เล่ม ๕ การอ่านจับใจความสำคัญจากสารคดี

ก





ค ำน ำ




แบบฝึกเสริมทักษะการอ่านอย่างมีวิจารณญาณ โดยใช้วิธีการอ่านแบบ SQ๔R วิชาภาษาไทย
ื่
ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3 เล่มที่ 5 การอานอย่างมีวิจารณญาณจากสารคดี จัดท าขึ้นเพอเป็นเครื่องมือ
่
่
่
ั
ในการพฒนาทักษะการอานให้กับนักเรียน ซึ่งจะท าให้นักเรียนสามารถอานแล้วน าความรู้ ความคิด
ประสบการณ์ที่ได้รับจากการอานไปประยุกต์ใช้ในชีวิตประจ าวัน ขณะเดียวกันยังท าให้นักเรียน
่
่
มีความสุข สนุกสนานเพลิดเพลิน มีความภูมิใจในผลงานของตนเอง และเสริมสร้างนิสัยรักการอาน
ให้กับนักเรียน นอกจากนักเรียนจะได้น าไปฝึกทักษะการอานอย่างมีวิจารณญาณแล้ว ครูผู้สอน
่
สามารถน าไปใช้ทบทวนเนื้อหาที่นักเรียนได้เรียนไปแล้ว หรือใช้สอนซ่อมเสริมให้กับนักเรียนที่มี

ความบกพร่องในทักษะการอ่านอย่างมีวิจารณญาณ
แบบฝึกเสริมทักษะ เล่มที่ 5 การอานอย่างมีวิจารณญาณจากสารคดี ประกอบด้วยเนื้อหา
่
ความรู้เกี่ยวกับบทเพลง ตัวอย่างการอานอย่างมีวิจารณญาณจากบทเพลง และแบบฝึกหัด เพอให้
ื่
่
นักเรียนได้ลงมือฝึกปฏิบัติด้วยตนเอง ซึ่งในแบบฝึกทักษะจะมีการตอบค าถามแบบปรนัย และอตนัย
ั
่
เชิงวิเคราะห์ โดยเน้นให้นักเรียนได้ใช้ทักษะในการอานอย่างมีวิจารณญาณ โดยเรียงตามล าดับ
ขั้นตอนตั้งแต่ขั้นที่ 1 – ขั้นที่ 6
ผู้จัดท าหวังว่า แบบฝึกเสริมทักษะการอ่านอย่างมีวิจารณญาณ โดยใช้วิธีการอ่านแบบ SQ4R

เล่มที่ 5 การอ่านอย่างมีวิจารณญาณจากสารคดี เล่มนี้ คงเอื้อปะโยชน์แก่นักเรียน ครูผู้สอน ผู้ที่สนใจ

และผู้ที่เกี่ยวข้องได้เป็นอย่างดี


นิตยา ยารวง

ข





สำรบัญ




เรื่อง หน้ำ


ค าน า ก
สารบัญ ข
ค าชี้แจงส าหรับครูผู้สอน ค

ค าชี้แจงส าหรับนักเรียน ง
สาระการเรียนรู้ มาตรฐาน และตัวชี้วัด จ
แบบทดสอบก่อนเรียน ๑
ใบความรู้ที่ ๑ สาระน่ารู้เกี่ยวกับสารคดี 6
ตัวอย่างการอ่านอย่างมีวิจารณญาณจากสารคดี 9

แบบฝึกหัด ขั้นที่ ๑ S (Survey) 15
แบบฝึกหัด ขั้นที่ ๒ Q (Question) 18
แบบฝึกหัด ขั้นที่ 3 R๑ (Read) 19

แบบฝึกหัด ขั้นที่ 4 R๒ (Record) 20
แบบฝึกหัด ขั้นที่ 5 R๓ (Recite) 21
แบบฝึกหัด ขั้นที่ 6 R๔ (Reflect) 22
แบบฝึกหัด ขั้นที่ 7 S (Survey) 23

แบบฝึกหัด ขั้นที่ 8 Q (Question) 28
แบบฝึกหัด ขั้นที่ 9 R๑ (Read) 29
แบบฝึกหัด ขั้นที่ 10 R๒ (Record) 30
แบบฝึกหัด ขั้นที่ 11 R๓ (Recite) 31

แบบฝึกหัด ขั้นที่ 12 R๔ (Reflect) 32
แบบทดสอบหลังเรียน 33
บรรณานุกรม 38
ภาคผนวก 39

เฉลยแบบทดสอบก่อนเรียน 40
แนวการตอบ แบบฝึกหัดที่ ๑ – 12 41
เฉลยแบบทดสอบหลังเรียน 65

การให้คะแนนแบบฝึกหัด 66

ค






ค ำชี้แจงส ำหรับครูผู้สอน




ิ
ี
๑. ครูเตรียมและศึกษำแผนกำรจัดกำรเรียนรู้ แบบฝึกเสริมทักษะกำรอย่ำงมวจำรณญำณ
โดยวิธีกำรอ่ำนแบบ SQ๔R ส ำหรับนักเรียนชั้นมัธยมศึกษำปีที่ 3




๒. ศึกษำเนื้อหำและล ำดับขั้นตอนของแบบฝึกเสริมทักษะกำรอ่ำนอย่ำงมวิจำรณญำณ
ี

ให้เข้ำใจชัดเจน



๓. อธิบำยให้นักเรียนทรำบถึงวัตถุประสงค์ เพื่อให้นักเรียนเห็นประโยชน์และคุณค่ำ

ของกำรท ำแบบฝึกเสริมทักษะกำรอ่ำนอย่ำงมีวิจำรณญำณโดยใช้วิธีกำรอ่ำนแบบ SQ๔R



๔. ครูให้นักเรียนท ำแบบทดสอบก่อนเรียน จ ำนวน 10 ข้อ ใช้เวลำ 15 นำที





๕. กำรศึกษำแต่ละครั้ง ควรให้นักเรียนมีส่วนร่วมในกิจกรรม เช่น ร่วมคิดอภิปรำย

ตรวจผลงำน และสรุปองค์ควำมรู้ด้วยตนเอง




๖. ครูให้นักเรียนท ำแบบทดสอบหลังเรียน จ ำนวน ๑๐ ข้อ ใช้เวลำ 15 นำที เพื่อตรวจสอบ
ควำมก้ำวหน้ำและควำมรู้ควำมเข้ำใจของนักเรียน




่
ิ
ี
่
ิ
๗. บันทึกผลกำรท ำแบบฝึกเสริมทักษะกำรอำนอย่ำงมวจำรณญำณโดยใช้วธีกำรอำน
แบบ SQ๔R ของนักเรียนทุกครั้ง เพื่อสังเกตพัฒนำกำรของนักเรียน

ง





ค ำชี้แจงส ำหรับนักเรียน



1. ศึกษำมำตรฐำนกำรเรียนรู้/ตัวชี้วัด จุดประสงค์กำรเรียนรู้ สมรรถนะส ำคัญของผู้เรียน
และคุณลักษณะอันพึงประสงค์



2. อ่ำนค ำชี้แจงกำรใช้แบบฝึกเสริมทักษะกำรอ่ำนอย่ำงมีวิจำรณญำณ โดยใช้วิธีกำรอ่ำน

ี่
แบบ SQ4R ส ำหรับนักเรียนชั้นมัธยมศึกษำปีท 3


3. ท ำแบบทดสอบก่อนเรียน จ ำนวน 10 ข้อ ใช้เวลำ 15 นำที

เพื่อประเมินควำมรู้พื้นฐำนของนักเรียน



4. ศึกษำกรอบเนื้อหำขั้นตอนกำรอ่ำนอย่ำงมีวิจำรณญำณ โดยใช้วิธีกำรอ่ำนแบบ SQ4R
มี 6 ขั้นตอน โดยนักเรียนต้องศึกษำอย่ำงละเอียด



5. ท ำแบบฝึกทักษะกำรอ่ำนอย่ำงมีวิจำรณญำณ

ุ
แต่ละเล่มให้ครบทกกิจกรรมตำมล ำดับ



6. ท ำแบบทดสอบหลังเรียน จ ำนวน 10 ข้อ ใช้เวลำ 15 นำที
เพื่อประเมินควำมก้ำวหน้ำของตนเอง



7. ตรวจค ำตอบ แบบทดสอบก่อนเรียน/แบบฝึกทักษะ/แบบทดสอบหลังเรียน




8. สรุปคะแนนที่ได้ลงในกระดำษค ำตอบ เพื่อทรำบผลกำรเรียนและกำรพัฒนำตนเอง

จ





สำระกำรเรียนรู้ มำตรฐำน และตัวชี้วัด



ื่
มำตรฐำน ท ๑.๑ ใช้กระบวนการอ่านสร้างความรู้และความคิดเพอน าไปใช้ตัดสินใจ แก้ปัญหา
ในการด าเนินชีวิตและมีนิสัยรักการอ่าน
ตัวชี้วัด
ข้อ ๓ ระบุใจความส าคัญและรายละเอียดของข้อมูลที่สนับสนุนจากเรื่องที่อ่าน
ข้อ ๕ วิจารณ์ความสมเหตุสมผล การล าดับความ และความเป็นไปได้ของเรื่อง

ข้อ ๙ ตีความและประเมินคุณค่าแนวความคิดที่ได้จากงานเขียนอย่างหลากหลาย
เพื่อน าไปใช้แก้ปัญหาในชีวิต
ข้อ ๑๐ มีมารยาทในการอ่าน
มำตรฐำน ท ๒.๑ ใช้กระบวนการเขียนเขียนสื่อสาร เขียนเรียงความ ย่อความ และเขียนเรื่องราว

ในรูปแบบต่าง ๆ เขียนรายงานข้อมูลสารสนเทศและรายงานการศึกษาค้นคว้า
อย่างมีประสิทธิภาพ
ตัวชี้วัด

ข้อ ๑ เขียนสื่อสารในรูปแบบต่าง ๆ ได้ตรงตามวัตถุประสงค์ โดยใช้ภาษาเรียบเรียง
ถูกต้อง มีข้อมูลและสาระส าคัญชัดเจน
ข้อ ๘ มีมารยาทในการเขียน




จุดประสงค์กำรเรียนรู้

ด้ำนควำมรู้

๑. นักเรียนสรุปใจความส าคัญ เข้าใจเนื้อเรื่องที่อ่าน และประโยชน์ที่ได้รับจากการอ่านได้
๒. นักเรียนสามารถวิจารณ์ความสมเหตุสมผล ล าดับความ และความเป็นไปได้ของเรื่องได้
๓. นักเรียนสามารถตีความและประเมินคุณค่าแนวความคิดที่ได้จากงานเขียนอย่าง
หลากหลาย เพื่อน าไปใช้แก้ปัญหาในชีวิตได้

ด้ำนกระบวนกำร
ี่
1. นักเรียนสารมารถตอบค าถามจากเรื่องทอ่านได้
2. นักเรียนสามารถสรุปมโนทัศน์ของเรื่องที่อ่านไปใช้แก้ปัญหาได้
ด้ำนคุณลักษณะอันพึงประสงค์

1. นักเรียนมีความซื่อสัตย์ ใฝ่เรียนใฝ่รู้ รักความเป็นไทย มุ่งมั่นในการท างาน มีมารยาท
ในการอ่าน การเขียน

1





แบบทดสอบก่อนเรียน
แบบฝึกเสริมทักษะกำรอ่ำนอย่ำงมีวิจำรณญำณ

เล่มที่ ๕ กำรอ่ำนอย่ำงมีวิจำรณญำณจำกสำรคดี





ค ำชี้แจง


๑. แบบทดสอบฉบับนี้ใช้ทดสอบความรู้เกี่ยวกับการอานอย่างมีวิจารณญาณจากสารคดี
่
่
โดยใช้วิธีการอานแบบ SQ๔R เป็นแบบทดสอบปรนัยแบบเลือกตอบ ๔ ตัวเลือก จ านวน ๑๐ ข้อ
ข้อละ ๑ คะแนน ใช้เวลาในการท าแบบทดสอบ ๑๕ นาที

ี
๒. นักเรียนอานข้อค าถามและค าตอบให้ละเอยดแล้วท าเครื่องหมายกากบาท () ลงใน
่
กระดาษค าตอบ โดยเลือกค าตอบที่ถูกต้องที่สุดเพียงข้อเดียว


อ่ำนสำรคดีต่อไปนี้แล้วตอบค ำถำม




สำรคดีเรื่อง เรื่องกล้วย ๆ



ั
ด้วยบ้านเราเป็นประเทศเขตร้อนจึงมีกล้วยนานาพนธุ์ บางต าราพบว่า กล้วยมีสารอาหารที่มี
ประโยชน์มากมายไม่ว่าจะเป็นโพแทสเซียมที่ช่วยป้องกันโรคความดันโลหิต เพกทิน ช่วยเรื่องระบบ
ขับถ่าย กรดแอมิโนอย่างอาร์จินีนและฮสติดีนที่จ าเป็นต่อการเจริญเติบโตของทารก นอกจานี้ยังมี
ี
วิตามินบีช่วยคลายเครียด

กล้วยน้ าว้า เป็นอาหารของคนทุกวัย กล้วยน้ าว้าบดเป็นอาหารของเจ้าตัวเล็กที่นอนแบเบาะ
ี
เพราะ ในกล้วยน้ าว้ามีกรดแอมิโนจ าเป็นอย่างอาร์จินีนและฮสติดีน ซึ่งจ าเป็นต่อการสร้างกล้ามเนื้อ
และเนื้อเยื่อในเด็กเล็ก และเป็นอาหารที่ช่วยเสริมสารอาหารนานาชนิดให้คุณตาคุณยายยามที่มี

ปัญหาการบดเคี้ยว
กล้วยหอม มีโพแทสเซียมซึ่งช่วยลดการเกิดตะคริว ลดความดันโลหิต ลดความเสี่ยงของโรค

หลอด เลือดสมอง นอกจากนี้ยังอดมไปด้วยสารทริปโตแฟนที่ช่วยกระตุ้นให้สมองหลั่งสารซีโรโทนิน
ุ
ออกมาช่วยลดภาวะตึงเครียดและท าให้รู้สึกผ่อนคลาย จึงไม่แปลกเลยที่จะได้เห็นนักเทนนิสระดับโลก
กินกล้วยระหว่างพักครึ่ง

2





กล้วยไข่ ของโปรดที่ต้องกินคู่กับกระยาสารท เป็นกล้วยที่มีสารเบต้าแคโรทีนมากกว่า
ื่
กล้วยชนิดอน จึงช่วยบ ารุงสายตา ชะลอริ้วรอยและความเสื่อมของเซลล์ แต่ใครที่ชอบกินกล้วยไข่
ต้องระมัดระวังเรื่องน้ าหนัก เพราะกล้วยไข่มีปริมาณน้ าตาลและคาร์โบไอเดรตมาก

ุ
ุ
ส่วนกล้วย ๒ ชนิดที่นิยมน ามาท าอาหารแปรรูปอย่างกล้วยหักมกและกล้วยเล็บมือนางก็อดม
ไปด้วยฟอสฟอรัส ซึ่งช่วยในเรื่องของกระดูกและฟัน และมีวิตามินนานาชนิด
กินกล้วยสุก วิธีกินกล้วยที่ง่ายและได้ประโยชน์คือ การกินกล้วยสุกเนื่องจากกล้วยแต่ละชนิด
ให้พลังงานแตกต่างกัน ปริมาณกล้วยที่แนะน าในแต่ละมื้อจึงแตกต่างกันไปตามชนิดของกล้วย

ตัวอย่างเช่น กล้วยน้ าว้า กินได้ครั้งละ ๑ – ๒ ผล กล้วยหอมครั้งละ ๑ ผล กล้วยไข่ครั้งละ ๓ ผล
กล้วยต้มหอม ๆ ตอนเด็ก ๆ เรามักจะเห็นคุณย่าคุณยายต้มกล้วยน้ าว้าทั้งเปลือกจนนิ่ม

จากนั้นปอกเปลือกออก ผ่าครึ่ง แค่นี้ก็จะได้กินกล้วยที่มีกลิ่นหอม รสชาติละมุนและไม่นุ่มลิ้น
กล้วยดิบเพื่อมื้อสุขภาพ กล้วยดิบสามารถน ามาใส่ในเมนูอาหารได้หลากหลายชนิด อย่างเช่น
ใส่กล้วยดิบหั่นในแกงต่าง ๆ หรือจะลองน าไปผัดกะเพรา ผัดพริกแกง หรือต ากล้วย ก็ช่วยให้ได้รสชาติ

ที่หลากหลายไม่จ าเจ
กล้วยมิกซ์แอนด์แมตซ์ กล้วยสามารถน ามาท าอาหารได้หลากหลายรูปแบบลองประยุกต์

กล้วยให้เข้ากับเมนูใหม่ ๆ เช่น หั่นกล้วยเป็นชิ้นบาง ๆ ท าเป็นไส้แซนด์วิชโฮลวีต ใส่ลงไปในซีเรียล
หรือจะใช้กล้วยตาก (ชนิดไม่อบน้ าผึ้ง) หั่นเป็นชิ้นเล็ก ๆ ผสมกับมิกซ์นัท ก็ได้อาหารกินเล่นที่ดีต่อ

สุขภาพแบบชีวจิต
วิธีซื้อกล้วยง่าย ๆ คือ ดูลูกที่มีสีเหลืองสวย ไม่ด า แต่หากซื้อกล้วยดิบมา ให้เก็บไว้ใน

อณหภูมิห้อง แต่หากอยากเก็บกล้วยดิบไว้นาน ๆ ให้เก็บในตู้เย็น แม้ความเย็นจะท าให้เปลือกด า
ุ
แต่เนื้อในยังคงความอร่อยอยู่


ที่มา : ผกาทิพย์ ขันติพงศ์. ชีวจิต. ๒๕๕๙ .

3





๑. ข้อใดไม่ใช่สารอาหารที่พบในกล้วย
ก. เพกทิน
ข. วิตามินบี

ค. วิตามินเอ
ง. โพแทสเซียม


๒. ฮีสตีดีน มีประโยชน์ต่อวัยใดมากที่สุด
ก. ทารก

ข. ผู้ใหญ่
ค. เด็กโต

ง. หญิงมีครรภ์

ี
๓. กรดอามิโนอย่างอาร์จินินและฮสตีดีน มีประโยชน์อย่างไร
ก. สร้างพลังงานแก่คนทุกวัย
ข. สร้างกล้ามเนื้อให้วัยท างาน

ค. สร้างกระดูกให้แข็งแรงในคนชรา
ง. สร้างกล้ามเนื้อและเนื้อเยื่อในเด็กเล็ก

๔. วัยใดที่มีปัญหาในการบดเคี้ยว
ก. วัยชรา

ข. ผู้ใหญ่
ค. วัยเด็กโต

ง. หญิงมีครรภ์

๕. กล้วยชนิดใดมีโพแทสเซียม

ก. กล้วยไข่
ข. กล้วยหอม
ค. กล้วยน้ าว้า

ง. กล้วยหักมุก

4





๖. ข้อใดไม่ใช่ประโยชน์จากโพแทสเซียม
ก. ลดการเกิดตะคริว
ข. ลดความดันโลหิต

ค. ลดความเสี่ยงของระบบเส้นเลือดสมอง
ง. ลดความเสี่ยงของโรคหลอดเลือดสมอง


๗. ข้อใดไม่ใช่ประโยชน์ของกล้วยไข่
ก. บ ารุงสายตา

ข. ชะลอริ้วรอย
ค. ลดความอ้วน

ง. ลดความเสื่อมของเซลล์

๘. กล้วยชนิดใดนิยมน ามาท าอาหารแปรรูป

ก. กล้วยไข่และกล้วยน้ าว้า
ข. กล้วยไข่และกล้วยหอม

ค. กล้วยหอมและกล้วยน้ าว้า
ง. กล้วยหักมุกและกล้วยเล็บมือนาง

๙. การกินกล้วยที่ให้ประโยชน์และเหมาะสมคือข้อใด
ก. กินจ านวนมากที่สุด

ข. กินกล้วยไข่ครั้งละ ๑ ผล
ค. กินกล้วยหอมครั้งละ ๕ ผล

ง. กินกล้วยน้ าว้าครั้งละ ๑ - ๒ ผล

ู
๑๐. การเลือกซื้อกล้วยและการเก็บรักษาข้อใดถกต้องที่สุด
ก. เลือกซื้อกล้วยที่มี่สีเหลืองสวย ไม่ด า
ข. ถ้าเป็นกล้วยดิบให้เก็บไว้ในที่ที่มีอุณหภูมิสูง
ค. เลือกซื้อกล้วยที่มีรอยแมลงเจาะเพราะปราศจากสารพิษ

ง. กล้วยดิบต้องการเก็บไว้ให้นานควรเก็บไว้ในถุงพลาสติก

5




กระดำษค ำตอบแบบทดสอบก่อนเรียน
แบบฝึกเสริมทักษะกำรอ่ำนอย่ำงมีวิจำรณญำณ

เล่ม ๕ กำรอ่ำนอย่ำงมีวิจำรณญำณจำกสำรคดี






ค ำชี้แจง ให้นักเรียนเลือกคาตอบที่ถูกต้องที่สุดเพียงข้อเดียว โดยกาเครื่องหมายกากบาท ()

ลงในกระดาษค าตอบ






ข้อ ก ข ค ง
๑

๒

๓

๔
๕
๖


๗
๘

๙
๑๐

6





ใบควำมรู้ที่ ๑
ู้
สำระน่ำรเกี่ยวกับ “สำรคดี”


ค ำชี้แจง ให้นักเรียนศึกษาเนื้อหาสาระจากใบความรู้ แล้วท ากิจกรรมตามที่ก าหนด



ควำมหมำยและควำมส ำคัญ

สารคดี หมายถึง หนังสือที่มีเนื้อหาสาระและมีจุดมุ่งหมายเพอให้ความรู้ ความคิด แก่ผู้อาน
่
ื่
แต่ในขณะเดียวกันก็ให้ความบันเทิงแก่ผู้อ่านด้วย
สารคดีไม่ใช่ต าราทางวิชาการโดยตรง ผู้เขียนไม่มุ่งให้อานเฉพาะบุคคล ในวงการเดียวกัน
่
่
ื่
เท่านั้น แต่เขียนเพอให้ความรู้และข้อเท็จจริงแก่ผู้อานทั่ว ๆ ไป แม้สารคดีจะไม่ใช่วรรณกรรมที่มุ่งให้
ความบันเทิงแก่ผู้อ่าน แต่ก็มีสารคดีเป็นจ านวนมากที่สามารถท าให้ผู้อ่านเพลิดเพลินได้ ไม่แพ้วรรณกรรม
จ าพวกบันเทิงคดี

หลักกำรอ่ำนสำรคดี


ื่
๑. ผู้อ่านอ่านแล้วได้สาระความรู้จากสารคดีนั้น ๆ เนื่องจากสารคดีแต่งขึ้นเพอมุ่งให้ความรู้
ในด้านต่าง ๆ
๒. ผู้อ่านยังควรได้ความบันเทิง ความสนุกสนานเพลิดเพลินที่สอดแทรกไว้ในสารคดีนั้น ๆ

๓. อ่านแล้วสามารถวิจารณ์การน าเสนอของผู้แต่งได้
๔. อ่านแล้วควรพิจารณาและวิจารณ์การใช้ถ้อยค าส านวนของผู้แต่งได้
๕. เมื่ออ่านจบแล้วควรสรุปทรรศนะของผู้แต่งตลอดจนสรุปความรู้ที่ได้รับ
๖. ควรคัดลอกถ้อยค าส านวนหรือแนวคิดต่าง ๆ ที่ได้รับจากสารคดีไว้ เพื่อน าไปใช้อ้างอิง

ในโอกาสต่างๆ ต่อไป

ประโยชน์ของกำรอ่ำนสำรคดี


๑. ได้สาระความรู้ แนวคิด และความคิดเห็นในเรื่อง
๒. ได้รับความเพลิดเพลิน สารคดีส่วนใหญ่จะเน้นศิลปะในการเขียน เพื่อดึงดูดความสนใจ
ของผู้อ่าน
๓. ได้คุณค่าทางภาษา ทั้งส านวนภาษาและรสทางภาษา

7




องค์ประกอบของสำรคดี มีดังนี้

๑. มีจุดมุ่งหมายในการเขียน

๑.๑ มุ่งเสนอเนื้อหา เรื่องราวเนื้อหาสาระแก่ผู้อ่าน

๑.๒ มุ่งชักน าความคิดหรือจูงใจให้คิดไปในทางที่ผู้เขียนต้องการ
๑.๓ มุ่งให้สาระบันเทิงแก่ผู้อ่าน

๒. มีรูปแบบ ประกอบด้วย ๓ ส่วนคือ
๒.๑ ค าน า คือ ส่วนเริ่มเรื่องซึ่งจะเขียนเพื่อเร้าใจให้ผู้อ่านติดตามตอนต่อไป

๒.๒ เนื้อเรื่อง คือ ส่วนส าคัญของเรื่อง จะเป็นส่วนขยายความน า และให้รายละเอียด

ของเรื่อง
๒.๓ สรุปหรือปิดเรื่อง คือ ส่วนที่สรุปเรื่อง อาจสรุปเนื้อหาสาระทั้งหมดหรือให้แนวคิด

แก่ผู้อ่าน


ประเภทของสำรคดี



แบ่งตามวิธีเขียน มี ๓ ประเภท คือ สารคดีประเภทความเรียง สารคดีประเภทเรื่องเล่า

และสารคดีประเภทรวบรวม
๑. สำรคดีประเภทควำมเรียง

เป็นงานเขียนเรียบเรียงเรื่องราวที่เป็นความรู้ และความเข้าใจแก่ผู้อ่าน ใช้ภาษาเขียน
ที่สละสลวย เป็นภาษาแบบแผน มี ๒ ลักษณะ คือ สารคดีความเรียง เชิงประวัติศาสตร์ และสารคดี

ความเรียงพรรณนา

๒. สำรคดีประเภทเรื่องเล่ำ
เป็นงานเขียนที่มีรูปแบบเชิงถ่ายทอดเรื่องราวต่าง ๆ เรื่องส่วนตัวของผู้เขียน ทั้งที่ได้ท า

กิจกรรมต่าง ๆ มีอารมณ์ ความรู้สึก นึกคิด และได้รับประสบการณ์ใหม่ ๆ น ามาเขียนเล่าเป็นเรื่อง

ขนาดยาว มี ๒ ลักษณะ คือ สารคดีประเภทบันทึก และสารคดีประเภทจดหมาย
๓. สำรคดีประเภทรวบรวม

เป็นหนังสือที่รวบรวมงานเขียนที่มีเรื่องราวเฉพาะเรื่อง ส่วนใหญ่เป็นเรื่องของความรู้ที่

ผู้เขียนเชี่ยวชาญ หรือที่มีประสบการณ์ตรง เช่น สารคดี ๕ นาทีกับศิลปะไทย มีเนื้อหาเกี่ยวกับศิลปะ
ไทย เป็นต้น มี ๒ ลักษณะ คือ สารคดีประเภทโน้มน้าวใจ และสารคดีประเภทการขอร้องวิงวอน

8






กำรอ่ำนอย่ำงมวิจำรณญำณจำกสำรคดี
ี



สิ่งที่ควรพิจารณาเกี่ยวกับสารคดี คือ

๑. ประเภทของสำรคดี ว่าเป็นสารคดีประเภทใด และแบ่งย่อยออกไปได้อย่างไร เช่น สารคดี

ิ
ิ
เชิงวิชาการ ควรพจารณาว่าเป็นวิชาการในแขนงใด ถ้าเป็นบันทึกประสบการณ์ควรพจารณาว่า
เป็นบันทึกประเภทใดเป็นอนุทินหรือจดหมายเหตุ ถ้าเป็นชีวประวัติควรเป็นชีวประวัติหรือ
อัตชีวประวัติ

ิ
๒. เนื้อหำสำระของสำรคดี การพจารณาเนื้อหาสาระขึ้นอยู่กับประเภทของสารคดี ว่าเป็น
สารคดีประเภทให้ความรู้เกี่ยวกับสิ่งใด ข้อความรู้ประกอบด้วยหลักฐาน ที่น่าเชื่อถือเพียงใด

ิ
๓. กลวธีกำรเสนอเรื่อง มีความจ าเป็น คือ การด าเนินเรื่องให้ผู้อานเกิดความรู้ความเข้าใจ
่
ได้ง่าย การเรียบเรียงให้เห็นความเชื่อมโยงระหว่างสาระส าคัญต่าง ๆ ที่สื่อออกมา

๔. รูปแบบของสำรคดี ผู้เขียนสารคดีใช้รูปแบบใด เช่น แบบเล่าเรื่อง แบบบันทึกรายวัน
แบบจดหมาย เมื่อรู้ว่าเป็นรูปแบบใดควรพิจารณาว่ารูปแบบนั้นเหมาะแก่เนื้อหาสาระหรือไม่

๕. ส่วนประกอบของสำรคดี คือ โครงเรื่องไม่ว่าจะสั้นหรือยาวจะต้องมีโครงเรื่องมีการ
เสนอตามล าดับก่อน - หลัง เป็นแกนส าคัญของเรื่อง และสัดส่วนของเรื่อง เป็นการแบ่งเรื่องเป็นภาค
เป็นบท หรือเป็นตอน ช่วยให้มีความกระจ่างชัดเจน ท าให้ใจความส าคัญเด่นและเหมาะสม


๖. กำรใช้ภำษำ ควรเป็นภาษาที่เข้าใจง่าย สื่อความหมายได้ตรง อาจแยกพจารณาเป็นประเด็น
ิ
ี
ิ
ย่อยๆ คือ การเลือกเน้นถ้อยค า พจารณาว่าผู้เขียนเลือกใช้ถ้อยค าเหมาะสมกับสารคดีที่จะสื่อเพยงใดถ้า
่
ใช้ค าศัพท์ควรอธิบายความหมายของศัพท์นั้นให้ผู้อานเข้าใจการใช้ประโยคต้องเหมาะสมและรับกัน
ตลอดเรื่อง
สารคดีที่มีรูปแบบและเนื้อหาสาระสอดคล้องกลมกลืนกันดี ย่อมเป็นสารคดี ที่มีคุณค่า กลวิธี

การเสนอเรื่องมีลักษณะเฉพาะตัวของผู้เขียนแต่ละคน ผู้เขียนบางคนสามารถเล่าเรื่องให้ผู้อานรู้สึก
่
ตื่นตาตื่นใจติดตามเรื่องไปเรื่อย ๆ โดยไม่เบื่อหน่าย บางคนสอดแทรกอารมณ์ขันได้อย่างเหมาะเจาะ
่
ิ
สอดแทรกความคิดเห็นของตนได้อย่างคมคายเฉียบแหลม สิ่งเหล่านี้เป็นสิ่งที่ผู้อานควรพจารณา
ให้รอบคอบ
ที่มา : พงศ์ธเนศ สุขโทสต. “แนวการเขียนบทสารคดีทางสื่อโทรทัศน์” : 3 – 11.

9





ตัวอย่ำงกำรอ่ำนอย่ำงมีวิจำรณญำณจำกสำรคดี โดยใช้วิธีกำรอ่ำนแบบ SQ๔R
่
ขั้นที่ ๑ S (Survey) กำรอำนเรื่องอย่ำงคร่ำว ๆ เพื่อหำจุดส ำคัญของเรื่อง





ลักษณะเรือนไทยในแต่ละภำคคล้ำยคลึงหรือแตกต่ำงกันอย่ำงไร




เรือนไทยภำคกลำง
เรือนไทยภาคกลาง เป็นเรือนไทยที่สร้างขึ้นภาคกลางของประเทศไทย มีลักษณะแบบแผน

ของ แต่ละหลังที่แน่นอนและคล้ายคลึงกันเป็นส่วนใหญ่ มีอายุประมาณ ๑๐๐ - ๑๕๐ ปีมาแล้ว
ลักษณะหลังคาทรงมนิลาสูง มีปั้นลม กันสาดและใต้ถุนสูง เนื่องจากเรือนไทยในภาคกลาง
มีลักษณะเฉพาะ อย่างนี้ คนทั่วไปจึงเรียกว่า เรือนไทยเดิมภาคกลาง

เรือนไทยภำคเหนือ
เรือนไทยภาคเหนือ เป็นเรือนยกใต้ถุนสูงคล้ายเรือนไทยภาคกลางแต่มีลักษณะอน ๆ
ื่
แตกต่างกันมาก เพราะดินฟาอากาศ ขนบธรรมเนียมประเพณีและวัฒนธรรมที่ไม่เหมือนกัน
้
ฤดูหนาวหนาวกว่าภาคกลางมาก ท าให้ลักษณะเฉพาะทางรูปทรงหลังคาและสัดส่วนของเรือนเตี้ย

คลุ่ม มากกว่า เจาะช่องหน้าต่างแคบ ๆ เล็ก ๆ กันลมหนาว การจัดกลุ่มอาคาร และการวางแปลน
ห้องต่าง ๆ มี ความสมดุลแบบสองขางไม่เหมือนกัน และเชื่อมต่อเรือนเหล่านั้นด้วยชานอย่างหลวม ๆ
้
เรือนทุกรูปแบบ มีความกลมกลืนกับธรรมชาติ และมีคุณค่าทางศิลปะด้านสถาปัตยกรรมอย่างดียิ่ง
เรือนไทยภำคตะวันออกเฉียงเหนือ (อีสำน)
ภาคตะวันออกเฉียงเหนือเป็นดินแดนกว้างใหญ่ ประกอบด้วยจังหวัดต่าง ๆ ถึง ๑๗ จังหวัด

ชาวบ้านส่วนใหญ่มีอาชีพทางเกษตรกรรม เช่นเดียวกับภาคอน ๆ อาชีพหลัก ได้แก่ การท านา
ื่
ื
ข้าวเหนียว นอกจากนั้นประกอบอาชีพปลูกพชไร่ เช่น มันส าปะหลัง ปอ และเลี้ยงสัตว์ไว้ใช้แรงงาน

้
ื้
ึ่
ตลอดจนเลี้ยงไว้บริโภค อาชีพเหล่านี้ต้องพงดินฟาอากาศที่เอออานวยจึงจะส่งผลดี แต่สภาพ
ื้
ภูมิประเทศภาคนี้เป็นที่ราบแบบลูกคลื่น พนดินเป็นดินปนทรายน้ าซึมได้ง่าย จึงท าให้บริเวณแถบนี้
ื่
แห้งแล้ง ขาดแคลนน้ าในการเพาะปลูกและบริโภค ท าให้เศรษฐกิจอยู่ในระดับต่ ากว่าภาคอน ๆ ของ
ประเทศ
สภาพของบ้านเรือนมีลักษณะเป็นไปตามผลผลักดันทางด้านภูมิศาสตร์ และเศรษฐกิจ
โดยตรง รวมทั้งคติความเชื่อต่าง ๆ ที่ถ่ายทอดสืบต่อกันมา
ที่มา : เรือนไทย : สารานุกรมไทยส าหรับเยาวชนฯ. 32.

10





ค ำชี้แจง นักเรียนอ่านสารคดี เรื่อง ลักษณะเรือนไทยในแต่ละภาคคล้ายคลึงหรือแตกต่างกันอย่างไร
โดยส ารวจเนื้อหาอย่างรวดเร็วแล้วตอบค าถามต่อไปนี้
1. ชื่อเรื่อง ลักษณะเรือนไทยในแต่ละภาคคล้ายคลึงหรือแตกต่างกันอย่างไร

2. ชื่อผู้แต่ง/ที่มา สารานุกรมส าหรับเยาวชนไทย เล่มที่ ๑๓ จากเว็บไซต์


3. จุดมุ่งหมายของผู้แต่ง เพื่อให้ความรู้เกี่ยวกับลักษณะบ้านเรือนไทย
4. สาระส าคัญ บ้านเรือนไทย แบ่งตามภูมิภาค คือ ภาคเหนือ ภาคกลาง

ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ซึ่งมีความแตกต่างกัน ด้วยมีลักษณะภูมิประเทศ
ภูมิอากาศ วิถีชีวิต และวัฒนธรรม ประเพณี ที่แตกต่างกัน




ขั้นที่ ๒ Q (Question) กำรตั้งค ำถำม




ค ำชี้แจง นักเรียนอ่านสารคดี เรื่อง ลักษณะเรือนไทยในแต่ละภาคคล้ายคลึงหรือแตกต่างกันอย่างไร

แล้วตั้งค าถาม ให้ครอบคลุมเนื้อหา จ านวน ๕ ค าถาม
ค าถามที่ ๑


เรือนไทยภาคกลางมีลักษณะอย่างไร

ค าถามที่ ๒


เรือนไทยภาคเหนือมีลักษณะอย่างไร

ค าถามที่ ๓


ลักษณะภูมิประเทศของภาคตะวันออกเฉียงเหนือมีลักษณะอย่างไร

ค าถามที่ ๔

ภาคใดที่มีสภาพพื้นที่กว้างใหญ่


ค าถามที่ ๕

ลักษณะเฉพาะของเรือนไทยภาคกลาง จึงท าให้คนทั่วไปเรียกว่าอย่างไร

11





่
ขั้นที่ ๓ R๑ (Read) กำรอำนอย่ำงละเอียดเพื่อหำค ำตอบของค ำถำมที่ตั้งไว้





ค ำชี้แจง นักเรียนอ่านสารคดี เรื่อง ลักษณะเรือนไทยในแต่ละภาคคล้ายคลึงหรือแตกต่างกันอย่างไร

แล้วหาค าตอบของค าถามที่ตั้งไว้ในแบบฝึกหัดที่ ๒


ค าตอบข้อที่ ๑
มีลักษณะแบบแผนของแต่ละหลังที่แน่นอนและคล้ายคลึงกันเป็นส่วนใหญ่ มีอายุประมาณ

๑๐๐ - ๑๕๐ ปีมาแล้ว ลักษณะหลังคาทรงมนิลาสูง มีปั้นลม กันสาดและใต้ถุนสูง


ค าตอบข้อที่ ๒
เป็นเรือนยกใต้ถุนสูงคล้ายเรือนไทยภาคกลางแต่มีลักษณะเฉพาะทางรูปทรงหลังคาและ
สัดส่วน ของเรือนเตี้ยคลุ่มมากกว่า เจาะช่องหน้าต่างแคบ ๆ เล็ก ๆ กันลมหนาว การจัดกลุ่มอาคาร

และ การวางแปลนห้องต่าง ๆ มีความสมดุลแบบสองข้างไม่เหมือนกัน และเชื่อมต่อเรือนเหล่านั้นด้วย
ชานอย่างหลวม ๆ


ค าตอบข้อที่ ๓

เป็นที่ราบแบบลูกคลื่น พื้นดินเป็นดินปนทรายน้ าซึมได้ง่าย


ค าตอบข้อที่ ๔
ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ หรือภาคอีสาน


ค าตอบข้อที่ ๕
เรือนไทยเดิมภาคกลาง

12





ขั้นที่ ๔ R๒ (Record) กำรจดบันทึกข้อมูลต่ำง ๆ ตำมควำมเข้ำใจของตนเอง








ค ำชี้แจง นักเรียนอ่านสารคดี เรื่อง ลักษณะเรือนไทยในแต่ละภาคคล้ายคลึงหรือแตกต่างกันอย่างไร

แล้วจดบันทึกข้อความที่ส าคัญอย่างย่อตามความเข้าใจของนักเรียน


บันทึกกำรอ่ำน


เรือนไทยแต่ละภาคมีความแตกต่างและคล้ายคลึงกัน โดยแบ่งเป็นภาคกลางมีลักษณะ

แบบแผน ของแต่ละหลังที่แน่นอนและคล้ายคลึงกันเป็นส่วนใหญ่ มีอายุประมาณ ๑๐๐ - ๑๕๐ ปี
มาแล้ว ลักษณะหลังคาทรงมนิลาสูง มีปั้นลม กันสาดและใต้ถุนสูง ภาคเหนือเป็นเรือนยกใต้ถุนสูง

คล้าย เรือนไทยภาคกลางแต่มีลักษณะเฉพาะทางรูปทรงหลังคาและสัดส่วนของเรือนเตี้ยคลุ่มมากกว่า
เจาะช่องหน้าต่างแคบ ๆ เล็ก ๆ กันลมหนาว การจัดกลุ่มอาคาร และการวางแปลนห้องต่าง ๆ

มีความสมดุลแบบสองข้างไม่เหมือนกัน และเชื่อมต่อเรือนเหล่านั้นด้วยชานอย่างหลวม ๆ
ื้
ื้
ส่วนภาคตะวันออกเฉียงเหนือมีลักษณะพนที่เป็นที่ราบแบบลูกคลื่น พนดินเป็นดินปนทราย
น้ าซึมได้ง่าย

13





ขั้นที่ ๕ R๓ (Recite) กำรเขียนสรุปใจควำมส ำคัญโดยใช้ส ำนวนของตนเอง






ค ำชี้แจง นักเรียนอ่านสารคดี เรื่อง ลักษณะเรือนไทยในแต่ละภาคคล้ายคลึงหรือแตกต่างกันอย่างไร
สรุปใจความส าคัญเป็นแผนผังความคิด แล้วเรียบเรียงโดยใช้ส านวนของตนเอง




หลังคาทรงมนิลาสูง มีปั้นลม กันสาด
และใต้ถุนสูง






มีปั้นลม มีลักษณะพื้นที่เป็นราบแบบ

เรือนไทยภาคกลาง ลูกคลื่น พื้นดินเป็นดินทราย
กันสาดและใต้ถุนสูง







ลักษณะเรือนไทย เรือนไทยภาค
ตะวันออกเฉียงเหนือ





เจาะหน้าต่างแคบ ๆ เรือนไทยภาคเหนือ เชื่อมต่อเรือนเหล่านั้น

เล็ก ๆ กันหนาว ด้วยชาน





เป็นเรือนยกใต้ถุนสูง รูปทรงหลังคาและสัดส่วนของเรือนเตี้ยคลุ่ม

14





ขั้นที่ ๖ R๔ (Reflect) กำรวิเครำะห์ วิจำรณ์เรื่องที่อ่ำนแล้วแสดงควำมคิดเห็น







ค ำชี้แจง นักเรียนอ่านสารคดี เรื่อง ลักษณะเรือนไทยในแต่ละภาคคล้ายคลึงหรือแตกต่างกันอย่างไร
แล้ววิเคราะห์ วิจารณ์และแสดงความคิดเห็นจากประเด็นที่ก าหนดให้


๑. นักเรียนคิดว่าสภาพภูมิอากาศในแต่ละภาคมีผลต่อลักษณะความแตกต่างของเรือนไทยอย่างไร
ลักษณะภูมิอากาศในแต่ละภาคจะส่งผลต่อการสร้างเรือนไทย เพื่อให้อากาศถ่ายเทได้

สะดวก หรือป้องกันลม อากาศเย็น การยกพื้นสูงเพื่อป้องกันน้ าท่วม


๒. หากสภาพภูมิอากาศในประเทศไทยเหมือนกันทุกภาค ลักษณะของเรือนไทยจะเป็นอย่างไร
หากสภาพภูมิอากาศในประเทศไทยเหมือนกันทุกภาค ลักษณะเรือนไทยจะปลูกสร้างใน

ั
รูปแบบเดียวกัน แต่อาจจะมีส่วนแตกต่างกันเพราะอาจมีปัจจัยอื่นที่ท าให้มีลักษณะต่างกน
เช่น สภาพภูมิประเทศ วัฒนธรรมประเพณี เป็นต้น


๓. นักเรียนคิดว่าลักษณะเรือนไทยแต่ละภาคสะท้อนวัฒนธรรมในด้านใดบ้าง
วัฒนธรรมด้านการแต่งกาย การใช้ชีวิตประจ าวัน รวมถงวัฒนธรรมประเพณีตามเทศกาล
ึ
วันส าคัญต่าง ๆ


๔. นักเรียนคิดว่าเหตุใดเรือนไทยแต่ละภาคจึงมีลักษณะต่างกัน
สภาพภูมิประเทศ วัฒนธรรมด้านการแต่งกาย การใช้ชีวิตประจ าวัน รวมถึงวัฒนธรรม

ประเพณีในแต่ละท้องถิ่นนั้น ๆ

๕. ในปัจจุบันนี้ปัจจัยใดที่ท าให้คนไทยไม่นิยมปลูกเรือนไทย

ค่านิยมวัฒนธรรมการเลียนแบบสิ่งปลูกสร้างของชาวต่างชาติ สภาพภูมิอากาศและ
ภูมิประเทศที่เปลี่ยนแปลงไปจากเดิม

15





แบบฝึกหัดที่ ๑
กำรอ่ำนอย่ำงมีวิจำรณญำณจำกสำรคดี

ขั้นที่ ๑ S (Survey) กำรอำนเรื่องอย่ำงคร่ำว ๆ เพื่อหำจุดส ำคัญของเรื่อง
่





สำรคดี เรื่อง น้ ำกก สำยเลือดของชำวเชียงรำย



น้ ากกมีต้นก าเนิดทางตอนใต้ของเมืองกก รัฐเชียงตุงประเทศสหภาพเมียนมา ผ่านเข้ามาทาง

ประเทศไทยที่ต าบลท่าตอน อาเภอแม่อาย จังหวัดเชียงใหม่ ผ่านเข้าสู่จังหวัดเชียงรายที่อาเภอเมือง

และไหลผ่านอ าเภอเวียงชัย อ าเภอแม่จัน อ าเภอเวียงเชียงรุ้ง และอ าเภอดอยหลวง แล้วไปบรรจบกับ
แม่น้ าโขงที่บ้านสบกก ต าบลบ้านแซว อาเภอเชียงแสน รวมความยาวทั้งสิ้น ๓๖๐ กิโลเมตร ช่วงไหล

ผ่านประเทศไทยมีความยาว ๑๘๐ กิโลเมตร


แม่น้ าสายนี้มีความส าคัญกับชุมชนที่อาศัยอยู่บนฝั่งของล าน้ า เพราะเป็นแหล่งอาหารของ
ชุมชน น าน้ ามาใช้อปโภคบริโภค ใช้ในการเกษตร ใช้ในการเดินเรือเพอการท่องเที่ยวมานาน แม่น้ า
ื่
ุ
สายนี้ก่อประโยชน์มหาศาลแก่ประชาชนไม่อาจนับเป็นเงินได้ โดยประชาชนเหล่านั้นได้ใช้ประโยชน์
มานานหลายชั่วอายุคน แต่ไม่เคยคิดค านึงว่าจะท าอย่างไรที่จะรักษาแม่น้ าสายนี้ให้มีคุณภาพดี

นอกจากจะใช้แล้ว แม่น้ ากกยังเป็นแหล่งรองรับของเสียจากชุมชน ของเสียจากเกษตรกร จนเป็นเหตุ
ให้คุณภาพเสื่อมลง เช่นเดียวกับความหลากหลายของทรัพยากรทั้งปลาและพชลดลง จึงเป็นที่มาของ
ื
คนกลุ่มหนึ่งที่เห็นว่า ถึงเวลาแล้วที่จะต้องรักษาล าน้ าสายนี้ จึงเกิด “กลุ่มรักษ์แม่น้ ากก” ซึ่ง

ประกอบด้วยประชาชนหลายฝ่าย นักการเมืองท้องถิ่น ประชาชน อาจารย์จากโรงเรียน และ
มหาวิทยาลัยราชภัฎเชียงราย เพอที่จะรักษาแม่น้ าสายนี้ ให้เป็นแม่น้ าที่สามารถใช้ประโยชน์ได้
ื่
ตลอดไป ดิฉันได้เข้าไปอยู่ในกลุ่มรักษ์แม่น้ ากก ในฐานะเป็นผู้วิเคราะห์คุณภาพน้ า จากการไปเก็บ
ตัวอย่างได้เห็นสภาพของล าน้ ากก รู้สึกใจหายและห่อเหี่ยว เพราะในอดีตเมื่อครั้งที่ท างานที่เชียงราย

ใหม่ ๆ เคยท่องเที่ยวตามล าน้ ากกจากเชียงรายถึงท่าตอน ในช่วงฤดูร้อน เห็นสองฝั่งของล าน้ าเต็มไป
ด้วยพรรณไม้นานาชนิด สลับด้วยดอกไม้สวยงาม อากาศเย็นสบาย แต่ตอนนี้สภาพป่าธรรมชาติ

เปลี่ยนไป ถูกถางจนภูเขากลายเป็นเขาหัวโล้น โดยไม่ค านึงว่าต้นไม้มีคุณประโยชน์ช่วยดูดซับน้ าและ
ั
คายน้ าให้แก่บรรยากาศ ที่หาดเชียงราย ซึ่งเคยเป็นที่พกผ่อนคลายร้อนในช่วงฤดูร้อน จนได้รับฉายา
ว่า “พทยาน้อย” ยังเป็นแหล่งพกผ่อนเช่นเดิม แต่ได้สร้างเพงรุกล้ าเข้าไปในล าน้ าให้คนได้นั่ง
ิ
ั
ั
รับประทานอาหารและหย่อนเท้าลงน้ าท าให้เย็น โดยไม่คิดว่าการก่อสร้างรุกล้ าเข้าไปยังแหล่งน้ า

16





จะส่งผลต่อระบบนิเวศของแหล่งน้ า ซึ่งเป็นแหล่งอาศัยของปลาอย่างไร หากทรัพยากรทางธรรมชาติ
และทรัพยากรทางวัฒนธรรม รวมถึงความหลากหลายทางชีวภาพที่เชื่อมโยงกับลักษณะเฉพาะ
ั
ทางนิเวศ อนมีค่ายิ่งของล าน้ านี้สูญเสียไปแล้ว จะเป็นความสูญเสียที่ยิงใหญ่ และ หากไม่ได้รับการ
ฟื้นฟูและส่งเสริมที่เหมาะสมทันเวลา ก็จะไม่สามารถเอาคืนกลับมาได้อีกในอนาคต

นอกจากนี้บ้านรวมมิตร ได้อนุรักษ์ปลา โดยมีระเบียบของหมู่บ้านไม่จับปลาในช่วงแม่น้ ากก

ที่ไหลผ่านหมู่บ้านเป็นความยาว ๑ กิโลเมตร ซึ่งท าผ่านมา ๑ ปี โดยชาวบ้านดูแลกันเอง ใครฝ่าฝืน
ก็ปรับ และที่ประทับใจมากคือเยาวชนตัวน้อยของบ้านรวมมิตร ให้ความสนใจในการวิเคราะห์

คุณภาพน้ า จึงเป็นสาเหตุให้ดิฉันไม่สามารถหยุดการวิจัยได้ แต่ต้องคิดทดลองในห้องปฏิบัติการต่อไป
ุ
เพื่อจะหาวิธีอย่างง่ายที่ใช้อุปกรณ์ไม่แพงให้เยาวชนกลุ่มนี้ได้ติดตามคณภาพน้ าของเขาต่อไป

ที่มา : เครือข่ายงานวิจัย มหาวิทยาลัยราชภัฎ. ๒๕๕๗.

17






ค ำชี้แจง นักเรียนอ่านสารคดี เรื่อง น้ ากก สายเลือดของชาวเชียงรายโดยส ารวจเนื้อหาอย่างรวดเร็ว

แล้วตอบค าถามต่อไปนี้ (คะแนนเต็ม ๕ คะแนน)


๑. ชื่อเรื่อง
................................................................................................................................................
2. ผู้แต่ง / ที่มา

................................................................................................................................................
3. จุดมุ่งหมายในการแต่ง
................................................................................................................................................

................................................................................................................................................
................................................................................................................................................

................................................................................................................................................
................................................................................................................................................

4. สาระส าคัญ
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................

................................................................................................................................................
................................................................................................................................................

................................................................................................................................................
................................................................................................................................................

18





แบบฝึกหัดที่ ๒
กำรอ่ำนอย่ำงมีวิจำรณญำณจำกสำรคดี

ขั้นที่ ๒ Q (Question) กำรตั้งค ำถำม








ค ำชี้แจง นักเรียนอ่านสารคดี เรื่อง น้ ากก สายเลือดของชาวเชียงราย แล้วตั้งค าถามให้ครอบคลุม
เนื้อหาจ านวน ๕ ค าถาม (คะแนนเต็ม ๕ คะแนน)


ค าถามที่ ๑
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................

ค าถามที่ ๒
..................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................
ค าถามที่ ๓
..................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................

ค าถามที่ ๔
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................

ค าถามที่ ๕
..................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................

19





แบบฝึกหัดที่ ๓
กำรอ่ำนอย่ำงมีวิจำรณญำณจำกสำรคดี

ขั้นที่ ๓ R๑ (Read) กำรอำนอย่ำงละเอียดเพื่อหำค ำตอบของค ำถำมที่ตั้งไว้
่






ค ำชี้แจง นักเรียนอ่านสารคดี เรื่อง น้ ากก สายเลือดของชาวเชียงราย แล้วหาค าตอบของค าถาม

ที่ตั้งไว้ในแบบฝึกหัดที่ ๒ (คะแนนเต็ม ๕ คะแนน)


ค าตอบข้อที่ ๑
..................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................
ค าตอบข้อที่ ๒
..................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................
ค าตอบข้อที่ ๓

..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................

ค าตอบข้อที่ ๔
..................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................
ค าตอบข้อที่ ๕
..................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................

20





แบบฝึกหัดที่ ๔
กำรอ่ำนอย่ำงมีวิจำรณญำณจำกสำรคดี

ขั้นที่ ๔ R๒ (Record) กำรจดบันทึกข้อมูลต่ำง ๆ ตำมควำมเข้ำใจของตนเอง








ค ำชี้แจง นักเรียนอ่านสารคดี เรื่อง น้ ากก สายเลือดของชาวเชียงราย แล้วจดบันทึกข้อความที่ส าคัญ
อย่างย่อตามความเข้าใจของนักเรียน (คะแนนเต็ม ๕ คะแนน)


บันทึกกำรอ่ำน


..................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................

21





แบบฝึกหัดที่ ๕
กำรอ่ำนอย่ำงมีวิจำรณญำณจำกสำรคดี

ขั้นที่ ๕ R๓ (Recite) กำรเขียนสรุปใจควำมส ำคัญโดยใช้ส ำนวนของตนเอง




ค ำชี้แจง นักเรียนอ่านสารคดี เรื่อง น้ ากก สายเลือดของชาวเชียงราย สรุปใจความส าคัญ
เป็นแผนผังความคด แล้วเรียบเรียงโดยใช้ส านวนของตนเอง (คะแนนเต็ม ๕ คะแนน)
ิ

22





แบบฝึกหัดที่ ๖
กำรอ่ำนอย่ำงมีวิจำรณญำณจำกสำรคด ี

ขั้นที่ ๖ R๔ (Reflect) กำรวิเครำะห์ วิจำรณ์เรื่องที่อ่ำนแล้วแสดงควำมคิดเห็น







ค ำชี้แจง นักเรียนอ่านสารคดี เรื่อง น้ ากก สายเลือดของชาวเชียงราย แล้ววิเคราะห์ วิจารณ์

และแสดงความคิดเห็นจากประเด็นที่ก าหนดให้ (คะแนนเต็ม ๕ คะแนน)

๑. หลังจากอ่านสารคดีเรื่อง น้ ากก สายเลือดของชาวเชียงราย แล้วนักเรียนรู้สึกอย่างไร
...........................................................................................................................................

...........................................................................................................................................
๒. สารคดีเรื่องนี้สะท้อนวิถีของคนในชุมชนอย่างไรบ้าง

...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................

๓. ผู้เขียนสารคดีมีจุดประสงค์อย่างไร
...........................................................................................................................................

...........................................................................................................................................
๔. ประเด็นส าคัญของสารคดีนี้ คืออะไร

...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................

๕. ประโยชน์ที่ได้รับจากการอ่านสารคดี เรื่อง"น้ ากก สายเลือดของชาวเชียงราย”
...........................................................................................................................................

...........................................................................................................................................

23




แบบฝึกหัดที่ 7
กำรอ่ำนอย่ำงมีวิจำรณญำณจำกสำรคดี

ขั้นที่ ๑ S (Survey) กำรอำนเรื่องอย่ำงคร่ำว ๆ เพื่อหำจุดส ำคัญของเรื่อง
่





ปรัชญำในเครื่องเคลือบโบรำณ "เวียงกำหลง"




ปรัชญาในเครื่องเคลือบโบราณ "เวียงกาหลง" "เมืองเวียงกาหลง" คือชื่อของเมืองโบราณ ที่ว่า
กันว่าเป็นแหล่งอารยธรรมเครื่องปั้นดินเผาที่เก่าแก่ของล้านนา โดยก่อนที่เมืองจะล่มสลาย เชื่อว่า

สถานที่แห่งนี้เคยเป็นจุดเริ่มต้นแห่งศิลปวิทยาการการผลิตเครื่องถ้วยชามของสยาม ซึ่งปัจจุบัน
เหลือเพยงซากเตาเผาโบราณอนเป็นหลักฐานทางประวัติศาสตร์ชิ้นส าคัญ แม้ว่าเมืองเวียงกาหลงจะ
ี
ั
สูญสลายไปตามกาลเวลา
ทว่าเครื่องปั้นดินเผาเวียงกาหลงก็มิได้สิ้นตามไปด้วย มีความพยายามรื้อฟนขึ้นใหม่โดยลูกหลาน
ื้

ชาวเวียงกาหลงแห่งนี้นั่นเอง ปัจจุบันเมืองเวียงกาหลงตั้งอยู่ในเขตอาเภอเวียงป่าเป้า จังหวัดเชียงราย
หลังจากมีการขุดค้นพบแนวคูดินและก าแพงเมืองเก่า รวมถึงเตาเผาและชิ้นส่วนภาชนะต่างๆ ท าให้
เมืองล้านนาโบราณแห่งนี้ถูกปลุกขึ้นมาจากการหลับใหล หลักฐานส าคัญทางประวัติศาสตร์ที่ถูกขุด
ค้นพบคือ "เตาเผาเวียงกาหลง" โดย พระยานครพระราม (สวัสดิ์ มหากายี) ในปี ๒๔๗๖ พร้อมกับ
ิ
์
เสนอข้อสันนิษฐานที่ตีพมพในวารสารสยามสมาคมว่า แหล่งเตาเวียงกาหลงน่าจะเป็นจุดเริ่มต้นของ
ภูมิปัญญาด้านการผลิตเครื่องถ้วยชามของสยามตั้งแต่พทธศตวรรษที่ ๑๓ หรือตั้งแต่สมัยโยนก
ุ
เชียงแสน จากนั้นจึงแพร่หลายไปยังสุโขทัย
แต่กระนั้นข้อสันนิษฐานที่ให้ไว้นี้มีผู้ที่เห็นด้วยน้อยมากเนื่องจากเห็นว่าเก่าเกินไป นักวิชาการใน
ุ
ยุคหลังจึงเชื่อว่าเตาเวียงกาหลงน่าจะมีอายุอยู่ในช่วงพทธศตวรรษที่ ๑๙-๒๒ ร่วมสมัยกับยุค
ราชวงศ์มังราย โดยเมืองโบราณดังกล่าวมีความเจริญรุ่งเรืองอยู่ประมาณสองศตวรรษก่อนที่จะเสื่อม
ลงพร้อมอาณาจักรล้านนาที่ถูกพม่าเข้ามาปกครอง แม้จะพยายามหาอายุของเครื่องถ้วยเวียงกาหลง
แต่ก็ยังไม่สามารถระบุชี้ชัดได้ เช่นเดียวกับการเกิดขึ้นของเมืองที่บางกลุ่มยังเชื่อว่า เมืองนี้เกิดขึ้นมา

ก่อนพทธศตวรรษที่ ๑๙ โดยเชื่อว่าแม้เครื่องถ้วยจะเกิดในยุคหลัง แต่ตัวเมืองน่าจะเกิดก่อนหน้านั้น
ุ
และมีการสะสมอารยธรรม องค์ความรู้ต่างๆมาก่อน

24





ส่วนสาเหตุแห่งการล่มสลายของเมืองเวียงกาหลงไม่มีผู้ใดทราบแน่ชัด มีเพยงข้อสันนิษฐานอก
ี
ี
เช่นกัน อาทิ เกิดภัยธรรมชาติครั้งใหญ่ เช่น น้ าท่วมจนท าให้บ้านเมืองจมอยู่ใต้น้ า เตาเผาจ านวนมาก
ุ
จมอยู่ใต้ดิน หรือเกิดโรคระบาดอย่างรุนแรงส่งผลให้อตสาหกรรมเครื่องปั้นดินเผาต้องปิดตัวลงและ
ทิ้งให้เป็นเมืองร้างมานานนับร้อยปี จวบจนยุคต่อมาเมืองเวียงกาหลงได้เกิดชุมชนขึ้นมาใหม่ และ

ื้
เกิดการรื้อฟนศิลปวิทยาการท าเครื่องปั้นดินเผาเวียงกาหลงขึ้นมาอกครั้ง โดย "ทัน ธิจิตตัง" หรือ
ี
"สล่าทัน" ลูกหลานชาวเวียงกาหลง หนึ่งในกลุ่มของผู้ที่พยายามเข้ามาศึกษาวิจัยและ
น าเครื่องปั้นดินเผาโบราณชนิดนี้ให้กลับมามีชีวิตใหม่อีกครั้ง
"เวียงกาหลงเป็นแหล่งผลิตเครื่องเคลือบของล้านนาที่ใหญ่ที่สุด เตาโบราณที่ผมศึกษาว่า

มีกี่เตา ที่จริงแล้วมีหลายร้อยเตาเลย ถือเป็นแหล่งใหญ่ที่สุดและเก่าแก่ที่สุดของล้านนา ผมได้เห็นเศษ
กระเบื้องเศษวัตถุโบราณมาตั้งแต่เด็กจึงสนใจอยากหยิบเอาสิ่งเหล่านี้มาศึกษาว่าแท้จริงแล้วมันมี

ชื่อว่าอะไร ท าจากอะไร และมีองค์ประกอบอะไรบ้าง จนได้ค าตอบว่านี่คือเครื่องเคลือบดินเผา
เวียงกาหลงนั่นเอง" สล่าทันเล่าว่า ตัวเองเป็นคนในพนที่เวียงกาหลง เกิดและเติบโตที่นี่ เดิมท าอาชีพ
ื้
เกษตรกรรมและค้าขาย จนวันหนึ่งเขาได้พบกับชาวต่างชาติที่เข้ามาศึกษาประวัติศาสตร์
เครื่องปั้นดินเผาเวียงกาหลงจึงเกิดเป็นแรงบันดาลใจให้เขาเริ่มต้นศึกษาประวัติศาสตร์ของวัตถุโบราณ
ประจ าบ้านเกิดบ้าง โดยเริ่มค้นคว้าตั้งแต่การปั้น การเคลือบ ส่วนประกอบของสี รวมทั้งลวดลาย

โบราณ ใช้เวลานานถึง ๑๘ ปี จนสามารถน าเครื่องปั้นดินเผาเวียงกาหลงกลับมาได้อีกครั้ง "
ดินของเวียงกาหลงเป็นดินปากปล่องภูเขาไฟที่มีคุณภาพดี มีน้ าหนักเบา ผิวบาง ผมเคย

ทดลองท าบางที่สุด ได้ความบางจนเกือบเท่าแผ่นกระดาษ เวลาจับส่องไฟจะมองทะลุเห็นมือเลย อันนี้
ถือเป็นลักษณะเฉพาะของดินที่เวียงกาหลง" เครื่องปั้นดินเผาเวียงกาหลงมักจะท าขึ้นเป็นถ้วย โถ ชาม

ื้
แจกัน หรือรูปปั้นต่างๆ วัสดุที่ใช้คือดินขาวในพนที่ ซึ่งมีคุณภาพดี ทนความร้อนได้ดี และยังมีความ
โดดเด่นในเรื่องของความเบาบาง แต่แข็งแกร่ง ส่วนเทคนิคที่ใช้ในการเขียนลายคือ การเขียน

สีใต้เคลือบ ซึ่งวัสดุที่ใช้เขียนสีและน้ าเคลือบเป็นวัสดุจากธรรมชาติ ซึ่งสล่าทันค้นคว้าและพยายาม
คงไว้ซึ่งกรรมวิธีและวัตถุดิบตามแบบอย่างโบราณให้มากที่สุด
นอกจากนี้ยังมีลักษณะเด่นที่ส าคัญอกอย่าง นั่นคือลวดลายบนเครื่องเคลือบที่มักเขียนให้มี
ี
ั
ความหมายลึกซึ้ง สัมพนธ์กับคติความเชื่อดั้งเดิมของเมืองกาหลงและปรัชญาทางพทธศาสนา
ุ
"อย่างลายดอกกาหลงมาจากเรื่องราวของต านานท้องถิ่นที่เล่ากันว่า ในสมัยต้นปฐมกัป มีพญากา
เผือก ๒ ตัวผัวเมียท ารังอยู่ที่ต้นมะเดื่อริมฝั่งแม่น้ าคงคา เวลาต่อมาพระโพธิสัตว์ได้ทรงปฏิสนธิเกิดใน
ครรภ์แม่พญากาเผือกพร้อมกันถง ๕ พระองค์
ึ

25





เมื่อครบก าหนดแม่กาเผือกก็ออกไข่ในรังที่ต้นมะเดื่อจ านวน ๕ ฟอง แม่กาเผือกเฝ้าฟก
ั
ทะนุถนอมอย่างดี ต่อมาพญากาเผือกทั้งสองได้ออกไปหากินในถิ่นแดนไกล จนไปเจอสถานที่
้
ื
ั
อนอดมสมบูรณ์ด้วยพชพรรณธัญญาหาร ท าให้เพลิดเพลินกับธรรมชาติ แต่แล้วเกิดฝนฟาคะนอง
ุ
มืดครึ้มไปทั่ว ท าให้พญากาเผือกหาหนทางกลับออกไปไม่ถูก จึงหลงทางอยู่บริเวณนั้น ซึ่งสถานที่
แห่งนี้ต่อมาได้ชื่อว่า 'เวียงกาหลง' นั่นเอง
้
พออรุณเบิกฟา พญากาเผือกหาทางกลับไปยังรังที่ต้นมะเดื่อริมแม่น้ าคงคา ปรากฏว่ารัง
ั้
ถูกพายุพัดหักล้มลงไปในแม่น้ า แม่พญากาเผือกพยายามหาไข่ทง ๕ ฟอง แต่จนแล้วจนรอดก็หาไม่พบ
ยังความเศร้าโศกเสียใจจนท าให้แม่พญากาเผือกตรอมใจตาย ส่วนไข่ทั้ง ๕ ฟองนั้น ถูกพดตกน้ าไหล
ั
ไปสถานที่ต่างๆ ได้แก่ ไข่ฟองแรกมีแม่ไก่เก็บไปดูแล ฟองที่ ๒ แม่นาคราชเก็บไปดูแล ไข่ฟองที่ ๓

แม่เต่าเก็บไปดูแล ไข่ฟองที่ ๔ แม่โคเก็บไปดูแล และไข่ฟองสุดท้ายแม่ราชสีห์เก็บไปดูแล เมื่อไข่ทั้ง ๕
ี
ุ
ซึ่งก็คือพระโพธิสัตว์จุติประสูติออกมา ได้บ าเพญเพยรบารมีพระโพธิญาณ ตรัสรู้เป็นพระพทธเจ้า
็
ทั้ง ๕ พระองค์ อันมีนามตามแม่ที่เก็บไข่ไปดูแล ดังต่อไปนี้
ุ
ุ
องค์ที่ ๑ พระกกุสันโธสัมมาสัมพทธเจ้า องค์ที่ ๒ พระโกนาคมโนสัมมาสัมพทธเจ้า องค์ที่ ๓
ุ
ุ
พระกัสสโปสัมมาสัมพทธเจ้า องค์ที่ ๔ พระโคตโมสัมมาสัมพทธเจ้า และองค์ที่ ๕ พระศรีอริยเมตไตร
ุ
สัมมาสัมพทธเจ้า ดังนั้น ลวดลายดอกกาหลงที่มีกลีบดอก ๕ กลีบ จึงหมายถึงเรื่องราวของ
ุ
พระพทธเจ้า ๕ พระองค์นั่นเอง ลวดลายโบราณยังมีในกลุ่ม 'สัตว์มงคล' เช่น ลายปลาตะเพยน
ี

้
หมายถึงโชคลาภ ลายม้ามังกรเป็นเรื่องของพลังอานาจ ส่วนลายหงส์ นกยูง ไก่ฟา คือวาสนาบารมี
ไปไหนคนต่างชื่นชม
สุดท้ายเราอยู่บนโลกต้องการอายุยืนยาวคือเต่า อานาจคือสัตว์ที่ดุดัน วาสนาบารมีคน

ชมชอบคือสัตว์ที่มีลักษณะสง่างาม ส่วนเต่าคือคนที่อายุยืนจะต้องสุขุม เยือกเย็น ไม่เบียดเบียนเหมือน
เต่า นอกจากสัตว์แล้วยังมีลาย 'พฤกษามงคล' หรือพรรณไม้มงคลต่างๆ เช่น ลายเถาวัลย์ ก้านขด

ขดซ้ายขดขวาเลื้อยไปได้ทุกที่ ความหมายคือความสะดวก ราบรื่น ลายบัวเล็บช้างหมายถึงความ
มั่นคง จุดหมึกก็มีความหมาย คือการบอกวัฏจักรตั้งแต่จุดที่ ๑ เมื่อถึงจุดที่ ๙ แล้วต้องวนกลับไปที่

ศูนย์ และเริ่มต้นวัฏจักรใหม่"

26





ไม่เพียงแค่ลายโบราณ ยังมีลายที่สล่าทันคิดขึ้นมามีชื่อเรียกว่า "ลายปัญจะมะฌานะ" โดยเขา
เล่าว่า ลายนี้เล่าถึงศิลปะแห่งความส าเร็จว่าเกิดขึ้นได้จากอะไร โดยทั่วไปคนมักกล่าวว่า ความ
พยายามอยู่ที่ไหน ความส าเร็จอยู่ที่นั่น ซึ่งนั่นยังเป็นความเข้าใจในระดับพนฐาน แต่เขาได้อธิบาย
ื้
หนทางสู่ความส าเร็จว่ามาจากความสมบูรณ์ของ ๕ องค์ประกอบ คือ ศีลสมบูรณ์ สมาธิสมบูรณ์
ปัญญาสมบูรณ์ เข้าใจสมบูรณ์ ปฏิบัติสมบูรณ์ โดยน าแนวคิดนี้มาออกแบบกลายเป็นผลงานชิ้นเอก

คือ จานลายปัญจะมะฌานะ ปัจจุบันสล่าทันผลิตเครื่องปั้นดินเผาเวียงกาหลงออกมาทั้งในเชิงงาน
อนุรักษ์ดั้งเดิม และในเชิงร่วมสมัยที่ปรับให้เข้ากับความชอบของคนรุ่นใหม่ โดยงานโบราณมักจะนิยม

เขียนลวดลายที่มีความละเอียดค่อนข้างมากลงไปในเครื่องปั้นดินเผา
ี
แต่ส าหรับงานสมัยใหม่จะลดทอนความละเอยดเหล่านั้นลง ทว่าในด้านปรัชญาที่แฝงไว้ไม่ได้
ี
ลดน้อยลงตามไปด้วย ดังที่สล่าทันกล่าวไว้ว่า "เขียนน้อยแต่ให้ความหมายได้ลึก" ศิลปินผู้นี้ยังกล่าวอก
ว่า ลวดลายบนเครื่องปั้นดินเผาเวียงกาหลง คือศิลปะที่ถ่ายทอดความจริงของธรรมชาติ ซึ่งนั่นคือ
ี
คุณค่าส าคัญอกประการของเครื่องปั้นดินเผาชนิดนี้ ที่นอกจากจะเป็นมรดกทางภูมิปัญญาแห่งการท า
เครื่องเคลือบโบราณแล้ว ลวดลายที่ปรากฏยังเปรียบเสมือนค าสอนโบราณของบรรพบุรุษที่ถูก
ถ่ายทอดเป็นปรัชญาแห่งชีวิตสู่บรรพชนรุ่นหลัง "อย่างลวดลายที่เรียกว่า ๓ วิกฤต ๓ โอกาส บอกว่า

ในชีวิตคนเราจะดวงดีเรียกว่าเป็นโอกาส พอขึ้นสุดแล้วก็จะลงเป็นวิกฤต ในช่วงชีวิตคนจะเจอ ๓ ครั้ง
เมื่อครบหมดอายุขัยก็แยกย้ายกันไป แต่ปราชญ์โบราณท่านได้บอกไว้ว่า ถ้าเราปล่อยให้ชีวิตเดินทาง

ตามนี้ก็จะขึ้นๆลงๆ ดังนั้น ควรด าเนินชีวิตตามทางสายกลาง ชีวิตถึงจะราบรื่น ซึ่งเครื่องปั้นดินเผา
เวียงกาหลงก็ได้น าความจริงของธรรมชาติข้อนี้มาถ่ายทอดในลักษณะของงานศิลปะที่เราสามารถ

จับต้องได้"
ที่มา : ภิญญ์สินี. สกุลไทยออนไลน์. 2559.

27






ค ำชี้แจง นักเรียนอ่านสารคดี เรื่อง ปรัชญาในเครื่องเคลือบโบราณ "เวียงกาหลง"

โดยส ารวจเนื้อหาอย่างรวดเร็วแล้วตอบค าถามต่อไปนี้ (คะแนนเต็ม ๕ คะแนน)


๒. ชื่อเรื่อง
................................................................................................................................................
5. ผู้แต่ง / ที่มา

................................................................................................................................................
6. จุดมุ่งหมายในการแต่ง
................................................................................................................................................

................................................................................................................................................
................................................................................................................................................

................................................................................................................................................
................................................................................................................................................

7. สาระส าคัญ
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................

................................................................................................................................................
................................................................................................................................................

................................................................................................................................................
................................................................................................................................................

28





แบบฝึกหัดที่ 8
กำรอ่ำนอย่ำงมีวิจำรณญำณจำกสำรคดี

ขั้นที่ ๒ Q (Question) กำรตั้งค ำถำม








ค ำชี้แจง นักเรียนอ่านสารคดี เรื่อง ปรัชญาในเครื่องเคลือบโบราณ "เวียงกาหลง" แล้วตั้งค าถาม
ให้ครอบคลุมเนื้อหาจ านวน ๕ ค าถาม (คะแนนเต็ม ๕ คะแนน)


ค าถามที่ ๑
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................

ค าถามที่ ๒
..................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................
ค าถามที่ ๓
..................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................

ค าถามที่ ๔
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................

ค าถามที่ ๕
..................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................

29





แบบฝึกหัดที่ 9

กำรอ่ำนอย่ำงมีวิจำรณญำณจำกสำรคดี

่
ขั้นที่ ๓ R๑ (Read) กำรอำนอย่ำงละเอียดเพื่อหำค ำตอบของค ำถำมที่ตั้งไว้





ค ำชี้แจง นักเรียนอ่านสารคดี เรื่อง ปรัชญาในเครื่องเคลือบโบราณ "เวียงกาหลง" แล้วหาค าตอบ
ของค าถามที่ตั้งไว้ในแบบฝึกหัดที่ 8 (คะแนนเต็ม ๕ คะแนน)


ค าตอบข้อที่ ๑
..................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................
ค าตอบข้อที่ ๒

..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................

ค าตอบข้อที่ ๓
..................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................
ค าตอบข้อที่ ๔
..................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................
ค าตอบข้อที่ ๕

..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................

30





แบบฝึกหัดที่ 10
กำรอ่ำนอย่ำงมีวิจำรณญำณจำกสำรคดี

ขั้นที่ ๔ R๒ (Record) กำรจดบันทึกข้อมูลต่ำง ๆ ตำมควำมเข้ำใจของตนเอง








ค ำชี้แจง นักเรียนอ่านสารคดี เรื่อง ปรัชญาในเครื่องเคลือบโบราณ "เวียงกาหลง" แล้วจดบันทึก
ข้อความที่ส าคัญอย่างย่อตามความเข้าใจของนักเรียน (คะแนนเต็ม ๕ คะแนน)


บันทึกกำรอ่ำน


..................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................

31





แบบฝึกหัดที่ 11
กำรอ่ำนอย่ำงมีวิจำรณญำณจำกสำรคดี

ขั้นที่ ๕ R๓ (Recite) กำรเขียนสรุปใจควำมส ำคัญโดยใช้ส ำนวนของตนเอง




ค ำชี้แจง นักเรียนอ่านสารคดี เรื่อง ปรัชญาในเครื่องเคลือบโบราณ "เวียงกาหลง" สรุปใจความส าคัญ
เป็นแผนผังความคด แล้วเรียบเรียงโดยใช้ส านวนของตนเอง (คะแนนเต็ม ๕ คะแนน)
ิ

32





แบบฝึกหัดที่ 12
กำรอ่ำนอย่ำงมีวิจำรณญำณจำกสำรคด ี

ขั้นที่ ๖ R๔ (Reflect) กำรวิเครำะห์ วิจำรณ์เรื่องที่อ่ำนแล้วแสดงควำมคิดเห็น







ค ำชี้แจง นักเรียนอ่านสารคดี เรื่อง ปรัชญาในเครื่องเคลือบโบราณ "เวียงกาหลง"แล้ววิเคราะห์

วิจารณ์ และแสดงความคิดเห็นจากประเด็นที่ก าหนดให้ (คะแนนเต็ม ๕ คะแนน)

1. หลังจากอ่านสารคดีเรื่อง ปรัชญาในเครื่องเคลือบโบราณ "เวียงกาหลง" แล้วนักเรียน

รู้สึกอย่างไร
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................

2. สารคดีเรื่องนี้สะท้อนวิถีของคนในชุมชนอย่างไรบ้าง
...........................................................................................................................................

...........................................................................................................................................
3. ผู้เขียนสารคดีมีจุดประสงค์อย่างไร

...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................

4. ประเด็นส าคัญของสารคดีนี้ คืออะไร
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................

5. ประโยชน์ที่ได้รับจากการอ่านสารคดีเรื่อง ปรัชญาในเครื่องเคลือบโบราณ
"เวียงกาหลง”

...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................

33





แบบทดสอบหลังเรียน
แบบฝึกเสริมทักษะกำรอ่ำนอย่ำงมีวิจำรณญำณ

เล่มที่ ๕ กำรอ่ำนอย่ำงมีวิจำรณญำณจำกสำรคดี






ค ำชี้แจง

๑. แบบทดสอบฉบับนี้ใช้ทดสอบความรู้เกี่ยวกับการอานอย่างมีวิจารณญาณจากสารคดี
่
โดยวิธีการอานแบบ SQ๔R เป็นแบบทดสอบปรนัยแบบเลือกตอบ ๔ ตัวเลือก จ านวน ๑๐ ข้อ
่
ข้อละ ๑ คะแนน ใช้เวลาในการท าแบบทดสอบ ๑๕ นาที
ี
๒. นักเรียนอานข้อค าถามและค าตอบให้ละเอยดแล้วท าเครื่องหมายกากบาท () ลงใน
่
กระดาษค าตอบ โดยเลือกค าตอบที่ถูกต้องที่สุดเพียงข้อเดียว



อ่ำนสำรคดีต่อไปนี้แล้วตอบค ำถำม




สำรคดีเรื่อง เรื่องกล้วย ๆ


ั
ด้วยบ้านเราเป็นประเทศเขตร้อนจึงมีกล้วยนานาพนธุ์ บางต าราพบว่า กล้วยมีสารอาหารที่มี
ประโยชน์มากมายไม่ว่าจะเป็นโพแทสเซียมที่ช่วยป้องกันโรคความดันโลหิต เพกทิน ช่วยเรื่องระบบ
ขับถ่าย กรดแอมิโนอย่างอาร์จินีนและฮสติดีนที่จ าเป็นต่อการเจริญเติบโตของทารก นอกจานี้ยังมี
ี
วิตามินบีช่วยคลายเครียด
กล้วยน้ าว้า เป็นอาหารของคนทุกวัย กล้วยน้ าว้าบดเป็นอาหารของเจ้าตัวเล็กที่นอนแบเบาะ
ี
เพราะในกล้วยน้ าว้ามีกรดแอมิโนจ าเป็นอย่างอาร์จินีนและฮสติดีน ซึ่งจ าเป็นต่อการสร้างกล้ามเนื้อ
และเนื้อเยื่อในเด็กเล็ก และเป็นอาหารที่ช่วยเสริมสารอาหารนานาชนิดให้คุณตาคุณยายยามที่มี
ปัญหาการบดเคี้ยว

กล้วยหอม มีโพแทสเซียมซึ่งช่วยลดการเกิดตะคริว ลดความดันโลหิต ลดความเสี่ยงของโรค
หลอด เลือดสมอง นอกจากนี้ยังอดมไปด้วยสารทริปโตแฟนที่ช่วยกระตุ้นให้สมองหลั่งสารซีโรโทนิน
ุ
ออกมาช่วยลดภาวะตึงเครียดและท าให้รู้สึกผ่อนคลาย จึงไม่แปลกเลยที่จะได้เห็นนักเทนนิสระดับโลก
กินกล้วยระหว่างพักครึ่ง

34





กล้วยไข่ ของโปรดที่ต้องกินคู่กับกระยาสารท เป็นกล้วยที่มีสารเบต้าแคโรทีนมากกว่า
ื่
กล้วยชนิดอน จึงช่วยบ ารุงสายตา ชะลอริ้วรอยและความเสื่อมของเซลล์ แต่ใครที่ชอบกินกล้วยไข่
ต้องระมัดระวังเรื่องน้ าหนัก เพราะกล้วยไข่มีปริมาณน้ าตาลและคาร์โบไอเดรตมาก

ส่วนกล้วย ๒ ชนิดที่นิยมน ามาท าอาหารแปรรูปอย่างกล้วยหักมกและกล้วยเล็บมือนางก็อดม
ุ
ุ
ไปด้วยฟอสฟอรัส ซึ่งช่วยในเรื่องของกระดูกและฟัน และมีวิตามินนานาชนิด
กินกล้วยสุก วิธีกินกล้วยที่ง่ายและได้ประโยชน์คือ การกินกล้วยสุกเนื่องจากกล้วยแต่ละชนิด
ให้พลังงานแตกต่างกัน ปริมาณกล้วยที่แนะน าในแต่ละมื้อจึงแตกต่างกันไปตามชนิดของกล้วย

ตัวอย่างเช่น กล้วยน้ าว้า กินได้ครั้งละ ๑ – ๒ ผล กล้วยหอมครั้งละ ๑ ผล กล้วยไข่ครั้งละ ๓ ผล
กล้วยต้มหอม ๆ ตอนเด็ก ๆ เรามักจะเห็นคุณย่าคุณยายต้มกล้วยน้ าว้าทั้งเปลือกจนนิ่ม

จากนั้นปอกเปลือกออก ผ่าครึ่ง แค่นี้ก็จะได้กินกล้วยที่มีกลิ่นหอม รสชาติละมุนและไม่นุ่มลิ้น
กล้วยดิบเพื่อมื้อสุขภาพ กล้วยดิบสามารถน ามาใส่ในเมนูอาหารได้หลากหลายชนิด อย่างเช่น
ใส่กล้วยดิบหั่นในแกงต่าง ๆ หรือจะลองน าไปผัดกะเพรา ผัดพริกแกง หรือต ากล้วย ก็ช่วยให้ได้รสชาติ

ที่หลากหลายไม่จ าเจ
กล้วยมิกซ์แอนด์แมตซ์ กล้วยสามารถน ามาท าอาหารได้หลากหลายรูปแบบลองประยุกต์

กล้วยให้เข้ากับเมนูใหม่ ๆ เช่น หั่นกล้วยเป็นชิ้นบาง ๆ ท าเป็นไส้แซนด์วิชโฮลวีต ใส่ลงไปในซีเรียล
หรือจะใช้กล้วยตาก (ชนิดไม่อบน้ าผึ้ง) หั่นเป็นชิ้นเล็ก ๆ ผสมกับมิกซ์นัท ก็ได้อาหารกินเล่นที่ดีต่อ

สุขภาพแบบชีวจิต
วิธีซื้อกล้วยง่าย ๆ คือ ดูลูกที่มีสีเหลืองสวย ไม่ด า แต่หากซื้อกล้วยดิบมา ให้เก็บไว้ใน

อณหภูมิห้อง แต่หากอยากเก็บกล้วยดิบไว้นาน ๆ ให้เก็บในตู้เย็น แม้ความเย็นจะท าให้เปลือกด า
ุ
แต่เนื้อในยังคงความอร่อยอยู่


ที่มา : ผกาทิพย์ ขันติพงศ์. ชีวจิต. ๒๕๕๙.

35




๑. กล้วยชนิดใดนิยมน ามาท าอาหารแปรรูป
ก. กล้วยไข่และกล้วยน้ าว้า
ข. กล้วยไข่และกล้วยหอม

ค. กล้วยหอมและกล้วยน้ าว้า
ง. กล้วยหักมุกและกล้วยเล็บมือนาง


๒. กล้วยชนิดใดมีโพแทสเซียม
ก. กล้วยไข่

ข. กล้วยหอม
ค. กล้วยน้ าว้า

ง. กล้วยหักมุก

๓. ข้อใดไม่ใช่ประโยชน์ของกล้วยไข่

ก. บ ารุงสายตา
ข. ชะลอริ้วรอย

ค. ลดความอ้วน
ง. ลดความเสื่อมของเซลล์

๔. ฮีสตีดีน มีประโยชน์ต่อวัยใดมากที่สุด
ก. ทารก

ข. ผู้ใหญ่
ค. เด็กโต

ง. หญิงมีครรภ์

๕. กรดอามิโนอย่างอาร์จินินและฮีสตีดีน มีประโยชน์อย่างไร

ก. สร้างพลังงานแก่คนทุกวัย
ข. สร้างกล้ามเนื้อให้วัยท างาน
ค. สร้างกระดูกให้แข็งแรงในคนชรา

ง. สร้างกล้ามเนื้อและเนื้อเยื่อในเด็กเล็ก

36





๖. วัยใดที่มีปัญหาในการบดเคี้ยว
ก. วัยชรา
ข. ผู้ใหญ่

ค. วัยเด็กโต
ง. หญิงมีครรภ์


ู
๗. การเลือกซื้อกล้วยและการเก็บรักษาข้อใดถกต้องที่สุด
ก. เลือกซื้อกล้วยที่มี่สีเหลืองสวย ไม่ด า

ข. ถ้าเป็นกล้วยดิบให้เก็บไว้ในที่ที่มีอุณหภูมิสูง
ค. เลือกซื้อกล้วยที่มีรอยแมลงเจาะเพราะปราศจากสารพิษ

ง. กล้วยดิบต้องการเก็บไว้ให้นานควรเก็บไว้ในถุงพลาสติก

๘. ข้อใดไม่ใช่สารอาหารที่พบในกล้วย

ก. เพกทิน
ข. วิตามินบี

ค. วิตามินเอ
ง. โพแทสเซียม

๙. ข้อใดไม่ใช่ประโยชน์จากโพแทสเซียม
ก. ลดการเกิดตะคริว

ข. ลดความดันโลหิต
ค. ลดความเสี่ยงของระบบเส้นเลือดสมอง

ง. ลดความเสี่ยงของโรคหลอดเลือดสมอง

๑๐. การกินกล้วยที่ให้ประโยชน์และเหมาะสมคอข้อใด
ื
ก. กินจ านวนมากที่สุด
ข. กินกล้วยไข่ครั้งละ ๑ ผล
ค. กินกล้วยหอมครั้งละ ๕ ผล

ง. กินกล้วยน้ าว้าครั้งละ ๑ - ๒ ผล

37





กระดำษค ำตอบแบบทดสอบหลังเรียน
แบบฝึกเสริมทักษะกำรอ่ำนอย่ำงมีวิจำรณญำณ

เล่ม ๕ กำรอ่ำนอย่ำงมีวิจำรณญำณจำกสำรคดี







ค ำชี้แจง ให้นักเรียนเลือกคาตอบที่ถูกต้องที่สุดเพียงข้อเดียว โดยกาเครื่องหมายกากบาท ()
ลงในกระดาษค าตอบ




ข้อ ก ข ค ง

๑

๒

๓
๔
๕


๖
๗

๘
๙

๑๐

38





บรรณำนุกรม


เครือข่ายงานวิจัย มหาวิทยาลัยราชภัฎ. เล่ำสู่กันฟัง...หวังสำนฝันวิทยำศำสตร์ท้องถิ่น.
เชียงราย : หน่วยจัดการงานวิจัยเครือข่ายมหาวิทยาลัยราชภัฎ,๒๕๕๗.
ชาติชาย ทนะขว้าง. กำรพัฒนำแบบฝึกกำรอ่ำนจับใจควำมส ำคัญโดยใช้วิธีกำร

อ่ำนแบบ SQ๔R ส ำหรับนักเรียนชั้นมัธยมศึกษำปีที่๓ โรงเรียนพระธำตุพิทยำคม
อ ำเภอเชียงกลำง จังหวัดน่ำน. ๒๕๕๕.

ธารทิพย์ แก้วเหลี่ยม. วิธีกำรอ่ำนแบบ SQ๔R. (ออนไลน์) แหล่งที่มา :
http://gotoknow.org/blog/sairung/244531. (๒ มกราคม ๒๕59)
ผกาทิพย์ ขันติพงศ์. ชีวจิต. กรุงเทพมหานคร : อัมรินทร์ พรินติ้งแอนด์พับลิชชิ่ง. ๒๕๕๙.

พงศ์ธเนศ สุขโทสต. “แนวกำรเขียนบทสำรคดีทำงสื่อโทรทัศน์”. สารนิพนธ์วารสาร
ศาสตรบัณฑิต สาขาวิทยุโทรทัศน์ คณะวารสารศาสตร์และสื่อสารมวลชน

มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์.2537.
พรทิพย์ แฟงสุด. แบบฝึกทักษะกำรอ่ำนจับใจควำมภำษำไทย. กรุงเทพฯ :
ฟิสิกส์เซ็นเตอร์. ๒๕๕๐.

ภิญญ์สินี. สกุลไทยออนไลน์. (ออนไลน์) แหล่งที่มา :
https://www.sakulthaionline.com/magazine/reader/22178 (๒5 มีนาคม ๒๕59)
วชิราพรรณ จันทน์เทศ. กำรพัฒนำชุดกำรสอนด้วยตนเองวิชำภำษำไทยเรื่อง

ี่
กำรอ่ำนจับใจควำม ส ำหรับนักเรียนชั้นมัธยมศึกษำปีท๑. สาระนิพนธ์การศึกษา
มหาบัณฑิต, สาขาวิชาการมัธยมศึกษา บัณฑิตวิทยาลัย มหาวิทยาลัย
ศรีนครินทรวิโรฒ. ๒๕๔๙.

ศึกษาธิการ,กระทรวง. กำรจัดกำรเรียนกำรสอนภำษำไทยเพื่อพัฒนำทักษะกำรคิด.
กรุงเทพฯ : สถาบันภาษาไทย ส านักวิชาการและมาตรฐานการศึกษา ส านักงาน

คณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน. ๒๕๕๐.
สมพร จารุนัฎ. เทคนิคกำรอำน เล่มที่ ๑ กำรอ่ำนเพื่อกำรเรียนรู้.
่
์
กระทรวงศึกษาธิการ, กรุงเทพฯ : โรงพิมพชุมนุมสหกรณ์การเกษตรแห่งประเทศไทย
จ ากัด. ๒๕๕๓.

สารานุกรมไทยส าหรับเยาวชน. เรือนไทย. (ออนไลน์) แหล่งที่มา :
http://
saranukromthai.or.th/sub/book/book.php?book=13&chap=1&page=chap1.ht

m (25 มีนาคม 2559)
์
สุวัฒน์ วิวัฒนานนท์. ทักษะกำรอ่ำน คิดวิเครำะห และเขียน. พิมพครั้งที่ ๓.
์
นนทบุรี : ซี.ซี.นอลลิดจ์คส์. ๒๕๕๔.

39


.

























ภำคผนวก

40





เฉลยแบบทดสอบก่อนเรียน
แบบฝึกเสริมทักษะกำรอ่ำนอย่ำงมีวิจำรณญำณ

เล่ม ๕ กำรอ่ำนอย่ำงมีวิจำรณญำณจำกสำรคดี







ข้อที่ ก่อนเรียน

๑ ค
๒ ก

๓ ง

๔ ก

๕ ข

๖ ค
๗ ค

๘ ง

๙ ง
๑๐ ก

41





แนวกำรตอบแบบฝึกหัดที่ ๑









ค ำชี้แจง นักเรียนอ่านสารคดี เรื่อง น้ ากก สายเลือดของชาวเชียงราย โดยส ารวจเนื้อหาอย่างรวดเร็ว
แล้วตอบค าถามต่อไปนี้ (คะแนนเต็ม ๕ คะแนน)


๑. ชื่อเรื่อง น้ ากก สายเลือดของชาวเชียงราย
๒. ผู้แต่ง / ที่มา เครือข่ายงานวิจัย มหาวิทยาลัยราชภัฎ. ๒๕๕๗
๓. จุดมุ่งหมายในการแต่ง ให้ความรู้ และตระหนักถึงการอนุรักษ์แหล่งน้ าในชุมชน
๔. สาระส าคัญ การอนุรักษ์ และการรักษาล าน้ ากกให้อยู่คู่ชุมชนชาวเชียงราย โดยมุ่งเน้นให้

ทุกฝ่ายเห็นความส าคัญของล าน้ ากก โดยมีการจัดตั้งกลุ่มรักษ์น้ ากกขึ้นมา
เพื่อให้ความรู้ และให้ประชาชนในท้องถิ่นเกิดความตระหนัก และเห็นคุณค่า
ของล าน้ า และช่วยกันอนุรักษ์แหล่งน้ า เพื่อให้มีแหล่งน้ าในการอุปโภคบริโภค
และใช้แหล่งน้ าเกิดประโยชน์อย่างสูงสุด







หมายเหตุ ค าตอบอยู่ในดุลยพินิจของครูผู้สอน

42





เกณฑ์กำรให้คะแนนแบบฝึกหัดที่ 1






คะแนน เกณฑ์กำรให้คะแนน

- ตอบค าถามที่ก าหนดไว้ได้ตรงประเด็น ครบทุกขอ
้
สรุปสาระส าคัญตรงประเด็นของเรื่อง
5
- ภาษาที่ใช้ เช่น ตัวสะกดและไวยากรณ์มีความถูกต้อง สมบูรณ์
ท าให้ผู้อ่านเข้าใจง่าย

- ตอบค าถามที่ก าหนดไว้ได้ตรงประเด็น บางข้อ
สรุปสาระส าคัญตรงประเด็นของเรื่อง
4
- ภาษาที่ใช้ เช่น ตัวสะกดและไวยากรณ์มีความถูกต้อง
ท าให้ผู้อ่านเข้าใจง่าย

- ตอบค าถามที่ก าหนดไว้ได้ไม่ครบทุกขอ ตรงประเด็นบางข้อ
้
สรุปสาระส าคัญตรงประเด็นของเรื่อง
3
- ภาษาที่ใช้ เช่น ตัวสะกดและไวยากรณ์มีความถูกต้อง

ท าให้ผู้อ่านเข้าใจง่าย
- ตอบค าถามที่ก าหนดไว้ได้ไม่ครบทุกขอ ตรงประเด็นบางข้อ
้
สรุปสาระส าคัญตรงประเด็นของเรื่องบางส่วน
2
- ภาษาที่ใช้ เช่น ตัวสะกดและไวยากรณ์ขาดความสมบูรณ์บางส่วน

ท าให้ผู้อ่านเข้าใจยาก
- ตอบค าถามที่ก าหนดไว้ไม่ครบทุกข้อ สรุปสาระส าคัญไม่ตรงประเด็น
ของเรื่อง
1
- ภาษาที่ใช้ เช่น ตัวสะกดและไวยากรณ์ ขาดความสมบูรณ์
ท าให้ผู้อ่านเข้าใจยาก
0 - ไม่ปฏิบัติงานในแบบฝึกทักษะ



เกณฑกำรผ่ำนร้อยละ 70 เท่ำกับจ ำนวน 3 คะแนน
์


ุ
4 - 5 คะแนน ระดับคณภาพ ดี
2 - 3 คะแนน ระดับคณภาพ พอใช้
ุ
0 – 1 คะแนน ระดับคณภาพ ปรับปรุง
ุ

43





แนวกำรตอบแบบฝึกหัดที่ ๒






ค ำชี้แจง นักเรียนอ่านสารคดี เรื่อง น้ ากก สายเลือดของชาวเชียงราย แล้วตั้งค าถามให้ครอบคลุม
เนื้อหา จ านวน ๕ ค าถาม (คะแนนเต็ม ๕ คะแนน)

ค าถามที่ ๑

แม่น้ ากกมีความส าคัญต่อชุมชนที่อาศัยอยู่บนฝั่งของล าน้ าอย่างไร


ค าถามที่ ๒
. เหตุใดชาวเชียงรายเริ่มหันมาสนใจและอนุรักษ์ล าน้ ากก


ค าถามที่ ๓
การรุกล้ าแหล่งน้ า ส่งผลกระทบต่อระบบนิเวศน์ของล าน้ ากกอย่างไร


ค าถามที่ ๔

.บ้านรวมมิตรมีระเบียบของหมู่บ้านอย่างไรในการอนุรักษ์แหล่งน้ า


ค าถามที่ ๕
ในฐานะของชาวเชียงราย นักเรียนมีวิธีใดในการช่วยกันอนุรักษ์แม่น้ ากก



หมายเหตุ ค าตอบอยู่ในดุลยพินิจของครูผู้สอน

44





เกณฑ์กำรให้คะแนนแบบฝึกหัดที่ 2






คะแนน เกณฑ์กำรให้คะแนน

- ตั้งค าถามได้ครอบคลุมเนื้อหา ครบจ านวน 5 ข้อ
5 - ภาษาที่ใช้ เช่น ตัวสะกดและไวยากรณ์มีความถูกต้อง สมบูรณ์
ท าให้ผู้อ่านเข้าใจง่าย
- ตั้งค าถามได้ครอบคลุมเนื้อหา ได้จ านวน 4 ข้อ

4 - ภาษาที่ใช้ เช่น ตัวสะกดและไวยากรณ์มีความถูกต้อง สมบูรณ์
ท าให้ผู้อ่านเข้าใจง่าย
- ตั้งค าถามได้ครอบคลุมเนื้อหา ได้จ านวน 3 ข้อ
3 - ภาษาที่ใช้ เช่น ตัวสะกดและไวยากรณ์มีความถูกต้อง สมบูรณ์

ท าให้ผู้อ่านเข้าใจง่าย
- ตั้งค าถามได้ครอบคลุมเนื้อหา ได้จ านวน 2 ข้อ
2 - ภาษาที่ใช้ เช่น ตัวสะกดและไวยากรณ์ไม่สมบูรณ์บางส่วน

ท าให้ผู้อ่านเข้าใจยาก
- ตั้งค าถามได้ครอบคลุมเนื้อหา ได้จ านวน 1 ข้อ
1 - ภาษาที่ใช้ เช่น ตัวสะกดและไวยากรณ์ไม่สมบูรณ์
ท าให้ผู้อ่านเข้าใจยาก

0 - ไม่ปฏิบัติงานในแบบฝึกทักษะ


เกณฑกำรผ่ำนร้อยละ 70 เท่ำกับจ ำนวน 3 คะแนน
์

4 - 5 คะแนน ระดับคณภาพ ดี
ุ
ุ
2 - 3 คะแนน ระดับคณภาพ พอใช้
ุ
0 – 1 คะแนน ระดับคณภาพ ปรับปรุง