijn

Bij het konijn stellen we vast dat het aantal opgevangen dieren in Limburg sterk afgenomen is de
voorbije 5 jaar (rekening houdend met de ontbrekende data voor 2019), en dat dit in Oost-Vlaanderen
in kleine mate is toegenomen.

Figuur 14: Evolutie van het aantal opgevangen konijnen.
Net zoals bij de houtduiven, zien we hier dat het hoofdzakelijk gaat over jonge dieren, en in het geval
van het konijn ook ‘zieke’ dieren. Of deze ziekte al dan niet Myxomatose is, kunnen we niet eenduidig
afleiden, maar we veronderstellen van wel. Naast ‘jong’ en ‘ziek’ zien we bij het konijn dat 15% gelabeld
wordt onder de noemer ‘natuur’. Dit zijn dieren die opgevangen werden na een aanval van voornamelijk
honden of katten maar ook van andere predatoren. Wat honden betreft hamert Jagersliga nogmaals
op het belang van aangelijnde honden. Katten kunnen zeker ’s nachts ook best binnengehouden
worden en men kan ze overdag een kattenbel aanbinden. Katten richten enorm veel schade aan in de
natuur zonder dat mensen dat beseffen.

11

Figuur 15: Evolutie van de opnameoorzaak van opgevangen konijnen.
Ook bij het konijn moeten we opnieuw vaststellen dat 55-60% van de dieren uiteindelijk sterven
of geëuthanaseerd moeten worden. Het hoeft geen uitleg dat ziek binnen gebrachte dieren niet voor
enige vorm van consumptie geschikt zijn. We kunnen ook hier enkel beklemtonen hoe belangrijk
sensibilisatie is rond honden en katten die vrij in de natuur rondlopen.

Figuur 16: Evolutie van het gevolg aantal opgevangen konijnen.
12

2.6. Waterwild

Bij het waterwild zien we (met uitzondering van kievit en Canadese gans) dat het overgrote deel
terug vrijgelaten kan worden na herstel. De kievit haalt het in 40% van de gevallen niet, de Canada
gans haalt het in 75% niet. Bij de Canadese gans zien we dat ongeveer 90% geëuthanaseerd wordt en
dat deze lijn zich doortrekt in de afgelopen 5j. Verwijzend naar de bestrijdings-campagne van RATO
eerder dit jaar waar Jagersliga een artikel over schreef, kan voor de Canadese gans ongetwijfeld ook
een bestemming in de voedselketen gevonden worden.

Figuur 17: Evolutie van het aantal opgevangen watervogels.

13

Figuur 18: Aantal opgevangen watervogels per soort en per provincie.

Figuur 19: Evolutie van het gevolg aantal opgevangen watervogels.
14

2.7. Vos

Bij de vos zien we dat het in 30% van de gevallen om jonge dieren gaat. Ook blijkt uit de cijfers dat het
verkeer verantwoordelijk is voor 30% van de binnen gebrachte vossen en 10% omwille van
onbenoemde verwondingen zoals scheuren en breuken. 52% sterft tijdens het transport naar of
het verblijf in een VOC. 40% van de binnen gebrachte dieren wordt terug in vrijheid geplaatst
maar ook hier worden opnieuw flagrante inbreuken tegen de wetgeving gedaan waar Jagersliga ook
meerdere aanwijzingen van heeft. Wij vragen net als bij ree dat ook hier de vrijlating steeds
verplicht wordt doorgegeven via foto’s met tijdstip en gps-bepaling. Wat ons ook opvalt is dat in
bepaalde jaren, sommige VOC’s geen melding hebben van binnen gebrachte vossen. Toeval of
vergetelheid?

Figuur 20: Evolutie van het aantal opgevangen vossen.

15

Figuur 21: Evolutie van de oorzaak aantal opgevangen vossen.

Figuur 22: Evolutie van het gevolg aantal opgevangen vossen.
16

3. Rechtbekken

Jagers besteden heel wat tijd en energie aan het bestrijden van kraai, kauw en ekster omwille van de
hoge druk die deze vogels leggen bij heel wat kleinere vogelsoorten en andere kleine dieren. De
overheid geeft mogelijkheden om deze soorten het jaar rond te bestrijden net omwille van de schade
die zij onder andere aan de natuur aanrichten. Het is dan ook bizar dat meer dan 60% van de
binnengebrachte kraaien en eksters, terug in de natuur worden vrijgelaten. Om het probleem duidelijk
te schetsen: over een periode van 5 jaar werden 6905 kraaien, kauwen en eksters binnengebracht. 4271
werden terug in de natuur gebracht (62.85%). In Oost-Vlaanderen stijgt dit cijfer naar 67%. Bij andere
wildsoorten zijn het voornamelijk jonge dieren die opgevangen worden en daarvan gaat slechts 40%
terug de natuur in.

Tabel 2: Overzicht gerapporteerde aantal opgevangen dieren onder de noemer rechtbekken.

Evolutie van het percentage bestemming opgevangen rechtbekken

Percentage bestemming van de opgevangen stuks 100%

90%

80%

70%

60%

50%

40%

30% Resultaat - Vrijheid
20% Resultaat - Plaatsing

Resultaat - Dood
10%

0%
2016 2017 2018 2019 2020 2016 2017 2018 2019 2020 2016 2017 2018 2019 2020

Ekster Kauw Kraai

Vogels

Rechtbekken

Rechtbekken
Jaar - Soort

Figuur 17: Evolutie van het gevolg aantal opgevangen rechtbekken per soort opgevangen.

17

4. Roofvogels

Bij de roofvogels zien we dat het aantal opgevangen dieren sinds 2018 daalde. Desalniettemin toch nog
steeds een kleine 500 roofvogels per jaar die opvang nodig hebben. De opvang van deze roofvogels
vond hoofdzakelijk plaats in Limburg en Oost-Vlaanderen. Bijna de helft van het aantal opgevangen
roofvogels zijn uilen. Gevolgd door de buizerd, valk en sperwer.

Figuur 18: Evolutie van het aantal opgevangen roofvogels door Vlaamse VOC.
Bij analyse naar de reden waarom deze roofvogels opvang zouden nodig hebben stellen we vast dat de
hoofdoorzaak gewonde dieren zijn, maar ook jonge dieren die vast kwamen te zitten. Ook ‘voeding’ is
een duidelijke oorzaak. Onder voeding zien we in de gegevens dat uitputting of ondervoeding hier de
oorzaak vormen.

18

Figuur 19: Aantal opgevangen roofvogels per soort.

Figuur 20: Reden tot opvangbehoefte roofvogels opgevangen door Vlaamse VOC.
19

Ook zien we in de data dat (uitgezonderd arend) ongeveer 50% van de roofvogels in vrijheid kan
worden gebracht. Maar in vergelijking met de andere diersoorten, zien we hier een groter aandeel
aan ‘geplaatste’ dieren. Waar deze geplaatst werden kunnen we niet afleiden, maar we wensen toch de
vraag te stellen of deze plaatsing voor de dieren in kwestie een hulp is? Uiteindelijk wordt de vogels
(die in de vrije natuur een erg groot territorium bezetten) vermoedelijk geplaatst in dierentuinen waar
beschikbare ruimte niet in verhouding is tot het natuurlijke habitat van de dieren.

Figuur 21: Evolutie van het gevolg aantal opgevangen roofvogels.
Wat opvalt op sociale media bij het vrijlaten van roofvogels, is dat VOC’s maar wat graag tv-ploegen
en journalisten uitnodigen waardoor dieren onnodig veel stress krijgen. Waarom dekt men bij
roofvogels bijvoorbeeld de ogen niet af om de stress te verminderen. Valkeniers doen dat al
1000’en jaren met succes. Jagersliga roept de VOC’s dan ook op om samen te werken met
roofvogeljagers.

20

5. Exoten

Als laatste zijn er nog de exoten waar duidelijk opnieuw inbreuken tegen de wetgeving te zien zijn. 15%
van de opgevangen dieren worden vrijgelaten terwijl het heel duidelijk is dat vanuit de overheid een
duidelijke nultolerantie wordt voorgeschreven en waarbij aangedrongen wordt om deze soorten met
alle mogelijke middelen te bestrijden. De impact van deze exoten op onze natuur is enorm en Jagersliga
eist dan ook dat alle exoten onmiddellijk geëuthanaseerd worden.
Deze soorten mag je niet in je bezit hebben, maar gewonde of verzwakte invasieve exoten worden door
de VOC’s toch opgevangen en 15% wordt zelfs terug vrijgelaten? Hoe kan het dat die VOC’s zomaar de
wet naast zich neer kunnen leggen en dergelijke zware inbreuken begaan tegen niet alleen de wet,
maar ook tegen onze natuur? Tenzij de VOC’s andere toelatingen op zak zouden hebben, is dit
volstrekt illegaal en ontoelaatbaar.

Tabel 3: Overzicht gerapporteerde aantal opgevangen dieren onder de noemer ‘exoten’.

21

22

23