ดนตรี ป.3 หน่วยที่ 1 ลักษณะและเสียงของเครื่องดนตรี

สาระ : ดนตรี

ชั้นประถมศกึ ษาปที ี่ ๓

๑

ลกั ษณะและเสยี ง
ของเครอื่ งดนตรี

ตัวช้วี ัด
ระบรุ ปู รา่ ง ลกั ษณะของเคร่อื งดนตรีที่เห็นและได้ยนิ ในชีวติ ประจาวนั
(ศ ๒.๑ ป.๓/๑)

จากภาพ
นกั เรยี นต้องการบรรเลง
เคร่ืองดนตรไี ทยชนดิ ใด

มากที่สุด

๑ เครอ่ื งดนตรไี ทย

รูปรา่ ง ลกั ษณะ เสยี ง และวิธกี ารบรรเลง
ของเครื่องดนตรไี ทยแตล่ ะประเภท

๑.๑ ระนาด

เป็นเคร่ืองดนตรีประเภทเคร่ืองตี ประกอบด้วย ลูกระนาด
ร้อยด้วยเชือก เรียกว่า ผืน แขวนไว้บนราง ทาหน้าท่ีเป็นกล่องเสียง
ผู้เล่นจะใช้ไม้ตี ๒ อัน ในการตีลูกระนาด ไม้ตีมี ๒ ชนิด คือ ไม้แข็ง
และไม้นวม ระนาดแบ่งออกเป็น ระนาดเอก ระนาดทุ้ม ระนาดเอก
เหล็ก และระนาดทมุ้ เหล็ก ซ่งึ มรี ูปรา่ งลกั ษณะและเสยี งทีแ่ ตกตา่ งกัน

รูปรา่ งลักษณะของระนาด

ระนาดเอก มีลูกระนาดจานวน ๒๑-๒๒ ลูก ระนาดท้มุ ลูกระนาดทาดว้ ยไม้ไผบ่ ง มี
รอ้ ยเชอื กติดกันเป็นผนื แขวนบนรางทาด้วย จานวน ๑๗-๑๘ ลูก มเี ท้ารองพ้นื ๔ มุมราง
ไม้เน้ือแขง็ มฐี านรองตรงส่วนโค้ง เรยี กว่า เทา้

ระนาดเอกเหลก็ สรา้ งขนึ้ ตามแนวระนาดเอก ระนาดท้มุ เหลก็ ลูกระนาดทาจากเหลก็
มีลกู ระนาดจานวน ๒๐-๒๑ ลูก ลกู ระนาด เหมอื นระนาดเอกเหล็ก แตม่ ีขนาดใหญก่ วา่
ทาด้วยเหลก็ รางระนาดทาเปน็ รูปหีบส่ีเหลย่ี ม มลี ูกระนาดจานวน ๑๖-๑๗ ลกู รางระนาดทา
มีเทา้ รองพน้ื ๔ มุมราง เป็นรูปหีบส่ีเหล่ยี ม มีเท้ารองพ้นื ๔ มุมราง

เสียงของระนาด

เสียงของระนาด มีท้ังเสียงทุ้ม เสียงนุ่มนวล และเสียงดัง
กงั วาน ซึ่งเสยี งของระนาดแตล่ ะชนิดจะขน้ึ อยกู่ ับชนิดของตัวระนาด
และไม้ตีระนาด เช่น ถ้าใช้ไม้ตีระนาดไม้แข็ง เสียงระนาดจะมีเสียง
ดังกังวาน ฟังแล้วรู้สึกถึงความมีอานาจแข็งแกร่ง ถ้าใช้ไม้นวม
เสียงของระนาดจะมเี สยี งทมุ้ นุ่มนวล ไพเราะ

๑.๒ ขลุย่

ขลยุ่ เป็นเครื่องดนตรีประเภทเป่า มักทาจากไม้ชิงชนั
ไม้พะยูง ปัจจบุ นั ใช้วสั ดุอน่ื แทน เชน่ พลาสตกิ ขลุย่ มีหลายชนิด
ไดแ้ ก่ ขลุ่ยเพยี งออ ขลยุ่ หลีบ ขลุย่ อู้ และยงั มีขลุย่ ทที่ าเสียงต่างๆ
เช่น ขลยุ่ กรวด ขลยุ่ นก

ขลยุ่ มลี กั ษณะทีแ่ ตกต่างกัน ดงั น้ี

เป็นขลยุ่ ขนาดกลาง ยาวประมาณ ๔๕ เซนติเมตร
กว้างประมาณ ๒.๕ เซนติเมตร

มีขนาดเลก็ กวา่ ขลยุ่ เพียงออ ยาวประมาณ ๔๐ เซนตเิ มตร
กว้างประมาณ ๒.๒ เซนติเมตร

เป็นขลุย่ พิเศษทท่ี าขึน้ เพอื่ เลยี นเสยี งสัตว์ตา่ ง ๆ
โดยเฉพาะนก

เปน็ ขลุ่ยขนาดเล็ก ยาวประมาณ ๓๕ เซนติเมตร
กวา้ งประมาณ ๒ เซนตเิ มตร มีเสียงสงู แหลมเลก็

เป็นขลยุ่ ขนาดใหญ่ ยาวประมาณ ๖๐ เซนตเิ มตร
กว้างประมาณ ๔ เซนตเิ มตร

รปู รา่ งลกั ษณะของขลุ่ย

ส่วนประกอบของขลุย่

เสยี งของขลุ่ย

เสียงขลยุ่ เกิดจากการปิด-เปิดรูต่างๆ ท่อี ยูบ่ นเลาขลยุ่ และ
ใช้ลมบังคับ เสียงของขลุ่ยทุกเสียงจะห่างกัน ๑ เสียง เสียงของ
ขลุ่ยจะโปรง่ ใส

๑.๓ จะเข้

จะเข้ เป็นเครือ่ งดนตรีประเภทดดี ใช้บรรเลงในวงดนตรไี ทย
วงเครอ่ื งสาย และวงมโหรี มเี สยี งไพเราะ สามารถนามาบรรเลง
เดยี่ วได้

รปู รา่ งลกั ษณะของจะเข้
สว่ นประกอบของจะเข้

เสียงของจะเข้

จะเข้ เปน็ เครื่องดนตรีดาเนินทานองทีม่ เี สียงสงู -ตา่
มีเสยี งน่มุ นวล ไพเราะ บรรเลงโดยใชไ้ ม้ดดี ทาให้เกดิ เสยี ง
ซึง่ มีลักษณะกลม ปลายแหลม

๑.๔ ซอ

ซอ เปน็ เครอ่ื งดนตรีประเภทเคร่ืองสี เกิดเสยี งได้ด้วยการใช้
คันชกั สีกบั สายซอท่ีขงึ ตงึ แบ่งเป็น ๓ ชนดิ ไดแ้ ก่ ซอสามสาย
ซออู้ และซอดว้ ง ซ่งึ แตล่ ะประเภทมรี ปู รา่ งลักษณะและเสยี งของ
เครื่องดนตรีท่ีแตกตา่ งกัน

รูปร่างลกั ษณะของซอ

ซอสามสาย

เป็นซอท่ีมีมาตั้งแต่สมัยโบราณ รูปร่างสวยงาม มีสาย ๓ สาย กะโหลกซอทา
จากกะลามะพร้าว โดยเอาแต่เฉพาะซีกส่วนบนซึ่งมีปุ่มนูนเป็นรูปสามเส้า มีคันชักอิสระ
ทาด้วยไมเ้ น้อื แขง็ และเหนียว

รูปร่างลักษณะของซอ

ซออู้

เป็นซอมี ๒ สาย กะโหลกซอทาจากกะลามะพรา้ ว หน้าซอขงึ ด้วย
หนังแพะหรอื หนังลกู ววั

รปู ร่างลกั ษณะของซอ

ซอดว้ ง

เป็นซอที่มีรปู รา่ งคลา้ ยเคร่ืองมอื ดกั สตั วท์ เ่ี รียกวา่ ดว้ ง กระบอกซอ
ทาจากไมเ้ นื้อแขง็ หรือไม้ลาเจยี ก ขึงหนา้ ซอด้วยหนังงู

เสยี งของซอ

จากภาพ มเี คร่อื งดนตรสี ากล
อะไรบา้ ง และการบรรเลงน้ีให้

ความร้สู ึกอย่างไร

๒ เครอ่ื งดนตรสี ากล

รปู ร่าง ลักษณะ เสียง และวธิ กี ารบรรเลง
ของเครื่องดนตรสี ากลแตล่ ะประเภท

๒.๑ ไวโอลิน

ไวโอลนิ เปน็ เคร่ืองดนตรปี ระเภทเครอ่ื งสาย เครอ่ื งดนตรี
ในตระกลู ไวโอลนิ ได้แก่ ไวโอลิน วิโอลา เชลโล และดบั เบิลเบส

รปู ร่างลักษณะของไวโอลนิ

ส่วนประกอบของไวโอลิน

มีรูปร่างคล้ายเลข ๘ มี ๔ สาย
มคี วามยาว ๒๓.๕ นิว้ และมีคนั ชัก
ยาว ๒๙ นว้ิ

เสียงของไวโอลนิ
ไวโอลิน เปน็ เครอื่ งดนตรีท่ีมเี สยี งแหลมสูง โปร่งใส

มีความไพเราะ สามารถบรรเลงไดห้ ลากหลายอารมณ์
เช่น ถ้าสีไวโอลนิ ในจงั หวะช้า จะให้อารมณเ์ ศรา้ เหงา

๒.๒ แซก็ โซโฟน

แซก็ โซโฟน เป็นเครื่องดนตรปี ระเภทเคร่ืองเปา่ ลมไม้ ใชล้ ิ้นเดี่ยว

รูปรา่ งลักษณะของแซ็กโซโฟน เสียงของแซก็ โซโฟน

สามารถเลน่ ได้หลากหลายเสียง
ทงั้ ออ่ นหวาน น่มุ นวล หรอื เสยี งสงู
เป็นเครือ่ งดนตรีท่เี หมาะกบั การ
บรรเลงเด่ียว

ตวั เครอื่ งทาดว้ ยโลหะ
มีกาพวดหรือปากเปา่ สาหรบั เปา่

มนี า้ หนกั เบา

๒.๓ ทรัมเปต็

ทรมั เป็ต เปน็ เคร่ืองดนตรีประเภทเคร่ืองเป่าลมทองเหลอื ง มวี วิ ัฒนาการ
มาจากการเป่าแตรสัญญาณท่ีใชใ้ นการล่าสัตว์และใชใ้ นทางทหาร

รปู รา่ งลักษณะของทรัมเป็ต เสียงของทรัมเปต็

มีลกั ษณะเสียงกงั วาน สดใส และ
เข้มแขง็ แต่บางคร้ังกส็ ามารถบรรเลง
เสียงที่แสดงถึงอารมณเ์ ศร้าได้

ตัวเครือ่ งทาด้วยโลหะ มีกาพวดหรอื
ปากเป่าสาหรับเปา่ มีลกั ษณะเปน็ ท่อ
โลหะบานตรงปลายคลา้ ยถว้ ย

๒.๔ กลองเบส

กลองเบส เป็นเครือ่ งตกี ระทบ ใชบ้ รรเลงในวงดนตรสี ากล

รูปร่างลกั ษณะของกลองเบส เสยี งของกลองเบส

มลี ักษณะเสยี งทมุ้ ดัง ใหค้ วามรู้สึก
หนักแนน่ ตืน่ เต้น

กลองเบส มี ๒ หนา้ ขงึ ดว้ ยหนัง
กลอง บรรเลงดว้ ยการใชไ้ มต้ ี
กระทบกบั หนงั กลอง

๒.๕ เปียโน

เปยี โน เป็นเครอ่ื งดนตรปี ระเภทลม่ิ นวิ้ (คียบ์ อรด์ ) เมอ่ื กดลิ่มน้ิวจะทาให้เกดิ
เป็นเสยี งดนตรี

รปู รา่ งลกั ษณะของเปยี โน เสยี งของเปยี โน

เปยี โน เปน็ เคร่ืองดนตรีท่ีมีกลไกภายใน มีหลายระดับเสยี ง ใหอ้ ารมณ์ความรู้สกึ
มีคยี ์สาหรับกดและมคี นั เหยียบ ๓ อัน ไดห้ ลากหลาย มีความไพเราะ นุ่มนวล
สาหรับควบคมุ ความดัง-เบา เปยี โน มี ๒ อ่อนหวาน เศร้า เร้าใจ สดใส สามารถ
แบบ คือ เปียโนตง้ั ตรงกับแกรนด์เปยี โน เลน่ ให้เสียงดงั -เบาได้ ตามแรงของนว้ิ
ทีก่ ดลงบนคีย์