50 ศคลีูม่ ธอื รนรกั มเนรำ�ยี กน�รโศคึกรษง�การส่งเสริมคณุ ธรรม
๓.๑.๓ ส่มั ืมืาวาจัา คู่อื การพื้ด่ จัาช้อบุ หมืายถงึ การไมืพ� ื้ด่ จัาส่อ� เส่ยี ด ไมืเ� พื้อ้ เจัอ้
ไมื�พื้่ดหยาบุและไมื�พื้่ดปดพื้่ดเท็จั วิธีพื้่ดของคู่ร่มืีผู้ลต�อคู่วามืร้่ส่ึกและจัิตใจัของศีิษย์เส่มือ
หากคู่ร่พื้่ดดว้ ยคู่วามืจัรงิ ใจั ออ� นโยน ไพื้เราะ ย�อมืทำให้ศีิษย์มืีคู่วามืเคู่ารพื้และรกั นับุถอื
๓.๑.๔ ส่มั ืมืากมั ืมืนั ตะ คู่อื การทำการงานช้อบุ หมืายถงึ การกระทำกจิ ัการตา� ง ๆ
ด้วยคู่วามืเต็มืใจั และตั�งใจัอยา� งเต็มืคู่วามืส่ามืารถ เพื้อ�ื ใหเ้ กิดผู้ลดตี �อผู้้เ่ กย�ี วข้อง
๓.๑.๕ ส่ัมืมืาอาช้ีพื้ คู่ือ การเลี�ยงช้ีวิตช้อบุ หมืายถึง การทำอาช้ีพื้สุ่จัริต และ
ไมื�ผู้ดิ กฎิหมืายทงั� หลาย
๓.๑.๖ ส่ัมืมืาวายามืะ คู่ือ การเพื้ียรช้อบุ หมืายถึง การมื�งุ มื�ันพื้ยายามืในทางดี
คู่รต่ อ้ งมืคี ู่วามืเพื้ยี ร คู่อื พื้ยายามืศีกึ ษาหาคู่วามืรอ้่ ยเ�่ ส่มือ มืมี ืานะพื้ยายามืส่รา้ งคู่วามืกา้ วหนา้
ในช้ีวติ และหน้าที�การงานตามืทำนองคู่ลองธรรมื
๓.๑.๗ ส่ัมืมืาส่ติ คู่อื การระลกึ ช้อบุ หมืายถึง การพื้ิจัารณาไตรต� รองในทางทถ�ี ก่
ทัง� มืีส่ตปิ ัญญาเฉยี บุแหลมืรอบุคู่อบุ ในการผู้จัญปัญหาต�าง ๆ
๓.๑.๘ ส่ัมืมืาส่มืาธิ คู่ือ คู่วามืตั�งใจัมื�ันช้อบุ หมืายถึง การตั�งอย�่ในคู่วามืส่งบุ
ไมื�ปล�อยให้กิเลส่ทั�งหลายเกิดขึ�นจันทำให้หลงผู้ิด หากคู่ร่ผู้่้มืีคู่วามืตั�งใจัมื�ันช้อบุย�อมืเป็น
ผู้่ป้ ระส่บุคู่วามืส่ำเรจ็ ัในการดำเนินอาช้พี ื้คู่ร ่
* คำว่า่ “ชอบ” ในหมว่ดน้ (หลัักธรรมน้) หมายถึึง “ถึูกต้อ้ ง”
๓.๒ พรหมวหิ าร ๔
เปน็ ธรรมืทคี� ู่ำ� จันุ โลก คู่รจ่ ัะต้องมืีธรรมืประจัำใจัอนั ประเส่ริฐน�เี พื้อื� เปน็ หลกั ประพื้ฤติ
ปฏิิบุัตติ นทด�ี ีงามื ไดแ้ ก�
๓.๒.๑ เมืตตา คู่อื คู่วามืรกั ใคู่ร � ปรารถนาดอี ยากใหเ้ ขามืคี ู่วามืส่ขุ มืจี ัติ ใจัทดี� งี ามื
ผู้้่ทเี� ป็นคู่รอ่ าจัารย์จัะตอ้ งมืเี มืตตาเปน็ ทตี� ัง�
๓.๒.๒ กรณุ า คู่อื คู่วามืส่งส่าร เอน็ ดศ่ ีษิ ย ์ พื้งึ ช้ว� ยเหลอื ใหพ้ ื้น้ จัากคู่วามืทกุ ขแ์ ละ
คู่วามืไมืร� ้่
๓.๒.๓ มืุทิตา คู่ือ คู่วามืช้ื�นช้มืยินดีเมืื�อศีิษย์ได้ดี และยกย�องเช้ิดช้่ให้ปรากฏิ
อันเป็นการใหก้ ำลังใจัและช้�วยใหเ้ กิดคู่วามืภั่มืใิ จัในตนเอง
๓.๒.๔ อุเบุกขา คู่ือ การวางตัววางใจัเป็นกลาง อันจัะให้ดำรงอย�่ในธรรมืตามื
ที�พื้ิจัารณาเห็นด้วยปัญญา มืีจัิตเรียบุตรงเพื้ียงธรรมืดุจัตราช้�ัง ไมื�เอนเอียงด้วยรักหรือช้ัง
ค่มู ือนักเรียน โครงกาศรลีสธ่งรเสรมรนมิ �ำคกณุ �รธศรึกรษม� 51
พื้ร้อมืท�ีจัะวินิจัฉัยและปฏิิบุัติไปตามืธรรมื พื้ร้อมืท�ีจัะให้คู่วามืช้�วยเหลือเก�ือก่ลเมื�ือผู้้่อื�น
รอ้ นเปน็ ทุกข์
๓.๓ อทิ ธีิบาท ๔
อทิ ธบิ ุาท ๔ (ป.อ. ปยตุ โฺ ต) (๒๕๔๖) เปน็ หลกั ธรรมืทที� ำใหก้ ารทำงานประส่บุคู่วามืส่ำเรจ็ ั
ซึ่�ึงคูุ่ณคู่รส่ ่ามืารถนำหลกั ธรรมืนไ�ี ปใช้้ในการดำเนินช้ีวติ และการส่อนได ้ ดงั น�ี
๓.๓.๑ ฉนั ทะ คู่อื คู่วามืพื้งึ พื้อใจั คู่วามืตอ้ งการทจี� ัะทำ ใฝัใ่ จัรกั ในส่งิ� นนั� อยเ�่ ส่มือ
และปรารถนาจัะทำใหด้ ีย�ิงขึ�น
๓.๓.๒ วริ ยิ ะ คู่อื คู่วามืเพื้ยี ร ขยนั หมืน�ั เพื้ยี รประกอบุส่ง�ิ นน�ั ๆ ดว้ ยคู่วามืพื้ยายามื
เขม้ ืแข็งอดทน
๓.๓.๓ จัิตตะ คู่ือ คู่วามืคู่ิดต�ังจัิตรับุร่้ในส่ิ�งที�ทำและทำส่�ิงนั�นด้วยคู่วามืคู่ิด
เอาจัติ ฝักั ใฝั่ ไมืป� ล�อยให้จัติ ใจัฟูุ้งซึ่�านจัากส่ิ�งที�ตนเองรบั ุผู้ดิ ช้อบุอย่�
๓.๓.๔ วิมืังส่า คู่ือ คู่วามืไตร�ตรอง หมืั�นใช้้ปัญญาพื้ิจัารณาใคู่ร�คู่รวญตรวจัตรา
หาเหตุผู้ลและมืีการวางแผู้นปรบั ุปรงุ อยเ�่ ส่มือ
๓.๔ สงั คหวตั ์ถุ ๔
เปน็ หลกั ธรรมืทเี� หมืาะกบั ุคู่รใ่ นการทำงานรว� มืกบั ุผู้อ้่ นื� ใหแ้ นวคู่ดิ เกย�ี วกบั ุการยดึ เหนยี� ว
จัิตใจับุุคู่คู่ลและการประส่านคู่วามืส่ามืัคู่คู่ีในกลุ�มืคู่นประกอบุด้วย
๓.๔.๑ ทาน หมืายถึง การให้ ผู้่้เป็นคู่ร่จัะต้องให้คู่ำแนะนำส่�ังส่อน ให้คู่วามืร่้
คู่วามืเขา้ ใจัในเรือ� งต�าง ๆ ดว้ ยรกั คู่วามืส่มืัคู่รใจั
๓.๔.๒ ป่ยวาจัา หมืายถึง การพื้่ดจัา คู่ร่คู่วรพื้่ดจัากับุศีิษย์ด้วยคู่วามืจัริง
มืีคู่วามืหวงั ดี มืุง� ให้เปน็ ประโยช้น์และเกดิ ผู้ลดที ำใหเ้ กิดคู่วามืเช้ื�อถือและคู่วามืเคู่ารพื้นบั ุถอื
๓.๔.๓ อตั ถจัรยิ า หมืายถงึ การประพื้ฤติอนั เปน็ ประโยช้น์ คู่รค่ ู่วรประพื้ฤติตน
ให้เปน็ ประโยช้น์ทั�งตอ� เพื้อ�ื นรว� มืงาน ต�อศีษิ ย ์
๓.๔.๔ ส่มืานัตตตา หมืายถึง การทำตนให้เส่มือต้นเส่มือปลาย คู่ร่คู่วรวางตัว
ใหเ้ หมืาะส่มืแกฐ� านะ ภัาวะ บุุคู่คู่ล เหตุการณแ์ ละส่ง�ิ แวดลอ้ มื ทำตนให้เส่มือต้นเส่มือปลาย
52 ศคีลู่มธอื รนรกั มเนรำ�ยี กน�รโศคึกรษง�การส่งเสริมคณุ ธรรม
บัทที่ ๖
ประวตั บิ ัุคคลสำ�คญั ท�งพระพุทธศ�สน�
ประวตั ขิ องพื้ระพื้ทุ ธศีาส่นา มืบี ุคุ ู่คู่ลผู้ซ้่ ึ่ง�ึ มืชี ้อ�ื เส่ยี งในฐานะทีเ� ปน็ ส่าวก/ส่าวกิ ามืากมืาย
ทง�ั ในส่ถานภัาพื้ทเี� ปน็ ภักิ ษ ุ ส่ามืเณร และในส่ถานภัาพื้ทเี� ปน็ ฆราวาส่ ทมี� ืสี ่ว� นช้ว� ยเหลอื ผู้ลกั ดนั
และพื้ฒั นาพื้ระพื้ทุ ธศีาส่นาให้เจัริญรงุ� เรอื งนบั ุตง�ั แตอ� ดตี มืาจันถงึ ปัจัจับุ ุนั
รายพระนามสมเดจ็ พระสงั ฆราช้แห่งกรงุ รัต์นโกสนิ ทร์
ส่มืเด็จัพื้ระส่ังฆราช้ เป็นตำแหน�งท�ีมืีมืาตั�งแต�ส่มืัยกรุงสุ่โขทัย ดังมืีหลักฐานจัาก
ศีิลาจัารึกของพื้�อขุนรามืคู่ำแหงมืหาราช้ ได้จัารึกคู่ำว�าส่ังฆราช้ไว้ด้วย ส่มืเด็จัพื้ระส่ังฆราช้
ส่กลมืหาส่ังฆปรินายก เป็นตำแหน�งส่มืณศีักดิ์ส่่งสุ่ดฝั่ายพืุ้ทธจัักรของคู่ณะส่งฆ์ไทย ทรงเป็น
ประธานการปกคู่รองคู่ณะส่งฆ์ ปัจัจัุบุันพื้ระส่ังฆราช้แห�งกรุงรัตนโกส่ินทร์มืีทั�งหมืด ๒๐ องคู่ ์
ไดแ้ ก�
ลัำาดับ พระนาม เรม�ิ วาระ สิ้นสุดวาระ สถานทส�่ ถติ ์
๑ ส่มืเด็จัพื้ระส่งั ฆราช้ (ศีรี) พื้.ศี. ๒๓๒๕ พื้.ศี. ๒๓๓๗ วดั ระฆงั โฆส่ิตารามื
๒ ส่มืเดจ็ ัพื้ระส่งั ฆราช้ (ส่กุ ) พื้.ศี. ๒๓๓๗ พื้.ศี. ๒๓๕๙ วัดมืหาธาตุยุวราช้รงั ส่ฤษฎิิ์
๓ ส่มืเดจ็ ัพื้ระส่ังฆราช้ (มืี) พื้.ศี. ๒๓๕๙ พื้.ศี. ๒๓๖๒ วัดมืหาธาตยุ ุวราช้รงั ส่ฤษฎิ์ิ
๔ ส่มืเด็จัพื้ระส่งั ฆราช้ “ญาณส่งั วร” (สุ่ก) พื้.ศี. ๒๓๖๓ พื้.ศี. ๒๓๖๕ วัดมืหาธาตยุ ุวราช้รังส่ฤษฎิ์ิ
๕ ส่มืเด็จัพื้ระส่งั ฆราช้ (ดอ� น) พื้.ศี. ๒๓๖๕ พื้.ศี. ๒๓๘๕ วัดมืหาธาตุยวุ ราช้รงั ส่ฤษฎิิ์
๖ ส่มืเดจ็ ัพื้ระส่ังฆราช้ (นาคู่) พื้.ศี. ๒๓๘๖ พื้.ศี. ๒๓๙๒ วัดราช้บุ่รณะราช้วรวิหาร
๗ ส่มืเดจ็ ัพื้ระมืหาส่มืณเจัา้ พื้.ศี. ๒๓๙๔ พื้.ศี. ๒๓๙๖ วัดพื้ระเช้ตุพื้นวิมืลมืงั คู่ลารามื
กรมืพื้ระปรมืานชุ ้ติ ช้โิ นรส่
๘ ส่มืเด็จัพื้ระมืหาส่มืณเจัา้ พื้.ศี. ๒๓๙๖ พื้.ศี. ๒๔๓๕ วดั บุวรนิเวศีวิหาร
กรมืพื้ระยาปวเรศีวริยาลงกรณ์
๙ ส่มืเดจ็ ัพื้ระอริยวงศีาคู่ตญาณ พื้.ศี. ๒ ๔๓๖ พื้.ศี. ๒ ๔๔๒ วัดราช้ประดิษฐ์
ส่มืเดจ็ ัพื้ระส่ังฆราช้ (ส่า ปุส่.ส่เทว) ส่ถติ มืหาส่มี ืารามื
คมู่ ือนักเรียน โครงกาศรลีสธง่ รเสรมรนมิ ำ�คกณุ �รธศรกึ รษม� 53
ลัาำ ดับ พระนาม เรม�ิ วาระ ส้นิ สดุ วาระ สถานท�ส่ ถติ ์
๑๐ ส่มืเด็จัพื้ระมืหาส่มืณเจั้า พื้.ศี. ๒๔๔๒ พื้.ศี. ๒๔๖๔ วดั บุวรนเิ วศีวหิ าร
กรมืพื้ระยาวช้ิรญาณวโรรส่
พื้ระเจั้าวรวงศีเ์ ธอ
๑ ๑ กรมืหลวงช้นิ วรส่ิริวฒั น์ พื้.ศี. ๒๔๖๔ พื้.ศี. ๒๔๘๐ วัดราช้บุพื้ิธส่ถิตมืหาส่มี ืารามื
ส่มืเด็จัพื้ระส่ังฆราช้เจัา้
๑ ๒ ส่มืเด็จัพื้ระอริยวงศีาคู่ตญาณ พื้.ศี. ๒๔๘๑ พื้.ศี. ๒๔๘๗ วัดส่ทุ ศั ีนเทพื้วรารามื
ส่มืเดจ็ ัพื้ระส่ังฆราช้ (แพื้ ตสิ ฺ่ส่เทว)
๑ ๓ ส่มืเด็จัพื้ระส่งั ฆราช้เจั้า กรมืหลวง พื้.ศี. ๒๔๘๘ พื้.ศี. ๒๕๐๑ วัดบุวรนิเวศีวิหาร
วช้ิรญาณวงศี ์ (มื.ร.ว.ช้ื�น นพื้วงศี์)
ส่มืเด็จัพื้ระอรยิ วงศีาคู่ตญาณ
๑ ๔ ส่มืเด็จัพื้ระส่งั ฆราช้ พื้.ศี. ๒๕๐๓ พื้.ศี. ๒๕๐๕ วัดเบุญจัมืบุพื้ติ รดสุ ่ติ วนารามื
(ปลด กิตติโส่ภัณ มืหาเถระ)
ส่มืเดจ็ ัพื้ระอริยวงศีาคู่ตญาณ
๑ ๕ ส่มืเด็จัพื้ระส่งั ฆราช้ พื้.ศี. ๒๕๐๖ พื้.ศี. ๒๕๐๘ วัดส่ระเกศีราช้วรมืหาวิหาร
(อย่� ญาโณทยมืหาเถระ)
ส่มืเด็จัพื้ระอรยิ วงศีาคู่ตญาณ
๑ ๖ ส่มืเด็จัพื้ระส่งั ฆราช้ พื้.ศี. ๒๕๐๘ พื้.ศี. ๒๕๑๔ วดั มืกฏุ ิกษตั รยิ ารามื
(จัวน อุฏิฐายมี ืหาเถระ)
ส่มืเด็จัพื้ระอริยวงศีาคู่ตญาณ
๑ ๗ ส่มืเด็จัพื้ระส่งั ฆราช้ พื้.ศี. ๒๕๑๕ พื้.ศี. ๒๕๑๗ วัดพื้ระเช้ตพุ ื้นวมิ ืลมืังคู่ลารามื
(ปุ่น ปณุ ณส่ริ ิมืหาเถระ)
ส่มืเดจ็ ัพื้ระอริยวงศีาคู่ตญาณ
๑ ๘ ส่มืเด็จัพื้ระส่ังฆราช้ พื้.ศี. ๒๕๑๗ พื้.ศี. ๒๕๓๑ วัดราช้บุพื้ิธส่ถิตมืหาส่ีมืารามื
(วาส่น ์ วาส่นมืหาเถระ)๑๑
๑๙ ส่มืเด็จัพื้ระญาณส่งั วรส่มืเดจ็ ัพื้ระส่งั ฆราช้ พื้.ศี. ๒๕๓๒ พื้.ศี. ๒๕๕๖ วดั บุวรนเิ วศีวหิ าร
ส่กลมืหาส่งั ฆปริณายก (เจัรญิ ส่วุ ฑฺฒโน)๑๒
๒ ๐ ส่มืเดจ็ ัพื้ระอรยิ วงศีาคู่ตญาณ พื้.ศี. ๒ ๕๖๐ ปัจัจั ุบุนั วดั ราช้บุพื้ธิ ส่ถิตมืหาส่ีมืารามื
(อัมืพื้ร อมืพฺ ื้โร) ราช้วรวิหาร
54 คศลีมู่ ธือรนรักมเนร�ำียกน�รโศคกึ รษง�การส่งเสริมคณุ ธรรม
พระธรรมโกศาจารย์์ (เงื่อ�่ ม อินฺทฺ ปญฺฺโญ)
“มแ่ ต์ว่ ันน้ท่ �ม่ ่ค่า ไมม่ ่วันหน้า วันหลััง”
------------------------------
พระธีรรมโกศาจารย์ (เง่�อม อินฺทปญฺโญ)
๑๑ ๒๘ กรกฎิาคู่มื พื้.ศี. ๒๕๖๒ ทรงไดร้ ับุการส่ถาปนาพื้ระอัฐิเปน็ ส่มืเด็จัพื้ระส่ังฆราช้เจัา้ กรมืหลวงช้ินวราลงกรณ
ธรรมืาภัรณคู่ณุ วจิ ัติ รปฏิภิ ัาณ ส่ขุ มุ ืธรรมืวธิ านธำรง อรยิ วงศีาคู่ตญาณวมิ ืล ส่กลมืหาส่งั ฆปรณิ ายก ตรปี ฎ่ ิกคู่มั ืภัรี ญาณ
บุัณฑิต วช้ิราลงกรณนริศี หิโตปัธยาจัารย์ วาส่นภัิธานส่ังฆวิสุ่ต พืุ้ทธบุริษัทคู่ารวส่ถาน นิทัศีนนิทาน นิพื้นธปรีช้า
ปาวจันตุ ตมืโส่ภัณ ภัทั รผู้ลส่าธารณป่ การ วบิ ุลุ ศีลี ส่มืาจัารวตั รส่นุ ทร ส่รรพื้คู่ณศิ ีรมืหาส่งั ฆาธบิ ุด ี ศีรสี ่มืณดุ มืบุรมืบุพื้ติ ร
๑๒ ส่มืเด็จัพื้ระส่ังฆราช้เจั้า กรมืหลวงวช้ิรญาณส่ังวร วช้ิราลงกรณ ราช้าภัินิษกรมืณาจัารย์ สุ่ขุมืธรรมืวิธานธำรง
อรยิ วงศีาคู่ตญาณวมิ ืล ส่กลมืหาส่งั ฆปรณิ ายก ตรปี ฎ่ ิกปรยิ ตั ธิ าดา วสิ ่ทุ ธจัรยิ าธสิ ่มืบุตั ิ ส่วุ ฑั ฒนภัธิ านส่งั ฆวสิ ่ตุ ปาวจันตุ มืพื้สิ ่าร
วช้ริ ญาณวงศีววิ ฒั พื้ทุ ธบุรษิ ทั คู่ารวส่ถาน วจิ ัติ รปฏิภิ ัาณพื้ฒั นคู่ณุ วบิ ุลุ ส่ลี าจัารวตั รส่นุ ทร ส่รรพื้คู่ณศิ ีรมืหาส่งั ฆาธบิ ุดี
ศีรีส่มืณุดมืบุรมืบุพื้ติ ร
คู่มือนักเรียน โครงกาศรีลสธง่ รเสรมรนิม�ำคกณุ �รธศรึกรษม� 55
พื้ระธรรมืโกศีาจัารย ์ (เงอื� มื อนิ ทปญั โญ) วดั ธารนำ� ไหล (ส่วนโมืกขพื้ลารามื) อำเภัอไช้ยา
จัังหวัดสุ่ราษฎิร์ธานี เป็นผู้่้ริเร�ิมืก�อต�ังส่วนโมืกขพื้ลารามืเพื้ื�อให้เป็นส่ถานที�ปฏิิบุัติธรรมืและ
ส่ถาน ทเี� ผู้ยแผู้พ� ื้ระพื้ทุ ธศีาส่นา พื้ระธรรมืโกศีาจัารย ์ (เงอื� มื อนิ ทปญั โญ) หรอื รจ้่ ักั ในนามืพื้ทุ ธ
ทาส่ภัิกข ุ
ประวัต์ิ
ทา� นพืุ้ทธทาส่ภัิกขมุ ืีนามืเดิมืวา� เง�ือมื พื้านิช้ เกดิ เมื�ือวนั อาทติ ย ์ ขนึ� ๗ คู่�ำ เดือน ๗ ปี
มืะเมืีย หรือวันที� ๒๗ พื้ฤษภัาคู่มื พืุ้ทธศีักราช้ ๒๔๔๙ ในส่กุลของพื้�อคู่้าที�ตลาดพืุ้มืเรียง
อำเภัอไช้ยา จังั หวดั ส่รุ าษฎิรธ์ าน ี ช้ว� งปลายรชั ้ส่มืยั พื้ระบุาทส่มืเดจ็ ัพื้ระจัลุ จัอมืเกลา้ เจัา้ อยห�่ วั
ซึ่ง�ึ ขณะนนั� พื้มุ ืเรยี ง ยงั เปน็ ทตี� งั� ของตวั เมือื งไช้ยาหรอื จังั หวดั ไช้ยา กอ� นทจี� ัะกลายมืาเปน็ จังั หวดั
สุ่ราษฎิร์ธานีในปัจัจัุบุัน บุิดาของท�านพืุ้ทธทาส่ภัิกขุช้ื�อเซึ่ี�ยง พื้านิช้ ประกอบุอาช้ีพื้หลักคู่ือ
การคู่้าขายของช้ำ บุิดาของท�านพืุ้ทธทาส่ภัิกขุมืีเช้ื�อส่ายจัีน บุิดาของท�านมืีคู่วามืส่ามืารถ
ในทางบุทกวี ซึ่ึ�งคู่วามืส่ามืารถด้านนี�ส่�งผู้ลและมืีอิทธิพื้ลต�อตัวท�านพืุ้ทธทาส่เป็นอย�างมืาก
โดยท�ีผู้ลงานธรรมืะของท�านส่�วนหน�ึงได้ประพื้ันธ์ไว้ในร่ปร้อยกรอง ซึ่ึ�งมืีคู่วามืไพื้เราะซึ่าบุซึ่�ึง
ซึ่ึ�งส่ามืารถดึงด่ดใจัให้ผู้่้อ�านได้เข้าถึงอรรถรส่ และเน�ือหาของธรรมืะได้ง�ายย�ิงขึ�น ส่�วนมืารดา
ของทา� นช้อ�ื เคู่ลอื� น พื้านชิ ้ เกดิ ทอ�ี ำเภัอทา� ฉาง จังั หวดั ส่รุ าษฎิรธ์ าน ี ดว้ ยเหตปุ จั ัจัยั ทค�ี ู่รอบุคู่รวั
ฝั่ายมืารดาท�านมืีคู่วามืศีรัทธาในพื้ระพืุ้ทธศีาส่นาจัึงได้ส่�งผู้ลมืายังท�าน โดยได้หล�อหลอมื
กลอ� มืเกลาใหเ้ ดก็ ช้ายเงอื� มื พื้านชิ ้ กลายเปน็ ทา� นพื้ทุ ธทาส่ภักิ ขใุ นเวลาตอ� มืา เมือ�ื อายไุ ด ้ ๘ ขวบุ
บุิดามืารดาได้พื้าท�านไปฝัากตัวเป็นศีิษย์วัดใหมื�หรือวัดพืุ้มืเรียง ซึ่�ึงเป็นวัดที�บุรรพื้บุุรุษในส่กุล
พื้านิช้เคู่ยบุวช้ส่ืบุต�อกันมืาเป็นเวลา ๓ ปี ธรรมืเนียมืโบุราณก�อนท�ีจัะมืีโรงเรียนส่ามืัญน�ัน
พื้อ� แมืม� ืกั จัะใหล้ ก่ ช้ายไดไ้ ปอยท่� ว�ี ดั เพื้อื� จัะไดร้ บั ุการศีกึ ษาขนั� ตน้ ตามืแบุบุโบุราณ รวมืทงั� จัะได้
มืกี ารคู่นุ้ เคู่ยกบั ุพื้ระพื้ทุ ธศีาส่นา รวมืทัง� จัะฝักึ หัดการอาช้พี ื้ตา� ง ๆ
เมื�ืออายไุ ด้ ๑๑ ขวบุ ท�านพืุ้ทธทาส่ภัิกขุได้กลบั ุมืาอยท่� �ีบุ้านและเข้าเรียนที�วัดโพื้ธารามื
หรอื วดั เหนอื ซึ่งึ� โรงเรยี นแหง� นเ�ี ปน็ โรงเรยี นทสี� ่อนแบุบุแผู้นใหมื � ใช้ห้ ลกั ส่ต่ รทป�ี รบั ุปรงุ ในรชั ้ส่มืยั
พื้ระบุาทส่มืเดจ็ ัพื้ระจัลุ จัอมืเกลา้ เจัา้ อยห่� วั ซึ่งึ� ในส่มืยั นนั� จัะมืกี ารเกณฑพ์ ื้ระภักิ ษจุ ัากทวั� ประเทศี
ไปอบุรมืวิช้าคู่ร่ที�วัดบุวรนิเวศี กรุงเทพื้ฯ ก�อนที�จัะกลับุมืาส่อนยังท้องถ�ินเดิมืของตน
ท�านพืุ้ทธทาส่ภัิกขุเรียนช้ั�นประถมืที�วัดโพื้ธารามื จัากนั�นในปี พื้.ศี. ๒๔๖๔ ก็ย้ายมืาเรียน
ช้นั� มืัธยมืศีกึ ษาปีท� ี ๒ ที�โรงเรยี นส่ารภัอี ทุ ศิ ี ซึ่ง�ึ ตง�ั อย�่ในตวั ตลาดไช้ยา ทำให้ท�านต้องจัากบุ้าน
ทพ�ี ื้มุ ืเรยี งมืาพื้ักอย�ก่ ับุบุิดาซึ่ง�ึ ไดเ้ ปด่ รา้ นคู่า้ อกี แหง� เพื้อ�ื ขายข้าวเปลือกท�ีตลาดไช้ยา
56 ศคีลมู่ ธอื รนรักมเนรำ�ียกน�รโศคึกรษง�การสง่ เสรมิ คุณธรรม
เมืื�อท�านพืุ้ทธทาส่ภัิกขุเรียนหนังส่ืออย�่ช้ั�นมืัธยมืศีึกษา ๓ ในปี พื้.ศี. ๒๔๖๕ บุิดาของ
ทา� นกเ็ ส่ยี ช้วี ติ ไปดว้ ยโรคู่ลมืปจั ัจับุ ุนั ทำใหท้ า� นตอ้ งออกจัากโรงเรยี นมืาช้ว� ยมืารดาทำการคู่า้ ขาย
และส่�งน้องช้ายซึ่�ึงในขณะน�ันบุวช้เป็นส่ามืเณรให้มืีโอกาส่ได้เรียนท�ีโรงเรียนประจัำจัังหวัด
ส่รุ าษฎิรธ์ าน ี การช้ว� ยทางบุา้ นเปน็ งานทห�ี นกั มืาก แตท� า� นกไ็ มืท� อ้ ถอยเมือ�ื ทา� นอายคุ ู่รบุ ๒๐ ปี
ก็ได้เขา้ ส่่ผ� ู้้ากาส่าวพื้ัส่ตร์ เมือื� วนั ที� ๒๙ กรกฎิาคู่มื พื้ทุ ธศีกั ราช้ ๒๔๖๙ ทีว� ดั อบุ ุลหรือวดั นอก
ก�อนจัะย้ายมืาประจัำอย่�ที�วัดพืุ้มืเรียง ท�านพืุ้ทธทาส่ได้รับุฉายาว�า อินฺทปญฺโญ ซึ่ึ�งแปลว�า
ผู้่้มืีปัญญาอันย�ิงใหญ� จัากน�ันได้เข้ามืาศีึกษาพื้ระธรรมืวินัยต�อท�ีกรุงเทพื้มืหานคู่ร จันส่อบุได้
เปรยี ญธรรมื ๓ ประโยคู่ แตแ� ลว้ ทา� นพื้ทุ ธทาส่ภักิ ขกุ พ็ ื้บุวา� ส่งั คู่มืพื้ระพื้ทุ ธศีาส่นาแบุบุทเ�ี ปน็ อย่�
ในขณะนน�ั แปดเปอ้� นเบุือนบุิดไปมืาก และไมื�อาจัทำใหเ้ ขา้ ถึงหวั ใจัของพื้ระพืุ้ทธศีาส่นาไดเ้ ลย
ทา� นจังึ ตดั ส่นิ ใจัหนั หลงั กลบั ุมืาปฏิบิ ุตั ธิ รรมืทอ�ี ำเภัอไช้ยา ซึ่งึ� เปน็ ภัม่ ืลิ ำเนาเดมิ ืของทา� นอกี คู่รงั�
ท�านพืุ้ทธทาส่ไดร้ ว� มืกบั ุน้องช้ายคู่ือ นายธรรมืทาส่ พื้านิช้ และยังมืีคู่ณะธรรมืทานในการช้�วย
จััดต�ังส่ถานปฏิิบุัติธรรมื “ส่วนโมืกขพื้ลารามื” อันหมืายถึงส่วนป่าอันเป็นกำลังแห�งคู่วามื
หลดุ พื้น้ ทกุ ข์ ขึ�นเมืื�อปี พื้.ศี. ๒๔๗๕ ส่วนโมืกขพื้ลารามืเป็นส่วนทีต� งั� ขน�ึ เพื้อ�ื การศีึกษาคู่น้ คู่วา้
ธรรมืะ เพื้อ�ื ปฏิบิ ุตั ธิ รรมืะใหเ้ ปน็ ตวั อยา� งแกผ� ู้อ่้ น�ื ตอ� ไป มืชี ้าวพื้ทุ ธทเี� ปน็ คู่นไทยเขา้ มืาปฏิบิ ุตั ธิ รรมื
มืีช้าวต�างประเทศีเข้ามืาศีึกษาธรรมืะกับุท�าน ต�อมืาท�านพืุ้ทธทาส่ได้มืาส่ร้างส่วนโมืกข์-ไช้ยา
ขึน� อันเนือ� งมืาจัากทา� นไดเ้ ทศีน์และพื้กั คู่า้ งที�วัดช้ยารามืเปน็ ประจัำ จังึ ดำรทิ ี�จัะส่ร้าง “ส่โมืส่ร
ธรรมืทาน” คู่รงั� หนงึ� ทา� นออกหาไมืใ้ นปา่ และมืาพื้บุปา่ บุรเิ วณนที� เี� รยี กวา� “ดา� นนำ� ไหล” ซึ่ง�ึ ใน
ขณะน�ันมืีส่ัตว์ป่าชุ้กชุ้มืมืาก ท�านจัึงได้ส่ร้างส่วนโมืกขพื้ลารามื (ส่วนโมืกข์-ไช้ยา) ข�ึนอีก
แหง� หนง�ึ และไดย้ า้ ยมืาอยท�่ นี� เ�ี ปน็ การถาวร ทา� นไดจ้ ัดทะเบุยี นเปน็ วดั ใช้ช้ ้อ�ื วา� “วดั ธารนำ� ไหล”
แต�ช้าวบุ้านเรียกกันเองว�า “วัดเขาพืุ้ทธทอง” ตามืช้ื�อภั่เขากลางวัดเดิมืที�ท�านต้องการให้
ส่วนโมืกขพื้ลารามื (ส่วนโมืกข-์ ไช้ยา) เปน็ องคู่ก์ ารอสิ ่ระ ไมืต� อ้ งทำตามืระเบุยี บุของวดั ดา้ นหนา้
ใช้้เป็นวัดด้านหลังเป็นวนโมืกขพื้ลารามื (ส่วนโมืกข์-ไช้ยา) แยกกันทางกฎิหมืายแต�ต�อมืา
ภัายหลังได้ยกให้เป็นของวัดธารน�ำไหลทั�งหมืดภัายในส่วนโมืกขพื้ลารามื (ส่วนโมืกข์-ไช้ยา)
ท�านพืุ้ทธทาส่ได้ส่ร้างส่�ิงก�อส่ร้างส่ำคู่ัญ ๆ ต�าง ๆ มืากมืาย โดยมืีกำลังส่นับุส่นุนในการส่ร้าง
ทั�งจัากพื้ระภัิกษุและส่ามืเณร ตลอดถึงฆราวาส่ ส่ิ�งก�อส่ร้างที�ส่ำคู่ัญ ได้แก� โรงมืหรส่พื้ทาง
วญิ ญาณ, กฎุ ิทิ มี� ืลี กั ษณะเปน็ เรอื ลำใหญแ� ละเลก็ ๒ ลำ ซึ่ง�ึ ใช้เ้ ปน็ หอ้ งประช้มุ ื และเปน็ ทพี� ื้กั ของ
พื้ระคู่ันตุกะผู้่้มืาเยือน ตลอดถึงฆราวาส่ช้าย และเป็นที�เก็บุน�ำฝันด้วย, ร่ปปั�นและภัาพื้ปั�น
พื้ทุ ธประวตั ,ิ ร่ปปั�นอวโลกเิ ตศีวร, อุโบุส่ถแบุบุส่วนโมืกข์, ลานหินโคู่้งใช้ฟ้ ูงั เทศีน ์ ถวายอาหาร
พื้ระภัิกษุส่ามืเณรและใช้้ส่ถานที�แหง� นี�ส่าธติ วา� ส่มืยั พื้ทุ ธกาลพื้ระพืุ้ทธองคู่แ์ ละส่าวกประพื้ฤติ
คมู่ อื นักเรยี น โครงกาศรีลสธง่ รเสรมรนิม�ำคกณุ �รธศรึกรษม� 57
ปฏิิบุัตินอย�างไร, โรงเรียนหินและส่ระนาฬิ่เกร์ ซึ่�ึงถือว�าเป็นอุปกรณ์ของมืหรส่พื้ทางวิญญาณ
และห้องสุ่ขาแบุบุอย�างของส่วนโมืกข์, ศีาลาธรรมืโฆษณ์เป็นส่ถานที�รวบุรวมืผู้ลงานของท�าน
ท�งั หมืด
อุดมืคู่ติของท�านพืุ้ทธทาส่ท�ีหย�ังรากลึกทำให้ท�านส่นใจัใฝั่หาคู่วามืร้่ทางธรรมืะตลอด
เวลาไมืเ� ฉพื้าะแตพ� ื้ระพื้ทุ ธศีาส่นาฝัา่ ยเถรวาทหรอื หนิ ยาน แตค� ู่รอบุคู่ลมุ ืไปถงึ พื้ระพื้ทุ ธศีาส่นา
แบุบุมืหายานและศีาส่นาอื�น ๆ จัากคู่วามืรอบุร่ท้ ี�กว้างขวางและลกึ ซึ่งึ� นีเ� องทำให้ท�านส่ามืารถ
ประยุกต์ วธิ กี ารส่อนและปฏิิบุตั ธิ รรมืะไดอ้ ย�างหลากหลาย ใหค้ ู่นไดเ้ ลอื กปฏิบิ ุัติให้ส่อดคู่ล้อง
กับุพื้ื�นคู่วามืร้่และอุปนิส่ัยของตนได้ โดยไมื�จัำกัดช้นช้ั�นเช้ื�อช้าติและศีาส่นา เพื้ราะท�าน
เช้อ�ื วา� มืนษุ ยท์ กุ คู่นกค็ ู่อื เพื้อื� นรว� มื เกดิ แก � เจับ็ ุ ตาย ดว้ ยกนั หมืดทงั� ส่นิ� และหวั ใจัของทกุ ศีาส่นา
ก็เหมือื นกนั หมืดคู่อื ตอ้ งการให้คู่นพื้น้ จัากคู่วามืทกุ ข ์ ทา� นจังึ ไดต้ ง�ั ปณิธานในช้วี ติ ไว ้ ๓ ขอ้ คู่ือ
๑. ใหพ้ ื้ทุ ธศีาส่นกิ ช้นหรอื ศีาส่นกิ แหง� ศีาส่นาใดกต็ ามื เขา้ ถงึ คู่วามืหมืายอนั ลกึ ซึ่งึ� ทสี� ่ดุ
แหง� ศีาส่นาของตน
๒. ทำคู่วามืเขา้ ใจัอันดีระหว�างศีาส่นา
๓. ดึงเพื้อ�ื นมืนษุ ยใ์ ห้ออกมืาเส่ียจัากวัตถนุ ยิ มื
แมื้ในคู่วามืพื้ยายามืท�ีจัะทำตามืปณิธานน�ีจัะทำให้บุางคู่นไมื�เข้าใจัท�าน ไมื�ช้อบุท�าน
ด�าว�าท�านหาว�าท�านจัาบุจั้วงพื้ระพืุ้ทธศีาส่นา เป็นเดียรถีย์ เป็นคู่อมืมืิวนิส่ต์ หรือรับุจั้างจัาก
คู่นคู่ริส่ต์ มืาทำลายล้างพื้ระพืุ้ทธศีาส่นาก็ตามื แต�ท�านกลับุรับุฟูังคู่ำวิจัารณ์เหล�าน�ีด้วย
ใจัเป็นกลาง ถือเป็นการแลกเปลี�ยนทางคู่วามืคู่ิดในเร�ืองเนื�อหาและหลักการมืากกว�าที�จัะก�อ
คู่วามืขดั แยง้ ส่ว� นตวั เพื้ราะทา� นมืหี ลกั ในการทำงานวา� “พื้ทุ ธบุตุ รทกุ คู่นไมืม� ืกี งั วลในการรกั ษา
ช้อื� เส่ยี ง มืกี งั วลแตก� ารทำคู่วามืบุรสิ ่ทุ ธเิ์ ทา� นนั� เมือื� ไดท้ ำคู่วามืบุรสิ ่ทุ ธม์ิ ืองเหน็ ช้ดั เจันใจัอยแ�่ ลว้ วา�
น�ีมืันบุริสุ่ทธ์ิ เป็นธรรมืแท้ ใคู่รจัะช้อบุหรือไมื�ช้อบุก็ตามืเราต้องทำด้วยคู่วามืพื้ยายามือย�าง
58 คศลี่มู ธอื รนรักมเนรำ�ยี กน�รโศคกึ รษง�การส่งเสรมิ คณุ ธรรม
ส่ดุ ช้วี ติ จัะมืชี ้อ�ื เส่ยี งหรอื ไมืน� น�ั อยา� นกึ ถงึ เลยเปน็ อนั ขาดจัะกลายเปน็ เศีรา้ หมืองและหลอกลวง
ไปไมื�มืากก็น้อย”.... จันในที�สุ่ดท�านก็ได้รับุการยอมืรับุจัากวงการคู่ณะส่งฆ์ไทย วงการศีึกษา
ของไทยและวงการศีึกษาธรรมืะของโลก ได้รับุการยอมืรับุให้เป็นเส่นาบุดีแห�งกองทัพื้ธรรมื
ในยุคู่หลังก�ึงพืุ้ทธกาลเยี�ยงพื้ระมืหากัส่ส่ปในคู่รั�งส่มืัยพืุ้ทธกาล ท�านพืุ้ทธทาส่ได้มืรณภัาพื้
โดยส่งบุ ณ ส่วนโมืกขพื้ลารามื เวลา ๑๑.๒๐ น. ของวนั ศีกุ รท์ ี � ๘ กรกฎิาคู่มื พื้.ศี. ๒๕๓๖ ส่ิริ
อายไุ ด ้ ๘๗ ปี ๔๒ วัน (๖๗ พื้รรษา)
สมณศกั ดิท์ ไ�่ ดร้ ับ
• ปี ๒๔๘๙ พื้ระคู่ร่อนิ ทปัญญาจัารย์
• ปี ๒๔๙๓ พื้ระราช้าคู่ณะช้ั�นส่ามืัญ ที� พื้ระอริยนันทมืนุ ี
• ปี ๒๕๐๐ พื้ระราช้าคู่ณะช้�ันราช้ ที � พื้ระราช้ช้ัยกวี
• ปี ๒๕๑๔ พื้ระราช้าคู่ณะช้น�ั เทพื้ ท�ี พื้ระเทพื้วิสุ่ทธเิ มืธี
• ป ี ๒๕๒๐ พื้ระราช้าคู่ณะช้ั�นธรรมื ที � พื้ระธรรมืโกศีาจัารย์
“อยู่โดยท�เ่ ราไม่ต์อ้ งมค่ วามรสู้ ึกว่า
เราด่ เดน่ ดัง อะไรเพย่ งแต์ร่ สู้ กึ ว่า
เราเปน็ ผู้ม่ประโยช้นส์ งู สดุ คนหนึ�ง นน�ั ถูกต์อ้ ง
แลัะเปน็ สขุ แท้”
------------------------------
พระธีรรมโกศาจารย์ (เงอ�่ ม อินทฺ ปญฺโญ)
เก่ยรต์คิ ณุ ท�ไ่ ด้รับ
• พื้ทุ ธศีาส่ตรดษุ ฎิีบุัณฑติ กิตตมิ ืศีกั ด ิ์ มืหาจัุฬาลงกรณราช้วทิ ยาลัย ปี ๒๕๒๒
• อกั ษรศีาส่ตรดษุ ฎิบี ุณั ฑติ กติ ตมิ ืศีกั ด ิ์ ส่าขาปรชั ้ญาและศีาส่นา มืหาวทิ ยาลยั ศีลิ ปากร
• ปี ๒๕๒๘
ปรชั ้ญาดษุ ฎิบี ุณั ฑติ กติ ตมิ ืศีกั ด ์ิส่าขา วชิ ้าศีกึ ษาศีาส่ตร ์มืหาวทิ ยาลยั รามืคู่ำแหง ป ี๒๕๒๘
• ศีลิ ปศีาส่ตรดษุ ฎิบี ุณั ฑติ กติ ตมิ ืศีกั ด ์ิ ส่าขาปรชั ้ญา มืหาวทิ ยาลยั ส่งขลานคู่รนิ ทร ์ ป ี ๒๕๒๙
• อกั ษรศีาส่ตรดษุ ฎิบี ุณั ฑติ กติ ตมิ ืศีกั ด ์ิ ส่าขาปรชั ้ญา จัฬุ าลงกรณม์ ืหาวทิ ยาลยั ป ี ๒๕๓๐
คมู่ อื นกั เรยี น โครงกาศรีลสธง่ รเสรมรนมิ ำ�คกุณ�รธศรึกรษม� 59
• การศีกึ ษาดษุ ฎิบี ุณั ฑติ กติ ตมิ ืศีกั ด ์ิ ส่าขาพื้ฒั นศีกึ ษาศีาส่ตร ์ มืหาวทิ ยาลยั ศีรนี คู่รนิ ทร
• วิโรฒ ปี ๒๕๓๒
ศีลิ ปศีาส่ตรดุษฎิบี ุัณฑิตกติ ตมิ ืศีักดิ ์ มืหาวทิ ยาลยั ธรรมืศีาส่ตร ์ ป ี ๒๕๓๖
“ความผดิ กเ็ ปน็ ครู ความถูกกเ็ ปน็ ครู
มันสอนให้เรอ�่ ย”
------------------------------
พระธีรรมโกศาจารย์ (เงอ่� ม อนิ ฺทปญโฺ ญ)
ผลังานเดน่
ส่ำหรับุผู้ลงานเด�นของท�านพืุ้ทธทาส่ภัิกขุคู่ืองานหนังส่ือธรรมืะต�าง ๆ อาทิ หนังส่ือ
พืุ้ทธธรรมื ตามืรอยพื้ระอรหันต์ และคู่่�มืือมืนุษย์ รวมืถึงผู้ลงานอื�น ๆ อีกมืากมืาย ซึ่�ึงล้วน
เป็นประโยช้น์ต�อช้นรุ�นหลังในการศีกึ ษาศีาส่นาพื้ทุ ธเป็นอยา� งยิ�ง นอกจัากน�ยี ังมืผี ู้ลงานอน�ื ๆ
อีกมืากมืาย ดงั นี�
๑. การจััดตัง� ส่ถานปฏิิบุตั ิธรรมื ส่วนโมืกขพื้ลารามืและส่วนโมืกข์นานาช้าติ
๒. ร�วมืกับุคู่ณะธรรมืทาน ออกหนังส่ือพื้ิมืพื้์พืุ้ทธส่าส่นา ซึ่ึ�งนับุเป็นหนังส่ือพื้ิมืพื้์
ทางพื้ระพืุ้ทธศีาส่นา ฉบุบั ุแรกของไทย โดยเริม� ืตพี ื้มิ ืพื้ต์ ั�งแตเ� ดือนพื้ฤษภัาคู่มื ๒๕๗๖
๓. การพื้ิมืพื้์หนังส่ือชุ้ดธรรมืโฆษณ์ ซึ่�ึงเป็นหนังส่ือที�รวบุรวมืปาฐกถาธรรมื ที�ท�าน
แส่ดงไวใ้ นวาระตา� ง ๆ และงานหนงั ส่อื เล�มือน�ื ๆ ของทา� น
๔. การปาฐกถาธรรมืของท�าน กระตุ้นให้เกิดการวิพื้ากษ์วิจัารณ์เรื�องการตีคู่วามื
ของพื้ทุ ธศีาส่นา ทำให้ผู้ค้่ ู่นกลับุมืาส่นใจัธรรมืะกันอย�างลึกซึ่ึง� มืากขึ�น
๕. งานแปลจัากภัาษาอังกฤษ ๒ เล�มื คู่ือ ส่่ตรของเว�ยหล�างและคู่ำส่อนของฮวงโป
อนั เปน็ พื้ระส่่ตรท�สี ่ำคู่ัญของพืุ้ทธศีาส่นานกิ ายเซึ่น
พระธีรรมโกศาจารย์ (เง่�อม อินทปญั โญ) กบั ดา้ นการศกึ ษา
พืุ้ทธทาส่ภัิกขุ ได้กล�าวถึงการศีึกษาและคู่วามืหมืายของการศีึกษาไว้ว�า “การศีึกษา”
ที�แท้จัริงมืีลักษณะหรือมืีคู่วามืหมืายเป็นพื้ิเศีษอย�่ คู่ือต้องด่ออกมืาจัากข้างในแล้วแก้ปัญหา
60 ศคีล่มู ธือรนรกั มเนรำ�ยี กน�รโศคึกรษง�การส่งเสริมคณุ ธรรม
ขา้ งนอก คู่ำวา� ศีกึ ษา หรอื ส่กิ ขา รวมืคู่วามืหมืายแลว้ ทา� นกลา� วคู่อื การดต่ วั เอง เหน็ ตวั เอง รจ้่ ักั
ตวั เอง จังึ จัะเรยี กวา� ส่กิ ขา คู่ำวา� ศีกึ ษาในภัาษาไทยอาจัจัะแคู่บุไป ภัาษาบุาลวี า� ส่กิ ขฺ า ในภัาษา
ส่นั ส่กฤตเรียกวา� ศีึกษา คู่ำ ๓ คู่ำ น�แี มื้จัะต�างกนั โดยเส่ยี หรอื โดยพื้ยญั ช้นะก็เปน็ คู่ำเดียวกัน
คู่ำวา� ส่ิกขฺ า ในภัาษาบุาลี หมืายถึงการประพื้ฤติปฏิิบุัติ กระทำเพื้ื�อให้ดบั ุทกุ ข์ส่ิ�นเช้งิ รวมืถึง
คู่วามืร่้ด้วย เพื้ราะฉะนั�นคู่วามืร้่กับุการปฏิิบุัติต้องไปด้วยกัน ไมื�แยกกัน มืีคู่วามืมืุ�งหมืายคู่ือ
การดบั ุทุกข์ ถ้าจัะกลา� วตามืภัาษาบุาลี คู่ำวา� ส่ิกขา-ส่ิกขา มืาจัากคู่ำว�า ส่ะ แปลว�าเอง อกิ ขะ
แปลวา� ด่-เหน็ ส่ะ+อกิ ขะ รวมืกนั เปน็ ส่กิ ขะ คู่ือ ส่ิกขา แปลวา� ผู้ด้่ ่เอง เหน็ เอง คู่ือเหน็ ภัายใน
ใหท้ ว�ั พื้ร้อมื
พืุ้ทธทาส่ภัิกขุได้ให้คู่วามืหมืายคู่ำว�า คู่ร่ ว�า ตรงกับุคู่ำว�าคู่รุแปลว�าหนัก หมืายถึง
ผู้่้ที�ทุกคู่นจัะต้องส่นใจัด้วยคู่วามืเคู่ารพื้ บุุคู่คู่ลที�ทุกคู่นต้องให้คู่วามืเคู่ารพื้และท�านกล�าวว�า
ยังมืีนักภัาษาศีาส่ตร์ได้ให้คู่วามืหมืายว�า เป่ดประต่ กิริยาท�ีเป่ดประต่เรียกว�าคู่ร่ จัึงบุัญญัติ
ใหมื�ว�า คู่ร่ คู่ือผู้้่เป่ดประต่ หมืายถึง เป่ดประต่ฝั่ายจัิตใจัฝั่ายวิญญาณ จัึงมืีคู่วามืหมืาย
เป็นผู้้่ปลดปล�อยโดยอรรถ คู่ร่ คู่ือผู้้่แส่ดงโลกใหมื�แก�กุลบุุตร โดยอุดมืคู่ติ คู่ร่เป็นดวงประทีป
ของโลก การส่อนเปน็ หน้าท�ขี องคู่ร ่
พืุ้ทธทาส่ภัิกขุ เห็นว�า “คู่ร่ท�ีแท้จัริงเป็นป่ช้นียบุุคู่คู่ล ด้วยการนำทางจัิตวิญญาณ
เปด่ ประต่คูุ่กแห�งอวิช้ช้า ใหส้ ่ัตว์ออกมืาเส่ียจัากคู่วามืโง�เขลา ทำงานเพื้อ�ื ช้�วยโลก เพื้�ือยกโลก
เพื้ื�อส่รา้ งโลก ไมืไ� ด้ทำงานเพื้�อื เงินเดอื นจัึงเป็นคู่ร ่ ซึ่ึง� การเป็นคู่ร่หรือผู้้ส่ ่อนไมืเ� พื้ยี งแตห� มืายถึง
ผู้้่ท�ีมืีอาช้ีพื้เป็นคู่ร่เท�าน�ัน แต�ทุกคู่นส่ามืารถเป็นคู่ร่ได้ ซึ่ึ�งคู่ร่ท�ีใกล้ช้ิดกับุเรามืากท�ีสุ่ดก็คู่ือ
พื้�อแมื� พื้�อแมื�ก็เป็นพื้ระพื้รหมืของล่ก เป็นอาจัารย์คู่นแรกของล่กเป็นพื้ระอรหันต์ของล่ก
พื้�อแมื�จัึงเป็นคู่ร่ท�ีมืีอิทธิพื้ลต�อคู่นทุกคู่น หรือผู้่้เรียนทุกคู่น หากผู้่้เรียนเป็นคู่นไมื�ด�ือ เช้ื�อฟูัง
พื้�อแมืก� ็ส่ามืารถบุรรลุผู้ลส่่งสุ่ดได้
พืุ้ทธทาส่ภัิกขุ เรียกผู้่้ส่อนว�า “คู่ร่” ซึ่�ึงคู่ำว�าคู่ร่เป็นคู่ำท�ีส่�ือคู่วามืถึงผู้้่ประเส่ริฐ
เปน็ คู่ำทางพืุ้ทธศีาส่นาทีส� ่อื� ถงึ ป่ช้นยี บุุคู่คู่ลที�คู่วรแกก� ารกราบุไหว้หรอื บุช่ ้า คู่ำว�าคู่ร ่ เปน็ การ
ส่อื� ถงึ การมืวี ชิ ้าและคู่วามืคู่วามืประพื้ฤตทิ ด�ี งี ามืคู่วบุคู่ก�่ นั เรยี กวา� มืคี ู่วามืคู่วามืทัง� ทางกายและ
จัิตใจั ผู้่้ส่อนในทรรศีนะของพืุ้ทธทาส่จัึงเป็นไปได้ทุกคู่นโดยเฉพื้าะพื้�อแมื� ซึ่�ึงพืุ้ทธทาส่
ท�านเห็นว�าเป็นบุุคู่คู่ลท�ีส่ามืารถส่อนได้ดีกว�าผู้่้อ�ืนเพื้ราะอย่�ใกล้ช้ิดตลอดเวลา และมืีเวลา
อย่ร� �วมืกันมืากกวา� ผู้้ส่ ่อนในโรงเรยี น
คู่มอื นกั เรียน โครงกาศรีลสธ่งรเสรมรนิม�ำคกุณ�รธศรึกรษม� 61
พื้ทุ ธทาส่ภักิ ข ุ ไดก้ ลา� วถงึ การเรยี นการส่อนวา� การส่อนกต็ อ้ งเปน็ ไปตามืหลกั ไตรส่กิ ขา
ส่ิ�งท�ีได้คู่ือการส่ิ�นราคู่ะ โทส่ะ และโมืหะ เป็นการรับุปริญญา ปริญญาที�แท้จัริงเป็นไปเพื้ื�อ
การดบั ุทุกข์อย�างเดียว หากไมืเ� ป็นไปเพื้�อื การดับุทุกข์กไ็ มื�ช้อื� วา� เป็นการศีกึ ษาและยงิ� การเรยี น
การส่อนท�ีผู้้่ส่อนไมื�ได้มืีส่ิ�งแปลกใหมื�ในการส่อนก็ย�ิงเป็นส่�ิงท�ีก�อให้เกิดคู่วามืเบุื�อหน�ายต�อ
การเรยี นการส่อนระหวา� งผู้เ้่ รยี นกบั ุผู้ส้่ ่อนดว้ ย คู่รอ่ าจัารยส์ ่อนอะไรกต็ ามืใหร้ ว้่ า� นเี� ปน็ ของใหมื �
ไมื�เคู่ยได้ยินมืาก�อน ถ้าเรียกคู่วามืส่นใจัในคู่วามืเป็นของแปลกของใหมื�น�าอัศีจัรรย์ได้ละก็จัะ
ประส่บุส่ำเร็จัในการส่อนผู้้่เรียนก็ส่นุก การศีึกษาก็เป็นส่ิ�งท�ีน�าส่นใจั การเรียนการส่อนจัึง
จัะประส่บุผู้ลส่ำเร็จัได้อย�างลุล�วง ไมื�เพื้ียงแต�ผู้่้เรียนเท�าน�ันท�ีจัะได้ประโยช้น์ ผู้้่ส่อนก็จัะต้อง
ศีกึ ษาคู่น้ คู่วา้ ขณะเดยี วกนั กต็ อ้ งมืกี ารปฏิบิ ุตั เิ พื้อื� เปน็ แบุบุอยา� งแกผ� ู้เ้่ รยี นดว้ ย เพื้อื� นอ้ มืศีรทั ธา
ใหเ้ กดิ ต�อผู้เ้่ รียน กอ� ให้การเรยี นการส่อนทอี� ำนวยประโยช้น์ทง�ั ผู้่้เรยี นและผู้้่ส่อนทั�งในปจั ัจัุบุนั
และภัายภัาคู่หน้าต�อไปด้วย การเรียนการส่อนพืุ้ทธทาส่ภัิกขุเห็นว�าต้องเป็นไปตามืส่ภัาพื้
ธรรมืช้าติซึ่�ึงเกิดจัากการร�วมืมืือกันระหว�างกันคู่ร่กับุนักเรียนจัึงจัะส่ามืารถทำให้การเรียน
เกิดประโยช้น์ส่่งสุ่ดและต้องส่อนส่ิ�งท�ีผู้้่เรียนไมื�เคู่ยร่้ไมื�เคู่ยได้รับุฟูังหรือได้ยินมืาก�อน
ก็จัะเป็นการเรา้ ให้ผู้่เ้ รียนส่นใจัอยากจัะร่้ อยากจัะเรียนมืากขน�ึ
พื้ทุ ธทาส่ภักิ ขุ ได้กล�าวเปรียบุการศีึกษาหรอื ช้ีวิตของคู่นไวเ้ หมือื นกบั ุวัวไว้ว�า ช้วี ติ ต้อง
เทียมืด้วยวัวส่องตัวคู่ือตัวหน�ึงร่้ตัวเป็น Spiritual Enlightenment และอีกตัวหน�ึงคู่ือกำลัง
เปน็ การทำมืาหากนิ การใช้เ้ ทคู่โนโลยแี ละช้วี ติ ของคู่นกไ็ มืค� ู่วรทจี� ัะเอาเฉพื้าะอยา� งใดอยา� งหนง�ึ
คู่วรทีจ� ัะมืีช้วี ติ ท�บี ุรรลุ มืรรคู่ ผู้ล นิพื้พื้าน
ดังนั�นการจััดการศีึกษาจัะต้องมืีทั�งการส่อนวิช้าช้ีพื้และศีีลธรรมืให้เป็นไปคู่วบุคู่�่กัน
ทง�ิ หรอื เอาอยา� งหนึง� อยา� งใดไมืไ� ด ้ ซึ่งึ� การศีกึ ษาทผี� ู้า� นมืานนั� ไดล้ ะทงิ� หรอื ใหค้ ู่วามืส่ำคู่ญั ในการ
ทำมืาหากินมืากกว�าการให้คู่วามืส่ำคู่ัญกับุการจััดการศีึกษาภัายในคู่ือเรื�องของช้ีวิตหรือจัิตใจั
ของคู่น ดังนั�นการจััดการศีึกษาที�เป็นไปอย�างด้านเดียวจัะเป็นการศีึกษาที�ไมื�ได้เป็นไปเพื้ื�อ
การส่ิ�นทุกข์ หรือการแก้ปัญหาได้อย�างลุล�วง กลับุยิ�งเป็นการทำให้บุุคู่คู่ลไปยึดมืั�น ถือมืั�นกับุ
กิเลส่ หรือเป็นการมืุ�งการตอบุส่นองคู่วามืต้องการของตนอย�างเดียว โดยขาดจัิตส่ำนึก
เพื้�ือส่ังคู่มื โดยขาดการพื้ยามืที�จัะเรียนร้่ถึงคู่วามืเป็นมืนุษย์ที�ประเส่ริฐว�าส่ามืารถฝัึกฝันและ
อบุรมืตนได้เป็นยงิ� กวา� ทมี� ืนุษย์คู่ดิ ได้อกี คู่ือเป็นพื้ระอรหันต์
62 ศคีลู่มธอื รนรักมเนรำ�ยี กน�รโศคึกรษง�การส่งเสริมคณุ ธรรม
คต์ธิ ีรรมของพระธีรรมโกศาจารย์ (เง่อ� ม อนิ ทปัญโญ)
• “การทำงานเพื้อื� เงนิ นน�ั ตอ้ งรอจันกวา� จัะไดเ้ งนิ เส่ยี กอ� น จังึ จัะรส้่ ่กึ พื้อใจั ถา้ ทำงาน
เพื้�อื งาน พื้อลงมืือทำกพ็ ื้อใจัแล้วและเป็นสุ่ขทันที ส่ว� นเงินนั�น ก็ไมื�ไปไหนเส่ีย”
• “ช้วี ติ เรากเ็ หมืือนกับุตุม� ืนำ� ส่ามืารถจัะเตมิ ืนำ� ใหมื� ๆ ลงไปได้ ถา้ น�ำเกา� มืันส่กปรก
ไมื�ด ี ก็เทออกเส่ยี หรือไขออกเส่ยี แล้วเตมิ ืน�ำใหมื� ๆ ที�ดลี งไปกเ็ ป็นตุ�มืน�ำทีม� ืนี ำ� ด ี ๆ”
• “คู่นฉลาดไมื�ใช้�แคู่พ� ื้ด่ ฉลาดเท�าน�นั ตอ้ งรจ่้ ักั นิง� อย�างมืีส่ตใิ ห้เปน็ ด้วย ตอ้ งร่้ในส่ิง� ที�
ไมื�คู่วรพื้่ด ใหม้ ืากยิ�งกวา� ส่ิ�งทีค� ู่วรพื้่ด”
• “ปัญญาเปรียบุเหมืือนกับุคู่วามืคู่มื ส่มืาธิเปรียบุเหมืือนกับุน�ำหนักหรือกำลัง
ถ้ามืแี ตค� ู่วามืคู่มืไมื�มืีกำลังหรือนำ� หนกั มืันก็ตดั อะไรไมืเ� ขา้ ”
• “ไมื�ต้องอาลัยอดีต ไมื�ต้องพื้ะวงอนาคู่ต ขอแต�ให้ทำหน้าที�ของตนอย�างถ่กต้อง
ในปัจัจัุบุนั ”
• “ช้ีวติ ที�ดที ี�สุ่ดคู่ือ ส่งบุ เยน็ และเปน็ ประโยช้น์”
ค่มู ือนกั เรยี น โครงกาศรีลสธ่งรเสรมรนมิ ำ�คกุณ�รธศรึกรษม� 63
พระพรหมมังื่คลาจารย์์ (ปญั ญานฺันฺทภิกิ ขุ)ุ
“พ่อแม่ เป็นครคู นแรกของลัูก ลัูกได้อะไร ๆ จากพ่อแมม่ ากท�่สุด
ผู้ใดท่ก� ำาลัังเต์รย่ มเพอ่� เปน็ พอ่ แมข่ องคน พึงทาำ ต์นให้เป็น
พ่อแม่ท่�ด่ ทาำ หนา้ ท่ข� องต์นให้เรย่ บรอ้ ย ทาำ ต์นเป็นเย�ย่ งอยา่ ง
แก่ลัูกจริง ๆ ทา่ นทจ่� ะเป็นพอ่ แม่ท้งั หลัาย
จงเลัิกการต์ามใจต์นเองใหห้ มด”
------------------------------
พระพรหมมงั คลัาจารย์ (ปัญญานนั ทภกิ ขุ)
64 คศลีู่มธอื รนรักมเนร�ำียกน�รโศคกึ รษง�การส่งเสรมิ คุณธรรม
พื้ระพื้รหมืมืงั คู่ลาจัารย ์ หรอื หลวงพื้อ� ปญั ญานนั ทภักิ ข ุ เจัา้ อาวาส่วดั ช้ลประทานรงั ส่ฤษฏิ์
เกดิ เมือ�ื วนั ท �ี ๑๑ พื้ฤษภัาคู่มื ๒๔๕๔ (ตรงกบั ุรชั ้กาลท ี� ๖) ตลอดช้วี ติ ส่มืณเพื้ศี หลวงพื้อ� ปญั ญา
ส่อนให้เข้าถึงถึงธรรมืโดยใช้้ปัญญาพื้ิจัารณา และเทศีนาต�อต้านมืารร้ายที�หากินกับุศีาส่นา
โดยใช้พ้ ื้ธิ กี รรมืตา� ง ๆ เพื้อื� ดงึ ดด่ คู่นเขา้ วดั เพื้ราะเปน็ ส่งิ� ทที� ำใหช้ ้าวพื้ทุ ธส่ว� นใหญง� มืงาย หลงทาง
จันคู่ิดว�าส่ิ�งนั�นเป็นของพืุ้ทธศีาส่นา ด้วยเหตุดังกล�าววัดช้ลประทานฯ จัึงมืีพื้ระพืุ้ทธร่ปเพื้ียง
เพื้อ�ื พื้อเป็นพื้ธิ ี ไมืม� ืีการจัุดธป่ เทียน ไมืใ� หย้ ึดติดกบั ุอามืสิ ่บุ่ช้าตา� ง ๆ ส่ว� นลานธรรมืร่ปวงกลมื
ภัายในวัด มืีต้นแบุบุมืาจัากส่วนโมืกขพื้ลารามื อ.ไช้ยา สุ่ราษฏิร์ธานีของท�านพืุ้ทธทาส่ ที�ให้
การแส่ดงธรรมืภัายในวัดเป็นแบุบุเรียบุง�ายท�ามืกลางธรรมืช้าติ เช้�นเดียวกับุส่มืัยพืุ้ทธกาล
เปน็ การประหยดั คู่า� ใช้จ้ ัา� ยในการส่รา้ งศีาลาอาคู่ารตา� ง ๆ และภัายในวดั ช้ลประทานจัะมือี าคู่าร
เท�าทจ�ี ัำเปน็ แก�ศีาส่นกิจัเท�านน�ั
ประวัต์ิ
พื้ระพื้รหมืังคู่ลาจัารย์ หรือทีร� จ่้ ัักกนั ดที ัว� ไปคู่ือ หลวงพื้�อปญั ญานนั ทภักิ ขุ ถือกำเนดิ ท �ี
ต.คู่ห่ าส่วรรคู่ ์ อ.เมือื งพื้ทั ลงุ จั.พื้ทั ลงุ เมือ�ื วนั พื้ฤหสั ่บุดที ี� ๑๑ พื้ฤษภัาคู่มื พื้.ศี. ๒๔๕๔ เดมิ ืมืนี ามืวา�
ปน�ั เส่นห� เ์ จัรญิ หลงั ใช้ช้ ้วี ติ ฆราวาส่จันมือี ายไุ ด ้ ๑๘ ป ี ไดบ้ ุรรพื้ช้าเปน็ ส่ามืเณรทวี� ดั อปุ นนั ทนารามื
จั.ระนอง โดยมืพี ื้ระระณังคู่มืนุ ีเป็นพื้ระอุปัช้ฌัาย์ เมืือ� อายคุ ู่รบุ ๒๐ ปบี ุรบิ ุ่รณ์จังึ ได้อุปส่มืบุท
เป็นพื้ระภัิกษุทวี� ัดนางลาด อ.เมือื ง จั.พื้ัทลุง เมืือ� ป ี พื้.ศี. ๒๔๗๔
หลงั จัากอุปส่มืบุทไดไ้ มืน� าน ได้เดนิ ทางไปศีกึ ษาหาหลักธรรมืในบุวรพื้ทุ ธศีาส่นาหลาย
จังั หวดั ทม�ี ืสี ่ำนักเรยี นธรรมืะ เช้�น นคู่รศีรธี รรมืราช้ ส่งขลา และกรุงเทพื้มืหานคู่ร จันหลวงพื้�อ
ปัญญานันทภัิกขสุ ่ามืารถส่อบุไดน้ กั ธรรมืช้ั�นตรีเป็นที� ๑ ของส่งั ฆมืณฑลภัเ่ ก็ต ส่ามืารถส่อบุได้
นกั ธรรมืช้นั� โท และเอกในปถี ดั มืาท ี� จั.นคู่รศีรธี รรมืราช้ จัากนนั� ทา� นไดเ้ ดนิ ทางไปศีกึ ษาตอ� ดา้ น
ภัาษาบุาลจี ันส่ามืารถส่อบุเปรยี ญธรรมื ๔ ประโยคู่ ทส�ี ่ำนกั เรยี นวดั ส่ามืพื้ระยา กรงุ เทพื้มืหานคู่ร
แตเ� นอ�ื งจัากเกดิ ส่งคู่รามืโลกคู่รง�ั ท �ี ๒ ทำใหห้ ลวงพื้อ� ตอ้ งหยดุ การศีกึ ษาไวเ้ พื้ยี งเทา� นน�ั แลว้ เดนิ ทาง
กลับุพื้ัทลุงภั่มืิลำเนาเดิมืและได้เร�ิมืแส่ดงธรรมืในพื้ื�นที�ต�าง ๆ ของภัาคู่ใต้ รวมืทั�งเดินทางไป
จัำพื้รรษาทวี� ดั ส่ตี วนารามืและวดั ปน�่ บุงั อร รฐั ปนี งั ประเทศีมืาเลเซึ่ยี ในระหวา� งทจี� ัำพื้รรษาอยน�่ �ี
ก็ได้ศีึกษาทั�งภัาษาอังกฤษและภัาษาจัีน เพื้�ือเป็นพื้�ืนฐานในการเผู้ยแพื้ร�ธรรมืของพื้ระส่ัมืมืา
ส่มั ืพื้ทุ ธเจั้าต�อไป
ปี พื้.ศี. ๒๔๗๕ หลวงพื้�อมืีโอกาส่ร�วมืเดินทางไปประเทศีพื้มื�ากับุพื้ระโลกนาถช้าว
อติ าลสี ่หายธรรมื รว� มืเดนิ ทางแส่วงบุญุ ไปประเทศีอนิ เดยี และทว�ั โลกโดยผู้า� นทางประเทศีพื้มืา�
คมู่ อื นักเรยี น โครงกาศรลีสธง่ รเสรมรนิมำ�คกุณ�รธศรึกรษม� 65
ด้วยเท้าเปลา� เพื้�อื เปน็ พืุ้ทธบุ่ช้า แต�เมืื�อเดนิ ทางถงึ ประเทศีพื้มื�าก็ต้องเดินทางกลบั ุ
ระหวา� งป ี พื้.ศี. ๒๔๗๕-๒๔๗๖ หลวงพื้อ� ไดม้ ืโี อกาส่เดนิ ทางไปเผู้ยแพื้รพ� ื้ระพื้ทุ ธศีาส่นา
ในตา� งประเทศีหลายประเทศี จันหลวงพื้อ� ไดช้ ้อ�ื วา� เปน็ พื้ระส่งฆร์ ป่ แรกของไทยทไ�ี ดเ้ ดนิ ทางไป
ประกาศีธรรมืในภัาคู่พื้นื� ยุโรป
ป ี พื้.ศี. ๒๔๗๗ หลวงพื้อ� ไดเ้ ดนิ ทางไปจัำพื้รรษากบั ุพื้ระธรรมืโกศีาจัารย ์ (พื้ทุ ธทาส่ภักิ ข)ุ
ทส�ี ่วนโมืกขพื้ลารามื อ.ไช้ยา จั.ส่รุ าษฎิรธ์ าน ี และรว� มืเปน็ ส่หายธรรมืดำเนนิ การเผู้ยแพื้รห� ลกั ธรรมื
ทแ�ี ท้จัรงิ ตามืหลกั คู่ำส่อนขององคู่พ์ ื้ระส่มั ืมืาส่ัมืพืุ้ทธเจัา้ ต�งั แต�บุัดน�ันเปน็ ตน้ มืา
ในปี พื้.ศี. ๒๔๙๒ หลวงพื้�อปัญญานันทภัิกขุ ได้รับุอาราธนานิมืนต์ให้ไปจัำพื้รรษาท�ี
วดั อโุ มืงคู่ ์ จั.เช้ยี งใหมื � และไดเ้ รมิ� ืแส่ดงธรรมืในทกุ วนั อาทติ ยแ์ ละวนั พื้ระทพี� ื้ทุ ธนคิ ู่มื จั.เช้ยี งใหมื �
พื้รอ้ มืกนั นหี� ลวงพื้อ� ไดเ้ ขยี นบุทคู่วามืตา� ง ๆ ลงในหนงั ส่อื พื้มิ ืพื้แ์ ละเขยี นหนงั ส่อื ธรรมืะขนึ� จัำนวน
หลายเล�มื นอกจัากนี� หลวงพื้�อได้เดินทางไปประกาศีธรรมืแก�ช้าวบุ้าน ช้าวเขาโดยใช้้รถติด
เคู่รอื� งขยายเส่ยี ง จันช้อื� เส่ยี งของหลวงพื้อ� ดงั กระฉอ� นไปทวั� จั.เช้ยี งใหมื � ในนามื “ภักิ ขปุ ญั ญานนั ทะ”
ในยคุ ู่นเ�ี องทหี� ลวงพื้อ� ไดก้ อ� ตงั� มืล่ นธิ ิ “เมืตตาศีกึ ษา” ทว�ี ดั เจัดยี ห์ ลวง จั.เช้ยี งใหมื � และบุำเพื้ญ็ ศีลี
กิจักรรมืทเี� ป็นประโยช้น์ตอ� ส่ังคู่มือกี มืากมืาย
ในป ี พื้.ศี. ๒๕๐๒ มื.ล.ช้ช่ ้าต ิ กำภั ่ อธบิ ุดกี รมืช้ลประทาน ในส่มืยั นนั� ระหวา� งทไ�ี ปเยอื น
เช้ยี งใหมืม� ืีคู่วามืประทับุใจั ในลีลาการส่อนธรรมืะแนวใหมื�ของหลวงพื้�อ จัึงเกิดคู่วามืศีรัทธา
ปส่าทะในหลวงพื้�อ และในขณะนั�นกรมืช้ลประทานได้ส่ร้างวัดใหมื�ขึ�น ช้ื�อ “วัดช้ลประทาน
รังส่ฤษฎิ์” ที� ต.บุางตลาด อ.ปากเกร็ด จั.นนทบุุรี จัึงได้อาราธนาหลวงพื้�อไปเป็นเจั้าอาวาส่
ตง�ั แต � พื้.ศี. ๒๕๐๓ จันถึงปัจัจับุ ุนั
พื้ระเดช้พื้ระคู่ณุ หลวงพื้อ� พื้ระธรรมืโกศีาจัารย ์ (ปญั ญานนั ทภักิ ข)ุ ไดด้ ำเนนิ การเผู้ยแพื้ร�
พื้ระพื้ทุ ธศีาส่นา โดยวธิ ที ท�ี า� นไดเ้ รม�ิ ืปฏิวิ ตั ริ ป่ แบุบุการเทศีนาแบุบุดงั� เดมิ ืทนี� ง�ั เทศีนาบุนธรรมืาส่น์
ถอื ใบุลาน มืาเปน็ การยนื พื้ด่ ปาฐกถาธรรมืแบุบุพื้ด่ ปากเปลา� ตอ� ส่าธารณช้น พื้รอ้ มืทง�ั ยกตวั อยา� ง
เหตุผู้ลร�วมืส่มืัย ทันต�อเหตุการณ์ เป็นการดึงด่ดประช้าช้นให้หันเข้าหาธรรมืะได้เป็นเป็น
อยา� งมืาก ซึ่ง�ึ ในช้ว� งแรก ๆ ไดร้ บั ุการตอ� ตา้ นอยบ�่ ุา้ ง แตต� อ� มืาภัายหลงั การปาฐกถาธรรมืแบุบุนี�
กลบั ุเปน็ ทยี� อมืรบั ุโดยทว�ั ไปจันถงึ บุดั น ี� เมือ�ื พื้ทุ ธศีาส่นกิ ช้นทราบุขา� ววา� หลวงพื้อ� ปญั ญา นนั ทภักิ ขุ
จัะไปปาฐกถาธรรมืทใี� ดกจ็ ัะตดิ ตามืไปฟูงั กนั เปน็ จัำนวนมืาก จันในทสี� ่ดุ หลวงพื้อ� ไดร้ บั ุอาราธนา
ใหเ้ ปน็ องคู่แ์ ส่ดงปาฐกถาธรรมืในส่ถานทต�ี า� ง ๆ เทศีนาออกอากาศีทง�ั ทางส่ถานวี ทิ ยกุ ระจัายเส่ยี ง
และส่ถานวี ทิ ยุโทรทศั ีนต์ �าง ๆ ดว้ ย
66 ศคลีู่มธอื รนรักมเนร�ำียกน�รโศคึกรษง�การส่งเสริมคณุ ธรรม
นอกจัากน ี� หลวงพื้�อยังไดร้ บั ุอาราธนาไปแส่ดงธรรมืในต�างประเทศี เช้�น ส่หรฐั อเมืริกา
องั กฤษ ออส่เตรเลีย นวิ ซึ่ีแลนด ์ เปน็ ตน้ และยังได้รบั ุเช้ิญเข้าร�วมืประช้มุ ืและกลา� วคู่ำปราศีรัย
ในการประชุ้มืองคู่ก์ รศีาส่นาของโลกเป็นประจัำอีกดว้ ย
โดยทห�ี ลวงพื้อ� ทา� นเปน็ พื้ระมืหาเณรผู้ม้่ ืชี ้อื� เส่ยี งของประเทศีไทย ไดส้ ่รา้ งงานไวม้ ืากมืาย
ทั�งดา้ นศีาส่นาส่ังคู่มืส่งเคู่ราะหต์ ลอดจันงานดา้ นวชิ ้าการ ดังน�นั หลวงพื้อ� จัึงไดร้ ับุการเส่นอช้ือ�
ใหเ้ ปน็ ผู้ไ้่ ดร้ บั ุรางวลั เกยี รตคิ ู่ณุ มืากมืาย และเปน็ ประธานในการดำเนนิ กจิ ักรรมืทงั� ทเี� ปน็ ประโยช้น์
แก�พื้ระพืุ้ทธศีาส่นาและส่ังคู่มื เช้�น ส่นับุส่นุนโคู่รงการเผู้ยแผู้�พื้ระพืุ้ทธศีาส่นาในต�างแดน
เปน็ ประธานจัดั หาทนุ ส่รา้ งตกึ โรงพื้ยาบุาล กรมืช้ลประทาน ๘๐ ป ี (ปญั ญานนั ทะ) และเปน็ ประธาน
ในการดำเนนิ การจััดหาทุนส่ร้างวัดปญั ญานนั ทารามื ซึ่�งึ กำลังดำเนนิ การอย่ � แมื้ว�าคู่ำส่อนของ
หลวงพื้อ� จัะเปน็ คู่ำส่อนทฟ�ี ูงั งา� ยตอ� การเขา้ ใจั แตล� กึ ซึ่งึ� ดว้ ยหลกั ธรรมืและอดุ มืการณอ์ นั หนกั แนน�
ในพื้ระรตั นตรัย หลวงพื้อ� ปญั ญานนั ทภัิกข ุ เป็นหนึ�งในบุรรดาภักิ ษผุ ู้้ม่ ืชี ้�อื เส่ยี ง และเปี�ยมืดว้ ย
คู่ณุ ธรรมืเมืตตาธรรมื ผู้น้่ ำคู่ำส่อนในพื้ระพื้ทุ ธศีาส่นา ซึ่ง�ึ เหมืาะส่มืส่ำหรบั ุช้นทกุ ช้น�ั ทจ�ี ัะเขา้ ถงึ
หลวงพื้�อเป็นพื้ระส่งฆ์ร่ปแรกที�กล้าในการปฏิิร่ปพื้ิธีกรรมืทางศีาส่นาของช้าวไทยท�ีประกอบุ
พื้ธิ กี รรมืหร่หรา ฟูุ่มืเฟู้อย โดยเปลี�ยนเปน็ ประหยัด มืีประโยช้น์และเรยี บุง�าย ดังนน�ั หลวงพื้�อ
จังึ ไดร้ ับุการขนานนามืวา� “ผู้้่ปฏิริ ่ปพื้ิธกี รรมืของช้าวพืุ้ทธไทย”
พื้ระพื้รหมืมืังคู่ลาจัารย ์ หรอื หลวงพื้อ� ปญั ญานนั ทภักิ ข ุ หลวงพื้อ� ปัญญาก็ได้มืรณภัาพื้
ดว้ ยอาการปอดอกั เส่บุและไตวายเฉยี บุพื้ลนั เมือื� วนั ท �ี ๑๐ ตลุ าคู่มื ๒๕๕๐ ส่ริ ริ วมือายไุ ด ้ ๙๗ ปี
สมณะศกั ด์ิท�ไ่ ด้รับ
• รบั ุพื้ระราช้ทานส่มืณศีกั ด ิ์ เปน็ “พื้ระปญั ญานนั ทมืนุ ”ี เมือื� วนั ท �ี ๕ ธนั วาคู่มื พื้.ศี. ๒๔๙๙
• ไดร้ บั ุพื้ระราช้ทานส่มืณศีกั ด ิ์ เปน็ “พื้ระราช้นนั ทมืนุ ”ี เมือ�ื วนั ท �ี ๕ ธนั วาคู่มื พื้.ศี. ๒๕๑๔
• ไดร้ บั ุพื้ระราช้ทานส่มืณศีกั ด ์ิ เปน็ “พื้ระเทพื้วสิ ่ทุ ธเิ มืธ”ี เมือื� วนั ท �ี ๕ ธนั วาคู่มื พื้.ศี. ๒๕๓๐
• ไดร้ บั ุพื้ระราช้ทานเลอ�ื นส่มืณศีกั ด ิ์ เปน็ ท �ี “พื้ระธรรมืโกศีาจัารย”์ เมือ�ื วนั ท �ี ๕ ธนั วาคู่มื
• พื้.ศี. ๒๕๓๗
ไดร้ บั ุพื้ระราช้ทานเลอื� นส่มืณศีกั ดเิ์ ปน็ “พื้ระพื้รหมืมืงั คู่ลาจัารย”์ เมือ�ื วนั ท �ี ๕ ธนั วาคู่มื
พื้.ศี. ๒๕๔๗
งานดา้ นการศึกษา
• พื้.ศี. ๒๕๐๓ เปน็ เจัา้ ส่ำนกั ศีาส่นาศีกึ ษา แผู้นกธรรมืและบุาลวี ดั ช้ลประทานรงั ส่ฤษฏิ์
คูม่ อื นกั เรียน โครงกาศรีลสธ่งรเสรมรนมิ ำ�คกุณ�รธศรึกรษม� 67
• พื้.ศี. ๒๕๑๒ เปน็ ผู้อ่้ ำนวยการโรงเรยี นพื้ทุ ธศีาส่นาวดั อาทติ ย ์ ระดบั ุอนบุ ุาล ประถมื
• มืัธยมืศีกึ ษา
พื้.ศี. ๒๕๒๔ เปน็ ผู้อ่้ ำนวยการจัดั การการอบุรมืพื้ระธรรมืทายาทของวดั ช้ลประทาน
รงั ส่ฤษฏิ ์ เปน็ ผู้อ่้ ำนวยการจัดั การอบุรมืพื้ระนวกะทบ�ี ุวช้ในวดั ช้ลประทานรงั ส่ฤษฏิ์
เกย่ รต์คิ ณุ ท่ไ� ด้รบั
• พื้.ศี. ๒๕๒๐ ไดร้ บั ุรางวลั “ส่งั ขเ์ งนิ ” จัากส่มืาคู่มืนกั ประช้าส่มั ืพื้นั ธแ์ หง� ประเทศีไทย
ในฐานะพื้ระภัิกษผุ ู้้่เผู้ยแผู้ธ� รรมืะและศีลี ธรรมืยอดเยี�ยมืของประเทศีไทย
• พื้.ศี. ๒๕๒๑ ได้รับุรางวลั “นกั พื้่ดดเี ด�น” ประเภัทเผู้ยแผู้�ธรรมื จัากส่มืาคู่มืฝัึกพื้ด่
• แหง� ประเทศีไทย
พื้.ศี.๒๕๒๕ ได้รับุการคู่ัดเลือกให้เป็นบุุคู่คู่ลผู้่้ทำคูุ่ณประโยช้น์ต�อพื้ระศีาส่นา
เนอ�ื งในโอกาส่ส่มืโภัช้กรงุ รตั นโกส่นิ ทร ์ ๒๐๐ ป ี จัากกรมืการศีาส่นา โดยไดร้ บั ุรางวลั
และประกาศีเกยี รตคิ ู่ณุ ๒ รางวลั คู่อื ประเภัท ก.บุคุ ู่คู่ล และประเภัท ข.ส่ือ� ส่าร
มืวลช้น (รายการส่�งเส่รมิ ืธรรมืะทางส่ถานวี ิทยุโทรทัศีน)์
• พื้.ศี. ๒๕๒๔ ได้รับุปริญญาพืุ้ทธศีาส่ตร์ดุษฎิีบุัณฑิตกิตติมืศีักด์ิ ส่าขาคู่รุศีาส่ตร์
• จัากมืหาจัุฬาลงกรณร์ าช้วทิ ยาลัย
พื้.ศี. ๒๕๓๑ ไดร้ ับุปรญิ ญา ปรัช้ญาดุษฎิบี ุณั ฑติ กติ ติมืศีักดิ์ ส่าขาวชิ ้าศีึกษาศีาส่ตร์
• จัากมืหาวทิ ยาลัยรามืคู่ำแหง
พื้.ศี. ๒๕๓๔ ได้รับุปริญญาการศีึกษาดุษฎิีบุัณฑิตกิตติมืศีักดิ์ จัากมืหาวิทยาลัย
• ศีรีนคู่รินทรวิโรจัน์
พื้.ศี. ๒๕๓๖ ได้รับุปริญญาอักษรศีาส่ตร์ดุษฎิีบุัณฑิตกิตติมืศีักดิ์ จัากจัุฬาลงกรณ์
• มืหาวทิ ยาลัย
พื้.ศี. ๒๕๓๖ ไดร้ บั ุปรญิ ญาศีลิ ปศีาส่ตรด์ ษุ ฎิบี ุณั ฑติ กติ ตมิ ืศีกั ด ์ิ (ปรชั ้ญาและศีาส่นา)
• จัากมืหาวิทยาลยั ส่งขลานคู่รนิ ทร์
พื้.ศี. ๒๕๓๗ ได้รับุปริญญาศีิลปศีาส่ตร์ดุษฎิีบุัณฑิตกิตติมืศีักด์ิ จัากมืหาวิทยาลัย
ธรรมืศีาส่ตร์
พื้ระพื้รหมืมืังคู่ลาจัารย์ หรือท�ีช้าวพืุ้ทธร่้จัักกันดีในนามื “หลวงพื้�อปัญญานันทภัิกขุ”
ได้อุทิศีช้ีวิตและร�างกายเป็นพืุ้ทธบุ่ช้า แด�องคู่์พื้ระส่ัมืมืาส่ัมืพืุ้ทธเจั้า พื้ระพืุ้ทธศีาส่นา แมื้ว�า
หลวงพื้�อจัะมืีอายุมืากแล้ว แต�หลวงพื้�อยังคู่งทำงานอย�างหนักและต�อเน�ือง ในการรณรงคู่์ให้
68 คศลีูม่ ธือรนรกั มเนร�ำียกน�รโศคึกรษง�การสง่ เสรมิ คณุ ธรรม
ช้าวพืุ้ทธไทยได้เป็นช้าวพืุ้ทธที�แท้จัริง โดยให้ละทิ�งจัากคู่วามืเช้ื�องมืงาย ตามืหลักคู่ำส่อนของ
องคู่ส์ ่มืเดจ็ ัพื้ระส่มั ืมืาส่มั ืพื้ทุ ธเจัา้ หลวงพื้อ� เนน้ เส่มือในแกน� แทข้ องพื้ระศีาส่นา และคู่วามืเขา้ ใจั
อนั ดรี ะหวา� งศีาส่นาอนื� ๆ ดงั นนั� หลวงพื้อ� จังึ กลา้ พื้ด่ คู่วามืจัรงิ ทกุ กาลเทศีะ และส่นบั ุส่นนุ คู่นดี
ตลอดมืา หลวงพื้อ� จัึงเปน็ ทีย� อมืรบั ุจัากทกุ ช้มุ ืช้น ทั�วทุกมืมุ ืโลกทมี� ืชี ้าวพื้ทุ ธอยอ�่ าศีัย
พระพรหมมงั คลัาจารย์ (ปัญญานนั ทภิกข)ุ กับดา้ นการศกึ ษา
โรงเรียนถือได้ว�าเป็นอีกหนึ�งเวทีจัำลองให้เด็กฝัึกตนเป็นส่มืาช้ิกที�ดีของส่ังคู่มื โดยมืี
บุคุ ู่ลากรทส�ี ่ำคู่ญั คู่อื คู่รอ่ าจัารยม์ ืสี ่ว� นในการพื้ฒั นาเดก็ ใหเ้ ปน็ คู่นดขี องช้าต ิ คู่รจ่ ังึ เปน็ ผู้ท่้ สี� ่งั คู่มื
คู่าดหวงั วา� เปน็ ผู้ท้่ ม�ี ืบี ุทบุาทในการพื้ฒั นาคู่ณุ คู่า� ของมืนษุ ย ์ ทา� นพื้ระพื้รหมืมืงั คู่ลาจัารยไ์ ดก้ ลา� วถงึ
คู่ร่ไว้ว�า “คู่ร่เป็นผู้่้ท�ีมืีส่�วนส่ำคู่ัญในการส่ร้างช้าติและการทำลายเด็กของช้าติ เป็นผู้้่นำของ
เดก็ ๆ เป็นผู้ท้่ ี�เดก็ มืองด้วยคู่วามืพื้อใจัเล�ือมืใส่ ขอใหว้ างตนให้เหมืาะส่มืแกค� ู่วามืเปน็ คู่ร่อยา� ง
แทจ้ ัรงิ ตอ้ งเปน็ คู่นบุรสิ ่ทุ ธส์ิ ่ะอาดดว้ ยกาย วาจัา ใจั ตอ้ งมืคี ู่วามืเมืตตากรณุ า ตอ� ศีษิ ยเ์ ส่มือ ตอ้ งให้
ศีษิ ยเ์ ปน็ คู่นทกี� า้ วหนา้ ในการศีกึ ษาเลา� เรยี น ไมืเ� ปน็ คู่รแ่ ตเ� พื้ยี งในช้นั� เรยี น แตเ� ปน็ คู่รอ่ ยท�่ กุ ขณะ
ทุกหนทุกแห�ง เป็นหน้าท�ีของเราทุกคู่นท�ีมืีส่�วนในการนำเด็ก จังช้�วยกันกระทำคู่วามืดีให้เด็ก
เหน็ เปน็ เย�ียงอยา� ง ให้เด็กจัดจัำแต�ภัาพื้ที�คู่วรจัดจัำเป็นประโยช้นแ์ ก�เขาในอนาคู่ต” คู่รจ่ ังึ เปน็
ผู้ท้่ เ�ี กย�ี วขอ้ งใกลช้ ้ดิ กบั ุเดก็ มืากทสี� ่ดุ ในช้ว� งทเี� ดก็ อยใ�่ นวยั ของการศีกึ ษา เลา� เรยี น ฉะนนั� เมือื� เดก็
อยท�่ โ�ี รงเรยี นบุทบุาทของคู่ร ่ คู่อื ผู้ท้่ ป�ี ลก่ ฝังั ใหเ้ ดก็ รบั ุผู้ดิ ช้อบุในบุทบุาทของนกั เรยี น คู่อื มืหี นา้ ท�ี
ที�จัะศีึกษาเล�าเรียนหาคู่วามืร้่อย่�เส่มือ พื้ระพื้รหมืมืังคู่ลาจัารย์ได้กล�าวถึงหน้าท�ีของเด็ก
เก�ยี วเรือ� งของการศีกึ ษาเล�าเรียนส่ามืารถประมืวลส่รปุ ไดด้ ังนีค� ู่อื
๑. ทบุทวนบุทเรยี นและหาคู่วามืร่้เพื้�มิ ืเติมื
๒. มืีคู่วามืขยันหมื�นั เพื้ยี รในการเรยี น
๓. ฝักึ ตนให้เปน็ คู่นที�มืรี ะเบุยี บุวนิ ยั (รง�ุ นิภัา พื้ฒั นพื้ฤกษช้าต.ิ ๒๕๕๐ : ๕๓)
การพื้ฒั นาส่ถานศีกึ ษานนั� เปน็ เรอื� งทใี� หญ � ปจั ัจัยั ประการส่ำคู่ญั อยท�่ คี� ู่รผ่ ู้ส้่ ่อน ซึ่งึ� เปน็ ผู้ท้่ �ี
จัะประส่ทิ ธปิ ระส่าทวชิ ้าคู่วามืรใ้่ หแ้ กเ� ดก็ และเยาวช้น พื้ระพื้รหมืมืงั คู่ลาจัารย ์ (ปญั ญานนั ทภักิ ข)ุ
ทา� นไดป้ ฏิบิ ุตั หิ นา้ ทใ�ี นฐานะเปน็ คู่รท่ ส�ี ่อนและอบุรมืศีลี ธรรมืใหแ้ กเ� ดก็ และเยาวช้นตามืส่ถานศีกึ ษา
ตา� ง ๆ ตงั� แตป� ี พื้.ศี. ๒๔๙๘ ซึ่ง�ึ เปน็ ปฏิบิ ุตั กิ ารเผู้ยแผู้ธ� รรมืะเช้งิ รกุ แกเ� ดก็ ๆ โดยการขออนญุ าต
เข้าไปบุรรยายวิช้าศีีลธรรมืในโรงเรียนส่ตรีวัฒโนทัยพื้ายัพื้ เมื�ือคู่ร�ัง จัำพื้รรษาอย่�ที�วัดอุโมืงคู่์
จังั หวัดเช้ยี งใหมื � และเมืื�อท�านได้ย้ายมืาจัำพื้รรษาอยท่� วี� ดั ช้ลประทานรังส่ฤษฏิ ์ ท�านก็ยังคู่งทำ
หนา้ ทรี� บั ุบุรรยายธรรมืะในโรงเรยี นใหแ้ กเ� ดก็ นบั ุตง�ั แตป� ี พื้.ศี. ๒๕๒๔ เปน็ ตน้ มืา โรงเรยี นตา� ง ๆ
คมู่ ือนกั เรยี น โครงกาศรลีสธง่ รเสรมรนมิ �ำคกุณ�รธศรึกรษม� 69
ท�ังฝั่ายประถมื มืัธยมื หรือวิทยาลัยคู่ร่ทั�งในจัังหวัดนนทบุุรี และกรุงเทพื้มืหานคู่ร รวมืทั�ง
โรงเรยี นตา� งจังั หวดั ไกล ๆ ไมืเ� วน้ แมืก้ ระทง�ั การเปน็ คู่รเ่ พื้อ�ื อบุรมืส่ง�ั ส่อนเดก็ วดั ซึ่งึ� กเ็ ปน็ เยาวช้น
อกี กล�ุมืหน�ึง ท�พี ื้ระพื้รหมืมืงั คู่ลาจัารย์ (ปัญญานนั ทภัิกขุ) ใหส้ ่วัส่ดิการทั�งดา้ นท�ีพื้ักอาศียั และ
อาหาร เดก็ เหลา� นกี� ำลงั เรยี นอยใ�่ นช้นั� ตา� งๆ จันถงึ ระดบั ุมืหาวทิ ยาลยั พื้ระพื้รหมืมืงั คู่ลาจัารย์
(ปญั ญานนั ทภักิ ข)ุ ไมืไ� ดม้ ืองขา้ มืเดก็ และเยาวช้นกลมุ� ืน �ี ปหี นงึ� ๆ จัะมืเี ดก็ อาศียั อยท�่ วี� ดั เพื้อื� เรยี น
หนงั ส่อื ประมืาณ ๓๐-๔๐ คู่น เพื้อื� คู่วามืเปน็ ระเบุยี บุ และเปด่ โอกาส่ใหเ้ ดก็ เหลา� นไี� ดศ้ ีกึ ษาธรรมืะ
เปน็ พื้เิ ศีษ ทา� นจัะทำหนา้ ทใ�ี นการอบุรมืเดก็ ประจัำทกุ คู่นื วนั อาทติ ยเ์ วลา ๒๐.๐๐ น. เปน็ ตน้ ไป
ทงั� นเี� พื้อื� เปน็ การอบุรมืใหเ้ ดก็ เปน็ คู่นดมี ืคี ู่วามืรค้่ ู่วบุคู่ค�่ ู่ณุ ธรรมื แมืว้ า� เดก็ นน�ั จัะมืาจัากช้นช้นั� ไหน
ของส่งั คู่มืกต็ ามื ยอ� มืมืสี ่ทิ ธทิ จี� ัะไดร้ บั ุการศีกึ ษาอยา� งเทา� เทยี มืกนั จังึ ถอื ไดว้ า� ทา� นเปน็ แบุบุอยา� ง
ในฐานะคู่ร่ผู้เ้่ ปน็ แบุบุอย�างของเดก็ และเยาวช้นของส่งั คู่มื
(ร�ุงนิภัา พื้ัฒนพื้ฤกษช้าติ. ๒๕๕๐ : ๗๙)
คต์ิธีรรมของพระพรหมมังคลัาจารย์ (ปญั ญานันทภกิ ข)ุ
• “จังทำตนใหเ้ ปน็ ไท อย�าทำตนใหเ้ ป็นทาส่”
• “การทำบุุญไมื�จัำเป็นว�าต้องมืีมื่ลคู่�ามืากมืายอะไร คู่วามืดีของทานไมื�ได้อย�่ที�วัตถ ุ
แตอ� ย�ท่ ีจ� ัิตใจั”
• “พื้จิ ัารณาตัวเอง ตักเตือนตวั เอง แก้ไขตวั เอง”
• “คู่วามืทุกขท์ ี�มืีอย่� กอดไวท้ ำไมืปลอ� ยมืันออกไป ให้ใจัเราส่บุาย
• “แมืเ้ ราจัะมืพี ื้ระเคู่รอ�ื งหอ้ ยคู่ออยจ�่ ันหนกั แตว� า� ไมืม� ืธี รรมืะในใจั พื้ระเคู่รอื� งเหลา� นนั�
• ก็ช้�วยอะไรไมื�ได้ แตธ� รรมืะซึ่ึง� มืีคู่ณุ คู่�าทางใจัเป็นส่ิง� คูุ่้มืคู่รองไดจ้ ัริง”
“การให้อภััยบุ�งบุอกคู่วามืมืีจัิตส่่งเพื้ราะต้องเอาช้นะตัวเอง อยากให้ใคู่รพื้อใจัเรา
• ต้องยื�นคู่วามืพื้อใจัให้เขาก�อน”
“ยง�ิ ให ้ ยงิ� ได ้ อนั นเ�ี ปน็ หลกั การทเ�ี ราคู่วรจัะเอามืาใช้ ้ ในช้วี ติ ประจัำวนั ใหน้ กึ ทกุ วนั
วา� วนั นี� เราจัะทำประโยช้นอ์ ะไรแก�ใคู่รได้บุ้างแลว้ ก็ทำ”
• “พื้จิ ัารณาตัวเอง ตกั เตือนตวั เอง แกไ้ ขตัวเอง”
• “คู่วามืทกุ ขเ์ ปน็ บุทเรยี นทป�ี ระเส่รฐิ ของช้วี ติ และเปน็ เหตกุ ระตนุ้ เตอื นใหก้ า้ วไปขา้ งหนา้
พื้วกเราทัง� หลายจังึ ไมืค� ู่วรยอ� ทอ้ ตอ� อปุ ส่รรคู่ คู่วามืเหน็ วา� อปุ ส่รรคู่เปน็ เคู่รือ� งส่รา้ ง
กำลังใจั และเปน็ ปากทางไปส่่ค� ู่วามืส่ำเรจ็ ัในภัายหลงั ”
70 คศลีู่มธอื รนรักมเนร�ำยี กน�รโศคึกรษง�การส่งเสรมิ คณุ ธรรม
บัทท่ี ๗
คณุ ลักษณะทีด่ แี ละหน้�ที่ของครแู ละนักเรียน
“คู่ร”่ เปน็ ผู้อ้่ บุรมืส่ง�ั ส่อนศีษิ ยใ์ หม้ ืคี ู่วามืร ้่ คู่วามืส่ามืารถในวชิ ้าการทงั� หลายทง�ั ปวง ซึ่ง�ึ ถอื วา�
เป็นงานหลักของคู่ร่ทุกคู่นทุกระดับุช้ั�นที�ส่อน ตามืระเบุียบุคูุ่รุส่ภัาว�าด้วยจัรรยามืารยาทและ
วนิ ยั ตามืระเบุยี บุประเพื้ณขี องคู่ร ่ พื้.ศี. ๒๕๒๖ กำหนดไวว้ า� คู่รต่ อ้ งตง�ั ใจัส่งั� ส่อนศีษิ ยแ์ ละปฏิบิ ุตั ิ
หน้าท�ีของตนให้เกิดผู้ลดีด้วยเอาใจัใส่� อุทิศีเวลาของตนให้แก�ศีิษย์จัะละทิ�งหรือทอดทิ�งหน้าท�ี
การงานมืไิ ด ้ และคู่รต่ อ้ งถา� ยทอดวชิ ้าคู่วามืรโ้่ ดยไมืบ� ุดิ เบุอื นและปด่ บุงั อำพื้รางไมืน� ำหรอื ยอมืให้
นำผู้ลงานทางวิช้าการของตนเองไปใช้้ในทางท�ที ุจัริตหรือเป็นภััยต�อมืนุษยช้าติ ดังน�ัน หน้าท�ี
ของคู่รท่ ีส� ่ำคู่ญั คู่ือ การอบุรมืส่�งั ส่อนศีิษย์ การถ�ายทอดวิช้าคู่วามืร่้ให้แก�ศีิษย์ โดยการอบุรมื
ส่ั�งส่อนศีิษย์เป็นหน้าท�ีท�ีส่ำคู่ัญมืาก จัะละทิ�งหรือทอดทิ�งไมื�ได้เพื้ราะถ้าหากคู่ร่ละท�ิงการส่อน
ก็คู่ือคู่ร่ละท�ิงหน้าท�ีของคู่ร่ซึ่�ึงการกระทำเช้�นนั�นจัะมืีผู้ลต�อการเจัริญเติบุโตทางคู่วามืคู่ิดและ
ส่ตปิ ญั ญาของศีษิ ยเ์ ปน็ อยา� งมืาก กลา� วคู่อื ศีษิ ยข์ องคู่รจ่ ัะไมืไ� ดร้ บั ุการพื้ฒั นา คู่วามืคู่ดิ คู่วามืร้ ่
และส่ตปิ ญั ญา หรอื ไดร้ บั ุบุา้ งแตก� ไ็ มืเ� จัรญิ เตบิ ุโตเทา� ทค�ี ู่วร ดงั นน�ั คู่รท่ กุ คู่นคู่วรตระหนกั ในการส่อน
เปน็ อนั ดบั ุแรกโดยถอื วา� เปน็ หวั ใจัของคู่วามืเปน็ คู่รค่ ู่อื การอบุรมืส่ง�ั ส่อนศีษิ ยใ์ หเ้ ปน็ คู่นดมี ืคี ู่วามืร้่
ในวทิ ยาการทง�ั ปวง ซึ่ง�ึ การทค�ี ู่รจ่ ัะปฏิบิ ุตั หิ นา้ ทใี� นการส่อนของคู่รไ่ ดอ้ ยา� งคู่รบุถว้ นส่มืบุร่ ณน์ นั�
โดยคู่ณุ ลักษณะที�ดแี ละหน้าที�ของคู่ร่และนักเรียนมืรี ายละเอยี ดดงั นี�
๑. คุณลัักษณะท�่ด่ของครู
๑.๑ มืคี ู่วามืรกั และศีรทั ธาในวชิ ้าช้พี ื้คู่ร ่ พื้รอ้ มืทจี� ัะพื้ฒั นาวชิ ้าช้พี ื้ใหท้ นั ตอ� การเปลยี� นแปลง
๑.๒ ประพื้ฤตติ นเป็นแบุบุอย�างให้แก�ผู้เ้่ รยี นในทกุ ๆ ดา้ น
๑.๓ อบุรมื ส่งั� ส่อน ฝักึ ฝัน ส่รา้ งเส่รมิ ืคู่วามืร ่้ ทกั ษะ และนสิ ่ยั ทถ�ี ก่ ตอ้ งดงี ามืใหแ้ กศ� ีษิ ย์
อย�างเตม็ ืคู่วามืส่ามืารถด้วยคู่วามืบุริสุ่ทธิใ์ จั
๑.๔ ไมืแ� ส่วงหาประโยช้นอ์ นั เปน็ อามืสิ ่ส่นิ จัา้ งจัากศีษิ ย ์ และไมืใ� หศ้ ีษิ ยก์ ระทำการใด ๆ
อันเป็นการหาประโยช้น์ให้แกต� นโดยมืิช้อบุ
๑.๕ เปน็ ผู้ม้่ ืคี ู่วามืเปน็ ประช้าธปิ ไตย ปฏิบิ ุตั ติ ามืกฎิหมืายและกฎิระเบุยี บุอยา� งเคู่รง� คู่รดั
เคู่ารพื้ในส่ทิ ธ ิ เส่รภี ัาพื้ และส่ถานภัาพื้ของผู้้่อื�น
๑.๖ มืีคู่วามืรใ่้ นวชิ ้าที�ส่อนอยา� งแทจ้ ัรงิ ใฝั่หาคู่วามืรแ้่ ละพื้ัฒนาตนเองอยเ�่ ส่มือ
คมู่ ือนกั เรียน โครงกาศรีลสธ่งรเสรมรนมิ �ำคกณุ �รธศรึกรษม� 71
๑.๗ มืคี ู่วามืร้่เรื�องเทคู่นคิ ู่การส่อน จัติ วิทยา การวัดผู้ลและประเมืนิ ผู้ล และส่ามืารถ
ประยุกต์ใช้ใ้ นการจัดั กจิ ักรรมืการเรียนการส่อน
๑.๘ มืคี ู่วามืเมืตตา เอาใจัใส่ช� ้�วยเหลอื ส่ง� เส่ริมื ยุตธิ รรมื และเหน็ คู่ณุ คู่า� ของศีษิ ย์
๑.๙ มืคี ู่วามืคู่ดิ รเิ รมิ� ืส่รา้ งส่รรคู่ท์ างวชิ ้าการส่ามืารถใช้ก้ ระบุวนการคู่ดิ วเิ คู่ราะห ์ เพื้อ�ื แกไ้ ข
ปัญหาตา� ง ๆ ได้
๑.๑๐ ทันต�อเทคู่โนโลยที ีท� นั ส่มืัย
๑.๑๑ ช้ว� ยเหลือเกอื� ก่ลเพื้�อื นคู่รใ่ นทางท�ถี ่กต้องอย�างเหมืาะส่มื
๑.๑๒ มืีบุทบุาทและส่ว� นร�วมืในการพื้ัฒนาชุ้มืช้น
๑.๑๓ รข่้ อ้ มื่ลข�าวส่าร คู่วามืร่ร้ อบุตวั และทันตอ� ส่ถานการณ์ปจั ัจัุบุนั
๑.๑๔ มืสี ่ว� นรว� มืในการอนรุ กั ษป์ ระเพื้ณ ี วฒั นธรรมื และส่ิ�งแวดล้อมื
๒. หนา้ ท่ข� องครู
๒.๑ ส่อนวชิ ้าคู่วามืรใ้่ หแ้ กศ� ีษิ ย ์ ทำการส่อนอยา� งมืปี ระส่ทิ ธภิ ัาพื้ มืกี ารพื้ฒั นาการส่อน
ใหส้ ่อดคู่ล้องกบั ุคู่วามืส่ามืารถและคู่วามืส่นใจัของนกั เรยี น
๒.๒ จัดั ทำและใช้ส้ ่อ�ื การเรยี นทมี� ืปี ระส่ทิ ธภิ ัาพื้ ปรบั ุหลกั ส่ต่ รการเรยี นการส่อนใหส้ ่อดคู่ลอ้ ง
กบั ุยคุ ู่ส่มืยั
๒.๓ ใหค้ ู่ำปรกึ ษาและช้ว� ยเหลอื แกศ� ีษิ ยอ์ ยา� งส่มืคู่วรตามืกำลงั ของตน ดว้ ยคู่วามืจัรงิ ใจั
ไมื�มืุง� หวงั ส่ง�ิ ใดตอบุแทน
๒.๔ ประเมืินผู้ลคู่วามืเจัริญก้าวหน้าของศีิษย์ เพื้ื�อจัะได้ทราบุว�า ศีิษย์ได้พื้ัฒนาและ
มืคี ู่วามืเจัรญิ ก้าวหน้ามืากนอ้ ยเพื้ียงใด ตามืคู่วามืเหมืาะส่มื
๒.๕ อบุรมืคูุ่ณธรรมื จัริยธรรมื คู่วามืมืีระเบุียบุวินัย และคู่�านิยมืท�ีดีงามืให้แก�ศีิษย์
เพื้ือ� ศีิษย์จัะไดเ้ ปน็ ผู้้ใ่ หญ�ที�ดขี องส่งั คู่มืในวนั หนา้
72 คศีลู่มธือรนรักมเนร�ำียกน�รโศคึกรษง�การสง่ เสริมคุณธรรม
๒.๖ ปฏิบิ ุตั ติ ามืกฎิระเบุยี บุของหนว� ยงานและส่ถานศีกึ ษา ปฏิบิ ุตั ติ ามืพื้ระราช้บุญั ญตั ิ
คู่ร่และจัรรยาบุรรณคู่ร ่ เพื้อื� เป็นแบุบุอย�างที�ดีแก�ศีษิ ย์
๒.๗ ตรงต�อเวลา โดยการเข้าส่อนและเลือกส่อนตามืเวลา ทำงานส่ำเร็จัคู่รบุถ้วน
ตามืเวลาและรกั ษาเวลาทีน� ัดหมืาย
๒.๘ ปฏิบิ ุตั งิ าน ทำงานในหนา้ ท �ี ที�ไดร้ บั ุมือบุหมืายอยา� งมืปี ระส่ิทธิภัาพื้
๒.๙ พื้ฒั นาคู่วามืร้ค่ ู่วามืส่ามืารถของตนอยเ่� ส่มือ
๒.๑๐ มืปี ฏิสิ ่ัมืพื้ันธ์ที�ดีกบั ุเพื้อ�ื นคู่ร่ นกั เรียน ผู้้่ปกคู่รอง และชุ้มืช้น
๓. คณุ ลัักษณะท่�ดข่ องนกั เร่ยน
๓.๑ มืีคู่วามืประพื้ฤตดิ ี มืีคูุ่ณธรรมื จัรยิ ธรรมื มืีวนิ ัยในตนเอง ขยันหมื�นั เพื้ยี ร ซึ่ือ� ส่ัตย์
เส่ยี ส่ละ กตญั ญ่ มืนี �ำใจัต�อเพื้อ�ื นมืนษุ ยแ์ ละส่ัตวโ์ ลก
๓.๒ มืีคู่วามืรับุผู้ิดช้อบุต�อหน้าท�ีของตนในส่ถานภัาพื้ท�ีเป็นนักเรียน เป็นส่มืาช้ิกใน
คู่รอบุคู่รัว เปน็ พื้ลเมือื งทด�ี ีและมืคี ูุ่ณภัาพื้ของประเทศี และเป็นพื้ลโลก
๓.๓ เป็นผู้้่มืีคู่วามืเป็นประช้าธิปไตย ปฏิิบุัติตามืกฎิหมืายและกฎิระเบุียบุอย�าง
เคู่ร�งคู่รัด เคู่ารพื้ในส่ิทธแิ ละเส่รีภัาพื้ และส่ถานภัาพื้ของผู้่อ้ �นื
๓.๔ ร้่จัักการจััดส่รรเวลาและใช้้เวลาวา� งใหเ้ ป็นประโยช้น์
คมู่ ือนักเรยี น โครงกาศรลีสธง่ รเสรมรนิม�ำคกณุ �รธศรกึ รษม� 73
๓.๕ มืคี ู่วามืส่ามืารถในการคู่ดิ วเิ คู่ราะห ์ ส่งั เคู่ราะห ์ การตดั ส่นิ ใจั การแกป้ ญั หาอยา� ง
มืีระบุบุการ เพื้ือ� ให้เกิดประโยช้น์ส่่งส่ดุ ตอ� การเรียน การทำงานและการดำเนนิ ช้วี ติ
๓.๖ มืคี ู่วามืรพ่้ ื้นื� ฐานทางวชิ ้าการในระดบั ุทสี� ่ามืารถนำไปใช้เ้ ปน็ พื้น�ื ฐานในการหาคู่วามื
รแ้่ ละศีกึ ษาต�อในระดบั ุอคุ ู่มืศีึกษา หรือการศีกึ ษาช้นั� ส่ง่ ต�อไป
๓.๗ มืคี ู่วามืรค่้ ู่วามืส่ามืารถในการดแ่ ลส่ขุ ภัาพื้เปน็ บุคุ ู่คู่ลทมี� ืสี ่ขุ ภัาพื้ดที งั� รา� งกาย จัติ ใจั
และส่ามืารถปรบั ุตวั อยใ่� นส่งั คู่มื ไดอ้ ยา� งมืคี ู่วามืส่ขุ รวมืทงั� รว� มืมือื กบั ุโรงเรยี นและช้มุ ืช้นในการ
ดแ่ ลอนามืยั ของส่ว� นรวมื
๓.๘ มืีจัิตส่ำนึกทดี� ี ไมื�ยุ�งเก�ียวกบั ุส่�ิงเส่พื้ติดและอบุายมืุขทงั� ปวง
๓.๙ หมื�นั ศีึกษาหาคู่วามืร้เ่ พื้ม�ิ ืเติมืจัากในและนอกโรงเรยี น
๓.๑๐ ทันตอ� เทคู่โนโลยที ี�ทนั ส่มืัย และนำมืาใช้พ้ ื้ฒั นาคู่ณุ ภัาพื้ช้วี ติ ให้ดีข�นึ
๓.๑๑ มืสี ่ว� นร�วมืในการอนุรักษ์ประเพื้ณ ี วฒั นธรรมืทีด� ีงามื
๓.๑๒ มืคี ู่วามืรค้่ ู่วามืส่ามืารถในการใช้ท้ รพั ื้ยากรธรรมืช้าตอิ ยา� งประหยดั และรค่้ ู่ณุ คู่า�
ของทรพั ื้ยากรธรรมืช้าต ิ ด่แลรกั ษา ส่ิง� แวดล้อมืใหอ้ ย่�ในส่ภัาพื้ที�ด ี มืคี ู่วามืย�งั ยืนตลอดไป
๔. หนา้ ทข่� องนักเรย่ น
๔.๑ มืาโรงเรียนใหท้ นั เวลา เข้าเรยี นให้ตรงเวลา ไมื�มืีพื้ฤติกรรมืในการหนเี รียน
๔.๒ ต�งั ใจัศีกึ ษาเลา� เรียน นำคู่วามืรไ้่ ปใช้ใ้ หเ้ กดิ ประโยช้น์ต�อตนเองและส่งั คู่มื
๔.๓ มืคี ู่วามืรบั ุผู้ดิ ช้อบุตอ� หนา้ ทีข� องตน
๔.๔ เคู่ารพื้ เช้ือ� ฟูงั และใหเ้ กียรต ิ บุดิ ามืารดา ผู้้ป่ กคู่รอง และคู่ร่อาจัารย์
๔.๕ ประพื้ฤตติ นตามืระเบุียบุ ข้อบุงั คู่ับุ แนวปฏิบิ ุตั ิต�าง ๆ ท�ีโรงเรียนกำหนด
74 คศลีมู่ ธือรนรกั มเนรำ�ยี กน�รโศคึกรษง�การส่งเสริมคณุ ธรรม
๔.๖ ประพื้ฤติตนใหเ้ หมืาะส่มืกับุกาลเทศีะมืีคู่วามืสุ่ภัาพื้ ออ� นโยนทั�งกาย วาจัา ใจั
๔.๗ ไมืย� งุ� เกีย� วกบั ุส่�ิงเส่พื้ตดิ ทุกช้นดิ ทั�งในและนอกโรงเรียน
๔.๘ มืีคู่วามืซึ่อ�ื ส่ัตย ์ รกั คู่วามืส่ามืัคู่คู่ีไมื�ส่ร้างคู่วามืเดือดรอ้ นต�อตนเองและผู้้อ่ ื�น
๔.๙ ปฏิบิ ุตั ติ ามืกฎิหมืาย รจ้่ ัักคู่ณุ คู่า� ของวัฒนธรรมืไทย และเอกลกั ษณ์ของช้าติ
๔.๑๐ เขา้ ร�วมืกิจักรรมืของโรงเรียน ช้มุ ืช้นและบุำเพื้็ญประโยช้นต์ อ� ส่งั คู่มื
๔.๑๑ ส่ร้างและรักษาช้ื�อเส่ยี งเกียรตคิ ู่ณุ ของโรงเรยี น
๔.๑๒ รว� มืกนั รบั ุผู้ดิ ช้อบุในการดแ่ ลรกั ษาคู่วามืส่ะอาดของหอ้ งเรยี น อาคู่ารเรยี นและ
รักษาส่ภัาพื้แวดล้อมืในโรงเรยี นใหส้ ่วยงามื
๔.๑๓ ช้�วยกันประหยดั พื้ลงั งานใหก้ บั ุโรงเรียน
คู่มอื นกั เรยี น โครงกาศรีลสธ่งรเสรมรนมิ ำ�คกุณ�รธศรกึ รษม� 75
บรรณานกุ รม
กรมืการศีาส่นา, กระทรวงวฒั นธรรมื. (๒๕๖๒). ความรศู้ าสนาเบอ้่ งต์น้ . กรงุ เทพื้ฯ : หา้ งหนุ้ ส่ว� นจัำกดั
โรงพื้มิ ืพื้อ์ กั ษรไทย (น.ส่.พื้. ฟูา้ เมืืองไทย).
กรมืการศีาส่นา, กระทรวงวฒั นธรรมื. (๒๕๔๗). คมู่ อ่ สวดมนต์ส์ ำหรบั นกั เรย่ นแลัะประช้าช้นทัว� ไป.
กรุงเทพื้ฯ : โรงพื้มิ ืพื้อ์ งคู่์การรับุส่ง� ส่ินคู่า้ และพื้ัส่ดภุ ัณั ฑ์ (ร.ส่.พื้.).
กรมืการศีาส่นา, กระทรวงวฒั นธรรมื. (๒๕๖๓). ศาสนพธิ ีแ่ ลัะมารยาทไทย. กรงุ เทพื้ฯ : โรงพื้มิ ืพื้ช์ ้มุ ืนมุ ื
ส่หกรณก์ ารเกษตรแห�งประเทศีไทย จัำกดั .
กรมืการศีาส่นา. (๒๕๖๔). ประวัต์ิวันวิสาขบูช้า. ส่ืบุคู่้นเมื�ือวันท�ี ๒๕ มืิ.ย. ๖๔, จัาก https://
www.dra.go.th/th/คูุ่ณคู่ร ่ (TEACHER). (๒๕๖๔). คุณลัักษณะของนักเร่ยนท่�พงึ ประสงค.์
ส่บื ุคู่น้ เมืือ� ๒ กรกฎิาคู่มื ๒๕๖๔, จัาก https://teachermaykricy047.wordpress.com
ฐานขอ้ มืล่ ทอ้ งถน�ิ ภัาคู่ใต.้ (๒๕๖๑). พระธีรรมโกศาจารย์ (เง่�อม อินทฺ ปญฺโญ หร่อพทุ ธีทาสภกิ ขุ).
ส่ืบุคู่้นเมืือ� ๔ กรกฎิาคู่มื ๒๕๖๔, จัาก https://clib.psu.ac.th/southerninfo/content/4/
a72f775f
ธรรมืะพื้เี ดยี . (๒๕๖๔). การกำเนิดของพุทธีศาสนา. ส่ืบุคู่้นเมือื� วันท�ี ๒๘ มืิ.ย. ๖๔, จัาก
www.thammapedia.com
ธรรมืะพื้เี ดยี . (๒๕๖๔). กสุ นิ ารา : สถานท�่ปรินพิ พาน. ส่บื ุคู่้นเมื�อื วันที � ๒๘ มื.ิ ย. ๖๔, จัาก
http://www.thammapedia.com/buddha/sangveja_kushinara.php
พื้ระจัาตุรงคู่์ อาจัารสุ่โภั. (๒๕๕๔). พุทธีปรัช้ญาการศึกษาในทรรศนะพุทธีทาสภิกขุ. ส่ืบุคู่้นเมื�ือ
๖ กรกฎิาคู่มื ๒๕๖๔, จัาก https://www.gotoknow.org/posts/485042
รง�ุ นภิ ัา พื้ฒั นพื้ฤกษช้าต.ิ (๒๕๕๐). การศกึ ษาการพฒั ินาเดก็ ต์ามทศั นะของพระพรหมมงั คลัาจารย์
(ปญั ญานนั ทภิกข)ุ . กรงุ เทพื้ฯ : มืหาวทิ ยาลยั มืหาจัุฬาลงกรณราช้วิทยาลยั .
วดั ไทยพื้ทุ ธคู่ยา ๙๓๕. (๒๕๖๔). ประวัต์ิพุทธีคยา. ส่ืบุคู่้นเมือื� วนั ท� ี ๒๘ มืิ.ย. ๖๔,
จัาก http://www.watthaibuddhagaya935.com/historybuddhagaya.html
ส่ำนกั งานพื้ระพื้ทุ ธศีาส่นาแหง� ช้าติ. (๒๕๖๔). วนั อฏั ฐม่บชู ้า. ส่บื ุคู่้นเมืือ� วันที� ๒๕ มื.ิ ย. ๖๔, จัาก
https://www.onab.go.th/th/content/category/detail/id/73/iid/3402
Chaisri Nites. (๒๕๖๔). วนั เข้าพรรษา. ส่บื ุคู่น้ เมือื� วันท�ี ๒๘ มื.ิ ย. ๖๔, จัาก http://chaisri-nites.
hi-supervisory5.net/theskal/khea
GotoKnow. (๒๕๖๔). บทบาทแลัะหนา้ ท่�ของนักเรย่ น. ส่บื ุคู่้นเมื�อื ๒ กรกฎิาคู่มื ๒๕๖๔, จัาก
https://www.gotoknow.org/posts/459108
76 คศีลู่มธือรนรกั มเนรำ�ยี กน�รโศคกึ รษง�การส่งเสรมิ คุณธรรม
Kapook Hilight. (๒๕๖๔). พทุ ธีทาสภกิ ขุ ประวัต์ิครูผู้ยิง� ใหญ่ ผูเ้ ผยแพรธ่ ีรรมะสมู่ วลัช้น. ส่ืบุคู่น้
เมื�อื ๔ กรกฎิาคู่มื ๒๕๖๔, จัาก https://hilight.kapook.com/view/132349
Kapook Hilight. (๒๕๖๔). วันอาสาฬหบูช้า. ส่ืบุคู่น้ เมืือ� วนั ท�ี ๒๗ มืิ.ย. ๖๔, จัาก
https://hilight.kapook.com/view/26024
Orathai education. (๒๕๖๔). คุณลัักษณะของครูท่�ด่. ส่บื ุคู่้นเมือ�ื ๒ กรกฎิาคู่มื ๒๕๖๔, จัาก
https://sites.google.com/site/orathaieducation/home/khunlaksna-thi-di-khx
ng-khru
Orathai education. (๒๕๖๔). จรรยาบรรณวชิ ้าช้พ่ คร.ู ส่บื ุคู่น้ เมืื�อ ๒ กรกฎิาคู่มื ๒๕๖๔, จัาก
https://sites.google.com/site/orathaieducation/home/crrya-brrn-wichachiph-khru
Orathai education. (๒๕๖๔). บทบาทหนา้ ท่�ของคร.ู ส่บื ุคู่น้ เมือ�ื ๒ กรกฎิาคู่มื ๒๕๖๔, จัาก
https://sites.google.com/site/orathaieducation/home/bthbath-hnathi-khxng-khru
Sanook Guru. (๒๕๕๖). ประวัต์ิหลัวงพอ่ ปญั ญานนั ทภิกขุ เจ้าอาวาส วัดช้ลัประทานรงั สฤษฏ.์
ส่ืบุคู่้นเมืื�อ ๔ กรกฎิาคู่มื ๒๕๖๔, จัาก https://guru.sanook.com/4154/
Spring News. (๒๕๖๔). ประวัต์ิวันมาฆบชู ้า. ส่ืบุคู่้นเมืื�อวันท� ี ๒๕ มืิ.ย. ๖๔, จัาก
https://www.springnews.co.th/news/806417
คมู่ อื นักเรยี น โครงกาศรลีสธง่ รเสรมรนมิ ำ�คกุณ�รธศรึกรษม� 77
ภาคผนวก
78 คศีลมู่ ธอื รนรกั มเนร�ำยี กน�รโศคึกรษง�การส่งเสริมคุณธรรม
คำาสั�งสาำ นกั งานเขต์พ่น้ ท�ก่ ารศึกษาประถมศกึ ษานนทบุร่ เขต์ ๑
ท�่ ๑๖๐/๒๕๖๔
เร่อ� ง แต์ง่ ต์งั้ คณะกรรมการจดั ทำาคูม่ ่อโครงการสง่ เสรมิ คุณธีรรม ศ่ลัธีรรมนำาการศกึ ษา
………………………………………………..
ส่ำนักงานเขตพื้�ืนท�ีการศีึกษาประถมืศีึกษานนทบุุรี เขต ๑ ได้ดำเนินการขับุเคู่ลื�อนโคู่รงการส่�ง
เส่รมิ ืคู่ณุ ธรรมื ศีีลธรรมืนำการศีึกษา โดยคู่วามืร�วมืมือื ของบุริษทั เฉาก๊วยช้ากังราว จัำกัด เพื้ือ� ส่ง� เส่ริมืให้
นกั เรยี น คู่ร่ ผู้บ้่ ุรหิ ารและบุคุ ู่ลากรทางการศีกึ ษาในโรงเรยี น มืจี ัติ ส่ำนึกทด�ี ี ปฏิบิ ุัตติ นบุนพื้ื�นฐานคู่ณุ ธรรมื
จัรยิ ธรรมืทด�ี งี ามื โดยมืีโรงเรียนในส่งั กัดส่ำนักงานเขตพื้ื�นทก�ี ารศีกึ ษาประถมืศีกึ ษานนทบุรุ ี เขต ๑ เข้าร�วมื
โคู่รงการ จัำนวน ๓๒ โรงเรียน และทำบุันทกึ ข้อตกลงคู่วามืร�วมืมือื ในโคู่รงการกบั ุทางบุริษทั เฉากว๊ ยช้ากัง
ราว จัำกดั แล้วนั�น
เพื้ื�อให้การดำเนินการขับุเคู่ล�ือนโคู่รงการส่�งเส่ริมืคูุ่ณธรรมื ศีีลธรรมืนำการศีึกษา ปีการศีึกษา
๒๕๖๔ เปน็ ไปดว้ ย คู่วามืเรยี บุรอ้ ย จังึ แตง� ตง�ั คู่ณะกรรมืการดำเนนิ การจัดั ทำคู่ม่� ือื โคู่รงการส่ง� เส่รมิ ืคู่ณุ ธรรมื
ศีลี ธรรมืนำการศีกึ ษา ดังนี�
คณะกรรมการอำนวยการ มืหี นา้ ทใี� หค้ ู่ำปรกึ ษา แนะนำ อำนวยคู่วามืส่ะดวก ใหค้ ู่วามืช้ว� ยเหลอื
ในการปฏิบิ ุัติงานให้ส่ามืารถดำเนนิ ไปดว้ ยคู่วามืเรยี บุรอ้ ยและมืีประส่ทิ ธิภัาพื้
๑. นายนพื้พื้ร มืากคู่งแกว้ ผู้อ.ส่พื้ป.นนทบุุร ี เขต ๑ ประธานกรรมืการ
๒. นางวช้ิรนุช้ พื้รหมืภัทั ร์ รองผู้อ.ส่พื้ป.นนทบุุรี เขต ๑ รองประธานกรรมืการ
๓. นายทนงศีกั ด์ิ ศีรีงามืคูุ่ณพื้ฒั น ์ รองผู้อ.ส่พื้ป.นนทบุุร ี เขต ๑ รองประธานกรรมืการ
๔. นางส่าวหฤทยั บุุญประดบั ุ รองผู้อ.ส่พื้ป.นนทบุุร ี เขต ๑ รองประธานกรรมืการ
๕. นางส่าวพื้รช้นก คู่ณาอนนั ต์ รกั ษาการ ผู้อ่้ ำนวยการกล�มุ ืนเิ ทศี ตดิ ตามืฯ กรรมืการ
๖. นางส่าวนภััษมืน เขียวนิล ศีกึ ษานิเทศีกช์ ้ำนาญการ กรรมืการ
๗. นางส่าวส่าวิตรี จัยุ้ ทอง ศีกึ ษานเิ ทศีก์ช้ำนาญการ กรรมืการและเลขานกุ าร
๘. นางส่าวพื้ชั ้รดิ า เมือื งคู่ำ ศีึกษานิเทศีกช์ ้ำนาญการ กรรมืการและผู้ช่้ ้ว� ยเลขานกุ าร
คูม่ อื นกั เรยี น โครงกาศรีลสธง่ รเสรมรนมิ ำ�คกณุ �รธศรกึ รษม� 79
คณะกรรมการดำเนนิ งาน มืหี นา้ ทีจ� ััดเตรียมืเน�อื หาส่าระองคู่์คู่วามืร ้่ รวบุรวมืขอ้ มืล่ ดำเนินการ
จัดั ทำเอกส่ารคู่�่มืือตามืโคู่รงการส่ง� เส่ริมืคูุ่ณธรรมื ศีีลธรรมืนำการศีึกษา ประกอบุด้วย
๑. นายเฉลมิ ืพื้ล พื้ันธุ์บุวั ผู้อ.โรงเรยี นวัดใหมื�ผู้ดงุ เขต ประธานกรรมืการ
๒. นางส่าลินี สุ่ขศีิร ิ ผู้อ.โรงเรยี นวดั บุัวขวัญ
(มืีทบั ุราษฎิร์บุำรุง) รองประธานกรรมืการ
กรรมืการ
๓. นายณรงคู่์ศีกั ด์ิ ส่ันทดั เลขา ผู้อ.โรงเรยี นวัดส่ำโรง
(หริ ัญราษฎิรภ์ ักั ดวี ิทยา)
กรรมืการ
๔. นางช้ัญญาพื้ชั ้ญ์ ธนัตพื้รภัคั ู่พื้งศี์ ผู้อ.โรงเรยี นวดั ซึ่องพื้ล่
(วฑิ ิตราช้ประช้านุส่รณ์)
ช้ว� ยราช้การ
๕. นางส่าวนภััษมืน เขียวนิล ศีึกษานเิ ทศีกช์ ้ำนาญการ กรรมืการ
๖. นายทกั ษกร บุวั ศีร ี รองผู้้่อำนวยการ กรรมืการ
โรงเรียนวัดใหมื�ผู้ดุงเขต
๗. นายพื้งศีธร ส่องเมือื ง คู่รโ่ รงเรยี นวดั ใหมืผ� ู้ดงุ เขต กรรมืการ
๘. นายภัวินท ์ ช้นิ ทร์นลัย คู่รโ่ รงเรยี นวดั ใหมืผ� ู้ดงุ เขต กรรมืการ
กรรมืการ
๙. นางส่าวกฤษณา จัันดาแก้ว คู่รโ่ รงเรยี นวดั ใหมื�ผู้ดงุ เขต
๑๐. นางส่าวชุ้ดารัตน ์ แก้วทตั คู่รโ่ รงเรียนวัดใหมื�ผู้ดงุ เขต กรรมืการ
๑๑. นางส่าวส่าวติ รี จัุ้ยทอง ศีกึ ษานเิ ทศีก์ช้ำนาญการ กรรมืการและเลขานกุ าร
๑๒. นางส่าวพื้ัช้ริดา เมืืองคู่ำ ศีกึ ษานิเทศีกช์ ้ำนาญการ กรรมืการและผู้ช่้ ้ว� ยเลขานกุ าร
คณะกรรมการบรรณาธีิการ มืีหน้าที� พื้ิจัารณา ตรวจัส่อบุคู่วามืถ่กต้องเหมืาะส่มืของคู่่�มืือ
ตามืโคู่รงการส่�งเส่ริมืคูุ่ณธรรมื ศีีลธรรมืนำการศีึกษา
๑. นางวช้ริ นชุ ้ พื้รหมืภััทร์ รองผู้อ.ส่พื้ป.นนทบุุร ี เขต ๑ ประธานกรรมืการ
๒. นางส่าวพื้รช้นก คู่ณาอนันต์ รกั ษาการ ผู้อ้่ ำนวยการ รองประธานกรรมืการ
กลุ�มืนิเทศี ตดิ ตามืฯ
๓. นายเฉลมิ ืพื้ล พื้ันธบุ์ ุัว ผู้อ.โรงเรยี นวัดใหมื�ผู้ดุงเขต กรรมืการ
๔. นางส่าลิน ี สุ่ขศีิร ิ ผู้อ.โรงเรียนวัดบุวั ขวัญ กรรมืการ
(มืีทบั ุราษฎิรบ์ ุำรงุ )
๕. นางช้ญั ญาพื้ัช้ญ์ ธนัตพื้รภัคั ู่พื้งศี ์ ผู้อ.โรงเรยี นวดั ซึ่องพื้ล่ กรรมืการ
(วิฑติ ราช้ประช้านุส่รณ์)
ช้ว� ยราช้การ
๖. นางส่าวนภัษั มืน เขยี วนิล ศีึกษานเิ ทศีกช์ ้ำนาญการ กรรมืการ
80 คศีล่มู ธือรนรักมเนร�ำยี กน�รโศคึกรษง�การสง่ เสริมคณุ ธรรม
๗. นายเอกไผู้ท แกว้ หอมื รองผู้อ.โรงเรยี นวดั บุวั ขวญั กรรมืการ
(มืีทบั ุราษฎิร์บุำรงุ )
๘. นางส่กุ ญั ญา ช้วนช้ติ คู่ร่โรงเรยี นอนุบุาลบุางกรวย กรรมืการ
(วัดศีรปี ระวตั )ิ
๙. นางวลิ าวัลย ์ วพิ ื้ัฒนค์ ู่รุฑ คู่ร่โรงเรียนอนบุ ุาลนนทบุรุ ี กรรมืการ
๑๐. นางส่าวส่าวติ ร ี จัยุ้ ทอง ศีึกษานิเทศีก์ช้ำนาญการ กรรมืการและเลขานุการ
๑๑. นางส่าวพื้ชั ้ริดา เมือื งคู่ำ ศีึกษานเิ ทศีก์ช้ำนาญการ กรรมืการและผู้ช้่ ้ว� ยเลขานกุ าร
คณะกรรมการฝ่่ายศิลัป์ มืีหน้าที�ออกแบุบุ และกำหนดร่ปแบุบุของคู่�่มืือตามืโคู่รงการส่�งเส่ริมื
คู่ณุ ธรรมื ศีีลธรรมืนำการศีึกษา
๑. นางส่าววรรณช้นก มืน�ั แน � ผู้อ.โรงเรยี นวัดบุางระโหง ประธานกรรมืการ
(ภัิรมืยศ์ ีริ )ิ
๒. นางส่าวศีริ ลิ ักษณ์ ยังศีริ ิ คู่ร่ โรงเรียนชุ้มืช้นวดั ไทรมืา้ กรรมืการ
๓. นางส่าวอุษา มืณจี ักั ร คู่ร ่ โรงเรียนวดั บุางระโหง กรรมืการ
(ภัิรมืย์ศีิริ)
๔. นางส่าวส่าวติ ร ี จัุ้ยทอง ศีกึ ษานเิ ทศีก์ช้ำนาญการ กรรมืการและเลขานุการ
๕. นางส่าวพื้ัช้รดิ า เมืืองคู่ำ ศีกึ ษานิเทศีกช์ ้ำนาญการ กรรมืการและผู้ช่้ ้ว� ยเลขานกุ าร
ให้คู่ณะกรรมืการท�ีได้รับุแต�งตั�ง ปฏิิบุัติหน้าที�ท�ีได้รับุมือบุหมืายให้เป็นไปด้วยคู่วามืเรียบุร้อย
มืีประส่ิทธภิ ัาพื้และประส่ิทธิผู้ล เกดิ ประโยช้นส์ ่่งสุ่ดต�อทางราช้การเป็นส่ำคู่ญั
ส่ัง� ณ วันที� ๑๕ กรกฎิาคู่มื พื้.ศี. ๒๕๖๔
(นายนพพร มากคงแก้ว)
ผู้่้อำนวยการส่ำนักงานเขตพื้น�ื ที�การศีึกษาประถมืศีกึ ษานนทบุุรี เขต ๑