Katalioq Leze

QUBAYA SƏYAHƏT
QUBA-LƏZƏ İSTİQAMƏTİ

TRAVEL TO GUBA
GUBA-LAZA DIRECTION

QUSAR GUSAR

Tərkibi – 1 şəhər, 88 kənd, 1 qəsəbə
Ərazisi – 1542 km2
Əhalisi – 91250 nəfər
Qusar rayonu ilə Bakı arasında olan məsafə – 180 km
Qusar rayonunun telefon kodu – 02338

İncludes – 1 town, 88 villages, 1 settlement
Area – 1542 km2
Population – 91250
Distance between Gusar and Baku – 180 km
Telephone code of Gusar region– 02338

Coğrafi mövqeyi - Qusar rayonu coğrafi mövqeyinə Geographical position - Gusar called “the North
görə Respublikanın “Şimal qapısı”adlandırılır. Azərbay�- Gateway” because of its geographical position. Located in
canın şimal-şərqində yerləşir. Qusar rayonu sərhədlərinin the North-East. The length at borders of Gusar is more than
uzunluğu 200 km- dən çoxdur. Bunun 170 km-i quru, 45 200 km. 170 km is land border and 45 km is water border
km isə su sərhədi(Samur və Qusarçay) təşkil edir. Rayon (rivers Samur and Gusarchay). Gusar is bordered with
şimal-qərbdən Rusiya Federasiyası, şimal-şərqdən Xaçmaz Russian Federation in the North-West, with Khachmaz
rayonu, cənub-şərqdən isə Quba rayonu ilə həmsərhəddir. in the North-East and with Guba on the South-East. The
Mərkəzi Qusar şəhəridir. center of Gusar region is Gusar.

2

İqlimi - Respublikada mövcud olan 9 iqlim tipinin Climate - 4 of 9 climatic zones are found within
4- nə rayon ərazisində rast gəlinir. İqlimi düzənlik və the territory of Gusar region. The climate of the region
dağətəyi hissədə mülayim isti, yüksək dağlıqda soyuq və is moderate warm on plain and slopes and on the high
rütubətlidir. mountainous areas is cool and damp.

Təbii ehtiyatlar – gil yataqları, palıd, fısdıq, vələs və s. Natural resources - Clay deposits, oak, beech, horn-
meşələr beam and other woods.

Tarixi - Qusar rayonu 1930-cu ildə təşkil edilm- History - Gusar region was established in 1930. Its
işdir. Qusar – “suvari qoşun növü” mənasını verir. name means “type of forces”. Studies of the scientists, as
Alimlərin apardıqları tədqiqatlar, müəyyən dövrlərdə well as fossils excavated during archaeological diggings,
aparılan arxeoloji qazıntılar zamanı tapılan əşyalar, remnants of certain archaeological monuments tell us
bu günə kimi qalmış bəzi tikinti abidələri və kurqan- about ancient history of Gusar. It is assumed that residen-
lar deməyə əsas verir ki, Qusar rayonu qədim yaşayış tial settlements existed on the territory of Gusar back in
məskənidir. Qusar rayonun ərazisində yaşayış məskən- II century. The territory of Gusar is also rich with rem-
ləri e.ə II minillikdən movcud olması güman edilir. nants of the Iron Age. “Guru pel” (on the territory of Hill
Qusar ərazisi dəmir dövrü əhatə edən abidələrlə zən- village) is an interesting historical exhibit of a residential
gidir. “Quru pel” (Hil kəndi ərazisində) yaşayış yeri settlement.
tarixi baxımdan maraqlıdır. Abidənin maddi-mədəni-
yyət nümunələri burada təxminən 3000 il fasiləsiz Gusar district’s territory is also rich with remnants of
həyatın olduğunu sübut etmişdir. “Quxur oba II” the Iron Age. “Guru pel” (on the territory of Hill village) is
abidəsində rayon ərazisində ilk katakomba tipli qəbirlər an interesting historical exhibit of a residential settlement.
aşkar edilmişdir. Bu tipli qəbirlərə giriş cənub-qərbdən The remnants discovered here show the evidence existence
olmaqla 30x22x10 m ölçüdə çiy kərpicdən inşa edilm- of continuous life in this area for almost 3000 years.
işdir. Bu qəbirlərdən gil qablardan əlavə daş möhürlər,
The first underground tombs in the region were dis-
covered in the “Gukhur Oba II” monument.

3

bəzək əşyaları, tunc, gümüş predmetləri və silah nü- Entrance to such tombs is located in the south-west
munələri əldə edilmişdir. and constructed from raw bricks of 30x22x10 m size. In
addition to clay tableware, jewellery, stone stamps, silver
1544-cü ildə tikilmiş Şeyx -Cüneyd türbəsi rayonun items and weapon samples were discovered in the tombs.
ən qiymətli abidəsidir. Samur çayının sağ sahilində origi­
nal tarixə malik qədim Yağrun (Həzrə) kəndində ucalan Sheikh Juneyt sepulcher constructed in 1544 is anoth-
bu abidə bir çox cəhətdən dəyərlidir. Sonralar isə bu kənd er valuable monument of the district. It is located in the
Həzrə adlandırılıb. Türbə günbəzli abidələrdən olmaqla, ancient Yaghrun (Hazra) village on the right bank of the
orta əsr Şərq memarlığının ən xarekterik xüsusiyyətlərini Samur river and has many valuable aspects. Later the vil-
özündə əks etdirir. lage was renamed into Hazra. The sepulcher has domes and
reflects specific features of the Eastern architecture of the
Middle Ages.

QUBA İDMAN OLİMPİYA KOMPLEKSİ GUBA OLIMPIC COMPLEX

“Quba İdman Komplek- Guba sports complex is
si” Azərbaycanın ən yax- one of Azerbaijan best centre
şı beynəlxalq standartlara which goes along with inter-
cavab verən mərkəzlərindən national standarts. Built on
biridir. Bakı-Quba yolu­ the 4-th km, 18 ha in 2003
nun 4km-liyində 18 hektar complex is region most re-
ərazidə 2003-cü ildə tikilib markable constructions and
istifadəyə verilən kompleks possesses all modern sports
rayonun yaraşıqlı binaların- equipment: tennis courts,
dan birincisi olmaqla yanaşı, swimming pool, basketball,
bütün zəruri müasir idman volleyball, football grounds
vasitələrinə malikdir: tennis etc. there is a hotel in the
kortu, üzgüçülük hovuzu, complex as well.
basketbil, voleybol, futbol meydançaları və s. Kompleks eyni The hotel has two-storied cottages, double bedroom
zamanda mehmanxana kimi fəaliyyət göstərir. Mehmanxa- flats are provided with standard construction materials,
na otaqları, 2 mərtəbəli kotteclər, 2 yataq otaqlı mənzillər furniture technical equipment and decoration.
Avropa standartlarına cavab verən tikinti materialları, A conference hall intended for conferences, presenta-
mebel, texniki təchizat, dekorasiya ilə təmin olunmuşdur. tions and other events is given for usage.
Kompleksdə həmçinin konfranslar, təqdimat mərasimləri,
banketlər üçün nəzərdə tutulmuş konfrans zalı istifadəyə
verilmişrdir.

5

HEYDƏR ƏLİYEV MƏRKƏZİ HAYDAR ALIYEV CENTER

Heydər Əliyev mərkəzi 2011- Haydar Aliyev Center was
ci ilin sentyabr ayında istifadəyə founded in September 2011 with
verilmişdir. Milli memarlıq ele- using of national architectural el-
mentlərindən istifadə olunmaqla ements in the four-storied build-
müasir tikinti texnologiyalarına ing.There is a museum of nation-
uyğun inşa olunan dördmərtəbəli al leader Haydar Aliyev here.
mərkəzdə ümummilli lider Heydər
Əliyevin həyat və fəaliyyətini əks There are also photos show-
etdirən muzey fəaliyyət göstərir. ing us different moments of life
Burada ulu öndər Heydər Əli- of national leader.
yevə aid fotoguşələr yaradılmışdır.
Mərkəzdə virtual tədris sinif­ There are classrooms, three
ləri, üç konfrans zalı, kompyu­ conference halls, a computer cen-
ter mərkəzi, kitabxana vardır. ter and a library.
Bundan əlavə mərkəzdə xarici dillər mərkəzi, 3D kinozalı,
ədəbiyyat dərnəyi, kulinariya məktəbi, heykəltəraşlıq, xalça In addition foreign languag-
və rəsm studiyaları, fotostudiya da yerləşir. Burada gənc es center, carpet and art studies
nəslin müasir texnoloji yeniliklərlə yaxından tanış olma- and photostudio are founded here..
larına və onların bilik və bacarıqlarının daha yaxşı inkişaf In future the courses will be organized here to ac-
etdirilməsinə yönələn kurslar təşkil olunacaqdır. Mərkəzdə quaintance younger generation with new technologies.
yeməkxana, mətbəx, milli rəqs studiyası da yaradılmışdır. Also, there is a dining room, kitchen and national
dance studio.

6

QIRMIZI QƏSƏBƏ QIRMIZY QESEBE (red settlement)

Qırmızı Qəsəbə Quba Qirmizy Qesebeh is a
yəhudilərinin məskunlaş­ Jewish settlement. The Jew-
dığı ərazidir. Yəhudilərin ish migration to Guba goes
Qubaya gəlməsi Nadir şahın back to Nadir shah’s period.
dövrünə aid edilir. Onun He brought the Jewish here
Qubanı istila edərkən özü ilə and gave them an area in the
gətirdiyi yəhudilərə Qırmızı northern part of Qirmizy
qəsəbənin yuxarı hissəsində Qesebe during his besieges.
yer verilir. Yəhudiləri gecə In order to protect the Jew-
talanlarından, qəfil basqın- ish from unexpected attacks
lardan qorumaq üçün 244 Fataly khan let them move
il bundan əvvəl Fətəli xan to the present territory of
onları indiki qəsəbə ərazisinə the region 244 years ago.
köçürür . Altı gün ərzində yəhudilər yeni ərazidə məs­ The Jewish settled in the region within 6 days. At present
kunlaşırlar. Duz-çörəklə Fətəli xanın qarşısına çıxdıqları their Synagogue is situated in the place where they first-
yerdə bu gün onların sinaqoqu yerləşir. Sinaqoq binasında ly welcomed Fataly khan with bread and salt. 6 pointed
6 güşəli emblem həmin 6 günün rəmzidir və hər günbəz 6 emblem on Synagogue’s building is the symbol of those
günü xatırladır. Yəhudilərin dini kitabı Tövratdır. Quba- 6 days and each of 6 roofs mention those 6 days. The
da yəhudilərin sayı ən çox 1938-1939-cu illərdə olmuş, religion book of the Jewish is The Tora. The Jewish lived in
Qırmızı qəsəbədə 12-13 min yəhudi yaşamışdır. Hal-hazır- Guba mostly in 1938-1939 when the amount of the pop-
da yəhudilərin sayı 4-5 min arasındadır. ulation reached 12-13 thousand. Now there are only 4-5

7

Yəhudilərin yaşadığı qəsəbəni Quba şəhərindən Qud­ thousand Jewish. The Jewish settlement is separated from
yalçay ayırır. Çay üzərində isə körpü salınıb. Qubada ən Guba by Qudyal-chay (River). A bridge was constructed
uzun körpü olan Qudyalçay körpüsü 1894-cü ildə rus çarı over the river. The longest bridge in Guba was constructed
3-cü Aleksandrın layıhəsi ilə tikilib. under the project of Russian tsar Aleksandr III in 1894.

QANLI DƏRƏ GANLI DERE

1918-ci ilin mart-aprel aylarında Şaumyanın rəhbəri In March-April 1918 the Armenians under the lead-
olduğu ermənilərin Qubada törətdiyi soyqrım nəticəsində ership of Shaumyan attacked Guba. Despite on the fact
dinc əhaliyə divan tutulmuş, evlər talan edilmişdir. that the place called “Derin Dere”, between Lezgin
villages Digah and Khucbala were defending by forces, Ar-
Qusar ləzgiləri Digah və Xucbala kəndləri arasın- menians sensing it, attacked the Muslims. And now this
dakı Dərin dərə adlanan yerin yaxınlığında müdafiə place is called “Ganli dere”. As a result of genocide 120
mövqeyi tutsalar da, bundan xəbər tutan erməni quldur villages were destroyed, about 200 houses were burnt and
dəstələri dərəyə enib, müsəlmanları qırıb çatırlar. Indi destroyed, about 2000 of Muslims were killed, 4 million
həmin yer Qanlı Dərə adlanır. Bu soqrım nəticəsində Quba manats cash, diamonds, gold, silver in 2,5 million manats
qəzasının 120 kəndi viran qoyulmuş, 200-ə yaxın ev tama- were stolen.
milə yandırılmış və dağıldılmış, 2000-ə yaxın müsəlman
kişi, qadın, qoca, uşaq qətlə yetirilmiş, 4 milyon manat
nəğd pul, 4,5 milyon manatlıq brilyant, qızıl, gümüş, 2,5
mily­ on manatlıq müxtəlif mallar qarət etmişdilər.

8

QUSAR İDMAN OLİMPİYA KOMPLEKSİ GUSAR OLYMPIC SPORT COMPLEX

Qusar şəhərində Olim­ Complex was opened
piya İdman Kompleksi 2008- in September 27, 2008. The
ci il sentyabrın 27-də isti- complex built at the most
fadəyə verilib. picturesque parts of the city,
was built on the edge of the
Şəhərin ən mənzərə- forest area of 14 hectares.
li yerində, meşə kənarında
tikilmiş bu kompleks 14 hek- There are two sport halls
tar ərazidə yerləşir və əsas with 1530 and 450-seats, 25
korpusunun ümumi sahəsi meter swimming pool, table
5 min kvadratmetrdir. Bu games rooms, fitness room,
korpusda universal 1530 və dining room, auxiliary
450 yerlik tribunaları olan rooms. 316 people can watch
iki idman salonu, 25 metrlik the competition in the swim-
üzgüçülük hovuzu, stolüstü oyunlar üçün otaqlar, trenajor ming pool.
salonu, yeməkxana, yardımçı otaqlar yerləşir. Üzgüçülük The three-storied sport building, the recreation park
hovuzunda isə yarışları 316 nəfər izləyə bilər. and recreation space are located here.
Open space, recreation complex, swimming pool,
Üçmərtəbəli üç idman korpusu, daxili istirahət parkı 7 gardens, 40 cottages for 1 and 2 families are located
və istirahət məkanı yerləşir. Kompleksin istirahət məkanın- here, too.
da açıq tipli hovuz, 7 bağ çardağı, 40 ədəd 1 və 2 ailəlik hər
cür şəraiti olan koteclər yerləşir.

9

HEYDƏR ƏLİYEV MƏRKƏZİ HAYDAR ALIYEV CENTER

Heydər Əliyev Mərkəzi Haydar Aliyev Center
2011-ci ilin sentyabr ayında in Gusar was opened in
təsis edilmişdir. Mərkəzdə 2012. The photos in the
yaradılan Heydər Əliyev museum of Haydar Aliyev
Muzeyindəki fotoşəkillər və cover different periods of life
sənədlər ümummilli liderin and political activities of
həyatı və siyasi fəaliyyətinin the international leader.
müxtəlif dövrlərini əhatə
edir. Heydər Əliyev Mərkəz- There is a cafe and in-
ində internet klub və kafe də ternet club in this centre.
fəaliyyət göstərir. Mərkəzdə Meeting hall and electronic
iclas zalı və elektron kitabxa- library were opened here,
na yaradılmışdır. Bu kitabx- too. The library is rich of
ana çoxlu sayda müxtəlif different kind of literature.
ədəbiyyatlarla zənginləşdir- Using one of 16 computers
ilmişdir. Kitabxanada quraşdırılan 16 kompyuterdən isti- in this library you may read
fadə etməklə istənilən elektron kitabı oxumaq mümkündür. any book.
Mərkəzdə yaradılmış rəsm və xalçaçılıq dərnəkləri gənc Art and carpet studios in this center increase the in-
nəslin qədim adət-ənənələrimizə bağlılığını artırır, onların terest of younger generation to our old customs and tradi-
rəsm və xalçaçılığın sirlərini öyrənmələrinə yardımçı olur. tions. Also, there is a cinema here.
Burada eyni zamanda kinozal fəaliyyət göstərir.

10

QUSAR RAYONU TARİX-DİYARŞÜNASLIQ HISTORICAL MUSEUM IN GUSAR
MUZEYİ
The museum has worked since 1982. The Museum
Muzey 1982-ci ildən fəaliyyət göstərir. Muzeyin fon­ fund has 3284 exhibits. Artifacts reflecting the beauty and
dunda 3284 eksponat vardır. Muzeydə Qusar rayonun nature of Gusar were gathered in that museum. The exhi-
təbiətini və tarixinin əks etdirən eksponatlar toplanılmışdır. bition shows 600 exhibits.
600 eksponat ekspozisiyada nümayiş olunur.

11

ŞAHDAĞ QIŞ-YAY TURİZM KOMPLEKSİ SHAHDAG -WINTER-SUMMER TOURIST
COMPLEX
Qusar rayonunun Şahdağ ərazisində inşa edilən müa-
sir tipli qış-yay turizm kompleksidir. Müasir, dünya stan- Complex of modern international standard is located
dartlarına uyğun - Kompleks, dəniz səviyyəsindən 1300m- at an altitude of 1300-2554 , above sea level. The total
lə 2554 m arasındakı hündürlükdə yerləşir. Kompleksin area of the complex is more than 2045 hectares. After
tam ərazisi 2045 ha-dan artıq sahəni əhatə edir. commissioning the complex take 5000 guests.

Bu MDB məkanında anoloqu olmayan turist kom- This complex has no analogues among the CIS. Con-
pleksidir. Şahdağ Qış-Yay Turizm Kompleksinin in- struction of the complex began in September 2009,and it
şasına 2009-cu ilin sentyabrında başlanılmışdır. Qusar locates 30 km away from Gusar.
şəhərindən 30 kilometr şimalda yerləşir. Bu kompleksin
tikintisi qış idman növləri ilə məşğul olmaq üçün geniş
imkanlar yaradır. Kanat yollarının çəkilişi qış turizm kom-
pleksinin əsas infrastrukturlarından sayılır.

LƏZƏ KƏNDİ LAZA VILLAGE

Ləzgicə Latsar deyirlər. Dağla- In Lezgin, this village is called
rın arasındakı dərədə yerləşən kənd Latsar. Situated in a valley among
2 hissədən ibarətdir. İkinci hissəsi the mountains, it consists of two
dağın o biri yamacında, Qəbələ ra- parts. The second part is on the oth-
yonu ərazisində, Dəmiraparan çayı er slope of the mountain – on the
üzərində yerləşir. Deyirlər ki, məhz bank of the Damiraparan River in
bu kəndin sakinləri oraya köç edərək Gabala District.
yeni məskən salıb və yeni yerlərini
də Laza adlandırıblar. It is said that villagers of Laza
moved to this area from there and
Böyük Qafqaz sıra dağlarının, gave the same name to a new vil-
Şahdağ yüksəkliyinin (4242 metr), lage.
“Şah yaylaq” dağının ətəklərində
yerləşir. Kənd Baş Qafqazdan keçən The village is in the foothills of
karvan yollarının üzərində yerləşir. the Greater Caucasus Ridge, on the
1800 metr yüksəklikdəki bu yerə slopes of Mount Shahdagh (4.242
“Kurve pereval” deyir yerlilər. La- meters) and the Shah Yaylaghi
zanın ən məşhur və tək tarixi abi- Peak and on caravan routes passing
dəsi mərkəzdəki 300 illik məscid- through the Main Caucasus. Lo-
dir. Kənd əhalisi ləzgilərdir. Tarixi cal people call this place, situated
araşdırmalar zamanı aydın olub ki, at height of 1,800 meters above sea
ləzgilərin əcdadları sayılan leqlərin level, “Kurva Pass”. The most fa-
mous and the only historical mon-

əsas etnik əraziləri indiki Dağıstanın cənubunda, Samur ument in Laza is the 300-year-old mosque in the center
çayının sol sahilində mövcud olub. Yüzilliklər ərzində ləzgi of the village. The village population is Lezgin. Historical
tayfalarının bir hissəsi tədricən cənuba, dağətəyi zonaya research showed that the main ethnic habitat of the Legs,
doğru köç edib. Ləzə Azərbaycanın ən populyar turistik ancestors of the Lezgins, was in the southern Dagestan on
məkanlarının başında gəlir. Yay – qış kənd qonaqlarla dolu the left bank of the Samur River. In the course of centuries,
olur. Bura ən çox da xaricilərin rəğbət etdiyi yerdir. some of the Lezgin tribes gradually moved to the foothills
in the South.

Laza is one of the most popular tourist places in Azer-
baijan. There are many tourists in the village, both in winter
and summer. Foreigners love to visit this place most of all.



Azərbaycan Respublikası Ministry of Culture and Tourism
Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi of Republic of Azerbaijan
Quba Turizm İnformasiya Mərkəzi Guba tourism information center.
Quba şəh., H.Əliyev prospekti 165 165, H.Aliyev street, Guba
Tel: (02333) 5 36 18
Tel: (02333) 5 36 18 mob.: 070 530 76 70
mob.: 070 530 76 70

Web: www.gubatourism.az Web: www.gubatourism.az
e-mail: [email protected] e-mail: [email protected]
[email protected]
[email protected]