ตลาดในระบบเศรษฐกิจ M.5

ตลาดใน
ระบบ Market
เศรษฐกิจ

ตลาดในระบบเศรษฐกจิ .....................................1
ความหมายของตลาด

ในทางเศรษฐศาสตร์.....................................1
ความสาํ คญั ของตลาด.......................................3
หน้าทขี องการตลาด..........................................4
ประเภทของตลาด..............................................6
ปจจัยทใี ชก้ าํ หนดขนาดของตลาด...................7
ลกั ษณะตลาดในระบบเศรษฐกจิ .....................9

ตลาดในระบบเศรษฐกจิ นั บวา่ มคี วามสําคัญ
เปนอยา่ งมาก เนื องจากตลาดทาํ หน้ าทเี ชอื มโยง
ระหวา่ งผผู้ ลติ กบั ผบู้ รโิ ภค ซงึ จะชว่ ยทาํ ให้สินค้า
จากแหลง่ ผลติ ไปส่ผู บู้ รโิ ภค และยงั ชว่ ยให้ผบู้ รโิ ภค
มสี ินค้าและบรกิ ารมาบําบดั ความตอ้ งการไดอ้ ยา่ ง
ทวั ถงึ ซงึ ในบทนี จะศึกษาและทาํ ความเขา้ ใจเกยี ว
กบั ตลาดในทางเศรษฐศาสตร์

ความหมายของตลาดใน
ทางเศรษฐศาสตร์

ตลาด หมายถงึ การซอื ขายสินค้าอยา่ งใดอยา่ งหนึ งหรอื ภาวะการณ์
ในการซอื ขายสินค้านั นๆ ซงึ กห็ มายถงึ วา่ การซอื ขายไมจ่ ําเปนตอ้ งมี
ตลาดเปนตวั ตน ผซู้ อื และผขู้ ายไมจ่ ําเปนตอ้ งมาพบกนั เพียงแตใ่ ชเ้ ครอื ง
มอื สือสารตกลงกนั

1. สถานทที มี ผี ซู้ อื และผขู้ ายมาตดิ ตอ่ ซอื ขายกนั เชน่ ตลาดเจรญิ ศรี
ตลาดเทศวารนิ ชาํ ราบ
2. การตดิ ตอ่ กนั ระหวา่ งผซู้ อื ผขู้ ายในทางใดทางหนึ งหรอื หลายทาง
เชน่ ทางโทรศัพท์ โทรสาร internet

คําวา่ การตลาด มกั จะมผี ใู้ ชป้ นเปเปนคําเดยี วกบั คําวา่ ตลาด อยู่
เสมอ ซงึ ความเปนจรงิ แลว้ การตลาด มคี วามหมายถงึ การประกอบ
กจิ กรรมตา่ งๆ ทจี ะนํ าเอาสินค้าและบรกิ าร จากแหลง่ ผลติ ไปถงึ มอื ผู้
บรโิ ภค ในเวลา สถานที รูปลกั ษณะ และในจํานวนทตี อ้ งการ

ความหมายของตลาดใน
ทางเศรษฐศาสตร์

กจิ กรรมทางการตลาดในปจจบุ นั ยดึ เอาผบู้ รโิ ภคเปน
หลกั สําคัญ โดยถอื วา่ ผบู้ รโิ ภคเปนตน้ กําเนิ ดของความ
ตอ้ งการสินค้า เปนผกู้ ําหนดรูปรา่ ง ขนาด จํานวน และเปน
ผนู้ ํ าเอาเงนิ รายไดไ้ ปซอื สินค้าเพือสนองความตอ้ งการ ซงึ
ความตอ้ งการมากขนึ เทา่ ใดขนาดของตลาดจะกวา้ งขวางและ
เพิมมากขนึ เทา่ นั น และเนื องจากผบู้ รโิ ภคมจี ํานวนมากและมี
ความตอ้ งการแตกตา่ งกนั ดงั นั นการตลาดจงึ ตอ้ งพยายาม
หาทาง ทจี ะสนองความตอ้ งการของผบู้ รโิ ภคในดา้ นตา่ งๆ
ดงั นี คือ

1. เพือให้ผบู้ รโิ ภคมสี ินค้าไวอ้ ุปโภคบรโิ ภคตลอดเวลา

2. เพือนํ าสินค้าไปขายถงึ ถนิ ทอี ยอู่ าศัยของผบู้ รโิ ภค

3. เพือให้ผบู้ รโิ ภคซอื สินค้าไดต้ ามลกั ษณะทตี อ้ งการ

1.ชว่ ยให้ผผู้ ลติ ทาํ การผลติ สินค้าให้ตรงกบั ความ
ตอ้ งการของผบู้ รโิ ภค ชว่ ยลดความสินเปลอื ง
ทรพั ยากรผลติ สินค้าทเี กนิ ความตอ้ งการ

2. ชว่ ยให้ผบู้ รโิ ภคมมี าตรฐานการครองชพี สงู ขนึ

3. ชว่ ยให้เศรษฐกจิ ของประเทศขยายตวั สงู ขนึ
เนื องจากตลาดมกี ารจา้ งงาน

การตลาด ซงึ รวมถงึ การรบั เสียงภยั และการขนส่ง
ยอ่ มมหี น้ าทเี กยี วขอ้ งกบั การผลติ ในฐานะเปนขนั หนึ ง
ของกระบวนการผลติ ทงั นี กเ็ พราะ การผลติ ในทาง
เศรษฐศาสตรน์ ั นถอื วา่ จะมผี ลผลติ กต็ อ่ เมอื สินค้าได้
ถงึ มอื ผบู้ รโิ ภคแลว้ เทา่ นั น จงึ พอสรุปหน้ าทไี ด้ ดงั นี

• แสวงหาอุปสงค์และคาดการณ์ลว่ งหน้ าเกยี วกบั
อุปสงค์

• เสรมิ สรา้ งให้เกดิ อุปสงค์

• สนองความตอ้ งการอุปสงค์

1. การจดั หาสินค้า คือการจดั หาสินค้าและบรกิ ารมา
เพือจําหน่ ายแกล่ กู ค้า

2. การเกบ็ รกั ษาสินค้า การเกบ็ รกั ษาสินค้าเพือไวจ้ ําหน่ าย
แกผ่ บู้ รโิ ภคนั นมเี หตผุ ล2 ประการ คือ ประการแรก เกบ็
รกั ษาไวเ้ พือรอเวลาในการจําหน่ ายให้ไดร้ าคาดเี พราะถา้
จําหน่ ายใน ชว่ งนั นราคายงั ตาเนื องจากในชว่ งนั นมสี ินค้า
เหลา่ นั นอยมู่ ากส่วนประการทสี อง เกบ็ รกั ษาไวเ้ พือให้มี
คุณภาพเหมาะสมแกก่ ารบรโิ ภคเชน่ สรุ า ถา้ ไดม้ กี ารเกบ็ ไว้
นานๆจะทาํ ให้รสชาติ น่ ารบั ประทานมากขนึ

3. การขายสินค้าและบรกิ าร เปนหน้ าทที สี ําคัญอยา่ งหนึ ง
ของตลาดแตค่ วามหมายของการขายสินค้านั นอาจมองกวา้ ง
ไปถงึ การส่งเสรมิ การขายและการโฆษณาชกั ชวนให้มกี าร
ซอื หรอื กระทาํ อยา่ งใดกต็ ามทเี ปนการชกั จงู ให้ผซู้ อื ซอื
สินค้ามากขนึ เพือเพิมยอดขายสินค้าและบรกิ ารให้สงู ขนึ
และมกี ําไรมากขนึ ดว้ ย

4. การกาํ หนดมาตรฐานสินค้า

5.การขนส่งการทสี ินค้าจากผผู้ ลติ จะถงึ มอื ผบู้ รโิ ภคไดก้ ต็ อ้ ง
อาศัยการขนส่งทาํ การขนส่งสินค้าจากโรงงานหรอื แหลง่
ทที าํ การผลติ ออกส่ตู ลาดและส่ผู บู้ รโิ ภค

6.การปองกนั การเสียงภยั หน้าทขี องตลาดทตี ามมา
เนื องจากการมสี ินค้าไวเ้ พือจําหน่ ายอกี อยา่ งหนึ งคือการ
เสียงตอ่ ภยั ทจี ะเกดิ ขนึ เชน่ อคั คีภยั อุทกภยั สินค้าสญู หาย
สินค้าราคาตาลง โจรกรรม

7.การเงนิ หน้ าทที างการเงนิ ของตลาดจะเขา้ มามบี ทบาทใน
ทกุ ขนั ตอนของตลาด

ในการแบง่ ตลาดนั นสามารถแบง่ ไดห้ ลายรูปแบบ กลา่ วคือ
ประเภทของตลาดแบง่ ตามชนิ ดของผลผลติ ตลาดแบง่ ตามชนิ ดของ
ผลผลติ แบง่ ไดด้ งั นี

1.ตลาดปจจยั การผลติ (factormarket) คือตลาดทที าํ การซอื ขาย
ปจจยั ทจี ะนํ าไปใชท้ าํ การผลติ สินค้าหรอื บรกิ ารตา่ งๆ

2.ตลาดสินค้า (product market) คือตลาดทที าํ การขายสินค้าหรอื
บรกิ ารซงึ ผซู้ อื จะนํ าไปใชใ้ นการอุปโภคบรโิ ภคโดยตรง

3.ตลาดการเงนิ (financial market) เปนแหลง่ ให้ผผู้ ลติ ซงึ มคี วาม
ตอ้ งการเงนิ ลงทนุ ไดก้ ยู้ มื เงนิ ไปลงทนุ ตลาดการเงนิ ยงั แบง่ ออกเปน

3.1 ตลาดเงนิ (money market) เปนศนู ยก์ ลางการกยู้ มื เงนิ ทนุ
ระยะสันโดยมรี ะยะเวลาการชาํ ระคืนไมเ่ กนิ 1 ป

3.2.ตลาดทนุ (capital market) เปนศนู ยก์ ลางการกยู้ มื เงนิ ทนุ
ระยะยาว โดยมรี ะยะเวลาการชาํ ระคืนเกนิ 1 ป เรายงั สามารถแบง่ ตลาด
ทนุ ออกเปนตลาดแรก (primary market) กบั ตลาดรอง (secondary
market) ตลาดแรกเปนตลาดทมี กี ารซอื ขายหุ้นใหม่ (ออกจําหน่ ายเปน
ครงั แรก) ส่วนตลาดรองเปนตลาดทมี กี ารซอื ขายหุ้นทผี า่ นการจําหน่ าย
มาแลว้ ครงั หนึ ง ตวั อยา่ งของตลาดรอง ไดแ้ ก่ ตลาดหลกั ทรพั ยแ์ ห่ง
ประเทศไทย (The Stock Exchange of Thailand, SET)

ปจจยั ทใี ชก้ ําหนดขนาดของตลาด ขนาดของตลาดจะใหญห่ รอื
เลก็ เพียงใดขนึ อยกู่ บั ปจจยั หลายๆอยา่ งเปนตวั กําหนด ปจจยั ตา่ งๆ
ประกอบดว้ ย

1.ลกั ษณะของสินค้าลกั ษณะตา่ งๆ ของสินค้าทเี ปนตวั กําหนด
ตลาดของสินค้า ไดแ้ ก่

1. สินค้าทเี ปนของเน่ าเสียงา่ ย เชน่ ผกั สด ผลไมส้ ด อาหาร
ทะเล ดอกไมส้ ด เปนตน้ ตลาดของสินค้านี แคบ ไมก่ วา้ งขวางเทา่ ทคี วร

2. สินค้าทมี นี าหนั กหรอื ปรมิ าตรมากแตม่ ลู ค่าตา เชน่ น่ นุ หิน
ทราย ตลาดของสินค้าพวกนี จะแคบเชน่ กนั

3. สินค้าทเี คลอื นยา้ ยไมส่ ะดวก สินค้าบางอยา่ งบอบบาง แตก
ชาํ รุดงา่ ย และขนส่งยา้ ยจากทหี นึ งไปยงั อกี ทหี นึ งตอ้ งเสียค่าใชจ้ า่ ยสงู
ยากลําบาก เปนผลให้สินค้าพวกนี มตี ลาดแคบ

4. สินค้าประเภทแรงงาน ตลาดแรงงานเปนตลาดทแี คบ
5. มาตรฐานของสินค้า

2.การสือสารและการคมนาคม เปนปจจยั ทมี ผี ลทาํ ให้ขอบเขตของ
ตลาดกวา้ งหรอื แคบได้ กลา่ วคือ สินค้าใดทสี ามารถขนส่งจากผผู้ ลติ ไป
ยงั ผบู้ รโิ ภคไดด้ ว้ ยระบบการขนส่งทสี ะดวกรวดเรว็ และประหยดั

3. นโยบายของรฐั บาล นโยบายตา่ งๆของรฐั ทเี กยี วขอ้ งกบั ตลาด
ของสินค้า และบรกิ ารจะมผี ลทาํ ให้ขอบเขตของตลาดขยายหรอื แคบลง
ได้ และถอื วา่ เปนผลโดยตรง นโยบายตา่ งๆ

4. ความตอ้ งการของผบู้ รโิ ภค ตลาดจะสามารถขยายตวั ออกไปได้
กวา้ งขวางเพียงใดนั น ขนึ อยกู่ บั ความตอ้ งการของผบู้ รโิ ภคทมี ตี อ่ สินค้า
นั นๆ

5. การกระจายรายไดข้ องประชาชนในประเทศนันๆ ถา้ ประชาชน
ของประเทศส่วนใหญย่ ากจน มรี ายไดต้ า การขยายตวั ของตลาดสินค้า
บางชนิ ดจะทาํ ไดย้ าก

6. ศาสนา วฒั นธรรม และความเชือ การบรโิ ภคสินค้านั นในบาง
ครงั กม็ ผี ลสืบเนื องมาจาก ความเชอื ทางศาสนาหรอื วฒั นธรรมดว้ ย

ถา้ แบง่ ตลาดในทางเศรษฐกจิ ออกตามลกั ษณะของการแขง่ ขนั อาจ
แบง่ ได้ 2 ประเภทใหญ่ ๆ คือ ตลาดทมี กี ารแขง่ ขนั สมบรู ณ์ และตลาดทมี ี
การแขง่ ขนั ไมส่ มบรู ณ์

ตลาดทมี กี ารแข่งขันสมบรู ณ์ (competitive market) หรอื อาจ
เรยี กวา่ ตลาดทมี กี ารแขง่ ขนั อยา่ งสมบรู ณ์ (perfect or pure
competition) ตลาดประเภทนี มอี ยนู่ ้ อยมากในโลกแห่งความเปนจรงิ
อาจกลา่ วไดว้ า่ เปนตลาดในอุดมคติ (ideal market) ของนั ก
เศรษฐศาสตร์ ตลาดทมี กี ารแขง่ ขนั อยา่ งเตม็ ทรี ะหวา่ งผซู้ อื และผขู้ าย
เปนผลให้ราคาสินค้า หรอื ปรมิ าณซอื ขายถกู กําหนดโดยกลไกตลาด
ลกั ษณะสําคัญของตลาด ลกั ษณะเดน่ ของตลาดแบบนี คือ

1.ผชู้ อื และผขู้ ายมจี ํานวนมาก
2.สินค้าทซี อื ขายมลี กั ษณะคุณภาพมาตรฐานใกลเ้ คียงกนั มาก
3.การตดิ ตอ่ ซอื ขายจะตอ้ งกระทาํ ไดโ้ ดยสะดวก
4.หน่ วยธุรกจิ สามารถเขา้ หรอื ออกจากธุรกจิ การค้าไดโ้ ดยงา่ ย
5.การเคลอื นยา้ ยสินค้าและปจจยั การผลติ จะตอ้ งกระทาํ ไดอ้ ยา่ ง
สมบรู ณ์

ตลาดทมี กี ารแข่งขันไมส่ มบรู ณ์ (non-perfect competition
market) เนื องจากตลาดทมี กี ารแขง่ ขนั อยา่ งสมบรู ณ์เปนตลาดทหี าได้
ยากเพราะเปนตลาดในอุดมคตขิ องนั กเศรษฐศาสตร์ ตลาดตามสภาพ
ทแี ทจ้ รงิ ในโลกนี ส่วนใหญเ่ ปนตลาดทมี กี ารแขง่ ขนั ไมส่ มบรู ณ์ ตลาดที
หน่ วยผลติ สามารถกระทาํ การบางอยา่ งเพือควบคุมราคาผลผลติ ของตน
ได้ หรอื เปนผกู้ ําหนดราคา (price maker) ได้ ลกั ษณะสําคัญของตลาด
การพิจารณาลกั ษณะตลาดแขง่ ขนั ทไี มส่ มบรู ณ์เราอาจแยกเปน 2
ลกั ษณะดว้ ยกนั คือ ดา้ นผขู้ ายและดา้ นผซู้ อื ดงั ตอ่ ไปนี

ทางดา้ นผขู้ าย
1. ตลาดกงึ แข่งขันกงึ ผกู ขาด (monopsonistic competition)

ตลาดประเภทนี คือตลาดทมี ผี ซู้ อื เปนจํานวนมาก แตผ่ ขู้ ายมคี วามพอใจ
จะขายให้แกผ่ ซู้ อื บางคนเทา่ นั น มผี ขู้ ายและสินค้าจํานวนมาก สินค้าที
ขายมลี กั ษณะคลา้ ยคลงึ กนั มาก แตไ่ มส่ ามารถทาํ ให้แตกตา่ งกนั ได้

2. ตลาดทมี ผี ขู้ ายน้อยราย (oligopsony) คือตลาดทมี ผี ซู้ อื
เพียงไมก่ รี าย ถา้ ผซู้ อื คนใด เปลยี นแปลงปรมิ าณซอื กจ็ ะมผี ลกระทบ
กระเทอื นราคาตลาดและผซู้ อื คนอนื ๆดว้ ย โดยทวั ไปจะมผี ขู้ ายเพียง 3-5
รายในตลาดเทา่ นั น ส่วนใหญม่ กั เปนพวกอุตสาหกรรมหนั ก

3. ตลาดทมี กี ารผกู ขาดดา้ นการขายทแี ทจ้ รงิ (monopsony)
เปนตลาดทมี ผี ซู้ อื เพียงคนเดยี ว ผซู้ อื จงึ อยใู่ นฐานะทจี ะกําหนดราคา
สินค้าเองได้ เรยี กวา่ เปนผผู้ กู ขาดในการซอื ตลาดทมี ผี ขู้ ายเพียงราย
เดยี ว ผขู้ ายจะมอี ทิ ธพิ ลเหนื อราคา

ทางดา้ นผซู้ ือ
1. ตลาดกงึ แข่งขันกงึ ผกู ขาด (monopolistic competition)

ตลาดประเภทนี มลี กั ษณะทสี ําคัญ คือ มผี ซู้ อื และผขู้ ายเปนจํานวนมาก
และทงั ผซู้ อื และผขู้ ายตา่ งมอี สิ ระเตม็ ทใี นการทจี ะวางนโยบายการขาย
และการซอื ของตนโดยไมก่ ระทบ กระเทอื นคนอนื แตส่ ินค้าทผี ลติ มี
ลกั ษณะหรอื มาตรฐานแตกตา่ งกนั ถอื เปนสินค้าอยา่ งเดยี วกนั แตก่ ม็ ี
หลายตรา หลายยหี ้อ การบรรจหุ ีบห่อ การโฆษณาตา่ งกนั ตลาดประเภท
นี มผี ซู้ อื จํานวนมากแตผ่ ขู้ ายพอใจขายให้แกผ่ ซู้ อื บางคนเทา่ นั น จงึ มที าง
ควบคุมราคาไดบ้ า้ ง

2. ตลาดทมี ผี ซู้ ือน้อยราคา คือ (oligopoly) ตลาดประเภทนี จะมผี ู้
ขายเพียงไมก่ รี าย และผขู้ ายแตล่ ะรายจะขายสินค้าเปนจํานวนมาก เมอื
เทยี บกบั ปรมิ าณสินค้าทงั หมดในตลาด ถา้ หากวา่ ผขู้ ายรายใดเปลยี น
ราคาหรอื นโยบายการผลติ และการขายแลว้ กจ็ ะกระทบกระเทอื นตอ่ ผู้
ผลติ รายอนื ๆ ตลาดทมี ผี ซู้ อื น้ อยมาก ถา้ ผซู้ อื คนใดเปลยี นแปลงปรมิ าณ
ซอ้ จะมผี ลกระทบกระเทอื นราคาตลาดและผซู้ อื คนอนื ๆ ดว้ ย

3. ตลาดผกู ขาดทแี ทจ้ รงิ ทางดา้ นผซู้ ือ (monopoly) คือตลาดทมี ี
ผขู้ ายอยเู่ พียงคนเดยี ว ทาํ ให้ผขู้ ายมอี ทิ ธพิ ลเหนื อราคาและปรมิ าณสินค้า
อยา่ งสมบรู ณ์ในการทจี ะเพิมหรอื ลดราคาและควบคุมจํานวนขาย
ทงั หมด (total supply) ไดต้ ามตอ้ งการ ส่วนมากจะเปนธุรกจิ ขนาดใหญ่
ใชเ้ งนิ ลงทนุ มาก มเี ทคโนโลยที ที นั สมยั ทาํ ให้ธุรกจิ ขนาดเลก็ รายอนื ๆ
ไมส่ ามารถเขา้ มาแขง่ ขนั ได้ เปนตลาดทมี ผี ซู้ อื เพียงคนเดยี วผซู้ อื จงึ อยใู่ น
ฐานะเกยี งราคาได้ และในทสี ดุ กส็ ามารถทจี ะกําหนดราคาสินค้าเองได้