การบริหารภาครัฐดิจิทัล_6 May_ 2020

การบริหารภาครฐั ดิจทิ ัล: ภาวะผนู้ ำและชุดความคิดดิจิทัล ระบบ กลไก และเคร่อื งมอื ทาง
เทคโนโลยีเพ่อื การทำหนา้ ทีข่ องรัฐ*

ศิรภัสสรศ์ วงศ์ทองดี**

Digital Public Administration: Digital Leadership and Mindsets, Systems,
Mechanisms and Technological Tools

for Managing State Functions *

Sirapatsorn Wongthongdee**

บทคดั ย่อ

คำสำคญั : ABSTRACT
Keywords:

* หนังสือเล่มนี้ เขียนขึ้นในช่วงที่ทั่วโลก รวมทั้งประเทศไทย กำลังเกิดการระบาดของโคโรน่าไวรัส (COVID-19) และได้มีการ Lockdown
หลายเมอื งในหลายประเทศ รวมทง้ั ประเทศไทยและกรุงเทพมหานครและอีกหลายจงั หวัด ระหวา่ งเดือนมนี าคม ถงึ เมษายน ปี พ.ศ. 2563
** รศ.ดร., ผูอ้ ำนวยการหลกั สูตรรัฐประศาสนศาสตรมหาบัณฑิต มหาวทิ ยาลัยธุรกิจบณั ฑติ ย์ และเลขาธิการสมาคมรัฐประศาสนศาสตร์แห่ง
ประเทศไทย (2562-ปจั จุบัน) Email: [email protected] Tel: 081-867-8940; Line id: sirapatsornwong

บทที่ 1

บทนำ (Introduction)

“การบริหารภาครัฐ” (public administration) คือ การออกแบบรวมถงึ การปฏบิ ตั ิงานในการทำหน้าที่
ด้านต่างๆของหน่วยงานภาครัฐและกลไกทเี่ กย่ี วขอ้ ง เพือ่ การบรหิ ารประเทศให้ประชาชนอยู่ดีมสี ขุ มหี ลกั ประกันดา้ นความ
ม่ันคงในชีวติ การไดร้ บั บรกิ ารสาธาณะตา่ งๆที่จำเปน็ ตอ่ การดำเนนิ ชวี ติ ไมว่ ่าจะเป็นทางด้านเศรษฐกิจ การมงี านทำ การ
สาธารณสุข การศึกษา การมโี อกาสและความก้าวหนา้ ในชีวิต มคี วามปลอดภัยในชวี ติ และทรัพย์สนิ ได้อยูใ่ นสภาพแวดลอ้ ม
ทีด่ ีและปลอดภยั ได้แก่ อากาศ สาธารณูปโภค และแหลง่ น้ำทส่ี ะอาด เปน็ ต้น ทัง้ น้ยี งั ต้องคำนึงถงึ ประเดน็ ของความท่ัวถงึ
ความเท่าเทียม โดยเปน็ สงั คมทไี่ มม่ ีความเหลอ่ื มลำ้ และมีการพัฒนาเตบิ โตไดอ้ ย่างย่งั ยืนอีกดว้ ย

การบรหิ ารภาครฐั ล้วนมีความเกย่ี วขอ้ งกบั การเมอื ง การบริหารนโยบายสาธารณะ การกำหนดแผนงาน
การเงนิ และงบประมาณ การบริหารกำลงั คน รวมถงึ การจัดการทรพั ยากรตา่ งๆของรฐั บาลและหนว่ ยงานของรฐั ทัง้ ใน
ระดบั ประเทศ ระดบั ภมู ภิ าค ทอ้ งถิ่น ลงมาถึงระดับสงั คมหนว่ ยยอ่ ยๆ ได้แก่ ชุมชน และหมู่บ้าน เป็นต้น การบรหิ ารภาครัฐ
ทด่ี แี ละมปี ระสิทธิภาพจะตอ้ งทำการประสานพลังในการทำหนา้ ทีจ่ ากทกุ ๆภาคสว่ น เพอ่ื ร่วมกนั ขบั เคลอื่ นองคาพยพต่างๆที่
อยู่ทง้ั ภายในประเทศและนอกประเทศ ตง้ั แตห่ น่วยท่ีเล็กทสี่ ดุ คือ ระดับบุคคล ขยายออกไปในวงท่ีใหญม่ ากขน้ึ ไม่ว่าจะ
เปน็ ครอบครัว ชุมชน สงั คม ประเทศ ภมู ิภาคและประชาคมโลก เพอื่ ทำใหป้ ระชาชนพลเมืองของแตล่ ะประเทศ หรอื
ประชาคมทเี่ ปน็ พลเมอื งโลก สามารถเข้าถงึ ซึ่งสามสภาวะซงึ่ เป็นเปา้ หมายสงู สดุ ของการพฒั นาไดอ้ ยา่ งแท้จรงิ (ปรบั จาก
ปกรณ์ ศริ ปิ ระกอบ, 2562:V; Denis Goulet, 1971 ในศริ ภัสสรศ์ วงศ์ทองดี, 2563:5-6) ไดแ้ ก่

1. สภาวะการเข้าถึงสิง่ จำเป็นในการมีคุณภาพชวี ติ ท่ีดี (a state of having sustenance) ได้แก่ อาหาร อากาศ
เส้อื ผา้ เครื่องนงุ่ หม่ ยารกั ษาโรค ที่พำนักอาศัย เป็นต้น

2. สภาวะการมองเห็นคณุ คา่ ในตนเอง (a state of having self-esteem) คอื การเคารพรักในศกั ด์ิศรีและคณุ ค่า
แห่งตนเอง ความภาคภูมิใจในตนเอง

3. สภาวะแหง่ การมีเสรภี าพ (a state of having freedom from servitude) หมายถึง การมอี สิ ระทางความคิด
และมคี วามสามารถในการตดั สนิ ใจ เลือกส่งิ ต่างๆบนพ้นื ฐานของความเป็นเหตุเป็นผลซง่ึ คดิ ได้ดว้ ยตนเอง

การศึกษาถงึ การบริหารภาครัฐ หรือวชิ า “รฐั ประศาสนศาสตร์ (Public Administration) หมายถึง “ศาสตร์
(Science/ Discipline) ทีว่ ่าด้วยการบริหารงานของภาครัฐ หรอื ของรัฐบาลและหน่วยงานต่างๆของรัฐ” เกดิ จากการนำเอาคำ
สองคำ คือคำวา่ “Public” หมายถึง “ความเปน็ สาธาณะ” มารวมกับคำวา่ “Administration” ซึ่งหมายถงึ “การ
บรหิ ารงาน” คือ การทำภารกจิ ของภาครัฐเพ่ือจัดบริการใหก้ ับประชาชน และสงั คมสาธารณะ (อา้ งอิงและปรบั จากตนิ ปรัชญ
พฤทธ์ิ ในหนังสือ “รัฐประศาสนศาสตรเ์ ปรยี บเทยี บ: เคร่ืองมอื ในการพฒั นาประเทศ” ตพี มิ พ์ในปี พ.ศ. 2538: 1) ในภายหลัง ได้
มีการนำเอาคำว่า “Management” ซ่ึงคำภาษาไทยท่ีนยิ มใช้กัน คือ “การจดั การ” มาใช้แทนทคี่ ำวา่ “Administration” ซึ่ง

* หนังสือเล่มนี้ เขียนขึ้นในช่วงที่ทั่วโลก รวมทั้งประเทศไทย กำลังเกิดการระบาดของโคโรน่าไวรัส (COVID-19) และได้มีการ Lockdown
หลายเมืองในหลายประเทศ รวมทั้งประเทศไทยและกรุงเทพมหานครและอีกหลายจังหวดั ระหว่างเดือนมนี าคม ถึง เมษายน ปี พ.ศ. 2563
** รศ.ดร., ผอู้ ำนวยการหลักสูตรรัฐประศาสนศาสตรมหาบัณฑติ มหาวิทยาลยั ธุรกจิ บัณฑิตย์ และเลขาธิการสมาคมรัฐประศาสนศาสตร์แห่ง
ประเทศไทย (2562-ปจั จุบนั ) Email: [email protected] Tel: 081-867-8940; Line id: sirapatsornwong

ภาษาไทยมกั ใชค้ ำวา่ “การบริหาร” จึงพบคำวา่ “Public Management” ในความหมายเดยี วกบั “Public
Administration” ในแวดวงการศกึ ษาวชิ ารัฐประศาสนศาสตรใ์ นช่วงถดั มา (ปกรณ์ ศิรปิ ระกอบ, 2562: 19) ในทศั นะของปกรณ์
ศริ ิประกอบและผู้เขียน คำทง้ั สองคำนส้ี ามารถใช้แทนกนั ได้ (intertangle)

เม่อื ไดศ้ ึกษาถงึ ประวตั ิศาสตร์หรือววิ ฒั นาการของการเกิดขึน้ ของ “รัฐ (state)” หรอื “รฐั ชาติ (nation state)” จะ
พบวา่ การท่ีประชาชนหรือคนในรฐั หรือสังคมยนิ ยอมให้ “รัฐ” หรอื “รฐั บาล (government)” ทำหน้าท่ีตา่ งๆนามของรัฐ ซึ่งมี
อยหู่ ลายดา้ นและหลายบทบาทหนา้ ท่ี ซึ่งล้วนเกย่ี วข้องกับชีวติ และคุณภาพชวี ติ ของผูค้ นในสังคมตง้ั แตเ่ กดิ หรือกอ่ นเกดิ กระทั่ง
เตบิ โต และตายจากไป ซง่ึ การศกึ ษาถึงการกำเนดิ ของรัฐ หรอื รฐั ชาติ มีอยู่หลากหลายแนวคดิ และทฤษฎที นี่ ำมาอธิบายความ
เป็นมาและความหมายของรฐั และรฐั ชาตไิ ด้อย่างละเอียดลออทกุ แง่ทุกมุม ท่านผู้อา่ นทส่ี นใจในประเดน็ น้ี สามารถศกึ ษาไดด้ ้วย
ตนเองจากแหล่งความรู้ทีเ่ ขา้ ถึงไดง้ ่ายในยคุ ข้อมลู ขา่ วสาร ซง่ึ เปน็ หนึง่ ในหนา้ ทีข่ องรัฐที่จะตอ้ งจัดให้ประชาชนทกุ คนในสังคม
สามารถเขา้ ถงึ แหล่งความรเู้ หล่านนั้ ไดจ้ ริง แต่กระนน้ั ก็ยังตง้ั อยภู่ ายใต้ “เงือ่ นไขสำคัญ 3 ประการ” คือ

(1) การทำให้คนทุกคนมีเทคโนโลยแี ละอุปกรณ์ทีเ่ ป็นครงสรา้ งพ้นื ฐานทจี่ ะชว่ ยในการเขา้ ถึงแหล่งขอ้ มลู และความรู้
เหล่าน้นั ในทุกแหง่ หน

(2) ตอ้ งทำให้ผู้เรียนหรือประชาชนทุกคนมีความพรอ้ มในดา้ นทักษะ ความรู้ ความสามารถ ความต้องการและโอกาสใน
การเข้าถึงช่องทางและแหลง่ การเรยี นรเู้ หลา่ นนั้ และ

(3) ต้องมกี ารลงทุนใหม้ ีการจดั การความรู้ (Knowledge management) จัดใหม้ ฐี านข้อมลู ความรู้ ขอ้ มลู เชงิ ประจักษ์
หรือหลักฐานทางประวตั ิศาสตร์ทมี่ ากเพียงพอในรูปแบบต่างๆที่เขา้ ถงึ ไดง้ า่ ยและมคี วามหลากหลาย เหมาะกับผูเ้ รยี นในแตล่ ะชว่ ง
วยั และมวี ธิ กี ารเรยี นรซู้ ่งึ เปน็ ไปตามรูปแบบหรือสไตล์การเรยี นรู้ของแต่ละบคุ คล (Learning styles) ท้งั นี้ ในการจัดการความรู้
จะต้องทำการจดั ระบบ ใหม้ ีการบนั ทกึ มวี ธิ กี ารใชง้ านท่สี ามารถเขา้ ถงึ ได้งา่ ยอยา่ งหลากหลายชอ่ งทาง และมรี ปู แบบการถา่ ยทอด
ท่มี ีความเป็นมติ ร สากล ขอ้ มลู ความรถู้ ูกตอ้ ง ทันสมยั และเช่ือถอื ได้

สำหรบั เงอ่ื นไขในข้อท่ี (1) และข้อที่ (2) ข้างต้น จะมคี วามเกีย่ วขอ้ งโดยตรงกับคำวา่ “ความเหล่อื มล้ำหรอื
ความแตกต่างทางดจิ ิทลั (Digital Divide)” ซงึ่ เปน็ ความเหล่อื มล้ำ (ช่องวา่ ง) ในการครอบครอง และเข้าถึงเทคโนโลยี
สารสนเทศและข้อมูลความรู้ จดั วา่ เปน็ ความเหลือ่ มลำ้ หรือความแตกต่างระหว่างประชากรกลมุ่ ตา่ งๆภายในสงั คมประเทศที่มี
โอกาสในการเข้าถึงเทคโนโลยี สารสนเทศขอ้ มลู ขา่ วสารและความรทู้ ี่ไมเ่ ทา่ เทยี มกัน เช่น ในระหว่างประชากรที่อาศัยอยู่ในเมือง
ใหญ่ กบั ประชากรทอ่ี าศัยอยู่ในเขตชนบท ระหวา่ งกลุ่มประชากรทม่ี เี พศ และอายุทต่ี ่างกนั ระหวา่ งผทู้ ม่ี ีระดับการศกึ ษาและ
รายไดท้ ี่ต่างกัน ระหวา่ งผทู้ ่มี เี ช้ือชาติ วฒั นธรรมและภาษาท่ีตา่ งกนั ท้ังนี้ ยังรวมไปถงึ ความเหลอ่ื มลำ้ ในโอกาสการเขา้ ถงึ เทคโนโลยี
สารสนเทศและความรขู้ องแต่ละบคุ คลอกี ด้วย ซึ่งบางคนอาจจะไมม่ ี หรือ มนี อ้ ยกวา่ บคุ คลอนื่ หรือคำคำนีย้ งั อาจจะใช้ในเชงิ

* หนังสือเล่มนี้ เขียนขึ้นในช่วงที่ทั่วโลก รวมทั้งประเทศไทย กำลังเกิดการระบาดของโคโรน่าไวรัส (COVID-19) และได้มีการ Lockdown
หลายเมืองในหลายประเทศ รวมท้ังประเทศไทยและกรงุ เทพมหานครและอีกหลายจงั หวดั ระหวา่ งเดอื นมนี าคม ถงึ เมษายน ปี พ.ศ. 2563
** รศ.ดร., ผูอ้ ำนวยการหลกั สูตรรัฐประศาสนศาสตรมหาบัณฑิต มหาวทิ ยาลัยธุรกิจบัณฑิตย์ และเลขาธิการสมาคมรัฐประศาสนศาสตร์แห่ง
ประเทศไทย (2562-ปจั จุบนั ) Email: [email protected] Tel: 081-867-8940; Line id: sirapatsornwong

เปรียบเทยี บในภาพกว้าง เชน่ ระหวา่ งความเหลือ่ มลำ้ ของผคู้ นในประเทศตา่ งๆบนโลกใบน้ี เช่น ผูค้ นในประเทศท่ีมง่ั คั่งหรือ
พฒั นาแลว้ ซงึ่ มักจะมีความพร้อมทางด้านดิจทิ ลั มากกว่าผู้คนอกี กลมุ่ หนึ่ง ทั้งในแงเ่ งอ่ื นไขสำคัญในข้อท่ี 1 และขอ้ ท่ี 2 มากกว่า
ผคู้ นในประเทศยากจนหรือประเทศทก่ี ำลงั พัฒนาซ่งึ มจี ำนวนมากกวา่ เมือ่ เทียบสัดส่วนกนั (อา้ งองิ และปรับจาก
https://dict.longdo.com/search/Digital%20Divide สืบค้นวนั ท่ี 30 มนี าคม 2563)

สำหรบั เง่อื นไขในข้อที่ (3) การจดั การความรู้ นบั ตั้งแตไ่ ด้มกี ารประดิษฐค์ ิดคน้ อุปกรณ์คอมพิวเตอร์และ
เทคโนโลยีสารสนเทศสมัยใหม่ ในราว ค.ศ.1958 โดยเฉพาะอยา่ งย่ิงเทคโนโลยีที่ในงานพิมพ์ พบจากในหนงั สือ “ฮารเ์ วิร์ดบิซเนสรี
ววิ (Harvard Business Review)” ซึ่งเขียนโดยโทมสั แอล. วิสเลอร์ ซ่งึ ได้ใหค้ วามเห็นเอาไว้วา่ "เทคโนโลยีใหม่ทย่ี งั ไมม่ ีชือ่ ท่ี
กำหนดขึ้นในขณะนั้น แตเ่ ป็นส่ิงเดียวซง่ึ ทุกคนทร่ี ู้จกั กนั ในช่อื วา่ “เทคโนโลยีสารสนเทศ (Information Technology: IT)"
โดยมีคำจำกดั ความเอาไว้ว่า คอื เทคโนโลยที ี่ประกอบดว้ ยเทคโนโลยีอกี สามประเภท ไดแ้ ก่

(1) เทคนิคทใี่ ชเ้ พอื่ การประมวลผลข้อมลู ( Data processing techniques)

(2) การประยุกต์ใชว้ ธิ ีการทางสถติ แิ ละคณิตศาสตรเ์ พอื่ การตัดสนิ ใจ (The statistical and mathematical
applications for making decisions)

(3) การจำลองความคดิ ขน้ั สงู ที่มีความซับซ้อนจำนวนมากผา่ นโปรแกรมคอมพวิ เตอร์ (The computer simulations of
highly complex highly level of thinking processes)

เม่ือกล่าวถงึ ววิ ัฒนาการของการศกึ ษาวิชา “รัฐประศาสนศาสตร์” หรอื “การบรหิ ารภาครฐั (Public
Administration)” ซงึ่ ได้เรม่ิ ตน้ อยา่ งเปน็ ทางการครง้ั แรกที่ประเทศสหรฐั อเมริกา ในปี ค.ศ.1887 และได้มีการแบง่ ยคุ ของ
การศกึ ษารฐั ประศาสนศาสตรเ์ อาไวห้ ลายแนวทาง ในที่น้ขี อนำเอาแนวทางในการแบง่ การบรหิ ารจดั การภาครฐั ออกเป็น 3 รูปแบบ
ตามแนวคิดของ Denhardt & Denhardt (2000;2003;2008;2011) โดยปกรณ์ ศริ ิประกอบ (2558;2559;2560;2560;2562) ได้
นำมาเปน็ แนวทางในการศึกษาวิชารัฐประศาสนศาสตร์ ในหนังสอื ชือ่ “ 3 พาราไดมท์ างรัฐประศาสนศาสตร์:แนวคดิ ทฤษฎี
และการนำไปปฏบิ ัตจิ รงิ ” ซึง่ ไดจ้ ำแนกไวเ้ ป็น 3 พาราไดม์ ทั้งในเชงิ แนวคิด ทฤษฎี และการนำไปปฏบิ ัติจริง โดยอา้ งองิ จาก
ข้อเสนอของ Denhardt & Denhardt สองสามภี รรยาแห่งมหาวิทยาลัยอรโิ ซน่า (Arizona State University) โดยจะขอนำมา
กลา่ วพอเป็นสงั เขป ดังนี้ (ปรบั จากปกรณ์ ศริ ปิ ระกอบ, 2562, คำนำในการพิพมค์ รั้งท่ี 1: IX)

1. รฐั ประศาสนศาสตร์แนวเก่า (Old Public Administration: OPM)
2. การบรหิ ารจดั การภาครฐั แนวใหม่ (New Public Administration: NPM)
3. การบริการสาธารณะแนวใหม่ (New Public Service: NPS)

* หนังสือเล่มนี้ เขียนขึ้นในช่วงที่ทั่วโลก รวมทั้งประเทศไทย กำลังเกิดการระบาดของโคโรน่าไวรัส (COVID-19) และได้มีการ Lockdown
หลายเมอื งในหลายประเทศ รวมทั้งประเทศไทยและกรุงเทพมหานครและอกี หลายจงั หวัด ระหวา่ งเดือนมีนาคม ถงึ เมษายน ปี พ.ศ. 2563
** รศ.ดร., ผู้อำนวยการหลกั สตู รรฐั ประศาสนศาสตรมหาบัณฑิต มหาวิทยาลยั ธรุ กิจบณั ฑิตย์ และเลขาธกิ ารสมาคมรฐั ประศาสนศาสตร์แห่ง
ประเทศไทย (2562-ปัจจุบัน) Email: [email protected] Tel: 081-867-8940; Line id: sirapatsornwong

(1) รัฐประศาสนศาสตร์แนวเกา่ (Old Public Administration: OPM) เนน้ คา่ นิยมการบรหิ ารงานแบบราชการ
แนวคดิ สำคญั ท่มี ีอทิ ธิพล คอื ระบบราชการในอดุ มคตขิ องแม็กซ เวเบอร์ (Max Weber’s Ideal Type of Bureaucracy) ยึด
กฎระเบยี บ เพ่ือให้เกดิ ประสทิ ธิภาพในการบรหิ ารงาน การจ้างงานเนน้ ความมน่ั คงและจา้ งงานไปจนกระทั่งเกษยี ณอายรุ าชการ
แม้วา่ OPM จะกอ่ กำเนิดมาต้งั แตป่ ี ค.ศ. 1887 - แตอ่ ิทธิพลของค่านยิ ม แนวคดิ และวธิ ปี ฏบิ ัตขิ อง OPM กย็ ังมีต่อเน่อื งมาถึง
ปัจจุบนั

(2)การบริหารจดั การภาครัฐแนวใหม่ (New Public Administration: NPM) นับตั้งแต่ปี ค.ศ. 1992 ถงึ ปัจจบุ ัน
กระแสแนวคดิ หลกั ในยคุ นี้ มาจากการแนวคิดเรื่องการรอ้ื ปรับระบบของการบริหารงานภาครัฐครง้ั สำคัญในประเทศสหรฐั อเมรกิ า
โดยไดร้ ับอิทธิพลมาจากทีมงานทป่ี รกึ ษาของรองประธานาธิบดีอลั กอร์ ในสมัยของประธานาธบิ ดบี ลิ คลินตัน ดังปรากฏในหนังสอื
ช่อื “Reinventing Government: How the Entrepreneurial Spirits is Transforming the Public Sector (1992)
ของเดวิด ออสบอรน์ และเท็ด แกเบลอร์ (David Osborne and Ted Gaebler) ซึ่งเน้นคา่ นยิ มหลักในเรือ่ งความยืดหยุ่นของการ
ดำเนินงาน เพ่ือตอบสนองความตอ้ งการของผู้รับบริการ และการวัดความสำเร็จทผ่ี ลงานตามแผนงานและเป้าหมายที่กำหนดไว้
มากกว่าการมงุ่ ยดึ ตามกฎระเบยี บอยา่ งเคร่งครดั เชน่ แตก่ ่อน การจา้ งงานกไ็ ด้ปรบั เปลย่ี นมาเปน็ การจา้ งงานตามภาระงานและ
เกณฑท์ ีก่ ำหนดไว้ในสญั ญา (Contract employment) ไมใ่ ช่การจา้ งงานตลอดชีพอีกตอ่ ไป

(3)การบรกิ ารสาธารณะแนวใหม่ (New Public Service: NPS) แนวทางทส่ี าม เรม่ิ ตง้ั แตป่ ี ค.ศ.2000 ถงึ ปัจจุบัน
โดยเร่มิ ขนึ้ เม่อื Denhardt & Denhardt ไดเ้ สนอแนวคิดการบรกิ ารสาธารณะแนวใหม่ โดยยดึ ถือค่านยิ มหลัก เรอื่ งความเปน็
ประชาธปิ ไตยจากการมีส่วนร่วมของภาคประชาชนและประชาสงั คม เพ่อื ทำใหก้ ารจดั การภาครัฐสามารถตอบสนองความตอ้ งการ
สาธารณะได้อยา่ งเป็นองคร์ วม ในขณะเดยี วกันก็ยังคงมีความแตกตา่ งจากการบริหารงานของภาคเอกชน อีกทงั้ บุคลากรภาครฐั
จะต้องผันตัวเองมาเป็นผทู้ ี่เป็นอาสาสมัคร ยดึ เอาประโยชนส์ าธารณะเปน็ ศูนย์กลางมากกว่าประโยชน์สว่ นตน

สำหรบั รัฐประศาสนศาสตรใ์ นประเทศไทย ตามท่ีศาสตราจารย์ ดร.บุญทนั ดอกไธสง ปรมาจารยท์ างรฐั ประศาสนศาสตร์
ท่านหน่ึงของไทย ได้กล่าวในหนงั สือ “รฐั ประศาสนศาสตร์เปลีย่ นโลก (Disruptive Public Administration)” โดยองิ
แนวคิดของ Nicholas Henry (1995) วา่ การศึกษารัฐประศาสนศาสตร์ จำแนกไดเ้ ปน็ ออกเปน็ 8 ยคุ หรือ 8 กระบวนทัศน์
(Paradigms) ดังนี้ (Nicholas Henry,1995 ปรบั จาก: บญุ ทัน ดอกไธสง, 2562, 2018 :42-43)

(1) การเมอื งแยกจากการบรหิ าร (The Politics-Administration Dichotomy: 1900-1996)
(2) หลักการบรหิ าร (The Principles of Administration: 1927-1937)
(3) รัฐประศาสนศาสตรใ์ นฐานะรัฐศาสตร์ (Public Administration as Political Science: 1950-1970)
(4) รัฐประศาสนศาสตร์ในฐานะการจดั การ (Public Administration as Management: 1956-1970)

* หนังสือเล่มนี้ เขียนขึ้นในช่วงที่ทั่วโลก รวมทั้งประเทศไทย กำลังเกิดการระบาดของโคโรน่าไวรัส (COVID-19) และได้มีการ Lockdown
หลายเมอื งในหลายประเทศ รวมท้ังประเทศไทยและกรุงเทพมหานครและอีกหลายจังหวัด ระหวา่ งเดอื นมนี าคม ถึง เมษายน ปี พ.ศ. 2563
** รศ.ดร., ผ้อู ำนวยการหลกั สตู รรัฐประศาสนศาสตรมหาบัณฑติ มหาวิทยาลยั ธุรกิจบณั ฑติ ย์ และเลขาธิการสมาคมรฐั ประศาสนศาสตร์แห่ง
ประเทศไทย (2562-ปจั จบุ นั ) Email: [email protected] Tel: 081-867-8940; Line id: sirapatsornwong

(5) รฐั ประศาสนศาสตรใ์ นฐานะรัฐประศาสนศาสตร์ (Public Administration as Public Administration: 1970-
present)

(6) หลักธรรมาภบิ าล (Governance Paradigm: 1990-present)
(7) พาราไดม์โลก รฐั บาลอเิ ล็กทรอนิกส์ในรัฐประศาสนศาสตรโ์ ลกหลงั นวยุคดจิ ิทลั (Global Paradigm, E-

Government in Public Administration: 2010-2015)
(8) รัฐประศาสนศาสตร์ในยคุ พลิกผัน การใหบ้ ริการสาธารณะท่เี ป็นเลศิ ในยคุ อินเทอร์เน็ต ปญั ยาประดิษฐ์ ห่นุ ยนต์

นโยบายในแนวดิ่ง บล็อคเชน คลาวด์ เฟสบุ๊ค กูเ้ กลิ้ และยทู ปู จะมีบทบาทสงู ในระบบบรหิ ารราชการแผน่ ดินหลงั นว
ยคุ ดจิ ทิ ลั (Disruptive Public Administration, Best Service to the Public Internet of Things, AI
Robotics, Vertical Policy, Block Chain, Cloud, Facebook, Google, YouTube: 2016-present)

เมื่อกล่าวถงึ พัฒนาการของรฐั ประศาสนศาสตรไ์ ทย บุญทนั ดอกไทสง (2562: 74-76) จึงได้สรุปภาพรวมของพฒั นาการ
ของรัฐประศาสนศาสตรไ์ ทยไว้อยา่ งบรู ณาการ ออกเป็น 4 ยุคสมยั ตั้งแต่ยุค 1.0 ถงึ ยคุ 4.0 ดงั ตารางที่ 1 ต่อไปนี้

รฐั ประศาสนศาสตร์ไทย ยคุ ช่วงระยะเวลา จำนวนปี หลักการสำคญั
ปี ค.ศ.
1.รัฐประศาสนศาสตรป์ ระเพณี • เนน้ ศนู ย์กลางควบคมุ
(ดั้งเดมิ ) (Traditional Public 1.0 1900 -1945 45 • ระบบราชการ
Administration: Bureaucracy) • เน้นทก่ี ระบวนการ

2.รฐั ประศาสนศาสตร์ประเพณนี ิยม 2.0 1946-1985 39 (Process)
ไทย (New Public Administration:
Neo- Public Administration) • เพิ่มเทคโนโลยีและการ
ตัดสินใจ เนน้ ทโี่ ครงการ
(Program)

• ใชห้ ลักการของภาคเอกชน
(use private principles)

* หนังสือเล่มนี้ เขียนขึ้นในช่วงที่ทั่วโลก รวมทั้งประเทศไทย กำลังเกิดการระบาดของโคโรน่าไวรัส (COVID-19) และได้มีการ Lockdown
หลายเมอื งในหลายประเทศ รวมทั้งประเทศไทยและกรงุ เทพมหานครและอกี หลายจงั หวดั ระหวา่ งเดอื นมีนาคม ถึง เมษายน ปี พ.ศ. 2563
** รศ.ดร., ผอู้ ำนวยการหลกั สตู รรัฐประศาสนศาสตรมหาบัณฑติ มหาวทิ ยาลยั ธุรกจิ บณั ฑติ ย์ และเลขาธกิ ารสมาคมรัฐประศาสนศาสตร์แห่ง
ประเทศไทย (2562-ปจั จบุ นั ) Email: [email protected] Tel: 081-867-8940; Line id: sirapatsornwong

รัฐประศาสนศาสตรไ์ ทย ยคุ ชว่ งระยะเวลา จำนวนปี หลักการสำคัญ

ปี ค.ศ.

3.รฐั ประศาสนศาสตร์ยคุ ทนั สมัย 24 • ทางเลอื กสาธารณะ
(Modern Public Management) • ศรษฐกิจมหภาค
• การสอ่ื สาร
3.0 1986-2010 • สารสนเทศ
• Result-based
• Innovation policy

4.รฐั ประศาสนศาสตร์เปลย่ี นโลก 4.0 2011-2020 9 • นวัตกรรมและออนไลน์
(Online)
4.0-5G (Post-modern Public
Management: Disruptive Public • นวตั กรรมผนู้ ำเขม้ แข็ง
Service Management)
• ประชาธปิ ไตยใช้ระบบ Big
Data เนน้ Fastest
speed

• องคก์ ารเครือข่าย ไร้
พรมแดนใน 4 พลงั หลกั
ได้แก่ (1) การปฏิบตั อิ ยา่ ง
มสี ติกำกบั : Highest
touch (2) การใช้
เทคโนโลยีทำลายล้างเพ่ือ
สร้างสรรคส์ ่งิ ใหมม่ า
แทนที่: Highest
disruptive technology
(3) การนำนวตั กรรมการ
บริการมาปรบั ใช้:
dynamic innovation

* หนังสือเล่มนี้ เขียนขึ้นในช่วงที่ทั่วโลก รวมทั้งประเทศไทย กำลังเกิดการระบาดของโคโรน่าไวรัส (COVID-19) และได้มีการ Lockdown
หลายเมอื งในหลายประเทศ รวมทง้ั ประเทศไทยและกรงุ เทพมหานครและอีกหลายจังหวดั ระหวา่ งเดือนมนี าคม ถึง เมษายน ปี พ.ศ. 2563
** รศ.ดร., ผอู้ ำนวยการหลกั สูตรรฐั ประศาสนศาสตรมหาบัณฑติ มหาวทิ ยาลยั ธุรกิจบณั ฑติ ย์ และเลขาธิการสมาคมรฐั ประศาสนศาสตร์แห่ง
ประเทศไทย (2562-ปจั จบุ ัน) Email: [email protected] Tel: 081-867-8940; Line id: sirapatsornwong

รฐั ประศาสนศาสตร์ไทย ยคุ ชว่ งระยะเวลา จำนวนปี หลักการสำคัญ
ปี ค.ศ.
service management
(4) การสรา้ งสมดุลระหว่าง
ระบบนิเวศนก์ ับการ
จัดการ: Balanced
ecology and
management

ตารางท่ี 1: ยคุ ของรัฐประศาสนศาสตรไ์ ทยและหลักการสำคญั (ที่มาและปรบั จาก: บุญทนั ดอกไธสง, 2519; 2562: 74-
76)

ทง้ั นี้ บุญทนั ดอกไธสง (2562: 76) ไดส้ รปุ วา่ ต่อไปนี้ (ปคี .ศ.2019, พ.ศ.2562) รฐั ประศาสนศาสตรไ์ ทยจะอยู่ในคลน่ื ลูก
ที่ 4 คอื “นวยุคใหม่ของการบรกิ ารสาธารณะ” ซง่ึ เป็นคลืน่ ลกู ที่ 4 ของรฐั ประศาสนศาสตร์ หรือยคุ แหง่ การพลิกผันของรัฐ
ประศาสนศาสตร์ (ยคุ 4.0) ซึ่ง บุญทัน ดอกไทยสง เรยี กย่อๆว่า “DPSM: Disruptive Public Service Management)”
นน่ั เอง (Post-modern Public Service Management in 21st Century the Forth Wave of Public Administration
Disruptive Public Service Management (DPSM) (ท่มี า:บุญทนั ดอกไธสง,2562: 76)

เมอ่ื พิจารณาถงึ พฒั นาการของเทคโนโลยสี ารสนเทศ ก็ได้มกี ารจดั แบ่งออกเปน็ 5 ยคุ โดยจำแนกตามเทคโนโลยกี าร
จัดเก็บขอ้ มลู และการประมวลผลท่ีนำมาใช้ ได้แก่ (อา้ งองิ และปรบั จาก :https://th.wikipedia.org/wiki/ สบื คน้ วนั ท่ี 30 มีนาคม
2563 และบญุ ทนั ดอกไธสง, 2562)

(1) ยคุ แรก: ยุคกอ่ นเครือ่ งจักรกล (3000 ปกี ่อน ค.ศ. – คริสต์ทศวรรษ 1450)
(2) ยุคท่ีสอง: ยคุ เคร่อื งจกั รกล (คริสต์ทศวรรษ 1450–1840)
(3) ยคุ ท่ี 3: ยคุ เคร่ืองกลไฟฟ้า (คริสตท์ ศวรรษ 1840–1940) และ
(4) ยคุ ท่ี 4: ยคุ อิเล็กทรอนกิ ส์ (ครสิ ต์ทศวรรษ 1940–ปจั จุบัน)

* หนังสือเล่มนี้ เขียนขึ้นในช่วงที่ทั่วโลก รวมทั้งประเทศไทย กำลังเกิดการระบาดของโคโรน่าไวรัส (COVID-19) และได้มีการ Lockdown
หลายเมอื งในหลายประเทศ รวมท้ังประเทศไทยและกรุงเทพมหานครและอีกหลายจงั หวัด ระหว่างเดอื นมีนาคม ถงึ เมษายน ปี พ.ศ. 2563
** รศ.ดร., ผอู้ ำนวยการหลักสูตรรัฐประศาสนศาสตรมหาบัณฑติ มหาวทิ ยาลัยธรุ กิจบณั ฑติ ย์ และเลขาธกิ ารสมาคมรฐั ประศาสนศาสตร์แห่ง
ประเทศไทย (2562-ปจั จุบัน) Email: [email protected] Tel: 081-867-8940; Line id: sirapatsornwong

(5) ยคุ ท่ี 5: ยคุ 4.0 - 5G (ครสิ ต์ทศวรรษ 2020–ปัจจบุ นั ) (ปรับจาก:บุญทัน ดอกไธสง, 2562: 75-76)
สำหรับในยคุ ท่ี 5 ตามท่ีบญุ ทนั ดอกไธสง ไดก้ ล่าวไวใ้ นหนงั สือ “รฐั ประศาสนศาสตรเ์ ปล่ียนโลก (Disruptive Public
Administration)” โดยกล่าววา่ “5G” คอื ผลผลติ ของมนุษยท์ ค่ี ิดตา่ ง และมองไปข้างหนา้ เปน็ มนษุ ยท์ ีก่ ล้าเผชญิ ความจริง
และยอมรับว่าความสำเร็จเมอ่ื วันวานหรอื ในอดีต ไม่อาจสร้างความสำเรจ็ ใหม่ๆได้ การบริหารราชการแผน่ ดิน (หรือ การบริหาร
ภาครฐั ) จะต้องเกดิ การเปลย่ี นแปลงอยา่ งขนานใหญ่ ทง้ั ในเชงิ รูปแบบและเนอ้ื หา โดยการบริหารทีเ่ ปน็ พลวตั และสร้างนวัตกรรมที่
ชว่ ยเพิม่ คณุ ค่าให้แกม่ นษุ ยชาติ เพอ่ื ให้ประเทศชาตอิ ย่รู อดจึงจะสามารถดำรงอยไู่ ด้ (ปรบั จาก: บุญทนั ดอกไธสง, 2562 คำโปรย
โดยผเู้ ขยี น บญุ ทนั ดอกไธสง)
สำหรับหนงั สอื เลม่ น้ี ผู้เขยี น (ศริ ภสั สรศ์ วงศ์ทองดี, 2653) จะให้ความสำคญั กบั ยุคท่ี 4 และยุคที่ 5 โดยในยคุ ที่ 4 เปน็
ยคุ อเิ ล็กทรอนิกสเ์ รม่ิ เมื่อประมาณคริสต์ทศวรรษ 1940 ถึงปจั จุบนั (ค.ศ. 2020) พร้อมๆกบั ยุคท่ี 5 ซึ่งเปน็ ยคุ แห่งการทำลายลา้ ง
เพื่อสรรค์สรา้ งสง่ิ ใหม่ (อยา่ งสรา้ งสรรค์) หรือ “Disruption Era” โดยเนน้ ทป่ี ระเด็นการนำเอาเทคโนโลยสี ารสนเทศ (ICTs) มา
ใชใ้ นการบริหารงานในภาพกว้างๆ และเมอ่ื หนั มามองทีก่ ารบริหารภาครัฐ เพ่อื จะทำการศกึ ษาถึงการบริหารงานในยุคดิจทิ ัล และ
การบรหิ ารภาครฐั ดจิ ทิ ัล (Digital Public Administration) รวมท้ังการให้ความสำคัญกับปจั จัยสำคญั ของการนำไปสู่
ความสำเรจ็ เชน่ ภาวะผนู้ ำ ชุดความคดิ ระบบ กลไก และเครอื่ งมือทางเทคโนโลยสี ารสนเทศท่ีจะชว่ ยปรับปรงุ ให้การบรหิ ารงานท่ี
เกิดขึ้น รวมทัง้ การบริหารภาครัฐ ให้สามารถตอบโจทยข์ องผมู้ สี ว่ นไดส้ ว่ นเสยี และของสังคมไดอ้ ย่างมปี ระสทิ ธภิ าพอยา่ งครอบคลุม
และท่ัวถงึ อันเป็นทม่ี าและแรงจงู ใจในการเขียนหนังสอื เล่มนี้

* หนังสือเล่มนี้ เขียนขึ้นในช่วงที่ทั่วโลก รวมทั้งประเทศไทย กำลังเกิดการระบาดของโคโรน่าไวรัส (COVID-19) และได้มีการ Lockdown
หลายเมืองในหลายประเทศ รวมทัง้ ประเทศไทยและกรุงเทพมหานครและอกี หลายจงั หวัด ระหวา่ งเดอื นมีนาคม ถึง เมษายน ปี พ.ศ. 2563
** รศ.ดร., ผอู้ ำนวยการหลักสูตรรัฐประศาสนศาสตรมหาบัณฑติ มหาวิทยาลยั ธุรกจิ บณั ฑติ ย์ และเลขาธกิ ารสมาคมรฐั ประศาสนศาสตร์แห่ง
ประเทศไทย (2562-ปจั จบุ ัน) Email: [email protected] Tel: 081-867-8940; Line id: sirapatsornwong

ภาพท่ี 1: ยคุ อิเล็กทรอนิกส์และยคุ ดสิ รัปชน่ั (ทีม่ า: https://www.google.com/search?
https://www.google.com/search?q=disruption+era&source สืบค้นวนั ท่ี 30 มีนาคม 2563)

* หนังสือเล่มนี้ เขียนขึ้นในช่วงที่ทั่วโลก รวมทั้งประเทศไทย กำลังเกิดการระบาดของโคโรน่าไวรัส (COVID-19) และได้มีการ Lockdown
หลายเมืองในหลายประเทศ รวมทั้งประเทศไทยและกรุงเทพมหานครและอกี หลายจังหวัด ระหว่างเดือนมีนาคม ถึง เมษายน ปี พ.ศ. 2563
** รศ.ดร., ผอู้ ำนวยการหลักสตู รรัฐประศาสนศาสตรมหาบัณฑิต มหาวิทยาลัยธรุ กจิ บณั ฑติ ย์ และเลขาธกิ ารสมาคมรัฐประศาสนศาสตร์แห่ง
ประเทศไทย (2562-ปจั จุบัน) Email: [email protected] Tel: 081-867-8940; Line id: sirapatsornwong

ภาพท่ี 1: ยุคอิเลก็ ทรอนิกส์และยคุ ดสิ รปั ชน่ั (ทมี่ า: https://www.google.com/search?
https://www.google.com/search?q=disruption+era&source สืบค้นวันท่ี 30 มนี าคม 2563)

บทท่ี 2
พลวัตทางเทคโนโลยีทม่ี ผี ลต่อบทบาทการบรหิ ารงานและการบรหิ ารภาครฐั ในมิติตา่ งๆ
(Dynamics of Technologies Affecting Roles of Management and Public Administration

in a Variety of Dimensions)

ในบทน้ี ผเู้ ขียนมิได้อรรถาธิบายถึงวิวัฒนาการของการนำเอาเทคโนโลยเี ขา้ มาชว่ ยในการบริหารงานภาครัฐ
โดยตรง เน่ืองจากผูอ้ ่านสามารถทสี่ นใจในประเดน็ น้ี สามารถสบื ค้นความรู้ทเ่ี กีย่ วขอ้ งได้จากฐานข้อมลู หรอื แหล่งความรู้ ซึ่งมีอยเู่ ป็น
จำนวนมากบนอนิ เทอรเ์ นต็ (Internet) ในบทนจ้ี งึ กลา่ วถึงผลการสำรวจ วจิ ยั ขอ้ คิด ความเห็นและขอ้ สังเกต ขอ้ เสนอ รวมทั้ง

* หนังสือเล่มนี้ เขียนขึ้นในช่วงที่ทั่วโลก รวมทั้งประเทศไทย กำลังเกิดการระบาดของโคโรน่าไวรัส (COVID-19) และได้มีการ Lockdown
หลายเมืองในหลายประเทศ รวมท้งั ประเทศไทยและกรุงเทพมหานครและอกี หลายจังหวัด ระหวา่ งเดือนมนี าคม ถงึ เมษายน ปี พ.ศ. 2563
** รศ.ดร., ผูอ้ ำนวยการหลักสตู รรฐั ประศาสนศาสตรมหาบัณฑิต มหาวิทยาลยั ธุรกิจบัณฑติ ย์ และเลขาธิการสมาคมรฐั ประศาสนศาสตร์แห่ง
ประเทศไทย (2562-ปจั จบุ นั ) Email: [email protected] Tel: 081-867-8940; Line id: sirapatsornwong

มมุ มองตา่ งๆจากการศกึ ษาค้นควา้ ของนกั วชิ าการ ผเู้ ช่ยี วชาญ รวมทง้ั นกั ปฏิบัติทผ่ี ู้เขยี นมีโอกาสค้นพบ ทง้ั จากในหนงั สอื และจาก
แหล่งความร้อู ่นื โดยในลำดบั แรกของบทนี้ ผเู้ ขียนได้นำมาจากบางสว่ นของหนังสอื ชอ่ื “ The Future Workplace Experience:
10 Rules for Mastering Disruption in Recruiting and Engaging Employees” เขยี นโดย Jeanne C. Meister (Coauthor
of “The 2020 Workplace”) และผู้แต่งร่วมอกี หน่ึงคน คอื Kevin J. Mulcahy (2017) ผเู้ ขียนไดน้ ำเอาใจความสำคญั จากตอนท่ี
2 ของหนังสอื “ The Future Workplace Experience: 10 Rules for Mastering Disruption in Recruiting and Engaging
Employees” ท่ีว่าด้วยบทบาทของเทคโนโลยใี นการทำการปรบั เปล่ียนรูปแบบและสถานทป่ี ฏบิ ตั งิ านไปอย่างพลิกโฉม (Part 2:
How Technology Transforms the Workplace) ในตอนท่ีสองของหนงั สือเลม่ นี้ ผู้แตง่ ทงั้ สองคนเสนอกฎไว้ 3 ขอ้ จากท้ังหมด
10 กฎ คอื กฎข้อท่ี 4 (Rule # 4) ว่าดว้ ย “Consider Technology an Enabler and Disrupter” กฎข้อที่ 5 (Rule # 5) วา่ ดว้ ย
“Build a Data-Driven Recruiting Ecosystem” และกฎข้อท่ี 6 (Rule # 6) วา่ ดว้ ย “Embrace On-Demand Learning”

ในบทน้ี ผู้เขยี นจะนำเอากฎทั้ง 3 ข้อมาอภิปราย และทำการเช่อื มโยงในสว่ นที่เกี่ยวขอ้ งกับความจำเป็นในการปรับเปล่ยี น
ชุดวิธีคดิ รปู แบบ บทบาท เคร่ืองมอื ทางเทคโนโลยี เพอ่ื การบรหิ ารกำลังคนในภาพรวมและท่เี กย่ี วกับการสรรหาคดั เลอื ก ซึ่งจะ
สามารถนำมาปรับใชใ้ นการฉายภาพไปยังการบริหารภาครฐั ไดร้ ะดบั หนงึ่ (Meister, J.C., & Mulcahy, K.J.,2017: 73-117)

กฎข้อท่ี 4 (Rule # 4) ว่าด้วย “Consider Technology an Enabler and Disrupter”

กฎข้อท่ี 4 กล่าวถึง การยอมรับและพจิ ารณาถึงความสำคญั กบั บทบาทของเทคโนโลยีวา่ เสมือนเป็นทง้ั ตวั กระทำ หรอื
ผสู้ รา้ ง (Enabler) และเปน็ ตวั สรา้ งความป่ันปว่ นหรอื ผู้ทำลาย (Disruptor) ไดใ้ นขณะเดียวกนั โดยปรากฏการณน์ ้ีเรม่ิ ตน้ จากปี
ค.ศ. 1965 มาถงึ ปี ค.ศ. 2007 ซง่ึ ปรากฏผลเชงิ ประจกั ษ์ถงึ พลังในการทำนาย ทเี่ ปน็ ไปตามกฎของมัวร์ ซง่ึ เป็นประธานเจ้าหน้า
บรหิ ารของบริษัทอนิ เทล (Intel’s CEO) โดยกอร์ดอน มวั ร์ ในขณะน้นั เปน็ ซีอีโอของอินเทลซึ่งเปน็ บริษัทขา้ มชาตสิ ญั ชาติอเมริกัน
ทางดา้ นเทคโนโลยี มสี ำนักงานใหญ่ตง้ั อยู่ท่ซี านตา้ คลารา่ มลรฐั แคลิฟอร์เนีย ในซลิ คิ อน แวลลยี ์ ประเทศสหรัฐอเมรกิ า (Intel
Corporation is an American multinational corporation and technology company headquartered in Santa Clara,
California, in Silicon Valley. Gordon Earle Moore is an American businessman, engineer, and the co-founder
and chairman emeritus of Intel Corporation. He is also the author of Moore's law.) (อา้ งองิ จาก
https://en.wikipedia.org/wiki/Gordon_Mooreสบื คน้ วนั ที่ 30 มนี าคม 2563)

จากการคน้ คว้าเพม่ิ เตมิ ในอินเทอรเ์ นต็ พบว่า กอร์ดอน มวั ร์ และทมี วจิ ัยของเขา ได้ทำการศกึ ษา คน้ ควา้ วจิ ยั และสงั เกต
ถึงจำนวนของทรานซสิ เตอร์ในวงจรหรอื แผงวงจรในหนว่ ยความจำของคอมพวิ เตอร์ที่บรษิ ัทอินเทลผลิตออกมา โดยได้สังเกตพบวา่
จะมกี ารเพ่ิมขึน้ เปน็ สองเท่าในทกุ ๆสองปีทั้งขนาดความจแุ ละความสามารถในการคำนวณของหนว่ ยความจำ และเขาไดต้ ้งั ช่ือ
ผลงานและข้อคน้ พบน้ีว่าเป็น “กฎของมัวร์ (Moore’s Law)” โดยการวจิ ัยและพฒั นาอยา่ งต่อเนอ่ื ง ในภายหลังเขาได้ขอ้ ค้นพบ

* หนังสือเล่มนี้ เขียนขึ้นในช่วงที่ทั่วโลก รวมทั้งประเทศไทย กำลังเกิดการระบาดของโคโรน่าไวรัส (COVID-19) และได้มีการ Lockdown
หลายเมืองในหลายประเทศ รวมทง้ั ประเทศไทยและกรุงเทพมหานครและอกี หลายจังหวัด ระหว่างเดือนมีนาคม ถงึ เมษายน ปี พ.ศ. 2563
** รศ.ดร., ผู้อำนวยการหลกั สตู รรฐั ประศาสนศาสตรมหาบัณฑติ มหาวทิ ยาลยั ธรุ กจิ บณั ฑติ ย์ และเลขาธกิ ารสมาคมรฐั ประศาสนศาสตร์แห่ง
ประเทศไทย (2562-ปัจจุบนั ) Email: [email protected] Tel: 081-867-8940; Line id: sirapatsornwong

ใหม่ซง่ึ ระบวุ า่ อัตราเร็วของความสามารถในการคำนวณของตัวทรานซสิ เตอรใ์ นหนว่ ยความจำของแผงวงจรรนุ่ ใหม่ๆ มีการเพมิ่ ขน้ึ
เปน็ จำนวนสองเทา่ ในทุกๆปี มใิ ช่ในระยะเวลาสองปีเหมอื นในชว่ งเรมิ่ ต้น ซึ่งพลังในการทำนายตามกฎของมัวร์ มกี ารคาดการณ์วา่
นา่ จะยังใชท้ ำนายได้ถงึ ปคี .ศ.2020 หรอื เปน็ ไปไดอ้ ีกระยะหนง่ึ (อา้ งองิ :https://en.wikipedia.org/wiki/Moore's_law สบื คน้ 30
มีนาคม 2563)

ภาพท่ี 2: Mr. Gordon Earle Moore และสญั ญลกั ษณ์ของบริษทั รวมถงึ ตราสญั ญลักษณ์ผลติ ภัณฑ์ Intel (อา้ งอิงจาก
https://en.wikipedia.org/wiki/Gordon_Moore สบื คน้ วันที่ 30 มีนาคม 2563)

ในภาพท่ี 3 ถดั ไป จะแสดงถงึ จำนวนทรานซิสเตอร์ในแกนต้งั (แกน Y) และปี ค.ศ.ในแกนนอน (แกน X) โดย
แผงวงจรหนว่ ยความจำหลักของอนิ เทลซงึ่ ส่งให้กบั บรษิ ัทประกอบและประดษิ ฐ์คอมพวิ เตอร์ ซึ่งจะมีชอื่ เรยี กและระบรุ ุ่น
และมขี ้อความว่า “Intel inside”กำกบั เป็นขอ้ มลู ใหก้ บั ผูใ้ ช้งานเพอ่ื แสดงถึงคณุ ภาพและความเชอ่ื ถอื ไดข้ อง
คอมพวิ เตอรร์ ุ่นนั้น ซึง่ ในช่วงหนึ่งในยุคแรกๆของการเขา้ สู่ยคุ ดิจทิ ลั ผซู้ อื้ และหลายคนและหลายหนว่ ยงานตา่ งก็มี
ประสบการณ์และมักจะกำหนดไวเ้ ป็นคณุ สมบัติ (Specifications) ในการจัดซือ้ เครอ่ื งคอมพิวเตอร์แตล่ ะครงั้ อีกดว้ ย

* หนังสือเล่มนี้ เขียนขึ้นในช่วงที่ทั่วโลก รวมทั้งประเทศไทย กำลังเกิดการระบาดของโคโรน่าไวรัส (COVID-19) และได้มีการ Lockdown
หลายเมอื งในหลายประเทศ รวมทัง้ ประเทศไทยและกรุงเทพมหานครและอีกหลายจงั หวัด ระหว่างเดอื นมีนาคม ถงึ เมษายน ปี พ.ศ. 2563
** รศ.ดร., ผอู้ ำนวยการหลกั สูตรรัฐประศาสนศาสตรมหาบัณฑิต มหาวทิ ยาลัยธรุ กจิ บัณฑิตย์ และเลขาธกิ ารสมาคมรฐั ประศาสนศาสตร์แห่ง
ประเทศไทย (2562-ปัจจบุ ัน) Email: [email protected] Tel: 081-867-8940; Line id: sirapatsornwong

ภาพที่ 3: จำนวนทรานซิสเตอรใ์ นแกนต้งั (แกน Y) และปี ค.ศ.ในแกนนอน (แกน X)
(ทม่ี า:https://en.wikipedia.org/wiki/Moore's_law#/media/File:Moore's_Law_Transistor_Count_1971-
2018.png สบื ค้นวนั ท่ี 30 มนี าคม 2563)

ข้อสงั เกตทีส่ ำคญั ประการหนึง่ ตามกฎของมวั ร์ คือ ด้วยผลจากการพัฒนาอยา่ งก้าวกระโดด (exponential
growth) ของปรมิ าณความจุและความสามารถในการคำนวณของหน่วยความจำหลักในคอมพิวเตอร์ (mainboard or
central processing unit : CPU) การเพ่ิมขนึ้ ในลกั ษณะทีค่ อ่ ยๆเพิ่มในช่วงเร่มิ แรกซึ่งมกี ารผลติ คอมพวิ เตอร์ออกมา
โดยการเพ่ิมจาก สอง เป็น ส่ี จากสี่ เปน็ แปด จากแปด เป็น สิบหก และเพิ่มในอตั ราสองเท่าตวั ในลกั ษณะนที้ ุกๆสองปี
ซึ่งในระยะถดั มา เกดิ การคน้ พบใหม่วา่ การเพมิ่ ข้ึนเป็นสองเท่าจะเกิดขน้ึ ในทกุ ปหี รือเร็วกว่า

เมื่อเวลาไดล้ ว่ งเลยมาถึงปี ค.ศ.2007 มกี ารเกดิ ปรากฏการณ์ที่ Meister, J.C., และ Mulcahy (2017: 74)
เรียกว่า “Consumerization of IT” โดยลูกคา้ หรือ customers กลายมาเป็นผู้กดดนั จากข้างนอก เพอื่ ใหผ้ ้บู รหิ าร
ของทกุ สถานทปี่ ฏิบัติงานหรอื ทกุ ๆหน่วยงาน ต้องศกึ ษาและตดั สินใจให้มีการนำเอาเทคโนโลยสี ารสนเทศ หรอื
Information Technology (IT) ซงึ่ ประกอบไปด้วยเทคโนโลยีคอมพวิ เตอรก์ บั สารสนเทศหรือขอ้ มลู ขา่ วสารเขา้ มา
ช่วยงานในลกั ษณะตา่ งๆอยา่ งเตม็ ที่ เพอ่ื ปรบั ปรงุ คุณภาพการบริการให้ทันต่อความต้องการและความคาดหวงั ของลกู ค้า

* หนังสือเล่มนี้ เขียนขึ้นในช่วงที่ทั่วโลก รวมทั้งประเทศไทย กำลังเกิดการระบาดของโคโรน่าไวรัส (COVID-19) และได้มีการ Lockdown
หลายเมอื งในหลายประเทศ รวมทัง้ ประเทศไทยและกรุงเทพมหานครและอีกหลายจังหวัด ระหว่างเดือนมีนาคม ถงึ เมษายน ปี พ.ศ. 2563
** รศ.ดร., ผอู้ ำนวยการหลักสูตรรฐั ประศาสนศาสตรมหาบัณฑติ มหาวิทยาลัยธรุ กจิ บัณฑิตย์ และเลขาธิการสมาคมรฐั ประศาสนศาสตร์แห่ง
ประเทศไทย (2562-ปจั จบุ นั ) Email: [email protected] Tel: 081-867-8940; Line id: sirapatsornwong

จึงเป็นสภาวะที่ส่งแรงกดดันใหห้ นว่ ยงานต่างๆมาจากปจั จยั ภายนอก หนว่ ยงานภาครฐั เองก็ต้องปรบั ตวั ในกระบวนการ
ทำงานและดา้ นการเพมิ่ ผลติ ภาพ (productivity) และการผลติ ผลงานและการสง่ มอบบริการสาธารณะให้ตอบโจทย์
ลกู ค้าของภาครฐั เน่ืองจากลกู ค้าจำนวนมากได้ปรับการดำเนินชีวติ โดยหันมาใช้เทคโนโลยใี นลักษณะต่างๆใน
ชีวติ ประจำวันอยา่ งไมเ่ คยเปน็ มากอ่ น ไมว่ ่าจะเปน็ การใช้สมาร์ทโฟน (smart phones) แท็ปเลต็ (tablets) เครอ่ื ง
ตดิ ตามตัวยามออกกำลงั กาย (fitness trackers) นาฬกิ าข้อมอื อจั ฉรยิ ะ (smart watches) โปรแกรมประยกุ ต์ท่ี
คอมพวิ เตอรส์ รา้ งขึ้นโดยจำลองสถานการณเ์ สมอื นจริง (augmented reality applications) (Augmented reality is
an interactive experience of a real-world environment whereby the objects that reside in the real-
world are “augmented” by computer-generated perceptual information, sometimes across multiple
sensory modalities. อา้ งอิงจาก :https://elearning.adobe.com/2019/03/10-emerging-technologies-e-
learning/ สบื ค้น 30 มีนาคม 2563)

ดังนั้น การท่ี Meister, J.C., และ Mulcahy กล่าววา่ จากการท่เี ทคโนโลยซี ึ่งผู้บรโิ ภคได้นำมาใช้งาน ซึ่งได้บกุ
รกุ เข้ามาถงึ ในภายในทุกหน่วยงาน จึงเปน็ ธรรมดาอยู่เองทบ่ี คุ ลากรของหน่วยงานเหล่านนั้ จะต้องรบี ปรับตวั และทำการ
เรียนรเู้ พือ่ เพม่ิ ทกั ษะประสบการณข์ องตนเองให้ทนั กับผ้บู รโิ ภค ซึง่ คอื ลูกค้านัน่ เอง “เทคโนโลยี” ในลักษณะนจ้ี ึงเปน็
ตวั ผลักดันให้เกดิ การเรยี นรเู้ พื่อเพิม่ ประสบการณใ์ หก้ ับพนกั งานในองคก์ าร กล่าวคือ เทคโนโลยเี ป็นผสู้ รา้ งหรือ
ตวั กระตุ้น (Enablers) โดยเฉพาะอยา่ งยิ่ง กระตนุ้ ใหเ้ กดิ การเพิม่ ประสบการณ์ทส่ี ำคญั 2 ประการ คอื การสอ่ื สาร
(communication) และการร่วมมือประสานงานของคนหลายคนในเวลาเดยี วกนั (collaboration) ท้งั โดยผา่ น
เทคโนโลยีเพอ่ื ชว่ ยเพมิ่ ผลติ ภาพและผลการดำเนินงาน และการนำเอาเทคโนโลยีมาช่วยตดั สินใจทขี่ นึ้ อยบู่ นฐานของ
ข้อมลู ขนาดใหญ่ (data-driven decision making)

ในประการสดุ ทา้ ย เทคโนโลยีกบั บทบาทในการเป็นตวั สร้างความปนั่ ป่วน สง่ิ ทีเ่ ห็นได้ชัด คอื การจัดทำเอกสาร
พรรณนาหน้าท่งี านของปจั เจกบุคคล (individual job description: IJD) ตอ้ งมีการปรบั เปล่ียนไปจากของเดมิ อย่าง
ฉับพลันจำนวนหลายตำแหนง่ งาน (Meister, J.C., & Mulcahy, 2017: 73) นอกจากน้ี Meister, J.C., และ Mulcahy
(2017: 74) ยังได้กล่าวถึงบทบาททเี่ พิ่มมากข้นึ ของเทคโนโลยีว่า บทบาทของเทคโนโลยสี ามารถเปน็ ได้มากกว่าสอง
ลกั ษณะจากที่เคยเปน็ มาก่อน ซ่ึงหมายถงึ “การเปน็ ตัวสรา้ ง (Enabler)” และ “ตวั ทำลายลา้ ง (Disruptor)”
บทบาททขี่ ยายเพิม่ ขึน้ มาอีกสองบทบาท คือ เทคโนโลยีกบั บทบาทการเป็น “ตัวเพ่ิม หรอื ตวั ทวคี ณู (Enhancer)”
กบั บทบาทในการเปน็ “ท่ีปรกึ ษา (Advisor)” ดงั แสดงในภาพที่ 4

* หนังสือเล่มนี้ เขียนขึ้นในช่วงที่ทั่วโลก รวมทั้งประเทศไทย กำลังเกิดการระบาดของโคโรน่าไวรัส (COVID-19) และได้มีการ Lockdown
หลายเมอื งในหลายประเทศ รวมท้ังประเทศไทยและกรงุ เทพมหานครและอกี หลายจงั หวัด ระหวา่ งเดือนมีนาคม ถงึ เมษายน ปี พ.ศ. 2563
** รศ.ดร., ผอู้ ำนวยการหลกั สตู รรัฐประศาสนศาสตรมหาบัณฑติ มหาวทิ ยาลยั ธรุ กิจบณั ฑติ ย์ และเลขาธกิ ารสมาคมรัฐประศาสนศาสตร์แห่ง
ประเทศไทย (2562-ปจั จุบัน) Email: [email protected] Tel: 081-867-8940; Line id: sirapatsornwong

1.Enabler Transformative 2.Enhancer
impact on
How do we workplace How do we
enable our work experience enhance our
capabilities?
flow?
4.Disruptor
3.Advisor

How do we What roles will be
make better disrupted and
decisions? automated?

ภาพท่ี 4: Technology is radically transforming our workplace experience (Meister, J.C., & Mulcahy, 2017: 74)

จากภาพที่ 4 พบวา่ เทคโนโลยีสามารถสร้างผลกระทบใหก้ บั หน่วยงานต่างๆไดใ้ น 4 บทบาท ได้แก่

บทบาทท่ี 1: ผู้จุดประกายหรือตัวสร้าง (Enabler)

ด้วยการตง้ั คำถามและหาคำตอบท่ีว่า How do we enable our work flow? หมายถงึ จะสามารถนำเอาเทคโนโลยี
มาช่วยให้การทำงานไหลล่ืนมีประสทิ ธิภาพมากยง่ิ ขนึ้ ไดอ้ ยา่ งไร ในบทบาทน้ี ประสบการณด์ ้านการสอ่ื สารทร่ี วดเรว็ ทนั ทีทันใดและ
เหน็ เปน็ ภาพชดั เจน (Communication is more Interactive and visual) โดยเทคโนโลยคี อมพิวเตอร์จะชว่ ยแปลงขอ้ มลู
ขา่ วสารใหอ้ อกมาเปน็ ภาพเพือ่ การประสานสมั พันธ์ (Communication is morphing into collaboration) ทั้งนี้ สบิ อันดบั ยอด
นิยมของเทคโนโลยเี คร่อื งมอื ทีช่ ว่ ยในการประสานงานในหนว่ ยงานต่างๆ ได้แก่ (Meister, J.C., & Mulcahy, 2017: 76)

1. Salesforce Charter. Social collaboration and file-sharing service
2. Cisco Spark. Online rooms with group messaging, content sharing, video calling, and desktop sharing
3. Google Hangout. Communications platform including video chat, instant messaging, and VoIP
4. IBM Connections. Social software, real-time social communications, content management, and file-

sharing

* หนังสือเล่มนี้ เขียนขึ้นในช่วงที่ทั่วโลก รวมทั้งประเทศไทย กำลังเกิดการระบาดของโคโรน่าไวรัส (COVID-19) และได้มีการ Lockdown
หลายเมอื งในหลายประเทศ รวมท้งั ประเทศไทยและกรงุ เทพมหานครและอกี หลายจังหวดั ระหว่างเดือนมนี าคม ถงึ เมษายน ปี พ.ศ. 2563
** รศ.ดร., ผู้อำนวยการหลกั สูตรรฐั ประศาสนศาสตรมหาบัณฑติ มหาวทิ ยาลัยธรุ กจิ บัณฑติ ย์ และเลขาธิการสมาคมรัฐประศาสนศาสตร์แห่ง
ประเทศไทย (2562-ปัจจุบัน) Email: [email protected] Tel: 081-867-8940; Line id: sirapatsornwong

5. Jive. Collaborative tool with user-friendly interface
6. Microsoft Lync. Instant messaging and audio conferencing designed to integrate with Office 365
7. Slack. Real-time team messaging, archiving, and search
8. VMWare Social cast. Collaboration platform with social networking and video and content

management
9. Cisco WebEx. Online videoconferencing, meetings, presentations, and webinars
10. Microsoft Yammer. Private social network for employee collaboration

นอกจาก 10 อนั ดับยอดนิยมของเทคโนโลยที ชี่ ่วยในการสื่อสารในการทำงานข้างตน้ แล้ว ในช่วงถดั มายงั มี
เทคโนโลยีใหมๆ่ เกดิ ขนึ้ อกี หลายเทคโนโลยีท่หี นว่ ยงานตา่ งๆและปจั เจกได้นำมาปรับใชอ้ ยา่ งกว้างขวางและมแี นวโนม้ เพิม่
มากขนึ้ อีกดว้ ย เช่น Line applications, Zoom, Microsoft Teams (ผเู้ ขียน 30 มีนาคม 2563)

บทบาทท่ี 2: ตวั เพม่ิ หรือตวั ทวีคูณ (Enhancer)

เทคโนโลยีทน่ี ำมาช่วยเพมิ่ ทักษะ ความสามารถของบคุ ลากรมีชอื่ เรยี กว่า “Wearable technology” โดยเป็น
เทคโนโลยที ี่จะชว่ ยเสรมิ พลงั ความสามารถและทักษะใหพ้ นักงานสามารถทำงานได้อย่างมีประสิทธิภาพมากขนึ้ และได้อย่าง
รวดเร็วแมน่ ยำย่ิงข้ึน เชน่ การทำงานทเ่ี กีย่ วกับการวัดและงานทเี่ ปน็ เชงิ ปริมาณ (Quantification and measurement) งาน
ทม่ี ีลักษณะการปลูกถ่ายและต้องสอดอปุ กรณข์ นาดเลก็ จวิ๋ เขา้ ไปในรา่ งกาย (Implantable and ingestible) งานท่ตี อ้ งการ
ความทนทานและความแขง็ แกรง่ (Strength and endurance) งานทเ่ี พ่มิ ขยายขดี ความสามารถของมนุษยใ์ ห้เสมือนจรงิ ด้วย
การสร้างประกอบจากคอมพวิ เตอร์ (Augmented reality) และงานทม่ี ลี ักษณะเสมอื นจริงทกุ ประการ (Virtual reality) ท้งั น้ี
พบวา่ มี 10 อนั ดับยอดนยิ มของเทคโนโลยปี ระเภทน้ีซง่ึ ได้มกี ารนำมาใช้ ได้แก่ (Meister, J.C., & Mulcahy, 2017: 86)

1. Google Cardboard. VR platform developed by Google
2. Microsoft HoloLens. Developed by Microsoft Corporation
3. Samsung Gear VR. Developed by Samsung Electronics in collaboration with Oculus and

manufactured by Samsung
4. Oculus Rift VR. Developed by Oculus VR, Oculus Touch
5. HTC Vive. Developed by HTC and Value Corporation
6. PlayStation VR. Developed by Sony Interactive Entertainment and manufactured by Sony
7. Google Daydream. VR platform developed by Google
8. Sulon Q. Developed by Sulon Technologies Inc.

* หนังสือเล่มนี้ เขียนขึ้นในช่วงที่ทั่วโลก รวมทั้งประเทศไทย กำลังเกิดการระบาดของโคโรน่าไวรัส (COVID-19) และได้มีการ Lockdown
หลายเมอื งในหลายประเทศ รวมทงั้ ประเทศไทยและกรุงเทพมหานครและอกี หลายจงั หวัด ระหว่างเดือนมนี าคม ถึง เมษายน ปี พ.ศ. 2563
** รศ.ดร., ผู้อำนวยการหลกั สตู รรัฐประศาสนศาสตรมหาบัณฑติ มหาวทิ ยาลัยธรุ กิจบัณฑิตย์ และเลขาธิการสมาคมรฐั ประศาสนศาสตร์แห่ง
ประเทศไทย (2562-ปัจจุบนั ) Email: [email protected] Tel: 081-867-8940; Line id: sirapatsornwong

9. OnePlus Loop VR. Developed by OnePlus
10. OSVR. Open-source virtual reality developer ecosystem with open-source headsets by Razer and

Sensics

บทบาทที่ 3: ที่ปรึกษา (Advisor)

บทบาทน้ีของเทคโนโลยีเกดิ จากการนำเอาเทคโนโลยีมาประยุกต์ใช้ในการตดั สินใจ เพอ่ื การตดั ใจที่ดียง่ิ ขึน้ (To make
better decisions) เช่น ในงานบรหิ ารทรพยากรมนษุ ย์ การสรรหาและคัดเลือกบคุ คล การประเมนิ ผลการปฏบิ ตั งิ าน เพือ่ ให้
ทงั้ สองกระบวนการมีการตัดสนิ ใจเลือกคนและประเมินผลการปฏบิ ตั งิ านที่มีความแม่นตรงและเชือ่ ถือได้มากย่ิงขน้ึ โดย
เทคโนโลยีทน่ี ำมาประยกุ ตใ์ ช้ จะทำหน้าทเี่ สมอื นเป็นผใู้ หค้ ำปรึกษา ซึ่งเคร่อื งมือหรอื เทคโนโลยีด้านน้ที ่ีนิยมนำมาใช้ในงาน
Human Resource Management ไดแ้ ก่ OKRs (Objectives and Key results) โดย OKRs จะช่วยให้การกำหนด
เปา้ หมาย การดำเนนิ งาน และการประเมนิ ผลลพั ธ์สอดคล้องกบั เป้าหมายขององค์การไดอ้ ยา่ งเปน็ ระบบอยา่ งมปี ระสทิ ธิภาพ
(Meister, J.C., & Mulcahy, 2017: 88)

บทบาทที่ 4: ตัวทำลายลา้ ง (Disruptor)

เทคโนโลยที เ่ี ขา้ มาเปน็ ตัวทำลายลา้ ง ไม่ว่าจะเป็นชดุ ความคดิ กลไก ระบบและอปุ กรณห์ รือเครือ่ งมอื เดมิ ๆที่ใชง้ านอยู่
โดยการทำใหม้ ีของใหมเ่ ขา้ มาแทนที่ อาทิ เทคโนโลยีทท่ี ำใหเ้ กดิ ระบบการทำงานของสำนักงานอัตโนมัติ (Office Automation) ใน
ลักษณะตา่ งๆ จะเรยี กสภาวะนวี้ ่า การทำลายล้างและทำใหเ้ ป็นอตั โนมัติ (Disruption and Automation) โดยในชว่ งดังกล่าวจะ
กระทบกบั งานและคนเป็นจำนวนมาก ท้ังมีการทำใหง้ านบางงานหายไปแล้วมีงานใหมๆ่ เขา้ มาแทนท่ี ซงึ่ จะกระทบกบั คนอยา่ ง
หลกี เลยี่ งไมไ่ ด้ เช่น งานพิมพ์ซึ่งต้องอาศัยพนักงานพมิ พด์ ีดเพ่อื พมิ พง์ านหรอื เอกสารราชการในสมยั กอ่ น จะถกู ทดแทนด้วยงาน
พมิ พซ์ ่งึ บนั ทึกและแกไ้ ขจนกระทัง่ มคี วามถูกต้องดว้ ยเครอ่ื งคอมพิวเตอรใ์ นโปรแกรม Word processing โดยมิต้องสญู เสียกระดาษ
และเวลาจำนวนมากเช่นแตก่ อ่ น รวมถงึ งานทมี่ ลี ักษณะการทำซำ้ ๆ เช่น การกรอกแบบฟอรม์ ขอรบั บรกิ ารของหน่วยงานตา่ งๆ หรอื
งานทตี่ ้องอาศยั คนทำเปน็ จำนวนมากในงานประเภทเดียวกันกส็ ามารถปรับมาเปน็ ระบบอัตโนมตั ไิ ด้ งานที่มคี ุณสมบตั ิในลกั ษณะน้ี
จะถกู ทดแทนด้วยระบบสำนักงานอตั โนมัติ และมกี ารนำเอาเทคโนโลยหี รือเครอ่ื งจักรเข้ามาแทนทอี่ ยา่ งตอ่ เนื่อง

ผลจากการทำลายลา้ งแบบพลิกโฉมของเทคโนโลยีท่ีเกิดกับงานทม่ี ลี กั ษณะดังตวั อย่างข้างต้น ในทางกลับกัน เทคโนโลยีก็
ไดส้ ร้างตำแหนง่ งานเกดิ ใหม่ทดแทนข้นึ มาเปน็ จำนวนมากเชน่ กนั ในยุคดจิ ิทลั (Digital Era) สามารถจำแนกออกเป็นงานท่ใี ช้ตอ้ ง
ทักษะในแบบ “Soft skills” หรอื ทกั ษะทส่ี งั่ สมผา่ นการฝกึ ฝนเรียนรจู้ ากการลงมือทำ และพฒั นาทกั ษะเหล่านั้นจากประสบการณ์
ในงาน ดงั เชน่ 10 ตำแหนง่ งาน เพอ่ื มารับผดิ ชอบงานท่ตี ้องทำงานดว้ ยเทคโนโลยเี ปน็ ทง้ั เครอ่ื งมือในการสอ่ื สารและการ

* หนังสือเล่มนี้ เขียนขึ้นในช่วงที่ทั่วโลก รวมทั้งประเทศไทย กำลังเกิดการระบาดของโคโรน่าไวรัส (COVID-19) และได้มีการ Lockdown
หลายเมอื งในหลายประเทศ รวมทง้ั ประเทศไทยและกรุงเทพมหานครและอีกหลายจงั หวดั ระหวา่ งเดือนมนี าคม ถึง เมษายน ปี พ.ศ. 2563
** รศ.ดร., ผู้อำนวยการหลักสตู รรัฐประศาสนศาสตรมหาบัณฑติ มหาวทิ ยาลัยธุรกจิ บัณฑิตย์ และเลขาธิการสมาคมรฐั ประศาสนศาสตร์แห่ง
ประเทศไทย (2562-ปจั จบุ นั ) Email: [email protected] Tel: 081-867-8940; Line id: sirapatsornwong

ประสานงานผา่ นช่องทางดจิ ิทัล และทันทีทนั ใดทุกท่ี ทุกเวลาภายใตเ้ ง่อื นไขที่แต่ละหนว่ ยงานจะกำหนดกตกิ าร่วมกนั ตอ่ ไปน้ี
(Meister, J.C., & Mulcahy, 2017: 92)

1. Chief employee experience officer: CEEO
2. Chief gig economy officer: CGEO
3. Community manger: CM
4. Director of corporate storytelling: DCS
5. Director of employee wellness: DEW
6. Learning experience manager: LEM
7. Manager, contingent workforce: MCW
8. Millennial generational expert: MGE
9. Social learning manager: SLM
10. Workplace strategist: WS

นอกจากนี้ เทคโนโลยใี นบทบาทของการทำลายล้างหรือการพลิกโฉมงานเดมิ ๆ เทคโนโลยียงั เกย่ี วขอ้ งโดยตรงตอ่
การศึกษาเรยี นรแู้ ละฝึกอบรม เนอ่ื งจากได้เพิม่ งานใหมๆ่ ที่ตอ้ งอาศยั ทักษะท่เี รียกว่า “Hard skills” ซึ่งต้องใชค้ วามรู้และการ
ฝกึ ฝนทกั ษะจากการศกึ ษาและฝกึ อบรมจากศาสตร์หรอื วิธีปฏบิ ตั จิ ากแขนงวชิ าหรอื องคค์ วามร้เู ฉพาะทางที่เก่ยี วขอ้ งกบั เรอ่ื งนนั้
โดยตรง อาทิ 10 ตำแหน่งงานทตี่ อ้ งอาศัย “Hard skills” ไดแ้ ก่ (Meister, J.C., & Mulcahy, 2017: 92-93)

1. Chief digital officer: CDO
2. Cloud computing services analyst: CCSA
3. Cloud services specialist: CSS
4. Data scientist: DS
5. IOS android developer: IOSDA
6. Market research data miner: MRDM
7. Recruiting scrum master: RSM
8. Ruby on Rails web developer: RRWD
9. Social media expert: SME
10. User experience designer: UED

* หนังสือเล่มนี้ เขียนขึ้นในช่วงที่ทั่วโลก รวมทั้งประเทศไทย กำลังเกิดการระบาดของโคโรน่าไวรัส (COVID-19) และได้มีการ Lockdown
หลายเมืองในหลายประเทศ รวมทั้งประเทศไทยและกรุงเทพมหานครและอกี หลายจังหวดั ระหวา่ งเดือนมนี าคม ถงึ เมษายน ปี พ.ศ. 2563
** รศ.ดร., ผู้อำนวยการหลกั สูตรรฐั ประศาสนศาสตรมหาบัณฑติ มหาวิทยาลยั ธุรกิจบัณฑติ ย์ และเลขาธกิ ารสมาคมรฐั ประศาสนศาสตร์แห่ง
ประเทศไทย (2562-ปัจจบุ ัน) Email: [email protected] Tel: 081-867-8940; Line id: sirapatsornwong

ขอ้ สงั เกตในกรณขี องตำแหน่งงานท่เี กิดขึน้ ใหม่ อนั เปน็ ผลสบื เน่ืองมาจากการเป็นตวั ทำลายลา้ งอยา่ งสรา้ งสรรค์ หรอื
“Disruptor” ของเทคโนโลยี เม่ือสำรวจจากการบริหารภาครฐั ของประเทศต่างๆ อาจจะพออนุมานไดว้ า่ ถา้ หากประเทศใดภาครฐั
สามารถปรับตวั ไดท้ นั และมกี ารลงทนุ เพือ่ พฒั นาในส่วนทีเ่ ก่ียวขอ้ งในอตั ราทร่ี วดเรว็ และมากเพยี งพออย่างตอ่ เนอื่ ง เพือ่ รับมอื กับ
การเปลยี่ นแปลงดงั กล่าวไดเ้ ปน็ อย่างดีแล้ว การตอบสนองตอ่ ความตอ้ งการและความคาดหวงั ของลูกคา้ และของผ้คู นในสังคมต่อ
การส่งมอบบริการตา่ งๆซ่ึงเป็นหนา้ ทขี่ องภาครัฐ ลกู ค้าหลักของภาครฐั หมายถึง ประชาชน ภาคประชาสังคม รวมทงั้ ภาคเอกชน
และประชาคมโลกอีกดว้ ย การขบั เคลื่อนและรบั มอื กบั ความตอ้ งการ ความคาดหวัง ตลอดจนการจัดการกับภาวะวิกฤติตา่ งๆทอ่ี ุบตั ิ
ขึน้ ในสถานการณ์ใดๆกต็ าม พอจะเป็นเคร่อื งอธิบายและยนื ยันไดใ้ นระดับหนง่ึ ว่า ระดับขดี สมรรถนะของภาครัฐในประเทศนัน้ ๆ
เปน็ อย่างไร นอกเหนอื ไปจากปัจจยั ดา้ นผูน้ ำ ภาวะผนู้ ำ ความพรอ้ มของบุคลากรภาครฐั และระบบต่างๆท่รี องรับ หรือปจั จัยอ่นื ที่
เป็นปจั จัยในการบรหิ ารงาน ไมว่ า่ จะเป็นยทุ ธศาสตร์ แผนงาน กำลงั คน งบประมาณ และทรัพยากรอนื่ ๆ ซึ่งจะตอ้ งนำมาพิจารณา
ร่วมด้วยเมื่อทำการประเมนิ อย่างเป็นวทิ ยาศาสตร์ เพือ่ ให้ไดร้ ับคำตอบท่ีแมน่ ตรง เชือ่ ถอื ได้มากท่ีสดุ ในการนำไปปรบั ปรงุ ให้เกดิ ผล
ดีต่อเนือ่ งและเพือ่ การพัฒนาอย่างยั่งยนื (ผ้เู ขยี น, 30 มีนาคม 2563)

กฎขอ้ ท่ี 5 (Rule # 5) ว่าด้วย “Build a Data-Driven Recruiting Ecosystem”

กฎขอ้ ที่ 5 บง่ บอกถึงความจำเปน็ ของการออกแบบระบบนิเวศนห์ รือสภาพแวดล้อมของการสรรหาบุคลากรทต่ี งั้ อยู่บน
ฐานของขอ้ มลู ขนาดใหญ่

Pat Wadors, Chief Human Resource Officer (CHRO), Senior Vice President of Global Talent Organization,
Linkein กลา่ วไวว้ ่า (Meister, J.C., & Mulcahy, 2017: 95)

“Recruiting is the canary in the coal mine; if I listen to what recruiting feels and hears in the
marketplace, I will be wiser, stronger, faster, and better.”

“การสรรหาเปรยี บประดจุ แสงสวา่ งในเหมืองถา่ นหนิ ถ้าฉนั ได้ยนิ และได้ฟงั ทุกข้อความ และทกุ ความร้สู ึกเก่ยี วกับการ
สรรหาในตลาดแรงงาน ฉันยอ่ มจะเปน็ ผ้ทู ฉี่ ลาดกว่า แข็งแกร่งกวา่ เรว็ กวา่ และดีกว่าอยา่ งแน่นอน”

* หนังสือเล่มนี้ เขียนขึ้นในช่วงที่ทั่วโลก รวมทั้งประเทศไทย กำลังเกิดการระบาดของโคโรน่าไวรัส (COVID-19) และได้มีการ Lockdown
หลายเมอื งในหลายประเทศ รวมทั้งประเทศไทยและกรุงเทพมหานครและอีกหลายจังหวัด ระหวา่ งเดือนมนี าคม ถงึ เมษายน ปี พ.ศ. 2563
** รศ.ดร., ผูอ้ ำนวยการหลกั สตู รรฐั ประศาสนศาสตรมหาบัณฑติ มหาวทิ ยาลยั ธุรกจิ บัณฑิตย์ และเลขาธิการสมาคมรฐั ประศาสนศาสตร์แห่ง
ประเทศไทย (2562-ปัจจุบัน) Email: [email protected] Tel: 081-867-8940; Line id: sirapatsornwong

ภาพท่ี 5: Pat Wadors, Chief Human Resource Officer, Senior Vice President of Global Talent
Organization, Linkein (ทม่ี า: https://www.google.com/search?q=Pat+Wadors, สืบคน้ 31 มนี าคม 2563)

จากคำกล่าวของ Pat Wadors ซงึ่ ดำรงตำแหนง่ รองประธานอาวโุ สและหวั หนา้ ฝา่ ยทรพั ยากรมนษุ ย์ทรี่ บั ผิดชอบการสรร
หาผมู้ ีความสามารถสูงจากตลาดแรงงานในระดับโลกของค่าย Linkedin สะท้อนให้เห็นถงึ คุณสมบตั ขิ องผู้ทีจ่ ะมาทำหนา้ ท่ีในการ
สรรหาและคัดเลือกรวมทัง้ ผทู้ ่กี ำลงั มองหางานอกี ด้วยวา่ จะต้องมีความเชย่ี วชาญในการใช้เทคโนโลยอี ยา่ งต่อเนอ่ื ง (Tech-Savvy)
เพ่ือเขา้ ถงึ และสามารถผา่ นการคัดกรองและทดสอบตามกระบวนการไดส้ ำเรจ็ นอกจากน้ี จากการเก็บสถิตใิ นการลงทนุ และการใช้
ชอ่ งทางในการสรรหา พบดังน้ี

LinkedIn 87%
Facebook 55%
Twitter 47%
Glassdoor 38%
YouTube 21%
Google+ 14%
Instagram 13%
Snapchat 3%

ภาพที่ 6: Primary Social media platforms for recruiting (Source: The Jobvite Recruiter Nation Survey,
2015 cited in Meister, J.C., & Mulcahy, 2017: 99 และภาพท่สี บื คน้ จาก
https://www.google.com/search?q=The+Jobvite+Recruiter+Nation+survey+2015 สืบคน้ 31 มนี าคม 2563)

* หนังสือเล่มนี้ เขียนขึ้นในช่วงที่ทั่วโลก รวมทั้งประเทศไทย กำลังเกิดการระบาดของโคโรน่าไวรัส (COVID-19) และได้มีการ Lockdown
หลายเมืองในหลายประเทศ รวมท้ังประเทศไทยและกรงุ เทพมหานครและอกี หลายจังหวัด ระหว่างเดือนมีนาคม ถงึ เมษายน ปี พ.ศ. 2563
** รศ.ดร., ผู้อำนวยการหลักสตู รรัฐประศาสนศาสตรมหาบัณฑติ มหาวทิ ยาลัยธรุ กิจบัณฑติ ย์ และเลขาธิการสมาคมรัฐประศาสนศาสตร์แห่ง
ประเทศไทย (2562-ปัจจุบนั ) Email: [email protected] Tel: 081-867-8940; Line id: sirapatsornwong

จากการทไี่ ด้มกี ารสำรวจโดย The Jobvite Recruiter Nation Survey ในปี ค.ศ. 2015 พบวา่ นักทรัพยากรมนุษย์ท่ีทำ
หน้าทีใ่ นกระบวนการสรรหามกี ารวางแผนในการลงทนุ ด้านการสรรหา ดงั ตอ่ ไปนี้ (Where recruiters plan to increase
investment) (อา้ งอิงและปรับจาก Meister, J.C., & Mulcahy, 2017: 99)

• Social media 50%
• Employment branding 46%
• Employee referrals 41%
• Passive talent pipeline 38%
• Campus recruiting 27%
• Job boards 26%
• Mobile career site 23%
• Outside agencies 13%
• SEO 10%

ในการสรา้ งระบบตดิ ตามตัวผสู้ มัคร (Applicant tracking systems) ได้มีการปรบั ใชใ้ นทำนองเดยี วกบั ของ Boston-
based Workable อยา่ งเป็นอตั โนมัติ (อา้ งอิงและปรบั จาก Meister, J.C., & Mulcahy, 2017: 99) โดยจะเชอื่ มโยงไปยงั ข้อมลู
หรอื profiles ของผู้สมคั รผา่ นสื่อสงั คมออนไลน์ (Social media) เป็นตน้

สำหรบั ระบบนเิ วศน์ หรอื Ecosystem หมายถงึ สภาพแวดล้อมท่เี หมาะสมกบั การสรรหา (The recruiting ecosystem)
ในยุคดจิ ิทัล ตามท่ี Meister, J.C., & Mulcahy (2017: 100) เสนอไว้สำหรบั การทำงานในอนาคต ว่าจะมคี ณุ ลกั ษณะและจดุ เนน้ ใน
5 ระบบ ดงั ภาพที่ 7 ต่อไปน้ี

* หนังสือเล่มนี้ เขียนขึ้นในช่วงที่ทั่วโลก รวมทั้งประเทศไทย กำลังเกิดการระบาดของโคโรน่าไวรัส (COVID-19) และได้มีการ Lockdown
หลายเมืองในหลายประเทศ รวมทงั้ ประเทศไทยและกรงุ เทพมหานครและอกี หลายจังหวดั ระหว่างเดือนมีนาคม ถงึ เมษายน ปี พ.ศ. 2563
** รศ.ดร., ผู้อำนวยการหลกั สูตรรัฐประศาสนศาสตรมหาบัณฑิต มหาวิทยาลัยธุรกจิ บณั ฑิตย์ และเลขาธกิ ารสมาคมรฐั ประศาสนศาสตร์แห่ง
ประเทศไทย (2562-ปจั จุบัน) Email: [email protected] Tel: 081-867-8940; Line id: sirapatsornwong

1.Manage your Internally build
employer brand the employer brand

2.Train before Gain early insights
hiring to vet candidates

3.Use smart Use analytics
sourcing for targeted reach-outs

4.Tap Leverage existing connections
employees for for high quality referrals

referrals Encourage sharing
on multiple touch points
5.Be
transparent
with job seekers

ภาพท่ี 7: ระบบนเิ วศนข์ องการสรรหา (The Recruiting Ecosystem) (อ้างอิงและปรับจาก: Future Workplace cited
in Meister, J.C., & Mulcahy, 2017: 100)

จากภาพที่ 7 จะพบว่าระบบนเิ วศน์ของการสรรหาสำหรบั HR ในยคุ อนาคตเพอื่ รองรบั การทำงานด้านการสรรหายุค
ดจิ ทิ ัล ประกอบด้วย 5 ระบบย่อย ได้แก่

1. การจัดการกบั ภาพลักษณ์และความนยิ มของหนว่ ยงานตอ่ สาธาณะ (Manage your employer brand) ด้วย
การสร้างสงิ่ ทีเ่ ป็น “Employer Brand” อยา่ งต้ังใจ

* หนังสือเล่มนี้ เขียนขึ้นในช่วงที่ทั่วโลก รวมทั้งประเทศไทย กำลังเกิดการระบาดของโคโรน่าไวรัส (COVID-19) และได้มีการ Lockdown
หลายเมืองในหลายประเทศ รวมทงั้ ประเทศไทยและกรงุ เทพมหานครและอกี หลายจงั หวัด ระหว่างเดอื นมีนาคม ถึง เมษายน ปี พ.ศ. 2563
** รศ.ดร., ผ้อู ำนวยการหลักสตู รรัฐประศาสนศาสตรมหาบัณฑิต มหาวทิ ยาลัยธุรกจิ บณั ฑติ ย์ และเลขาธิการสมาคมรฐั ประศาสนศาสตร์แห่ง
ประเทศไทย (2562-ปจั จบุ นั ) Email: [email protected] Tel: 081-867-8940; Line id: sirapatsornwong

2. การฝกึ อบรมก่อนตัดสินใจทำการว่าจา้ ง (Train before hiring) กระบวนการฝึกอบรมจะชว่ ยคดั กรองเพราะทำ
ใหส้ ามารถคน้ พบความเป็นตวั ตนของผ้สู มคั รกอ่ นตัดสินใจว่าจ้าง

3. การใชป้ ระโยชน์จากแหลง่ ข้อมลู ตา่ งๆอยา่ งชาญฉลาด (Use smart sourcing) การวิเคราะห์ข้อมลู อยา่ งเจาะจง
จะสามารถค้นหาบุคคลทโี่ ดดเด่นออกมาได้

4. การเฟ้นหาบุคคลจากผู้ใหก้ ารรบั รอง (Tap employees for referrals) บคุ คลอ้างอิงท่ีอย่ใู นเครอื ข่าย
ความสมั พนั ธท์ ่ีใหก้ ารรบั รองจะทำให้ได้คนทม่ี คี ณุ ภาพสงู กวา่ โดยทวั่ ไป

5. การสรรหาทโี่ ปร่งใส (Be transparent with job seekers) สง่ เสริมและเปดิ โอกาสให้ทุกคนสามารถเขา้ มามี
สว่ นรว่ มในหลากหลายช่องทางของการสรรหา

กฎข้อท่ี 5 (Rule # 5): การทำงานในยุคอนาคตทีว่ า่ ดว้ ยการ “Build a Data-Driven Recruiting Ecosystem” จึง
สามารถบ่งบอกถึงความจำเป็นในการออกแบบระบบนเิ วศน์หรือสภาพแวดลอ้ มของการสรรหาบคุ ลากรทตี่ ้งั อยบู่ นฐานของการ
นำเอาข้อมลู มาใช้ประโยชน์ โดยมขี ้ันตอนและลำดับการทำงานที่สอดรับกับระบบนเิ วศนใ์ หม่ของหน่วยงานต่างๆ รวมทัง้ หนว่ ยงาน
ภาครฐั ดว้ ย

กฎข้อท่ี 6 (Rule # 6) ว่าด้วย “Embrace On-Demand Learning”

กฎขอ้ ทหี่ ก กลา่ วว่า ทกุ คนจะตอ้ งเต็มใจและปรบั วิธีการเรยี นรูใ้ หม่ด้วยตนเอง กลยุทธ์ของการเรยี นรใู้ นแบบใหม่ คอื
“On-Demand Learning” โดยการเรยี นรู้แบบใหมน่ ี้ ผูเ้ รยี นจะตอ้ งมคี วามพรอ้ มทกุ ที่ ทกุ เวลา และสามารถเรียนรดู้ ว้ ยตนเองใน
แบบทนั ทีทันใด แขง่ กบั เวลาและความตอ้ งการจากภายนอก (On-Demand Learning is a training strategy for how a
learner gains access to knowledge based content in real time, anywhere and at anytime (อา้ งอิงและปรับจาก
https://trainingindustry.com/glossary/on-demand-learning/ สืบคน้ 30 มีนาคม 2563)

ในกฎขอ้ นี้ ผ้เู รียนจะเปน็ ผกู้ ำหนดวิธีการและหัวขอ้ การเรียนรู้ของตนใหส้ อดคล้องกบั ความตอ้ งการ และสอดรบั กับการ
เปลีย่ นแปลงที่เกิดขึ้นภายนอก เชน่ ความเร็วในการปรบั เปลี่ยนเปา้ หมายของการดำเนนิ ธรุ กจิ หรอื วิสยั ทัศน์ พันธกิจของหนว่ ยงาน
ดงั น้ัน การปรับเปลยี่ นชดุ วิธีคิด หรอื Mindset ในการเรยี นรู้จากแบบเดิมๆมาส่กู ารเรียนรู้ในแบบ On-Demand จึงเปน็ สิง่ จำเป็น
สำหรบั ทุกๆคน จากคำกลา่ วของ Meister, J.C., และ Mulcahy ที่ว่า “The education marketplace is going through a
seismic shift.” (Meister, J.C., & Mulcahy, 2017: 119) หมายถึง “ตลาดของการศกึ ษากำลงั เกดิ การเปลยี่ นแปลงอยา่ งขนาน
ใหญร่ าวกับวา่ มกี ารเคลอื่ นตัวของเปลอื กโลกหรอื แผ่นดนิ ไหวเลยทเี ดียว” และจากการสำรวจของ Global Silicon Valley: GSV
พบวา่ ขนาดของตลาดการศกึ ษาของประเทศสหรัฐอเมรกิ าในปี ค.ศ. 2015 จะมีมลู ค่าสงู ถงึ 1.6 ลา้ นล้านดอลลารส์ หรัฐ (1.6 $) และ
ในปี ค.ศ. 2020 จะเพิม่ ขน้ึ เป็น 2.0 ลา้ นล้านดอลลารส์ หรัฐ (2.0 $) (Meister, J.C., & Mulcahy, 2017: 119)

* หนังสือเล่มนี้ เขียนขึ้นในช่วงที่ทั่วโลก รวมทั้งประเทศไทย กำลังเกิดการระบาดของโคโรน่าไวรัส (COVID-19) และได้มีการ Lockdown
หลายเมืองในหลายประเทศ รวมท้งั ประเทศไทยและกรงุ เทพมหานครและอีกหลายจงั หวดั ระหว่างเดือนมนี าคม ถึง เมษายน ปี พ.ศ. 2563
** รศ.ดร., ผอู้ ำนวยการหลกั สตู รรฐั ประศาสนศาสตรมหาบัณฑติ มหาวทิ ยาลัยธุรกิจบณั ฑติ ย์ และเลขาธิการสมาคมรฐั ประศาสนศาสตร์แห่ง
ประเทศไทย (2562-ปัจจบุ นั ) Email: [email protected] Tel: 081-867-8940; Line id: sirapatsornwong

ทั้งนี้ จากการคาดการณ์ดงั กลา่ วของ GSV (Global Silicon Valley) การเรยี นรตู้ ลอดชวี ติ (Lifelong learning) จะเพิ่ม
มากขน้ึ มากกวา่ 30 % เมอ่ื เทยี บกับการเรยี นรู้ที่เกดิ ขน้ึ ในระบบการศึกษาแบบเดมิ ไม่วา่ จะเป็นการเรยี นแบบออนไลน์ (On-line
learning) เช่น MOOCs (Massive Open Online Courses: MOOCs, are free online courses available for anyone to
enroll, หรือการเรียนรใู้ นลกั ษณะอนื่ ไดแ้ ก่ CAEL, Degreed, Grovo, Edcast, Lynda, General Assembly, Iron Yard,
NovoEd, และ Pathgather (Meister, J.C., & Mulcahy, 2017: 120) ในขณะท่ีการเรยี นรู้ซึ่งจดั ขึ้นในสถานที่ปฏิบตั งิ าน จะเตบิ โต
เพยี ง 6% อาจกลา่ วได้วา่ ถงึ เวลาแลว้ ที่จะเกิดการเปลยี่ นแปลงจากการพฒั นาบคุ ลากรดว้ ยวธิ ีการฝกึ อบรม (Training) มาสู่วถิ แี ห่ง
การเรยี นรู้ในแบบ On-Demand Learning ดว้ ยตวั บคุ ลากรเอง โดยมีการปรับเปลี่ยนท่ีสำคญั ใน 5 ประเด็นหลกั ได้แก่

(1) จากโครงการฝกึ อบรมทจี่ ัดเปน็ ครงั้ คราว ไปสกู่ ารสร้างประสบการณ์จริงท่ีทำใหพ้ นกั งานเกดิ การเปล่ียนแปลงตนเอง
(2) จากการฝึกอบรมท่ีจดั ดำเนินการโดยฝา่ ย HR ไปสูก่ ารที่ฝา่ ย HR ปรับเปลย่ี นบทบาทมาเป็นเพียงผจู้ ดุ ประกาย
(3) จากกิจกรรมที่ต้องใช้เวลาในการจัดจำนวนมาก มาสูก่ ารออกแบบการเรยี นรเู้ ป็นครงั้ ๆไป โดยทกี่ ารเรยี นรู้ในแตล่ ะ
ครง้ั จะใช้เวลาครง้ั ละไม่นาน
(4) จากการทฝ่ี ่าย HR เป็นผูก้ ำหนดเนื้อหาของการฝกึ อบรม เปล่ยี นมาเป็นการทฝ่ี ่าย HR จะปรบั บทบาทมาผู้บันทกึ
ประวตั ิการเรยี นรู้ของบคุ ลากรแทน
(5) จากการท่ีพนกั งานเปน็ ลูกค้าหรอื ผู้บรโิ ภคเนื้อหาของการเรยี นรู้จากการฝกึ อบรม มาเป็นการทผี่ ู้เรยี นเรยี งลำดับกัน
เขา้ มาเรยี นรเู้ ป็นตอนๆไปตามลำดบั ไป ดงั แสดงตามภาพที่ 7

* หนังสือเล่มนี้ เขียนขึ้นในช่วงที่ทั่วโลก รวมทั้งประเทศไทย กำลังเกิดการระบาดของโคโรน่าไวรัส (COVID-19) และได้มีการ Lockdown
หลายเมอื งในหลายประเทศ รวมท้ังประเทศไทยและกรงุ เทพมหานครและอีกหลายจังหวัด ระหวา่ งเดือนมนี าคม ถงึ เมษายน ปี พ.ศ. 2563
** รศ.ดร., ผ้อู ำนวยการหลกั สูตรรฐั ประศาสนศาสตรมหาบัณฑติ มหาวิทยาลยั ธรุ กิจบัณฑติ ย์ และเลขาธิการสมาคมรัฐประศาสนศาสตร์แห่ง
ประเทศไทย (2562-ปัจจุบนั ) Email: [email protected] Tel: 081-867-8940; Line id: sirapatsornwong

Training On-Demand Learning

Transactional programs Transformational Experiences

Controlled by HR Enabled by HR

Time Intensive Micro-Learning Pathways

HR as Content Creators HR as Learning Curators

Employees as Consumers of Employees as Serial Learners
Learning

ภาพท่ี 7: From training to on-demand learning (ทม่ี า: Future Workplace in Meister, J.C., & Mulcahy, 2017:
120)

จากเน้อื หาทไี่ ด้นำเสนอในบทที่ 2 โดยกลา่ วถงึ เทคโนโลยที ่ีมผี ลตอ่ การทำงานและการบริหารองคก์ ารในบริบทท่เี ปลย่ี นไป
จากเดมิ เมอ่ื เข้าสูย่ ุคดจิ ทิ ัล ซงึ่ ไดม้ ีการศกึ ษาผลกระทบต่อบทบาทของการบรหิ ารภาครัฐในมติ ิต่างๆในทกุ ประเทศ การนำเนื้อหา
จากบางตอนของหนังสอื The Future Workplace Experience: 10 Rules for Mastering Disruption in Recruiting and
Engaging Employees ของ Jeanne C. Meister (Coauthor of “The 2020 Workplace”) กับ Kevin J. Mulcahy (2017)
Part 2: How Technology Transforms the Workplace วา่ ดว้ ยกฎข้อที่ 4, 5, และ 6 เพ่อื ฉายภาพทเี่ กดิ จากผลกระทบจาก
เทคโนโลยีซึ่งมตี อ่ คน งาน และองค์การในภาพรวม ซึ่งสามารถสง่ ผลกระทบต่อมายงั การบรหิ ารงานของภาครัฐอย่างหลกี เลย่ี งไม่ได้
โดยเฉพาะอย่างยิ่งในส่วนที่เกยี่ วกบั การปรบั ตัวเพอ่ื รองรับกบั การเปล่ยี นแปลงแบบพลิกโฉมในมติ ขิ องชุดความคดิ ระบบ กลไก
และเครื่องมอื ทางเทคโนโลยที น่ี ำมาชว่ ยในการบรหิ ารงานและการบรหิ ารกำลงั คน (ผูเ้ ขียน, 31 มนี าคม 2563)

* หนังสือเล่มนี้ เขียนขึ้นในช่วงที่ทั่วโลก รวมทั้งประเทศไทย กำลังเกิดการระบาดของโคโรน่าไวรัส (COVID-19) และได้มีการ Lockdown
หลายเมืองในหลายประเทศ รวมท้งั ประเทศไทยและกรุงเทพมหานครและอกี หลายจงั หวดั ระหวา่ งเดือนมนี าคม ถงึ เมษายน ปี พ.ศ. 2563
** รศ.ดร., ผอู้ ำนวยการหลักสตู รรัฐประศาสนศาสตรมหาบัณฑิต มหาวิทยาลัยธุรกจิ บณั ฑิตย์ และเลขาธกิ ารสมาคมรัฐประศาสนศาสตร์แห่ง
ประเทศไทย (2562-ปัจจบุ นั ) Email: [email protected] Tel: 081-867-8940; Line id: sirapatsornwong

บทที่ 3

การบริหารภาครัฐดจิ ิทัล: ภาวะผ้นู ำและชดุ ความคิดดจิ ทิ ัล
(Digital Public Administration: Leadership and Digital Mindsets)

บทน้ี ผเู้ ขยี นขอกลา่ วถงึ สามประเดน็ หลักในการปรับเปลี่ยนการบรหิ ารภาครฐั ไปสกู่ ารเป็นรัฐบาลดจิ ทิ ัล (Transforming
Public Administration into Digital Government) โดยฉายภาพผา่ นการศกึ ษาความหมายหรอื นยิ ามคำศัพท์สำคญั ๆในโลกของ
ดจิ ิทัล กับกล่าวถึงตัวแสดงหลกั ในการนำการขับเคลือ่ นให้การปรบั เปลยี่ นการบรหิ ารภาครฐั ใหก้ ้าวมาเป็นการเปน็ รัฐบาลดจิ ทิ ลั หรือ
การบริหารภาครฐั ได้จริง ทง้ั น้ี จะเน้นทีภ่ าวะผู้นำและชุดความคดิ ท่เี ป็นดิจทิ ัลเป็นอีกสองประเดน็ ในบทน้ี
3.1 การบรหิ ารภาครัฐดจิ ิทัล (Digital Public Administration)

ความหมายของ “การบรหิ ารภาครฐั ดจิ ิทัล (Digital Public Administration)” คือ การบริหารงานของภาครัฐทีม่ ีการ
จดั ให้มีขึน้ การอำนวยความสะดวก และการปรบั ปรุงซึ่งการใชป้ ระโยชนจ์ ากเทคโนโลยสี ารสนเทศ หรอื ไอซที ี (Digital Public
Administration is public administration that enabled, facilitated and improved by the use and production of
information and communication technologies: ICTs) (ทมี่ า: Halpin, E.F., Griffin, D., Rankin, C., et.al.2013.;
https://www.igi-global.com/book/digital-public-administration-government-developing/72163 สืบคน้ 2 เมษายน
2563)

กลา่ วคือ จุดมุ่งหมายหลกั ของการปรับการบรหิ ารงานของภาครัฐทตี่ ้องปรบั ใหเ้ ขา้ สู่การบรหิ ารภาครฐั ดจิ ทิ ลั คือ การทำ
ให้เกิด หรอื การทำใหม้ ีขน้ึ ของการอำนวยความสะดวก และการปรบั ปรุงซง่ึ การใชป้ ระโยชน์จากเทคโนโลยสี ารสนเทศ หรือ ไอซที ี
ตามที่ได้กลา่ วขา้ งตน้ นอกจากจะเปน็ ไปเพ่ือการทำใหก้ ารบรหิ ารงานของหน่วยงานตา่ งๆของภาครฐั มปี ระสทิ ธภิ าพมากยง่ิ ขนึ้ แล้ว
ยังชว่ ยในการยกระดับขดี ความสามารถของบุคลากรภาครฐั ยกระดบั คุณภาพชีวติ ทด่ี ขี ้ึนให้กบั ประชากรของรัฐ และช่วยเพม่ิ ระดับ
ขดี ความสามารถในการแขง่ ขันของประเทศเพ่อื ความทดั เทยี มนานาอารยประเทศหรอื ประเทศทพ่ี ัฒนาแลว้ อีกดว้ ย (ผเู้ ขยี น, 2
เมษายน 2563)

* หนังสือเล่มนี้ เขียนขึ้นในช่วงที่ทั่วโลก รวมทั้งประเทศไทย กำลังเกิดการระบาดของโคโรน่าไวรัส (COVID-19) และได้มีการ Lockdown
หลายเมอื งในหลายประเทศ รวมทั้งประเทศไทยและกรงุ เทพมหานครและอีกหลายจงั หวดั ระหว่างเดอื นมีนาคม ถงึ เมษายน ปี พ.ศ. 2563
** รศ.ดร., ผู้อำนวยการหลกั สตู รรฐั ประศาสนศาสตรมหาบัณฑติ มหาวทิ ยาลยั ธรุ กจิ บัณฑิตย์ และเลขาธกิ ารสมาคมรฐั ประศาสนศาสตร์แห่ง
ประเทศไทย (2562-ปจั จุบนั ) Email: [email protected] Tel: 081-867-8940; Line id: sirapatsornwong

สำหรับประเทศท่พี ฒั นาแลว้ เมอื่ พจิ ารณาถงึ ความหมายในมติ ิของการเปรยี บเทียบเม่อื ทำการปรบั การบรหิ าร
ภาครัฐให้เปน็ ดจิ ิทัล ประเทศทีพ่ ัฒนาแลว้ (Developed Countries) หมายถงึ ประเทศทปี่ ระชากรสว่ นใหญ่สามารถมี และเขา้ ถงึ
มาตรฐานการครองชพี และระดบั การพัฒนาทเี่ ปน็ ไปตามมาตรฐานสากล ได้แก่ ระดบั รายได้ การศึกษา สขุ ภาพ เสรภี าพ และความ
ปลอดภัย ในขณะท่ี ประเทศทก่ี ำลงั พฒั นา (Developing Countries) สภาวะเหลา่ นนั้ ซึ่งคนสว่ นใหญใ่ นประเทศที่พฒั นาแลว้ มี
และเขา้ ถึง ในขณะทคี่ นส่วนใหญ่ในประเทศกำลังพัฒนาจะมสี ภาวะทไี่ มเ่ ทา่ เทียมกนั หรอื มนี อ้ ยกวา่ ประเทศทพ่ี ัฒนาแล้ว กล่าวคอื
ประชาชนส่วนใหญ่ในประเทศกำลงั พัฒนาจะยังไมส่ ามารถเข้าถึงและมสี งิ่ เหลา่ นน้ั ได้ (Countries where the majority of the
population has not reached acceptable life standards and human development levels, often measured by
criteria such as income, education, health, freedom and safety) (ทีม่ า: Halpin, E.F., Griffin, D., Rankin, C., et.al.2013)

ในประเทศกำลังพฒั นายังพบวา่ มีคนทย่ี งั ตกอยู่ในสภาวะของความยากจนอีกเป็นจำนวนมาก นิยามคำวา่ “ความ
ยากจน (Poverty)” คือ ผ้ทู ่ีอดอยาก หิวโหย ขาดซงึ่ ทีพ่ ักอาศยั ขาดเสรีภาพ ไมม่ ีอำนาจในการตดั สนิ ใจ และไมม่ ผี ูแ้ ทนของตน
ซ่ึงจะชว่ ยสะท้อนความเปน็ ตวั ตนและทกุ สง่ิ ทุกอย่างในชวี ิตของผูย้ ากจนเหลา่ นัน้ (Poverty means hunger, lack of shelter,
lack of freedom, decision making power and non-representation from everything in life.) (ที่มา: Halpin, E.F., Griffin,
D., Rankin, C., et.al.2013)

นอกจากน้ี ในประเทศกำลงั พฒั นา พบว่ามีสงิ่ สำคญั ทเี่ กีย่ วข้องกบั การเปล่ียนแปลงกับมิตคิ วามเปน็ ดิจทิ ลั อีก
ประการหน่งึ ซง่ึ สะทอ้ นปัญหาและส่งผลต่อเนอ่ื งไปถงึ การสรา้ งความเหลอ่ื มล้ำ (Inequality) ของผู้คนในสงั คม โดยเป็นผลมาจาก
ความยากจน ซึง่ เป็นสาเหตขุ องการไมส่ ามารถเข้าถึงส่ิงจำเปน็ ขนั้ พน้ื ฐานในการดำรงชวี ติ ทำให้คนยากจนขาดแคลนส่งิ ตา่ งๆ
เหลา่ นั้น และสรา้ งผลสบื เนือ่ งกระทัง่ ก่อใหเ้ กิดสง่ิ ที่เรยี กวา่ “ชอ่ งวา่ งและระยะหา่ งทางดิจิทลั (Digital Divide)” ซึ่งมคี วามหมาย
อยหู่ ลายนยั ยะ ได้แก่ (ที่มา: Halpin, E.F., Griffin, D., Rankin, C., et.al.2013)

(1) ช่องวา่ งทางดิจทิ ัล หรือ ดิจิทลั ดีไวด์ (Digital Divide) ใช้อธิบายความเป็นจรงิ ทวี่ า่ โลกใบน้ี สามารถ
จำแนกผูค้ นออกเปน็ สองกลมุ่ ใหญๆ่ คือ กลมุ่ คนทส่ี ามารถเขา้ ถึง และกลมุ่ คนทไี่ มส่ ามารถเขา้ ถงึ ตลอดจน

* หนังสือเล่มนี้ เขียนขึ้นในช่วงที่ทั่วโลก รวมทั้งประเทศไทย กำลังเกิดการระบาดของโคโรน่าไวรัส (COVID-19) และได้มีการ Lockdown
หลายเมอื งในหลายประเทศ รวมทงั้ ประเทศไทยและกรงุ เทพมหานครและอกี หลายจังหวัด ระหวา่ งเดือนมีนาคม ถึง เมษายน ปี พ.ศ. 2563
** รศ.ดร., ผอู้ ำนวยการหลักสตู รรฐั ประศาสนศาสตรมหาบัณฑิต มหาวทิ ยาลยั ธรุ กิจบัณฑติ ย์ และเลขาธิการสมาคมรัฐประศาสนศาสตร์แห่ง
ประเทศไทย (2562-ปัจจุบัน) Email: [email protected] Tel: 081-867-8940; Line id: sirapatsornwong

มคี วามสามารถในการใชง้ านอปุ กรณ์ทางเทคโนโลยสี ารสนเทศสมยั ใหม่ เชน่ สมารท์ โฟน โทรทศั น์ หรือ
อนิ เทอรเ์ นต็ (Digital Divide: This term is used to describe the fact that the world can be
divided into people who do and people who do not have access to – and the capability
to use- modern information technology, such as the telephone, TV, or the Internet)
(2) ชอ่ งวา่ งทางดจิ ิทลั (Digital Divide) หมายถงึ ช่องว่างทางสงั คมและเศรษฐกจิ ระหว่างผู้คน ซง่ึ พจิ ารณาจาก
ความสามารถในการเข้าถงึ และใชป้ ระโยชนจ์ ากเทคโนโลยสี ารสนเทศ รวมท้งั ระดบั ความรู้ในเรอื่ งนอ้ี ีกด้วย (An economic and
social gap between different categories of people in a population in their access to, use of, or knowledge of
ICTs (Ali, 2011 อ้างใน Halpin, E.F., Griffin, D., Rankin, C., et.al.2013)
(3) ช่องว่างทางดิจทิ ลั (Digital Divide) เป็นความแตกต่างของผู้คนซึ่งมกั เกิดจากคนทมี่ ีความแตกตา่ งกนั
ทางด้านการศึกษา ระหวา่ งผู้ที่ไดร้ ับการศกึ ษา กับคนซึ่งไดร้ บั การศกึ ษาน้อยกว่า ระหว่างผ้มู ฐี านะทางเศรษฐกิจดกี ว่ากับคนท่ดี ้อย
กวา่ ทางด้านฐานะทางเศษฐกจิ และในระดบั โลก คือ ประเทศที่แตกต่างกันในดา้ นการพัฒนาทางอุตสาหกรรมกบั ประเทศท่ียงั
พฒั นานอ้ ยกวา่ (These differences often occur between the educated and the uneducated, between economic
classes, and globally, between the more and the less industrially developed nations.)
(4) ความแตกต่างทางดจิ ทิ ลั ในระดบั โลก (Global Digital Divide) หมายถึง ความตา่ งหรือความเห
ลอ่ื ล้ำทว่ี ัดจากความสามารถในการเข้าถึงและใช้อนิ เทอร์เนต็ ระหวา่ งประเทศทพ่ี ัฒนาแล้วกบั ประเทศกำลังพฒั นา (Global Digital
Divide: The discrepancy in Internet use between developed and developing countries.)

ไม่ว่าจะนำเอาคำนยิ ามใด ระหว่างนิยามตามขอ้ 1-4 ข้างตน้ มาอธบิ ายความหมายของคำว่า “ชอ่ งว่างหรือ
ระยะห่างทางดิจทิ ัล (Digital Divide)” ของผคู้ นในสังคมใดกต็ าม เมือ่ พจิ ารณาอย่างถอ่ งแท้ จะพบว่าสภาวะน้ี ล้วนแล้วแตเ่ ปน็
ผลลัพธ์มาจากการบริหารของภาครัฐ สิ่งทสี่ ำคญั อยา่ งย่งิ ซึ่งภาครฐั กำหนดออกมาเป็นนโยบายและต้องจดั หาให้กับประชาชนเพ่อื ลด
ชอ่ งวา่ งทางดจิ ทิ ลั ดังกลา่ ว ไมว่ ่าจะดว้ ยการเตมิ เตม็ ความตอ้ งการในชวี ิต ดา้ นความมน่ั คงทางสังคม การเมอื ง เศรษฐกิจ ด้าน
การศึกษาและเรยี นรู้ การสรา้ งโอกาสให้สามารถเขา้ ถงึ เทคโนโลยสี ารสนเทศ และการจดั บรกิ ารสาธารณะพน้ื ฐานอืน่ ๆที่จำเป็น ส่ิง

* หนังสือเล่มนี้ เขียนขึ้นในช่วงที่ทั่วโลก รวมทั้งประเทศไทย กำลังเกิดการระบาดของโคโรน่าไวรัส (COVID-19) และได้มีการ Lockdown
หลายเมอื งในหลายประเทศ รวมทง้ั ประเทศไทยและกรุงเทพมหานครและอีกหลายจงั หวัด ระหว่างเดอื นมนี าคม ถงึ เมษายน ปี พ.ศ. 2563
** รศ.ดร., ผูอ้ ำนวยการหลกั สูตรรฐั ประศาสนศาสตรมหาบัณฑิต มหาวิทยาลัยธุรกิจบณั ฑติ ย์ และเลขาธกิ ารสมาคมรัฐประศาสนศาสตร์แห่ง
ประเทศไทย (2562-ปจั จุบัน) Email: [email protected] Tel: 081-867-8940; Line id: sirapatsornwong

ตา่ งๆท่ีกลา่ วถึงนัน้ ล้วนแล้วเปน็ หน้าท่ขี องรัฐ เชน่ การจดั บรกิ ารและโครงสรา้ งพน้ื ฐานทีจ่ ำเปน็ ตอ่ การดำรงชีวิตใหก้ ับคนทกุ หมู่
เหล่าอย่างทั่วถึง จะช่วยทำให้ชอ่ งวา่ งทางดจิ ิทลั ลดลงได้ดว้ ย ทง้ั ยงั สามารถขจดั ความเหลื่อมลำ้ ดา้ นอน่ื ใหห้ มดไปไดด้ ้วย การ
จดั บรกิ ารของภาครัฐให้กับคนในสงั คมอย่างทั่วถึงและเทา่ เทยี มผา่ นการกำนหนดนโยบายสาธารณะ ผ่านการจดั สรรงบงบประมาณ
อยา่ งเหมาะสม และผา่ นกิจกรรมตา่ งๆทภ่ี าครฐั จดั ข้ึนอยา่ งจรงิ จงั และต่อเนอื่ งจะชว่ ยทำใหเ้ กดิ ความเป็นธรรมในสังคมและ
ยกระดบั ความเทา่ เทยี ม ไมท่ ำใหช้ ่องว่างทางดจิ ทิ ัลกลายมาเป็นอุปสรรคในการเขา้ ถึงบรกิ ารสาธารณะต่างๆ และทำให้การเรียนรู้
ของประชาชนทุกคนยกระดบั ขน้ึ แกดว้ ย

นอกจากนี้ ในการศกึ ษาถงึ การบรหิ ารภาครัฐดจิ ิทลั จำเปน็ ตอ้ งศกึ ษาและทำความเขา้ ใจความหมายของศัพท์เฉพาะทาง
ในด้านทีเ่ ก่ียวขอ้ งกับบริบทของการบริหารภาครฐั ดจิ ิทลั พอใหเ้ หน็ ภาพรวมหรือภาพใหญ่ โดยมีคำท่เี กยี่ วขอ้ งท้งั ในเชงิ สาระและ
องค์ประกอบ ซึ่งผูเ้ ขยี นขอนำเอาคำสำคญั ที่เป็นพนื้ ฐานของการบรหิ ารภาครัฐดิจทิ ลั มาอธบิ ายไว้ ดังตอ่ ไปน้ี

ความรคู้ วามเขา้ ใจวิทยาการทางดา้ นคอมพวิ เตอร์ (Computer Literacy) เป็นอีกหนงึ่ เปา้ หมายในช่วงตน้ ๆทมี่ กี าร
ประดษิ ฐค์ อมพวิ เตอร์ขึ้นมาชว่ ยงานของมนุษย์ การจดั ให้มกี ารเรยี นรทู้ างด้านคอมพวิ เตอรเ์ ปน็ ความจำเปน็ เบื้องตน้ ที่จะช่วยลด
ช่องว่างทางดิจทิ ลั เนอ่ื งจากคอมพวิ เตอรจ์ ัดว่าเปน็ ส่วนหนึ่งของเทคโนโลยีสารสนเทศ นอกจากจะตอ้ งมคี วามรู้ ความเข้าใจการ
ทำงานของท้งั ฮาร์ดแวร์และซอฟทแ์ วรค์ อมพวิ เตอร์ (Computer Hardware and Software) เพื่อผลิตบคุ ลากรออกมารองรบั การ
ทำหน้าท่ีในการปรับเปลย่ี นให้หนว่ ยงาน องคก์ าร และสังคมให้กา้ วเข้าสู่ยคุ ดิจิทัลไดอ้ ย่างมนั่ คง นบั เป็นส่ิงสำคัญทภ่ี าครัฐควร
กำหนดเปน็ นโยบายที่มคี วามสำคญั ในลำดับต้นๆ เพอ่ื รว่ มกันขับเคล่อื นและสร้างการปรับเปลยี่ นอยา่ งเป็นระบบ มกี ารบรู ณาการ
อย่างถูกต้องตามหลกั วิชาและมกี ระบวนการบรหิ ารท่ีเหมาะสม

จากความหมายในพจนานกุ รมทางธุรกจิ อธิบายความหมายของ “ความรู้ความเข้าใจวทิ ยาการด้านคอมพิวเตอร์
(Computer Literacy)” ไวว้ า่ หมายถงึ ระดบั ของความรูแ้ ละประสบการณ์ขั้นพืน้ ฐานทงั้ ดา้ นฮารด์ แวร์และซอฟตแ์ วร์
คอมพวิ เตอร์ ซงึ่ ช่วยให้บคุ คลใดกต็ ามสามารถใช้งานท้งั อุปกรณแ์ ละการนำเข้าข้อมลู เพอื่ การใชง้ านประมวลผลคำ ตารางการ
คำนวณ และการสื่อสารดว้ ยชอ่ งทางอเิ ลก็ ทรอนิกส์ (The rank of acquaintance with the fundamental hardware and

* หนังสือเล่มนี้ เขียนขึ้นในช่วงที่ทั่วโลก รวมทั้งประเทศไทย กำลังเกิดการระบาดของโคโรน่าไวรัส (COVID-19) และได้มีการ Lockdown
หลายเมืองในหลายประเทศ รวมทง้ั ประเทศไทยและกรุงเทพมหานครและอีกหลายจงั หวัด ระหว่างเดือนมนี าคม ถึง เมษายน ปี พ.ศ. 2563
** รศ.ดร., ผ้อู ำนวยการหลักสูตรรฐั ประศาสนศาสตรมหาบัณฑติ มหาวทิ ยาลยั ธรุ กจิ บณั ฑติ ย์ และเลขาธกิ ารสมาคมรัฐประศาสนศาสตร์แห่ง
ประเทศไทย (2562-ปจั จุบนั ) Email: [email protected] Tel: 081-867-8940; Line id: sirapatsornwong

software concepts that permit someone to make use of personal computers for data entry, word processing,
spreadsheets, and electronic communications; the knowledge and ability to use computers and related
technology efficiently, with skill levels ranging from elementary use to computer programming and advanced
problem solving. (ที่มา: Business Dictionary, 2014; https://www.google.com/search?q=computer+literacy สบื คน้ 3
เมษายน 2563)

ความรู้ความเข้าใจเกย่ี วกบั สารสนเทศ (Information Literacy) คอื ความสามารถในการระบไุ ด้วา่ ข้อมลู ขา่ วสาร
(สารสนเทศ)ที่พบบนอนิ เทอรเ์ น็ตเหมาะกับงานใดเปน็ การเฉพาะ กลา่ วอกี นัยหน่ึง คอื ชุดของความสามารถทบ่ี รู ณาการระหว่าง
ความเข้าใจวา่ จะสร้างสารสนเทศทม่ี ีประโยชน์และสามารถนำไปสรา้ งความรู้ใหม่และสรา้ งความเขา้ ใจรว่ มกันในวงกว้างอยา่ งมจี ริ
ธรรมเพอื่ การเรยี นรรู้ ่วมกนั (The ability to determine which information found on the Internet is appropriate for a
specific task; Information literacy is the set of integrated abilities encompassing the reflective discovery
of information, the understanding of how information is produced and valued, and the use of information in
creating new knowledge and participating ethically in communities of learning.
(ท่มี า:https://www.google.com/search?q=information+literacy สบื ค้น3 เมษายน 2563)

สมรรถนะเชงิ เทคนคิ หรือสมรรถนะในงาน(ด้านคอมพิวเตอร์) (Technical Competency) หมายถงึ ทักษะท่ี
จำเป็นสำหรบั การใชฮ้ ารด์ แวร์ ซอฟท์แวร์ เชน่ การพิมพผ์ า่ นคยี บ์ อรด์ การใชเ้ มาส์ ผ่านการทำงานบนอนิ เทอร์เน็ตและวิธกี าร
ทำงานบนดจิ ิทลั โดยท่ัวไปสมรรถนะในงานหรือเชงิ เทคนคิ จะเป็นชดุ ของทักษะ หรอื ชดุ ความรู้ทีเ่ หมาะสำหรบั แตล่ ะงานหรือ
แตล่ ะอาชีพ (Necessary skills to use hardware and software, such as typing and using a mouse, through the
Internet or other digital means; A technical competency refers to a skill or area of knowledge used in the
occupations of a specific industry.)

* หนังสือเล่มนี้ เขียนขึ้นในช่วงที่ทั่วโลก รวมทั้งประเทศไทย กำลังเกิดการระบาดของโคโรน่าไวรัส (COVID-19) และได้มีการ Lockdown
หลายเมืองในหลายประเทศ รวมท้ังประเทศไทยและกรงุ เทพมหานครและอกี หลายจงั หวดั ระหว่างเดือนมนี าคม ถึง เมษายน ปี พ.ศ. 2563
** รศ.ดร., ผอู้ ำนวยการหลักสูตรรัฐประศาสนศาสตรมหาบัณฑติ มหาวทิ ยาลัยธุรกจิ บัณฑติ ย์ และเลขาธิการสมาคมรฐั ประศาสนศาสตร์แห่ง
ประเทศไทย (2562-ปัจจุบนั ) Email: [email protected] Tel: 081-867-8940; Line id: sirapatsornwong

(ที่มา:https://www.google.com/search?q=technical+competency&oq=Technical+Competency สบื คน้ 3

เมษายน 2563)

เทคโนโลยีสารสนเทศ (Information and Communication Technologies: ICTs) หมายถงึ ผลิตภณั ฑ์

บริการตา่ งๆ รวมถึง ระบบทส่ี ร้างข้นึ เพอื่ รองรับและช่วยในการปรบั เปล่ยี นกระบวนงาน ข้อมลู และบริการต่างๆให้เข้าสคู่ วาม

เป็นดจิ ทิ ัล ไม่วา่ จะเปน็ การจัดเก็บขอ้ มลู และคำสง่ั การจดั ระเบียบ การวิเคราะหป์ ระมวลผล การจดั การขอ้ มลู และการแบ่งปัน

ใช้ประโยชนร์ ว่ มกัน ตลอดจนการสือ่ สารข้อมูลและสารสนเทศตา่ งๆ (Products, services and systems that help

digitize, store, organize, analyze, process, manage, share, and communicate data and information.)

การศึกษาเก่ยี วกับการอา้ งอิง การใชป้ ระโยชนจ์ ากสารสนเทศ องคค์ วามรู้ และวรรณกรรมในฐานข้อมูลด้วยวิธกี าร

วเิ คราะหท์ างสถิติ (Bibliometric Study) ในกรณที ่พี บบ่อย คอื การวิเคราะหพ์ ัฒนาการของศาสตร์แขนงตา่ งๆทง้ั ในแงผ่ ู้

แตง่ สำนักพิมพ์ การอ้างอิงและการใช้ประโยชน์จากหนงั สือ บทความ และสงิ่ พิมพใ์ นลกั ษณะอืน่ วิธกี ารของ Bibliometrics

มกั ใช้ในหอ้ งสมดุ หรอื งานบรรณารกั ษ์ หรอื ศาสตรส์ ารสนเทศน์ (The use of statistical methods in the analysis of a

body of literature to reveal the historical development of subject fields and patterns of authorship,

publication and use; Bibliometrics is the use of statistical methods to analyze books, articles and other

publications. Bibliometric methods are frequently used in the field of library and information science.

ทมี่ า:https://www.google.com/search?q=bibliometric+study&oq=Bibliometric+Study สืบค้น 3 เมษายน 2563)

( )สารสนเทศศาสตร์ Informatics หมายถึง การศกึ ษาเก่ียวกับเทคโนโลยสี ารสนเทศ ซ่ึงเกย่ี วขอ้ งกบั การศกึ ษาเกี่ยวกบั

คอมพิวเตอร์เทคโนโลยี การประมวลผลข้อมูลหรอื สารสนเทศทั้งในเชิงโครงสรา้ ง คุณลักษณะเฉพาะ พฤติกรรมและปฏิสมั พนั ธแ์ ละ
เทคโนโลยีวิศวกรรมทางคอมพวิ เตอร์ทเ่ี ก่ยี วขอ้ ง (The study of ICTs. Informatics is the study of the structure,
behaviour, and interactions of natural and engineered computational systems. Informatics studies the
representation, processing, and communication of information in natural and engineered systems. It has
computational, cognitive and social aspects. ท่มี า:https://www.google.com/search?q=informatics สบื ค้น 3
เมษายน 2563)

* หนังสือเล่มนี้ เขียนขึ้นในช่วงที่ทั่วโลก รวมทั้งประเทศไทย กำลังเกิดการระบาดของโคโรน่าไวรัส (COVID-19) และได้มีการ Lockdown
หลายเมอื งในหลายประเทศ รวมท้งั ประเทศไทยและกรงุ เทพมหานครและอีกหลายจังหวัด ระหวา่ งเดือนมีนาคม ถึง เมษายน ปี พ.ศ. 2563
** รศ.ดร., ผูอ้ ำนวยการหลกั สูตรรัฐประศาสนศาสตรมหาบัณฑติ มหาวทิ ยาลัยธรุ กิจบัณฑิตย์ และเลขาธิการสมาคมรัฐประศาสนศาสตร์แห่ง
ประเทศไทย (2562-ปัจจบุ นั ) Email: [email protected] Tel: 081-867-8940; Line id: sirapatsornwong

วิศวกรรมเก่ยี วกบั ความจำ (Memetic engineering) คำๆนี้ คดิ ค้นโดยนักคิดสามคน ได้แก่ Leveious Rolando,
John Sokolและ Gibron Burchett โดยมพี ้นื ฐานมาจากทฤษฎีวา่ ดว้ ยความจำของริชารด์ ดาวคิน (Richard Dawkin) นกั เขียน
และนักพฤตกิ รรมวิทยาทีม่ ีช่อื เสียงชาวอังกฤษ (ผูแ้ ต่งหนังสือขายดี ชอ่ื พนั ธกุ รรมแหง่ ความเหน็ แกต่ วั หรอื The Selfish Gene
ตพี มิ พ์ในปี ค.ศ. 1976) (Memetic engineering is a term developed by Leveious Rolando, John Sokol, and Gibron
Burchett based on The process of developing memes, through meme-splicing and memetic synthesis, with the
intent of altering the behavior of others Richard Dawkins' theory of memes. in society or humanity. Wikipedia
https://www.google.com/search?q=meme&oq=meme สบื คน้ 3 เมษายน 2563)

ภาพท่ี 8: Richard Dawkins (ทม่ี า:https://en.wikipedia.org/wiki/Richard_Dawkins สบื คน้ 3 เมษายน 2563)
นวัตกรรมเชิงสังคม (Social Innovation) คำวา่ นวัตกรรมเชิงสงั คม หมายถงึ วิธปี ฏบิ ตั ใิ หมๆ่ ในสังคมทีม่ ุ่งตอบสนอง
ความต้องการของคนในสงั คมให้ดขี ้นึ กวา่ ที่เปน็ อยู่ ไมว่ ่าจะเป็นวิธปี ฏิบตั ทิ างด้านการจดั การศกึ ษา การทำงาน การพัฒนาชุมชน
และด้านสขุ ภาพ Social innovations are new social practices that aim to meet social needs in a better way than
the existing solutions, resulting from - for example - working conditions, education, community development
or health. (ท่ีมาhttps://www.google.com/search?q=social+innovation Wikipedia สบื คน้ 3 เมษายน 2563)
การบรหิ ารกิจการบ้านเมอื งดที ผี่ ่านระบบอิเลก็ ทรอนกิ ส์ (E-Governance) ในการจดั การของภาครัฐจำเป็นต้องจดั
ดำเนินการใหเ้ ป็นไปอย่างมีธรรมาภิบาล หรอื หลกั การบรหิ ารกจิ การบา้ นเมอื งที่ดี (Good Governance) โดยสำนักงาน
คณะกรรมการข้าราชการพลเรือน และสำนักงานพัฒนาระบบราชการถือเปน็ ภารกิจหลกั ของสำนกั งานในการสง่ เสรมิ ใหท้ กุ สว่ น

* หนังสือเล่มนี้ เขียนขึ้นในช่วงที่ทั่วโลก รวมทั้งประเทศไทย กำลังเกิดการระบาดของโคโรน่าไวรัส (COVID-19) และได้มีการ Lockdown
หลายเมอื งในหลายประเทศ รวมทง้ั ประเทศไทยและกรุงเทพมหานครและอกี หลายจงั หวัด ระหวา่ งเดอื นมนี าคม ถึง เมษายน ปี พ.ศ. 2563
** รศ.ดร., ผอู้ ำนวยการหลักสูตรรฐั ประศาสนศาสตรมหาบัณฑติ มหาวิทยาลยั ธุรกิจบณั ฑิตย์ และเลขาธิการสมาคมรฐั ประศาสนศาสตร์แห่ง
ประเทศไทย (2562-ปจั จบุ นั ) Email: [email protected] Tel: 081-867-8940; Line id: sirapatsornwong

ราชการยึดถือปฏิบตั ิ ประกอบด้วย 10 หลกั การ ไดแ้ ก่ หลักการตอบสนอง (Responsiveness) หลกั ประสทิ ธผิ ล
(Effectiveness) หลกั ประสทิ ธภิ าพ/คมุ้ คา่ (Efficiency/ Value for money) หลกั ความเสมอภาค (Equity) หลกั มุ่งเนน้ ฉันทา
มติ (Consensus Oriented) หลกั การ ตรวจสอบได/้ มภี าระรับผดิ ชอบ (Accountability) หลกั เปิดเผย/โปร่งใส
(Transparency) หลักการกระจายอำนาจ (Decentralization) หลกั การมสี ่วนรว่ ม (Participation) และหลักนิตธิ รรม (Rule of
Law) (ท่ีมา:https://www.ocsc.go.th/ สืบค้น 3 เมษายน 2563)

ในยคุ การปรบั เปลีย่ นการบรหิ ารภาครฐั เขา้ สูร่ ะบบดิจิทัล การบริหารกิจการบ้านเมืองดีทีผ่ า่ นระบบอเิ ล็กทรอนิกส์ (E-
Governance) จึงหมายถึง การบริหารกจิ การบ้านเมืองท่ีดีซึ่งต้ังอยบู่ นฐานของการนำเอาเทคโนโลยสี ารสนเทศมาช่วยในทุก
ระบบใหเ้ ปน็ ไปตามหลักการบรหิ ารกิจการบา้ นเมอื งท่ดี ขี ้างตน้ (Governance that fundamentally relies on ICTs.;
Governance refers to the way that organizations or countries are managed at the highest level, and
the systems for doing this: (https://dictionary.cambridge.org/dictionary/english/governance สืบค้น 3 เมษายน
2563)

ความแตกตา่ งและความเกี่ยวขอ้ งสัมพนั ธ์ระหว่าง “E-Government” กับ “E-Governance” จากคำอธิบายท่ี
องค์การสหประชาชาติ (United Nations) ใหน้ ิยาม “E-Government” ได้ใหไ้ ว้ หมายถงึ การใช้เทคโนโลยสี ารสนเทศทกุ
ประเภทของรฐั บาล เพือ่ จดั ใหม้ ีขอ้ มลู ขา่ วสารหรือระบบสารสนเทศและบริการสาธารณะตา่ งๆ สง่ มอบใหก้ บั พลเมือง (The
use of all ICTs by government to provide information and services to citizens) (ทม่ี า: Toshio Obi, 2007: 27)
ทงั้ น้ี รูปแบบและระบบเครือข่ายทอ่ี อกแบบและสรา้ งขึน้ มารองรับการบรหิ ารงานด้วยระบบอเิ ลก็ ทรอนิกสข์ องรฐั บาลมใี น
หลายลกั ษณะ เชน่ G2C: Government to Citizen , G2B: Government to Business , G2E: Government to
Employee, G2G: Government to Government, รวมท้ังตอ้ งมโี ครงสรา้ งพืน้ ฐานท่เี ออื้ ให้ภาคธรุ กจิ ได้ทำธรุ กรรมใน
รปู แบบ B2B: Business to Business และ B2C: Business to Customers ได้โดยสะดวกและมปี ระสิทธภิ าพอกี ดว้ ย (ทมี่ า:
Toshio Obi, 2007: 27)

* หนังสือเล่มนี้ เขียนขึ้นในช่วงที่ทั่วโลก รวมทั้งประเทศไทย กำลังเกิดการระบาดของโคโรน่าไวรัส (COVID-19) และได้มีการ Lockdown
หลายเมืองในหลายประเทศ รวมทงั้ ประเทศไทยและกรงุ เทพมหานครและอกี หลายจงั หวดั ระหวา่ งเดือนมีนาคม ถึง เมษายน ปี พ.ศ. 2563
** รศ.ดร., ผู้อำนวยการหลกั สตู รรฐั ประศาสนศาสตรมหาบัณฑติ มหาวทิ ยาลัยธรุ กจิ บัณฑิตย์ และเลขาธกิ ารสมาคมรฐั ประศาสนศาสตร์แห่ง
ประเทศไทย (2562-ปจั จุบัน) Email: [email protected] Tel: 081-867-8940; Line id: sirapatsornwong

สำหรับคำวา่ “E-Governance” ตามทอ่ี งคก์ ารยูเนสโก (UNESCO) หรือ องค์การการศึกษา วทิ ยาศาสตร์ และ
วฒั นธรรมแหง่ สหประชาชาติ ให้นยิ ามไวว้ ่า เป็นการนำเอาเทคโนโลยีสารสนเทศกับเทคโนโลยีการส่ือสารมาใชใ้ นการปรับปรุง
ระบบข้อมลู ขา่ วสารและส่งมอบบรกิ ารสาธารณะ สร้างการมีส่วนรว่ มและสง่ เสริมการมสี ่วนร่วมในกระบวนการตดั สนิ ใจ เพอ่ื
ทำใหก้ ารบรหิ ารงานรัฐบาลมีประสิทธภิ าพมากขึ้น โปรง่ ใส ตรวจสอบได้ และมคี วามรบั ผดิ ชอบ พร้อมใหต้ รวจสอบจากสงั คม
สำหรบั สภาแหง่ ยโุ ป (Council of Europe) ให้ความหมาย “E-Governance” ว่า คอื การใชเ้ ทคโนโลยสี ารสนเทศในการ
ยกระดับคุณภาพการสง่ มอบบรกิ ารของภาครัฐให้ประชาชนและภาคธุรกจิ (ทีม่ า: Toshio Obi, 2007: 28)

ความเกีย่ วข้องสมั พันธ์ระหว่างสองแนวคดิ ขา้ งตน้ ซึง่ มไิ ดเ้ ปน็ คำเหมอื น (synonym) หรือคำทใ่ี ชแ้ ทนกันได้ โดยคำ
วา่ “E-Governance” หรอื “ธรรมาภิบาลอเิ ล็กทรอนิกส”์ มคี วามหมายกว้างกวา่ แนวคดิ ของ “E-Government” หรือ
“รัฐบาลอิเลก็ ทรอนกิ ส”์ ในประเด็นท่วี า่ “E-Governance” มีเปา้ หมายสำคัญของการนำเอาเทคโนโลยสี ารสนเทศมาใช้
เปน็ เครือ่ งมอื สนับสนุนการพัฒนาให้ระบบการเมืองมคี วามเปน็ ประชาธิปไตยมากย่ิงข้นึ โดยผ่านกระบวนการมีสว่ นร่วม
ทางตรงโดยมรี ะบบอเิ ล็กทรอนกิ สเ์ ปน็ ชอ่ งทางแสดงออกของประชาชน จงึ มีความใกลเ้ คยี งกับความหมายของคำวา่ “E-
Democracy” หรอื “ประชาธปิ ไตยอเิ ลก็ ทรอนกิ ส”์ เนอ่ื งด้วยเทคโนโลยีดิจิทลั จะชว่ ยให้เกดิ การพฒั นากระบวนการทาง
การเมืองได้ในระยะยาว ทำใหก้ ระบวนการประชาธิปไตยมคี วามเขม้ แขง็ (ท่ีมา: Toshio Obi, 2007: 28)

ส่วนแนวคดิ “E-Government” หรอื “รฐั บาลอิเล็กทรอนิกส”์ หมายถึง การใช้ประโยชน์จากเทคโนโลยี
สารสนเทศ เพอ่ื เปน็ เครื่องมือในการสอื่ สารระหว่างรัฐบาลและหนว่ ยงานภาครฐั กับภาคประชาชน รวมท้ังการสง่ มอบบริการ
ตา่ งๆของภาครัฐผา่ นชอ่ งทางอเิ ล็กทรอนิกส์ กลา่ วโดยสรุป “E-Government” มเี ปา้ หมายในการยกระดับคณุ ภาพของการ
ส่งมอบบรกิ ารสาธารณะให้กบั ประชาชนด้วยชอ่ งทางเทคโนโลยสี ารสนเทศ ส่วน “E-Governance” เปรียบเสมือนแนวคดิ ท่ี
ใชใ้ นการกำกับการดำเนนิ งานในทกุ ๆกระบวนการของรัฐบาลอิเลก็ ทรอนกิ ส์ (ทม่ี า: Toshio Obi, 2007: 29)

รฐั บาลอเิ ล็กทรอนกิ ส์ (E-Government) จึงเปน็ การนำเอากจิ กรรมต่างๆทีเ่ ป็นกจิ กรรมของภาครฐั ทด่ี ำเนินการ
อยู่แลว้ ให้เขา้ มาอยใู่ นรปู แบบดจิ ทิ ัล ซ่ึงรวมถึงการตดิ ต่อส่อื สาร หรอื การมีปฏสิ ัมพนั ธ์ที่เกิดขนึ้ ระหว่างรัฐกบั ประชาชน

* หนังสือเล่มนี้ เขียนขึ้นในช่วงที่ทั่วโลก รวมทั้งประเทศไทย กำลังเกิดการระบาดของโคโรน่าไวรัส (COVID-19) และได้มีการ Lockdown
หลายเมอื งในหลายประเทศ รวมท้ังประเทศไทยและกรุงเทพมหานครและอีกหลายจังหวดั ระหวา่ งเดือนมีนาคม ถึง เมษายน ปี พ.ศ. 2563
** รศ.ดร., ผอู้ ำนวยการหลกั สตู รรัฐประศาสนศาสตรมหาบัณฑติ มหาวทิ ยาลัยธรุ กิจบณั ฑติ ย์ และเลขาธกิ ารสมาคมรัฐประศาสนศาสตร์แห่ง
ประเทศไทย (2562-ปัจจุบัน) Email: [email protected] Tel: 081-867-8940; Line id: sirapatsornwong

ระหว่างหน่วยงานภาคเอกชนกับหนว่ ยงานภาครฐั และระหวา่ งบุคลากรภาครฐั กับภาคสว่ นตา่ งๆของภาครัฐดว้ ยกนั เอง โดย
การใช้เทคโนโลยสี ารสนเทศมาปรบั ปรุงประสิทธิภาพการดำเนนิ งานของภาครฐั และการกำหนด ท้ังนโยบาย หลักการ และ
รปู แบบ รวมถงึ ช่องทาง หรอื แพลทฟอรม์ (platforms) ทห่ี ลายหนว่ ยงานซึ่งมีความเกยี่ วขอ้ งกันสามารถใช้งานรว่ มกนั ได้
(The digitization of all state related activities, including the interaction of the government with citizens,
private organizations, and state employees and agencies.) It refers to the use and production of ICTs to
improve the efficiency and effectiveness of the public sector. The platform through which the
government (government line ministries, branches and organs) interacts with citizens and business
entities for the sake of exchange of information, public services and participatory democracy through the
use of ICT platforms. Governments all around the world attempt to utilize ICTs to improve government
services provided to their stakeholders (citizens, businesses and government agencies) in order to be
more accessible, effective, efficient, transparent, and accountable.

การบรหิ ารงานดว้ ยระบบอเิ ลก็ ทรอนิกส์ (E-Administration) คอื การรวมเอากลไกตา่ งๆของระบบ
อิเล็กทรอนิกสเ์ ข้ามาช่วยในการบรหิ ารงานและการจัดบรกิ ารสาธารณะตา่ งๆของภาครัฐ ท้ังน้ี เป็นการทำงานร่วมกนั ของ
รฐั บาลอิเล็กทรอนกิ ส์กบั แนวคิด และวิธีการในแนวทางประชาธิปไตยบนระบบอิเลก็ ทรอนกิ ส์ (The union of all
electronic mechanisms that allow the provision of public services by the PA. It is formed by the
conjunction of e-Government and e-Democracy.)

คำว่า “ประชาธิปไตยบนระบบอเิ ลก็ ทรอนกิ ส์ (E-Democracy)” หมายถึง การนำเอาเทคโนโลยสี ารสนเทศมาใช้
สนับสนุนการสร้างความเป็นประชาธปิ ไตย ซงึ่ เป็นการใช้เทคโนโลยสี ารสนเทศ หรือ ICTs ท้ังในกระบวนการทางการเมือง
และในกระบวนการมสี ่วนร่วมของประชาชน เช่น การเลอื กต้ัง การแสดงประชามติ ผา่ นช่องทางอิเลก็ ทรอนกิ ส์ (The use of
ICTs for support of democratic constructs. The use of ICT for political and government processes through
citizen engagement.)

* หนังสือเล่มนี้ เขียนขึ้นในช่วงที่ทั่วโลก รวมทั้งประเทศไทย กำลังเกิดการระบาดของโคโรน่าไวรัส (COVID-19) และได้มีการ Lockdown
หลายเมอื งในหลายประเทศ รวมทัง้ ประเทศไทยและกรุงเทพมหานครและอกี หลายจงั หวดั ระหวา่ งเดือนมนี าคม ถึง เมษายน ปี พ.ศ. 2563
** รศ.ดร., ผูอ้ ำนวยการหลักสูตรรัฐประศาสนศาสตรมหาบัณฑติ มหาวิทยาลัยธรุ กจิ บัณฑติ ย์ และเลขาธิการสมาคมรัฐประศาสนศาสตร์แห่ง
ประเทศไทย (2562-ปัจจบุ นั ) Email: [email protected] Tel: 081-867-8940; Line id: sirapatsornwong

สำหรับ “การมีสว่ นรว่ มของประชาชนผา่ นระบบอิเลก็ ทรอนกิ ส์ (E-Participation)” คือ การเข้ามามีสว่ นรว่ มของ
ประชาชน(พลเมอื ง)ในการบรหิ ารภาครฐั ผา่ นเคร่ืองมือและวธิ กี ารทอี่ าศัยเทคโนโลยสี ารสนเทศเป็นชอ่ งทางแสดงออก
(Citizens’ involvement in governance through the means of ICTs.)

การปรบั เปลยี่ นแบบพลกิ ผนั (Transformation) หมายถงึ การเปลยี่ นแปลงทีเ่ กดิ ขึ้นท้ังในเชิงเนื้อหาสาระ รปู แบบ
และเงื่อนไขต่างๆ หรอื การเปลีย่ นแปลงในความเปน็ ธรรมชาติและตวั ตนของส่ิงนน้ั ๆไปอย่างส้ินเชงิ รวมถงึ การเปลี่ยนแปลงที่
กระบวนการการปรับเปลยี่ นความเชอ่ื และรูปแบบความคดิ ของมนษุ ย์ (A substantial change in pattern, condition, or
nature; The process of modifying human beliefs, thought patterns, etc.)

เศรษฐกจิ ดิจิทลั (Digital Economy) คอื ระบบเศรษฐกิจทม่ี กี ารผนวกรวมเอาการวจิ ัย การพัฒนา และนวตั กรรม
การศกึ ษาและการเป็นผู้ประกอบการเขา้ ด้วยกัน (Characterized by joining R&D and innovation, education and
entrepreneurship.)

คำวา่ เศรษฐกิจดิจทิ ลั (Digital Economy: DE) ตามทดี่ นวุ ัศ สาคริก และวรรณภา ทองแดง กล่าวไว้ในหนังสอื
“Digital Economy Policies in ASEAN: นโยบายเศรษฐกจิ ดจิ ทิ ลั ในอาเซียน” (2562:7) โดยระบุวา่ คำน้ี ไดร้ ับการบญั ญตั ิ
ขึน้ ครงั้ แรกในปี ค.ศ. 1996 โดยดอน แท็ปสกอ็ ต (Don Tapscott) นกั ธรุ กิจชาวแคนาดา ในหนงั สอื ของเขา ชอ่ื “The Digital
Economy: Promise and Peril in the Age of Networked Intelligence” แตม่ ิได้ใหน้ ิยามคำนไี้ ว้อยา่ งชัดเจน โดย
เขาไดอ้ ธบิ ายถึง “ยุคของเครือขา่ ยอัจฉริยะว่ามไิ ดเ้ ป็นเพยี งเครือข่ายเทคโนโลยี หรือ เคร่ืองมืออนั ชาญฉลาดเทา่ นนั้ แต่เปน็
ระบบเครอื ข่ายของมนษุ ยผ์ า่ นเทคโนโลยตี า่ งๆ เพอ่ื พฒั นาสติปญั ญา ความรู้ และความคดิ สรา้ งสรรค์ในการสรา้ งความม่งั คัง่
และการพัฒนาสงั คม โดยมุ่งเน้นความสัมพันธร์ ะหวา่ งเศรษฐกิจใหม่ ธรุ กจิ ใหม่ และเทคโนโลยใี หม่” ซึ่งน่าจะพออนมุ านได้วา่
ขอ้ ความทง้ั หมดน้ี ดอน แท็ปสก็อต (Don Tapscott) ตอ้ งการสอ่ื สารถึงความหมายของ เศรษฐกจิ ดจิ ิทัล (Digital
Economy: DE) (ปรบั จาก: ดนวุ ศั สาคริก และวรรณภา ทองแดง, 2562: 7)

* หนังสือเล่มนี้ เขียนขึ้นในช่วงที่ทั่วโลก รวมทั้งประเทศไทย กำลังเกิดการระบาดของโคโรน่าไวรัส (COVID-19) และได้มีการ Lockdown
หลายเมอื งในหลายประเทศ รวมท้ังประเทศไทยและกรงุ เทพมหานครและอกี หลายจงั หวัด ระหว่างเดอื นมีนาคม ถงึ เมษายน ปี พ.ศ. 2563
** รศ.ดร., ผู้อำนวยการหลกั สตู รรัฐประศาสนศาสตรมหาบัณฑิต มหาวทิ ยาลยั ธรุ กิจบณั ฑติ ย์ และเลขาธิการสมาคมรฐั ประศาสนศาสตร์แห่ง
ประเทศไทย (2562-ปจั จุบัน) Email: [email protected] Tel: 081-867-8940; Line id: sirapatsornwong

ตอ่ มาในปี ค.ศ. 1999 เลนเน่ (Lane,1999 อา้ งในและปรับจาก ดนวุ ศั สาคริก และวรรณภา ทองแดง, 2562: 7) ให้นิยาม

“Digital Economy: DE” ไว้วา่ เปน็ การรวมคอมพวิ เตอรแ์ ละเทคโนโลยกี ารสือ่ สารไว้ดว้ ยกนั ในรปู แบบของอินเทอร์เนต็ ซึง่

กอ่ ใหเ้ กิดการส่งตอ่ ข้อมลู และเทคโนโลยตี า่ งๆ แล้วทำให้การประกอบธุรกจิ มีความสะดวกและงา่ ยดายมากขึน้ อันนำไปสกู่ าร

ขยายตวั ของการพาณิชย์อิเลก็ ทรอนกิ ส์ (Electronic Commerce: E-Commerce) เช่น การขายสินค้าตา่ งๆที่ไม่จำเปน็ ตอ้ งมี

หน้าร้านอกี ต่อไป การเปลี่ยนแปลงในลกั ษณะนเ้ี กดิ ข้ึนในทุกองค์การไมว่ ่าจะมขี นาดเลก็ หรือใหญ่

เมืองอจั ฉริยะ (Smart Cities) หมายถึง ชุดของนโยบายที่ถูกนำมาปฏิบตั ิลงสู่กิจกรรมในการปรบั ปรุงคณุ ภาพชีวติ ใน

เมอื งให้มีความเป็นดิจทิ ลั อยา่ งบรู ณาการและกา้ วสคู่ วามย่ังยนื ดว้ ยการประยุกต์เอานวตั กรรมตา่ งๆผา่ นการวางแผนท่ีดีกว่า มี

การใช้พลังงานอยา่ งมปี ระสทิ ธภิ าพ มีระบบการคมนาคมทีด่ ีกว่า และมีการใชเ้ ทคโนโลยสี ารสนเทศอย่างชาญฉลาด (Set of

policies put into action to improve urban life through more sustainable and digital integrated solutions for

firms and citizens, in terms of applied innovations, better planning, higher energy efficiency, better transport

solutions, and intelligent use of ICTs.)

เว็บ 1.0 (WEB 1.0) หมายถงึ เว็บไซตใ์ นยุคเริม่ แรก มรี ปู แบบของไฟลเ์ ปน็ นามสกลุ เป็น .htm และ .html ซึ่งในยงั คง
มใี หเ้ หน็ บ้างแตไ่ ม่มาก ลกั ษณะของเว็บไซต์ในยุค WEB 1.0 เจา้ ของเว็บไซต์จะเปน็ ผูก้ ำหนดเนื้อหาทงั้ หมด โดยเจา้ ของเว็บจะตอ้ ง
มคี วามรู้ในการทำเว็บไซตพ์ ื้นฐานด้วย ในดา้ นของผู้ใชง้ านจะรบั รขู้ ้อมูลข่าวสารเพยี งเท่าน้นั ไมส่ ามารถโตต้ อบได้ เว็บไซตย์ คุ แรก
การเขยี นเว็บจะใช้ภาษา HTML ซ่ึงเปน็ ภาษามาตรฐานเพอ่ื ให้เกดิ การเชอื่ มต่อไปยังอกี ข้อความหน่งึ โดยใช้เทคโนโลยี
คอมพิวเตอร์ (Hypertext Markup Language is the standard markup language for documents designed to be
displayed in a web browser. It can be assisted by technologies such as Cascading Style Sheets and scripting
languages such as JavaScript.(ท่ีมา: Wikipedia สบื คน้ 12 เมษายน 2563) ส่วนมากจะนิยมใช้ในการศึกษาและใช้สรา้ ง
โฮมเพจส่วนตวั เพ่ือเช่อื มต่อไปยงั บทความทางวชิ าการ มกั มีรปู แบบของไฟลเ์ ป็นนามสกลุ เปน็ .htm และ .html เพ่ือให้ข้อมลู
ข่าวสารในแบบสื่อสารทางเดยี ว (One-Way Communication) เจา้ ของเวบ็ ไซตห์ รือผสู้ ง่ สารจะเปน็ ผกู้ ำหนดเนอ้ื หาและต้องมี
ความรูพ้ น้ื ฐานการทำเวบ็ ไซต์ (ทมี่ า:https://blog.sogoodweb.com/Article/Detail/85740 สบื ค้น 12 เมษายน 2563)

เวบ็ 2.0 (WEB 2.0) หมายถงึ ความเชอ่ื มโยงกบั โปรแกรมประยุกต์บนเครอื ข่าย ซึง่ มลี ักษณะทสี่ ่งเสรมิ ใหเ้ กดิ การ

แบง่ ปันขอ้ มูล เป็นการพฒั นาในดา้ นแนวความคดิ การออกแบบซึ่งเน้นผู้ใช้งานเปน็ ศนู ยก์ ลาง (User-centered design) และ เปน็

* หนังสือเล่มนี้ เขียนขึ้นในช่วงที่ทั่วโลก รวมทั้งประเทศไทย กำลังเกิดการระบาดของโคโรน่าไวรัส (COVID-19) และได้มีการ Lockdown
หลายเมอื งในหลายประเทศ รวมทัง้ ประเทศไทยและกรุงเทพมหานครและอีกหลายจังหวดั ระหว่างเดือนมนี าคม ถึง เมษายน ปี พ.ศ. 2563
** รศ.ดร., ผอู้ ำนวยการหลกั สตู รรฐั ประศาสนศาสตรมหาบัณฑิต มหาวทิ ยาลยั ธรุ กิจบัณฑติ ย์ และเลขาธิการสมาคมรัฐประศาสนศาสตร์แห่ง
ประเทศไทย (2562-ปจั จุบัน) Email: [email protected] Tel: 081-867-8940; Line id: sirapatsornwong

การรว่ มกันสร้างขอ้ มลู เชอ่ื มโยงกนั ในโลกอินเทอร์เนต็ เวิลด์ไวด์เวบ็ (Internet world wide web: Internet WWW) และยัง

หมายถงึ เว็บไซต์ (websites) ทอี่ อกแบบโดยใช้หลักการของเวบ็ 2.0 ทเ่ี ปน็ บรกิ ารแบบออนไลนใ์ หมๆ่ ซึ่งสร้างขนึ้ บนเครอื ข่ายท่ี

เปดิ โอกาสให้ผู้ใชง้ านเครือข่าย สามารถใช้ประโยชน์จากเน้อื หาและได้รว่ มกนั พัฒนาเนือ้ หา มลี ักษณะเปน็ การสอื่ สารสองทาง

(Two-way communication) (WEB 2.0 is associated with web applications—social networking platforms, blogs,

wikis or video sharing sites-that facilitate interactive infrastructure and networking tools on the WWW.; Web

2.0: The new on-line services generation based on networks that allow users to contribute to online contents

as co-developers.) (ทมี่ า:https://www.youtube.com/watch?v=NVeICpFAB-s สืบค้น 12 เมษายน 2563)

เว็บ 3.0 (WEB 3.0) พัฒนาตอ่ เน่ืองมาจาก WEB 2.0 โดยมีความแตกตา่ งกันเนอ่ื งจากในยคุ ของ WEB 3.0 ระบบ
คอมพิวเตอรไ์ ด้รับการพัฒนาให้ฉลาดมากข้ึน เช่น รจู้ ักการแกป้ ญั หา สามารถคาดเดาพฤติกรรมและวเิ คราะหค์ วามต้องการของ
มนษุ ย์ได้ โดยผ้ใู ช้สามารถอ่าน เขยี น จัดการ หรอื เพ่ิมข้อมลู ไดอ้ ย่างอิสระมากขึน้ ตวั อย่างของเว็บในยุค 3.0 ท่เี ป็นบรกิ ารทางเวบ็
หรือ web service ทโี่ ดนเด่น เชน่ Microsoft Passport สว่ นภาษาท่ใี ชเ้ ปน็ ตัวกลางในการพฒั นาเว็บเซอรว์ สิ คือ XML ซง่ึ เปน็
ภาษาทก่ี ำหนดกฎเกณฑ์ในการเขา้ รหสั เอกสารท่ีทั้งมนษุ ย์และเครอ่ื งจักรสามารถอา่ นด้วยกันได้ (Extensible Markup Language
is a markup language that defines a set of rules for encoding documents in a format that is both human-
readable and machine-readable. Wikipedia สืบค้น 12 เมษายน 2563) กล่าวคือ WEB 3.0 เป็นเวบ็ ทม่ี ีการพฒั นาการตอ่
จากเว็บ 2.0 แตม่ ีความฉลาดเทยี มให้กับสิ่งไมม่ ีชีวติ เพอื่ ใชเ้ ปน็ เครอ่ื งมอื ชว่ ยคาดเดาพฤตกิ รรมและวเิ คราะหค์ วามต้องการของ
มนุษย์ เม่อื ได้ข้อมลู มาแลว้ ระบบจะประมวลผลอยา่ งมีตรรกะและเหตุผล พรอ้ มทง้ั แก้ไขสถานการณ์เฉพาะหนา้ เพื่อสรา้ งส่ิงที่
ตอ้ งการให้ผใู้ ช้เว็บไซต์ และมกี ารเชื่อมโยงเนื้อหาทส่ี ัมพันธ์กับแหล่งข้อมูลอืน่ ๆ เชื่อมโยงเป็นเครอื ข่ายเดียวทว่ั โลก และมกี าร
พฒั นารปู แบบทีเ่ ปน็ มาตรฐานใช้งานร่วมกนั

เวบ็ 4.0 (WEB 4.0) เป็นเทคโนโลยที เี่ รยี กกนั วา่ “A Symbiotic web” หมายถงึ เว็บทพ่ี ัฒนาในงานวทิ ยานพิ นธ์ของ
ดร.พอล เบอร์นัล อาจารย์ด้านเทคโนโลยสี ารสนเทศ แหง่ ประเทศสหราชอาณาจักร ในปี ค.ศ.2009 (Paul Bernal, Ph.D., ที่มา:
http://www.paulbernal.co.uk/symbiotic-web.html สืบคน้ 12 เมษายน 2563) มลี กั ษณะการทำงานแบบปัญญาประดิษฐ์
หรือ “Artificial Intelligence (AI)” ท่ฉี ลาดมากย่ิงขนึ้ กว่าแต่ก่อน โดยคอมพวิ เตอร์จะสามารถคิดได้ และมคี วามฉลาดมากย่ิงขนึ้
ทั้งในการอา่ นทงั้ เนอ้ื หา ข้อความ และรูปภาพ หรอื วดี โี อ โดยสามารถตอบสนองหรอื ตดั สนิ ใจได้ว่าจะนำข้อมูลใดขึน้ มาช่วยและ
นำมาจากแหลง่ ข้อมูลใด จึงจะใหป้ ระสทิ ธภิ าพในการจดั การกบั สถานการณ์น้ันดีท่ีสดุ ให้กับผู้ใชง้ าน นอกจากนีย้ งั มรี ูปแบบการ
นำมาแสดงทีร่ วดเร็วบนเวบ็ 4.0 ซงึ่ จะทำให้เวบ็ ไซต์หรือข้อมลู ตา่ งๆ สามารถทำงานได้แทบจะทุกๆอุปกรณ์ หรอื อาจจะช่วยระบุ
ตวั ตนทแ่ี ทจ้ รงิ ของผใู้ ช้งานได้อีกดว้ ย (The Symbiotic Web is the theory that developed to underpin and suggest
that a form of symbiosis is developing on the web. The symbiosis is essentially benign – it lies behind many

* หนังสือเล่มนี้ เขียนขึ้นในช่วงที่ทั่วโลก รวมทั้งประเทศไทย กำลังเกิดการระบาดของโคโรน่าไวรัส (COVID-19) และได้มีการ Lockdown
หลายเมืองในหลายประเทศ รวมท้ังประเทศไทยและกรุงเทพมหานครและอีกหลายจังหวัด ระหวา่ งเดือนมีนาคม ถงึ เมษายน ปี พ.ศ. 2563
** รศ.ดร., ผู้อำนวยการหลักสูตรรัฐประศาสนศาสตรมหาบัณฑติ มหาวิทยาลัยธุรกจิ บัณฑติ ย์ และเลขาธิการสมาคมรฐั ประศาสนศาสตร์แห่ง
ประเทศไทย (2562-ปจั จุบัน) Email: [email protected] Tel: 081-867-8940; Line id: sirapatsornwong

positive developments on the Internet. (ที่มาและปรบั จาก :https://www.google.com/search?ei=pA-
TXtitHNXFrQG9_J-IDw&q=A+Symbiotic+web สบื ค้น 12 เมษายน 2563)

ในภาพที่ 10-11 แสดงความรู้ความเข้าใจเกย่ี วกบั WEB1.0 WEB 2.0 WEB 3.0 และ WEB 4.0 ทพี่ บได้บนอนิ เทอร์เน็ต

ภาพที่ 10: ความร้คู วามเข้าใจเกยี่ วกบั WEB1.0 WEB 2.0 WEB 3.0 และ WEB 4.0 บนอนิ เทอร์เนต็
(ท่ีมา: https://sites.google.com/site/nuttanicha1113/osi-model/web1-0---web4-0;
https://apinya2540blog.wordpress.com/web4-0/; http:;//surangkanarit.blogspot.com/2012/09/web-40.html;
https://sites.google.com/site/thawatchaiarunthong; https://blog.sogoodweb.com/Article/Detail/85740)

ภาพที่ 11: ความแตกตา่ งระหว่าง WEB1.0-WEB 4.0 (สรปุ โดยผูเ้ ขยี น,13 เมษายน 2563)

* หนังสือเล่มนี้ เขียนขึ้นในช่วงที่ทั่วโลก รวมทั้งประเทศไทย กำลังเกิดการระบาดของโคโรน่าไวรัส (COVID-19) และได้มีการ Lockdown
หลายเมืองในหลายประเทศ รวมท้งั ประเทศไทยและกรุงเทพมหานครและอีกหลายจงั หวดั ระหวา่ งเดือนมนี าคม ถงึ เมษายน ปี พ.ศ. 2563
** รศ.ดร., ผอู้ ำนวยการหลกั สตู รรัฐประศาสนศาสตรมหาบัณฑิต มหาวทิ ยาลยั ธุรกิจบัณฑิตย์ และเลขาธิการสมาคมรัฐประศาสนศาสตร์แห่ง
ประเทศไทย (2562-ปัจจุบัน) Email: [email protected] Tel: 081-867-8940; Line id: sirapatsornwong

การเชือ่ มตอ่ ภาครฐั กบั ภาคธุรกิจ (G2B: Government-to-Business) หมายถงึ การมีปฏิสมั พนั ธร์ ะหวา่ ง
ภาครฐั กบั ภาคธรุ กจิ ดว้ ยกลไกของระบบดจิ ทิ ลั (Government-to-Business involves interaction of business entities
with the government.)

การเชื่อมตอ่ ภาครฐั กบั ภาคพลเมอื ง (G2C: Government-to-Citizen) หมายถึง การมีปฏสิ มั พันธร์ ะหวา่ งภาครัฐกบั
ภาคพลเมืองดว้ ยกลไกของระบบดจิ ิทลั (Government-to-Citizen involves interaction of individual citizens with the
government.)

การเชื่อมตอ่ ภาครัฐกบั บคุ ลากรภาครฐั (G2E: Government-to-Employee) หมายถงึ การมปี ฏิสมั พนั ธร์ ะหวา่ ง
ภาครัฐกับบุคลากรของภาครฐั ด้วยกลไกของระบบดจิ ิทลั (Government-to-Employee involves interaction between
the government and its employees.)

การเชื่อมต่อหน่วยงานภาครัฐกบั หนว่ ยภาครฐั ดว้ ยกนั เอง (G2G: Government-to-Government) หมายถึง การ
มปี ฏิสมั พนั ธร์ ะหว่างภาครัฐภาครฐั ดว้ ยกนั บนกลไกของระบบดิจทิ ลั (Government-to-Government involves interaction
among government offices as well as governments of other countries.)

ระบบการดูแลสุขภาพดว้ ยการนำเอาเทคโนโลยีสารสนเทศมาช่วย หรือ ระบบสขุ ภาพอิเล็กทรอนกิ ส์ (E-Health:
Electronic health) คือ การใช้เทคโนโลยสี ารสนเทศมาปรบั ปรงุ ระบบการดูแลสุขภาพของประชาชน ทงั้ การดแู ลเรือ่ งการ
รกั ษาเปน็ รายบคุ คลและสขุ ภาพโดยรวมของชุมชน (The use of IT to improve healthcare. Healthcare is the
organized provision of medical care to individuals or to a community.)

ระบบการดแู ลสขุ ภาพด้วยการนำเอาเทคโนโลยตี ดิ ตามตัวมาช่วย (M-Health: Mobile health) หมายถงึ การนำเอา
อปุ กรณต์ ดิ ตามตวั และเทคโนโลยมี าชว่ ยเพม่ิ คณุ ภาพในการดแู ลสุขภาพ (The use of mobile devices and technology to
enhance the provision of healthcare.)

* หนังสือเล่มนี้ เขียนขึ้นในช่วงที่ทั่วโลก รวมทั้งประเทศไทย กำลังเกิดการระบาดของโคโรน่าไวรัส (COVID-19) และได้มีการ Lockdown
หลายเมอื งในหลายประเทศ รวมท้ังประเทศไทยและกรงุ เทพมหานครและอีกหลายจังหวดั ระหวา่ งเดอื นมีนาคม ถงึ เมษายน ปี พ.ศ. 2563
** รศ.ดร., ผูอ้ ำนวยการหลักสตู รรัฐประศาสนศาสตรมหาบัณฑติ มหาวิทยาลัยธุรกจิ บณั ฑิตย์ และเลขาธิการสมาคมรัฐประศาสนศาสตร์แห่ง
ประเทศไทย (2562-ปัจจุบัน) Email: [email protected] Tel: 081-867-8940; Line id: sirapatsornwong

จากการสำรวจความหมายของคำทีเ่ กีย่ วขอ้ งในระดับพนื้ ฐานของการบรหิ ารภาครฐั ดิจิทลั ข้างต้น ทำใหพ้ อมองเหน็ ภาพ
และความเชือ่ มโยงขององค์ประกอบตา่ งๆไดใ้ นระดับหน่งึ ท่จี ะชว่ ยให้การปรบั เปล่ียนการบรหิ ารภาครฐั ใหม้ ลี ักษณะของการเปน็
รัฐบาลอิเลก็ ทรอนกิ ส์และมีการบรหิ ารงานได้อยา่ งมปี ระสทิ ธภิ าพบนฐานดจิ ทิ ลั พรอ้ มกบั การมีธรรมาภิบาลอเิ ลก็ ทรอนิกสห์ รอื ใน
รปู แบบท่ีเปน็ ดจิ ทิ ลั อีกท้ังทำให้ประเทศมีความเปน็ ประชาธปิ ไตยมากข้ึนด้วยกลไกอิเลก็ ทรอนิกสเ์ ข้ามาชว่ ยเสริมความแข็งแกรง่
โดยประชาชนสามารถตรวจสอบรฐั บาลและเขา้ มสี ่วนร่วมไดผ้ ่านชอ่ งทางอิเล็กทรอนกิ ส์ได้อยา่ งรวดเรว็ และมีประสทิ ธภิ าพมาก
ยงิ่ ขน้ึ ในการดำเนินการเหล่าน้ี จำเปน็ ตอ้ งอาศยั ปจั จยั หลายประการ ในบทนี้ จะกล่าวถึงองค์ประกอบที่สำคัญไวเ้ พยี งสองประการ
ทีจ่ ะเป็นตวั กระทำ หรือ Enablers ท่ีจะก่อให้เกิดการกระทำท่ชี ว่ ยใหก้ ารบริหารภาครฐั เปน็ ดจิ ทิ ลั ได้จริง ได้แก่ ภาวะผนู้ ำดิจทิ ลั
(Digital Leadership) กบั ชุดความคดิ (Digital Mindsets)

3.2 ภาวะผู้นำดจิ ิทลั (Digital Leadership)

ภาวะผูน้ ำ (Leadership):

หัวขอ้ การศกึ ษาเกยี่ วกบั ภาวะผู้นำ (Leadership) มักจะพบในการศกึ ษาเก่ยี วกบั พฤติกรรมองค์การ (Organizational
Behavior: OB) โดยอยู่ในตอนทว่ี า่ ดว้ ยพฤตกิ รรมในระดับองค์การ (Organizational level) หรือ ระดับกลมุ่ (Group level) ซึ่ง
จะครอบคลุมในหลายหวั ข้อ เช่น ภาวะผูน้ ำ(Leadership) การส่ือสาร (Communication) การเปล่ียนแปลงและการบรหิ ารการ
เปลีย่ นแปลง (Change and Change management) ความขดั แยง้ และการจัดการความขดั แย้ง (Conflict and Conflict
management) อำนาจและการเมอื ง (Power and politics) วฒั นธรรมองคก์ ารและประสทิ ธผิ ลขององค์การ (Organizational
culture and Organizational effectiveness) (Charles R. Milton, 1981; Stephen P.Robbins & Timoty A.Judge,2019)

ในบทน้ี จะศึกษาเฉพาะประเดน็ เกยี่ วกับ ภาวะผ้นู ำ (Leadership) โดยจะศึกษาเน้นท่ีภาวะผู้นำการเปลีย่ นแปลง
(Transformational Leadership) กบั ภาวะผ้นู ำดจิ ทิ ลั (Digital Leadership) เพียงสองรปู แบบเป็นหลกั เพอ่ื ให้อยใู่ นบริบท
ของการบริหารภาครัฐดจิ ิทัล

จากผลการศึกษาของ James MacGregor Burns ในปี ค.ศ. 1978 ไดส้ รา้ งการเปลี่ยนแปลงในการศึกษาเกีย่ วกับภาวะ
ผนู้ ำครัง้ สำคญั กล่าวคือ เกดิ การเปลย่ี นกรอบการมองและการศกึ ษาเร่ืองภาวะผนู้ ำกันเลยทเี ดยี ว (A new paradigm of
leadership) (Bernard M.Bass and Ronald E.Riggio, 2006: 3) โดย Burns ได้เปรยี บเทียบความแตกต่างของภาวะผู้นำแบบ
แลกเปลยี่ นกับภาวะผู้นำแบบนำการเปลย่ี นแปลง (transactional versus transformational leadership) โดยช้ีใหเ้ ห็นถึงผ้นู ำ
แบบแลกเปล่ียน(transactional leaders) ว่าผู้นำจะยน่ื ขอ้ แลกเปลี่ยนใหก้ บั ผู้ตาม เพอื่ ใหผ้ ู้ตามยอมทำตามในส่งิ ที่ผูน้ ำตอ้ งการ
ในขณะท่ีผนู้ ำการเปล่ียนแปลง (transformational leaders) จะใชว้ ิธกี ระตุ้น (stimulate) และจงู ใจ (inspire) ใหผ้ ตู้ ามยินยอมทำ

* หนังสือเล่มนี้ เขียนขึ้นในช่วงที่ทั่วโลก รวมทั้งประเทศไทย กำลังเกิดการระบาดของโคโรน่าไวรัส (COVID-19) และได้มีการ Lockdown
หลายเมืองในหลายประเทศ รวมท้ังประเทศไทยและกรงุ เทพมหานครและอีกหลายจงั หวดั ระหวา่ งเดอื นมีนาคม ถงึ เมษายน ปี พ.ศ. 2563
** รศ.ดร., ผอู้ ำนวยการหลกั สูตรรัฐประศาสนศาสตรมหาบัณฑติ มหาวทิ ยาลยั ธรุ กิจบัณฑติ ย์ และเลขาธกิ ารสมาคมรัฐประศาสนศาสตร์แห่ง
ประเทศไทย (2562-ปจั จบุ นั ) Email: [email protected] Tel: 081-867-8940; Line id: sirapatsornwong

ตามด้วยความเตม็ ใจเพ่อื ให้ได้ผลลพั ธ์ตามต้องการ โดยท่ีผ้ตู ามจะเปน็ ผกู้ ระทำดว้ ยตัวของเขาเอง และเป็นเจ้าของกระบวนการทที่ ำ
ใหเ้ กิดการพฒั นาตนเองไปพรอ้ มกนั

องค์ประกอบ 4 ประการของภาวะผูน้ ำการเปล่ียนแปลง (Components of Transformational Leadership):

ผนู้ ำการเปลย่ี นแปลง (Transformational Leaders) ไดร้ บั ความสนใจและมกี ารศึกษาถงึ องคป์ ระกอบทง้ั ในเชิง
แนวคิดและการวดั ออกมาเป็นตัวเลข (both conceptualization and measurement) ตวั แบบการวัดภาวะผู้นำไดร้ ับการพฒั นา
โดยนักวิชาการกลุม่ หนง่ึ ให้อยู่ในชุดคำถามเกยี่ วกับภาวะผนู้ ำในหลากหลายตัวแปร เรยี กวา่ “Multifactor Leadership
Questionnaire: MLQ” นกั วิชาการกลุม่ นัน้ ใช้ผลงานของนกั วชิ าการหลายท่าน ซงึ่ พฒั นากนั มาอยา่ งตอ่ เน่อื ง ประกอบดว้ ย Bass
(1985) มาถงึ Howell and Avolio (1993) Bycio, Hackett, and Allen (1995) และมาถงึ ปี 1997 โดย Avolio, Bass, and Jung
(1997) โดยแบ่งองค์ประกอบของคำถามเกี่ยวกบั ผนู้ ำการเปลีย่ นแปลงออกเปน็ 4 ตอน ไดแ้ ก่ (Bernard M.Bass and Ronald
E.Riggio, 2006: 5-7)

1. Idealized Influence: II ชุดคำถามเก่ียวกับการมีอทิ ธิพลทางความคดิ คลา้ ยกบั การเป็นตัวแบบ
ในความคิดของผู้ตาม (Role Models for followers)

2. Inspirational Motivation: IM ชดุ คำถามเกย่ี วกบั การกระตนุ้ และสรา้ งแรงบันดาลใจ
3. Intellectual Stimulation: IS ชดุ คำถามเกยี่ วกบั การกระตนุ้ และเสริมสรา้ งความคดิ สรา้ งสรรค์
4. Individualized Consideration: IC ชุดคำถามเก่ยี วกบั ความตัง้ ใจในการตัง้ บรรลุเปา้ หมายการ

เตบิ โตและการประสบความสำเรจ็

แบส และ ริกจโิ อ เหน็ ดว้ ยกับความคดิ และผลงานของคองเจอรแ์ ละเบนจามนิ ในปี ค.ศ.1999 (Conger and
Benjamin ,1999) และผลงานคองเจอรก์ ับคานันโก เมื่อปี ค.ศ. 1988 (Conger and Kanungo,1988) ซึ่งทุกคนมีความ
เชื่อวา่ นอกจากคณุ สมบตั ทิ ีบ่ ุคคลสง่ั สมติดตวั มาแลว้ “ภาวะผู้นำการเปลย่ี นแปลง” ยงั เป็นคณุ สมบัติทบ่ี ุคคลสามารถ
เรียนรแู้ ละพฒั นาในภายหลังได้ โดยพวกเขาไดก้ ลา่ วถึงสมรรถนะที่จำเปน็ ในการพฒั นาเพอื่ กา้ วไปสกู่ ารเป็นผนู้ ำการ
เปล่ียนแปลงเอาไว้ 5 สมรรถนะ ( Five Competencies) ไดแ้ ก่ (Bernard M.Bass and Ronald E.Riggio, 2006: 150-
151)

1. Critical evaluation and problem detection: สมรรถนะในการประเมินสถานการณไ์ ด้
อยา่ งรวดเร็วและมวี จิ ารณญาณ

2. Envisioning: สมรรถนะในการมองการณ์ไกล(มีวิสยั ทศั น)์

* หนังสือเล่มนี้ เขียนขึ้นในช่วงที่ทั่วโลก รวมทั้งประเทศไทย กำลังเกิดการระบาดของโคโรน่าไวรัส (COVID-19) และได้มีการ Lockdown
หลายเมืองในหลายประเทศ รวมทั้งประเทศไทยและกรงุ เทพมหานครและอกี หลายจงั หวัด ระหว่างเดือนมีนาคม ถึง เมษายน ปี พ.ศ. 2563
** รศ.ดร., ผอู้ ำนวยการหลักสูตรรฐั ประศาสนศาสตรมหาบัณฑติ มหาวทิ ยาลยั ธุรกิจบณั ฑิตย์ และเลขาธกิ ารสมาคมรัฐประศาสนศาสตร์แห่ง
ประเทศไทย (2562-ปัจจุบนั ) Email: [email protected] Tel: 081-867-8940; Line id: sirapatsornwong

3. The communication skill for conveying a vision: สมรรถนะในการสื่อสาร(ถงึ
วสิ ัยทศั น์)อยา่ งมปี ระสิทธผิ ล

4. Impression management: สมรรถนะในการสรา้ งความเช่ือมน่ั และความประทับใจ
5. How and when to empower followers: สมรรถนะในการรบั รูว้ ่าเมื่อใดและทำอย่างไรจงึ

จะสมควรถา่ ยพลังอำนาจใหก้ บั ผตู้ าม

ในหนงั สือ “Organizational Behavior” หรือ “พฤตกิ รรมองคก์ าร” โดย Stephen P.Robbins และ Timoty
A.Judge (2019:389-421) บทท่ี 11 วา่ ดว้ ย “อำนาจกับภาวะผนู้ ำ (Power and Leadership)” อำนาจ (Power) หมายถึง
การทบี่ ุคคลหนึ่งสมมติชือ่ นาย A มีความสามารถในการโน้มน้าวหรอื มีอิทธิพลต่อพฤตกิ รรมของอกี บุคคลหนงึ่ สมมติช่อื นาย B โดย
นาย A สามารถทำให้นาย B แสดงพฤตกิ รรมต่างๆได้ตามท่นี าย A ตอ้ งการ (B.Oc,M.R. Bashshur, and C.Moore, “Speaking
Truth to Power: The Effect of Candid Feedback on How Individuals with Power Allocate Resources,”, Journal of
Applied Psychology 100,no.2(2015): 450-63; and R.E.Sturn and J.Antonakis, “Interpersonal Power: A Review
Critique, and Research Agenda,” Journal of Management 41, no.1 (2015): 136-43. Cited in โดย Stephen P.Robbins
และ Timoty A.Judge, 2019: 418).

ส่วนคำว่า ภาวะผู้นำ (Leadership) ในหนงั สอื เลม่ เดยี วกัน อธิบายวา่ “ภาวะผูน้ ำ” แม้จะมีความคลา้ ยกบั “อำนาจ”
แตก่ ม็ คี วามแตกต่างกันในหลายลกั ษณะ กลา่ วคอื

ประการที่ 1: ในขณะที่ “อำนาจ” บคุ คลสองคนไมไ่ ด้อาศยั เปา้ หมายทเ่ี หมือนกนั (goal compatibility) อาศยั เพยี งแต่
การข้ึนตอ่ หรือการพง่ึ พิง (dependence) :390) ในทางตรงกันข้าม “ภาวะผ้นู ำ” อาศัยความสอดคล้องต้องกนั บางอย่างของ
เปา้ หมายระหว่างผนู้ ำและผตู้ าม (some congruences between goals of the leader and those being led)

ประการท่ี 2: ทศิ ทางของอทิ ธิพล (the direction of the influence) ในการวิจยั เก่ียวกับภาวะผนู้ ำ มกั ใหค้ วามสนใจ
ศึกษาถงึ สาเหตุและผลของทิศทางความสัมพนั ธ์จากลา่ งข้นึ บน (downward influence) มากกว่าศึกษาความสัมพันธใ์ นแนวระนาบ
หรือจากบนลงลา่ ง (lateral and vertical influence) ในขณะที่งานวิจัยเกี่ยวกบั อำนาจ มกั ศึกษาโดยนำเอาปัจจยั ตา่ งๆมาศึกษา
ร่วมกนั ทุกๆปจั จยั

ประการที่ 3: การวิจยั เกยี่ วกับภาวะผู้นำ มกั ให้ความสนใจไปท่ีรูปแบบ (styles) เช่น การหาเหตผุ ลวา่ ผู้นำทใี่ ห้การ
สนับสนนุ ผู้ตามนั้นทำอย่างไร หรือ ในการตดั สนิ ใจ ผู้นำเปิดโอกาสให้ผตู้ ามเข้ามามสี ่วนรว่ มอย่างไรบ้าง ในทิศทางตรงกนั ขา้ ม
งานวิจยั เก่ยี วกบั อำนาจ จะเนน้ ไปยงั กลวิธี (tactics) ในการทำให้ผตู้ ามต้องปฏบิ ตั ติ ามผนู้ ำ

* หนังสือเล่มนี้ เขียนขึ้นในช่วงที่ทั่วโลก รวมทั้งประเทศไทย กำลังเกิดการระบาดของโคโรน่าไวรัส (COVID-19) และได้มีการ Lockdown
หลายเมอื งในหลายประเทศ รวมทั้งประเทศไทยและกรงุ เทพมหานครและอีกหลายจังหวัด ระหวา่ งเดือนมีนาคม ถงึ เมษายน ปี พ.ศ. 2563
** รศ.ดร., ผู้อำนวยการหลักสตู รรัฐประศาสนศาสตรมหาบัณฑิต มหาวิทยาลัยธรุ กจิ บณั ฑติ ย์ และเลขาธกิ ารสมาคมรฐั ประศาสนศาสตร์แห่ง
ประเทศไทย (2562-ปัจจุบนั ) Email: [email protected] Tel: 081-867-8940; Line id: sirapatsornwong

กล่าวโดยสรุปจากมมุ มองของนกั ทฤษฎีในสาขาพฤติกรรมองค์การ “ภาวะผู้นำ (Leadership)” ใหค้ วามสำคญั กับ
การศกึ ษาไปยังปจั เจกบคุ คล (individual) หรือบุคคลใดบุคคลหนึ่งว่ามีอิทธพิ ลตอ่ อกี บคุ คลหนึง่ อย่างใด ในขณะที่ “อำนาจ
(Power)” ศกึ ษาท้งั ในระดบั กลุ่มและปจั เจกบุคคล (group and individual) ว่ามกี ารใชอ้ ำนาจในการควบคุมบุคคลอ่นื รวมทัง้
ควบคุมกลมุ่ ในลักษณะใดและอย่างไร (ท่มี า: Robbins and Judge, 2019:389-421)

ในการสร้างความเชอื่ ถอื และการยอมรับจากผตู้ าม (followers) ผู้นำ (leaders) สามารถนำเอาเทคโนโลยเี ข้ามาช่วยงาน
และสรา้ งการเช่อื มต่อได้อยา่ งมพี ลัง (enabling technology) ดังเช่น ตามที่ แดน เซียมปา และไมเคลิ วตั กนิ ส์ (Dan Ciampa and
Michel Watkins, 1999) เสนอไว้ใน “Right from the Start” โดยกล่าวว่า เทคโนโลยจี ะช่วยทำให้เกิดการเรยี นรู้อยา่ งรวดเรว็
ของผู้นำทเ่ี พิ่งเขา้ มารับตำแหน่งใหม่ โดยทำให้การกำหนดวสิ ัยทัศน์ของเขาเกิดขึน้ ไดเ้ รว็ และสามารถทำใหเ้ กดิ การประสานความ
รว่ มมือจากคนในองคก์ ารไดอ้ ย่างรวดเรว็ อีกด้วย (coalition building) (Dan Ciampa and Michel Watkins, 1999 อา้ งถงึ ใน ศริ
ภัสสรศ์ วงศ์ทองดี,2563: 36-37)

หากจะมองในมติ ขิ องการปรบั เปลย่ี นการบริหารภาครัฐ ถา้ จะตอ้ งปรบั ทกุ ๆองคพยพมาเปน็ การบรหิ ารงานในระบบ
ดจิ ิทลั เพอ่ื ทำให้สามารถเพม่ิ ประสิทธภิ าพในการบรหิ ารงานและสง่ มอบบรกิ ารให้ประชาชนได้อยา่ งรวดเรว็ และถกู ต้อง ตรงตาม
ความต้องการของประชาชนไดอ้ ยา่ งแทจ้ รงิ และทวั่ ถงึ “ภาวะผู้นำการเปลี่ยนแปลง” จึงนบั วา่ มคี วามจำเป็นอย่างย่งิ ต่อภารกจิ
สำคัญน้ีอีกประการหนงึ่

ภาวะผู้นำดจิ ทิ ัล (Digital Leadership):

ในปี ค.ศ.1992 William H. Davidow กบั Michael S. Malone ไดต้ ีพมิ พ์หนงั สือชือ่ “The Virtual Corporation:
Structuring and Revitalizing the Corporation for the 21st Century” โดย William H. Davidow เคยเปน็ ผู้แต่งหนังสือ
ช่ือ “Total Customer Service and Marketing High Technology” สว่ น Michael S. Malone กเ็ คยแต่งหนังสอื ชอ่ื “The
Big Score Going Public” มากอ่ นหน้าน้ี Davidow เปน็ ผ้พู จิ ารณาการรว่ มลงทุน (a venture capitalist) สว่ น Malone เป็น
นักเขียนท่ีเป็นนักธุรกิจ (a business writer) โดยทั้งคู่พบวา่ เทคโนโลยสี ารสรเทศเขา้ มามีผลกระทบต่อองคก์ ารอยา่ งมาก องคก์ าร
ต้องทำการปรับเปลย่ี นอยตู่ ลอดเวลา ทงั้ ในแงก่ ระบวนการและระบบตา่ งๆ ผลผลติ ขององค์การจะถูกผลักดันใหต้ ้องออกแบบมาใน
รูปเสมอื นจริง และใหด้ รู าวกับว่าเป็นการบรกิ ารจริง (the "virtual" product (most likely a service )” กล่าวคอื ภาครฐั เองก็
จะตอ้ งสามารถสง่ มอบใหก้ ับประชาชน ซง่ึ เป็นลกู ค้าของภาครฐั ไดต้ ลอดเวลาและได้รบั การบรกิ ารอยา่ งมีประสิทธิภาพ ในทุกที่ และ
ทุกเวลา (that "can be made available at any time, in any place, and in any variety." ) นักเขียนทง้ั สองท่านเห็นรว่ มกัน
วา่ องคก์ ารจะต้องมมี าตรการทจ่ี ำเปน็ ในการสรา้ งความเชือ่ ม่ันให้กบั ลูกคา้ และทำใหอ้ งคก์ ารเองสามารถปรบั ตัวได้ และคงมีชวี ิตอยู่
รอดไปพร้อมๆกับพนักงานทุกคน The authors see change as a nutrient in the organizations portrayed and say
fostering trust and adaptability in employees will be vital in the new virtual corporation.)

* หนังสือเล่มนี้ เขียนขึ้นในช่วงที่ทั่วโลก รวมทั้งประเทศไทย กำลังเกิดการระบาดของโคโรน่าไวรัส (COVID-19) และได้มีการ Lockdown
หลายเมืองในหลายประเทศ รวมทัง้ ประเทศไทยและกรุงเทพมหานครและอกี หลายจังหวดั ระหวา่ งเดือนมนี าคม ถงึ เมษายน ปี พ.ศ. 2563
** รศ.ดร., ผ้อู ำนวยการหลักสูตรรฐั ประศาสนศาสตรมหาบัณฑติ มหาวทิ ยาลยั ธุรกจิ บัณฑติ ย์ และเลขาธิการสมาคมรัฐประศาสนศาสตร์แห่ง
ประเทศไทย (2562-ปจั จุบัน) Email: [email protected] Tel: 081-867-8940; Line id: sirapatsornwong

(ที่มา:https://www.amazon.com/Virtual-Corporation-Structuring-Revitalizing-Century/dp/0887305938
สบื ค้น 13 เมษายน 2563)

ภาพที่ 12: หนงั สือ “The Virtual Corporation: Structuring and Revitalizing the Corporation for the
21st Century” (ที่มา: https://www.google.com/search? สบื คน้ 21 เมษายน 2563)

ในหนังสอื กล่าวถึงศตวรรษท่ี 21 วา่ ทั้งธรุ กจิ และองคก์ ารต่างๆ จะไมส่ ามารถดำเนินงานในแบบด้งั เดมิ ได้อกี ต่อไปแลว้ โดย
ทท่ี กุ ๆธุรกจิ และองค์การ จะตอ้ งปรบั เปลี่ยนตนเองใหม้ คี วามสามารถสรา้ งผลติ ภณั ฑ์แลว้ สามารถสื่อสารให้ลกู ค้าและสาธารณะ
ได้รับรผู้ า่ นสอื่ ออนไลนท์ ท่ี ำให้ลกู คา้ เสมอื นไดส้ ัมผสั จับต้องผลติ ภณั ฑ์ของตนเองอยา่ งเสมอื นจริง หรือ “Virtual products” ใหม้ าก
ที่สดุ เชน่ หนังสอื เสอ้ื ผา้ น้ำหอม หรอื แม้แต่บา้ น คอนโด เมื่อลูกค้าเขา้ มาดู หรอื ไดร้ บั การส่ือสารถึง จะต้องสามารถเปดิ หนงั สือ
อา่ น สามารถลองสวมเส้อื ผ้าว่าเหมาะกับตนเองเพยี งใด ทดลองดมกลนิ่ น้ำหอมว่าชอบกลน่ิ นห้ี รอื ไม่ หรือเอาตนเองเขา้ ไปชมห้อง
ตา่ งๆในบ้านจดั สรรหรือคอนโดทตี่ นเองสนใจเสมือนหรือใกล้เคยี งกบั สถานการณจ์ ริง เทคโนโลยีท่กี ้าวหนา้ ในสมัยนส้ี ามารถรองรบั
ประสบการณ์ใหม่ๆตามการปรบั เปลยี่ นดังกลา่ วได้อยา่ งเหลือเชื่อ แต่ธุรกิจและองคก์ ารตา่ งๆ รวมถงึ เอกชนท่มี ีความพร้อมก็จะ
สามารถปรบั เปลยี่ นได้ ความพร้อมทจ่ี ะต้องมี ไมว่ า่ จะเปน็ ความรทู้ างเทคโนโลยีทง้ั ดา้ นอุปกรณแ์ ละซอฟทแ์ วร์ อกี ทงั้ ระบบ
โครงสรา้ งพ้นื ฐานทเ่ี ป็นบริการสาธารณะทภี่ าครฐั จัดให้จะต้องรองรบั ดว้ ย เช่น ระบบอนิ เตอรเ์ นต็ ความเรว็ สงู และอปุ กรณ์อืน่ ๆ เพอื่
ทำให้สามารถออกแบบ ใช้ประโยชนแ์ ละควบคมุ ข้อมลู ขา่ วสารที่มคี วามซบั ซ้อนและมคี วามหลากหลายได้ ดงั นั้น ธุรกิจและองค์การ
ต่างๆ รวมท้งั ปัจเจกบคุ คล จะต้องมีความสามารถเสมือนเป็นผเู้ ชีย่ วชาญในกระบวนการผลติ และสร้าง“Virtual products”
เหลา่ น้นั การปรับเปล่ียนองคก์ ารให้เปน็ องคก์ ารเสมอื นจริง หรอื “Virtual corporation” เท่านั้น จึงจะสามารถอยรู่ อดได้
(William H. Davidow and Michael S. Malone, 1992 :4-5)

ภาพท่ี 13: “Virtual products” (ทีม่ า: https://www.google.com/search? สืบคน้ 21 เมษายน 2563)

* หนังสือเล่มนี้ เขียนขึ้นในช่วงที่ทั่วโลก รวมทั้งประเทศไทย กำลังเกิดการระบาดของโคโรน่าไวรัส (COVID-19) และได้มีการ Lockdown
หลายเมืองในหลายประเทศ รวมท้ังประเทศไทยและกรุงเทพมหานครและอีกหลายจงั หวดั ระหว่างเดือนมนี าคม ถึง เมษายน ปี พ.ศ. 2563
** รศ.ดร., ผ้อู ำนวยการหลักสตู รรัฐประศาสนศาสตรมหาบัณฑิต มหาวิทยาลยั ธุรกจิ บัณฑิตย์ และเลขาธิการสมาคมรัฐประศาสนศาสตร์แห่ง
ประเทศไทย (2562-ปัจจบุ ัน) Email: [email protected] Tel: 081-867-8940; Line id: sirapatsornwong

3.3 ชุดความคิดดจิ ทิ ัล (Digital Mindsets)

บทท่ี 4
การบรหิ ารภาครฐั ดจิ ทิ ัลกบั ระบบ กลไก และเครอื่ งมือทางเทคโนโลยี
(Digital Public Administration: Systems, Mechanisms, and Technological Tools)

4.1 ระบบ กลไก และเครอ่ื งมอื ทางเทคโนโลยี
จดุ มุง่ หมายในการนำเอาเทคโนโลยสี ารสนเทศและข้อมลู ข่าวสารมาใช้สนบั สนนุ การดำเนินงานและการเช่ือมต่อส่อื สาร
4.2 การบูรณาการระบบ กลไก และเครอื่ งมือทางเทคโนโลยีเพ่อื การบรหิ ารภาครัฐ
4.3 การบรู ณาการในการทำงานร่วมกนั ในการบรกิ ารประชาชนและการดำเนินกิจการของภาครฐั เอกชน ภาคประชาชน
และสงั คม

* หนังสือเล่มนี้ เขียนขึ้นในช่วงที่ทั่วโลก รวมทั้งประเทศไทย กำลังเกิดการระบาดของโคโรน่าไวรัส (COVID-19) และได้มีการ Lockdown
หลายเมืองในหลายประเทศ รวมทงั้ ประเทศไทยและกรงุ เทพมหานครและอีกหลายจังหวดั ระหว่างเดอื นมนี าคม ถึง เมษายน ปี พ.ศ. 2563
** รศ.ดร., ผู้อำนวยการหลักสตู รรฐั ประศาสนศาสตรมหาบัณฑิต มหาวิทยาลยั ธุรกิจบัณฑิตย์ และเลขาธกิ ารสมาคมรฐั ประศาสนศาสตร์แห่ง
ประเทศไทย (2562-ปจั จุบัน) Email: [email protected] Tel: 081-867-8940; Line id: sirapatsornwong

บทที่ 5
การบริหารภาครัฐดิจิทลั กบั การสง่ มอบบริการสาธารณะของรัฐบาล
(Digital Public Administration and the Delivering Public Services of the Government)

5.1 การสง่ มอบบรกิ ารสาธารณะ
5.2 การวดั ประสทิ ธภิ าพการบรกิ ารของภาครฐั
ประสิทธภิ าพ โปรง่ ใส ตรวจสอบได้

บทที่ 6
กรณีศึกษา(Case Studies)

6.1 สาธารณรัฐเอสโทเนีย
6.2 สาธารณรัฐสิงคโปร์
6.3 สาธารณรัฐจนี ไต้หวนั

บรรณานกุ รม (Bibliography)
Goulet, D. (1971). The Cruel Choice: A New Concept in the Theory of Development. New York: Atheneum.

* หนังสือเล่มนี้ เขียนขึ้นในช่วงที่ทั่วโลก รวมทั้งประเทศไทย กำลังเกิดการระบาดของโคโรน่าไวรัส (COVID-19) และได้มีการ Lockdown
หลายเมืองในหลายประเทศ รวมทง้ั ประเทศไทยและกรงุ เทพมหานครและอีกหลายจงั หวัด ระหว่างเดือนมนี าคม ถึง เมษายน ปี พ.ศ. 2563
** รศ.ดร., ผอู้ ำนวยการหลกั สูตรรัฐประศาสนศาสตรมหาบัณฑิต มหาวทิ ยาลัยธรุ กิจบณั ฑิตย์ และเลขาธกิ ารสมาคมรัฐประศาสนศาสตร์แห่ง
ประเทศไทย (2562-ปจั จบุ นั ) Email: [email protected] Tel: 081-867-8940; Line id: sirapatsornwong

Meister, J.C. (2017). , Mulcahy, K.J. (2017). The Future Workplace Experience: 10 Rules for Mastering Disruption
in Recruiting and Engaging Employees. New York: Routledge.
Halpin, E.F., Griffin, D., Rankin, C., et.al.2013. Digital Public Administration and E-Government in

Developing Nations: Policy and Practice. Hershey, PA: Information Science Reference (IGI Global).

https://www.igi-global.com/book/digital-public-administration-government-developing/72163

Warf, Barney. 2017. e-Government in Asia: Origins, Politics, Impacts, Geography. NY: ELSEVIER.

https://www.elsevier.com/books/e-government-in-asia-origins-politics-impacts-
geographies/warf/978-0-08-100873-7

Robbins, P.R., Judge, A.T. (2019). Organizational Behavior. 18th ed. Harlow, UK: Pearson.

Tapscott, Don; Tapscott, Alex.2016. Blockchain Revolution. Penguin: Canada. และ แปลโดย พรศักดิ์
อุรจั ฉัทชยั รตั น์.2017. Blockchain เปลยี่ นโลก. กรุงเทพฯ: ซีเอ็ด.

Bass,B.M.& Riggio,R.E.2006.2nd ed.Transformational Leadership. New Jersey: Lawrence Erlbaum
Associates, Publishers.

Budd, Leslie., Harris, Lisa. 2009. e-Governance: Managing or Governing? NY: Routledge.

Davidow William H. & Malone. Michael S. 1992. The Virtual Corporation: Structuring and Revitalizing
the Corporation for the 21st Century. New York: Harper Business.

https://www.routledge.com/e-Governance-Managing-or-Governing-1st-Edition/Budd-
Harris/p/book/9780415965187

Obi, Toshio. 2007. E-Governance: A Global Perspective on a New Paradigm. Amsterdam: IOS Press.

* หนังสือเล่มนี้ เขียนขึ้นในช่วงที่ทั่วโลก รวมทั้งประเทศไทย กำลังเกิดการระบาดของโคโรน่าไวรัส (COVID-19) และได้มีการ Lockdown
หลายเมอื งในหลายประเทศ รวมท้งั ประเทศไทยและกรุงเทพมหานครและอีกหลายจังหวัด ระหว่างเดอื นมนี าคม ถึง เมษายน ปี พ.ศ. 2563
** รศ.ดร., ผู้อำนวยการหลักสตู รรฐั ประศาสนศาสตรมหาบัณฑติ มหาวิทยาลยั ธรุ กจิ บณั ฑติ ย์ และเลขาธิการสมาคมรัฐประศาสนศาสตร์แห่ง
ประเทศไทย (2562-ปจั จบุ นั ) Email: [email protected] Tel: 081-867-8940; Line id: sirapatsornwong

http://ebooks.iospress.nl/volume/e-governance

Norris, F. Donald. 2007. Current Issues and Trends in E-Government Research. Hershey: Cybertech
Publishing.

Milton, C.R.1981.Human Behavior in Organizations: Three Levels of Behavior. New Jersey: Prentice-Hall.

https://books.google.co.th/books?id=_gZKLPuf2v0C&pg=PT1&lpg=PT1&dq=Norris,+F.+Donald.+
2007.+Current+Issues+and+Trends+in+E-
Government+Research.+Hershey:+Cybertech+Publishing.&source=bl&ots=mJ5AWgkwxp&sig=ACfU3U2
OFYkc_SeKZ4gq3GfP_5oRsOR1zw&hl=th&sa=X&ved=2ahUKEwjUuo3iyrfoAhVryzgGHYUEBAoQ6AEwAXo
ECAoQAQ#v=onepage&q=Norris%2C%20F.%20Donald.%202007.%20Current%20Issues%20and%20Tren
ds%20in%20E-Government%20Research.%20Hershey%3A%20Cybertech%20Publishing.&f=false

Kosit Fuangswadi.2019. “Blockchain: A Corruption Killer” สุทธปิ ริทัศน์ ปีท่ี 33 ฉบับท่ี 106 เมษายน - มิถุนายน
2562. https://www.dpu.ac.th/dpurc/assets/uploads/magazine/vi6tm70y7j4gw4o4so.pdf

Christensen, C.M., et.al.2017. 3rd Disrupting Class: How Disruptive Innovation Will Change the Way
the World Learns. New York: McGraw-Hill. https://www.amazon.com/Disrupting-Class-Disruptive-

Innovation-Change/dp/0071592067

ดนวุ ศั สาครกิ และวรรณภา ทองแดง (2562). Digital Economy Policies in ASEAN: นโยบายเศรษฐกิจดิจิทลั ใน
อาเซยี น. กรุงเทพฯ :มิตรภาพการพิมพ์และสตวิ ดโิ อ.

บญุ ทนั ดอกไทสง.(2562). รัฐประศาสนศาสตร์เปลีย่ นโลก: Disruptive Public Administration.วงั นอ้ ย
พระนครศรอี ยธุ ยา: โรงพิมพม์ หาจฬุ าลงกรณ์ราชวทิ ยาลยั .

* หนังสือเล่มนี้ เขียนขึ้นในช่วงที่ทั่วโลก รวมทั้งประเทศไทย กำลังเกิดการระบาดของโคโรน่าไวรัส (COVID-19) และได้มีการ Lockdown
หลายเมืองในหลายประเทศ รวมท้ังประเทศไทยและกรงุ เทพมหานครและอกี หลายจงั หวดั ระหว่างเดือนมีนาคม ถึง เมษายน ปี พ.ศ. 2563
** รศ.ดร., ผ้อู ำนวยการหลกั สูตรรัฐประศาสนศาสตรมหาบัณฑิต มหาวทิ ยาลัยธุรกจิ บณั ฑติ ย์ และเลขาธิการสมาคมรฐั ประศาสนศาสตร์แห่ง
ประเทศไทย (2562-ปจั จุบัน) Email: [email protected] Tel: 081-867-8940; Line id: sirapatsornwong