มาตรฐานผลิตภัณฑ์อุตสาหกรรม เหล็กเส้นเสริมคอนกรีต : เหล็กข้ออ้อย

มอก. 24–2548

มาตรฐานผลติ ภณั ฑอ์ ตุ สาหกรรม

เหลก็ เสน้ เสรมิ คอนกรตี : เหลก็ ขอ้ ออ้ ย

1. ขอบขา่ ย

1.1 มาตรฐานผลติ ภณั ฑอ์ ตุ สาหกรรมนค้ี รอบคลมุ ถงึ เหลก็ ขอ้ ออ้ ยทม่ี คี วามยาวตง้ั แต่ 3.40 เมตรขน้ึ ไป อนั อาจ
นำไปใชเ้ สรมิ คอนกรตี สำหรบั งานกอ่ สรา้ งทว่ั ไปได้ ซง่ึ ตอ่ ไปในมาตรฐานนจ้ี ะเรยี กวา่ “เหลก็ ขอ้ ออ้ ย”

1.2 เหล็กข้ออ้อย ต้องทำขึ้นจากเหล็กแท่งเล็ก (billet) เหล็กแท่งใหญ่ (bloom) หรือเหล็กแท่งหล่อ (ingot)
โดยตรง ด้วยกรรมวิธีการรีดร้อน โดยต้องไม่มีการแปรรูปเป็นผลิตภัณฑ์อย่างอื่นมาก่อนและเหล็กแท่ง
ดงั กลา่ วตอ้ งทำมาจากกรรมวธิ โี อเพนฮารท์ (open hearth process) เบสกิ ออกซเิ จน (basic oxygen process)
หรอื อเิ ลก็ ทรกิ อารก์ เฟอรเ์ นซ (electric arc furnace process)

2. บทนิยาม

ความหมายของคำทใ่ี ชใ้ นมาตรฐานผลติ ภณั ฑอ์ ตุ สาหกรรมน้ี มดี งั ตอ่ ไปน้ี
2.1 เหลก็ ขอ้ ออ้ ย หมายถงึ เหลก็ เสน้ กลมทม่ี บี ง้ั (transverse rib) และอาจมคี รบี (longitudinal rib) หรอื ชอ่ งวา่ ง

(gap) ทผ่ี วิ เพอ่ื เสรมิ กำลงั ยดึ ระหวา่ งเหลก็ เสน้ กบั เนอ้ื คอนกรตี
2.2 เสน้ หมายถงึ เหลก็ ขอ้ ออ้ ยหนง่ึ เสน้ ทม่ี ลี กั ษณะเหยยี ดตรงหรอื พบั งอ
2.3 มดั หมายถงึ เหลก็ ขอ้ ออ้ ยจำนวนตง้ั แตส่ องเสน้ ขน้ึ ไปทม่ี ดั รวมกนั
2.4 ขด (coil) หมายถงึ เหลก็ ขอ้ ออ้ ยหนง่ึ เสน้ ทม่ี ว้ นเปน็ ขด
2.5 ขนาดระบุ (nominal size) หมายถงึ เสน้ ผา่ นศนู ยก์ ลางระบแุ ละพน้ื ทภ่ี าคตดั ขวางระบทุ ก่ี ำหนดไวใ้ นตารางท่ี 1
2.6 เส้นผ่านศูนย์กลางระบุ หมายถึง เส้นผ่านศูนย์กลางของวงกลมที่มีพื้นที่เท่ากับพื้นที่ภาคตัดขวางระบุของ

เหล็กข้ออ้อย
2.7 มวลระบุ (nominal mass) หมายถงึ มวลตอ่ ความยาว 1 เมตร ของเหลก็ ขอ้ ออ้ ยทม่ี ขี นาดเทา่ กบั ขนาดระบุ

ดงั กำหนดไวใ้ นตารางท่ี 1
2.8 มวลตอ่ เมตร หมายถงึ มวลจรงิ ตอ่ ความยาว 1 เมตร ของเหลก็ ขอ้ ออ้ ย
2.9 บง้ั หมายถงึ สนั นนู บนเหลก็ ขอ้ ออ้ ยทท่ี ำมมุ กบั แนวแกนของเหลก็ ขอ้ ออ้ ย (ดรู ปู ท่ี 1)
2.10 ครบี หมายถงึ สนั นนู บนเหลก็ ขอ้ ออ้ ยตามความยาวของเหลก็ ขอ้ ออ้ ย (ดรู ปู ท่ี 1)
2.11 ชอ่ งวา่ ง หมายถงึ ชอ่ งระหวา่ งปลายสดุ ของบง้ั ทอ่ี ยตู่ รงขา้ มกนั (ดรู ปู ท่ี 1)

–1–

มอก. 24–2548

3. ชั้นคุณภาพ

3.1 เหล็กข้ออ้อยแบ่งตามส่วนประกอบทางเคมีและสมบัติทางกลออกเป็น 3 ชั้นคุณภาพ ตามตารางที่ 5 และ
ตารางท่ี 7 ไดแ้ ก่
(1) ชน้ั คณุ ภาพ SD 30
(2) ชน้ั คณุ ภาพ SD 40
(3) ชน้ั คณุ ภาพ SD 50

4. ขนาด มวล และเกณฑค์ วามคลาดเคลอ่ื น

4.1 ชอ่ื ขนาด ขนาดระบุ และมวลระบขุ องเหลก็ ขอ้ ออ้ ย ใหเ้ ปน็ ไปตามตารางท่ี 1
ตารางท่ี 1 ชอ่ื ขนาด ขนาดระบุ และมวลระบขุ องเหลก็ ขอ้ ออ้ ย
(ขอ้ 2.5 ขอ้ 2.7 และขอ้ 4.1)

ขนาดระบุ มวลระบุ (WN)

ชือ่ ขนาด เสนผา นศนู ยกลางระบุ (dN) พนื้ ท่ีภาคตดั ขวางระบุ (SN) kg/m

mm 2

mm

DB 6 6 28.3 0.222

DB 8 8 50.3 0.395

DB 10 10 78.5 0.616

DB 12 12 113.1 0.888

DB 16 16 201.1 1.578

DB 20 20 314.2 2.466

DB 22 22 380.1 2.984

DB 25 25 490.9 3.853

DB 28 28 615.8 4.834

DB 32 32 804.2 6.313

DB 36 36 1 017.9 7.990

DB 40 40 1 256.6 9.865

หมายเหตุ 1. SN = 3.141 6 dN2
4

2. WN = 0.007 85 SN

–2–

มอก. 24–2548

4.2 มวลต่อเมตรของเหล็กข้ออ้อย
4.2.1 มวลตอ่ เมตรของเหลก็ ขอ้ ออ้ ยแตล่ ะเสน้ หรอื ขดจะคลาดเคลอ่ื นจากคา่ มวลระบไุ ดไ้ มเ่ กนิ เกณฑท์ ่กี ำหนด
ในตารางท่ี 2 สดมภท์ ่ี 3
4.2.2 มวลตอ่ เมตรเฉลย่ี ของเหลก็ ขอ้ ออ้ ย 1 ชดุ ตวั อยา่ งจะคลาดเคลอ่ื นจากคา่ มวลระบไุ ดไ้ มเ่ กนิ เกณฑท์ ก่ี ำหนด
ในตารางท่ี 2 สดมภท์ ่ี 4
การทดสอบใหป้ ฏบิ ตั ติ ามขอ้ 9.1
ตารางท่ี 2 เกณฑค์ วามคลาดเคลอ่ื นของมวลตอ่ เมตร
(ขอ้ 4.2)

ช่ือขนาด มวลระบุ เกณฑค วามคลาดเคลื่อน
kg/m %
DB 6 0.222
DB 8 0.395 ตอ เสน เฉล่ยี
DB 10 0.616 ±8 ±7
DB 12 0.888
DB 16 1.578 ±6 ±5
DB 20 2.466
DB 22 2.984 ±5 ±4
DB 25 3.853
DB 28 4.834 ± 4 ± 3.5
DB 32 6.313
DB 36 7.990
DB 40 9.865

4.3 ชว่ งระหวา่ งบง้ั สว่ นสงู ของบง้ั และความกวา้ งของครบี หรอื ชอ่ งวา่ ง ใหเ้ ปน็ ไปตามตารางท่ี 3
การทดสอบใหป้ ฏบิ ตั ติ ามขอ้ 9.2

–3–

มอก. 24–2548

ตารางท่ี 3 ชว่ งระหวา่ งบง้ั สว่ นสงู ของบง้ั และความกวา้ งของครบี หรอื ชอ่ งวา่ ง
(ขอ้ 4.3)

ชอื่ ขนาด ชว งระหวางบั้ง สว นสงู ของบงั้ หนว่ ยเปน็ มลิ ลเิ มตร
สงู สุด ตํ่าสุด สงู สุด ผลรวมของความกวา งของ
DB 6 4.2 0.2 0.5
DB 8 5.6 0.3 0.6 ครบี หรือชอ งวาง
DB 10 7.0 0.4 0.8 สงู สดุ
DB 12 8.4 0.5 1.0 4.7
DB 16 11.2 0.7 1.4 6.3
DB 20 14.0 1.0 2.0 7.9
DB 22 15.4 1.1 2.2 9.4
DB 25 17.5 1.3 2.6 12.6
DB 28 19.6 1.4 2.8 15.7
DB 32 22.4 1.6 3.2 17.3
DB 36 25.2 1.8 3.6 19.7
DB 40 28.0 2.0 4.0 22.0
25.2
28.3
31.4

4.4 ความยาวของเหล็กข้ออ้อยในแต่ละมัดต้องมีขนาดความยาวเดียวกัน โดยจะคลาดเคลื่อนจากค่าที่ผู้ทำ
ระบไุ วท้ ฉ่ี ลากไดไ้ มเ่ กนิ เกณฑท์ ก่ี ำหนดในตารางท่ี 4
การทดสอบใหป้ ฏบิ ตั ติ ามขอ้ 9.3
ตารางท่ี 4 เกณฑค์ วามคลาดเคลอ่ื นสำหรบั ความยาว (เฉพาะกรณเี ปน็ มดั )
(ขอ้ 4.4)

ความยาว เกณฑความคลาดเคลื่อน
ไมเ กนิ 10 เมตร + 55 มิลลเิ มตร

เกิน 10 เมตร 0
+ 55 มิลลเิ มตร และ + 5 มลิ ลิเมตร ทกุ ๆ ความยาว 1 เมตร

ของสว นท่ียาวเกิน 10 เมตร แตร วมกนั แลว ไมเกิน 120 มลิ ลเิ มตร
0

–4–

มอก. 24–2548

5. ส่วนประกอบทางเคมี

5.1 ส่วนประกอบทางเคมีของเหล็กข้ออ้อยเมื่อวิเคราะห์จากเบ้า ให้เป็นไปตามตารางที่ 5 เมื่อวิเคราะห์จาก
ผลติ ภณั ฑย์ อมใหม้ คี า่ สงู กวา่ คา่ สงู สดุ ของตารางท่ี 5 ตามเกณฑค์ วามคลาดเคลอ่ื นในตารางท่ี 6
การทดสอบใหป้ ฏบิ ตั ติ ามขอ้ 9.4
ตารางท่ี 5 สว่ นประกอบทางเคมเี มอ่ื วเิ คราะหจ์ ากเบา้
(ขอ้ 3.1 และขอ้ 5.1)

หนว่ ยเปน็ รอ้ ยละ

สว นประกอบทางเคมี

ชั้นคณุ ภาพ คารบ อน แมงกานสี ฟอสฟอรัส กาํ มะถนั คารบอน + (แมงกานสี /6)
สงู สดุ
SD 30 0.27 สงู สดุ สงู สดุ สงู สดุ สงู สุด
SD 40
SD 50 - - 0.05 0.05 0.50
-
1.80 0.05 0.05 0.55

1.80 0.05 0.05 0.60

ตารางท่ี 6 เกณฑค์ วามคลาดเคลอ่ื นของสว่ นประกอบทางเคมเี มอ่ื วเิ คราะหจ์ ากผลติ ภณั ฑ์
(ขอ้ 5.1)

สวนประกอบ หนว่ ยเปน็ รอ้ ยละ
คารบอน เกณฑความคลาดเคลือ่ น
แมงกานสี
ฟอสฟอรสั + 0.03
กาํ มะถนั + 0.05
+ 0.01
+ 0.01

6. คณุ ลกั ษณะทต่ี อ้ งการ

6.1 ลกั ษณะทว่ั ไป
6.1.1 เหล็กข้ออ้อย ต้องมีผิวเรียบเกลี้ยง (ยกเว้นบริเวณที่เป็นบั้ง ครีบ และเครื่องหมายที่เป็นตัวนูน) และ
ตอ้ งไมป่ ริ ไมแ่ ตกรา้ ว ไมม่ สี นมิ ขมุ หรอื ตำหนอิ น่ื ซง่ึ มผี ลเสยี ตอ่ การใชง้ าน
6.1.2 เหลก็ ขอ้ ออ้ ยตอ้ งมบี ง้ั เปน็ ระยะๆ เทา่ ๆ กนั โดยสมำ่ เสมอตลอดเสน้ บง้ั และครบี ทอ่ี ยตู่ รงขา้ มกนั ตอ้ งมี
ขนาดและรปู รา่ งเหมอื นกนั
การทดสอบใหท้ ำโดยการตรวจพนิ จิ

–5–

มอก. 24–2548

6.2 มุมระหวางบั้งกับแกนของเหล็กขอออย
มมุ แหลมตอ งไมน อ ยกวา 45 องศา
ในกรณที บี่ งั้ ทำมมุ กบั แกนของเหลก็ ขอ ออ ยตง้ั แต 45 ถงึ 70 องศา บง้ั จะตอ งวางกลบั ทางกนั บนแตล ะขา งของ
เหลก็ ขอ ออ ย หรอื บง้ั ทง้ั หมดของขา งหนง่ึ ตอ งกลบั ทางกบั บง้ั ทง้ั หมดของอกี ขา งหนง่ึ แตถ า บง้ั ทำมมุ แหลมกบั
แกนของเหลก็ ขอ ออ ยเกนิ 70 องศา กไ็ มจ ำเปน ตอ งกลบั ทางกนั ดงั ตวั อยา งในรปู ท่ี 1
การทดสอบใหป ฏบิ ตั ติ ามขอ 9.2

รปู ท่ี 1 ตวั อยา งบง้ั และครบี หรอื ชอ งวา งของเหลก็ ขอ ออ ย
(ขอ 2.9 ขอ 2.10 ขอ 2.11 ขอ 6.2 และขอ 9.2.2.3)

6.3 สมบตั ทิ างกล
6.3.1 สมบตั กิ ารดงึ
ความตา นแรงดงึ ความตา นแรงดงึ ทจ่ี ดุ คราก และความยดื ตอ งไมน อ ยกวา คา ทก่ี ำหนดในตารางท่ี 7
การทดสอบใหป ฏบิ ตั ติ ามขอ 9.5
ตารางที่ 7 ความตา นแรงดงึ ความตา นแรงดงึ ทจี่ ดุ ครากและความยดื ของเหลก็ ขอ ออ ย
(ขอ 3.1 และขอ 6.3.1)

ชัน้ คุณภาพ ความตานแรงดงึ ความตา นแรงดงึ ท่ีจุดคราก ความยดื
MPa MPa %
SD 30 480 295 17
SD 40 560 390 15
SD 50 620 490 13

–6–

มอก. 24–2548

6.3.2 การดดั โคง้
เมอ่ื ทดสอบตามขอ้ 9.6 ตอ้ งไมแ่ ตกหรอื ปรติ รงสว่ นโคง้ ดา้ นนอกของชน้ิ ทดสอบ

7. เครอ่ื งหมายและฉลาก

7.1 เครื่องหมายที่เหล็กข้ออ้อย
ทเ่ี หลก็ ขอ้ ออ้ ย อยา่ งนอ้ ยตอ้ งมเี ลข อกั ษรหรอื เครอ่ื งหมาย แจง้ รายละเอยี ดตอ่ ไปน้ี ประทบั เปน็ ตวั นนู ถาวร
บนเนอ้ื เหลก็ ใหเ้ หน็ ไดง้ า่ ย ชดั เจน เรยี งกนั ไปตามลำดบั ดงั น้ี
(1) ชอ่ื ผทู้ ำหรอื โรงงานทท่ี ำหรอื เครอ่ื งหมายการคา้ ทจ่ี ดทะเบยี น
(2) ชอ่ื ขนาด
(3) ชน้ั คณุ ภาพ
(4) สัญลักษณ์ “ T ” (เฉพาะเหล็กข้ออ้อยที่ผ่านกรรมวิธีทางความร้อน (heat treatment) ในระหว่าง
การผลติ )

7.2 ที่มัดหรือที่ขดของเหล็กข้ออ้อยทุกมัดหรือทุกขดต้องมีป้ายที่ไม่ฉีกขาดและไม่หลุดง่ายผูกติดอยู่ และ
ทป่ี า้ ยนน้ั อยา่ งนอ้ ยตอ้ งมเี ลข อกั ษร หรอื เครอ่ื งหมายแจง้ รายละเอยี ดดงั ตอ่ ไปน้ี ใหเ้ หน็ ไดง้ า่ ย ชดั เจน
(1) คำวา่ “เหลก็ ขอ้ ออ้ ย”
(2) ชอ่ื ขนาด
(3) ชน้ั คณุ ภาพ
(4) สญั ลกั ษณ์ “ T ” (เฉพาะเหลก็ ขอ้ ออ้ ยทผ่ี า่ นกรรมวธิ ที างความรอ้ นในระหวา่ งการผลติ )
(5) ความยาวแตล่ ะเสน้ เปน็ เมตร (กรณเี ปน็ มดั ) หรอื มวล เปน็ กโิ ลกรมั (กรณเี ปน็ ขด)
(6) หมายเลขของการหลอมแตล่ ะครง้ั หรอื เครอ่ื งหมายอน่ื ใดทเ่ี ทยี บเทา่
(7) ชอ่ื ผทู้ ำหรอื โรงงานทท่ี ำ หรอื เครอ่ื งหมายการคา้ ทจ่ี ดทะเบยี น
(8) ประเทศทท่ี ำ

7.3 ในกรณที ใ่ี ชภ้ าษาตา่ งประเทศ ตอ้ งมคี วามหมายตรงกบั ภาษาไทยทก่ี ำหนดไวข้ า้ งตน้

8. การชกั ตวั อยา่ ง และเกณฑต์ ดั สนิ

8.1 รนุ่ (lot) ในทน่ี ้ี หมายถงึ เหลก็ ขอ้ ออ้ ยชอ่ื ขนาดและชน้ั คณุ ภาพเดยี วกนั ทท่ี ำหรอื สง่ มอบหรอื ซอ้ื ขายในระยะ
เวลาเดยี วกนั

8.2 การชักตัวอย่างและการยอมรับ ให้เป็นไปตามแผนการชักตัวอย่างที่กำหนดต่อไปนี้ หรืออาจใช้แผนการ
ชกั ตวั อยา่ งอน่ื ทเ่ี ทยี บเทา่ กนั ทางวชิ าการกบั แผนทก่ี ำหนดไว้

8.2.1 การชกั ตวั อยา่ งและการยอมรบั สำหรบั การทดสอบความยาว (เฉพาะกรณเี ปน็ มดั )
8.2.1.1 ให้ชักตัวอย่างโดยวิธีสุ่มจากรุ่นเดียวกันตามจำนวนที่กำหนดในตารางที่ 8 และให้ชักตัวอย่าง
เหลก็ ขอ้ ออ้ ยจากตวั อยา่ งแตล่ ะมดั ทส่ี มุ่ ไดม้ ามดั ละ 1 เสน้ เพอ่ื ทดสอบความยาว
8.2.1.2 จำนวนตัวอย่างที่ไม่เป็นไปตามข้อ 4.4 ต้องไม่เกินเลขจำนวนที่ยอมรับที่กำหนดในตารางที่ 8
จงึ จะถอื วา่ เหลก็ ขอ้ ออ้ ยรนุ่ นน้ั เปน็ ไปตามเกณฑท์ ก่ี ำหนด

–7–

มอก. 24–2548

8.2.2 การชกั ตวั อยา่ งและการยอมรบั สำหรบั การทดสอบลกั ษณะทว่ั ไป ชว่ งระหวา่ งบง้ั สว่ นสงู ของบง้ั ความกวา้ ง
ของครบี หรอื ชอ่ งวา่ ง และมมุ ระหวา่ งบง้ั กบั แกนของเหลก็ ขอ้ ออ้ ย

8.2.2.1 ตดั ปลายใดปลายหนง่ึ ของตวั อยา่ งทเ่ี ปน็ ไปตามเกณฑท์ ก่ี ำหนดในขอ้ 8.2.1 แลว้ มาเสน้ ละ 1 ทอ่ น
ให้มีความยาวท่อนละ 1.50 เมตร หรือตัดปลายใดปลายหนึ่งของเหล็กข้ออ้อยที่เป็นขด ซึ่งสุ่ม
จากรนุ่ เดยี วกนั ตามจำนวนทก่ี ำหนดในตารางท่ี 8 มาขดละ 1 ทอ่ น ใหม้ คี วามยาวทอ่ นละ 1.50 เมตร
เพื่อทดสอบลักษณะทั่วไป ช่วงระหว่างบั้ง ส่วนสูงของบั้ง ความกว้างของครีบหรือช่องว่าง และ
มุมระหว่างบั้งกับแกนของเหล็กข้ออ้อย

8.2.2.2 จำนวนตัวอย่างที่ไม่เป็นไปตามข้อ 4.3 ข้อ 6.1 และข้อ 6.2 ต้องไม่เกินเลขจำนวนที่ยอมรับ
ทก่ี ำหนดในตารางท่ี 8 จงึ จะถอื วา่ เหลก็ ขอ้ ออ้ ยรนุ่ นน้ั เปน็ ไปตามเกณฑท์ ก่ี ำหนด

8.2.3 การชกั ตวั อยา่ งและการยอมรบั สำหรบั การทดสอบมวลตอ่ เมตร
8.2.3.1 นำตวั อยา่ งทต่ี รวจสอบตามขอ้ 8.2.2 แลว้ มาเพอ่ื ทดสอบมวลตอ่ เมตร
8.2.3.2 จำนวนตัวอย่างที่ไม่เป็นไปตามข้อ 4.2.1 ต้องไม่เกินเลขจำนวนที่ยอมรับที่กำหนดในตารางที่ 8
และตอ้ งเปน็ ไปตามขอ้ 4.2.2 จงึ จะถอื วา่ เหลก็ ขอ้ ออ้ ยรนุ่ นน้ั เปน็ ไปตามเกณฑท์ ก่ี ำหนด

ตารางท่ี 8 แผนการชกั ตวั อยา่ งสำหรบั การทดสอบความยาว ลกั ษณะทว่ั ไป ชว่ งระหวา่ งบง้ั สว่ นสงู ของบง้ั
ความกวา้ งของครบี หรอื ชอ่ งวา่ ง มมุ ระหวา่ งบง้ั กบั แกนของเหลก็ ขอ้ ออ้ ย และมวลตอ่ เมตร
(ขอ้ 8.2.1 ขอ้ 8.2.2 และขอ้ 8.2.3)

ขนาดรุน ขนาดตวั อยา ง เลขจํานวนท่ยี อมรบั
ตัน มัด/ขด
5 0
ไมเกนิ 150 20 1
มากกวา 150 แตไมเกิน 500 32 2

มากกวา 500

8.2.4 การชกั ตวั อยา่ งและการยอมรบั สำหรบั การทดสอบสว่ นประกอบทางเคมขี องวสั ดุ และสมบตั ทิ างกล
8.2.4.1 ชกั ตวั อยา่ งทต่ี รวจสอบตามขอ้ 8.2.3 แลว้ จำนวน 3 ชน้ิ หากมวลของเหลก็ ขอ้ ออ้ ยในรนุ่ มากกวา่
500 ตัน ให้ชักตัวอย่างเพิ่มอีก 3 ชิ้น แต่ละชิ้นตัดเป็นชิ้นทดสอบ จำนวน 2 ชิ้น เพื่อทดสอบ
สว่ นประกอบทางเคมขี องวสั ดุ 1 ชน้ิ และทดสอบสมบตั กิ ารดงึ 1 ชน้ิ
8.2.4.2 ชักตัวอย่างจากตัวอย่างที่เหลือจากการตัดตามข้อ 8.2.4.1 จำนวน 1 ชิ้น หากมวลของเหล็ก
ขอ้ ออ้ ยในรนุ่ มากกวา่ 500 ตนั ใหช้ กั ตวั อยา่ งเพม่ิ อกี 1 ชน้ิ แตล่ ะชน้ิ ตดั เปน็ ชน้ิ ทดสอบ จำนวน
1 ชน้ิ เพอ่ื ทดสอบการดดั โคง้

–8–

มอก. 24–2548

8.2.4.3 ชน้ิ ทดสอบทกุ ชน้ิ ตอ้ งเปน็ ไปตามขอ้ 5.1 ขอ้ 6.3.1 และขอ้ 6.3.2 จงึ จะถอื วา่ เหลก็ ขอ้ ออ้ ยรนุ่ นน้ั
เป็นไปตามเกณฑ์ที่กำหนด ยกเว้นถ้าผลการทดสอบเป็นไปตามข้อต่อไปนี้ให้ทำการทดสอบใหม่
หรอื ทดสอบซำ้ แลว้ แตก่ รณี
(1) หากผลการทดสอบสมบัติการดึง ไม่เป็นไปตามที่กำหนดไว้ในข้อ 6.3.1 เนื่องจากสมบัติ
ของชน้ิ ทดสอบเปลย่ี นไปเพราะ การกลงึ ไมถ่ กู ตอ้ ง ตำแหนง่ ทช่ี น้ิ ทดสอบขาดอยนู่ อกจดุ พกิ ดั
ตำแหนง่ ทช่ี น้ิ ทดสอบขาดอยรู่ ะหวา่ งจดุ พกิ ดั แตอ่ ยหู่ า่ งจากจดุ พกิ ดั ทอ่ี ยใู่ กลน้ อ้ ยกวา่ หนง่ึ ในสาม
ของความยาวพิกัดเดิมก่อนทดสอบ หรือเครื่องทดสอบผิดปกติ ให้ทดสอบใหม่ โดยใช้
ชิ้นทดสอบใหม่เท่าจำนวนชิ้นทดสอบที่ไม่เป็นไปตามที่กำหนดจากเหล็กข้ออ้อยตัวอย่าง
เดยี วกนั สำหรบั ความยดื หากเปน็ ไปตามขอ้ 6.3.1 ใหถ้ อื วา่ เปน็ ไปตามขอ้ กำหนดสำหรบั
ความยดื โดยไมค่ ำนงึ ถงึ ตำแหนง่ ทช่ี น้ิ ทดสอบขาด
(2) หากผลการทดสอบสมบตั กิ ารดงึ ตำ่ กวา่ ทก่ี ำหนดในขอ้ 6.3.1 ดว้ ยสาเหตอุ น่ื นอกจากทไ่ี ด้
กล่าวไว้ในข้อ (1) โดยมีความต้านแรงดึงต่ำกว่าที่กำหนดเกิน 14 เมกะพาสคัล หรือมี
ความต้านแรงดึงที่จุดครากต่ำกว่าที่กำหนดเกิน 7 เมกะพาสคัล ให้ถือว่าสมบัติการดึง
ไมเ่ ปน็ ไปตามเกณฑก์ ำหนด โดยไมต่ อ้ งทดสอบซำ้
(3) หากผลการทดสอบสมบตั กิ ารดงึ ตำ่ กวา่ ทก่ี ำหนดในขอ้ 6.3.1 ดว้ ยสาเหตอุ น่ื นอกจากทไ่ี ด้
กล่าวไว้ในข้อ (1) โดยมีความต้านแรงดึงต่ำกว่าที่กำหนดไม่เกิน 14 เมกะพาสคัล หรือมี
ความต้านแรงดึงที่จุดครากต่ำกว่าที่กำหนดไม่เกิน 7 เมกะพาสคัล ให้ทดสอบซ้ำโดยใช้ชิ้น
ทดสอบใหมจ่ ำนวน 2 เทา่ ของชน้ิ ทดสอบทไ่ี มเ่ ปน็ ไปตามเกณฑท์ ก่ี ำหนด จากเหลก็ ขอ้ ออ้ ย
รุ่นเดียวกัน ผลการทดสอบซ้ำต้องเป็นไปตามข้อ 6.3.1 ทุกชิ้น จึงจะถือว่าเหล็กข้ออ้อย
รนุ่ นน้ั เปน็ ไปตามเกณฑท์ ก่ี ำหนด
(4) หากผลการทดสอบการดัดโค้งไม่เป็นไปตามที่กำหนดไว้ในข้อ 6.3.2 ให้ทดสอบซ้ำโดย
ใช้ชิ้นทดสอบใหม่จำนวน 2 เท่าของชิ้นทดสอบที่ไม่เป็นไปตามเกณฑ์ที่กำหนด จากเหล็ก
ขอ้ ออ้ ยรนุ่ เดยี วกนั ผลการทดสอบซำ้ ตอ้ งเปน็ ไปตามขอ้ 6.3.2 ทกุ ชน้ิ จงึ จะถอื วา่ เหลก็ ขอ้ ออ้ ย
รนุ่ นน้ั เปน็ ไปตามเกณฑท์ ก่ี ำหนด
หมายเหตุ ในการทดสอบสมบัติการดึง หากปรากฏการณ์การครากไม่ชัดเจนหรือไม่มี ให้ใช้
ความเค้นพิสูจน์ที่ความยืดร้อยละ 0.2 แทนค่าความต้านแรงดึงที่จุดคราก

8.3 เกณฑต์ ดั สนิ
เหล็กข้ออ้อยทุกมัดหรือทุกขดในรุ่นต้องเป็นไปตามข้อ 7. และตัวอย่างเหล็กข้ออ้อยต้องเป็นไปตาม
ขอ้ 8.2.1.2 ขอ้ 8.2.2.2 ขอ้ 8.2.3.2 และขอ้ 8.2.4.3 ทกุ ขอ้ จงึ จะถอื วา่ เหลก็ ขอ้ ออ้ ยรนุ่ นน้ั เปน็ ไปตาม
มาตรฐานผลติ ภณั ฑอ์ ตุ สาหกรรมน้ี

–9–

มอก. 24–2548

9. การทดสอบ

9.1 มวลตอ่ เมตร
9.1.1 เครื่องมือ
9.1.1.1 เครอ่ื งชง่ั ทช่ี ง่ั ละเอยี ด 1 กรมั
9.1.1.2 เครอ่ื งวดั ความยาวทว่ี ดั ละเอยี ด 1 มลิ ลเิ มตร
9.1.2 วธิ ที ดสอบ
วดั และชง่ั ชน้ิ ตวั อยา่ งแตล่ ะชน้ิ ใหล้ ะเอยี ดถงึ 1 มลิ ลเิ มตร และ 1 กรมั ตามลำดบั แลว้ หามวลตอ่ เมตร
ของชน้ิ ตวั อยา่ งแตล่ ะชน้ิ และหาคา่ เฉลย่ี ของชน้ิ ทดสอบทง้ั 5 ชน้ิ
9.1.3 การรายงานผล
รายงานคา่ มวลตอ่ เมตรของชน้ิ ตวั อยา่ งแตล่ ะชน้ิ และคา่ เฉลย่ี ใหล้ ะเอยี ดถงึ ทศนยิ ม 4 ตำแหนง่

9.2 ชว่ งระหวา่ งบง้ั สว่ นสงู ของบง้ั ความกวา้ งของครบี หรอื ชอ่ งวา่ ง และมมุ ระหวา่ งบง้ั กบั แกนของเหลก็ ขอ้ ออ้ ย
9.2.1 เครื่องมือ
9.2.1.1 เวอรเ์ นยี รแ์ คลลเิ ปอรส์ หรอื ไมโครมเิ ตอรท์ ว่ี ดั ละเอยี ด 0.02 มลิ ลเิ มตร
9.2.2 วธิ ที ดสอบ
9.2.2.1 ชว่ งระหวา่ งบง้ั
วัดช่วงระหว่างสันของบั้ง 10 ช่วงที่ต่อเนื่องกันตามแนวแกนของเหล็กข้ออ้อยแล้วหาค่าเฉลี่ย
ชว่ งระหวา่ งบง้ั
9.2.2.2 สว่ นสงู ของบง้ั
วัดความสูงของบั้งไม่น้อยกว่า 2 บั้ง แต่ละบั้งให้วัดที่จุด 3 จุด คือ จุดกึ่งกลางและจุดแบ่งสี่อีก
2 จดุ แลว้ หาคา่ เฉลย่ี สว่ นสงู ของบง้ั
9.2.2.3 ความกวา้ งของครบี หรอื ชอ่ งว่าง
ใชเ้ วอรเ์ นยี รแ์ คลลเิ ปอรส์ วดั ความกวา้ งของชอ่ งวา่ งดงั ในรปู ท่ี 1 ทง้ั 2 ขา้ ง นำมารวมกนั โดยวดั
10 ตำแหนง่ ใน 10 ชว่ งระหวา่ งบง้ั ทต่ี อ่ เนอ่ื งกนั แลว้ หาคา่ เฉลย่ี
ในกรณีที่เหล็กข้ออ้อยมีครีบให้วัดความกว้างของครีบที่โคนทั้ง 2 ข้างนำมารวมกันโดยวัด
10 ตำแหนง่ ทต่ี อ่ เนอ่ื งกนั แลว้ หาคา่ เฉลย่ี
9.2.2.4 มุมระหว่างบั้งกับแกนของเหล็กข้ออ้อย
กลง้ิ ตวั อยา่ งบนดนิ นำ้ มนั ทท่ี ำเปน็ แผน่ เรยี บแลว้ วดั มมุ ระหวา่ งบง้ั กบั แกนของเหลก็ ขอ้ ออ้ ย

9.3 ความยาว
ใชส้ ายวดั โลหะทว่ี ดั ละเอยี ด 1 มลิ ลเิ มตร และยาวพอทจ่ี ะวดั ความยาวของเหลก็ ขอ้ ออ้ ยหนง่ึ เสน้ ได้โดยตลอด
ในครง้ั เดยี ว วดั ความยาวของตวั อยา่ ง

9.4 สว่ นประกอบทางเคมี
ใหใ้ ชว้ ธิ วี เิ คราะหท์ างเคมโี ดยทว่ั ไปหรอื วธิ อี น่ื ใดทใ่ี หผ้ ลเทยี บเทา่ แลว้ รายงานผลชน้ิ ทดสอบแตล่ ะชน้ิ

–10–

มอก. 24–2548

9.5 สมบตั กิ ารดงึ
9.5.1 เคร่ืองมือ
เครื่องทดสอบแรงดึง ท่ีสามารถจายแรงไดอยางสมำ่ เสมอและตอเน่ืองโดยตลอดในอัตราความเร็วที่
กำหนด
9.5.2 การเตรยี มชนิ้ ทดสอบ
9.5.2.1 ช้ินทดสอบตองเปนไปตามสภาพเดิมของเหล็กขอออย ถาจำเปนตองดัดช้ินทดสอบท่ีบิดโคงงอ
ใหต รง ใหด ดั เยน็ ตามปกติ แตถ า มกี ารบดิ โคง จนมากเกนิ ไปใหค ดั ทงิ้
9.5.2.2 เหล็กขอออยช่ือขนาดตั้งแต DB 28 ลงมา ใหทดสอบโดยไมตองกลึงชิ้นทดสอบใหเล็กลง
เหลก็ ขอ ออ ยชอื่ ขนาดตง้ั แต DB 32 ขนึ้ ไป อาจกลงึ ลดขนาดลงใหพ อเหมาะทจี่ ะใชก บั เครอ่ื งทดสอบ
แรงดงึ กไ็ ด แตเ สน ผา นศนู ยก ลางตอ งไมน อ ยกวา 28 มลิ ลเิ มตร ในกรณที กี่ ลงึ ลดขนาดเสน ผา นศนู ยก ลาง
ความยาวของสว นทกี่ ลงึ ตอ งไมน อ ยกวา 5.5 เทา ของขนาดเสน ผา นศนู ยก ลางของสว นทกี่ ลงึ
สำหรบั เหลก็ ขอ ออ ยทผ่ี ลติ โดยผา นกรรมวธิ ที างความรอ น ตอ งทดสอบโดยไมม กี ารกลงึ ลดขนาดลงมา
9.5.2.3 จบั ยดึ ชนิ้ ทดสอบทม่ี คี วามยาวพกิ ดั และความยาวระหวา งหวั จบั ตามรปู ท่ี 2

l1 Lo l2

เม่ือ Lo คือ ความยาวพกิ ดั เดมิ เทา กบั 5 dN (กรณที ไ่ี มก ลงึ ชนิ้ ทดสอบ) หรอื 5 dm (กรณที กี่ ลงึ
ชนิ้ ทดสอบ)

โดย dN คือ เสน ผา นศนู ยก ลางระบขุ องชนิ้ ทดสอบ
dm คือ เสน ผา นศนู ยก ลางของสว นทกี่ ลงึ ของชน้ิ ทดสอบ

l1 และ l2 คอื ระยะหางระหวางหัวจับกับจุดพิกัด ไมนอยกวา 0.25 dN หรือ 0.25 dm
แลว แตก รณี

หมายเหตุ 1. กรณีท่ีช้ินทดสอบมีความยาวเพียงพอ อาจทำเคร่ืองหมายความยาวพิกัดไวหลายชุด
ครอมกันไวเปนชวงจนถึงระยะหัวจับก็ได ทั้งนี้ใหมีเคร่ืองหมายความยาวพิกัด
ชุดหน่ึงอยูประมาณกึ่งกลางของระยะหางระหวางหัวจับ

2. การทำเครอื่ งหมายความยาวพกิ ดั ใหม เี กณฑค วามคลาดเคลอื่ นไดไ มเ กนิ ± รอ ยละ 1
รปู ที่ 2 การจบั ยดึ ชนิ้ ทดสอบ
(ขอ 9.5.2.3)

–11–

มอก. 24–2548

9.5.3 วธิ ที ดสอบ

ใหป้ ฏบิ ตั ติ าม มอก. 244 เลม่ 4

9.5.4 วธิ คี ำนวณ

9.5.4.1 ความตา้ นแรงดงึ

(1) ในกรณที ไ่ี มก่ ลงึ ชน้ิ ทดสอบ

Fm
Rm = SN

เมื่อ Rm คือ ความตา้ นแรงดงึ เปน็ เมกะพาสคลั

Fm คือ แรงดงึ สงู สดุ เปน็ นวิ ตนั

SN คือ พน้ื ทภ่ี าคตดั ขวางระบุ เปน็ ตารางมลิ ลเิ มตร

(2) ในกรณที ก่ี ลงึ ชน้ิ ทดสอบ

Rm = k x Fm
S

เมื่อ Rm คือ ความตา้ นแรงดงึ เปน็ เมกะพาสคลั

Fm คือ แรงดงึ สงู สดุ เปน็ นวิ ตนั

k คือ อตั ราสว่ นของมวลจรงิ ตอ่ มวลระบขุ องชน้ิ ทดสอบ

W
โดย k =

WN

เมื่อ W คือ มวลจรงิ ของชน้ิ ทดสอบ เปน็ กโิ ลกรมั ตอ่ เมตร

WN คือ มวลระบขุ องชน้ิ ทดสอบ เปน็ กโิ ลกรมั ตอ่ เมตร

S คือ พน้ื ทภ่ี าคตดั ขวางทค่ี ำนวณได้ เปน็ ตารางมลิ ลเิ มตร
3.141 6 dm2

โดย S =
4

เมื่อ dm คือ เสน้ ผา่ นศนู ยก์ ลางของสว่ นทก่ี ลงึ เปน็ มลิ ลเิ มตร

9.5.4.2 ความตา้ นแรงดงึ ทจ่ี ดุ คราก

(1) ในกรณที ไ่ี มก่ ลงึ ชน้ิ ทดสอบ

Fe
Re = SN

เมื่อ Re คือ ความตา้ นแรงดงึ ทจ่ี ดุ คราก เปน็ เมกะพาสคลั

Fe คือ แรงดงึ ทจ่ี ดุ คราก เปน็ นวิ ตนั

SN คือ พน้ื ทภ่ี าคตดั ขวางระบุ เปน็ ตารางมลิ ลเิ มตร

–12–

มอก. 24–2548

(2) ในกรณที ก่ี ลงึ ชน้ิ ทดสอบ
Re = k x Fe
S
เมื่อ Re คือ ความตา้ นแรงดงึ ทจ่ี ดุ คราก เปน็ เมกะพาสคลั
Fe คือ แรงดงึ ทจ่ี ดุ คราก เปน็ นวิ ตนั
k คือ อตั ราสว่ นของมวลจรงิ ตอ่ มวลระบขุ องชน้ิ ทดสอบ
(ดขู อ้ 9.5.4.1(2))
S คือ พน้ื ทภ่ี าคตดั ขวางทค่ี ำนวณได้ เปน็ ตารางมลิ ลเิ มตร
(ดขู อ้ 9.5.4.1(2))

หมายเหตุ 1. กำหนดให้ 1 กโิ ลกรมั แรง เทา่ กบั 9.807 นวิ ตนั
2. พื้นที่ภาคตัดขวางระบุและมวลระบุให้เป็นไปตามตารางที่ 1

9.5.4.3 ความยดื
ในกรณที ไ่ี มก่ ลงึ ชน้ิ ทดสอบและกลงึ ชน้ิ ทดสอบ
A = Lu–Lo x 100
Lo
เมื่อ A คือ ความยดื เปน็ รอ้ ยละ
Lo คือ ความยาวพกิ ดั เดมิ เปน็ มลิ ลเิ มตร
Lu คือ ความยาวพกิ ดั สดุ ทา้ ย เปน็ มลิ ลเิ มตร

9.5.5 การรายงานผล
9.5.5.1 ในรายงานผลการทดสอบอยา่ งนอ้ ยตอ้ งแสดงรายละเอยี ดดงั ตอ่ ไปน้ี
(1) ชนดิ หมายเลขลำดบั และความละเอยี ดของเครอ่ื งทดสอบ
(2) อณุ หภมู ขิ ณะทดสอบ
(3) ความยาวและมวลของชน้ิ ทดสอบแตล่ ะชน้ิ กอ่ นกลงึ
(4) ชื่อขนาด ขนาดระบุ ชั้นคุณภาพ และชื่อผู้ทำหรือโรงงานที่ทำหรือเครื่องหมายการค้าที่
จดทะเบยี น
(5) ในกรณที ต่ี อ้ งกลงึ ชน้ิ ทดสอบ ใหร้ ายงานพน้ื ทภ่ี าคตดั ขวางทค่ี ำนวณได้ และคา่ k
(6) ความยาวพกิ ดั และความยาวระหวา่ งหวั จบั กบั จดุ พกิ ดั ทง้ั 2 ขา้ ง
(7) ความเรว็ ในการดงึ ชน้ิ ทดสอบ
(8) แรงดงึ ทจ่ี ดุ ครากและแรงดงึ สงู สดุ
(9) ความยาวระหวา่ งจดุ พกิ ดั เมอ่ื นำชน้ิ ทดสอบทข่ี าดแลว้ มาตอ่ กนั ตามรอยทข่ี าด
9.5.5.2 คา่ ความตา้ นแรงดงึ ความตา้ นแรงดงึ ทจ่ี ดุ คราก และความยดื ของชน้ิ ทดสอบแตล่ ะชน้ิ ใหร้ ายงาน
ละเอยี ดถงึ ทศนยิ ม 1 ตำแหนง่

–13–

มอก. 24–2548

9.6 การดดั โคง้
9.6.1 เครื่องมือ
9.6.1.1 เครื่องทดสอบการดัดโค้ง ที่สามารถจ่ายแรงได้อย่างสม่ำเสมอและต่อเนื่องกันโดยตลอดจน
เสรจ็ การทดสอบ
9.6.1.2 หวั กดรปู ตวั U ทม่ี ขี นาดเสน้ ผา่ นศนู ยก์ ลางของหวั กดดงั ตารางท่ี 9 และบา่ ทง้ั สองขา้ งของฐานรองรบั
ตอ้ งสามารถทำใหช้ น้ิ ทดสอบโคง้ เปน็ รปู ตวั U ไดโ้ ดยอสิ ระ โดยหวั กดและฐานรองรบั ควรทำเปน็
รอ่ งโคง้ ใหพ้ อดที จ่ี ะทำใหช้ น้ิ ทดสอบโคง้ งอสมั ผสั กบั หวั กดโดยรอบและปลายทง้ั สองขา้ งโคง้ กลบั มา
ขนานกนั เมอ่ื กดชน้ิ ทดสอบ
ตารางท่ี 9 มมุ ดดั โคง้ และเสน้ ผา่ นศนู ยก์ ลางของหวั กดสำหรบั การทดสอบการดดั โคง้
(ขอ้ 9.6.1.2 และขอ้ 9.6.3)

สญั ลักษณ เสน ผา นศนู ยกลางระบุ มมุ ดัดโคง เสน ผานศนู ยก ลางของหัวกดชน้ิ ทดสอบ

mm

SD 30 ไมเกิน 16 o 3 เทา ของเสนผานศูนยก ลางระบุ

180

เกิน 16 4 เทาของเสนผานศูนยก ลางระบุ

SD 40 ทุกขนาด o 5 เทาของเสน ผา นศูนยก ลางระบุ

180

SD 50 ไมเ กิน 25 o 5 เทา ของเสน ผานศนู ยกลางระบุ

90

เกนิ 25 6 เทาของเสน ผา นศนู ยก ลางระบุ

9.6.2 การเตรยี มชน้ิ ทดสอบ
9.6.2.1 ชน้ิ ทดสอบตอ้ งเปน็ ไปตามสภาพเดมิ ของเหลก็ ขอ้ ออ้ ยโดยไมผ่ า่ นกรรมวธิ ที างความรอ้ นแตอ่ ยา่ งใด
9.6.2.2 ชน้ิ ทดสอบตอ้ งมคี วามยาวเพยี งพอทเ่ี มอ่ื กดดว้ ยเครอ่ื งทดสอบแลว้ ปลายทง้ั สองขา้ งของรปู ตวั U
ตอ้ งโผลพ่ น้ บา่ ของฐานทร่ี องรบั

9.6.3 วธิ ที ดสอบ
กดชิ้นทดสอบด้วยหัวกดที่กึ่งกลางชิ้นทดสอบโดยใช้ความเร็วสม่ำเสมอและต่อเนื่องกันตลอดเวลา
ทท่ี ดสอบจนไดม้ มุ ดดั โคง้ ตามตารางท่ี 9 แลว้ ตรวจพนิ จิ

9.6.4 การรายงานผล
ใหร้ ายงานวา่ ชน้ิ ทดสอบแตล่ ะชน้ิ แตกหรอื ปรติ รงสว่ นโคง้ ดา้ นนอกหรอื ไม่

–14–