หลักเกณฑ์และวิธีการ การใช้เชือก ลวดสลิง และรอก พ.ศ. ๒๕๕๓

เลม่ ๑๒๗ ตอนพเิ ศษ ๑๔๕ ง หนา้ ๕๗ ๑๗ ธนั วาคม ๒๕๕๓
ราชกจิ จานุเบกษา

ประกาศกรมสวสั ดกิ ารและคุ้มครองแรงงาน

เร่อื ง หลักเกณฑแ์ ละวธิ กี าร การใชเ้ ชือก ลวดสลิง และรอก
พ.ศ. ๒๕๕๓

อาศัยอํานาจตามความในข้อ ๘๖ แห่งกฎกระทรวงกําหนดมาตรฐานในการบริหารและ
การจัดการด้านความปลอดภัย อาชีวอนามัย และสภาพแวดล้อมในการทํางานเกี่ยวกับงานก่อสร้าง
พ.ศ. ๒๕๕๑ อนั เป็นกฎหมายทม่ี ีบทบญั ญตั บิ างประการเก่ียวกับการจํากัดสิทธิและเสรีภาพของบุคคล
ซง่ึ มาตรา ๒๙ ประกอบดว้ ยมาตรา ๓๓ มาตรา ๔๑ มาตรา ๔๓ ของรัฐธรรมนูญแหง่ ราชอาณาจกั รไทย
บญั ญตั ิให้กระทําได้โดยอาศัยอาํ นาจตามบทบญั ญัติแห่งกฎหมาย อธิบดีกรมสวสั ดิการและคุ้มครองแรงงาน
จึงออกประกาศไว้ ดังต่อไปน้ี

ข้อ ๑ ประกาศนีเ้ รียกวา่ “ประกาศกรมสวัสดิการและคุ้มครองแรงงาน เรื่อง หลักเกณฑ์
และวิธีการ การใช้เชือก ลวดสลงิ และรอก พ.ศ. ๒๕๕๓”

ขอ้ ๒ ประกาศน้ีใหใ้ ช้บงั คบั ตงั้ แต่วันประกาศในราชกจิ จานเุ บกษาเป็นตน้ ไป
ข้อ ๓ ในประกาศนี้
“เชอื ก” หมายถึง ส่ิงทีม่ ีลักษณะเป็นเส้นทําด้วยวัสดุท่ีมีคุณสมบัติเหนียวที่ไม่ใช่เส้นลวดหรือโซ่
เช่น ด้าย ป่าน หรือปอ ท่ีนํามาสาน ถัก มัดฟั่น หรือมัดตีเกลียว และให้หมายความรวมถึงสลิง
ใยสงั เคราะห์ เช่น สลิงออ่ น สลงิ ผา้ ใบ หรือสลงิ ไนล่อน
“ลวดสลิง” หมายถึง เชือกท่ีทาํ ด้วยเส้นลวดหลายเส้นที่ตีเกลียวหรือพันรอบแกนชั้นเดียว
หรอื หลายชน้ั
“รอก” หมายถึง อุปกรณ์ผ่อนแรงมีลักษณะคล้ายล้อเพื่ออํานวยความสะดวกในการ
เคล่ือนยา้ ยสิ่งของ โดยร้อยไวก้ บั เชอื ก โซ่ หรือลวดสลงิ

หมวด ๑
บททั่วไป

ขอ้ ๔ ให้นายจ้างใชเ้ ชือก ลวดสลงิ และรอก ใหเ้ ปน็ ไปตามคุณลักษณะและข้อกาํ หนดของ
การใชง้ าน ท่ีผู้ผลิตหรือวิศวกรกําหนด

เล่ม ๑๒๗ ตอนพเิ ศษ ๑๔๕ ง หนา้ ๕๘ ๑๗ ธนั วาคม ๒๕๕๓
ราชกจิ จานุเบกษา

ให้นายจ้างจัดให้ลูกจ้างซึ่งทํางานเก่ียวกับเชือก ลวดสลิง และรอก ได้ทราบถึงคุณลักษณะ
และขอ้ กําหนดของการใช้งานของเชือก ลวดสลิง และรอก ตามวรรคหนึ่ง

ขอ้ ๕ ให้นายจ้างตรวจสอบเชือก ลวดสลิง รอก และอุปกรณ์ประกอบเบ้ืองต้นให้อยู่ใน
สภาพปลอดภัย พร้อมใช้งาน และตรวจตามรายการตามระยะเวลาทีผ่ ผู้ ลติ หรือวิศวกรกาํ หนด

ขอ้ ๖ การใช้งานเชือก หรือลวดสลิงในการยก ดึง ลาก ส่ิงของ นายจ้างต้องจัดให้มี
การถักหรือทําเป็นบ่วงที่ปลายเชือกหรือลวดสลิงโดยการผูก มัด หรือยึดโยง ให้มั่นคงแข็งแรง
และทดลองยก ดงึ ลาก เพอื่ ตรวจสอบสภาพสมดลุ ยก์ ่อนการปฏิบตั งิ านจริง

ขอ้ ๗ ใหน้ ายจา้ งจัดให้มีมาตรการด้านความปลอดภัยในรศั มีการทาํ งานที่อาจได้รับอันตราย
จากการใช้เชือก ลวดสลิง รอก เน่ืองจากการตกหล่น ดีด หรือกระเด็น และจัดให้มีป้ายเตือน
อนั ตรายดงั กล่าว ติดไว้ให้เห็นชัดเจน ณ บรเิ วณน้นั

ข้อ ๘ ใหน้ ายจ้างควบคุมดแู ลมิให้ผู้ใดใช้เชือก ลวดสลิง หรือรอกในการห้อย โหน เกาะ
ข้ึนลงหรอื เคลอ่ื นที่จากท่ีหน่ึงไปยงั อกี ทห่ี นึง่

ขอ้ ๙ ให้นายจ้างจัดให้มีการเก็บและบํารุงรักษาเชือก ลวดสลิง รอก ตามข้อกําหนด
ชนิด ประเภท วัตถุประสงค์ รายละเอียด และระยะเวลาท่ผี ู้ผลติ หรือวศิ วกรกําหนด

หมวด ๒

เชือก

ข้อ ๑๐ ให้นายจา้ งใชเ้ ชอื กที่มีคา่ ความปลอดภัยไมน่ ้อยกวา่ ๕ ขณะใชง้ าน และต้องควบคุม
ตรวจสอบมใิ ห้นาํ เชือกผเุ ปอื่ ย ย่ยุ ชาํ รุด สกปรก หรือพอง อนั อาจก่อใหเ้ กดิ ความไม่ปลอดภยั มาใช้งาน

นายจา้ งต้องควบคมุ ตรวจสอบเพิ่มเตมิ มิให้นําสลิงใยสงั เคราะหท์ มี่ ีลักษณะดงั ตอ่ ไปนี้ มาใชง้ าน
(๑) มรี อยเยบ็ ปริ หรอื ขาด
(๒) มีเศษโลหะหรือส่งิ อื่นใดฝงั ตัวอยูใ่ นเสน้ ใย หรอื เกาะทีผ่ วิ
(๓) มรี อยเน่ืองจากความร้อนหรอื สารเคมี
ขอ้ ๑๑ ให้นายจ้างควบคุมดูแลการใช้เชือกสําหรับการยก ดึง ลาก ผูก มัด หรือยึดโยง
มิให้ ถู ลาก กับพนื้ ดนิ หรือพน้ื ผวิ ขรุขระหรือในขณะใชง้ าน

เล่ม ๑๒๗ ตอนพิเศษ ๑๔๕ ง หนา้ ๕๙ ๑๗ ธันวาคม ๒๕๕๓
ราชกิจจานเุ บกษา

ข้อ ๑๒ ให้นายจ้างจัดให้มีการทําความสะอาดเชือกหลังจากใช้งานเสร็จสิ้นแล้ว และเก็บ
รกั ษาไวใ้ นสภาพแวดลอ้ มที่เหมาะสม ไมใ่ ห้ถูกความช้นื ความร้อน หรอื สารเคมี

หมวด ๓
ลวดสลงิ

ข้อ ๑๓ หา้ มมิให้นายจา้ งนาํ ลวดสลงิ ทีม่ ลี กั ษณะดังต่อไปน้ีมาใช้งาน
(๑) ถกู กัดกร่อนชาํ รุด หรือเป็นสนมิ จนเหน็ ได้ชดั เจน
(๒) มีร่องรอยเน่ืองจากถูกความร้อนทาํ ลาย
(๓) ขมวด (Kink) หรือแตกเกลยี ว (Bird Caging)
(๔) เส้นผา่ นศูนยก์ ลางเลก็ ลงเกนิ รอ้ ยละหา้ ของเส้นผา่ นศนู ย์กลางเดมิ
(๕) เสน้ ลวดในหนึง่ ชว่ งเกลียว (Lay) ขาดตั้งแต่สามเส้นข้ึนไปในเกลียว (Strand) เดียวกัน
หรอื ขาดต้งั แต่หกเสน้ ขนึ้ ไปในหลายเกลยี ว (Strands) รวมกนั
ข้อ ๑๔ ลวดสลิงที่นายจ้างนํามาใช้สําหรับการผูก มัด หรือยึดโยงวัสดุ สิ่งอื่นใดต้องมีค่า
ความปลอดภยั ไมน่ อ้ ยกว่า ๕
กรณใี ชล้ วดสลงิ สําหรับยึดโยงส่วนใดส่วนหนึ่งของเครื่องจักร หรือป้ันจั่น ต้องมีค่าความปลอดภัย
ไม่นอ้ ยกวา่ ๓.๕
กรณีใชล้ วดสลงิ สาํ หรับเป็นลวดสลงิ วง่ิ ต้องมคี ่าความปลอดภัยไมน่ ้อยกวา่ ๖
ข้อ ๑๕ กรณีนายจ้างใชล้ วดสลงิ สําหรับการผูก มัด หรือยึดโยงวัสดุ และมีการใช้คลิปตัวยู
เปน็ ตัวยดึ ต้องจัดใหม้ คี ลปิ อย่างนอ้ ยสามอัน โดยใหด้ า้ นทอ้ งของคลปิ กดอยู่กบั ปลายลวดสลิงด้านทร่ี บั แรง
ข้อ ๑๖ ให้นายจ้างจัดให้มีการควบคุมดูแลให้มีลวดสลิงเหลืออยู่ในม้วนลวดสลิงไม่น้อยกว่า
สองรอบในขณะทํางาน

หมวด ๔
รอก

ข้อ ๑๗ ห้ามมิใหน้ าํ รอก มาใช้งานผิดประเภท เชน่ หา้ มนาํ รอกท่ีใชก้ ับเชือกมาใช้กบั ลวดสลงิ
ข้อ ๑๘ นายจา้ งตอ้ งใช้รอกท่ีผลติ ดว้ ยวัสดทุ แ่ี ข็งแรงทนทาน เม่ือนํารอกมาใช้งาน รอกต้อง
ไม่แตกบิน่ สึกหรอ หรอื ชาํ รุด

เลม่ ๑๒๗ ตอนพิเศษ ๑๔๕ ง หนา้ ๖๐ ๑๗ ธันวาคม ๒๕๕๓
ราชกจิ จานเุ บกษา

ข้อ ๑๙ ใหน้ ายจ้างปฏิบตั ิเมื่อมกี ารนํารอกมาใช้งาน ดงั น้ี
(๑) จัดให้มีอุปกรณป์ อ้ งกัน เช่น ครอบรอก รอกช่วย เพือ่ มใิ หเ้ ชือก ลวดสลงิ หลดุ จากร่องรอก
(๒) กําหนดมาตรการสําหรับผู้มีหน้าที่เก่ียวข้องในเขตท่ีมีการใช้รอกเหนือระดับพื้นทางเดิน
และห้ามมิใหผ้ ู้ท่ไี มม่ ีหนา้ ทเี่ ก่ยี วขอ้ งเขา้ ไปในบรเิ วณดงั กล่าว
ขอ้ ๒๐ ให้นายจ้างควบคุมตรวจสอบการใช้ชุดรอกที่ใช้แขวนกระเช้าน่ังร้าน (Suspended
Scaffold) ให้เป็นไปตามคุณลักษณะของชุดรอก หรือตามคู่มือหรือคําแนะนําการใช้งานของผู้ผลิต
และต้องมคี วามแขง็ แรงสมบรู ณ์สามารถใช้งานได้อยา่ งปลอดภัย

ประกาศ ณ วันท่ี ๑๖ พฤศจกิ ายน พ.ศ. ๒๕๕๓
อัมพร นิติสิริ

อธิบดกี รมสวัสดิการและคมุ้ ครองแรงงาน