วิทยาศาสตร์เเละเทคโนโลยี ป.6 หินและซากดึกดำบรรพ์

นกั เรียนคดิ ว่า

หนิ ก้อนน้ี คอื หนิ อะไร?

5

หินออบซเิ ดยี น

นกั เรยี นคิดว่า

หนิ ก้อนน้ี คอื หินอะไร?

6

นกั เรยี นคิดว่า

หินกอ้ นน้ี คือหนิ อะไร?

6

หินอ่อน





หินและแร่แต่ละชนิดมีลักษณะและสมบัติแตกต่างกัน
มนุษย์จึงสามารถนามาใช้ประโยชน์ในชีวิตประจาวัน
ในลกั ษณะที่แตกต่างกันไป

ใชแ้ กะสลัก นามาทาครก

นามาปูพ้ืน ใช้ในงานก่อสรา้ ง

นามาทาหินขดั ตัว

นามาทาอาวธุ โบราณ

ใชใ้ นงานกอ่ สรา้ ง

นามาทาหนิ ลบั มดี ใชแ้ กะสลกั

ใชป้ พู ื้นทางเดนิ ผสมปนู ซเี มนต์

ใชท้ าวัสดทุ นไฟ ผสมปนู ซเี มนต์

ใชใ้ นงานกอ่ สรา้ ง

ใชท้ ากาแพง

ใชม้ งุ หลงั คา ใชท้ ากระดานชนวน

ใชท้ าหินลบั มีด ใชท้ าวัสดทุ นไฟ

ใชท้ าครก

ใชแ้ กะสลกั ใชส้ รา้ งอาคาร

ใชท้ าถนน

นาแรค่ วอตชม์ าทากระจก
นาแร่ฟลอู อไรต์มาเปน็ สว่ นผสมในยาสีฟนั
นาแร่ทองคามาทาเครื่องประดับ

ตวั ชี้วัด / จุดประสงคก์ ารเรยี นรู้
ว 3.2 ป.6/3 สร้างแบบจาลองทอ่ี ธิบายการเกดิ ซากดกึ ดาบรรพ์
และคาดคะเนสภาพแวดลอ้ มในอดีตของซากดกึ ดาบรรพ์

ซากดกึ ดาบรรพ์



ซากดึกดาบรรพ์

ซากดึกดาบรรพ์ คือ ซากพืช ซากสัตว์ หรือร่องรอย
ของสิ่งมีชีวิตต่าง ๆ ในยุคโบราณ ที่ถูกแปรสภาพด้วย
กระบวนการทางธรณีวิทยา แล้วถูกเก็บรักษาไว้ในหินหรือ
ชั้นหิน

ซากดกึ ดาบรรพ์

ซากดึกดาบรรพ์ เกิดจากการทับถมหรือการประทับรอย
ของสิ่งมีชีวิตในอดีต แล้วผ่านกระบวนการเปลี่ยนแปลงทาง
ธรรมชาติต่าง ๆ จนทาให้กลายเป็นโครงสร้างของซาก หรือ
ร่องรอยของสงิ่ มชี ีวิต

ซากดกึ ดาบรรพส์ ัตว์
เชน่ ปลา

ซากดึกดาบรรพพ์ ชื
เช่น ใบไม้

ซากดกึ ดาบรรพร์ ่องรอย
เชน่ รอยเทา้ ไดโนเสาร์

ซากดกึ ดาบรรพร์ อ่ งรอย
เช่นซากดกึ ดาบรรพไ์ ทรโลไบต์

ซากดึกดาบรรพร์ อ่ งรอย
เช่นหอยแอมโมไนต์



องคป์ ระกอบของส่ิงมีชวี ติ

เมื่อสิ่งมีชีวิตตาย โครงร่างที่เป็นของแข็งจะ
ใช้เวลาในการย่อยสลายนาน หากใน
ขณะนั้นมีตะกอนมาปิดทับซากอย่าง
รวดเร็ว จะทาให้กลายเป็นซากดึกดาบรรพ์
ไดง้ ่าย เช่น กระดูก ฟัน กระดอง

อุณหภูมิ

เมื่อบริเวณใดมีอุณหภูมิเย็นจัดหรือแห้ง
แล้งจัดจนเชื้อจุลินทรีย์ ไม่สามารถ
เจริญเติบโตได้ ซากของสิ่งมีชีวิตบางชนิด
จึงรอดพ้นจากการย่อยสลายของจุลินทรีย์
ตา่ ง ๆ

ระยะเวลาการทบั ถม

ระยะเวลาที่ตะกอนทับถมลงบนซากของ
สิ่งมีชีวิตจะต้องเกิดขึ้นอย่างรวดเร็ว จนทา
ให้เชื้อจุลินทรีย์ต่าง ๆ ไม่สามารถย่อย
สลายซากของสิ่งมชี วี ติ ได้ทัน

การเกดิ ซากดกึ ดาบรรพป์ ระเภทตา่ ง ๆ

การเกิดซากดกึ ดาบรรพ์แบบซากกลายเปน็ หิน มกี ระบวนการเกดิ ดงั น้ี

สง่ิ มีชวี ติ ทตี่ ายแล้ว สว่ นออ่ นท่ีเน่าเปื่อยสลายไป เมือ่ เวลาผ่านไปหลายลา้ นปี
ถกู พัดพาลงไปใต้นา้ จนเหลือแตโ่ ครงรา่ ง เม่ือเวลา ตะกอนดินและโครงร่าง
ทาใหถ้ กู ฝังอยู่ใต้ชนั้ ตะกอน ผ่านไปแร่ธาตุจะแทรกซมึ ของสตั วจ์ ะแปรสภาพ
เขา้ ไปสะสมตามโครงร่างของสตั ว์ แล้วกลายเป็นหนิ

ตวั อย่าง ซากดึกดาบรรพแ์ บบซากกลายเปน็ หนิ

ซากดกึ ดาบรรพไ์ ดโนเสาร์

การเกิดซากดึกดาบรรพ์แบบรอยพิมพ์และแบบรปู หลอ่ มีกระบวนการเกิดดงั น้ี

สิ่งมีชวี ิตตายลง เวลาผ่านไปสว่ นทแี่ ข็ง เมอื่ แรต่ า่ ง ๆ เขา้ ไปตกผลกึ
สว่ นทีแ่ ขง็ ของสง่ิ มชี ีวติ ยอ่ ยสลายเหลือแตร่ อย ในรอยพมิ พ์ จะกลายเป็น
ซากดกึ ดาบรรพแ์ บบรูปหลอ่
ถูกฝงั ไวใ้ ต้ตะกอน ของสง่ิ มชี ีวติ น้นั เปน็
เช่น โคลน ทราย ซากดึกดาบรรพ์แบบรอยพิมพ์

ตวั อยา่ ง ซากดกึ ดาบรรพ์แบบรอยพิมพแ์ ละแบบรปู หล่อ

ซากดกึ ดาบรรพร์ อยเปลอื กหอย

การเกดิ ซากดกึ ดาบรรพแ์ บบรอ่ งรอยกลายเปน็ หิน มีกระบวนการเกิดดงั น้ี

สงิ่ มชี ีวติ ทง้ิ ร่องรอยไว้ เวลาผา่ นไปร่องรอยจะถูกฝงั ไวใ้ ต้
ชนั้ ตะกอน จนกลายสภาพเป็น
หินทาใหเ้ กดิ เปน็ ซากดกึ ดาบรรพ์

ตวั อยา่ ง ซากดึกดาบรรพ์แบบซากรอ่ งรอยกลายเปน็ หนิ

รอยเท้าไดโนเสาร์

การเกดิ ซากดึกดาบรรพ์แบบการคงสภาพ

เกิดจากการถกู คงสภาพจากตวั กลางทแ่ี ตกตา่ งกัน
เชน่

ชา้ งแมมมอธถกู คงสภาพด้วยนา้ แข็ง และสภาพอากาศหนาวเยน็

แมลงถูกคงสภาพดว้ ยยางไม้หรอื อาพัน

ตวั อยา่ ง ซากดึกดาบรรพ์แบบคงสภาพ

ซากแมลงในอาพัน

ประโยชนข์ องซากดกึ ดาบรรพ์

เปน็ ข้อมูลที่ใช้ในการ ใชร้ ะบุอายขุ องหินใน
สันนษิ ฐานเกีย่ วกบั ถนิ่ กาเนดิ บรเิ วณท่พี บซากดึกดาบรรพ์
และวิวฒั นาการของสง่ิ มชี ีวิต

ประโยชนข์ องซากดกึ ดาบรรพ์

เปน็ ตวั ช่วยในการคาดคะเนวา่ เป็นหลกั ฐานหนง่ึ เพอื่ ชว่ ยบอกถงึ
บริเวณนัน้ อาจจะมีแหล่งแร่ แหล่ง สภาพแวดลอ้ มและสภาพภูมอิ ากาศ

ถา่ นหินหรือแหล่งนา้ มัน ในอดีต ขณะเกิดสิ่งมีชีวติ น้ัน

ซากดกึ ดาบรรพ์ ลาปาง รอยเท้าไดโนเสาร์
หอยขม เลย ท่เี ดิน 2 ขา

ไมก้ ลายเปน็ หนิ ตาก กาฬสนิ ธุ์ ซากดกึ ดาบรรพ์
ไดโนเสาร์
สุสานหอย ขอนแก่น
แหลมโพธิ์ ฟนั กรามของ
กระบ่ี ช้างสเตโกดอน

สตลู

แหล่งซากไดโนเสารภ์ เู วียง อาเภอภูเวยี ง จงั หวดั ขอนแกน่

แหล่งซากดกึ ดาบรรพส์ ตั ว์เล้ยี งลกู ดว้ ยนม