รู้เรื่องดินแดนร่าปู

๑ ชุมชน ๑ เรอ่ื งเลา่ ๑ ตำนาน นิทานปรมั ปราท้องถิ่นจงั หวัดกระบ่ี

ช่ือ-สกุลผรู้ วบรวม นางสาวพัชรพรรณ สาคันลยั / นายณัฐพงศ์ ชปู าน/ นายธนสรรค์ เวชสิทธิ์

โรงเรยี น บา้ นร่าปู หมบู่ ้านร่าปู อำเภอเกาะลันตา

เครอื ข่าย เกาะกลางคลองยาง

ช่อื ผ้ใู หข้ ้อมลู นายธวัชชยั ชัน้ ไพศาลศลิ ป์ นักโบราณคดีชำนาญการ

กลุ่มโบราณคดี สำนกั ศลิ ปากรที่ ๑๒ นครศรธี รรมราช

ทีม่ าของข้อมลู เฟซบุ๊กแฟนเพจ: สำนกั ศลิ ปากรที่ ๑๒ นครศรีธรรมราช

(https://www.facebook.com/nakonsrifad14)

ชื่อเร่ือง รู้เร่ืองถนิ่ ดินแดนรา่ ปู (แหลง่ ภาพเขียนสีเกาะรา่ ปเู ล)

เน้อื เรื่อง

แหลง่ ภาพเขียนสเี กาะรา่ ปเู ล

ท่ีต้งั และสภาพทัว่ ไป

แหลง่ ภาพเขียนสีเกาะร่าปูเล ตัง้ อยทู่ ี่ตำบลเกาะกลาง อำเภอเกาะลนั ตา จังหวัดกระบี่

เกาะร่าปูเลเป็นเขาหินปูนหรือเกาะในทะเล มีชื่อตามแผนที่ทหารว่า “เกาะร่าปูเล” มีรูปร่างยาวรี

วางตัวตามแนวแกนทิศตะวนั ตกเฉียงเหนือ – ตะวันออกเฉยี งใต้ ขนาดกว้าง ๖๐๐ เมตร ยาว ๒,๑๕๐ เมตร

และอยู่ห่างจากฝั่งประมาณ ๑ กิโลเมตร

รูปร่างของเกาะที่มีความยาวและมีความสูงต่ำสลับกัน คล้ายคลึงกับรูปร่างของปลาเก๋า

ชาวบ้านจึงเรียกชื่อเกาะว่า “เกาะร่าปู” ซึ่งคำว่า “ร่าปู” เป็นคำที่ชาวใต้ใช้เรียกปลาในวงศ์ “ปลาเก๋า”

ซึง่ เป็นปลาท่ีมคี วามสำคญั ทางเศรษฐกิจชนิดหนึง่ นั่นเอง

ปัจจบุ ันพบหลกั ฐานภาพเขยี นสี ๒ แหง่ คือ เพงิ ผาด้านทิศตะวนั ออกของเกาะ ปรากฏกลมุ่ ภาพเขียนสี
ทงั้ ท่ีเป็นภาพเดีย่ วและกลุ่มภาพกระจายตัวกันอยู่ตามแนวผนังเพงิ ผา เชน่ ภาพบคุ คล เรือ เต่า และเรขาคณิต
ส่วนเพิงผาด้านทิศตะวันตกของเกาะ ที่ผนังเพิงด้านบนเหนือโพรงถ้ำ ปรากฏภาพสีแดงรูปปลาขนาดใหญ่
และร่องรอยภาพเรขาคณติ

ประวัตกิ ารสำรวจ
สำนักศิลปากรที่ ๑๒ นครศรีธรรมราช ได้รับแจ้งการพบแหล่งภาพเขียนสีเกาะร่าปูเล

และแหล่งโบราณคดีในพื้นที่อำเภอเกาะลันตา จังหวัดกระบี่ จากนายสรธัช โรจนารัตน์ นักโบราณคดี
ชำนาญการ ซึ่งได้สำรวจแหล่งโบราณคดีเมื่อวันที่ ๖-๑๓ มีนาคม ๒๕๖๔ ร่วมกับ Noel Hidalgo Tan
นักโบราณคดี และ Olivier Evrard นักมานุษยวิทยา จากนั้นในวันที่ ๒๔-๒๕ มีนาคม ๒๕๖๔ เจ้าหน้าที่
สำนกั ศลิ ปากรท่ี ๑๒ นครศรธี รรมราช จึงได้ดำเนนิ การสำรวจทางโบราณคดใี นพน้ื ที่ดังกล่าว

การเขา้ ถงึ แหลง่
สามารถเดินทางได้หลายเส้นทางและหลายวิธี หากมาจากจังหวัดกระบี่ จากอำเภอคลองท่อม

ใช้ทางหลวงหมายเลข ๔ (ถนนเพชรเกษม) มุ่งหน้ามายังอำเภอเกาะลันตา จากนั้นอาจใช้แพขนานยนต์
เพื่อข้ามไปยังเกาะลันตาน้อย และใช้เรือเพื่อเดินทางต่อไปยังเกาะร่าปูเล หรือสามารถเดินทางได้จาก
หลายท่าเรือ ซ่งึ เกาะร่าปูเลนน้ั ตัง้ อยู่ใกล้กับทา่ เรอื บา้ นหัวหิน ห่างไปทางทศิ ตะวันออกประมาณ ๒ กิโลเมตร

ลักษณะและรปู แบบ
เพิงผาด้านทศิ ตะวันออกของเกาะร่าปูเล ปรากฏกลุม่ ภาพเขยี นสีแดง ใช้เทคนิคการเขียนแบบเงาทึบ

และเขยี นโครงร่างภายนอกและตกแตง่ ภายใน
จากเพิงผาด้านซ้ายไปขวา ปรากฏภาพเริ่มจากด้านซ้ายสุด สูงจากพื้นประมาณ ๖ เมตร

เป็นภาพบุคคลยืนสีแดงทึบ แสดงลักษณะครึ่งคนครึ่งสัตว์ที่อาจสื่อถึงการประกอบพิธีกรรมบางอย่าง
ที่ศรี ษะมเี ขาและเส้นผมยาวสยายลงมา มแี ขนขาทคี่ ่อนขา้ งใหญท่ ว้ ม ไมป่ รากฏรายละเอียดน้วิ มือและเทา้

ถัดลงมาด้านขวา เป็นภาพลายเส้นคล้ายเรือในมุมมองด้านข้าง และมีกลุ่มบุคคล ๕ – ๖ คน
คล้ายยืนชูแขนขึ้นทั้ง ๒ ข้าง ยืนเรียงกันอยู่ภายในเรือ ขนาดภาพกว้างประมาณ ๓๐ เซนติเมตร เหนือขึ้นไป
เป็นภาพคล้ายปลาหรือสเ่ี หล่ยี มขา้ วหลามตัดในแนวต้งั

ห่างออกไปทางขวา เป็นภาพที่เด่นชัดที่สุดของกลุ่มภาพ โดยเป็นภาพเต่าทะเลหันหัวขึ้นด้านบน
กางขาทั้ง ๔ เป็นรูปโคง้ แสดงรายละเอียดลวดลายของกระดองด้วยเสน้ ตัดกันไปมา

ถัดไปทางด้านขวา เป็นกลุ่มภาพลายเส้นซิกแซ็กตัดกันในแนวต้ัง ด้านข้างปรากฏร่องรอย
คลา้ ยโครงรา่ งขนาดใหญ่ มลี ายเส้นคลา้ ยกา้ งปลาอยู่ภายใน ด้านล่างเป็นภาพบุคคลยืนแบบเงาทึบขนาดใหญ่
ศีรษะแสดงเส้นผม ที่มือแสดงนิ้ว ๒ นิ้ว ปรากฏส่วนลำตัว แขน ขา และเท้า ซึ่งภาพบุคคลนี้
คลา้ ยกำลังจับสว่ นลา่ งของภาพโครงร่างคลา้ ยก้างปลาอยู่

ถดั จากกลุม่ ภาพลายเสน้ ซกิ แซ็ก ปรากฏร่องรอยสีแดง มคี ราบหนิ ปนู เคลอื บทับไว้เหลือเพียงร่องรอย
ลายเส้น ส่วนทางด้านขวาถัดไปเป็นภาพคล้ายบุคคลเขียนแบบหยาบๆ ลักษณะยืนกางแขนจับมือกัน
จำนวน ๓ – ๔ คน

นอกจากน้ีถัดไปอกี ประมาณ ๒ – ๓ เมตร สูงจากพนื้ ประมาณ ๕ เมตร ปรากฏร่องรอยลายเสน้ สแี ดง
คลา้ ยภาพเรขาคณติ กระจายอยู่ใต้เพิงผา

เพิงผาดา้ นทศิ ตะวันตกของเกาะร่าปเู ล บริเวณผนงั ด้านหนา้ สูงจากพื้นเพงิ ผาประมาณ ๕ – ๖ เมตร
ปรากฏภาพสีแดงเขียนแบบเงาทึบ เป็นภาพปลาขนาดใหญ่ในแนวตั้ง หันหัวขึ้นด้านบน มีครีบหาง
ปลายแหลม ๒ แฉก และถัดลงไปดา้ นล่างปรากฏร่องรอยที่ลบเลอื นคลา้ ยภาพเรขาคณิต

สาระสำคัญ
แหล่งภาพเขียนสีเกาะร่าปูเล ตั้งอยู่บนเกาะหรือเขาหินปูนในทะเล ไม่ห่างจากฝั่งมากนัก

พื้นที่ในแต่ละด้านของเกาะมีเพิงผาและโพรงถ้ำที่เหมาะสมสำหรับการอยู่อาศัย พักพิงชั่วคราว
และประกอบกจิ กรรมของมนุษย์ในอดีต

จากหลักฐานภาพเขียนสีแดงที่พบ สันนิษฐานว่าเป็นกลุ่มภาพเล่าเรื่องแสดงเหตุการณ์หรือ
บอกเล่าเรื่องราวที่เกี่ยวข้องกับวิถีชีวิตและการประกอบพิธีกรรมบางอย่าง ซึ่งปรากฏภาพบุคคล
ที่สวมใส่หน้ากากหรือครึ่งคนครึ่งสัตว์ และภาพเรือที่มีบุคคลอยู่ภายใน ที่อาจสื่อถึงชาวเลในอดีต
ซง่ึ อาจเปน็ ผู้เขียนภาพ โดยผู้เขียนภาพเหลา่ นีไ้ ดเ้ ดินทางไปมาระหว่างพน้ื ทแี่ ผ่นดินตอนใน ชายฝัง่ และหมเู่ กาะ
ในทะเลอันดามัน เข้ามาอาศัย แวะพัก และประกอบพิธีกรรมตามความเชือ่ รวมถึงการส่ือความหมายถึงสตั ว์
ที่พบตามสภาพแวดล้อมในอดีต ซึ่งอาจนำมาบริโภคหรือเป็นสัตว์ที่อยู่ในฐานะสิ่งที่เคารพนับถือตามวิถี
ของกลมุ่ ชนบางกลุม่ ทีอ่ าจอยใู่ นยุคก่อนประวตั ศิ าสตร์ เม่ือประมาณ ๕,๐๐๐ – ๓,๐๐๐ ปีมาแล้ว