BUKU TEKS PSV TINGKATAN 4 KSSM

EKSPLORASI SENI Standard
Pembelajaran
Anda dikehendaki melakukan aktiviti penerokaan berkaitan
tema, tajuk dan pewujudan idea dalam seni lukisan pada bahagian Murid boleh:
Eksplorasi Seni ini. Aplikasikan pengetahuan dan kefahaman
anda tentang tema, tajuk, media dan idea dalam aktiviti ini. 2.2.1 Membuat penerokaan
secara kreatif berkaitan:
Kembara Minda
(i) Tema dan tajuk
(ii) Pewujudan idea

Tujuan: 1. Mengaplikasikan pengetahuan dan kefahaman untuk membuat penerokaan tentang
tema dan tajuk terhadap seni lukisan.

2. Menganalisis hasil penerokaan terhadap seni lukisan untuk pewujudan idea melalui
penggunaan media, teknik dan proses dalam penghasilan karya seni.

Langkah:
1. Lakukan aktiviti ini secara berpasangan.
2. Pilih satu karya aliran yang dipelajari daripada pelbagai

sumber seperti Internet, majalah, buku dan surat khabar.
3. Buat perbincangan dengan pasangan anda berkaitan karya

tersebut daripada aspek tema, tajuk dan idea.
4. Gunakan kaedah imitasi untuk menghasilkan lakaran

berdasarkan tema, tajuk dan idea dengan menggunakan
teknik dan media yang sesuai.
5. Kongsikan hasil dapatan anda dengan rakan-rakan.
6. Anda boleh merujuk jadual berikut sebagai panduan.

Mary Cassat, Young Girls, 1897, pastel

Jadual 2.1 Contoh penghasilan dokumentasi

Konsep Contoh lakaran

Tema Kasih Sayang

Tajuk Rakan Baik Saya

Teknik Gosokan, lorekan,
garisan selari

Media Pensel dan arang

Idea Pemerhatian karya yang
pernah dihasilkan

43

EKSPRESI SENI Standard
Pembelajaran
Pada bahagian Ekspresi Seni ini, anda dikehendaki menghasilkan
satu karya seni lukisan berdasarkan aliran dan gaya yang dipilih. Murid boleh:
Anda boleh menggunakan media kering atau media campuran dan
teknik yang sesuai untuk menghasilkan karya ini agar lebih menarik. 2.3.1 Menghasilkan karya seni
lukisan berdasarkan
aliran dan gaya pilihan.

Minda Kreatif

Tujuan: 1. Menzahirkan idea secara kreatif dan inovatif hasil Video VideoAkses QR
daripada penerokaan terhadap seni lukisan dalam
penghasilan karya seni secara sistematik. Proses
menghasilkan
2. Menghasilkan karya seni lukisan berdasarkan aliran dan lukisan.
gaya yang dipilih secara kreatif dan inovatif.

Alat: Pensel, soft pastel, pemadam dan pita pelekat. (Dicapai pada 24 Mei 2019)
Bahan: Kertas lukisan, kertas surih, gambar foto sumber idea,
https://bit.ly/2UUwyka
mounting board, clear spray dan gam.
Lukisan
pastel

Arahan: (Dicapai pada 24 Mei 2019)
1. Lakukan aktiviti ini secara individu.

2. Pilih aliran dan gaya yang sesuai. Pastikan anda mengetahui https://bit.ly/2rtBMoD
ciri-ciri aliran dan gaya tersebut.

3. Cari gambar foto atau gunakan imaginasi untuk dijadikan sumber idea yang kreatif.

4. Berdasarkan idea tersebut, aplikasikan aliran dan gaya tersebut dalam karya seni anda.

Langkah-langkah Penghasilan Karya 1. Pilih sumber idea yang sesuai
Seni Lukisan Aliran Rococo sama ada melalui pemerhatian
atau gambar foto.
T ip Seni

Semasa proses melukis,
gunakan kertas surih
sebagai pengalas untuk
mengelakkan tangan melekat
pada kertas lukisan dan
merosakkan warna pastel.

44

2. 3. Buat lakaran awal
Letakkan pita pelekat berdasarkan sumber
bagi memastikan kertas idea yang dipilih.
lukisan berkeadaan pegun
semasa proses melukis. Kemudian, gosokkan
warna tersebut.
4. 5.
Buat kemasan
Gunakan warna dengan menambah
pastel untuk membuat warna gelap untuk
lapisan nipis. menampakkan imej
6. 7. dengan teknik garisan
Ulang proses selari (hatching).
menambahkan warna
lapisan demi lapisan 9. Hasil
dan gosok sehingga karya yang
menimbulkan imej. telah siap.
8.
Adik, 2018, pastel
Sembur dengan
clear spray untuk 45
mengelakkan
warna luntur.

APRESIASI SENI Standard
Pembelajaran
Pada bahagian Apresiasi Seni ini, anda dikehendaki mempamerkan
dan menjelaskan karya yang dihasilkan pada bahagian Ekspresi Seni. Murid boleh:
Jelaskan aliran, gaya, media, teknik dan Bahasa Seni Visual yang
digunakan. Kongsikan juga pengalaman anda semasa penghasilan 2.4.1 Mempamerkan hasil
karya tersebut dengan rakan-rakan. karya seni lukisan.

Galeri Minda 2.4.2 Menghayati dan
menjelaskan karya
Tujuan: 1. Mempamerkan hasil karya seni. seni lukisan sendiri
2. Menghayati dan menjelaskan karya seni lukisan dan rakan dengan
menumpukan aspek
berdasarkan idea sendiri secara kreatif dan inovatif. Bahasa Seni Visual.
3. Membuat apresiasi berpandukan Bahasa Seni Visual dan
2.4.3 Menjelaskan
Pemikiran Seni Visual seterusnya menjadi model teladan. pengalaman sendiri
dalam penghasilan
karya seni lukisan.

Bahan: Karya murid yang dihasilkan dalam Ekspresi Seni.

Langkah:

1. Tampal semua karya yang dihasilkan dalam Bilik Seni Visual.

2. Setiap murid diberikan masa lima minit untuk membentangkan karya yang dihasilkan daripada
aspek pilihan aliran, gaya, idea, teknik, media, tema dan tajuk.

3. Aplikasikan Bahasa Seni dan Pemikiran Seni Visual yang dipelajari semasa membuat
sesi pembentangan.

4. Murid lain boleh mengemukakan soalan atau cadangan penambahbaikan berkaitan karya
yang dipamerkan.
Nota Guru

Guru perlu membuat penilaian
dan memberikan maklum
balas daripada aspek:

• Kesesuaian aliran, gaya,
tema, tajuk, teknik dan
media yang dipilih.

• Bahasa Seni Visual dan
Pemikiran Seni Visual yang
digunakan.

• Keaslian hasil karya.
• Pembentangan semasa

sesi apresiasi seni.

Gambar foto 2.1
Sesi Apresiasi Seni

46

Rumusan Grafik Jenis RRuummuussaann GGrraaffiikk
Tajuk
Industri Alam Proses
Teknik
Komik Fesyen Digital

Iklan Imaginasi Kolaj

Media Campuran

Seni Lukisan

Aliran Renaissance Aliran Baroque Aliran Rococo Aliran Neoklasisisme

• Aliran Renaissance • Aliran Baroque • Aliran Rococo • Contoh pelukis
ini bermula di ini menampilkan muncul di Perancis. ialah Joseph
Florence, Itali. emosi, pengalaman Wright, Anton
dan keterujaan. • Keseimbangan antara Raphael Mengs dan
• Contoh pelukis bentuk, garisan, Antoine-Jean Gros.
ialah Titian, Giorgio • Contoh pelukis ialah cahaya dan warna.
Vasari, Raphael Diego Velāzquez, • Meningkatkan
dan Giotto. Peter Paul Rubens • Penggunaan warna semangat patriotisme.
dan Rembrandt lembut.
• Penggunaan satah van Rijn. • Berkaitan sejarah,
dan komposisi • Contoh pelukis hikayat Rom dan
yang dinamik. • Bentuk realistik dan ialah Francois hikayat Yunani.
imej dramatik. Boucher, Thomas
• Gambaran potret dan Gainsborough dan • Bentuk figura
figura manusia. • Penekanan kepada Louis-Jean-François yang ideal.
jalinan, cahaya Lagrenée.
• Tema keagamaan, dan ruang.
mitologi, sejarah, • Tema potret,
potret dan figura. • Tema keagamaan, landskap dan
sejarah dan potret kehidupan seharian.
golongan bangsawan.

Aliran Romantisisme Aliran Naturalisme Aliran Realisme Aliran Impresionisme

• Aliran Romantisisme • Aliran Naturalisme • Aliran Realisme • Contoh pelukis ialah
ini menampilkan lebih fokus kepada ialah gerakan artistik Camille Pissarro,
lukisan romantik lukisan landskap. di Perancis. Edgar Degas dan
dan tragedi. Mary Cassatt.
• Contoh pelukis ialah • Contoh pelukis
• Tumpuan kepada John Constable, ialah Jean-Baptiste- • Fokus kepada cahaya
emosi dan suasana. Bastien-Lepage dan Camille Corot, dan kesan objek.
Christian Wilhelm Édouard Manet
• Cenderung kepada Allers. dan James Jacques • Hal benda tentang
sesuatu yang ideal. Joseph Tissot. landskap dan figura.
• Bentuk imitasi alam
• Contoh pelukis semula jadi dan • Gambaran sebenar • Menggambarkan
ialah William manusia. alam semula jadi gaya hidup
Blake, Casper atau manusia. moden harian.
David Friedrich dan • Mementingkan
Francisco Goya. teknik berbanding • Lukisan representasi
hal benda. landskap dan
kehidupan sebenar.

47

Latihan Pengukuhan

Soalan Objektif

Pilih satu jawapan yang tepat. 5. Manakah antara pernyataan berikut betul
, tentang pelukis di bawah?
1. Aliran Renaissance bermula di
Itali.

A Paris C Venice

B Urbino D Florence

2. Siapakah antara berikut dikenali sebagai Gambar foto 1
‘Sejarawan Seni yang Pertama’?
A Joseph Wright I Pendokong aliran Renaissance
B Giorgio Vasari II Pelukis ini dilahirkan di Jerman
C Francisco Goya III Gemar menggunakan media pensel
D Rembrandt van Rijn IV Lukisan beliau yang terkenal ialah

Landscape at Pontois

Pelukis gemar menggunakan A I dan II C II dan III
warna lembut dan kurang B I dan IV D III dan IV
memberikan tumpuan pada
aspek latar belakang. 6 Pilih pernyataan yang betul.

3. Maklumat di atas merujuk kepada aliran Pelukis Karya
.
A Peter Paul Rubens Head of a Girl
A Realisme C Rococo

B Neoklasisisme D Naturalisme B Titian Dancer Resting

C Mary Cassatt Nurse Reading to
a Little Girl
• Study for Les Foins
• Girl Seated in the Grass D Edgar Degas Bildnis
• Retour des Champs Klaus Groth
• Study for La Communiante
7. Apakah ciri utama yang membezakan
4. Siapakah pelukis yang telah menghasilkan antara lukisan aliran Naturalisme
karya-karya di atas? dengan aliran lain?
A Menyemarakkan sikap patriotik
A Edgar Degas B Cenderung kepada sesuatu yang ideal
C Temanya lebih kepada bentuk figura
B Mary Cassatt manusia
D Menekankan lukisan bentuk imitasi
C John Constable alam semula jadi

D Jules Bastien-Lepage

48

Soalan Subjektif

Jawab semua soalan berikut.
1. Tuliskan nama pelukis pada karya-karya berikut.

Karya 1 Karya 2 Karya 3
(a)  (b)  (c) 

2. Jawab soalan-soalan berikut.
(a) Apakah kelebihan ‘en plein air’?
(b) Apakah yang dititikberatkan oleh pelukis aliran Impresionisme daripada aspek teknikal?
(c) Namakan tiga pelukis terkenal aliran Rococo dan nyatakan contoh karya mereka.
(d) Apakah tema yang sering diketengahkan oleh pelukis aliran Romantisisme?
(e) Pada pendapat anda, bagaimanakah langkah-langkah untuk memartabatkan seni lukisan di
sekolah? Jelaskan.

(f) Sejauh manakah bidang seni lukisan ini dapat menyedarkan masyarakat tentang sesuatu
isu semasa?

3. Berdasarkan karya 4 di sebelah, jawab
soalan-soalan berikut.
(a) Siapakah pelukis karya ini?
(b) Apakah tajuk karya ini?
(c) Apakah media yang digunakan untuk
menghasilkan karya ini?
(d) Jelaskan gaya dan tema karya ini
berdasarkan pengetahuan anda.

Karya 4

49

Tajuk 3

SENI

3CATAN
Sejarah seni catan sangat hebat. Kehebatan tersebut merujuk
kepada kemunculan pelbagai aliran seni dan kelahiran seniman
berwibawa yang menghasilkan karya-karya dengan gaya
tersendiri. Penghasilan seni catan pada peringkat awal lebih
tertumpu kepada kehendak peribadi sebelum berkembang kepada
golongan pemerintah, gereja, aristokrat, golongan pertengahan
dan persendirian. Memandangkan sejarah seni catan yang begitu
panjang, fokus tajuk Seni Catan Tingkatan 4 ini hanya meliputi
seni catan dari abad ke-14 hingga abad ke-19.
50

Kata Kunci A-Z

• Aristokrat
• Cangiante • Sfumato
• Chiaroscuro • Unione
• Satira

KStandard

Kandungan

3.1 Pemahaman terhadap
konsep Seni Catan.

3.2 Eksplorasi dan aplikasi
pengetahuan dalam
penghasilan Seni Catan.

3.3 Menzahirkan idea
dan konsep melalui
pelbagai sumber dalam
penjanaan tugasan.

3.4 Penghayatan terhadap
hasil karya Seni Catan
dengan menggunakan
Bahasa Seni Visual dan
Pemikiran Seni Visual.

Robert S. Duncanson,
On the St. Annes, East Canada,
1863-1865, cat minyak

51

PERSEPSI SENI Standard
Pembelajaran
Seni catan dari abad ke-14 hingga abad ke-19 berkembang dari
Eropah hingga ke Amerika dengan pelbagai aliran dan gaya. Setiap Murid boleh:
gaya tersebut memiliki ciri-ciri unik yang membezakan antara
satu gaya dengan yang lain. Contoh aliran dan gaya tersebut ialah 3.1.1 Menjelaskan seni catan
Renaissance, Baroque, Rococo, Neoklasisisme, Romantisisme, Barat mengikut abad
Naturalisme, Realisme dan Impresionisme. Sepanjang abad tersebut, pilihan dari aspek:
ramai pelukis tampil dengan pelbagai karya kreatif mereka.
(i) Aliran dan gaya.
(ii) Pelukis dan karya.

Seni Catan Barat Mengikut Abad Pilihan dari Laman webAkses QR
Aspek Aliran, Gaya, Pelukis dan Karya
Aliran
(1350-1600) Renaissance

Aliran dan Gaya (Dicapai pada 25 Mei 2019)
https://bit.ly/2qxbsXM

Zaman Renaissance terbahagi kepada tiga, iaitu Renaissance Awal, Renaissance Pertengahan
dan Renaissance Akhir. Zaman ini telah meningkatkan minat orang Barat terhadap seni catan,
seni cetakan, seni arca dan seni bina. Era Renaissance Pertengahan merupakan kemuncak kepada
kelahiran tokoh-tokoh seni. Contoh pelukis terkenal pada zaman ini ialah Leonardo da Vinci,
Michelangelo, Sandro Botticelli, Raphael, Hugo van der Goes, Masolino da Panicale, Jan van Eyck
dan Pieter Bruegel the Elder.
Karya aliran ini menampilkan beberapa ciri tertentu, misalnya mempunyai komposisi dinamik
dan penggunaan warna yang bersifat kontras serta meriah. Pelukis juga menekankan aspek cahaya,
perspektif linear dan unsur seni lain seperti penggunaan satah pada latar belakang serta garisan
menegak. Penggunaan latar belakang yang gelap bertujuan untuk menyerlahkan objek manakala
cahaya untuk menjelaskan ruang dan bentuk. Teknik yang digunakan adalah seperti chiaroscuro,
sfumato, cangiante dan unione. Media yang digunakan ialah cat minyak dan cat tempera.
Gaya karya aliran ini berbentuk realistik. Kandungannya menggambarkan peristiwa
secara emosional. Tema yang digunakan berkait dengan keagamaan, kemewahan dan kekayaan
golongan bangsawan.

Masolino da Panicale
menggunakan perspektif
linear satu titik lenyap dalam
karya St. Peter Healing a Cripple
and the Raising of Tabitha, 1425.

Rajah 3.1
Penggunaan perspektif linear

52

Pelukis dan Karya

Sandro Botticelli (1445-1510)

• Dilahirkan pada 1 Mac 1445 di Florence, Itali.
• Nama penuh beliau ialah Alessandro di Mariano di

Vanni Filipepi.
• Contoh karya beliau yang terkenal ialah Adoration

of the Magi (1475).
• Karya yang lain ialah Punishment of the Sons of

Corah (1480-1482), The Return of Judith to Bethulia
(1470) dan Madonna and Child (1465-1470).

Sandro Botticelli, Adoration of the Magi, 1475, cat minyak

Leonardo da Vinci (1452-1519)

• Dilahirkan pada 15 April 1452 di Anchiano, Itali.
• Dikenali sebagai 'uomo universale' (manusia sejagat) dan

juga sebagai Master of All Sciences.
• Simbol keunggulan zaman Renaissance.
• Karyanya banyak menggunakan teknik chiaroscuro.
• Contoh karya beliau yang terkenal ialah Mona Lisa (1503).
• Karya yang lain ialah The Last Supper (1495-1498),

Salvator Mundi (1490-1500), St. John the Baptist (1513),
Annunciation (1472-1475) dan La Belle Ferronnière (1490).

Leonardo da Vinci, Michaelangelo, The Torment of
Mona Lisa, 1503, Saint Anthony, 1487-1488, tempera
cat minyak

Michelangelo (1475-1564)

• Dilahirkan pada 6 Mac 1475 di Florence, Itali.
• Banyak menggunakan teknik cangiante dalam karyanya.
• Giorgio Vasari menganggap karya Michelangelo mengatasi

semua artis sama ada yang masih hidup ataupun telah mati.
• Contoh catan mural beliau yang terkenal bertajuk The Last

Judgement yang dihasilkan pada tahun 1536-1541.
• Karya yang lain ialah Sistine Chapel Ceiling: The Delphic

Sibyl (1509), The Entombment (1500-1501), The Torment
of Saint Anthony (1487-1488), The Conversion of Saul
(1542-1545) dan The Crucifixion of St. Peter (1546-1550).

53

(1600-1750)

Aliran dan Gaya Laman webAkses QR

Seni Baroque lahir ekoran daripada usaha pihak Gereja Katolik Aliran
menentang fahaman Protestan pimpinan Martin Luther (seorang Baroque
pemimpin agama di Jerman). Aliran seni ini bertujuan untuk
membangkitkan emosi dan keterujaan. Contoh pelukis terkenal aliran (Dicapai pada 25 Mei 2019)
ini ialah Jan Brueghel the Elder, Caravaggio, Nicolas Poussin, Peter Paul https://bit.ly/2F7yrTo
Rubens, Rembrandt van Rijn, Diego Velázquez dan François Mansart.
Ciri-ciri umum karya seni Baroque ialah penggunaan ruang, Gerbang i
cahaya, isi padu dan jalinan untuk menunjukkan elemen tenaga. Seni
Latar belakang karya yang berwarna gelap memberikan kontras pada
cahaya dan kegelapan serta cahaya dan bayang-bayang. Hasil karya Teknik tenebrism ialah kaedah
aliran ini mampu memberikan kesan emosi mendalam menerusi merakam cahaya ke atas
gabungan warna, pergerakan dan komposisi yang unik. Teknik latar belakang gelap untuk
tenebrism digunakan untuk memberikan kesan gelap yang dramatik memberi kesan dramatik
dalam catan. Media yang banyak digunakan ialah cat minyak, fresko dalam catan. Teknik ini
dan media campuran. dipelopori oleh Caravaggio.
Kandungan karya seni Baroque bersifat didaktik dan propaganda
untuk meraih simpati menerusi kesan dramatik, kemuliaan dan moral
yang ditonjolkan. Dua tema utama yang diketengahkan dalam aliran
ini ialah keagamaan dan kehidupan harian.

Pelukis dan Karya Jan Brueghel the Elder, Assault on a Convoy, 1612, cat minyak

 JathneBEruldeegrhe(1l568-1625)

• Dilahirkan pada tahun 1568 di
Brussels, Belgium.

• Digelar sebagai 'Velvet Brueghel'
kerana kehalusan dan ketelitian
hasil karyanya.

• Contoh karya beliau yang terkenal
ialah Assault on a Convoy (1612).

• Karya yang lain ialah The
Archdukes Albert and Isabella
Visiting a Collector's Cabinet
(1621-1623) dan Flowers in a
Wooden Vessel (1606-1607).

54

Caravaggio (1571-1610)

• Dilahirkan pada 28 September 1571 di Milan, Itali.
• Nama penuh beliau ialah Michelangelo Merisi atau Amerighi.
• Karya yang pernah dihasilkan ialah Supper at Emmaus (1601), The Musicians (1595),

Judith Beheading Holofernes (1599–1602) dan Saint Francis of Assisi in Ecstasy (1595).

Caravaggio, Supper at Emmaus, 1601, cat minyak Caravaggio, The Musicians, 1595, cat minyak

Nicolas Poussin (1594-1665)

• Dilahirkan pada 15 Jun 1594 di Normandy, Perancis.
• Contoh karya beliau yang terkenal ialah The Death of Germanicus (1627).
• Karya yang lain ialah The Adoration of the Magi (1633), The Abduction of the

Sabine Women (1633-1634) dan Holy Family (1649).

Nicolas Poussin, The Adoration Nicolas Poussin, The Abduction of the
of the Magi, 1633, cat minyak Sabine Women, 1633-1634, cat minyak

55

(1710-1790) Laman webAkses QR

Aliran dan Gaya Aliran
Rococo
Aliran ini muncul di Perancis pada awal abad ke-18 sebagai
lanjutan gaya Baroque. Karya seni catan ini dihasilkan untuk (Dicapai pada 25 Mei 2019)
golongan diraja, bangsawan dan kelas pertengahan. Pada masa https://bit.ly/2RAVgA4
ini, karya seni catan easel kecil menjadi popular berbanding
karya awam yang berukuran besar. Contoh pelukis terkenal Gerbang i
aliran ini ialah Jean-Antoine Watteau, Jean-Honoré Fragonard, Seni
Giovanni Battista Tiepolo, Jean François de Troy, Jean-Baptiste
van Loo dan Nicolas Lancret. Teknik ‘secco su fresco’
Kebanyakan hasil karya seni catan aliran ini menggunakan merupakan campuran bahan
warna-warna lembut dan garisan halus serta melengkung. seperti telur, minyak, lilin
Unsur-unsur seni digunakan secara bertindih-tindih dan dan air yang disapu di atas
penekanan kepada penggunaan cahaya serta warna berbanding plaster lembap.
bentuk. Pelukis banyak menggunakan media cat minyak atas
kanvas. Seni catan yang dihasilkan pada dinding pula sering
menggunakan teknik 'secco su fresco'.
Tema yang kerap digunakan dalam karya aliran ini ialah
alam semula jadi, mitologi, percintaan, figura, sejarah dan
keagamaan. Penekanan pelukis lebih kepada imaginasi, misalnya
pemandangan desa yang ideal atau suasana dalam bangunan.

Pelukis dan Karya

J  eWaant-tAenatuoin(e1684-1721)

• Dilahirkan pada 10 Oktober 1684 di Jean-Antoine Watteau, Pélerinage à l'Île de
Valenciennes, Perancis. Cythère (Pilgrimage to Cythera), 1717, cat minyak

• Karyanya menggambarkan kehidupan
harian di Belgium dan Belanda.

• Kebanyakan karyanya terkenal kerana
gambaran tentang figura manusia yang
berbusana elegan bersuka ria sambil
menghayati muzik.

• Contoh karya beliau yang terkenal ialah
Pilgrimage to Cythera (1717).

• Karya yang lain ialah The Festival of
Love (1718-1719), The Italian Comedians
(1720), Ceres Summer (1717-1718), The
Country Dance (1706-1710) dan The
Scale of Love (1717).

56

Giovanni Battista Tiepolo (1696-1770)

• Dilahirkan pada 5 Mac 1696 di Venice, Itali.
• Selain Itali, beliau berkarya di Jerman dan Sepanyol.
• Pelukis dekoratif yang hebat di Eropah pada abad ke-18.
• Contoh karya beliau yang terkenal ialah The Banquet of Cleopatra (1743-1744).
• Karya beliau yang lain ialah The Glory of St. Dominic (1737-1739), Rinaldo Enchanted by

Armida (1742-1745), Juno and Luna (1735-1745), The Immaculate Conception (1767-1768)
dan Apollo Pursuing Daphne (1755-1760).

Cabar
Minda

Mengapakah seni catan begitu
penting kepada golongan
atasan pada abad ke-18?

J  eFarang-Honoanrodré (1732-1806) Giovanni Battista Tiepolo,
The Banquet of Cleopatra,
• Dilahirkan pada 5 April 1732 di Grasse, 1743-1744, cat minyak
Perancis.
57
• Bakat dan kemahiran Fragonard diiktiraf
selepas kematian beliau.

• Contoh karya beliau yang terkenal ialah
The Swing (1767).

• Karya yang lain ialah Bathers (1765),
Blind Man’s Bluff (1755-1780), Landscape
with Shepherds and Flock of Sheep (1763-
1765) dan Inspiration (1769).

Jean-Honoré Fragonard,
The Swing, 1767, cat minyak

(1740-1835) Laman webAkses QR

Aliran dan Gaya Aliran
Neoklasisisme
Neoklasisisme merupakan aliran utama seni visual di Eropah pada
pertengahan abad ke-18 dan awal abad ke-19. Aliran ini ialah reaksi (Dicapai pada 25 Mei 2019)
dan tindak balas terhadap gaya Rococo. Matlamat aliran ini untuk https://bit.ly/3008uLQ
mewujudkan kembali kegemilangan seni klasik Yunani dan Rom
dalam kehidupan harian. Contoh pelukis aliran ini ialah François Patriotisme
Gérard, Jacques-Louis David, Jean-Auguste-Dominique Ingres,
Francisco Agustín y Grande, Marie-Guillemine Benoist, Nicolai Mesej dalam karya
Abildgaard, dan Giuseppe Appiani. seni catan secara tidak
Karya aliran Neoklasisisme memperlihatkan ciri keseimbangan langsung menyemarakkan
dan harmoni. Komposisi ditekankan oleh garisan yang bersih, tajam semangat cinta akan negara.
dan tepat. Figura digambarkan dalam bentuk yang ideal dan raut
wajah digambarkan dengan emosi atau tanpa emosi.
Inti pati utama karya aliran ini adalah untuk meningkatkan
patriotisme dalam diri dan kepada negara. Oleh itu, karya aliran
ini lebih bersifat rasional, objektif dan disiplin. Figura yang
menjadi subjek diaksikan dengan pelbagai gaya persembahan untuk
menyampaikan mesej tertentu.

Pelukis dan Karya Jacques-Louis David, Consecration of the Emperor Napoleon
I and Coronation of the Empress Josephine, 1807, cat minyak
Jacques-Louis David (1748-1825)

• Dilahirkan pada 30 Ogos 1748
di Paris, Perancis.

• Dianggap sebagai bapa aliran
seni Neoklasisisme.

• Contoh karya beliau yang
terkenal ialah Consecration of
the Emperor Napoleon I and
Coronation of the Empress
Josephine (1807).

• Karya beliau yang lain ialah
Mademoiselle Guimard as
Terpsichore (1775), Equestrian
portrait of Stanisław Kostka
Potocki (1781), Oath of the
Horatii (1784), The Death
of Socrates (1787) dan The
Lictors Bring to Brutus the
Bodies of His Sons (1789).

58

François Gérard (1770-1837)

• Dilahirkan pada 4 Mei 1770 di Rom, Itali.
• Karya seninya ialah contoh era kegemilangan

gaya Neoklasisisme Perancis pada abad ke-19.
• Tema utamanya ialah mitologi klasik, sejarah

Revolusi Perancis dan potret.
• Contoh karya beliau yang terkenal ialah The 10th

of August 1792 (1795-1799).
• Karya yang lain ialah The Battle of Austerlitz

(1805), Belisarius (1797), Caroline Murat and
her Children (1808), Charles X, King of France
(1825) dan The Fatherland under Threat (1832).

François Gérard, The
10th of August 1792,
1795-1799, grafit
dengan cat minyak

François Gérard, The
Battle of Austerlitz,
1805, cat minyak

J  eDaonm-AinuiqguueesInteg-res (1780-1867)

• Dilahirkan pada 29 Ogos 1780 di Montauban,
Languedoc, Perancis.

• Pada tahun 1802, beliau menyertai Salon dan
memenangi Prix de Rome untuk catannya
bertajuk The Ambassadors of Agamemnon in
the Tent of Achilles (1801).

• Pada tahun 1820, melalui karyanya Vow of
Louis XIII, beliau diiktiraf sebagai profesor di
Ēcole des Bequx-Arts, Paris.

• Karyanya yang mendapat kritikan hebat kerana
dikatakan terlalu bercita-cita besar ialah The
Martyrdom of Saint Symphorian (1834).

Jean-Auguste-Dominique Ingres, The Martyrdom
of Saint Symphorian, 1834, cat minyak

59

(1782-1830)

Aliran dan Gaya

Aliran Romantisisme muncul di Eropah pada pertengahan abad ke-18 dan awal abad ke-19.
Aliran ini menampilkan karya yang bersifat romantik, tragedi, sejarah dan landskap. Konsepnya
menekankan emosi yang dimiliki oleh pengkarya. Contoh pelukis terkenal aliran ini ialah John
Ruskin, William Turner, Eugène Delacroix dan Francisco Goya.
Karya ini gemar menggunakan warna yang kusam, suram dan kelam. Kombinasi warna
gelap dan terang meninggalkan kesan dramatik pada karya yang dihasilkan. Warna tersebut
menggambarkan kesengsaraan dan kezaliman.
Pada keseluruhannya, karya aliran ini lebih kepada gambaran keadaan yang berlaku pada
waktu itu. Pelukis mementingkan idea kebebasan, keadilan, persamaan dan simpati terhadap
sesuatu. Tema karya tertumpu kepada kisah kesengsaraan, kejatuhan gereja dan pemerintahan
diraja. Mesej yang diketengahkan berkait dengan kritikan sosial, kedamaian, keharmonian dan
kecintaan. Hal benda yang menjadi fokus ialah ekspresi muka dan aktiviti manusia.

Pelukis dan Karya Laman webAkses QR

John Ruskin (1819-1900) Aliran
Romantisisme

• Dilahirkan pada 8 Februari 1819 di London, England. (Dicapai pada 25 Mei 2019)
• Seorang pelukis, penulis dan pemikir. https://bit.ly/2ytzkjr
• Pengkritik seni yang terkenal pada zaman Victoria.

• Pandangannya terhadap seni memberi pengaruh yang besar kepada masyarakat.

• Contoh karya beliau yang terkenal ialah View of Amalfi (1844) dan Beauvais (1854).

• Karya lain yang dihasilkan ialah The Kapellbrücke, Lucerne (1861), A View in the Alps

(1835), Falls of Schaffhausen (1842), Amboise (1841) dan Stone Pines at Sestri (1845).

Gerbang i
Seni

John Ruskin menjadi 'Slade
Professor of Fine Art' yang
pertama di Universiti Oxford.
Di situ, beliau menubuhkan
Ruskin School of Drawing.

John Ruskin, View
of Amalfi, 1844, cat
air dan gouache

60

William Turner (1775-1851)

• Dilahirkan pada 23 April 1775 di London, England.
• Terkenal dengan karyanya yang ekspresif dan imaginatif.
• Contoh karya beliau yang terkenal ialah Modern Rome-Campo Vaccino (1839).
• Karya yang lain ialah Fishermen at Sea (1796), Dutch Boats in a Gale (1801),

Raby Castle, the Seat of the Earl of Darlington (1817), Wreckers, Coast of
Northumberland (1834) dan The Wreck of a Transport Ship (1810).

William Turner, Modern Rome-Campo William Turner, Dutch Boats in
Vaccino, 1839, cat minyak a Gale, 1801, cat minyak

Eugène Delacroix, Fanatics of Tangier, 1838, cat minyak  EuDgeèlanceroix (1798-1863)

• Dilahirkan pada 26 April 1798 di Charenton-
Saint-Maurice, Île-de-France, Perancis.

• Beliau dianggap sebagai pemimpin aliran
Romantisisme di Perancis pada abad ke-19.

• Memberikan tumpuan kepada warna dan
pergerakan berbanding kejelasan garisan
luar dan bentuk yang sempurna.

• Contoh karya beliau yang terkenal ialah
Fanatics of Tangier (1838).

• Karya yang lain ialah The Virgin of the
Harvest (1819), The Barque of Dante (1822),
Christ on the Sea of Galilee (1854), Liberty
Leading the People (1830) dan Massacre at
Chios (1824).

61

(1820-1880) Laman webAkses QR

Aliran dan Gaya Aliran
Naturalisme
Istilah 'Naturalisme' merujuk kepada aliran seni abad ke-19 yang
diperkenalkan pada tahun 1868 oleh penulis Perancis, Émile (Dicapai pada 25 Mei 2019)
Zola. Aliran ini dikaitkan dengan penghasilan karya seni yang https://bit.ly/2Pbdo6O
menggambarkan kehidupan sebenar. Naturalisme melibatkan
peniruan, representasi atau gambaran alam semula jadi termasuk Cabar
manusia. Contoh pelukis aliran Naturalisme ini ialah Thomas Minda
Cole, John Brandon Smith, Pascal Dagnan-Bouveret, Theodore
Rousseau, John Constable, Alfred Parsons dan Amaldus Nielsen. Mengapakah pelukis wanita
Karya aliran ini mempunyai ketepatan yang tinggi kurang menonjol berbanding
terhadap hal benda yang menjadi pilihan pelukis. Aspek susunan lelaki pada abad ke-14
perbandingan, perspektif, tekstur, warna dan unsur terang gelap hingga ke-19?
digunakan secara teliti. Selain itu, karya ini jarang menonjolkan
elemen ekspresi, sebaliknya mengutamakan unsur keindahan.
Kebanyakan karya aliran ini menggunakan kaedah en plein
air. Justeru, kita dapati temanya berteraskan alam. Namun begitu,
terdapat juga catan yang dipengaruhi oleh subjektiviti pelukis.
Misalnya, karya John Martin tentang landskap yang bertajuk
'Apocalypse' menggambarkan kuasa tuhan.

Pelukis dan Karya

T  hom(1a80s1-C18o4le8)

• Dilahirkan pada 1 Februari 1801 di
Lancashire, England.

• Merupakan salah seorang pelopor
kepada aliran Naturalisme.

• Contoh karya beliau yang terkenal
ialah Home in the Woods (1847) dan
Lake with Dead Trees (Catskill) (1825).

• Karya yang lain ialah The Titan's
Goblet (1833), The Course of Empire
(1833–1836), The Oxbow (1836), dan
The Voyage of Life (1842).

Thomas Cole, Home in the Woods, 1847, cat minyak

62

John Brandon Smith (1848-1884)

• Dilahirkan pada 1848 di Middlesex, England.
• Beliau banyak melukis landskap dan antara karya beliau yang terkenal ialah

On the Dulas, South Wales/Waterfall Near Neath, South Wales (1874).
• Karya yang lain ialah A Highland Cataract (1869), Trout Stream in North Wales

(1870), Old Bridge on the Dulas, South Wales (1880) dan Waterfall (1875).

Kelestarian
Alam Sekitar

Generasi hari ini dapat
melihat gambaran landskap
pada abad ke-14 hingga
abad ke-19 melalui seni
catan yang dihasilkan.

John Brandon Smith, Old
Bridge on the Dulas, South
Wales, 1880, cat minyak

P Daasg cnaa ln-B(18o5u2v-1e9r2e9t)

• Dilahirkan pada 7 Januari 1852 di
Paris, Perancis.

• Pelukis pertama menggunakan
media fotografi untuk menghasilkan
catannya yang berbentuk realisme.

• Contoh karya beliau yang terkenal
ialah Horses at the Watering Trough
(1884) dan An Accident (1879).

• Karya yang lain ialah In the
Meadow (1892), Young Savoyard
Eating under a Door (1877) dan
Breton Women (1887).

Pascal Dagnan-Bouveret, An Accident, 1879, cat minyak

63

(1840-1870) Laman webAkses QR

Aliran dan Gaya Aliran
Realisme
Realisme ialah gerakan artistik yang bermula di Perancis pada
tahun 1840-an, selepas Revolusi 1848. Gerakan seni ini diketuai (Dicapai pada 25 Mei 2019)
oleh Gustave Courbet sebagai reaksi terhadap prinsip-prinsip https://bit.ly/2N5BNd1
Neoklasisisme dan Romantisisme. Golongan Realisme berpendapat
seni sepatutnya berkait dengan pengalaman dan pengamatan Cabar
manusia, bukan emosi. Pelukis-pelukis lain aliran ini ialah Honoré Minda
Daumier, Jean-François Millet, Jean-Baptiste-Camille Corot,
Edward Hopper dan Henri Fantin-Latour. Bagaimanakah seni catan
Ciri-ciri utama karya aliran ini ialah bentuk yang tepat, jelas, mampu mengangkat martabat
terperinci dan tiada tokok tambah gambaran pada alam semula jadi, pelukis dalam kalangan
alam benda atau manusia. Pengkarya mementingkan aspek teknikal masyarakat antara abad ke-14
dan penggunaan warna yang menyerupai warna sebenar. Mereka hingga abad ke-19?
mementingkan keaslian dan ketepatan objek yang dihasilkan
berdasarkan imej yang dilihat.
Kandungan karya aliran ini menggambarkan hal benda sebenar
dan nyata dalam kehidupan, contohnya kemiskinan masyarakat kelas
bawahan. Karya mereka bersifat satira dan kritikan bagi memberi
kesedaran sosial serta politik.

Pelukis dan Karya

H on or é(D18a0u8-m18i7e9r)

• Dilahirkan pada 26 Februari 1808 di
Marseille, Perancis.

• Terkenal dengan karya karikatur yang
bersifat satira.

• Contoh karya beliau yang terkenal
ialah The Third-Class Carriage (1862).

• Karya yang lain ialah Two Sculptors
(1870-1873), Don Quixote et Sancho
Panza (Don Quixote and Sancho
Panza) (1865-1870), Les Joueurs
d'échecs (The Chess Players) (1863)
dan The Laundress (1863).

Honoré Daumier, Third-Class Carriage, 1862, cat minyak

64

J eaMni-llFerta(n18ç14o-i1s875)

• Dilahirkan pada 4 Oktober 1814 di
Normandy, Perancis.

• Pada peringkat awal, hasil karya
beliau berbentuk potret, kemudian
penghasilan karyanya lebih kepada
kehidupan desa, petani dan ladang.

• Contoh karya beliau yang terkenal
ialah Woman Baking Bread (1854)
dan The Angelus (1857).

• Karya yang lain ialah The Gleaners
(1857), The Sower (1850), Harvesters
Resting (1853), Potato Planters
(1861) dan The Wood Sawyers (1852).

Jean-François Millet, Woman
Baking Bread, 1854, cat minyak

Gustave Courbet, Bonjour, Monsieur Courbet, 1854, cat minyak G us tav e(18C1o9-u18rb77e)t

• Dilahirkan pada 10 Jun 1819
di Doubs, Perancis.

• Pelopor gerakan Realisme
pada abad ke-19 dan berani
membuat pernyataan sosial
melalui karyanya.

• Contoh karya beliau yang
terkenal ialah Bonjour,
Monsieur Courbet (1854).

• Karya beliau yang lain ialah
Self-Portrait with Black Dog
(1842-1844), Desperate Man
(1843-1845), Lovers in the
Countryside (1844) dan The
Wounded Man (1844-1854).

65

(1860-1895)

Aliran dan Gaya

Impresionisme merupakan satu aliran seni terpenting menjelang abad ke-19. Aliran ini disifatkan
sebagai satu revolusi dalam seni kerana kaedah mereka berkarya berbeza dengan pendekatan
konvensional seni lukis pada zaman itu. Karya-karya impresionis kebanyakannya dihasilkan di
luar bangunan (en plein air) kerana mereka melukis berdasarkan visual yang dilihat pada waktu
itu. Contoh pelukis penting aliran ini ialah Alfred Sisley, Claude Monet, Pierre-Auguste Renoir,
Eugène Boudin dan Camille Pissarro.
Karya aliran ini merakamkan kesan perubahan cahaya terhadap objek yang dilihat. Pelukis
menggunakan palitan warna secara spontan pada hal benda, figura dan landskap dalam penghasilan
karya. Mereka mementingkan keserasian warna, cahaya dan alam benda dengan meneliti sifat
pantulan cahaya untuk diterapkan ke dalam karya yang dihasilkan. Mereka menggunakan warna
penggenap untuk menghasilkan bayang.
Kebanyakan pelukis aliran ini mengkaji perubahan warna mengikut suasana dan cahaya
pada permukaan serta ruang. Misalnya suasana pagi, petang dan malam. Hasil karya impresionis
umumnya merakamkan landskap, figura dan aktiviti harian manusia.

Pelukis dan Karya

 Alfr e(1d83S9i-s1l8e9y9)

• Dilahirkan pada 30 Oktober 1839 di
Paris, Perancis.

• Seorang yang konsisten dan dedikasi
dalam penghasilan karya secara en
plein air.

• Contoh karya beliau yang terkenal
ialah La Seine au Point du Jour (1877).

• Karya beliau yang lain ialah Molesey
Weir at Hampton Court Morning (1874),
Avenue of Chestnut Trees Near La
Celle-Saint-Cloud (1865), The Terrace
at Saint-Germain, Spring (1875), Flood
at Port-Marly (1876), Meadow (1875)
dan Boats (1885).

Alfred Sisley, Boats,
1885, cat minyak

66

C la ud(18e4M0-o19n2e6t) Claude Monet, Impression, Sunrise, 1872, cat minyak

• Dilahirkan pada 14 November 1840
di Paris, Perancis.

• Beliau merupakan pelopor aliran
Impresionisme Perancis.

• Contoh karya beliau yang terkenal
ialah siri Water Lilies (Nympheas),
berjumlah 250 buah yang dihasilkan
antara tahun 1896 hingga tahun 1926.

• Karya yang lain ialah Impression,
Sunrise (1872), Rouen Cathedral
Series (1892-1893), Haystacks Series
(1890-1891), Houses of Parliament
Series (1900-1905), Poplar Series
(1891) dan San Giorgio Maggiore at
Dusk (1908-1912).

Pierre-Auguste Renoir (1841-1919) Gerbang i
Seni
• Dilahirkan pada 25 Februari 1841 di Limoges, Perancis.
• Dikenali juga sebagai Auguste Renoir. Nama aliran ini diambil
• Pelukis terkenal aliran Impresionisme. berdasarkan catan yang
• Contoh karya beliau yang terkenal ialah Bal du Moulin de la Galette (1876). dihasilkan oleh Claude Monet
• Karya yang lain ialah Luncheon of the Boating Party (1880-1881), bertajuk ‘Impression, Sunrise’.

The Theater Box (1874), The Swing (1876) dan Pink and Blue (1910).

Laman webAkses QR

Aliran
Impresionisme

(Dicapai pada 25 Mei 2019)
https://bit.ly/2zIdbAC

Pierre-Auguste Renoir,
Bal du Moulin de la
Galette, 1876, cat minyak

67

Aktiviti
KUMPULAN
Tujuan: 1. Mengenal pasti seni catan Barat mengikut abad pilihan.
2. Menjelaskan aliran, gaya, pelukis dan karya seni catan Barat berdasarkan abad pilihan.

Langkah:
1. Bahagikan murid kepada beberapa kumpulan kecil.
2. Setiap kumpulan dikehendaki memilih dua aliran seni catan yang dipelajari.
3. Cari maklumat setiap aliran daripada pelbagai sumber seperti buku rujukan, ensiklopedia,

majalah, surat khabar atau Internet.
4. Buat catatan daripada aspek-aspek berikut:

(a) Latar belakang aliran.
(b) Gaya, iaitu teknik yang digunakan seperti warna, cahaya dan perspektif.
(c) Tema yang menjadi pilihan.
(d) Contoh beberapa orang tokoh terkenal dan hasil karya mereka.
5. Gunakan peta pemikiran yang sesuai atau multimedia untuk mempersembahkan hasil dapatan
kumpulan anda.
6. Catatkan hasil dapatan daripada kumpulan lain dalam buku nota.

Soalan: Pada pendapat anda, mengapakah seorang pelukis perlu peka dengan situasi yang berlaku
di sekeliling mereka? Berikan alasan anda.

Latihan Formatif

Jawab semua soalan berikut.

1. Apakah ciri-ciri gaya hasil karya seni catan aliran Renaissance daripada aspek teknikal?
2. Mengapakah hasil karya aliran Naturalisme dikaitkan dengan alam semula jadi?
3. Apakah matlamat aliran Neoklasisisme?
4. Nyatakan perbezaan antara gaya aliran Baroque dengan aliran Realisme dalam jadual

di bawah.

Aliran Baroque Aliran Realisme

5. Mengapakah golongan karyawan seni dipandang tinggi dalam masyarakat?
68

EKSPLORASI SENI Standard
Pembelajaran
Anda telah mempelajari tentang media dan teknik dalam catan
semasa di Tingkatan 2 dan 3. Pada bahagian ini, anda dikehendaki Murid boleh:
mengaplikasikan pengetahuan dan kefahaman tentang tema,
tajuk, media, teknik dan idea untuk membuat penerokaan seni 3.2.1 Membuat penerokaan
catan. Lakukan aktiviti penerokaan ini dengan bimbingan guru. secara kreatif
berkaitan:
Kembara Minda
(i) Tema dan tajuk.
(ii) Pewujudan idea.

Tujuan: 1. Mengaplikasikan pengetahuan dan kefahaman untuk Gerbang i
membuat penerokaan tentang tema dan tajuk terhadap Seni
seni catan.
Rujuk bidang Pemikiran Seni
2. Menganalisis hasil penerokaan terhadap seni catan untuk Visual Tingkatan 1 untuk
mewujudkan idea melalui penggunaan media, teknik dan info berkaitan aspek yang
proses dalam penghasilan karya. diperlukan dalam aktiviti ini.

Langkah:
1. Lakukan aktiviti Eksplorasi Seni ini dengan merujuk kepada karya aliran-aliran yang telah

dipelajari secara berkumpulan.
2. Buat rujukan untuk mendapatkan sumber idea bersama-sama ahli kumpulan anda.
3. Gunakan kaedah peta pemikiran di bawah untuk mendapatkan sumber idea.

Guru Internet

Membaca
isu semasa

Kajian Sumber Mengkaji
lapangan Idea karya seni

Memerhati alam Mengkaji
semula jadi gambar foto

Pemerhatian Bahan rujukan Contoh karya Alfred Sisley, Vue du Canal Saint-Martin, 1870, cat minyak

4. Pilih tema dan tajuk yang sesuai.
5. Kongsikan hasil dapatan anda dengan rakan-rakan yang lain.

69

EKSPRESI SENI Standard
Pembelajaran
Anda telah mengetahui tentang ciri-ciri aliran dan gaya catan yang
dihasilkan antara abad ke-14 hingga abad ke-19. Berdasarkan aliran Murid boleh:
dan gaya yang dipilih, hasilkan satu karya seni catan yang menarik
dengan mengaplikasikan Bahasa Seni Visual dan Pemikiran Seni 3.3.1 Menghasilkan karya
Visual. Gunakan media dan teknik yang sesuai. seni catan berdasarkan
aliran dan gaya pilihan.

Minda Kreatif

Tujuan: 1. Menzahirkan idea secara kreatif dan inovatif hasil VideoAkses QR
daripada penerokaan terhadap seni catan dalam
penghasilan karya seni secara sistematik. Proses
menghasilkan
2. Menghasilkan karya seni catan berdasarkan aliran dan catan
gaya yang dipilih secara kreatif dan inovatif.

Alat: Cat akrilik, pelbagai jenis berus, palet, pensel dan pemadam. (Dicapai pada 25 Mei 2019)
Bahan: Kanvas 3D/kertas akrilik. https://bit.ly/2L4rO7l

Arahan: Lakukan aktiviti ini secara individu. Pastikan hasil karya anda mempunyai tajuk yang
sesuai. Berikut adalah contoh aktiviti yang dilakukan.

Langkah-langkah Penghasilan Karya
Seni Catan Aliran Impresionisme

Claude Monet,
Woman with a
Parasol - Madame
Monet and Her Son,
1875, cat minyak

1. Pilih satu karya yang diminati dan 2. Buat lakaran berdasarkan sumber idea
ubah suai gambaran karya tersebut yang dipilih. Pastikan idea anda sesuai
dengan menggunakan kreativiti anda. dengan aliran dan gaya yang dipilih.

70

3. Sapukan satu lapisan 4. Tentukan sumber 5. Tentukan komposisi dan
warna sebagai latar cahaya dan warnakan bentuk objek. Gunakan
belakang hingga secara spontan untuk teknik alla prima untuk
ke bahagian sisi menghasilkan bentuk. menghasilkan imej
bingkai kanvas. objek tersebut.

6. Ulang proses 7. Hasil akhir Friends with the Beauty
menambah warna karya seni catan. of Nature, 2018, akrilik
dengan menggunakan
teknik alla prima
untuk objek-objek di
bahagian tengah dan
hadapan. Buat kemasan
dengan cermat.

71

APRESIASI SENI Standard
Pembelajaran
Pada sesi Apresiasi Seni, semua karya daripada aktiviti Ekspresi
Seni perlu diperagakan. Bentangkan hasil karya anda dalam Galeri Murid boleh:
Minda dengan bimbingan guru. Kongsikan juga pengalaman anda
dalam penghasilan karya tersebut semasa pembentangan. 3.4.1 Mempamerkan hasil
karya seni catan.
Galeri Minda
3.4.2 Menghayati dan
Tujuan: 1. Mempamerkan hasil karya seni. menjelaskan seni
2. Menghayati dan menjelaskan hasil karya seni catan catan sendiri dan
rakan dengan
berdasarkan idea sendiri secara kreatif dan inovatif. menumpukan aspek
3. Membuat apresiasi berpandukan Bahasa Seni Visual dan Bahasa Seni Visual.

Pemikiran Seni Visual seterusnya menjadi model teladan. 3.4.3 Menjelaskan
pengalaman sendiri
dalam penghasilan
seni catan.

Bahan: Karya murid yang dihasilkan dalam Ekspresi Seni.

Langkah:

1. Pamerkan hasil karya seni catan secara kreatif.

2. Guru dan murid akan bergerak dari satu karya ke satu karya untuk mendengar penerangan dan
membuat pemerhatian.

3. Anda boleh memberikan komen atau cadangan dengan menggunakan nota berperekat dan
tampal pada karya yang dipamerkan.

Nota Guru

Guru perlu membuat penilaian
dan memberikan maklum
balas daripada aspek:

• Kesesuaian aliran, gaya,
tema, tajuk, teknik dan
media yang dipilih.

• Bahasa Seni Visual dan
Pemikiran Seni Visual
yang digunakan.

• Keaslian hasil karya.
• Pembentangan semasa

sesi apresiasi.

Gambar foto 3.1
Sesi Apresiasi Seni

72

Rumusan Grafik Jenis RRuummuussaann GGrraaffiikk
Tajuk
Industri Alam Proses
Teknik
Komik Fesyen Digital

Iklan Imaginasi Kolaj

Media Campuran

Seni Catan

Aliran Renaissance Aliran Baroque Aliran Rococo Aliran Neoklasisisme

• Kemuncak kelahiran • Bertujuan untuk • Muncul di Perancis. • Aliran utama
tokoh seni. membangkitkan • Contoh pelukis pada pertengahan
emosi dan keterujaan. abad ke-18.
• Contoh pelukis ialah Jean-Antoine
ialah Leonardo da • Contoh pelukis ialah Watteau, Jean • Contoh pelukis
Vinci, Michelangelo, Jan Brueghel the Honoré Fragonard, ialah Jacques-Louis
Sandro Botticelli Elder, Caravaggio, Giovanni Battista David, Francois
dan Raphael. Nicolas Poussin dan Tiepolo dan Jean Gérard, Jean-
Peter Paul Rubens. François de Troy. Auguste-Dominique
• Memberi penekanan • Penggunaan Ingres dan Nicolai
kepada aspek • Menekankan aspek warna lembut Abildgaard.
cahaya, perspektif ruang, cahaya, dan garisan halus
dan unsur seni. keberatan dan serta melengkung. • Menekankan aspek
jalinan yang mampu • Penekanan kepada keseimbangan dan
• Penggunaan warna memberi kesan emosi. cahaya dan warna. juga harmoni.
yang bersifat kontras • Tema alam semula
dan meriah. • Mesej karya aliran jadi, figura, mitologi • Tema menjurus
ini bersifat didaktik dan keagamaan. kepada meningkatkan
• Temanya berkait dan propaganda. semangat patriotisme
dengan keagamaan, dalam diri dan
kemewahan • Tema keagamaan kepada negara.
dan kekayaan dan kehidupan harian.
golongan bangsawan.

Aliran Romantisisme Aliran Naturalisme Aliran Realisme Aliran Impresionisme

• Muncul di Eropah • Dikaitkan dengan • Gerakan artistik • Aliran terpenting
pada pertengahan penghasilan yang bermula pada abad ke-19.
abad ke-18. karya yang di Perancis.
menggambarkan • Karya dihasilkan di
• Contoh pelukis kehidupan sebenar. • Contoh pelukis ialah luar bangunan.
ialah John Ruskin, Jean-François Millet,
William Turner, • Contoh pelukis ialah Gustave Courbet, • Contoh pelukis ialah
Eugène Delacroix. Thomas Cole, Pascal Honoré Daumier dan Claude Monet,
Dagnan-Bouveret, Edward Hopper. Alfred Sisley, Pierre-
• Gemar menggunakan John Brandon Smith Auguste Renoir dan
warna kusam, suram dan John Constable. • Menggambarkan Camille Pissarro.
dan kelam. hal benda sebenar
• Menggunakan dan mementingkan • Merakamkan kesan
• Tema menjurus teknik susunan aspek teknikal dan perubahan warna.
kepada kesengsaraan, perbandingan, penggunaan warna.
kejatuhan gereja dan perspektif, tekstur • Dihasilkan dengan
pemerintahan diraja. dan warna. • Karya bersifat satira menggunakan palitan
dan kritikan untuk warna secara spontan.
memberi kesedaran.
• Mementingkan aspek
warna, cahaya dan
alam benda.

73

Latihan Pengukuhan

Soalan Objektif

Pilih satu jawapan yang tepat

1. Apakah teknik yang sering digunakan 6. Siapakah pelukis karya terkenal di bawah?
oleh pelukis aliran Renaissance dalam
karya yang dihasilkan?

A Glazing C Alla prima

B Chiaroscuro D Impasto

2. Manakah antara berikut ialah pelukis Karya 1
aliran Rococo?
A William Turner A Alfred Sisley
B François Gérard B Thomas Cole
C Sandro Botticelli C Michelangelo
D Jean-Antoine Watteau D Leonardo da Vinci

3. Aliran ini kerap menggunakan 7. Apakah ciri-ciri karya aliran Rococo?
warna-warna yang kusam,

suram dan kelam.

Apakah aliran yang dimaksudkan di atas? I Penggunaan warna lembut
II Penggunaan teknik tenebrism
A Rococo C Romantisisme III Penggunaan warna kelam, kusam

B Baroque D Naturalisme dan suram
IV Penekanan kepada penggunaan warna
4. Siapakah yang digelar sebagai pelopor
gerakan Realisme? dan cahaya
A Thomas Cole
B Francisco Goya A I dan II C II dan III
C Nicolas Poussin
D Gustave Courbet B I dan IV D III dan IV

8. Pilih pasangan yang betul.

Pelukis Karya

5. Mengapakah aliran seni Impresionisme A William Turner Woman Baking
dianggap sebagai satu revolusi dalam seni? Bread
A Kaedah berkarya yang berbeza
B Penggunaan warna yang menyerlah B John Ruskin View of Amalfi
C Tema yang digunakan lebih terperinci C Michelangelo The Last Supper
D Hanya menggunakan satu teknik sahaja D Claude Monet Home in the Woods

74

Soalan Subjektif

Jawab semua soalan berikut.

1. Isikan tempat-tempat kosong dengan jawapan yang betul.

(a) Hasil karya Naturalisme melibatkan , atau gambaran semula jadi
dan manusia.

(b) Sapuan warna secara dan dilakukan oleh pelukis Impresionisme.

(c) digelar sebagai pelopor aliran Impresionisme dan siri karyanya yang terkenal
ialah .

(d) Hasil karya Eugène Delacroix memberikan tumpuan kepada dan
berbanding kejelasan garisan luar atau bentuk.

(e) Isi kandungan karya Baroque bersifat dan .

2. Jawab soalan-soalan berikut.
(a) Namakan tiga pelukis Renaissance yang terkenal dan contoh karya mereka.
(b) Apakah matlamat aliran Neoklasisisme daripada aspek kesenian?
(c) Bagaimanakah kita boleh mengenali sesuatu seni catan itu ialah karya aliran Renaissance?
(d) Mengapakah hasil karya seni Realisme dikaitkan dengan imej fotografi?
(e) Nyatakan ciri-ciri aliran di bawah berdasarkan aspek berikut:

Aspek Aliran Baroque Aliran Romantisisme
Warna
Cahaya
Tema

3. Jawab soalan-soalan berikut berdasarkan
karya Jean-Honoré Fragonard di sebelah.
(a) Apakah aliran karya ini?
(b) Pada pendapat anda, apakah tema yang
digunakan dalam karya ini?
(c) Berdasarkan pengetahuan anda, berikan
ciri-ciri penting karya 2.

Jean-Honoré Fragonard,
Blind-Man’s Buff,
1750-1752, cat minyak

Karya 2

75

Tajuk 4

4SENI
CETAKAN

Seni cetakan Barat berkembang seiring dengan kesenian lain
seperti seni lukisan, catan, arca dan seni bina. Pelukis-pelukis
Barat seperti Albrecht Dürer, Rembrandt van Rijn dan Edvard
Munch yang terkenal dengan karya lukisan, catan dan arca juga
mahir dalam penghasilan karya seni cetakan. Mereka menggarap
pelbagai teknik seni cetakan berpandukan gaya dan tema yang
sinonim dengan gaya dan tema seni catan terkenal Barat.
76

Kata Kunci A-Z

• Komposisi
• Manual
• Realis
• Satah

KStandard

Kandungan

4.1 Pemahaman terhadap
konsep Seni Cetakan

4.2 Eksplorasi dan
aplikasi pengetahuan
dalam penghasilan
Seni Cetakan

4.3 Menzahirkan idea
dan konsep melalui
pelbagai sumber dalam
penjanaan tugasan

4.4 Penghayatan terhadap
hasil karya Seni
Cetakan dengan
menggunakan Bahasa
Seni Visual dan
Pemikiran Seni Visual

William Hogarth,
A Harlot's Progress,
Plate 6: Moll's Wake 1732,
ukiran dan gurisan

77

PERSEPSI SENI Standard
Pembelajaran
Seni cetakan Barat pada peringkat awal ialah cetakan mono blok
kayu buatan tangan. Cetakan ini dihasilkan dalam bentuk hitam Murid boleh:
putih. Pada awalnya, kemahiran mencetak ini digunakan untuk
mencetak bahan pendidikan, propaganda, keagamaan dan tekstil. 4.1.1 Menjelaskan seni
cetakan Barat mengikut
Seni Cetakan Barat Mengikut Abad Pilihan dari abad pilihan dari aspek:
Aspek Aliran, Gaya, Pelukis dan Karya
(a) Aliran dan gaya.
(b) Pelukis dan karya.

14Abad Gerbang i
KE- Seni

Menurut sejarah seni cetakan Barat, dikatakan tiada Mesin cetak pertama telah
bukti yang menunjukkan cetakan kayu sudah wujud di dicipta oleh Johannes
Eropah sebelum tahun 1400. Namun begitu, satu rekaan tekstil yang Gutenberg sekitar tahun
dicetak secara manual (hand-printed) menggunakan blok kayu di 1450 dan dikatakan satu
China pada abad ke-9 telah ditemui di Eropah pada abad ke-13. perkembangan penting untuk
seni cetakan Barat.

15Abad Aliran dan Gaya
KE-

Abad ke-15 dikenali sebagai era gaya seni Albrecht Dürer, The Four Horseman of
Renaissance yang muncul di Itali. Pada The Apocalypse, 1498, cetakan kayu
era ini, bidang seni cetakan telah mencapai
zaman kemuncaknya.
Seni cetakan kayu yang awal di Eropah
dihasilkan dalam bentuk kad permainan,
kalendar dan karya berimej keagamaan.
Misalnya, siri karya The Apocalypse (1498)
oleh Albrecht Dürer dan siri karya The
Dance of Death (1528-1538) oleh Hans
Holbein, Michael Wolgemut serta Erhard
Ratdolt. Karya-karya ini memaparkan
imej-imej yang realis.
Di Eropah, cenderamata keagamaan,
iaitu 'helgen' adalah antara hasil cetakan
blok kayu yang terawal. Karya seni cetakan
A Portrait of St. Christoper ialah contoh
'helgen' yang dihasilkan pada tahun 1423
dan kini disimpan di John Rylands Library,
Manchester, England.

78

Hasil karya cetakan pada era Renaissance ini menampakkan beberapa ciri tertentu. Ciri-ciri
tersebut ialah komposisi yang dinamik, penekanan aspek cahaya dan perspektif tiga dimensi. Unsur
seni lain adalah seperti penggunaan satah pada latar belakang dan garisan menegak. Teknik seni
cetakan yang biasa digunakan ialah teknik gurisan.
Kebanyakan pelukis era Renaissance mempunyai lebih daripada satu kemahiran dalam
penghasilan catan, arca, gurisan (etching), pertukangan emas dan seni bina. Contohnya, pelukis
Erhard Ratdolf yang terkenal dengan rekaan tipografi dalam cetakan buku beliau pada tahun
1477. Karya-karya seni cetakan Barat pada akhir abad ke-15 hingga awal abad ke-16 dikatakan
dipengaruhi oleh kemahiran mereka dalam seni pertukangan emas (goldsmiths). Ketika itu, karya
seni cetakan hanya digunakan untuk tujuan informasi.
Pada pertengahan abad ke-15, cetakan kayu dihasilkan dalam bentuk blok-buku (blockbooks),
iaitu cetakan sekeping blok kayu yang menggabungkan unsur teks dan imej. Misalnya, cetakan
blok-buku bertajuk The Biblia Pauperum yang dihasilkan pada sekitar tahun 1460-an.

Koleksi Dukes of Bavaria, The Stuttgart Cards, 1430-an, cetakan kayu

Hans Holbein, The Abbot, The Dance of Death
Series, 1523-1526, cetakan kayu

Akses QR

Hans Collaert II, Video Cetakan
Sculpura in Aes, gurisan
1590, gurisan (etching)
pada tembaga
(Dicapai pada 25 Mei 2019)

https://bit.ly/2H8LZgg

79

Pelukis dan Karya

Erhard(14R4a2-t1d5o28lt) A lbrec(1h4t71D-1ü5r2e8)r

• Dilahirkan pada tahun 1442 di • Dilahirkan pada tahun 1471 di Nuremberg, Jerman.
Augsburg, Jerman. • Mahir dalam seni cetakan dan catan.
• Terkenal dengan siri cetakan gurisan seperti The
• Dikenali sebagai pelukis awal gaya
era Renaissance. Apocalypse (1498), The Great Passion (1511) dan The
Life of the Virgin (1511).
• Terkenal dengan rekaan tipografi • Contoh karya yang lain ialah The Knight, Death, and the
dalam cetakan buku beliau di Itali Devil (1513), Saint Jerome in his Study (1514), Melencolia
pada tahun 1477. I (1514) dan The Landscape with the Cannon (1518).

• Contoh karya beliau ialah The
Calendarium (1476), Appianus,
Romana Historiade Bellis Civilibus

(1477) dan Euclid’s Elements (1482).

Albrecht Dürer, The Landscape with the Cannon, 1518, gurisan asid

Erhard Ratdolt, Appianus, Romana historia de
bellis civilibus, 1477, cetakan kayu

Hans(14H9o7-l1b5e4i3n) Hans Holbein, ‘The Judge’, dalam siri The
Dance of Death, 1528-1538, gurisan asid
• Dilahirkan pada tahun 1497 di Augsburg, Jerman.
• Beliau dikenali sebagai pelukis dengan gaya

Northern Renaissance.
• Terkenal dengan siri cetakan kayu The Dance of

Death (1528-1538).
• Menekankan tema, simbol, drama dan unsur

lucu yang berbeza daripada tema gaya Realisme.
• Contoh karya beliau ialah The Expulsion from

Paradise (1528-1538), Adam Tills the Soil
(1528-1538) dan The Child (1528-1538).

80

16Abad Aliran dan Gaya Gerbang i
KE- Seni

Seni cetakan pada abad ke-16 merupakan kesinambungan dari Intaglio ialah proses melukis
abad ke-15. Pada abad ini, cetakan kayu berkembang di Jerman, dengan cara mengukir pada
kesan pengaruh gaya Realisme dan penggunaan perspektif dalam plat logam atau kayu dan
seni catan Itali. Bandar Florence dan Venice menjadi lokasi penting kemudiannya dicetak. Dakwat
dalam perkembangan seni Renaissance. Seni cetakan kayu ini diletakkan dalam alur turisan
mengekalkan tema dekorasi, iaitu menggunakan rekaan geometri dan dicetak menggunakan
secara berulang-ulang dan bingkai gambar yang bercorak. mesin. Misalnya, akuatin
Namun, pada pertengahan abad ke-16, cetakan kayu (aquatint) dihasilkan melalui
dikatakan kurang mendapat perhatian pelukis berbanding dengan tindak balas asid ke atas
cetakan gurisan dan intaglio. Terdapat imej-imej cetakan mula rekaan di atas plat besi.
dijual di bandar pelabuhan Antwerp, Belgium. Kemungkinan
cetakan-cetakan tersebut dibawa oleh pedagang dan pengembara Cabar
yang datang ke bandar tersebut. Minda

Apakah yang mempengaruhi
perkembangan gaya Realisme
dalam seni cetakan?

Pelukis dan Karya

Corn(1e5l0is8-M15a5t6s) ys

• Dilahirkan pada tahun 1508 di Antwerp, Belgium. Cornelis Matsys, Four Blind Peasants, 1550, gurisan asid
• Merupakan pelukis catan Renaissance yang

mahir dalam cetakan gurisan.
• Contoh karya cetakan beliau ialah Four Blind

Peasants (1550) dan The Miraculous Draught of
Fishes (1538).

Ha ns @J(a15n25C/3o0ll-a15e8r0t) Jan Collaert, The Spanish Fury, 1577, gurisan asid

• Beliau dilahirkan pada tahun 1525/30 di
Brussels, Belgium.

• Merupakan pelukis yang mahir dalam
cetakan gurisan.

• Karya cetakan gurisan yang terkenal ialah
The Spanish Fury (1577).

• Contoh karya yang lain ialah Life of
Saint Francis, Monilium, Bullarum,

Inauriumque Artificiosissimae Icones, 10

prints (1581) dan The Fathers of the Desert.

81

17Abad Aliran dan Gaya
KE-

Perkembangan seni halus pada abad ke-17 menyaksikan gaya dan Gerbang i
aliran Mannerisme. Gaya dan aliran ini menolak gaya Renaissance Seni
yang bercirikan ajaran dan fahaman agama Kristian. Pada era ini
juga muncul aliran Baroque di Itali, iaitu karya seni yang dihasilkan Cetakan monotaip di
untuk tujuan propaganda dan bersifat sandiwara bagi meraih simpati Malaysia dikatakan
menerusi kesan dramatik dan kemuliaan dalam karya-karya mereka. dimulakan oleh beberapa
Seni cetakan teknik gurisan asid (etching) dikatakan mula pelukis seperti Seah Kim
berkembang pesat pada abad ke-17. Hal ini seiring dengan Joo dan T.K. Karan setelah
perkembangan dan inovasi dalam proses cetakan menggunakan bahan melihat pameran solo
kimia dan pengenalan plat tembaga. Contoh pelukis yang terpengaruh Praphan Srisonta di Kuala
dengan gaya seni Mannerisme ialah Jacques Callot, Rembrandt, Lumpur pada tahun 1963.
Anthony van Dyck dan Giovanni Benedetto Castiglione. Rembrandt
merupakan pelukis inovatif yang mahir dengan teknik gurisan asid
pada era tersebut.

Pelukis dan Karya

Jacques Callot (1592-1635)

• Dilahirkan pada tahun 1592 di Nancy, Perancis.

• Merupakan pelukis aliran Baroque yang

mahir dalam cetakan gurisan asid.

• Menghasilkan lebih 1400 karya

cetakan bertemakan gipsi, keagamaan

dan imej ketenteraan.

• Memaparkan landskap sebagai latar belakang.

• Contoh karya beliau ialah The Fair at Jacques Callot, The Fair at Impruneta, 1620, gurisan asid

Impruneta (1620), St. Amand (1622),

The Martyrdom of Saint Sebastian (1634) dan

The Stug Hunt (1619).

Jacques Callot,
The Stug Hunt, 1619,
gurisan asid

82

Giovanni Benedetto Castiglione (1609-1664)

• Dilahirkan pada tahun 1609 di Genoa, Itali.
• Dikenali sebagai II Grechetto di Itali dan Le Benedétte di Perancis.
• Terkenal dengan karya beliau yang bertemakan keagamaan menerusi cetakan gurisan asid.
• Merupakan pelopor cetakan monotaip pada sekitar tahun 1648.
• Contoh karya cetakan beliau ialah The Genius of Castiglione (1641), Melancholy (1645-1646)

dan The Nativity with Angels (1655).

Giovanni Benedetto Castiglione, The Nativity Giovanni Benedetto Castiglione,
with Angels, 1655, cetakan monotaip Melancholy, 1645-1646, gurisan

Contoh karya pelukis lain

Rembrandt van Rijn, The Windmill, 1643, gurisan asid

Anthony van Dyck, Pieter Brueghel
the Younger, 1626-1633, gurisan asid

83

1819Abad Aliran dan Gaya
KE-
dan

Karya seni mengalami perubahan percambahan idea, gaya dan aliran baharu berikutan
perkembangan ilmu, sosial dan politik. Gaya dan aliran seni yang wujud pada abad ini antaranya
ialah Rococo, Neoklasisisme, Romantisisme, Realisme, Impresionisme dan Post-Impresionisme.
Seni cetakan Barat pada abad ke-18 dan ke-19 dikatakan berfungsi untuk tujuan komersial.
Pada era ini, muncul tokoh-tokoh terkenal seperti Thomas Bewick, William Hogarth, James
Abbott McNeill Whistler dan Edvard Munch yang mahir dalam seni cetakan. Terdapat juga
pelukis aliran Impresionisme Barat seperti Mary Cassatt, Edouard Manet, Claude Monet dan
Edgar Degas yang terpengaruh dengan ciri-ciri gaya pelukis cetakan Jepun. Gaya ini tidak
mempunyai titik tumpuan tetapi mencipta komposisi simetri yang ketara, iaitu subjek utama
tidak diletakkan di bahagian tengah.

Pelukis dan Karya Gerbang i
Seni
 Wi(1l6li9a7m-17H64o)garth
Cetakan blok kayu dari Jepun
• Dilahirkan pada tahun 1697 di London, England. menjadi terkenal di Perancis
• Berkebolehan dalam seni catan dan cetakan gurisan. pada tahun 1860-an. Hiroshige
• Mempelajari cetakan gurisan daripada Ellis Gamble di Leicester dan Hokusai ialah contoh
pelukis cetakan Jepun yang
Fields, England. menggunakan blok warna
• Kebanyakan karya beliau bertemakan satira politik dan potret realistik. rata, terang dan besar.
• Contoh siri karya beliau yang terkenal ialah A Just View of the British

Stage (1724), The Bench (1758) dan An Election (1758).

William Hogarth, The Bench, 1758, gurisan William Hogarth, An Election, 1758, gurisan

84

Thomas Bewick (1753-1828)

• Dilahirkan pada tahun 1753 di England.
• Pelukis cetakan gurisan kayu dan penulis buku sejarah berkaitan alam semula

jadi, misalnya buku A History of British Birds.
• Terkenal dengan karya cetakan gurisan kayu seperti The Angler and The Little

Fish (1776), The Chillingham Bull (1789) dan The Yellow Wagtail (1797).

Thomas Bewick, The Chillingham Bull, 1789, gurisan kayu Thomas Bewick, The Yellow Wagtail, 1797, cetakan kayu

James Abbott
McNeill Whistler (1834-1903)

• Dilahirkan pada tahun 1834 di Amerika Syarikat.
• Pelukis aliran Impresionisme yang pernah belajar

gurisan asid dengan Marc Charles Gabriel Gleyre,
di Perancis pada sekitar tahun 1855.
• Contoh karya cetakan terkenal beliau ialah The
Forge (1861), Billingsgate (Billingsgate Market)
(1859) dan The Wine Glass (1858).

James Abbott McNeill Whistler, Billingsgate (Billingsgate Market), James Abbott McNeill Whistler, The Wine Glass,
1859, gurisan asid dan drypoint 1858, gurisan asid

85

Aktiviti
KUMPULAN

Tujuan: 1. Mengenal pasti seni cetakan Barat dalam Seni Halus. VideoAkses QR
2. Menjelaskan aliran, gaya, pelukis dan karya seni cetakan
Rotating
Barat berdasarkan abad pilihan. Review

Langkah:

1. Bahagikan murid kepada beberapa kumpulan kecil mengikut karya. (Dicapai pada 25 Mei 2019)

2. Lakukan aktiviti pembelajaran ‘Rotating Review’. https://bit.ly/2Ebm06T

3. Setiap kumpulan akan membincangkan satu contoh karya cetakan Barat.

4. Perihalkan tentang ciri-ciri aliran dan gaya yang sesuai berdasarkan tema dan tajuk
karya tersebut.

5. Buat ilustrasi dan catatan di atas kertas sebak dan paparkannya di hadapan kelas.

6. Setiap kumpulan boleh memberikan komen, idea atau persoalan pada kertas berkenaan
menggunakan pen warna yang berbeza atau menggunakan nota berperekat (sticky notes).

7. Setiap kumpulan perlu membuat rumusan tentang kepentingan mempelajari seni cetakan dalam
mata pelajaran Pendidikan Seni Visual.

Soalan: 1. Apakah perbezaan gaya dan aliran seni cetakan pada setiap abad?
2. Nyatakan faktor-faktor yang mempengaruhi perubahan dalam gaya dan aliran seni

cetakan Barat.

Latihan Formatif

Lengkapkan peta pemikiran berikut.


 Albrecht Dürer 


 
Contoh-contoh  Cornelis Matsys 
karya cetakan 
 
Barat  

 Jacques Callot


 Thomas Bewick 


86

EKSPLORASI SENI Standard
Pembelajaran
Eksplorasi dan aplikasi pengetahuan dalam penghasilan seni
cetakan mampu meningkatkan kemahiran tentang tema, tajuk, Murid boleh:
media dan pewujudan idea menerusi aktiviti seterusnya.
4.2.1 Membuat penerokaan
Kembara Minda secara kreatif
berkaitan:

(a) Tema dan tajuk.
(b) Pewujudan idea.

Tujuan: 1. Mengaplikasikan pengetahuan dan kefahaman untuk Kreativiti
membuat penerokaan tentang tema dan tajuk terhadap dan Inovasi
seni cetakan.
Murid bergerak membuat
2. Menganalisis hasil penerokaan terhadap seni cetakan pemerhatian dan menghayati
untuk pewujudan idea melalui penggunaan media, keindahan alam sekitar.
teknik dan proses dalam penghasilan karya seni.

Langkah:
1. Lakukan aktiviti ini secara berkumpulan.
2. Secara berkumpulan, anda dikehendaki bergerak ke kawasan sekitar sekolah untuk membuat

pemerhatian, memilih dan menetapkan hal benda yang hendak dilakar. Lakaran perlu dilakukan
secara individu.
3. Pilih tema dan tajuk yang sesuai untuk membuat lakaran.
4. Anda boleh membuat lakaran menggunakan media kering seperti pen atau pensel dalam
buku lakaran.
5. Gunakan kaedah tetingkap fokus untuk membantu anda memilih komposisi yang mempunyai
makna atau penceritaan yang menarik.

Menggunakan kertas keras sebagai tetingkap fokus Contoh lakaran komposisi pilihan

Gambar foto 4.1 Contoh hal benda yang dipilih

87

Contoh Aktiviti Imitasi Lukisan atau Gambar Gerbang i
(secara berkumpulan) Seni

Tujuan: Membuat lakaran berkaitan hal benda bertemakan alam Pendekatan imitasi
semula jadi atau objek buatan manusia berdasarkan imitasi merupakan peniruan
menerusi sumber lukisan atau gambar sebagai inspirasi. menerusi tanggapan
dan pengamatan pelukis
Langkah: terhadap objek-objek yang
1. Lakukan aktiviti ini secara berkumpulan. wujud di dunia ini. Contohnya,
2. Pilih buku atau majalah yang mengandungi karya lukisan pendekatan Mimesis.

atau gambar. (Rujuk Buku Teks PSV KSSM T1)
3. Buat rujukan untuk memilih dan menetapkan hal benda yang

hendak dilakar.
4. Buat lakaran menggunakan media kering seperti pen atau pensel

di atas kertas sebak. Gunakan idea lakaran berkumpulan tadi
sebagai lakaran sendiri.
5. Berikut ialah contoh pendekatan imitasi seperti yang disarankan.

Lakaran Zakaria Ali (2006) dalam Buku Sebutir Zamrud Di
Deru Selat. Buku Terbitan Universiti Sains Malaysia
Gambar foto 4.2 Contoh aktiviti imitasi lukisan

88

EKSPRESI SENI Standard
Pembelajaran
Anda telah membuat kajian, pemerhatian dan perbincangan
dalam proses pewujudan idea bagi menentukan tema dan tajuk Murid boleh:
dalam aktiviti yang lepas. Berdasarkan kepada pengetahuan dan
kefahaman itu, anda akan menghasilkan karya cetakan dengan 4.3.1 Menghasilkan karya seni
memilih aliran dan gaya pilihan. cetakan berdasarkan
aliran dan gaya pilihan.

Minda Kreatif

Tujuan: 1. Menzahirkan idea secara kreatif dan inovatif hasil VideoAkses QR
daripada penerokaan terhadap seni cetakan dalam
penghasilan karya seni secara sistematik. Proses
cetakan,
2. Menghasilkan karya seni cetakan berdasarkan aliran potongan lino.
dan gaya yang dipilih secara kreatif serta inovatif.

Alat: Pisau palet, pisau pengukir, kain buruk/tisu, sudu makan, (Dicapai pada 25 Mei 2019)
penggelek dan pensel 2B. https://bit.ly/2zomG6T

Bahan: Kertas katrij, permukaan cermin, dakwat cetak, turpentin, papan lapis, kepingan lino/kayu
basswood, lakaran, kertas karbon dan kertas surih.

Arahan: Hasilkan karya cetakan potongan kayu bertemakan alam semula jadi dengan memilih
mana-mana satu aliran dan gaya pilihan.

Langkah-langkah Penghasilan Karya
Seni Cetakan Aliran Impresionisme

Menyediakan Blok,
Alat dan Media

1. Sediakan alat dan bahan
untuk proses menyediakan
blok cetakan potongan kayu.
Pilih blok yang nipis seperti
papan lapis, kepingan lino
atau kayu basswood. Alat dan
bahan seperti pisau khas untuk
cetakan, lakaran, kertas karbon,
kertas surih dan pensel 2B.

89

Proses
Mencungkil

2. Terapkan lakaran
ke atas blok cetakan
dengan menggunakan
kertas karbon atau
tanpa kertas karbon.

Gerbang i
Seni

Proses mencungkil/mengukir
blok perlu menggunakan
alat pengukir.

• Alat pengukir berbentuk ‘V’
digunakan untuk memotong
corak dan garisan-garisan
nipis pada blok.

• Alat pengukir berbentuk
‘U’ digunakan untuk
mencungkil corak dan
bahagian yang besar.

3. Proses mencungkil imej
dengan menggunakan
pisau khas cetakan.

T ip Seni

Anda boleh menghitamkan
kawasan tertentu pada blok
bagi memudahkan proses
cungkilan atau goresan.

90

Video 4. Blok cetakan kayu
yang siap dicungkil.

Akses QR

Proses
cetakan
potongan kayu.
(Dicapai pada 25 Mei 2019)
https://bit.ly/2IPtmiw

Proses
Mendakwat

5. Sediakan alat dan bahan untuk
proses mendakwat seperti dakwat
cetak, minyak turpentin, tisu, roda
penggelek, pisau palet, permukaan
rata dan licin seperti permukaan
kaca atau plastik tebal.

6. Bancuh dakwat di atas
permukaan yang rata dan
licin seperti permukaan
kaca atau plastik tebal.

91

7. Lakukan proses
mendakwat ke
atas blok dengan
menggunakan
penggelek.

8. Blok cetakan yang
telah siap disapu
dengan dakwat.

Proses
Mencetak

9. Letakkan blok
cetakan di atas
mounting board
seperti gambar
di sebelah.

92