The words you are searching are inside this book. To get more targeted content, please make full-text search by clicking here.

สค21002 ศาสนาและหน้าที่พลเมือง

ระดับมัธยมศึกษาตอนต้น

Discover the best professional documents and content resources in AnyFlip Document Base.
Search
Published by ebookrayong, 2020-06-16 00:40:40

สค21002 ศาสนาและหน้าที่พลเมือง

สค21002 ศาสนาและหน้าที่พลเมือง

ระดับมัธยมศึกษาตอนต้น

Keywords: สื่อ กศน.





เอกสารสรปุ เน้ือหาท่ตี อ งรู

รายวิชาศาสนาและหนาท่พี ลเมือง
ระดบั มธั ยมศกึ ษาตอนตน
รหัส สค21002

หลกั สูตรการศึกษานอกระบบระดบั การศึกษาข้นั พนื้ ฐาน
พุทธศักราช 2551

สาํ นักงานสง เสรมิ การศึกษานอกระบบและการศกึ ษาตามอัธยาศัย
สํานักงานปลดั กระทรวงศึกษาธิการ
กระทรวงศกึ ษาธิการ

หา มจาํ หนา ย

หนงั สือเรยี นนจ้ี ดั พมิ พดวยเงนิ งบประมาณแผนดินเพอ่ื การศกึ ษาตลอดชีวิตสาํ หรบั ประชาชน
ลขิ สทิ ธเิ์ ปนของสํานักงาน กศน.สาํ นกั งานปลัดกระทรวงศกึ ษาธิการ





สารบญั

หนา

คํานาํ 1
คาํ แนะนําการใชหนังสือเรยี น 2
โครงสรางรายวิชาศาสนาและหนาทีพ่ ลเมือง สค21002 11
บทที่ 1 ศาสนาในประเทศไทยและในทวีปเอเชยี
15
เร่ืองที่ 1 ความเปน มาของศาสนาในประเทศไทย 21
เรื่องท่ี 2 ความเปน มาของศาสนาในทวีปเอเชีย 29
เรอ่ื งที่ 3 หลกั ธรรมแตละศาสนาทที่ าํ ให
31
อยรู ว มกบั ศาสนาอืน่ ไดอ ยางมีความสขุ 33
เรื่องที่ 4 หลกั ธรรมแตละศาสนาการประพฤติตนเปนคนดี
กิจกรรมทา ยบท 40
บทท่ี 2 วฒั นธรรม ประเพณี และคา นิยมของประเทศไทยและประเทศ
ในทวปี เอเชีย 41
เรอ่ื งที่ 1 วฒั นธรรม ประเพณใี นประเทศไทยและประเทศในทวปี เอเชยี
เรื่องท่ี 2 การอนรุ ักษแ ละการสบื สานวัฒนธรรม ประเพณี 42
43
ของประเทศไทยและประเทศในทวีปเอเชยี 45
เรือ่ งท่ี 3 การประพฤตปิ ฏิบัตติ นเพอ่ื การอนุรกั ษและสบื สานวัฒนธรรม
50
ประเพณีของประเทศไทยและประเทศตาง ๆ ในทวีปเอเชีย 54
เร่อื งท่ี 4 คา นยิ มทีพ่ ึงประสงคของประเทศไทยและประเทศตา ง ๆ

ในทวีปเอเชีย
กจิ กรรมทายบท
บทที่ 3 รัฐธรรมนูญแหง ราชอาณาจักรไทย

เรือ่ งที่ 1 ความเปน มาหลกั การและเจตนารมณ
ของรฐั ธรรมนญู แหง ราชอาณาจกั ร ไทย
เร่อื งท่ี 2 โครงสรา งและสาระสําคัญของรัฐธรรมนูญแหง ราชอาณาจกั รไทย



สารบญั (ตอ ) หนา

เร่ืองท่ี 3 การปฏริ ูปการเมอื งและจดุ เดนของรฐั ธรรมนญู ที่เกยี่ ว 55
กบั สิทธิเสรภี าพและหนาทีข่ องประซาซน
56
เร่อื งที่ 4 หลักการสําคัญของประชาธปิ ไตยและคุณธรรม จริยธรรม 74
คา นิยม ในการอยูร วมกันอยางสนั ติ สามคั คี ปรองดอง
76
กจิ กรรมทายบท
บทท่ี 4 สถานการณแ ละการมีสว นรวมทางการเมืองการปกครองตามระบอบ 77

ประชาธิปไตยอันมพี ระมหากษัตรยิ ทรงเปน ประมุข 83
เรอ่ื งที่ 1 สถานการณทีเ่ ก่ียวขอ งกับการเมอื งการปกครองตาม 87
88
ระบอบประชาธิปไตยอันมพี ระมหากษตั ริยทรงเปนประมขุ 89
เร่ืองท่ี 2 การมีสว นรวมทางการเมอื งการปกครองตามระบอบ 95
98
ประชาธปิ ไตยอันมพี ระมหากษัตริยทรงเปนประมุข 100
กจิ กรรมทายบท 115
บทท่ี 5 หลกั สิทธมิ นุษยชน 118
120
เรอื่ งที่ 1 แนวคิดและหลกั การสทิ ธิมนุษยชน 123
เร่ืองที่ 2 กาคุมครองปกปอ งตนเองและผูอืน่ ตามหลักสทิ ธิมนษุ ยชน
กจิ กรรมทา ยบท
บทท่ี 6 การมีสวนรวมในการปองกนั และปราบปรามการทุจรติ
กิจกรรมทา ยบท
เฉลยกจิ กรรมทายบท
บรรณานกุ รม
คณะผูจ ดั ทาํ

1

คาํ แนะนําในการใชเ อกสารสรปุ เนื้อหาทีต่ องรู

หนังสือเรียนสาระการพัฒนาสังคม รายวิชาศาสนาและหนาท่ีพลเมืองระดับมัธยมศึกษา
ตอนตน เปนหนังสือเรียนท่ีจัดทําขึ้น สําหรับผูเรียนที่เปนนักศึกษานอกระบบใชประกอบ
การศกึ ษารายวชิ าศาสนาและหนา ทพี่ ลเมือง (สค 21002) จาํ นวน 2 หนว ยกติ 80 ชัว่ โมง

ในการศึกษาหนังสือเรียนสาระการพัฒนาสังคมรายวิชาศาสนาและหนาที่พลเมือง
ผูเรียนควรปฏิบตั ดิ งั นี้

1) ศึกษาโครงสรา งรายวิชาใหเขาใจในหัวขอ สาระสําคัญ ผลการเรียนรูที่คาดหวัง
และขอบขา ยเนือ้ หา

2) ศึกษารายละเอยี ดเนื้อหาของแตล ะบทอยา งละเอยี ด และปฏิบัติกิจกรรมทายเร่ือง
เพ่ือเปนการสรุปความรูความเขาใจของเนื้อหาในตอนนั้นๆ อีกคร้ังโดยผูเรียน สามารถนําไป
ตรวจสอบกบั ครู เพอ่ื นๆ ทเ่ี รียนในรายวชิ าและระดบั เดยี วกนั ได

3) หนงั สอื เลมน้ีมี 6 บท ดงั นี้
บทท่ี 1 ศาสนา ในประเทศไทยและทวีปเอเชีย
บทที่ 2 วัฒนธรรมประเพณแี ละคานิยมของประเทศไทยและประเทศใน
ทวปี เอเชยี
บทที่ 3 รฐั ธรรมนญู แหง ราชอาณาจกั รไทย
บทที่ 4 สถานการณแ ละการมีสวนรว มทางการเมอื ง การปกครอง
ตามระบอบประชาธปิ ไตยอนั มีพระมหากษตั รยิ เ ปนประมุข
บทท่ี 5 หลักสิทธมิ นุษยชน
บทท่ี 6 การมีสวนรว มในการปองกันและปราบปรามการทจุ ริต

2

โครงสรางรายวชิ าศาสนาและหนาที่พลเมือง
ระดบั มัธยมศึกษาตอนตน

สาระสาํ คญั
ประเทศไทยเปนประเทศท่มี ีการปกครองในระบอบประชาธิปไตยอันมี

พระมหากษัตริย ทรงเปนประมุข มปี ระชากรอาศัยอยหู ลายเช้อื ชาติ มภี าษา ศาสนา
วฒั นธรรม ความเชอื่ ท่ีแตกตางกัน การใหค วามรเู กี่ยวกับความสําคัญหลักธรรมทางศาสนา
และวัฒนธรรม คา นยิ ม ของประเทศตาง ๆ ตลอดจนความเปนมา หลักการ ความสาํ คญั ของ
รฐั ธรรมนญู แหง ราชอาณาจกั รไทย หลักการอยรู วมกัน หลกั การสาํ คัญของประชาธิปไตยและ
คณุ ธรรม จริยธรรม คานิยมในการอยรู วมกันอยา งสนั ติ สามัคคี ปรองดอง หลักสิทธิมนษุ ยช น
และความตระหนักในการมจี ติ สํานกึ ในการมสี วนรว มท่ีจะปองกนั และปราบปรามการทจุ ริต
จะทําใหคนในสังคมไทยสามารถนาํ หลกั การ คําสอนและกฎระเบยี บตา งๆ ของสงั คมมาปรบั ใช
ในการดาํ เนินชีวิตของตนไดอยา งถูกตอ งมีความสุขอนั จะสงผลตอความสนั ติสขุ ของสังคม

ผลการเรียนทคี่ าดหวัง
1. อธบิ ายความเปนมา ความสาํ คัญ หลกั คาํ สอน ศาสนาวฒั นธรรม ประเพณี

คา นิยม ของประเทศไทยและประเทศในทวีปเอเชียได
2. ยอมรับและปฏบิ ตั ิตนเพอ่ื การอยูรว มกันอยา งสันติสุข ในสงั คมท่มี ีความ

หลากหลาย ทางศาสนา วัฒนธรรม และประเพณี
3. อนรุ ักษแ ละสบื สานประเพณี วัฒนธรรม ตลอดจนปฏิบัติตามคานิยมทพ่ี ึงประสงค

ของไทย และอธิบายวฒั นธรรม ประเพณี คา นยิ มของชาตติ า งๆ ในเอเชยี
4. อธบิ ายความเปนมา หลกั การ เจตนารมณ โครงสรา ง สาระสําคัญของ รฐั ธรรมนญู ได
5. มคี วามรูค วามเขา ใจในหลกั สาํ คัญของประชาธปิ ไตยและมีคุณธรรม จริยธรรม

ในการ อยูรว มกนั อยางสันติ สามคั คปี รองดอง สมานฉนั ท
6. อธบิ ายจดุ เดน ของรฐั ธรรมนญู เกยี่ วกบั สิทธิ เสรภี าพ และหนาท่ขี องประชาชนได
7. อธิบายสิทธิ เสรภี าพและคุณธรรม จริยธรรม การอยรู วมกนั ตามวถิ ีทาง

ประชาธปิ ไตยได
8. อธิบายการปฏิรปู การเมอื ง การปกครอง และมสี ว นรวมการเมืองการปกครอง

ตาม ระบอบประชาธิปไตยอันมีพระมหากษตั ริยทรงเปน ประมุขได

3

9. อธบิ ายหลักสทิ ธิมนษุ ยช นตระหนักถึงประโยชน
10. วิเคราะหก ารแกป ญ หาการ ทจุ ริตและมสี วนรว มในการปองกนั และปราบปราม
การทจุ ริต
ขอบขายเนอ้ื หา

บทที่ 1 ศาสนาในประเทศไทยและในทวปี เอเชยี
บทท่ี 2 วัฒนธรรม ประเพณใี นประเทศไทยและประเทศในทวปี เอเชีย
บทที่ 3 รัฐธรรมนญู แหง ราชอาณาจักรไทย
บทท่ี 4 สถานการณและการมีสว นรว มทางการเมือง การปกครอง

ตามระบอบประชาธปิ ไตยอันมพี ระมหากษตั รยิ ท รงเปน ประมขุ
บทที่ 5 หลกั สิทธมิ นษุ ยชน

บทท่ี 6 การมีสว นรว มในการปองกันและปราบปรามการทจุ ริต
สือ่ ประกอบการเรียนรู

1. ชีดีศาสนาสากล
2. ชดี ี วัฒนธรรม ประเพณีไทยและประเทศตา งๆในเอเชยี
3. เอกสารทเ่ี กี่ยวของกบั ศาสนา วฒั นธรรม การเมืองการปกครอง สทิ ธมิ นุษยชน
4. อินเทอรเ นต็
5. แหลง เรียนรู ภูมิปญญาในทองถิ่น

1

บทที่ 1
ศาสนา ในประเทศไทยและในทวีปเอเชยี

สาระสําคญั
เน้ือหาสาระเกี่ยวกบั ความเปนมาของศาสนาตา ง ๆ ในประเทศไทย และประเทศ

ในทวปี เอเชีย หลกั ธรรมสาํ คัญของศาสนาตางๆ การอยูรว มกับคนตางศาสนาไดอยางมีความสุข
กรณตี ัวอยางของบคุ คลตวั อยา งแตล ะศาสนา
ผลการเรียนรทู ่คี าดหวงั

1. ประวัติ ความสําคัญ หลกั คาํ สอน ศาสนา ของประเทศไทยและในทวีปเอเชยี
2. ยอมรับและปฏิบตั ติ นเพอื่ การอยูรว มกันอยางสันติสขุ ในสงั คมทมี่ ีความ

หลากหลายทางศาสนา
ขอบขา ยเนอื้ หา

เรอ่ื งท่ี 1 ความเปนมาของศาสนาในประเทศไทย
เร่ืองที่ 2 ความเปน มาของศาสนาในทวปี เอเชีย
เรอื่ งที่ 3 หลกั ธรรมของศาสนาตา ง ๆ
สือ่ การเรยี นรู
1. ใบงาน
2. หนังสือเรยี น

2

เรอื่ งท่ี 1 ความเปน มาของศาสนาในประเทศไทย

ศาสนาในประเทศไทยที่รัฐบาลใหการอุปถัมภ ดูแลมีท้ังส้ิน 5 ศาสนา ไดแก ศาสนา
พุทธ ศาสนาอิสลาม ศาสนาคริสต ศาสนาพรามณ-ฮินดู และศาสนาซิกข ซ่ึงทุกศาสนาลวนมี
องคประกอบหลกั ท่สี าํ คญั ๆ 5 ประการ คอื

1. ศาสดา หมายถงึ ผทู ี่คนพบศาสนาและเผยแผคําสงั่ สอน หรอื หลกั ธรรมของศาสนา

2. ศาสนธรรม หรอื หลักธรรมของศาสนา เปน คําสัง่ สอนของแตล ะศาสนา

3. ศาสนิกชน หมายถึงบุคคลและปวงชนที่ใหการยอมรับนับถือในคําสั่งสอนของ
ศาสนานน้ั ๆ

4. ศาสนสถาน หมายถึง สถานที่อยูอาศัยของนักบวช ใชเปนที่ประกอบพิธีกรรมทาง
ศาสนารวมถึงการเปน ท่ีทใี่ หศ าสนิกชนไปปฏบิ ตั กิ จิ กรรมทางศาสนา

5. ศาสนพธิ ี หมายถึง พิธที างศาสนาตา งๆ ท่ถี กู กาํ หนดข้นึ จากศาสดาโดยตรงหรือจาก
การคิดคนของผูปฏิบัติมีเน้ือหาเกี่ยวกับความตองการขจัดความไมรู ความกลัว ความอัตคัด
สนองความตองการในส่ิงที่ตนขาดแคลน จึงจําเปนตองมีวัตถุประสงคของการศึกษาคนควา
ปฏิบตั ิตามหลักของศาสนา

ประเทศไทยมีศาสนาพุทธเปน ศาสนาประจาํ ชาติ และมีผูนบั ถอื จํานวนมากทส่ี ุด
ในประเทศรองลงมา คอื ศาสนาอิสลาม คริสต และฮินดู

1.1 ศาสนาพทุ ธ

พทุ ธประวตั ิ
ศาสดาผูที่คนพบศาสนาและเผยแผคําสั่งสอนหรือหลักธรรมของศาสนาพุทธคือ
พระพุทธเจาซ่ึงมีพระนามเดิมวา “สิทธัตถะ,, เปนพระราชโอรสของพระเจาสุทโธทนะ และ
พระนางสริ ิมหามายาแหง กรงุ กบิลพัสดแ ควนสกั กะ พระองคป ระสตู วิ ันศุกร ขึ้น 15 ค่ํา เดือน 6
(เดือนวิสาขะ) ปจอ กอน พุทธศักราช 80 ป ณ สวนสุมพินีวัน ซ่ึงตั้งอยูระหวางกรุงกบิลพัสด
แควนสักกะกับกรงุ เทวทหะ แควนโกลยิ ะ (ปจจุบันคือ ตาํ บลรุมมีนเด ประเทศเนปาล) ทั้งน้ีเปน
เพราะธรรมเนยี ม ทีส่ ตรจี ะตอ งไปคลอดบตุ รทบ่ี า นบิดามารดาของตน พระนางสิรมิ หามายา
จงึ ตองเดนิ ทางไปกรุงเทวทหะ
ดวยพระราชบิดามีพระราชประสงคม่ันคงท่ีจะใหเจาชายสิทธัตถะทรงครองเพศ
ฆราวาสเปน พระจักรพรรดผิ ูทรงธรรม จงึ พระราชทานความสุขเกษมสาํ ราญแวดลอมดว ย

3

ความบันเทิงนานาประการแกพระราชโอรสเพ่ือผูกพระทัยใหมั่งคงในทางโลก เม่ือเจาชาย
สทิ ธัตถะเจรญิ พระชนมได 16 พรรษา พระเจา สทุ โธทนะมพี ระราชดาํ รวิ า พระราชโอรส สมควร
จะไดอภเิ ษกสมรสจึงโปรดใหส รางประสาทอันวิจิตรงดงามข้ึน 3 หลัง สําหรับพระราชโอรสได
ประทบั อยา งเกษมสําราญตามฤดูกาลท้ัง 3 คือ ฤดูรอน ฤดูฝนและฤดูหนาว และทรงสูขอพระ
นางพิมพายโสธรา พระราชธิดาของพระเจาสุปปพุทธะและพระนางอมิตา แหงเทวทหะนคร
เจา ชายสิทธตั ถะไดเสวยสุขสมบัติ จนพระชนมายุได 29 พรรษา พระนางพิมพายโสธราจึงประสูติ
พระโอรส ทรงพระนามวา“ราหุล ซาโต พันธนา ซาต” แปลวา “บว งเกดิ แลว เครื่องจองจําเกิด
แลว ”

ถึงแมเ จาชายสทิ ธตั ถะจะทรงพร่ังพรอมดวยสขุ สมบัตมิ หาศาล กม็ ิไดพอพระทยั ในชีวิต
คฤหสั ถ พระองคยังทรงมีพระทยั ฝกใฝใครค รวญถึงสัจธรรมท่ีจะเปนเคร่ืองนําทางซึ่ง ความพน
ทุกขอยูเ สมอ พระองคไดเ คยเสด็จประพาสอุทยาน ไดทอดพระเนตรเทวทูตทั้ง 4 คือ คนแก
คนเจ็บ คนตาย และบรรพชิต พระองคจงึ สงั เวชพระทัยในชีวิต และพอพระทัยในเพศบรรพชิต
มีพระทัยแนวแนท่ีจะทรงออกผนวช เพื่อแสวงหาโมกขธรรมอันเปนทางดับทุกขถาวรพนจาก
วัฏสงสารกลับมาเวียนวายตายเกิดอีก พระองคจึงตัดสินพระทัยเสด็จออกผนวช โดยพระองค
ทรงมากัณฐกะ พรอมดวยนายฉันนะ มุงสูแมนํ้า อโนมานที แควนมัลละรวมระยะทาง 30
โยชน (ประมาณ 480 กิโลเมตร) เสด็จขามฝงแมนํ้าอโนมานทีแลวทรงอธิษฐาน เพศเปน
บรรพชติ โดยทรงมอบหมายใหนายฉนั นะนําเครอ่ื งอาภรณแ ละมา กัณฐกะกลับนครกบลิ พัสด

การแสวงหาธรรมระยะแรกหลังจากทรงผนวชแลว สมณสทิ ธตั ถะ ไดท รงศกึ ษา
ในสํานักอาฬารดาบส กาลามโคตร และอุทกดาบส รามบุตร ณ กรุงราชคฤห แควนมคธ
พระองคไดทรงประพฤติพรหมจรรยใ นสาํ นกั ของอาฬารดาบส กาลามโคตร ทรงไดสมาบัติ คือ
ทุติยฌาน ตติยฌาน อากาสานัญจายตนฌาน วิญญานัญจายตนฌาน และ
อากิญจัญญายตนฌาน สวนการประพฤติพรหมจรรยในสํานักอุทกดาบสรามบุตรนั้น ทรงได
สมาบัติ ๘ คือ เนวสญั ญานาสญั ญายตนฌาน สําหรบั ฌานที่ 1 คอื ปฐมฌานน้นั พระองคทรงได
ขณะกาํ ลัง ประทบั ขดั สมาธิเจริญอานาปานสตกิ มั มัฏฐานอยูใ ตต นหวา เนือ่ งในพระราชพิธี
วปั ปมงคล (แรกนาขวญั )

เมื่อพระองคทรงหันมาศึกษาคนควาดวยพระปญญาอันย่ิงดวยพระองคเองแทน
การศึกษาเลาเรียนในสํานักอาจารย ณ ทิวเขาดงคสิริ พระองคไดทรงบําเพ็ญทุกรกิริยา คือ
การบําเพญ็ อยางยง่ิ ยวดในลกั ษณะตา งๆ เชน การอดพระกระยาหาร การทรมาน พระวรกาย
โดยการกลนั้ พระอสั สาสะ พระปส สาสะ (ลมหายใจ) การกดพระทนต การกดพระตาลุ (เพดาน)

4

ดวยพระชวิ หา (ล้นิ ) เปนตน เปนเวลาถึง 6 ป ก็ยังมิไดคนพบสัจธรรมอันเปนทางหลุดพนจาก
ทุกข พระองคจ ึงทรงเลกิ การบาํ เพ็ญทกุ รกิริยา แลวกลับมาเสวยพระกระยาหารเพือ่ บํารุง
พระวรกายใหแขง็ แรง ในการคดิ คน วิธีใหม ในขณะท่พี ระมหาบรุ ุษทรงบําเพ็ญทกุ รกริ ยิ านน้ั

ไดมีปญ จวคั คยี  คือ พราหมณทัง้ 5 คน ไดแก โกณฑัญญะ วัปปะ ภัททิยะ มหามานะ
และอัสสชิ เปนผูคอยปฏิบัติรับใช ดวยหวังวาพระมหาบุรุษตรัสรูแลว พวกตนจะไดรับการส่ัง
สอนถายทอดความรูบาง และเมื่อพระมหาบุรุษเลิกลมการบําเพ็ญ ทุกรกิริยา ปญจวัคคียก็ได
ชวนกนั ละทงิ้ พระองคไ ปอยู ณ ปา อิสิปตนมฤคทายวัน นครพาราณสี เปนผลใหพระองค
ไดประทบั อยูต ามลําพงั ในทอี่ ันสงบเงียบ ปราศจากสง่ิ รบกวนทั้งปวง พระองคไดทรงตั้งพระสติ
ดําเนนิ ทางสายกลาง คือ การปฏิบัติอยา งพอเหมาะพอควรน้ันเอง

การเผยแผพทุ ธศาสนาเขา สปู ระเทศไทย

พระพุทธศาสนาเผยแผเขามาในประเทศไทยประมาณป พ.ศ. 270 หลังจาก
พระพทุ ธเจา เสด็จปรนิ ิพพาน พระเจาอโศกมหาราชตองการใหศาสนาพุทธเปนปกแผนและสง
พระเถระไปเผยแผพระพุทธศาสนายังประเทศตางๆ รวมท้ังประเทศไทย พระเถระท่ีเขามามี
2 รูป คือ พระโสณเถระ และพระอตุ ตระเถระ ซง่ึ ถอื นกิ ายเถรวาท ขณะน้ันไทยอยูบนดนิ แดน
ที่เรยี กวา สวุ รรณภูมิมขี อบเขตประเทศรวมกันคอื ไทย พมา เวียดนาม กัมพูชา ลาว มาเลเซียและ
สันนษิ ฐานวา ใจกลางอยทู ่จี งั หวัดนครปฐม มีหลักฐานคือพระปฐมเจดียและรูปธรรมจักร กวาง
หมอบ สมัยนีเ้ รยี กวา สมัยทวารวดี ตอ มา สมยั อาณาจกั รอายลาว ศาสนาพทุ ธนิกายมหายาน
เผยแผมายังอาณาจักรน้ีโดยพระเจามิ่งตี่ กษัตริยจีน ทรงรับพระพุทธศาสนา ไปเผยแผ
ในประเทศจีนและสง ฑตู มาเจรญิ สัมพันธไมตรกี ับอาณาจกั รอายลาว จึงทําใหไทยนับถือศาสนา
พุทธแบบมหายานเปน ครัง้ แรกแทนการนับถอื เทวดาแบบด้งั เดมิ

ในพุทธศตวรรษท่ี 13 พ.ศ.1300 สมยั อาณาจักรศรวี ชิ ัยในเกาะสมุ าตรา
ไดเ จริญรุงเรือง และนําพระพุทธศาสนาแบบมหายานเขามาเผยแผ ดังมีหลักฐานที่ปรากฏอยู
คือ พระบรมธาตุไชยา จงั หวัดสุราษฎรธานี และพระมหาธาตุ จงั หวดั นครศรีธรรมราช

ในพุทธศตวรรษที่ 15 พ.ศ.1500 อาณาจักรลพบุรี เจริญรุงเรืองในขณะเดียวกัน
อาณาจักรขอมก็เจริญรุงเรืองดวย ในสมัยราชวงศสุริยวรมันเรืองอํานาจ พระองครับเอาพุทธ
ศาสนาแบบมหายานผสมผสาน กับศาสนาพราหมณ มีภาษาสันสกฤตเปน ภาษาหลักของ
ศาสนาพราหมณเ ขามามีอิทธิพลในภาษาไทย วรรณคดีไทยจะเห็นส่ิงกอสราง คือ พระปรางค
สามยอด จังหวัดลพบุรี ประสาทหินพิมายที่จังหวัดนครราชสีมา ปราสาทหินพนมรุงที่จังหวัด
บรุ ีรมั ย สว นพระพทุ ธรูปไดร ับอทิ ธพิ ลจากขอม

5

พุทธศตวรรษท่ี 16 พ.ศ.1600 อาณาจักรพุกาม ประเทศพมาเจริญรุงเรือง กษัตริย
ผูปกครองช่ือ พระเจาอนุรุทธ์ิมหาราช กษัตริยพุกามเรืองอํานาจทรงรวบรวมพมากับมอญ
เขาเปนอาณาจักรเดียวกัน และแผขยายอาณาจักรถึงลานนา ลานชาง คือ เชียงใหม ลําพูน
เชียงราย จงึ รบั พระพุทธศาสนาแบบเถรวาท หลักฐานท่ีปรากฏ คือการกอสรางเจดียแบบพมา
ซ่งึ ปรากฏอยตู ามวัดตางๆ

ตอ มาสมัยสุโขทัยเจริญรุงเรืองเปนปกแผน โดยแผขยายไปท่ัวอาณาจักรลานนา และ
อาณาจักรสุโขทัย พอขุนรามคําแหงมหาราชทรงสดับกิตติศัพทของพระสงฆลังกา ซึ่งเผยแผ
ศาสนาอยูที่นครศรีธรรมราช จึงนิมนตมาท่ีสุโขทัยนับเปนจุดสําคัญที่ทําใหพุทธศาสนา ดํารง
มั่นคงในประเทศไทยสืบมาจนทุกวันนี้ พระพุทธศาสนาแบบลังกาวงศไดเขามาเผยแผ
ในประเทศไทยถึง 2 ครั้ง ครั้งที่ 1 สมัยพอขุนรามคําแหงมหาราช ครั้งท่ี 2 สมัยพระยาลิไท
กษัตรยิ  พระองคปกครองบานเมืองดวยความสงบรมเย็น ประชาชนอยูอยางผาสุก ดานศิลปะ
สมัยสุโขทยั นัน้ มีความงดงามโดยเฉพาะพระพุทธรูปไมม ีศิลปะสมยั ใดงามเสมอื น

สมัยลานนา พ.ศ.1839 พระยามังรายทรงสรางราชธานี ช่ือ นพบุรีศรีนครพิงค
เชียงใหม ตั้งถ่ินฐานท่ีลุมแมนํ้าปง สนับสนุนใหพุทธศาสนารุงเรืองในเมืองเชียงราย ลําพูน
ลําปาง แพร นาน พะเยา สมัยพระเจาติโลกราชแหงเชียงใหม ทําการสังคายนาพระไตรปฎก
เปนครัง้ แรกในประเทศไทย

สมยั กรงุ ศรีอยธุ ยา พทุ ธศาสนาสมยั น้ีไดรบั อิทธพิ ลจากศาสนาพราหมณเปนอันมาก
พิธีกรรมตางๆ จึงปะปนกับพิธีพราหมณ ประชาชนทําบุญกุศลสรางวัด บํารุงศาสนา
พระมหากษัตริยท่ีทรงผนวช คือ สมเด็จพระบรมไตรโลกนาถ และทรงริเร่ิมใหเจานายและ
ขา ราชการบวชเรียน ทรงรจนาหนังสือมหาชาติคําหลวงขน้ึ ในป พ.ศ.2025 และในสมัยพระเจา
ทรงธรรม ไดพ บรอยพระพุทธบาทที่ จังหวัดสระบุรี จึงโปรดใหสรางมณฑป วรรณคดีในสมัยน้ี
ไดแก กาพยมหาชาติ ตอมาสมัยพระเจาอยูหัวบรมโกษฐ พ.ศ. 2275 - 2300 พุทธศาสนา
เจริญรุงเรืองมาก พระเจาแผนดินของลังกามีพระราชสาสนมาทูลขอพระภิกษุสงฆไปเผยแผ
ศาสนาท่ีลังกา เพราะศาสนาพุทธ ที่เรียกวาลังกาวงศน้ันเส่ือมลง ไทยจึงสงพระอุบาลีไป
ประกาศศาสนาและ เผยแผศาสนาจน รุงเรืองอีกคร้ัง และเรียกศาสนาพุทธในครั้งนี้วา นิกาย
สยามวงศ

สมยั กรุงธนบรุ ี ป 2310 พมายกทพั เขา ตกี รุงศรีอยุธยาจนบานเมืองแตกยับเยินวัดวา
อารามถูกทําลายยอยยับ พระเจาตากสินมหาราชทรงเปนผูนําในการกอบกูอิสรภาพ ทรงตั้ง
เมอื งหลวงทกี่ รุงธนบรุ ีและทรงบูรณปฏิสังขรณว ดั วาอารามสรางวัดเพิ่มเติมอีกมากและอันเชิญ

6

พระแกว มรกตจากเวียงจันทนมายงั ประเทศไทย
สมัยรัตนโกสินทร รัชกาลท่ี 1 (พ.ศ. 2325-2352) ยายเมืองหลวงมาตั้งที่

กรงุ เทพมหานคร ทรงปฏิสังขรณว ัดตา ง ๆ และสรางวัดพระศรรี ตั นศาสดาราม วดั สระเกศวัด
สทุ ัศนเทพวราราม วดั พระเชตุพนวิมลมงั คลาราม และโปรดใหมีการสังคายนาพระไตรปฏ ก
ในรัชสมัยของพระองคด ว ย

1.2 ศาสนาอิสลาม

ประวตั ศิ าสดา
ศาสดาของศาสนาอิสลาม คือ ทานนบีมุฮัมมัด เปนบุตรของอับดุลลอหแหงอารเบีย

ไดรบั มอบหมายใหเผยแผส าสนของอลั ลอหพระผเู ปน เจา
ศาสดามุฮัมมัด เกิดที่มหานครมักกะห (เมกกะ) ตรงกับวันจันทรที่ 17 (บางก็วา 12)

เดือนรอบอี ลุ เอาวลั ในป ค.ศ.570 (พ.ศ.1113) ตอนแรกเกดิ วรกายของมุฮัมมัด มีรัศมีสวางไสว
และมีกล่ินหอมเปน ศุภนมิ ิตบงถึงความพเิ ศษของทารก ปท ่ที านเกดิ นนั้ เปน ปท ี่อปุ ราชอับร็อฮะห
แหงอบิสสิเนีย (เอธิโอเปยปจจุบัน) กรีฑาทัพชางเขาโจมตีมหานครมักกะห เพ่ือทําลาย
กะอบะห อนั ศกั ดสทิ ธ์ิ แตอ ลั ลอหไดท รงพทิ กั ษม ักกะห ดว ยการสง กองทพั นกที่คาบกรวดหินลง
มาทง้ิ บนกองทัพน้ี จนไพรพ ลตอ งลมตายระเนระนาด เน้ือตัวทะลุดุจด่ังใบไมที่ถูกหนอนกัดกิน
อปุ ราชอัมรอ็ ฮะห จงึ จาํ ตอ งถอยทัพกลับไปในปเ ดยี วกันนน้ั มแี ผนดินไหวเกิดขึ้นในเปอรเซียเปน
เหตุใหราชวังอะนูซิรวานของจักรพรรดิเปอรเซียสั่นสะเทือนถึงรากเหงาและพังทลายลง
ยงั ผลใหไฟศกั ดสิ์ ิทธใิ์ นวิหารบชู าไฟของพวกโซโรแอสเตอรทล่ี ุกอยเู ปนพนั ปนัน้ ตองดับลงไปดวย

เมอื่ มูฮัมมัดมอี ายุได 20 ป กติ ตศิ ัพทแ หงคณุ ธรรม และความสามารถในการคาขาย
ก็เขา ถึงหูของคอดีญะหเศรษฐนี หี มา ย ผูมีเกียรติจากตระกูลอะซัดแหงเผากุเรซ นางจึงเชิญให
ทานเปนผูจัดการการคาของนาง โดยใหทานนําสินคาไปขายยังประเทศซีเรีย ในฐานะหัวหนา
กองคาราวาน ปรากฏผลวาการคาดําเนินไปดวยความเรียบรอย และไดกําไรเกินความคาดหมาย
จึงทาํ ใหน างพอใจความสามารถและความชื่อสัตยของทา นเปนอยา งมาก

เมื่ออายุ 30 ป ทานไดเขารวมเปนสมาชิกในสหพันธ ฟุฎล อันเปนองคการพิทักษ
สาธารณภัยประชาชน เพื่อขจัดทุกขบํารุงสุขใหประชาชน กิจการประจําวันของทานก็คือ
ประกอบแตก ุศลกรรมปลดทุกขขจัดความเดอื ดรอ น ชวยเหลือผตู กยาก บํารงุ สาธารณกศุ ล

เมือ่ อายุ 40 ป ทา นไดรบั วา วะฮย ู (การวิวรณ) จากอัลลอหพระผูเปนเจาในถํ้าฮิรออ
ซ่ึงอยูบนภูเขาลูกหน่ึงนอกเมืองมักกะห โดยฑูตญิบรีลเปนผูนํามาบอกเปนครั้งแรก เรียกรอง
ใหท านรับหนาที่เปนผเู ผยแผศาสนาของอัลลอหดัง่ ที่ศาสดามูซา (โมเสส) อีซา (เยซู) เคยทํามา

7

นั่นคอื ประกาศใหม วลมนษุ ยนบั ถือพระเจาเพียงองคเดียว ทานไดรับพระโองการติดตอกันเปน
เวลา 23 ป พระโองการเหลานี้รวบรวมขึน้ เปน เลม เรียกวาคมั ภรี อ ลั ลกรุ อาน

ในตอนแรกทานเผยแผศาสนาแกวงศญาติและเพ่ือนใกลชิดเปนภายในกอนทานคอ
ดีญะหเองไดสละทรัพยสินเงินทองของทานไปมากมาย และทานอบูฎอสิบก็ไดปกปอง
หลานชายของตนดวยชีวิต ตอมาทานไดรับโองการจากพระเจาใหประกาศเผยแผศาสนา
โดยเปดเผย ทําใหญาติพ่ีนองในตระกูลเดียวกันชาวกุเรซและอาหรับเผาอื่นๆ ที่เคยนับถือทาน
พากันโกรธแคน ตั้งตนเปนศัตรูกับทานอยางรุนแรง ถึงกับวางแผนสังหารทานหลายครั้งแตไม
สาํ เรจ็ ชนมสุ ลมิ ถูกควา่ํ บาตรไมส ามารถทําธรุ กจิ กับผใู ดจนตองอดอยาก เพราะขาดรายได และไม
มีเงินที่จะซ้ืออาหาร อบูซุฟยาน แหงตระกูลอุมัยยะห และอบูญะฮัล คือสองในจํานวนหัวหนา
มชุ ริกูนที่ไดพ ยายามทาํ ลายลา ง ศาสนาอิสลาม

เม่ือชาวมุชริกูนเอาชนะรัฐอิสลามไมได ก็ไดมีการทําสัญญาสงบศึกกันในเดือน
มีนาคม ค.ศ. 628 เรยี กสัญญาสงบศกึ คร้ังนนั้ วา สัญญาฮุดยั บยี ะห

ตอมาในเดือนพฤศจิกายน ค.ศ. 629 ชาวมักกะหไดละเมิดสัญญาสงบศึกในเดือน
มกราคม ป ค.ศ. 630 ทา นนบีจงึ นําทหาร 10,000 คน เขายึดเมืองมักกะห ทานจึงประกาศนิร
โทษกรรมใหช าวมักกะหเกือบทั้งหมด ยกเวนบางคนในจํานวนนั้นมีอัลฮะกัม แหงตระกูลอุมัย
ยะหที่ทานนบีประกาศใหทุกคนคว่ําบาตรเขา การนิรโทษกรรมครั้งนี้ มีผลใหชาวมักกะห
ซาบซึ้งในความเมตตาของทาน จึงพากันหลั่งไหลเขานับถือศาสนาอิสลามเปนจํานวนมาก
นบีมฮู ัมมัดไดส ิ้นพระชนมท เี่ มืองมดนี ะห เมอื่ วนั จันทรท ่ี 12 ป ค.ศ. 632 รวมอายไุ ด 63 ป

1.3 ศาสนาคริสต
ศาสดาของศาสนาคริสต คือ พระเยซู เกิดในชนชาติฮีบรู หรือยิว หรือ อิสราเอล พระเยซู

คริสต ถือเปน พระบุตรของพระเจา มาบงั เกิดในชาตนิ ี้ ศาสนาของพระเจา คอื พระยะโฮวาคริสต
มรี ากศพั ทม าจากภาษาโรมัน หรอื ภาษากรกี แปลมาจากคําวา เมสส-ิ อาห ในภาษาฮบี รู แปลวา
ผูปลดเปล้อื งทกุ ขภ ัย

พระเยซูเกิดที่หมูบานเบธเลเฮม แขวงยูดาย กรุงเยรูซาเล็ม ในปาเลสไตน เมื่อ พ.ศ.
543 แตไปเติบโตท่เี มอื งนาซาเรท แควน กาลินี หางจากนครยูซาเล็ม ประมาณ 55 ไมล มารดา
ของพระเยซชู อ่ื มาเรยี หรอื มารีย บดิ าชือ่ โยเซฟ อาชีพชางไม ตามประวัติ มาเรียมารดาพระ
เยซนู ้นั ตงั้ ครรภมากอ นขณะทโี่ จเซฟยงั เปน คูหมน้ั มไิ ดอยูกนิ ดว ยกัน รอนถึงเทวทูตของพระเจา
หรือ พระยะโฮวาห คือเทวาคาเบรียลตองมาเขาฝนบอกโยเซฟใหรูวาบุตรในครรภของมาเรีย

8

เปนบุตรของพระเจา เปนผูมีบุญมากใหตั้งชื่อวาพระเยซู ตอไปคนผูน้ีจะชวยไถบาปใหชาวยิว
รอดพน จากความทุกขท้งั ปวง โยเซฟปฏิบัติตามคําของฑูตแหงพระเจา รับมาเรียมาอยูดวยกัน
โดยมิไดสมสูเยี่ยงสามีภรรยา พระเยซูไดรับการเลี้ยงดูอยางดี มีความรูภาษากรีกแตกฉาน
ศึกษาพระคมั ภรี เกา ไดมอบตัวเปนศิษยของโยอัน ผูแตกฉานในคัมภีรของยิว เม่ือเยซูเติบโต
เปนผูใ หญ มีนสิ ัยใฝส งบ ชอบอยูในวิเวก ใฝใจทางศาสนา

เม่ืออายุได 30 ป ไดรับศีลลางบาปจากจอหน โดยอาบนํ้าลางบาปท่ีแมน้ําจอรแดน
ตั้งแตน้ันมาถือวาพระเยซูไดสําเร็จภูมิธรรมสูงสุดในศาสนาคริสตเปนศาสดาบําเพ็ญพรต
อดอาหาร เพอื่ การคิดพิจารณาธรรมอยใู นปา สงดั ถงึ 40 วนั จากนั้นจึงออกประกาศศาสนา เผย
แผศาสนาอยู 3 ป พระเยซูสงั่ สอนไปท่วั ประเทศปาเลสไตน หรืออสิ ราเอลประมาณ 3 ป มีผูนับ
ถือพระเยซูมากขึ้น แตทําใหพวกปุโรหิต พวกธรรมาจารยและพวกฟารซีเกลียดซัง ขณะที่
พระเยซูพรอมสาวก 12 คน กําลังรับประทานอาหารคํ่าม้ือสุดทาย ทหารโรมันก็จูโจมเขาจับ
พระเยซูและสาวก ในขอหาเปน กบฏตอ ซซี า รโรมันต้ังตนเปน บตุ รพระเจา เปน พระเมสสิอาห ถูก
ตดั สนิ ใหล งโทษประหารชีวิต โดยการตรึงกับไมกางเขนไว 3 วัน ไดส้ินพระชนมและเสด็จไปสู
สวรรค พระเยซไู ดเลอื กอคั รสาวก 12 คน เปน หลกั สบื ศาสนาตอ ไป โดยมีนักบญุ เปโตร
(Saint Peter) เปน หัวหนาผรู ับตําแหนง นกั บญุ เปโตรตอ ๆ มาจนถึงปจจุบัน เรยี กวา
สมเด็จพระสันตะปาปา

ประเทศไทยมีศาสนาครสิ ตท ี่สําคญั อยู 2 นกิ าย คอื ดงั นี้
1. นิกายโรมันคาทอลิก คริสตศาสนานิกายโรมันคาทอลิกนับถือพระแมมารี และ
นักบญุ ตา งๆ มีศนู ยกลางอยูท่ีกรุงวาติกัน กรุงโรม มีพระสันตะปาปาเปนประมุข โดยสืบ ทอด
มาตั้งแตสมัยอัครสาวกกลุม แรก โดยถอื วา นกั บุญเปโตร หรือนักบุญปเ ตอร คือพระสันตะปาปา
พระองคแรก ทรงไปสง่ั สอนทกี่ รงุ โรม ขณะนนั้ เทยี บไดกับนครหลวงของโลก ทรงเผยแผคําสอน
อยู 25 ป ทําใหก รงุ โรมเปนศูนยก ลางของศาสนา จึงเกดิ คําวา โรมันคาทอลิก พระองคไดรับการ
ยนิ ยอมจากพระเจาใหป กครองศาสนาจกั รทั้งมวล และสบื ทอดมาถึงพระสนั ตะปาปาฟรานซิส
ท่ี 16 องคป จ จบุ นั เปน องคท ี่ 266 คาทอลกิ น้นั จะมีนักบวชท่ีเรียกวา บาทหลวง และซีสเตอร
(แมซี) ชาวไทยจะเรียกผนู ับถือนิกายนี้วา “คริสตรัง” ตามเสียงอานภาษาโปรตุเกส ผูเผยแพร
ยุคแรกๆ มผี นู ับถือนกิ ายน้ปี ระมาณ 1,000 ลา นคน นิกายน้ีถอื วา พระ (บาทหลวง)
เปนสือ่ กลางของพระเจา
2. นกิ ายโปรเตสแตนต แยกตวั มาจากนิกายโรมันคาทอลิกในชวงคริสตศตวรรษท่ี
16 เปนนิกายที่ถือวาศรัทธาของแตละคนที่มีตอพระเจา สําคัญกวาพิธีกรรม ซึ่งยังแตกยอย

9

ออกเปนหลายรอยนิกาย เน่ืองจากมีความเห็นแตกตางเกี่ยวกับ พระคัมภีร และการปฏิบัติใน
พธิ กี รรม นิกายนม้ี ีเพยี งไมกางเขนเปน เครือ่ งหมายแหง ศาสนาเทานน้ั มีผนู บั ถอื รวมกนั
ทกุ นิกายยอยประมาณ 500 ลา นคน

1.4 ศาสนาพราหมณ
ศาสนาพราหมณ หรือศาสนาพราหมณ- ฮนิ ดู ไมมีศาสดา แตนับถือเทพเจาหลายองค

ศาสนาน้ีเกิดในประเทศอินเดีย เม่ือประมาณ 1,400 ปกอนพุทธศักราช โดยเกิดในสมัยพวก
อารยนั อพยพ เขามาอยูใ นประเทศอนิ เดีย ถือวาเปนศาสนาท่ีเกาแกท่ีสุดในโลก แตเดิมศาสนา
น้ี เรียกวา สนาตนธรรม หมายถึง ธรรมอันเปนนิตย คือไมส้ินสุด ไมรูจักตาย แปลเอา
ความหมาย คือ พระวิษณุ หรือเรียกอีกอยางหนึ่งวา วิษณุธรรม พระวิษณุ และพระนารายณ
เปน องคเดียวกัน

พระวิษณไุ ดส อนธรรมะ และวิธีปฏิบัติธรรมแกพระพรหมธาดา และพระพรหมธาดา
ผูไดสอนสนั ตกุมารผเู ปน บุตรอกี ช้ันหนึ่ง ตอ มาทั้งสองทา นกไ็ ดส ัง่ สอนแกพระนารถมุนผี ูเปนเทพ
ฤๅษี เพอ่ื ใหเ ผยแพรต อ ไปยงั นานาโลก

สําหรบั ในโลกมนุษย พระอปุ เทศกะ คอื ผแู สดงเรอ่ื งราวทางศาสนา รองลงมาจากนา
รถมุนี คือ พระกปล มุนี ผเู กดิ มาเปน มนุษย มตี ัวตนอยใู นโลก ไดแ สวงธรรมคร้งั แรกท่ี
วนิ ทอุ าศรม ตอมาไดต้ังอาศรมขึ้นที่ปลายแมนํ้าคงคาที่เรียกวา กันคงคาสาคร ดังน้ัน ในเดือน
ธันวาคม และมกราคมของทกุ ป จะมีประซาชนจํานวนมากไปจาริกแสวงบุญ ณ ที่ดังกลาว

พระปรมาตมนั เปน พระเจา สูงสดุ มอี ุปาสยเทพอยูสามองค คือ พระพรหม พระวิษณุ
และพระศิวะ พระปรมาตมันไมมีรูปและไมมีตัวตน จึงกลาวกันวา เปนนิรังการ หรือนิรากาล
คอื ไมมีอาการ หรอื ปราศจากอาการ

ตอมาเมือ่ พระปรมาตมันประสงคจ ะสรา งโลกก็เลยกลายเปน สาการภาพ คือ
เกดิ ภาวะ อันมีอาการและเปนสามรูป ไดแก พระพรหมธาดา พระวษิ ณุ และพระศิวะ

เทพเจา ของศาสนาพราหมณ- ฮินดู มอี ยเู ปน จํานวนมาก แตละเทวสถานมีเทพเจาแตละ
องค ดไู มอ อกวา องคไ หนสาํ คัญกวาหรือสูงกวา แตละกลุมนับถือแตละองค บางทีในครอบครัว
เดยี วกนั แตล ะคนในครอบครวั ก็นับถอื เทพตางๆ กันไป

คัมภีรพระเวท เปนคัมภีรที่ประมวลความรูตางๆ อันเปนความรูทางศาสนา และสิ่ง
ศักด์ิสิทธซึ่งไดแก บทสรรเสริญ บทสวดออนวอน พิธีกรรมเพื่อการบูชายัญ เวทมนตรคาถา
และกวีนิพนธอนั ไพเราะเกย่ี วกับธรรมชาติ

10

ชาวอารยันเม่ือไดครอบครองอินเดียอยางม่ันคงแลว ไดรวบรวมคัมภีรพระเวทตาม
ความเชื่อในศาสนาของพวกตน คําวา “เวทะ” หรือ “เวท” แปลวา “ความรู” อันหมายถึง
ความรทู ่ไี มไดเ ขียนไวเ ปน ตาํ รา แตเ ปน ความรทู ี่เกดิ ข้ึนเอง เปนทิพยทอ่ี อกมาจากพระพรหม

การเผยแพรข องศาสนาพราหมณ – ฮินดู ในประเทศไทย

ศาสนาพราหมณ- ฮนิ ดู มอี ทิ ธพิ ลตอ วัฒนธรรมไทย ชวงท่ีเปนศาสนาพราหมณ โดยเขา
มาประเทศไทยเมอื่ ใดน้ัน ไมปรากฏระยะเวลาที่แนนอน นักประวัติศาสตรสวนมากสันนิษฐาน
วา ศาสนาพราหมณน้ีนาจะเขามากอนสมัยสุโขทัย โบราณสถาน และรูปสลักเทพเจาเปน
จํานวนมาก ไดแสดงใหเ หน็ ถึงอิทธิพลของศาสนา เชน รูปสลักพระนารายณ 4 กร ถอื สงั ข
จกั ร คทา ดอกบัว สวมหมวกกระบอก เขา ใจวา นาจะมีอายุประมาณพุทธศตวรรษท่ี 9-10 หรือ
เกาไปกวาน้ัน

นอกจากนี้ไดพ บรูปสลกั พระนารายณ ทําดวยศิลาท่อี ําเภอไชยา จังหวัดสุราษฎร-ธานี
โบราณสถานท่ีสาํ คญั ท่ีขุดพบ เชน ปราสาทพนมรุง จังหวัดบุรีรัมย ปราสาทหินพิมาย จังหวัด
นครราชสีมา พระปรางคสามยอด จังหวัดลพบุรี เทวสถานเมืองศรีเทพ จังหวัดเพชรบูรณ
ตอ มาในสมัยสุโขทยั ศาสนาพราหมณไ ดเ ขามามบี ทบาทมากข้นึ ควบคูไปกับพุทธศาสนาใน สมัยน้ี
มกี ารคนพบเทวรูปพระนารายณ พระอิศวร พระพรหม พระแมอุมา พระหริหระ สวนมากเปน รูปหลอ
สาํ ริด

นอกจากหลักฐานทางศลิ ปกรรมแลว ในดานวรรณคดไี ดแ สดงใหเ หน็ ถึงความเชอ่ื
ของศาสนาพราหมณ เชน ตาํ รับทาวศรีจฬุ าลักษณ หรอื นางนพมาศ หรือแมแ ตป ระเพณี
ลอยกระทง เพอื่ ขอสมาลาโทษพระแมคงคา นาจะไดอ ิทธพิ ลจากศาสนาพราหมณ เชน กนั

ใ น ส มัย อ ยุธ ย า เ ป น ส ม ัย ที่ศ า ส น า พ ร า ห ม ณ เ ข า ม า มีอิท ธิพ ล ท า ง วัฒ น ธ ร ร ม
ประเพณี เชนเดียวกับสมัยสุโขทัย พระมหากษัตริยหลายพระองค ทรงยอมรับพิธีกรรม
ที่มีศาสนาพราหมณเขามา เชน พิธีแชงน้ํา พิธีทํานํ้าอภิเษกกอนขึ้นครองราชสมบัติ พิธี
บรมราชาภิเษก พระราชพิธีจองเปรียง พระราชพิธีจรด พระนังคัลแรกนาขวัญ พระราช
พิธีตรียัมปวาย เปนตน โดยเฉพาะ สมเด็จพระนารายณมหาราช ทรงนับถือทางไสย
ศาสตรมาก ถึงขนาดทรงสรางเทวรูปหุมดวยทองคําทรงเครื่องลงยาราชาวดี สําหรับตั้งในการ
พระราชพิธีหลายองค ในพิธีตรียัมปวายพระองคไดเสด็จไปสงพระเปนเจาถึงเทวสถาน
ทุกๆ ป

11

เรอ่ื งที่ 2 ความเปน มาของศาสนาในทวปี เอเชยี

ทวีปเอเชียเปนแหลงกาํ เนดิ ศาสนาท่ีสําคัญของโลก เชน ศาสนาคริสต ศาสนาอิสลาม
ศาสนาพทุ ธ ศาสนาฮินดู และยดู าห ในเอเชียตะวันตกเฉียงใตประชากรสวนใหญนับถือศาสนา
ฮินดกู วา 500 ลานคนในอินเดีย รองลงมาคือ ศาสนาอิสลามมีผูนับถือประมาณ 450 ลานคน
นอกจากนี้ยังมลี ทั ธิเตา ลัทธขิ งจอ๊ื ทีแ่ พรหลายในจีน ลทั ธิชินโตในญป่ี นุ

ประเทศฝงแผนดินใหญในทวีปเอเชีย นับถือศาสนาพุทธเปนสวนมาก ไดแก ไทย
เวียดนาม ลาว กัมพูซา พมา และสิงคโปร สวนทางดานคาบสมุทรมลายูและ หมูเกาะ
อินโดนีเซียนับถือศาสนาอิสลาม ไดแก ประเทศมาเลเซีย อินโดนีเซีย และบรูไน สําหรับ
ประเทศฟสิปปนส นับถือศาสนาคริสต ประเทศติมอรตะวันออกน้ันก็นับถือศาสนาคริสตเปน
หลกั เหมอื นกัน

ในที่น้ีจะพูดถึงความเปนมาของศาสนาในทวีปเอเชียพอสังเขปไดแก ศาสนาพุทธ
ศาสนาครสิ ต และศาสนาพราหม – ฮินดู ดังนี้

2.1 พุทธศาสนาในทวีปเอเชยี
พทุ ธศาสนานิกายใหญ 2 นกิ าย คือ เถรวาท กบั มหายาน
เถรวาท แปลวา “วาทะของพระเถระ” หมายถึง พระพุทธศาสนาแบบด้ังเดิม

พยายามรักษาพระธรรมวินัยตามแบบอยางท่ีพระเถระ อรหันตสาวกของพระพุทธเจา เชน
พระมหากสั สปะ พระอบุ าลี และพระอานนททําสังคายนา คือ รวบรวมจัดระเบียบพระธรรม
ไวฝายมหายาน เรียกชื่อเถรวาทวาหินยาน เปนนิกายฝายใต และเมื่อป พ.ศ. 2493 มีการ
ประชุมพทุ ธศาสนกิ สมั พนั ธแ หง โลกคร้ังท่ี 1 ทปี่ ระเทศลังกา ที่ประชุมจึงลงมติใหเลิกใชคําวา
หนิ ยาน และใหใ ชค ําวา เถรวาทแทนตัง้ แตน้ันมา

ประเทศท่ีนับถือพุทธศาสนาแบบเถรวาทคือ ไทย พมา ลังกา ลาว และเขมร
พระพุทธศาสนาแบบเถรวาทน้ีใชพระไตรปฎกเปนภาษาบาลีอานขอความตรงกัน แมจะใช
ตวั อกั ษรทแ่ี ตกตา งกนั

มหายาน แปลวา ยานใหญ เปนนามตั้งขึ้นเพ่ือแสดงวาพุทธศาสนาแบบน้ีสามารถ
ชวย ใหสัตวขามพนวัฏสงสารไดมาก มีการแกไขดัดแปลงพระธรรมวินัยนิกายน้ีเกิดขึ้น
เมอ่ื พระพุทธเจาปรินพิ พานแลว 100 ป มีการสังคายนาครั้งท่ี 2 เพ่ือแกไขความประพฤติ
ทางวนิ ัย บางขอและความแตกแยกความคิดเห็น ซ่ึงในภายหลังบางสวนกลายเปนมหายานไป

12

นิกายมหายานมนี ามเรียกวา “อุตตรนิกาย” แปลวา นิกายฝายเหนือ เพราะต้ังอยูภาคเหนือ
ของอินเดียบางเรียกวา อาจาริยวาท แปลวา วาทะของพระอาจารยเปนคําคูกับเถรวาท
หมายถึง วาทะของพระเถระรนุ แรกทีท่ นั เห็นพระพุทธเจา สว นอาจาริยวาท หมายถึง วาทะของ
อาจารยรนุ ตอ ๆมา ประเทศทนี่ ับถือพระพทุ ธศาสนาแบบมหายาน คือ ทิเบต เวียดนาม จีน
เกาหลแี ละญป่ี ุน นอกจากนีย้ ังมีประเทศสิกขิม ภูฏาน ทิเบต ท้ังนิกายเถรวาทและมหายาน
ตางมหี ลกั ธรรม สว นใหญท ่ีเขา กนั ได คือ อริยสัจ เม่อื มีการจดั ตงั้ พทุ ธศาสนิกสมั พันธแหงโลก
เปนองคร วมของ พระพทุ ธศาสนาทุกนิกายเขาดวยกันจะสงผลใหเกิดความรวมมือ รวมใจกัน
ทาํ งานเพ่ือ พระพทุ ธศาสนาดยี งิ่ ข้ึน

ตามหลักฐานของประเทศลังกาวาหลังจากทําสังคายนาพระไตรปฎก คร้ังท่ี 3
พระโมคคลั ลบี ตุ รติสสเถระ ภายใตพ ระราชูปถัมภของพระเจาอโศกมหาราช ติสสเถระดาบส
ได ดํารวิ า พระพทุ ธศาสนาควรตงั้ โดยชอบในปจ จันตประเทศทั้งหลาย จึงไดสงสมณทูตไปสูที่
ตา ง ๆ เชน พระอุตตระเถระมาเผยแผศ าสนาพทุ ธ มายงั สุวรรณภมู ิ จึงกลาวไดวาศาสนาพุทธ
รุง เรอื งมาต้งั แตพ ทุ ธศตวรรษที่ 3 และตนครสิ ตศตวรรษ เปน ตน มา

ดนิ แดนสุวรรณภูมิมหี ลกั ฐานวัฒนธรรมทางพุทธศาสนาแยกเปน 6 มณฑลคือ
1. ภาคตะวันออก ประเทศจมั ปา ดนิ แดนของจามในอดตี
2. ภาคตะวนั ออกกลาง ประเทศกัมพูชาปจจุบัน
3. ภาคตะวนั ตกตอนกลาง (ดินแดนมอญกบั เขมร) ดินแดนประเทศไทยปจ จุบัน
4. ภาคตะวันตกประเทศมอญ ประเทศพมาปจจุบนั
5. แหลมมลายมู ีหลกั ฐานของจีนกลาววา มีรัฐเล็กๆถือตามวัฒนธรรมอินเดีย
ต้ังแต ครสิ ตศตวรรษท่ี 2
6. หมูเกาะมีศิลาจารึกหลายแหง ทเี่ มอื งกไุ ตและท่ภี าคตะวันตกของหมเู กาะชวา

เปนศูนยกลางไดมีการเผยแผพระพุทธศาสนา จนปจจุบันน้ีประชาชนของประเทศ
เหลาน้ีนับถอื ศาสนาพุทธ

การเผยแผพระพทุ ธศาสนาประเทศตา งๆในทวีปเอเชยี
1. พระพุทธศาสนาไปสูประเทศลังกา เมื่อพระเจาอโศกมหาราชเสด็จขึ้นครอง

ราชสมบตั นิ ้ัน ประมาณ พ.ศ. 218 ตอมาอีก 16 ป หรอื 17 ป คือระหวาง พ.ศ. 233-
235 จงึ มีการทาํ สังคายนาคร้งั ที่ 3 เมื่อทําสังคายนาเสรจ็ แลว พระเจาอโศกไดทรงสงมณทูต

13

ไปเผยแพรพระพุทธศาสนาในประเทศตางๆ รวมหลายสายดวยกัน โดยเฉพาะไดทรงสงพระ
มหนิ ทเถระ ผูเ ปนพระราชบตุ รไปประกาศศาสนาในลังกาทวีป ซ่ึงเปนผลใหพระพุทธศาสนา
ประดษิ ฐานมน่ั คงในประเทศลังกาจวบจนปจ จุบนั น้ี

2. พระพุทธศาสนาไปสูป ระเทศพมา พุทธศาสนิกชนชาวพมาเชื่อกันวา พระโสณะ
กบั พระอตุ ตระ สมณทูตของพระเจา อโศกเดนิ ทางไปเผยแผพ ระพุทธศาสนาท่ีสุวรรณภมู ทิ เี่ มือง
สะเทมิ ของพมานั้นเอง แตนักประวัตศิ าสตรบ างคนก็กลาววา พระพทุ ธศาสนาไปสูประเทศพมา
ภายหลงั พระพทุ ธเจาปรนิ ิพพานแลวประมาณพันกวาป

3. พระพุทธศาสนาไปสูประเทศไทย พุทธศาสนิกชนชาวไทยเชื่อคลายชาวพมา
วาพระพุทธศาสนาไปสูประเทศไทยคร้ังแรกเม่อื พระโสณะและพระอตุ ตระ เดนิ ทางไปประกาศ
ศาสนาทสี่ วุ รรณภูมิ และเชื่อวาบรเิ วณพระปฐมเจดีย และ ใกลเคียงจะเปนสุวรรณภูมิเชื่อตาม
นี้ พระพทุ ธศาสนาก็ไปสูประเทศพมาและไทยไมเ กิน พ.ศ. 300 แตนักประวัติศาสตรบางคน
เช่ือวา พระพทุ ธศาสนาไปสปู ระเทศไทยประมาณคริสตศตวรรษท่ี 1 หรือ 2 คือ ประมาณ
พ.ศ. 544 ถึง พ.ศ. 743

4. พระพุทธศาสนาไปสูประเทศกัมพูชา ตามรายงานของผูแทนกัมพูชาตอพุทธ
ศาสนกิ สัมพันธแ หง โลก พระพุทธศาสนาไปสปู ระเทศประมาณศตวรรษท่ี 3 แหงคริสตศักราช
คือเมื่อ พ.ศ. 743 ผูใชนามวา อาร.ซี.มชุมดา (R.C.Majumdar) ไดเขียนเร่ืองนี้ไววาการ
คนพบทางโบราณคดีกับประวัติศาสตร ฝายจีนยืนยันตรงกันวา ปลายศตวรรษท่ี 5 แหง
คริสตศักราช คือประมาณ พ.ศ. 1000 นั้น พระพุทธศาสนาไดเจริญอยูแลวในกัมพูชา
แมวาจะไมแพรหลายไปทั่วประเทศ ฉะนั้นจึงพอสันนิษฐานไดวาพระพุทธศาสนาคงเขาไปสู
กมั พูชา ในป พ.ศ. 743 เปน ตน มา

5. พระพุทธศาสนาไปสูประเทศเวียดนามหรือจมั ปา เวยี ดนามในสมัยกอ น เรียกวา
จัมปา มหี ลกั ฐานวา พระพุทธศาสนาไดไปประดษิ ฐฐานอยใู นเวยี ดนาม กอนครสิ ตศตวรรษท่ี 3
คือกอน พ.ศ. 744 ถึง 843 โดยไดพ บพระพทุ ธรปู สาํ รดิ สมัยอมราวดีในประเทศนั้น รวมท้ัง
หลักฐานจากประวัติศาสตรฝ ายจีน

6. พระพุทธศาสนาไปสปู ระเทศจนี ตงั้ แตพุทธศตวรรษที่ 6 จนถงึ พุทธศตวรรษ
ที่ 13 จนี เปนศนู ยกลางที่สําคญั ของศาสนาพทุ ธ เม่ือ พ.ศ. 604 สมัยราชวงศฮั่น พระเจา
ม่ิงตี่ทรงสงทูตไปสืบพระพุทธศาสนาในประเทศอินเดียและไดพระพุทธรูป พรอมคัมภีร
พระพทุ ธศาสนา มกี ารสรา งวดั มาขาว ซงึ่ ยงั คงอยูถึงปจจุบัน พุทธศาสนาเจริญรุงเรืองมาใน
สมยั ราชวงศถ งั เมืองฉางอานเปน ศูนยกลางสําคญั ของพทุ ธศาสนาและเปน แหลงเผยแผศาสนา

14

พุทธไปยังเกาหลีและญีป่ ุน ตอ มาในปลายราชวงศถ ัง พ.ศ.1388 จักรพรรดิหวูซุง ประกาศให
ศาสนาจากตางชาตไิ ดแ ก ศาสนาคริสต ศาสนาโซโรอสั เตอร และศาสนาพทุ ธเปนศาสนา
ท่ีผิดกฎหมาย และหันไปสนับสนุนลัทธิเตาแทน ในสมัยน้ันมีการทําลายวัด บังคับให
พระภิกษุสงฆสึก ความรุงโรจนของพุทธศาสนาจึงส้ินสุด แตพุทธศาสนา นิกายสุขาวดี และ
นิกายฌานมอี ทิ ธิพลในราชวงศซองและยงั คงรุงเรอื งมากลายเปนนกิ ายเซนในญี่ปุน

7. พระพุทธศาสนาไปสูประเทศเกาหลี พระพุทธศาสนาพรอมท้ังขอเขียนตางๆ
ในภาษาจีนเขา สูประเทศเกาหลีประมาณป ค.ศ. 372 หรือ พ.ศ. 915 เมื่อราชทูต จีนนํา
คัมภีรและภาพวาดไปยังอาณาจักรโคกุรยอ ศาสนาพุทธรุงเรืองในเกาหลี นิกายเซน ในพุทธ
ศตวรรษท่ี 12 จนกระทัง่ ถึงยุคของการฟน ฟูลทั ธิขงจอ้ื ในสมยั ราชวงศโซซอน ตัง้ แตต้งั
พ.ศ. 1935 ศาสนาพทุ ธจงึ เส่อื มลง

8. พระพุทธศาสนาไปสูประเทศญ่ีปุน พุทธศาสนาไปสูประเทศญ่ีปุนราวพุทธ
ศตวรรษ ท่ี 11 โดยพระภิกษุชาวเกาหลนี าํ คัมภรี แ ละศิลปะทางพุทธศาสนาเขาสญู ่ปี นุ
เม่ือศาสนาพุทธเสื่อมลงในอินเดีย เอเชียกลาง จีน และญ่ีปุนยังคงรักษาศาสนาพุทธไวได
ตง้ั แต พ.ศ. 1253 เปนตนมามีการสรางวัดและรูปเคารพจํานวนมากในเมืองหลวง คือเมือง
นารา พทุ ธศิลปแ บบญป่ี นุ รงุ เรืองในชวงพทุ ธศตวรรษ ที่ 13-18 ในราวพทุ ธศตวรรษท่ี 17-18
พทุ ธศาสนานกิ ายเซนรุงเรืองรวมท้ัง ศิลปะ ทส่ี บื เนอ่ื งจากนกิ ายเซนดวย ท้งั นพ้ี ทุ ธศาสนายังคง
รุงเรอื งในญีป่ ุนจนถงึ ปจจุบัน

9. พระพุทธศาสนาไปสูประเทศทิเบต และประเทศภูฏาน สิกขิม ประมาณ
พ.ศ. 944 ถึง 1043 มีผูนาํ คัมภีรพระพุทธศาสนาจากอินเดียไปสูทิเบต แตไมไดรับความ
สนใจจนประทง่ั ถงึ กลางศตวรรษที่ 7 ประมาณ ค.ศ. 1194 เปน ตนไป พระพุทธศาสนา
จงึ เจริญในประเทศทเิ บต สกิ ขมิ และภฏู าน

2.2 ศาสนาครสิ ตใ นทวปี เอเชยี
ศาสนาครสิ ตเผยแผใ นทวปี เอเชียในสมัยโบราณมาพรอมกบั การคา แตเ นือ่ งจาก

อารยธรรมในเอเชียมคี วามเขมแข็งมากการเผยแผศาสนาครง้ั นน้ั จงึ ทําไดนอ ย ตอมาอารยธรรม
ตะวันตก มีความเขมแข็งท้ังความเจริญดานวัตถุ การทหาร เศรษฐกิจ และประเพณีตางๆ
ตอ งการ มีอาํ นาจทางเศรษฐกจิ มากขน้ึ จึงเกดิ การลา อาณานิคมเขามาทางเอเชีย ประเทศท่ีมี
ความเขมแข็ง ทางทะเลคือ อังกฤษ ฝร่ังเศส และตอมาเมื่อมีการพัฒนาการคมนาคมทาง
อากาศ ประเทศทีเ่ รม่ิ แผอิทธิพลข้ึนมาคืออเมริกา รัสเซีย ศาสนาคริสตจึงมีอิทธิพลในทวีป

15

เอเชียมากขึ้น ท่ีสําคัญคือ ประเทศฟลิปปนสซ่ึงอยูในความยึดครองของอเมริกาในชวง
สงครามโลกคร้งั ท่ี 2 ประชาชน ฟลิปปน สน ับถือศาสนาครสิ ตร อ ยละ 84 และเกาหลใี ต
มผี ูน บั ถอื ศาสนาครสิ ตม ากข้ึน เวยี ดนามและติมอรตะวันออกนับถือศาสนาคริสตเกือบท้ังหมด
ของประเทศ นอกจากนี้ในประเทศอ่ืนๆ คือ มาเลเซีย ไทย ญี่ปุน อินเดียมีผูนับถือศาสนา
คริสตอยบู า ง

2.3 ศาสนาพราหมณ- ฮนิ ดู ในทวีปเอเชยี
ศาสนาพราหณ-ฮินดู เปนศาสนาท่ีเกาแกท่ีสุดในโลกแลวยังเปนตนแบบของ

อารยธรรมวัฒนธรรมของโลก เมื่อศกึ ษาประวัติศาสนาพราหมณ-ฮินดู และศาสนาพุทธ
ในอินเดยี จะเหน็ ความรุง โรจนของศาสนาทงั้ สองศาสนาแตกตางกนั ตามยุคสมัย ตามอิทธพิ ล
ทสี่ ําคญั คือ กษตั รยิ  ปกติแลวศาสนาพราหมณ- ฮินดู รงุ เรืองในอินเดียมาโดยตลอดจนมาถึงสมัย
พุทธกาล และตอ มาศาสนาพุทธเส่ือมลง มารงุ เรอื งอีกครั้งในสมัยพระเจาอโศกมหาราช และ
ตอมาพุทธศาสนาเสอ่ื มลงอกี ศาสนาพราหมณ-ฮินดู จงึ ยังคงรุงเรอื งอยูในอินเดียมาโดยตลอด

ในสมัยโบราณประเทศอินเดียเปนประเทศที่เขมแข็งทางวัฒนธรรม เปนประเทศ
มหาอํานาจประเทศหน่งึ ในสมยั น้นั ไดต ิดตอคา ขายกับอินโดนีเซีย ซ่ึงศาสนาฮินดู-พราหมณเขา
มา สอู ินโดนิเซยี เนื่องจากอนิ โดนเี ซียเปนประเทศทเี่ ปน หมูเ กาะ คราวใดที่ประเทศอื่นมาติดตอ
คาขายมอี ทิ ธพิ ลทําใหเ จาผูครองประเทศศรัทธาเล่ือมใสนับถือ ก็จะทําใหคนในประเทศนับถือ
ไปดว ยตอมาศาสนาพราหมณ-ฮินดูเส่ือมลง มศี าสนาพทุ ธมาแทนจากนั้นศาสนาพุทธเสื่อมลงใน
ปจ จุบันคนในประเทศอนิ โดนีเซยี สว นใหญนับถอื ศาสนาอสิ ลาม

เร่ืองท่ี 3 หลักธรรมแตละศาสนาทท่ี าํ ใหอยรู วมกบั ศาสนาอ่ืนไดอยางมีความสุข

3.1 หลกั ธรรมของศาสนาพุทธ ไดแ ก พรหมวิหาร 4 และ ฆราวาสธรรม
พรหมวิหาร 4 วิหาร แปลวา ท่ีอยู พรหม แปลวา ประเสริฐ คําวา พรหมวิหาร

หมายความวา เอาใจจบั อยใู นอารมณแ หง ความประเสริฐ หรือเอาใจไปขังไวใ นความดที ี่สุด
ซ่งึ มี คุณธรรม 4 ประการ คอื เมตตา กรณุ า มทุ ติ า อเุ บกขา

เมตตา แปลวา ความรัก หมายถงึ รักที่มุงเพอ่ื ปรารถนาดี โดยไมห วังผลตอบแทนใด ๆ
กรณุ า แปลวา ความสงสาร หมายถงึ ความปรานี ปรารถนาใหผูอน่ื พน ทกุ ข

16

ความสงสาร ปรานนี ้ีกไ็ มหวงั ผลตอบแทนเชนเดียวกัน สงเคราะหสรรพสัตวที่มีความ
ทกุ ขใ หห มด ทุกขต ามกาํ ลงั กาย กาํ ลงั ปญ ญา กาํ ลงั ทรัพย

มทุ ิตา แปลวา มจี ิตออ นโยน หมายถึงจิตท่ีไมมีความอิจฉาริษยาเจือปน มีอารมณสด
ชื่นแจมใสตลอดเวลาคดิ โดยไมหวังผลตอบแทนใด ๆ อยูเสมอวาถาคนท้ังโลกมีความโชคดีดวย
ทรัพย มีปญญาเฉลียวฉลาดเหมือนกันทุกคนแลว โลกน้ีจะเต็มไปดวยความสุขสงบปราศจาก
อนั ตราย ทงั้ ปวง

อุเบกขา แปลวา ความวางเฉย น่ันคอื มีการวางเฉยตออารมณที่มากระทบ ความวางเฉย ใน
พรหมวหิ ารน้ี หมายถึง เฉยโดยธรรม คือทรงความยุติธรรม ไมล ําเอียงตอผใู ดผหู นงึ่

ฆราวาสธรรม หมายถึง การปฏบิ ัติตนเปนฆราวาสทดี่ ี ซงึ่ เปนธรรมลาํ หรบั ผูค รอง
เรือน มี 4 ประการ คอื สจั จะ ทมะ ขนั ติ จาคะ

สัจจะ ความจริงใจ ความจริงจัง ตลอดจนความชื่อตรงตอกันและกัน สรุปรวมคือ
“ความรับผิดขอบ” เปนหลักสําคัญท่ีจะใหเกิดความไววางใจและไมตรีจิตสนิทตอกัน ขาด
สัจจะ เม่ือใด ยอมเปนเหตใุ หเกดิ ความหวาดระแวงแคลงใจกนั เปน จุดเริ่มตน แหงความราวฉาน
ซ่งึ ยากนกั ท่ี จะประสานใหค ืนดีไดด ังเดมิ ซ่ึงถา มคี วามรับผดิ ขอบในตนเองหรือแมแตรับผิดชอบ
ผอู น่ื กจ็ ะสงผลใหเกิดความผาสุกได

ทมะ การรูจ กั ขมจติ ขมใจตนเอง มีความกระตอื รอื รนในการเคีย่ วเข็ญ ฝก ตนเอง
บังคับควบคุมอารมณ ขมใจระงับความรูสึกตอเหตุบกพรองของกันและกันอยางไมมีขอแม
เงอ่ื นไข เพือ่ ใหตนเองมที ั้งความรูความสามารถ และความดีเพ่ิมพูนมากข้ึนทุกวันๆ รูจักฝกฝน
ปรับปรุงตน แกไ ขขอ บกพรอง ปรับนิสัยและอัธยาศัย ไมเปนคนด้ือดานเอาแตใจ และอารมณ
ของตน

ขันติ ความอดทน อดกลั้น ตอความหนักและความรายแรงท้ังหลาย ชีวิตของผูอยู
รว มกนั นอกจากมขี อ แตกตางขัดแยง ทางอุปนสิ ัย การอบรม และความตอ งการบางอยาง
ซึ่งจะตอ ง หาทางปรบั ปรุงเขา หากัน บางรายอาจจะมีเหตุลวงเกินรุนแรง แสดงออกจากฝายใด
ฝายหน่ึงซึ่งอาจจะเปน ถอยคําหรอื กิรยิ าอาการ จะโดยต้งั ใจหรือไมก ็ตาม เมื่อเกดิ เหตเุ ชน นี้
อกี ฝา ยหน่งึ จะตอง รูจักอดกล้ันระงับใจไมกอเหตุใหเร่ืองลุกลามกวางขยายตอไปความรายจึง
จะระงับลงไปนอกจากนี้ยังจะตองมีความอดทนตอความลําบากตรากตรําและเรื่องหนักใจ
ตา งๆในการประกอบการงานอาชพี เปน ตน โดยเฉพาะเม่ือเกิดภัยพิบัติ ความตกต่ําคับขัน ไมตี
โพยตพี าย แตมีสตอิ ดกลนั้ คดิ อุบายไขป ญ ญาหาทางแกไขเหตุการณใหลุลวงไปดวยดี ชีวิตของ
คูครองท่ีขาดความอดทน ยอมไมอาจประคับประคองพากันใหรอดพนเหตุรายตางๆ อันเปน
ประดุจมรสุมแหง ชวี ติ ไปได

17

จาคะ ความเสยี สละ ความเผ่อื แผแบง ปนตลอดถึงความมีน้ําใจเอ้ือเฟอตอกัน นึกถึง
สวนรวมของครอบครัวเปนใหญ ชีวิตบุคคลท่ีจะมีความสุข จะตองรูจักความเปนผูใหดวยมิใช
เปน ผรู บั ฝา ยเดียว การใหในทนี่ ้ีมิใชหมายความแตเ พยี งการเผื่อแผแบง ปนสิ่งของอันเปนเรื่องที่
มองเหน็ และเขาใจไดงา ย ๆ เทา นั้น แตยงั หมายถงึ การใหน้ําใจแกกันการแสดงนํ้าใจเอ้ือเฟอตอ
กันตลอดจนการเสียสละความพอใจและความสุขสวนตัวได เชน ในคราวท่ีคูครองประสบ
ความทุกข ความเจ็บไข หรือประสบปญหาทางธุรกิจ เปนตน ก็เสียสละความสุขความพอใจ
ของตนขวนขวายชว ยเหลอื เอาใจใสด ูแลเปนทีพ่ ่ึงอาศัยเปน กําลังสง เสรมิ หรือชวยใหกําลังใจ ได
โดยประการใดประการหนึ่งตามความเหมาะสม รวมความวา เปนผูจิตใจกวางขวาง เอ้ือเฟอ
เผ่ือแผ เสียสละ ไมกับแคบเห็นแกตัว ชีวิตครอบครัวท่ีขาดจาคะ ก็คลายกับการลงทุนท่ี
ปราศจาก ผลกําไรมาเพิ่มเติม สว นที่มีมาแตเดิมก็ คงที่หรือหมดไป เหมือนตนไมท่ีมิไดรับการ
บํารงุ กม็ ีแตอบั เฉา รว งโรย ไมม คี วามสดชนื่ งอกงาม

3.2 หลักธรรมของศาสนาอิสลาม
มีหลักธรรมท่ีทําใหอยูรวมกับศาสนาอื่นไดอยางมีความสุข เพราะยึดหลักจริยธรรม

เปน ธรรมนูญสําหรับมนษุ ยท่ีครอบคลมุ ทุกดาน ทั้งสวนตัว ครอบครัว สังคม สอนใหมนุษยอยู
กันดว ยความเปนมติ ร ละเวนการรบราฆาฟน การทะเลาะเบาะแวง รุกรานสิทธิผูอ่ืน ไมลัก
ขโมย ฉอฉล หลอกลวง ไมผิดประเวณี ทาํ อนาจาร ไมด่ืมของมึนเมา ไมบอนทําลายสังคม
ไมวา รปู แบบใด และศาสนาอิสลามถือวา พีน่ อ งมสุ ลิมทัว่ โลกเปน ครอบครวั กนั เปนน้าํ หนง่ึ
ใจเดยี วกัน สามัคคีกันและรักกันศาสนาอิสลามมีวิธีฝกตนใหอดทนดวยการถือศีลอด และรัก
ผูอื่นดวยการบรจิ าคทาน เรยี กวา ซะกาต

การถือศลี อด
การถือศีลอด คือ งดเวนจากการกระทําตางๆ ดังตอไปน้ีตั้งแตแสงอรุณข้ึนจนถึง

ตะวนั ตกในเดอื นรอมะฎอน (เดือนท่ี 9 ขอ ฮิจเราะหศ กั ราช) เปน เวลา 1 เดอื น คอื
1. งดการกนิ และการด่มื

2. งดการมีเพศสัมพนั ธ

3. งดการใชวตั ถุภายนอกเขาใจอวยั วะภายใน

4. งดการแสดงอารมณรายและความผิดตา งๆ พรอ มทัง้ ทาํ นมสั การ พระเจาให

มากกวาวันธรรมดา อานคัมภีรอัลกุรอานใหมาก สํารวมอารมณและจิตใจใหดี ทําทานแกผู

18

ยากไรและบรจิ าคเพ่ือการกศุ ล กลา ว “ซกิ ร”ิ อนั เปน บทรําลกึ ถงึ พระเจา และใหน่งั สงบสติสงบ
จติ “อติ ตกิ าฟ” ในมสั ยดิ

การถือศีลอดมีเปา หมายเพอื่ เปน การฝก ฝนใหต วั เองมจี ติ ผูกพนั และยําเกรงตอพระเจา
เพอ่ื การดําเนนิ ชวี ิตในทกุ ดา นตามคาํ บัญชาของพระองคอันเปนผลดีทําใหเกิดปกติสุขท้ังสวนตัว
และสงั คม

นอกจากน้ัน ประโยชนของการถือศีลอดยังเปนผลดีในดานสุขภาพอนามัยอีกดวย
เพราะการถือศีลอดเปนการอดอาหารในชวงเวลาท่ีถูกกําหนดไวอยางตายตัวนั้น จะทําให
รางกายไดล ะลายสวนเกนิ ของไขมันที่สะสมเอาไว อนั เปนบอ เกดิ ของโรครายหลายประการดวย

การถือศีลอดทําใหเกิดการประหยัดทั้งอาหารของโลกและสิ่งฟุมเฟอยตางๆ ในหนึ่ง
เดอื นทถ่ี อื ศลี อด คาอาหารที่ลดลงจะเปนจํานวนมหาศาล เทากับเดือนถือศีลอดน้ันมุสลิมชวย
ทาํ ใหโ ลกประหยัดโดยตรง

ซะกาต
ซะกาต ในศาสนาอสิ ลาม หมายถึง ทานประจาํ ซง่ึ ศาสนาบงั คบั ใหผ มู ที รพั ยส นิ มาก

เกินจาํ นวนทก่ี าํ หนดไว (ในศาสนา) จา ยแกผ ูค วรไดรับ (ตามอัตราทศี่ าสนากาํ หนด)

ทีม่ าของการบริจาคซะกาต
1. คาํ สอนในศาสนาทใ่ี หม ุสลิมทกุ คนถือวา บรรดาทรัพยสินท้งั หลายทหี่ ามาไดน ้ัน
คือของฝากจากอลั เลาะหเ จา ใหจ ายสวนหน่ึงแกค นยากคนจน

2. ชวี ิตจรงิ ของพระศาสดามะหะหมัด เคยผานความยากจนมากอ น

วัตถุประสงคของการบรจิ าคซะกาต
1. เพอื่ ชาํ ระจิตใจของผูบริจาคใหบริสทุ ธ์ไิ มต กเปน ทาสแหง วตั ถุดวยความโลภและ
เหน็ แกตวั
2. เพอื่ ปลกู ฝงใหมสุ ลมิ ทั้งหลายเปนผมู จี ิตใจเมตตากรุณา เออื้ เฟอเผอื่ แผซงึ่ กนั และกัน
3. เพอื่ ลดชองวา งระหวางชนชั้นในสังคมดวยวธิ กี ารสังคมสงเคราะห

19

ลักษณะของการบริจาคซะกาตท่ีถือไดว า ไดบญุ กศุ ลตามความมุง หมาย ไดแก
1. ทรพั ยส ินทบ่ี รจิ าคตอ งไดม าดว ยความสุจริต

2. ตองเต็มใจในการบริจาค ไมหวังส่ิงตอบแทน ไมเจตนาเพื่ออวดความมั่งมีและ
ไมล ําเลิกบุญคณุ

3.3 หลักธรรมของศาสนาคริสต
หลักธรรมของศาสาคริสตไดแก หลักความรักซ่ึงกอใหเกิดความรักสามัคคีของคนใน

โลกท้งั น้เี พราะ หลกั ความรักเปน คําสอนทางจรยิ ธรรมทีส่ ําคัญท่ีสดุ ของศาสนาคริสต ความรักใน
ท่นี ้ีมใิ ชค วามรกั อยางหนุมสาวอันประกอบดวยกิเลสตัณหาและอารมณปรารถนาอันเห็นแกตัว
แตหมายถงึ ความเปน มิตรและความปรารถนาใหผูอ่ืนมีความสุข พระคริสตธรรมท้ังพระคริสต
ธรรมใหม และพระคริสตธรรมเกา ตางก็มีคําสอนที่เนนเร่ืองความรัก ซึ่งมีอยู 2 ประเภท
ไดแกความรกั ระหวางมนษุ ยก บั พระเจา และความรักระหวา งมนษุ ยกับมนุษย

ในพระคริสตธรรมเกา ความรักเปนเร่ืองของความผูกพันระหวางพระเจากับชนชาติ
อสิ ราเอล โดยที่พระเจาทรงเปนผใู หค วามรักแกชนชาตอิ ิสราเอลกอ น จากนั้นชาวอิสราเอลจึง
สนองตอบความรักของพระเจา พระคริสตธรรมเกาไดบันทึกหลักความรักระหวางมนุษยกับ
มนุษยไ วว า

“จงอยา เกลียดชงั พ่นี องของเจาอยูในใจ แตเจา จงตกั เตอื นเพื่อนบานของเจาเพื่อจะไม
ตองรับโทษเพราะเขา เจา อยาแคน หรอื ผกู พยาบาทลกู หลานญาติพ่ีนองของเจา แตจงรักเพ่ือน
บา นเหมือนรักตนเอง”

ในพระคริสตธรรมใหม คําสอนเรื่องหลักความรักระหวางมนุษยกับพระเจาได
เปลี่ยนไปโดยใหพระเยซูเปนสัญลักษณของความรักสูงสุดท่ีพระเจาทรงมีตอมนุษย เห็นไดจาก
การที่ พระเยซูทรงยอมส้ินพระชนมบนไมกางเขน เพื่อใหผูมีศรัทธาในพระองคจะไดพนจาก
ความ ผดิ บาป เจตนารมณของพระเยซูท่ีทรงยอมสละพระชนมชีพเพื่อไถบาปของมวลชนนั้น
ปรากฏอยูในคาํ อธิษฐานของพระองคกอนที่ทหารโรมันจะเขาจับกุม และพระคริสตธรรมใหม
ไดบ นั ทกึ ความสาํ คัญของความรักระหวา งมนุษยก ับมนษุ ยว า

“มธี รรมาจารยค นหนึ่ง เมื่อมาถึงไดยนิ เขาไลเลียงกันและเห็นวาพระองคทรงตอบเขา
ไดดี จึงทูลถามพระองควา “ธรรมบัญญัติขอใดเปนเอก เปนใหญกวาธรรมบัญญัติท้ังปวง”
พระเยซจู ึงตรสั ตอบคนนน้ั วา “ธรรมบัญญัติเอกนน้ั คือวา โอ ชนอิสราเอลจงฟงเถิด
พระเจาของเรา ทั้งหลายทรงเปนพระเจา องคเดยี ว และพวกทา นจงรักพระเจาดวยสุดจิตสดุ ใจ

20

ของทา น ดวยสุด ความคิดและดวยส้ินสุดกําลังของทาน และธรรมบัญญัติที่สองน้ัน คือ จงรัก
เพอ่ื นบา นเหมอื นรกั ตนเองธรรมบัญญัติอ่นื ท่ใี หญกวาธรรมบัญญัตทิ ้งั สองนี้ ไมม”ี

คําวา “เพื่อนบาน” นี้หมายถึงเพื่อนมนุษยท่ัวไป พระเยซูทรงสอนใหมนุษยเผื่อแผ
ความรักไปรอบดาน ไมเลือกท่ีรักผลักท่ีชัง หลักคําสอนสําคัญน้ีมีอยูในบทเทศนาบนภูเขา
ความรักระหวางมนุษยกับมนุษยแสดงออกไดโดยความเมตตา กรุณา และความเสียสละสวน
ความรักทม่ี นษุ ยมตี อ พระเจา แสดงออกโดยความศรทั ธา

ความศรัทธาสรปุ ได 5 ประการ คอื
1. ศรทั ธาวา พระเจาคือ พระเยโฮวาห เปน พระเจาสงู สุดเพียงองคเ ดยี ว
2. ศรทั ธาวา พระเจาทรงรักมนษุ ยอยางเทา เทียมกัน
3. ศรทั ธาวา พระเยซเู ปน บุตรของพระเจา
4. ศรทั ธาวา พระเยซเู ปน พระผชู ว ยใหรอด
5. ศรทั ธาวา ในแผนดินสวรรคห รอื อาณาจกั รของพระเจา ท่กี ําลังจะมาถึง

3.4 หลกั ธรรมของศาสนาพราหมณ - ฮินดู
ศาสนาพราหมณ - ฮนิ ดู ยดึ หลักปรมาตมัน มคี วามหมายดังน้ี

หลกั ปรมาตมัน
คําวา ปรมาตมัน หมายถึง ส่ิงยิ่งใหญอันเปนท่ีรวมของทุกสิ่งทุกอยางในสากลโลก

ซึ่งเรยี กชื่อส่ิงน้ีวา พรหมปรมารมันกบั พรหมจึงเปน สงิ่ เดยี วกัน และมีลักษณะดังตอ ไปน้ี
1. เปน สิง่ ทีเ่ กิดขน้ึ เอง
2. เปน นามธรรม สงิ สถิตอยูในส่งิ ท้งั หลายทง้ั ปวง เรียกวา อาตมัน เปนสิ่งท่มี องไมเ ห็น

ดว ยตา
3. เปนศูนยรวมแหง วิญญาณท้งั ปวง
4. สงิ่ ทงั้ หลายท้ังปวงในสากลโลกลว นเปน สวนยอ ยที่แยกออกมาจากพรหม
5. เปน ตวั ความจริง (สจั ธรรม) ส่งิ เดียว (โลกและสิ่งอน่ื ๆลว นเปนมายา ภาพลวงที่
มอี ยูชั่วครง้ั ช่ัวคราวเทานั้น)
6. เปนผปู ระทานวิญญาณ ความคดิ และความสนั ติ
7. เปนสง่ิ ทีด่ าํ รงอยใู นสภาพเดมิ ตลอดกาล

21

วิญญาณของสัตวโลกทั้งหลาย (อาตมัน) คือสวนที่แยกออกมาจากวิญญาณรวมของ
พรหม (ปรมาตมัน) วิญญาณยอยแตละดวงเหลาน้ีเมื่อแยกออกมาแลวยอมเขาสิงสถิตใน
สิ่งมีชวี ิตรูปแบบตา ง ๆกัน เชน ในรา งกายมนษุ ย เทวดา สัตวและพืช มีสภาพดีบางเลวบาง
สดุ แตผลกรรมทีท่ าํ ไว ซึ่งถอื วาเปนทุกขทั้งสิ้นตราบใดที่วิญญาณเหลาน้ียังไมสิ้นกรรมยอมตอง
เวยี นวายตายเกิดผจญทกุ ขอยตู ลอดไป

ดงั น้ัน เม่อื ทกุ ส่ิงทุกอยา งในสากลโลกเปนสิง่ เดยี วกนั จึงควรอยูดวยกันดวยสันติ และ
สงบสุขได

เร่อื งที่ 4 หลกั ธรรมในแตล ะศาสนาทที่ ําใหผ นู าํ มาประพฤตปิ ฏบิ ตั ิตนเปน คนดี

4.1 หลักธรรมของศาสนาพทุ ธ มีดังนี้
ห ลั ก ธ ร ร ม ข อ ง ศ า ส น า พุ ท ธ มี พ ร ะ ไ ต ร ป ฏ ก เ ป น ท่ี ร ว ม คํ า ส อ น ข อ ง พ ร ะ พุ ท ธ เ จ า

ประกอบดว ย
1. พระวินยั ปฏก วาดว ยวินัยหรอื ศลี ของภกิ ษุ ภิกษณุ ี
2. พระสุตตนั ตปฏ ก วา ดว ยพระธรรมเทศนาทัว่ ๆไป
3. พระอภิธรรมปฏก วา ดว ยธรรมะลว น หรอื ธรรมะทีส่ าํ คัญ

หลักธรรมสําหรับชาวพุทธ
หลักศาสนาพุทธ เชื่อเร่อื งการเวียนวา ยตายเกิดของสัตวโลก ชีวิตเปนทุกขเปนไปตาม

กฎ แหง กรรม ทาํ ดไี ดด ี ทําช่ัวไดช ่ัว ภพภูมิท่ีเวียนวายตายเกิด ภพภูมิของสัตวโลกมี 3 ภูมิ คือ
มนุษยโลก เทวโลก และนรกภูมิ จนกวาสัตวโลกน้ันจะขจัดกิเลสหมดสิ้น และเขาสูโลกพระ
นพิ พาน ไมม กี ารเวยี นวา ยตายเกิดอีก

การปฏบิ ตั ติ ามหลักธรรมของศาสนาพุทธน้นั ควรเปน ไปตามลาํ ดบั ข้นั คือ
1. การปฏิบตั ติ นเปน พทุ ธมามกะ หรอื เรียกวา การปฏบิ ตั ิตนถึงไตรสรณคมณ

นัน่ คือปฏญิ าณวาจะนบั ถือพระรัตนตรัย ไดแ ก พระพทุ ธ พระธรรม พระสงฆ
2. การปฏบิ ตั ติ นตามศลี 5 ศีล 5 เปน พื้นฐานของพทุ ธศาสนิกชนพึง

ประพฤตปิ ฏิบตั ิ คอื
1. งดเวนการฆา เบยี ดเบียนทาํ รายรางกายคน และสัตว
2. งดเวนจากการถือเอาสงิ่ ของที่เขาไมให
3. งดเวนจากการประพฤตผิ ิดในกาม

22

4. งดเวนจากการพูดปด พูดสอเสียด พดู เพอเจอ
5. งดเวนจากสรุ า ยาเสพตดิ ทงั้ ปวง

ประโยชนของศลี 5 คือ

เพอ่ื ความสงบสุขของสังคม เพือ่ พัฒนาจติ ใจของผปู ระพฤติปฏิบัตติ ามศลี

3. การปฏบิ ตั ิตนเพอ่ื ความพน ทกุ ข ชาวพทุ ธควรศึกษาธรรมทีส่ าํ คัญ ๆ คือ

อริยสจั 4 อทิ ธิบาท 4 ทิศ 6 สับปุรสิ ธรรม 7 อบายมขุ 6 พรหมวิหาร 4 สังคหวัตถุ 4

3.1 อริยสัจ 4 คอื ธรรมที่พระพทุ ธเจา ทรงตรัสรูอริยสจั 4 คือ ความจรงิ

4 ประการ คือ

- ทุกข คอื ความไมส บายกาย ไมสบายใจ

- สมทุ ยั คอื เหตุท่ีทาํ ใหเกิดความทกุ ข

- นโิ รธ คือ ความดบั ทุกข การดบั ตณั หา ความอยากใหสน้ิ ไป

- มรรค คอื ขอปฏบิ ัตใิ หถงึ ความดบั ทกุ ข 8 ประการ คอื

1) สัมมาทิฎฐิ คือ ความเห็นชอบ

2) สัมมาสังกัปปะ คือ ความดาํ ริชอบ

3) สมั มวาจา คือ ความเจรจาชอบ

4) สมั มากมั มนั ตะ คอื การกระทําชอบ

5) สัมมาอาชวี ะ คอื การเล้ียงชีพชอบ

6) สมั มาวายามะ คอื การเพยี รชอบ

7) สัมมาสติ คือ การระลกึ ชอบ

8) สัมมาสมาธิ คือ การตง้ั ใจชอบ

3.2 อิทธบิ าท 4 เปนธรรมะทป่ี ฏิบตั ิตนในสิ่งท่ีมุงหมายใหพบความสําเร็จ

ประกอบดว ย

- ฉนั ทะ คอื ความพอใจรกั ใครส ิ่งน้ัน

- วริ ิยะ คือ เพียรหมนั่ ประกอบในส่ิงน้ัน

- จติ ตะ คอื เอาใจใสส ่ิงนั้น

- วมิ งั สา คอื หมั่นตริตรองพิจารณาเหตผุ ลในสิ่งน้ัน

23

3.3 ทิศ 6 คือ สิ่งท่ีทุกคนท่ีอยูรวมกันในสังคมพึงปฏิบัติตอกันในทางท่ีดี
งามรายละเอียด คอื

- ทศิ เบื้องหนา ไดแก บดิ า มารดา

- ทศิ เบอื้ งขวา ไดแ ก อาจารย

- ทศิ เบือ้ งหลัง ไดแ ก สามี ภรรยา

- ทิศเบื้องซา ย ไดแก มติ รสหาย

- ทศิ เบือ้ งลา ง ไดแ ก ลกู จาง บริวารผใู ตบ ังคับบญั ชา

- ทศิ เบอ้ื งบน ไดแ ก สมณพราหมณ
3.4 สัปปรุ ิสธรรม 7 คือ ธรรมของคนดี 7 อยา ง คอื

- ความเปนผูรูจกั เหตุ (ธัมมัญุตา)

- ความเปนผูรูจักผล (อตั กญั ุตา)

- ความเปนผรู จู ักตน (อตั ตัญุตา)

- ความเปนผูรจู ักประมาณ (มัตตัญุตา)

- ความเปนผรู ูจ ักกาล (กาลัญตุ า)

- ความเปนผูรูจักชุมชน (ปรสิ ญั ตุ า)

- ความเปนผูร จู ักเลือกบคุ คล (ปุคคลปโรปรญั ุตา)

3.5 อบายมุข 6 ละเวนจากอบายมุข 6 คือ การด่ืมนํ้าเมา การเที่ยว

กลางคืน เทยี่ วดกู ารละเลน เลน การพนนั คบคนชั่วเปนมติ ร เกียจครานการทํางาน

3.6 พรหมวิหาร 4 คือ ธรรมะของผูใหญท ี่ควรปฏบิ ัติ ดังน้ี
- เมตตา คือ ความปรารถนาใหผูอืน่ มคี วามสุข
- กรุณา คือ ความปรารถนาใหผ ูอนื่ พนจากความทุกข
- มุทิตา คือ ความยินดีเมอ่ื ผอู ่นื ไดดี
- อุเบกขา คือ การวางเฉย ไมลําเอียง ทําใหเ ปนกลาง ใครทําดียอมไดดี

3.7 สังคหวตั ถุ 4 คือ ธรรมที่เปน เครอ่ื งยดึ เหนี่ยวนํ้าใจผอู ่นื คอื
- ทาน คอื การใหการเสียสละ เอ้อื เฟอเผอื่ แผ
- ปยวาจา คอื การพดู ดว ยถอยคาํ ทไี่ พเรา
- อตั ถจริยา คือ การสงเคราะหทกุ ชนดิ หรอื การประพฤติในสิ่งท่ีเปน
ประโยชนต อผอู ่นื

24

- สมานัตตตา คือ การเปนผูสมํา่ เสมอ มคี วามประพฤตเิ สมอตน
เสมอ ปลาย

สรุป หลักธรรมท่ีชาวพทุ ธพงึ ปฏบิ ตั ิ คือ การละความชว่ั การทาํ ความดี
การทําจิตใจให แจม ใส และการทาํ สมาธภิ าวนา

แบบอยา งชาวพทุ ธท่ดี ี

หมอมเจาหญิงพูนพิสมัย ดิศกุล ประสูติเม่ือวันจันทรที่ 17 กุมภาพันธ พ.ศ.2438
เปนพระธิดาในสมเด็จพระเจาบรมวงศเธอกรมพระยาดํารงราชานุภาพ ผูไดรับการยกยองวา
เปน บิดาแหง ประวัติศาสตรไทย และหมอ มเฉอ่ื ย พระองคส น้ิ ชพี ิตักษัยดวยโรคชรา เม่ือวันที่ 11
สิงหาคม พ.ศ.2533 รวมพระชันษาได 95 พรรษา กรณียกิจดานพระพุทธศาสนาของทานมี
มากมาย เชน ทรงเปนที่ปรึกษาชมรมพุทธศาสตร จุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย ทรงเปนองค
ปาฐกถาและบรรยายวิชาการทางพระพุทธศาสนาทั้งในและตางประเทศ ทรงเปน
กรรมการบริหาร และอปุ นายกพทุ ธสมาคมแหงประเทศไทยในพระบรมราชูปถัมภ ทรงเปนรอง
ประธานองคก ารพุทธศาสนิกสัมพนั ธแหง โลก และทรงนิพนธท างพระพทุ ธศาสนาหลายเร่อื ง

นอกจากนั้น ทรงเปนแบบอยางชาวพุทธที่ดี คือ ทรงเปนอุบาสิกาท่ีเครงครัด ทรงเปน
พหสู ูต มีความรบู าลจี นมคี วามรูค วามเขาใจเปนอยางดี ทรงเปนแบบอยางพลเมืองที่ดีดวยการ
จงรักภักดีและพิทักษสมบัติล้ําคาของชาติ กลาวคือ เมื่อพระบิดาสิ้นพระชนม มีชาวตางชาติ
เสนอซ้ือผลงานนิพนธทางวิชาการของพระบิดาดวยราคาสูง แตพระองคทรงแจงความจํานง
บริจาคหนังสือใหแกรัฐบาล เพ่ือเก็บไวเปนสมบัติของชาติ และเปนคลังความรูของประชาชน
รัฐบาลในขณะน้ันจึงสรา งหองสมดุ ขน้ึ รองรับ เรยี กวา หอดํารง

4.2 หลักธรรมของศาสนาอิสลาม

ศาสนาอิสลามเกิดในดินแดนอาหรับ โดยมีความเช่ือตามโบราณเดิมเก่ียวกับหิน
ศักดสิ์ ิทธิ์ เรยี กวา หินกาบะห อาํ นาจลกึ ลับ ผีสางเทวดา เวทมนตรค าถา พอ มด หมอผี คาํ ทํานาย
การเสย่ี งทาย การนบั ถือภเู ขา ตน ไม นาํ้ พุ บชู าดวงอาทติ ย ดวงจันทร ดวงดาวตางๆ อิสลามมา
จากคาํ วา อัสละมะ แปลวา สันติ การยอมนอบนอมตน ชาวมุสลิมมุงตามความ คิดเห็นของ
พระเจา โดย ไมเหน็ แกชีวิตมีความเช่อื ศรัทธา 6 ประการ

1. ศรัทธาในพระเจา
2. ศรัทธาในบรรดามะลาอิกะห คือ เทวทูตของพระเจา ซ่ึงเปนคนกลางทําหนาที่
ส่ือสารระหวางศาสดามุฮัมมัดกับพระเจา บันทึกความดีความชั่วของมนุษยถอดวิญญาณออกจากราง

25

เวลามนุษยต าย และสมั ภาษณผตู าย ณ หลุมฝงศพ
3. ศรทั ธาในคัมภีรอลั กรุ อาน เปน คัมภีรสุดทายที่พระเจาส่ังตรงผานพระมุฮัมมัดลงมา

ใหมนษุ ยโลก
4. ศรทั ธาตอบรรดาศาสนทตู
5. ศรทั ธาตอวันพิพากษาโลก เรียกวันน้วี า วนั กียามะห

6. ศรัทธาในกฎสภาวะของพระเจา มีทั้งกฎตายตัวและไมตายตัว กฎตายตัว คือ
กําหนดเพศพันธุ กฎไมต ายตวั คือ ทําดี ไดด ี ทาํ ชวั่ ไดช ว่ั

4.3 หลกั ธรรมของศาสนาคริสต

คริสตศาสนา (Chirstianity) เปนศาสนาแหงความรัก เพราะพระเจาทรงรักมนุษย
ทรง รกั ประซาชนของพระองค ทรงสรางสัตวตา ง ๆ ขนึ้ มาเพื่อรับใชเปนอาหารแกมนุษย และ
ทรงใหมนุษยลงสูน รกเมือ่ ไมศ รัทธาในพระเจา

ศาสนาคริตสมีรากฐานมาจากศาสนายูดาย (หรือศาสนายิว) โดยมีเน้ือหาและความ
เช่ือ บางสวนเหมอี นกนั โดยเฉพาะคัมภีรไบเบิลฮิบรู ท่ีคริสตศาสนิกชนรูจักในชื่อ พันธสัญญา
เดิมท่ีเรียกวา เบญจบรรณ/บิญจบรรพ (Pebtatench) ไดรับการนับถือเปนพระคัมภีรของ
ศาสนายูดาย และศาสนาอิสลามดวยเชนกัน โดยในพระธรรมหลายตอนไดพยากรณถึงพระเมสลิ
ยาห (Messiah) ที่ชาวคริสตเชอื่ วา คอื พระเยซู เชน หนงั สือประกาศ อสิ ยาห บทท่ี 53 เปนตน

หลักคําสอน พระธรรมคําสอนปรากฏในพระคริสตธรรมคัมภีร (คัมภรไบเบิล) ผูนับ
ถือคริสตศาสนาทุกคนตองยึดมั่นในหลักปฏิบัติสําคัญของคริสตศาสนา เรียกวา บัญญัติ 10
ประการ คอื

1. จงนมัสการพระเจาเพยี งพระองคเ ดียว พงึ ทําความเคารพตอพระเปน เจา
2. จงอยาออกนามพระเจาอยางพลอย ๆ โดยไมส มเหตสุ มผล
3. จงฉลองวนั พระอันเปน วนั คักดิส์ ิทธ์ิ
4. จงอยางบูชารูปเคารพ
5. จงเคารพนบั ถอื บดิ ามารดาของตน
6. จงอยา ฆา คน
7. จงอยาลว งประเวณใี นคูครองของผอู ่นื
8. จงอยา ลกั ขโมย
9. จงอยาพดู เท็จ
10. จงอยา มกั ไดใ นทรัพยของเขา

26

หลักคําสอนของพระเยซูสวนใหญจะอยูบนพ้ืนฐานของบัญญัติ 10 ประการของ
ศาสนา ยู ดาย โดยขยายอธบิ ายความเพ่ิมเติม หรืออนุรักษคําสอนเดิมไว เชน สอนใหมีเมตตา
กรุณา ตอกัน สอนใหรักกันในระหวางพี่นอง สอนใหทําความดี สอนใหเห็นแกบุญทรัพย
มากกวา สินทรัพย สอนให แสวงหาคุณธรรมย่ิงกวาส่ิงอ่ืน สอนหลักการคบหาซึ่งกันและกัน
สอนให ตอตานความ อยุติธรรม สอนเรื่องจิตใจวาเปนรากฐานแหงความดีความช่ัว สอนถึง
ความกรุณา ของพระเจา สอนถึงความ ขัดแยง กันระหวางพระเจา กับเงิน สอนใหรักษาศีล รักษา
ธรรม สอนวิธไี ปสวรรค สอนเรอื่ งความสขุ จากการทาํ ใจใหอ สิ ระ ฯลฯ เปน ตน

นักบวช/ ผูสืบทอดศาสนา คือ สาวกพระบาทหลวงหมอสอนศาสนา และ
ครสิ ตศาสนิกชน ผเู ล่ือมใสในคริสตศ าสนา

ศาสนสถาน ทใ่ี ชประกอบกิจกรรมสาํ คญั ทางศาสนาของคริสตศาสนิกชน คือ โบสถ วิหาร
และสัญลักษณความเปนคริสตศาสนิกชนทุกนิกาย ใช เครื่องหมายไมกางเขนเหมือนกันหมด ไม
กางเขนเปน สญั ลกั ษณแสดงถึงความเสียสละที่ ยงิ่ ใหญเ ปน นริ นั ดรของพระเยชู

แบบอยางของครสิ เตียนท่ีดี

มารติน ลูเธอรคิง เกิดในครอบครัวท่ีปูติดสุรา มีหน้ีสินมากมาย แตพอของคิงใฝดีใน
ชีวิต อดทนเรียนตอในมหาวิทยาลัย และเปนศาสนาจารยประจําโบสถ สามารถสรางฐานะได
ดวยตนเองจนกลายเปนบคุ คลช้นั สูงของคน ผวิ ดําในแอตแลนตา แตในสังคมขณะนนั้ ยงั แยก
ผิวสีคนดําเปนทาสและถูกเฆี่ยนตี คิงเปนเด็กฉลาด และราเริง เปนหัวหนากลุมของเพื่อนเขา
ไดร ับการ‘ฝกใหอดกล้ันและมีระเบียบวินัย เขาตองไปโรงเรียนสอนศาสนาโบสถในวันอาทิตย
บา ยสง หนงั สอื พมิ พ นอนแตหวั คา่ํ และต่ืนเชา เรียนคัมภรี ไบเบิล ตองสวดมนตกอนรับประทาน
อาหารคํ่าอยากเรียนแพทย แตเมื่อไดรับการดูหมิ่นจากคนผิวขาวจึงเรียนทนายความท่ี
มหาวิทยาลยั มอรเ ฮาร ฝกเปน นักพูดไดรางวัลในการประกวดวาทศิลป เปนนักศึกษาที่มีผลการ
เรยี นดเี ย่ยี ม จึงตดั สินใจเปนนกั เทศน และไดเ ขยี นบทความลงในหนังสือพิมพเรียกรองใหคนผิว
ดาํ เขมแข็ง จนประธานาธิบดี ลินคอน บี จอหนสนั ยินยอมออกกฎหมาย วาดว ยสิทธิมนุษยชน
ดร.มารติน ลเู ธอร คิง จเู บียร ไดรางวลั โนเบล และเสียชีวิตลงดวยน้ํามือชาวผิวขาว เม่ือวันที่ 4
เมษายน 1968

27

4.4 หลกั ธรรม-คาํ สอน ของศาสนาพราหมณ- ฮินดู
ศาสนาพราหมณ- ฮินดู เปนศาสนาท่ีเกาแกท่ีสุด มหี ลักธรรมสําคญั ๆ ดังน้ี
1. หลกั ธรรม 10 ประการ
1. ธฤติ ไดแ ก ความพอใจ ความกลา ความม่ันคง ซ่ึงหมายถึงการพากเพยี ร

จน ไดรบั ความสาํ เรจ็

2. กษมา ไดแก ความอดทน น่ันคอื พากเพียรและอดทน โดยยึดความเมตตา
กรณุ าเปนทต่ี ัง้

3. ทมะ ไดแ ก การขม จติ ใจของตนดวยเมตร และมสี ติอยเู สมอ
4. อัสเตยะ ไดแ ก การไมล กั ขโมย ไมกระทาํ โจรกรรม
5. เศาจะ ไดแ ก การกระทาํ ตนใหบรสิ ุทธท์ิ งั้ กายและใจ
6. อนิ ทรยี นครหะ ไดแ ก การหมั่นตรวจสอบอินทรีย 10 ประการ ใหไ ดรบั
การตอบสนองทีถ่ กู ตอง
7. ธี ไดแ ก ปญญา สติ มติ ความคิด ความมั่นคงยืนนาน น้นั คือมีปญญา
และ รูจ ักระเบยี บวิธตี างๆ
8. วิทยา ไดแก ความรูทางปรัชญา
9. สตั ยา ไดแ ก ความจริง คือชอื่ สตั ยตอ กนั และกนั
10. อโกธะ ไดแก ความไมโกรธ
2. หลกั อาศรม (ขนั้ ตอนแหง ชีวติ ) 4 คอื

1. พรหมจารี ขน้ั ตอนเปน นักศึกษา
2. คฤหสั ถ ขนั้ ตอนเปน ผคู รองเรอื น
3. วานปรสั ถ ขน้ั ตอนละบา นเรอื นเขาปา หาความสงบวิเวก
4. ลนั ยาสี ขน้ั ตอนสละเพศฆราวาสออกบวชบําเพญ็ พรต เพ่อื หาความสุขที่
แทจริงของชวี ิต
3. หลกั เปา หมายของชวี ิต 4 ประการ คือ

1. กามะ การหาความสุขทางโลกอยางถกู ตองสมดลุ
2. ธรรมะ ปฏบิ ัติหนาทีต่ ามวรรณะไดถ กู ตอง
3. อรรถะ สรา งฐานะทางครอบครวั ใหม น่ั คงในทางเศรษฐกจิ
4. โมกษะ แสวงหาทางหลดุ พน

28

บคุ คลตวั อยางในศาสนาพราหมณ- ฮนิ ดู

มหาตมะ คานธี เปนบุคคลตัวอยางของศาสนาพราหมณ-ฮินดู ไดอยางดี ทาน
มหาตมะ คานธี เปนชาวอินเดียไดร ับการศกึ ษากฎหมายจากประเทศองั กฤษ แตทา นยังคงไว
ซ่ึงความเปนผูอนุรักษวัฒนธรรมชาวอินเดียไวได ทานเปนผูนําของชาวอินเดียในการตอสูเพื่อ
เอกราชของชาวอินเดียดวยวิธีการอหิงสา คือการตอตานอยางสงบ อดอาหาร เปนบุคคล
ตัวอยางท่ีใชชีวิตอยาง สมถะเรียบงาย เปนวีรบุรุษของชาวอินเดียที่สามารถตอสูเอาอธิปไตย
คนื จากองั กฤษได สาเหตทุ ท่ี านเรม่ิ การตอสเู กดิ จากเม่ือทานไปทาํ งานท่ปี ระเทศแอฟริกา
ทานโดยสารรถไฟขั้นหนึ่ง แตพนักงานรถไฟไมใหทานน่ังข้ัน 1 เพราะท่ีน่ังเอาไวสําหรับคนผิว
ขาว และทานลงจากรถไฟทานนั่งอยูท่ีสถานีรถไฟทั้งคืน ครุนคิดในเรื่องน้ี และทานสามารถ
รวมกลุม ชาวอนิ เดียตอ ตา นชาวผิวขาวในแอฟริกา เมอ่ื ทานมาอยทู ่ีอินเดีย แตเดิมทานสนับสนุน
การทํางานของอังกฤษแตเมอ่ื องั กฤษออกกฎหมายตรวจรูปพรรณ หญิงอินเดียตองถอดเส้ือผา
ตอหนาเจาหนาท่ีอังกฤษทานจึงเริ่มตนนําอินเดียสูอังกฤษจนไดรับชัยชนะดวยวิธีอหิงสาตอสู
ดวยความสงบ

29

กจิ กรรมทายบทที่ 1

1. ศาสนาใดทไ่ี มมีศาสดา ข. ครสิ ต
ก. พุทธ ง. พราหมณ
ค. อสิ ลาม

2. ประเทศฝงแผนดนิ ใหญใ นทวปี เอเชยี สว นใหญนบั ถือศาสนาอะไร

ก. อสิ ลาม ข. ฮนิ ดู

ค. พุทธ ง. คริสต

3. ไมว า จะนับถือศาสนาใดสง่ิ ท่ีควรยดึ ถอื และนําไปดําเนนิ ชีวติ คือขอ ใด

ก. ศาสดา ข. ศาสนพิธี

ค. ศาสนสถาน ง. ศาสนธรรม

4. เปา หมายหลักธรรมของทกุ ศาสนา คือขอ ใด
ก. มงุ ใหค นมีความสขุ ข. มงุ ใหค นเปนคนดี
ค. มุงใหคนไปสนู ิพพาน ง. มุงใหค นมีสนั ตสิ ุข

5. มหาตมะคานธีตอสกู ับองั กฤษดวยวธิ ีอหิงสาตรงกับขอใด
ก. ตอ สดู วยพละกําลงั ข. ตอ สดู ว ยสตปิ ญญา
ค. ตอ สดู ว ยความสงบ ง. ตอสูดว ยไหวพรบิ

6. ทา นคดิ วาขอใดคอื เหตุผลที่หมอ มเจา หญิงพนู พสิ มยั ดิศกลุ ไมขายผลงานนพิ นธของพระ
บดิ าแมไดราคาดีแตก ลบั บริจาคใหรัฐบาล

ก. ไมอ ยากใหผลงานน้ันไมไปอยูตางประเทศ
ข. ตองการเอาไวใหค นในชาติศกึ ษา
ค. มฐี านะรํ่ารวยอยแู ลว
ง. ไมอ ยากใหตกเปนสมบัติของบุคคลใด ๆ

7. อัลกรุ อา นเปนหลกั ธรรมของศาสนาใด

ก. อสิ ลาม ข. ฮนิ ดู

ค. ครสิ ต ง. พราหมณ

30

8. พรหมวิหาร 4 ประการประกอบดว ย
ก. ฉันทะ วิรยิ ะ จติ ตะ วิมังสา
ข. เมตตา กรุณา มุทิตา อเุ บกขา
ค. ทาน กรุณา วิมงั สา อุเบกขา
ง. ทาน ปยวาจา เมตตา กรณุ า

9. ประโยชนของศลี 5 คือขอ ใด
ก. เพื่อความสงบสุขของสงั คมและพฒั นาจติ ใจ
ข. เพื่อเปน แนวทางใหบคุ คลพนทุกข
ค. เพ่ือใหค นในสังคมมีความสขุ
ง. เพือ่ ใหคนประพฤตปิ ฏิบัตบิ รรลุธรรม

10. การถอื ศีลอดปล ะ 30 วนั เปน ศาสนพิธขี องศาสนาใด

ก. ศาสนาพทุ ธ ข. ศาสนาครสิ ต

ค. ศาสนาอิสลาม ง. ศาสนาพราหมณ – ฮินดู

31

บทที่ 2
วัฒนธรรม ประเพณี และคานยิ มของประเทศไทยและประเทศในทวปี เอเชยี

สาระสําคัญ

วฒั นธรรม ประเพณีไทยและในประเทศเอเชีย เปนสิ่งท่ีมีคุณคาสําหรับชาวไทย และ
ประชาชนชาติอ่ืนๆในทวปี เอเชีย เพราะเปนสิง่ ท่สี บื ทอดมาจากบรรพบรุ ุษ สง ผลใหเอเชยี
มีเอกลกั ษณของตนเอง ในปจจุบันที่สังคมโลกสื่อสารไรพรมแดน วัฒนธรรมและประเพณีของ
ประทศในทวีปเอเชีย จึงเปนสิ่งท่ีนาสนใจศึกษา คนควา รวมท้ังการเขามาทองเท่ียวเพื่อการ
พักผอนหยอนใจ การอนุรักษสืบสานตลอดจนการสงเสริมคานิยมท่ีพึงประสงคใหเกิดข้ึนใน
ประเทศไทย และทวีปเอเชียเปนสิ่งสําคัญและจําเปนในสังคมปจจุบัน เพราะจะเปนการ
เสรมิ สรางวฒั นธรรม ประเพณี ของไทยและของทวปี เอเชียใหด าํ รงสืบตอ ไป

ผลการเรยี นรูท่คี าดหวงั
1. มีความรูความเขาใจในวัฒนธรรม ประเพณีของประเทศไทยและประเทศในทวีป

เอเชยี
2. ตระหนักถึงความสําคัญในวัฒนธรรม ประเพณีของประเทศไทยและประเทศใน

ทวปี เอเชยี
3. มสี ว นรว มในการปฏิบตั ิตนตามวัฒนธรรม ประเพณีของประเทศไทยและประเทศ

ใน ทวีปเอเชีย
4. ประพฤติตนตามคา นยิ ม จริยธรรมทพี่ ึงประสงคของสงั คมไทย

ขอบขา ยเนือ้ หา
เรอ่ื งที่ 1 วฒั นธรรม ประเพณใี นประเทศไทยและประเทศในทวีปเอเชยี
เรื่องท่ี 2 การอนุรักษและการสบื สานวฒั นธรรมประเพณขี อง
ประเทศไทย และประเทศในทวปี เอเชีย
เรื่องท่ี 3 การประพฤตปิ ฏิบัติตน เพ่อื การอนรุ ักษ และสบื สานวัฒนธรรมประเพณีของ
ประเทศไทย และประเทศตา งๆ ในทวปี เอเชยี
เรื่องที่ 4 คา นยิ มทพ่ี งึ ประสงคข องประเทศไทยและประเทศตางๆ ในทวีปเอเชยี

32

ส่ือการเรยี นรู
1. วีซดี ี วฒั นธรรม ประเพณี คานยิ ม ของไทยและประเทศตา งๆในเอเชยี
2. คอมพิวเตอร อินเทอรเน็ต วฒั นธรรม ประเพณี คา นิยม ของไทยและประเทศ
ตางๆ ในเอเชีย

33

เรอื่ งท่ี 1 วัฒนธรรมประเพณใี นประเทศไทยและประเทศในทวีปเอเชีย

1. วฒั นธรรม ประเพณีของไทย

1.1 วัฒนธรรมไทย
วัฒนธรรมในภาษาไทยเกิดมาจากการรวมคํา 2 คํา คือ วัฒนะ หมายถึงความเจริญ

งอกงาม รุงเรือง และคําวา ธรรม หมายถึง การกระทําหรือขอปฏิบัติ สรุปแลว วัฒนธรรม
หมายถึงทุกส่ิงทุกอยางที่มนุษยสรางขึ้นไวเพื่อนําเอาไปชวยพัฒนาชีวิตความเปนอยูของมนุษยใน
สังคม ตลอดถงึ ชวยแกป ญหาและชวยสนองความตองการของสงั คม

สาํ นกั งานคณะกรรมการวัฒนธรรมแหงชาติแบงเนอื้ หาวฒั นธรรมเปน 5 ประเภท คอื
1. ศลิ ปกรรม ไดแก ภาษา วรรณกรรม การละคร นาฏศลิ ป ดนตรี จิตรกรรม
สถาปตยกรรมรม ประติมากรรม และศิลปะการแสดง
2. มนษุ ยศาสตร ไดแก คุณธรรม จริยธรรม คานิยม กฎหมาย ขนบธรรมเนยี ม
ประเพณี กฎหมาย การปกครอง ประวัตศิ าสตร โบราณคดี ปรัชญา ศาสนา
3. การชางฝมือ ไดแก การเย็บปก ถักรอ ย การแกะสลกั การทอ การจกั สาน การทํา
เคร่ืองถม เคร่ืองเงิน เคร่อื งทอง
4. กีฬาและนันทนาการ ไดแก มวยไทย กระบี่ กระบอง ตระกรอ การละเลน
พนื้ เมอื ง
5. คหกรรม ไดแ ก ระเบยี บในเร่อื งการกนิ อยู มารยาทในสังคม การแตงกาย
การตกแตง เคหสถาน การดูแลเดก็ เปน ตน

ลกั ษณะของวัฒนธรรมไทย
วัฒนธรรมไทยไดรับการพัฒนามาโดยลําดับ จากอิทธิพลสิ่งแวดลอมทางสังคมและ
ส่งิ แวดลอมทางธรรมชาติ ประกอบกับความสามารถของคนไทยกอใหเ กิดการสรา งสรรค
การหลอ หลอมรวมกนั จนมีลักษณะเดน ๆ ดังตอ ไปนี้ คือ
1. การมพี ุทธศาสนาเปน ศาสนาประจาํ ชาติ
2. การมีพระมหากษัตริยทรงเปนพระประมุขสังคมไทยมีพระมหากษัตริยทรงเปน
พระ ประมุขสืบทอดมาต้งั แตส มยั โบราณมาจนถึงปจจบุ ัน

3. อักษรไทย ภาษาไทย สังคมไทยมีอักษรใชมาตั้งแตกรุงสุโขทัยและไดรับการ
พฒั นาอักษรไทยโดยพอขนุ รามคาํ แหงมหาราช

34

4. วัฒนธรรมท่ีแสดงออกถึงความเปนไทย บานเรือนไทยที่มีเอกลักษณเหมาะสม
ประเพณีไทยประเพณีไทย

วัฒนธรรมที่สําคัญของประเทศไทยท่ีแสดงออกถึงความเปนไทยที่สําคัญตางๆ คือ
ภาษา การแตง กาย อาหาร และมารยาท

ภาษา ภาษาที่ใชสอื่ สารกันในสังคม มี 2 ลักษณะคอื ภาษาทางกาย (ภาษาทางกิริยา)
และภาษาทางวาจา ในแตล ะเผา แตละชุมชน แตล ะภาค จะมภี าษาถิน่ สาํ เนยี งถิ่นกิริยาอาการ
แสดงออกของทองถ่ิน และจะมีภาษกิริยาอาการตาง ๆ คนไทยจะใชภาษาไทยกลางซึ่งเปน
ภาพรวมของประเทศ ดังนั้นวัฒนธรรมทางภาษาจะบงบอกท่ีมาของถิ่นกําเนิดซ่ึงควรจะเปน
ความภมู ใิ จในตัวตน ไมเ ปนส่งิ เชย นาอายหรอื ลาสมยั ในการแสดงออกทางภาษาถิ่น เชน
การพดู ของภาคอสี านทบี่ งบอกถงึ ความเปน คนอีสานเปน ตน

การแตง กาย การแตง กายของคนในสงั คมไทยในปจจุบันไดรับอิทธิพลจากวัฒนธรรม
ตะวนั ตกในชวี ิตประจาํ วันคนไทยจึงแตง ตัวแบบสากล ตอ เมื่อมีงานบุญประเพณีตาง ๆ หรือใน
โอกาสสําคัญ ๆ จึงนําการแตงกายประจําถิ่นที่แสดงออกมาเปนเผาเปนชุมชน และเปนภาค
อยางไรก็ตามเรายังเห็นคนรุนเกา รุนพอ แม ปู ยา ตา ยาย ในทองถิ่นบางแหงยังคงมี
วฒั นธรรมการแตงกายที่สืบทอดมาจากบรรพบุรุษ ใหเราเห็นไดในชีวิตประจําวัน เชน การนุง
ผา ซิ่นไปทาํ บุญทีว่ ัด เปนตน

อาหาร เนอื่ งจากการติดตอสือ่ สารของโลกปจจุบันเปน โลกไรพรมแดน เราจึงสามารถ
รับประทานอาหารไทยที่รานอาหารตาง ๆ อาทิ เมืองลอสแองแจลิสเมืองฮองกง วัฒนธรรม
ทางอาหารหารกินของคนไทยในทองถิ่นตาง ๆ ยังคงสืบตอต้ังแตอดีตจนมาถึงปจจุบัน เพราะ
สภาวะแวดลอมทางภูมิศาสตร ทรัพยากรตาง ๆ สงผลใหวัตถุดิบท่ีใชในการประกอบอาหาร
ทองถิ่นไทย ยังคงมีอยูและนํามาใชในการ ประกอบอาหารการกินไดตลอดมา แตอาหารบาง
ชนิดเริ่มสูญหายไป เด็กไทยปจจุบันเริ่มจะไมรูจักคุนเคยอาหารบางชนิด เชน ขนมกง ซึ่งเปน
ประเพณีแตงงานภาคกลางในอดีตและมีขนมกงเปนขนมทําจากถ่ัวทองปนเปนวงกลมมีซ่ี
เหมอื นลอ เกวยี น เพ่ือใหช ีวติ แตง งานรายรื่นกา วไปขา งหนา เปนตน

มารยาท มารยาทของคนไทยท่ีอาศัยอยูเปนเผา เปนชุมชน เปนภาค ตลอดจนคน
ไทยกลางไดร บั การสืบทอดมาจากบรรพบุรุษ แตเมื่อกลาวโดยรวมแลวมารยาทไทยน้ันท่ัวโลก
ยอมรับ วามีความงดงาม ออนชอย เชน การไหว การกราบ บงบอกถึงความเปนชาติท่ีมี
วัฒนธรรมอันดีงาม ทําใหคนตางประเทศประทับใจ และเปนสวนหนึ่งที่ชวยสงเสริม
อตุ สาหกรรมกาทอ งเท่ียวใหเจรญิ กา วหนา

35

ประเพณีไทย
ประเพณไี ทยเปน วัฒนธรรมทสี่ ืบทอดกนั มา เปน สง่ิ ท่แี สดงถึงวถิ ีชวี ิตของ คนไทย
ท้งั ในอดีตและปจ จบุ นั ประเพณีแสดงถึงความเจริญรงุ เรอื งของประเทศไทยท่ีสืบเน่อื งมา
เปน ส่ิงที่คนไทยควรศึกษาทําความเขาใจและชวยกันอนุรักษ โดยปกติแลวศาสนาและความ
เช่อื มีอิทธิพลตอประเพณีไทย สําหรับประเพณีไทยจําแนกออกเปน 2 ประเภท คือ พระราช
ประเพณี และประเพณีในทองถนิ่ ตา ง ๆ ไดแกพ ระราชพธิ ถี อื นาํ้ พิพัฒนสัตยาในโอกาสทพ่ี ระเจา
แผนดินข้ึนครองราชสมบัติพระราชพิธีทอดพระกฐินหลวง โดยการเสด็จพระราชดําเนินทาง
ชลมารคขบวนพยหุ ยาตราอยางแบบโบราณ เปนการอนุรักษโบราณประเพณีสําหรับประเพณีใน
ทองถ่นิ ตา ง ๆ เชน ประเพณีตรุษสงกรานต ประเพณีลอยกระทง

ตวั อยางการอนรุ ักษสบื สานวัฒนธรรมประเพณี
ประเพณีตรุษสงกรานต มีทุกทองถ่ินในวันขึ้นปใหมของไทย มีประเพณีสรงน้ําพระ

ทําบุญ ไหวพระรดน้ําขอพรผสู งู อายุ ตรงกบั วันที่ 13 เมษายนของทกุ ป

ประเพณีลอยกระทง ทาํ ในเดือน 12 ประเพณนี ีเ้ กิดขึน้ ตั้งแตส มยั กรงุ สุโขทัย
มีวัตถุประสงค คือ ตกแตงกระทงดวยวสั ดุดอกไม จุดธูปเทียนลอยกระทงลงแมนํ้าลําคลองเพ่ือ
ขอโทษพระแมคงคา ที่ประชาชนไดอาศัยด่ืมกิน และเพื่อไหวพระพุทธเจาปางประทับอยูใต
เกษียรสมุทร

ประเพณีอุมพระดําน้ํา เปนประเพณีทองถ่ินในชวงเดือน 10 ของชาวจังหวัด
เพชรบูรณ ที่มีความเปนเอกลักษณในงานจะมีการอันเชิญพระพุทธรูปมหาธรรมราช พระ
คบู านคเู มืองของชาวเพชรบรู ณ โดยมเี จาเมืองจะตองเปนคนอมุ พระมาดาํ ลงไปในน้ํา ซึ่งมีความ
เชื่อวา จะทาํ ใหบานเมืองและประชาชนมคี วามสขุ ความเจริญ

ประเพณตี ักบาตรเทโว เปนประเพณีสําคัญในการออกพรรษา ซึ่งตรงกับข้ึน 15 ค่ํา
เดอื น 11 ของชาวอทุ ยั ธานี โดยพระสงคจ ํานวน 300 กวารปู เดินลงบันไดจากมณฑลพระพุทธ
บาทบนเขาสะแกกรัง ลงมารับบณิ ฑบาตร ขาวสาร อาหารแหงจากพระพุทธศาสนิกชนบริเวณ
ลานวัดสงั กสั รตั นครี ี อาํ เภอเมือง จังหวดั อทุ ยั ธานี

ประเพณที าํ บญุ วนั สาํ คัญทางพระพุทธศาสนา วันมาฆบูชา แหเทียนวันเขาพรรษา
วนั ออกพรรษา ทําบุญวันธรรมสวนะ ถวายผาอาบนํ้าฝน ทอดผาปา ทอดกฐิน เทศนมหาชาติ
เปนประเพณสี าํ คญั ของชาวพทุ ธ

ประเพณกี ารแตงงาน การสงตัวคสู มรส เปนประเพณีสว นตัว สวนบุคคล ซ่ึงแตกตาง
ไปตาม ภาคและทอ งถน่ิ

36

2. วฒั นธรรมประเพณีของประเทศในทวีปเอเชยี

ประเทศในเอเชียสวนใหญประกอบอาชีพเกษตรกรรม รายไดจึงขึ้นอยูกับผลิตผล
ทางการเกษตร แตมีบางประเทศมีความเจริญกาวหนาทางอุตสาหกรรม เชน ญี่ปุน และบาง
ประเทศ เจรญิ กาวหนาทางการผลติ น้ํามนั เชน ประเทศอริ กั อหิ ราน คูเวต

ในการศึกษาวฒั นธรรมประเพณีของประเทศในเอเชยี ควรรเู รอื่ งราวทเ่ี ก่ียวกบั
ลักษณะสาํ คัญของประชากร และสง่ิ ท่ีมอี ทิ ธิพลตอ วัฒนธรรมประเพณี ดงั น้ี

2.1 ส่งิ ทมี่ ีอิทธิพลสําคญั ตอวัฒนธรรมของเอเชีย

ส่งิ ที่มอี ิทธิพลสําคัญตอวัฒนธรรมของทวีปเอเชีย คือ ภาษาและอทิ ธพิ ลของ
อารยธรรมภายนอก หรืออารยธรรมจากตางชาติ

2.1.1 วัฒนธรรมทางภาษา
ลกั ษณะสาํ คัญทางภาษาในภูมิภาคน้ีมปี ระชากรหลายเช้ือชาติ

หลายวัฒนธรรม จึงทาํ ใหม ี ภาษาพูด ภาษาเขยี นแตกตา งกันไปหลายกลมุ คือ
1. ภาษามาลาโย - โพรีเนเชยี น ไดแ ก ภาษาพูดกันในแหลมมาลายู

หมูเกาะ อินโดนเี ซยี และภาษาตากาลอก ในหมูเ กาะฟล ปิ ปน ส
2. ภาษาออสโตร - เอเชียติก ไดแกภ าษามอญ เขมร เวยี ดนาม
3. ภาษาทิเบโต - ไซนิล ไดแก ภาษาพมา ภาษาไทย
4. ภาษาอื่นๆ เชน ภาษาอินเดีย ภาษาจีน ภาษาอาหรับ ภาษาของชาวตะวันตก

โดยเฉพาะภาษาอังกฤษ ซึ่งใชในการตดิ ตอระหวางประเทศทางการศกึ ษา และการคา
สําหรับภาษาเขียนหรอื ตวั หนังสอื มี 4 ลกั ษณะ คือ
1. ดัดแปลงมาจากตัวหนังสือของอินเดียภาคใต ใชกันมากในประเทศที่นับถือ

พระพุทธศาสนา เชน พมา ไทย ลาว กัมพูชา

2. ดัดแปลงมาจากภาษาอาหรับ ใชกันมากในประเทศท่ีนับถือศาสนาอิสลาม
เชน มาเลเซยี บรูไน อินโดนีเซีย

3. ตัวหนังสือท่ีอาศัยแบบของตัวหนังสือจีน มีท้ังที่ดัดแปลงมาใช และนํา
ตวั หนงั สือจีนมาใชโ ดยตรง มีใชกันมากในประเทศเวียดนาม สวนกลุมที่ใช ภาษาจีนเปนภาษา
พดู เชน สงิ คโปร กลุมพอ คา ชาวจีนในทุกประเทศนยิ มใชภาษาจีนเปนท้ังภาษาเขียนและภาษา
พูด

37

4. ตัวหนงั สอื โรมัน ใชก ันมากในประเทศมาเลเซีย อินโดนเี ซยี ฟล ิปปนส สวนใน
เวียดนามกเ็ คยนํามาใชเหมือนกนั แตปจ จบุ นั นิยมใชใ นชนบทบางกลุม เทานั้น

2.2 อทิ ธิพลของอารยธรรมภายนอก หรอื อารยธรรมจากตางชาติ ไดแ ก
2.2.1 อารยธรรมอินเดีย
ดานศาสนา อนิ เดยี นําศาสนาพราหมณและพุทธศาสนาเขา มาเผยแพร
ดานการปกครอง มกี ารปกครองแบบเทวราชา การประกอบพธิ กี รรมตางๆ ของ

พระมหากษตั ริย ใชหลกั คัมภรี ข องพระมนูธรรมศาสตร เปน หลกั ในการปกครองของภมู ิภาคนี้
ดานอกั ษรศาสตร ไดแ ก วรรณคดี ลนั สกฤต ภาษาบาลี เขามาใช
ดานศลิ ปกรรม สวนใหญเ ปน เรอ่ื งเก่ียวกบั ศาสนา เชนวิหาร โบสถ

2.2.2 อารยธรรมจนี
จีนเขามาติดตอ คาขายในภูมภิ าคเอเชยี ตะวันออกเฉียงใตตั้งแตอดีต และเขามา
มีอิทธิพลทางดานการเมือง วัฒนธรรมและเศรษฐกิจ แตอิทธิพลดังกลาวมีไมมากสวนทางดาน
เศรษฐกิจ จีนไดทําการคากับภมู ภิ าคเอเชยี ตะวนั ออกเฉียงใต สินคาที่สําคัญไดแก ผาไหม เคร่ืองปน
ดนิ เผา เปนตน
2.2.3 อารยธรรมอาหรบั

ในราวพุทธศตวรรษที่ 18 ศาสนาอสิ ลามมาจากตะวันออกกลางไดแ ผเขา มา
ใน อินเดีย ทําใหชาวอินเดียสวนหน่ึงหันมานับถือศาสนาอิสลาม โดยเฉพาะพอคาจากอินเดีย
ตอนใต ซ่งึ ติดตอ คาขายในบริเวณหมูเกาะของเอเชียตะวันออกเฉียงใตอยูเปนประจําตามหลัก
ของศาสนาอสิ ลามทีว่ า ทกุ คนทีน่ ับถือศาสนาอิสลามนั้นเปนพ่ีนองกัน ชวยเหลือเกื้อกูลกันจึงทํา
ใหศ าสนาอสิ ลามเปนทนี่ ิยมของกษตั ริย ชนช้ันสูงและสามัญชนดวย

2.2.4 อารยธรรมตะวันตก
ชาติตะวันตกเร่ิมเขามาในภูมิภาคน้ีโดยมีจุดประสงคที่จะทําการคาและเผยแผ
ศาสนา สินคา ท่ีชาวยโุ รปตองการไดแ ก พรกิ ไทย และเครือ่ งเทศตางๆ
เดิมอาณาจักรตางๆในภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใตมีความแตกตางกันทาง
ดา นเชอ้ื ชาติ และภาษา หลงั จากทไี่ ดร บั อารยธรรมอินเดีย จีน และอาหรับแลว อารยธรรมใหม
ท่ีเกดิ จากการ ผสมผสานกัน ทําใหประชาชนมีสังคม ขนบธรรมเนียมประเพณีที่คลายคลึงกัน
และยึดมั่นเปนเอกลักษณประจําชาติ นอกจากน้ีภายในภูมิภาคก็ยังมีการแขงขันกันทางดาน
การเมือง สังคม และ เศรษฐกิจ จนขาดความสามัคคีไมสามารถที่จะตอตานการขยายตัวของ

38

ชาตติ ะวนั ตกไดในทีส่ ดุ กต็ กเปน อาณานิคมของชาติตะวนั ตก (กรมวัฒนธรรมสมั พนั ธ กระทรวง
การตางประเทศ)

2.3 วัฒนธรรม ประเพณีของประเทศอินเดยี จนี อาหรับ และตะวนั ตก

2.3.1 วฒั นธรรม ประเพณีของประเทศอินเดีย
อินเดียเปนแหลงอารยธรรมใหญของเอเชีย ประชากรสวนใหญของ ประเทศ
อินเดีย นับถือศาสนาฮินดู และมีศาสนาอ่ืน เชน ศาสนาอิสลาม ศาสนาพุทธ ศาสนาเชน
ศาสนาครสิ ต โดยทั่วไปประชาชนระหวางศาสนาจะใหความเคารพซึง่ กนั และกันชาวอนิ เดีย
ถือวัฒนธรรม ซ่ึงจัดเปน วัฒนธรรมที่เขมแข็งและเครงครัด อาทิ สตรีนิยมสวมซาหรี หรือลัล
วารกามซิ การใหเ กยี รตสิ ตรแี ละ การเคารพบชู าเทพเจา เปน ตน
วัฒนธรรมของอนิ เดียทส่ี าํ คัญๆ พอจะยกมาเปน ตวั อยาง คอื
1. การถอดรองเทากอนเขา ศาสนสถานทุกแหง
2. หา มนาํ เครื่องหนงั โดยเฉพาะหนังวัวเขาไปในศาสนสถานทกุ แหง
3. หามถายรูปภายในศาสนสถาน หากตอ งการใหขออนุญาตกอ น
4. การไปเยือนศาสนสถานสามารถชมส่งิ ตา งๆไดต ามสบาย และอาจอยูรวม

ประกอบ พิธีกรรมได แตควรแตง กายใหสภุ าพ หากไปวัดซิกฃควรมีหมวก
หรอื ผา คลมุ ศีรษะ สวมเสอื้ แขนยาว และกระโปรงยาว และควรบริจาคเงิน
ใน กลองรบั บริจาคดว ย
5. หากมกี ารเล้ียงอาหารแบบใชมอื เปบ ควรมอื ขวาเทาน้นั

2.3.2 วฒั นธรรม ประเพณีของจนี
ประเทศสาธารณรฐั ประซาชนจีน เปนประเทศที่มีประชากรมากที่สุดเปนอันดับ
หน่งึ ของโลก ประชากรรอยละ 93 เปนชาวฮ่ัน ทเี่ หลือเปนชนกลุมนอ ย
ในสมัยโบราณ จีนนับเปนดินแดนท่ีมีศาสนาและปรัชญารุงเรืองเฟองฟูอยู
มากมาย โดยลทั ธิความเชือ่ เดมิ นั้นมีอยสู องอยา งคอื ลทั ธิเตา และลทั ธขิ งจ้ือ

วฒั นธรรม ประเพณจี นี ทส่ี ําคญั
ความเชอ่ื
คนจนี นยิ มมลี กู ชายมากกวาลูกหญิง เพราะลูกชายเปนผสู บื นามสกลุ คือ
แซ การเรียกช่ือ สกุลของจีนตรงขามกับภาษาไทย คือตนเปนช่ือสกุล ช่ือตัวใชเรียกกันในหมู

39

ญาติ และเพ่ือนสนิท นามสกุลเปนลักษณะพิเศษเชื้อตระกูลการสืบทอดพงศเผา ตอมาเปน
พันๆ ป ดงั นน้ั วฒั นธรรมจนี จงึ มีจติ สํานึกการบูชาบรรพบรุ ษุ เปนแกน แทข องวฒั นธรรมน้ี

อาหาร
เปนวัฒนธรรมท่ีเขมแข็งเผยแพรไปทั่วโลกและเปนท่ียอมรับวาอาหารจีนมี
รสชาติอรอย อาหารจีนจะตองถึงพรอมสีสัน รสชาติ และหนาตา มีอาหารอยูเพียงไมกี่อยาง
เทา น้ัน ทปี่ รุงอยาง เดียวๆโดดๆส่ิงสําคัญคือสวนประกอบตางๆ จะตองกลมกลืนเขากันไดกับ
เคร่ืองปรงุ รสจําพวกซีอว้ิ กระเทยี ม ขิง นาํ้ สม น้ํามนั งา แปง ถว่ั เหลือง และหอมแดง
ประเพณีการแตง งาน
ส่ิงแรกที่บอกถึงพิธีการแตงงานของชาวจีนก็คือสีแดง สําหรับชาวจีนสีแดง
หมายถึง ความ ผาสุกและความม่งั คั่ง ปจจุบันเจาสาวจีนจะเลือกชุดแตงงานสีขาวตามสไตล
ตะวันตกแตสําหรับสมัยกอนแลวสีแดงจะปรากฏใหเห็นทุกที่ในงานแตงงานตั้งแตเสื้อผาของ
ตกแตงแมก ระท่งั ของขวัญ
พธิ ีแตงงานของชาวจีนโบราณมกั จะถกู จดั โดยผูเปนพอแมจ ะเปนฝายเลือก
เจาสาวใหก ับบตุ รของตน
2.3.3 วัฒนธรรม ประเพณีของชาตอิ าหรบั
ศาสนาอิสลามมีอิทธิพลตอชีวิตความเปนอยูของ “ชนชาติอาหรับ” และการ
แพรข ยายวฒั นธรรมประเพณจี ากศาสนาอิสลาม จนทําใหศ าสนาอิสลามเปนศาสนาอิสลามที่มี
จํานวนผูนบั ถือมากที่สุดในเอเชยี วฒั นธรรมประเพณที ่สี ําคัญๆ ไดแก
การแตง กาย ผหู ญงิ มุสลิม แตง กายมิดชิด มผี าคลุมรางกาย ซ่ึงแตละชาตอิ าจแตกตา งกันบา งใน
รายละเอยี ด

ภาพแสดงตัวอยา งการแตงกายสตรมี ุสลมิ

40

การถือศีลอด ชาวมุสลิมจะถือศีลอดในชวงเดือนรอมะฎอน และชาวมุสลิม ทั่วโลก รวมกัน
ปฏิบัติศาสนกิจ และเฉลิมฉลองวาระสิ้นสุดการถือศีลอดในเดือนรอมะฏอน อันประเสริฐ
หลังจากมีผูพบเห็นจันทรเส้ียวหรือฮิลาสเมื่อคํ่าคืนท่ีผานมาทําใหวันน้ีเปนวันแรกของเดือน
เซาวาล ฮิจเราะห หรอื วนั อฎิ ้ิลฟตริ โดยในวันน้ีพ่ีนองมุสลิมจะปฏิบัติตนตามแบบอยางโดยจะ
จายซะกาตฟต เราะห ซงึ่ เปนการนาํ อาหารหลักไปจา ยใหก ับคนยากจน และทุกคนอาบนํ้าชําระ
รา งกายตงั้ แตหวั จรดเทา และแตง กายดวยเส้ือผาที่สวยงาม ทานอินทผลัมกอนเดินทางไปยังท่ี
ละหมาดหรอื มุศ็อลลา รว มละหมาดอฎิ ้ลิ ฟต ริ

เร่ืองที่ 2 การอนรุ ักษแ ละสบื สานวฒั นธรรมประเพณขี องประเทศไทย และประเทศในทวีปเอเชยี

ในทวีปเอเชีย ประเทศที่มีความเจริญและมีวัฒนธรรมประเพณีที่แข็งแกรงสามารถอนุรักษ
และสืบสารวัฒนธรรมประเพณีของตนเองไว เชน ประเทศเกาหลี จะยังคงอนุรักษวัฒนธรรม
ทางดา นการแตงกาย อาหาร และการแสดง สว นประเทศญปี่ ุน จะคงเอกลักษณของตนในดานเคร่ือง
แตง กาย ภาษา และอาหาร เปน ตน

1. การอนุรักษและการสบื สานวัฒนธรรมประเพณไี ทย
ประเทศทม่ี คี วามมั่นคงสบื ทอดมาต้ังแตอ ดีตถงึ ปจ จุบนั เปน เพราะบรรพบุรุษ ไดรักษาไว

ใหล กู หลาน และวฒั นธรรมประเพณีของชาติเปน ลักษณะเฉพาะที่แสดงถึงความเปนเอกลักษณ
ของชาติไทยทม่ี อี ทิ ธพิ ลตอ วัฒนธรรมแตโ บราณ คอื อินเดยี และจนี

ตอมาอารยธรรมของชาติตะวันตกท่ีสงผลตอสังคมไทยในทวีปเอเชียคือ ความกาวหนา
ของเทคโนโลยแี ละการศกึ ษา รวมทัง้ ภาษา คานยิ ม การบนั เทงิ นันทนาการตางๆ ยิ่งปจจุบัน
ความเจริญในการคมนาคมขนสง สือ่ สารตางๆ

แตอยางไรก็ตามวัฒนธรรมทีย่ งั คงสืบทอดมาจนปจจุบันสําคญั คอื อาหาร ภาษา
การแตง กาย มารยาท ประเพณี และกามีศาสนาประจาํ ชาติ การมพี ระมหากษัตรยิ เปนสสถาบัน
ท่สี ําคัญของประเทศ

1.1 เหตุผลและความจําเปน ในการอนรุ กั ษและการสบื สานวัฒนธรรม ประเพณี
สาเหตุการเปลี่ยนแปลงในสงั คม ทําใหตอ งอนุรักษและสืบสานวัฒนธรรม ประเพณีการ
เปลี่ยนแปลงเปนลักษณะธรรมชาตขิ องสงั คมมนษุ ยและยอมเกิดข้ึนในทุกสังคม แตจะเร็วหรือขา
ขึ้นอยกู ับกาลเวลา และอาจเปล่ยี นไปในทางที่ดีขนึ้ หรือเลวลงกไ็ ด

41

1.2 ประเภทของการเปลย่ี นแปลงเราอาจจําแนกการเปลี่ยนแปลงทีเ่ กิดขึ้นในสังคม
ออกเปน 2 ประเภท คือ

1) การเปลี่ยนแปลงทางสังคม หมายถึง การเปล่ียนแปลงโครงสรางของ
สังคมและระบบความสมั พนั ธข องกลุมคน

2) การเปลี่ยนแปลงทางวัฒนธรรม หมายถึง การเปลี่ยนแปลงวิถีการดําเนิน
ชวี ิตความรู ความคิด คานยิ ม อุดมการณ และบรรทัดฐานทางสังคมซ่ึงรวมถึง ขนบธรรมเนียม
ประเพณีตางๆ

1.3 ปจจัยที่เปนสาเหตุที่ทําใหเกิดการเปล่ียนแปลงทางสังคมและวัฒนธรรม
มปี จจัยหลัก 2 ประการ ดังน้ี

1) ปจจัยภายในสังคมหรือการเปลี่ยนแปลงที่เกิดจากสาเหตุภายในสังคม
หมายถงึ การเปลย่ี นแปลงทีเ่ กดิ จากสมาชกิ หรือสิ่งแวดลอมภายในสงั คม น่นั เอง

2) ปจจัยภายนอกสังคม หรือการเปล่ียนแปลงที่เกิดจากสาเหตุภายนอกสังคม
ไดแ ก การแตงกาย ดนตรี สถาปต ยกรรมและสิง่ ประดิษฐ ตางๆ เปน ตน

1.4 ความสาํ คญั ของวฒั นธรรม
วัฒนธรรมเปนเครื่องวัด เคร่อื งกําหนดความเจริญ หรือความเส่ือมของสังคม ในทํานอง
เดียวกัน วัฒนธรรมยังกําหนดชีวิตความเปนอยูของประชาชนในสังคม ดงน้ัน วัฒนธรรมจึงมี
อทิ ธพิ ลตอ ความเปนอยูและความเจริญกา วหนา ของชาตเิ ปน อยา งมาก
บทบาทและความสาํ คญั ของวัฒนธรรม มหี ลายประการ เชน
- แกปญหาและสนองความตอ งการตา งๆของมนุษย
- ชว ยใหส มาชกิ ในสังคมมีความเปนอันหนง่ึ อนั เดียวกนั และผูกพัน
- เปน เครื่องแสดงออกถึงเอกลักษณของชาติ
- เปน เครื่องกําหนดพฤตกิ รรมของคนในสงั คมเพื่อใหอ ยรู วมกันอยางปกติสุข
- ชว ยใหประเทศชาตมิ คี วามรงุ เรอื งถาวร

เรื่องท่ี 3 การประพฤตปิ ฏิบัติตนเพื่อการอนุรักษ และสืบสานวัฒนธรรมประเพณีของไทย
และประเทศตางๆ ในทวปี เอเชยี

1. การอนรุ ักษว ฒั นธรรมและประเพณคี วรเรม่ิ ตน จากการปลกู จิตสํานึกเยาวชน
ใหตระหนกั ถึงคุณคา และความสําคญั

2. รวมกันเผยแพรวัฒนธรรมและประเพณี โดยการศึกษาเรียนรูและสืบทอด
วฒั นธรรม ประเพณีของชาติตนเอง

42

3. เรม่ิ ตนจากครอบครวั และขยายไปสชู มุ ชน และสังคม
4. สื่อตาง ๆ พึงเห็นความสาํ คญั ท่ีและถายทอดวัฒนธรรมอยา งตอเน่ือง
5. ทกุ คนตอ งรวมมือกนั หวงแหนรักษาวัฒนธรรมอนั ดีงามใหคงอยู
6. หนวยงานทงั้ ภาครัฐและเอกชนพงึ สงเสริมสนับสนนุ การแลกเปลยี่ นวัฒนธรรม
ทั้งในภูมิภาคและระหวา งประเทศเพื่อความเขา ใจอนั ดี

เรอ่ื งที่ 4 คา นยิ มที่พึงประสงคและคา นยิ มท่ีดีงามของขาติตางๆ ในเอเชยี

คา นยิ มทีค่ วรสงเสริมพฒั นาใหเ กิดขึ้นใน ประเทศตางๆในเอเชีย คอื
1. ความสภุ าพออ นโยน เปน นสิ ัยทด่ี ีของประซาชนในทวีปเอเชีย
2. ความสามารถในการสรางสรรควัฒนธรรมดานศิลปะสาขาตางๆ ซ่ึงมีความ
สวยงาม มีสนุ ทรียค งความเปน วฒั นธรรมเอเชียไวอยางโดดเดน
3. ความสะอาด ความเปนระเบียบเรียบรอยของบานเมืองเพื่อใหเปนแหลง
ทองเที่ยวทมี่ ีคุณคา
4. ความชอ่ื สตั ย ความขยันในการประกอบอาชีพ และการตรงตอเวลาคานิยมสําคัญ
ท่กี ลา วมาน้ีลว นเปนพืน้ ฐานใหความเปนชาติม่ันคงและคงเอกลกั ษณ วฒั นธรรมประเพณี
ที่สงผลใหเอเชียยังคงเปนแรงดึงดูดใจที่มีเสนหในการเรียนรูศิลปวัฒนธรรม ประเพณี และ
อุตสาหกรรมการทองเทยี่ วสืบตอไปนานเทานาน
คา นิยมในสงั คมไทย
คานยิ ม คือ สิง่ ทก่ี ลุมสังคมหนงึ่ ๆเห็นวา เปนสิ่งท่ีนา นยิ ม นากระทํา นายกยอง เปนส่ิง
ท่ถี ูกตอ ง ดีงาม เหมาะสมท่จี ะยดึ ถือพึงปฏบิ ตั ริ วมกนั ในสังคม
คานิยมเปนสวนหนึ่งของวัฒนธรรมเน่ืองจากมีการเรียนรูปลูกฝงและถายทอดจาก
สมาชิก รุนหน่ึงไปสูอีกรุนหนึ่ง สังคมแตละสังคมจึงมีคานิยมตางกันไป คานิยมชวยใหการ
ดําเนินชีวิตใน สังคมมีความสอดคลองสัมพันธกัน และทําใหการดําเนินชีวิตของสมาชิก
มีเปาหมายชวยสรางความเปนปกแผนใหแกสังคม อยางไรก็ดีคานิยมเปนส่ิงที่มีการ
เปลี่ยนแปลงได ในปจ จุบันนส้ี ังคมไทยมคี านยิ มใหมๆ เกิดข้ึนมาก เชน คานิยมในการอนุรักษ
ทรพั ยากรธรรมซาติ คานยิ มใน การนําเทคโนโลยีใหมๆ มาใชในชีวิตประจําวัน เปนตน คานิยม
ทคี่ วรปลกู ฝง ในสงั คมไทย ไดแก


Click to View FlipBook Version