Табиат кўзгуси 1-сон 2022 йил

Табиат кўзгусиЕР—УМУМИЙУЙИМИЗ № 1-2 (449-450) Январь, 2022 йил

ИЖТИМОИЙ-ҲУҚУҚИЙ, АДАБИЙ-БАДИИЙ ГАЗЕТА Газета 2001 йил апрелдан чиқа бошлаган

2022 ЙИЛ — ИНСОН ҚАДРИНИ УЛУҒЛАШ ВА ФАОЛ МАҲАЛЛА ЙИЛИ

Ўзбекистон Республикаси Президенти “ЯНГИ ЎЗБЕКИСТОН” МАССИВЛАРИ
Шавкат МИРЗИЁЕВ: ТУРКУМИГА КИРУВЧИ
ЎЗБЕКИСТОНДАГИ ИЛК
«Ҳар бир сўзимиз, ҳар бир хатти-ҳаракатимиз жамиятга, одамлар қалбига қандай таъ-
сир кўрсатишига ҳар қачонгидан ҳам кўпроқ эътибор беришимиз зарур. ЭКОШАҲАРНИНГ ТАМАЛ ТОШИ
ҚЎЙИЛДИ
Давлат тузумини ичидан емирадиган, ижтимоий барқарорлик кушандаси бўлган кор-
рупция балосига қарши, бюрократиянинг ҳар қандай кўринишларига, одамларни менси-
маслик, маҳаллийчилик ва гуруҳбозлик иллатларига қарши барчамиз кескин кураш олиб
боришимиз керак.

Мен ишонаман – кўпни кўрган, мард ва олижаноб, меҳнаткаш ва бағрикенг халқимиз
билан биргаликда Янги Ўзбекистонни – инсон тинч, озод ва фаровон яшайдиган, эзгу
мақсадларини эмин-эркин амалга оширадиган давлат ва жамиятни албатта барпо этамиз.

Бунинг учун бизда барча сиёсий, иқтисодий, маданий-маърифий асослар, энг муҳими,
кучли хоҳиш-ирода ва қатъий интилиш бор».

ТАРАҚҚИЁТ СТРАТЕГИЯСИДА 7 ТА УСТУВОР Фарғона шаҳрида барпо этилаётган Экошаҳар ҳудудида “Янги
ЙЎНАЛИШ БЎЙИЧА “ИНСОН ҚАДРИ УЧУН – 100 ТА Ўзбекистон” массивига тамал тоши қўйилди. Тадбирда вилоят ҳо-
кими Хайрулло Бозоров, сектор раҳбарлари, нуронийлар, кенг жа-
МАҚСАД” БЕЛГИЛАБ ОЛИНДИ моатчилик вакиллари иштирок этди.

Куни кеча Президентимиз Шавкат Мирзиёев раислигида бўлиб ўтган видеоселектор йиғи- “Инсон қадри учун” деган эзгу тамойил бугун барча жабҳада ўз
лишида мамлакатимизнинг узоқ муддатга мўлжалланган истиқболи билан боғлиқ ўта муҳим ифодасини топмоқда. Айниқса, кейинги йилларда аҳолини уй-жой
масалалар атрофлича муҳокама қилинди. Мамлакатимиз янги тараққиёт ва миллий юксалиш билан таъминлаш, турмуш даражасини янада яхшилаш ишларига
даврига қадам қўйиб, 35 миллиондан иборат кўпмиллатли халқимиз муносиб ҳаёт даражасига муҳим эътибор қаратилаётгани замирида ҳам ана шу улуғвор мақ-
эришиш, адолатли, эркин ва обод жамият қуришдек улуғвор мақсадлар сари интилмоқда. сад мужассам. Фарғона вилоятида ўтган йил мазкур йўналишда

Яқин ва ўрта истиқболда Ўзбекистоннинг тараққиёт тенденциялари қандай бўлади? Келгуси фао- кенг кўламли ишлар амалга оширилди. Хусусий пудрат ташкилот-
лиятда айнан қайси мақсад ва вазифалар долзарб ва устувор ҳисобланади? Давлат ва жамият ҳаётининг лари томонидан 6 минг 369 хонадонли 193 та кўп қаватли уйлар
барча жабҳа ва йўналишларини комплекс ривожлантириш учун асосий эътиборни нималарга қаратиш бунёд этилди.
керак? Кейинги йилларда қабул қилинган қонун ва қарорлар, дастур ва режаларни янги даврда қандай
давом эттириш, уларга қандай қўшимча ва ўзгартиришлар киритиш керак? Янги Ўзбекистоннинг та- Мамлакат бўйлаб “Бағдод тажрибаси” дея эътироф этилган мас-
раққиёт стратегиясида шу каби саволларга чуқур ва атрофлича жавоб берилган. сивнинг қад ростлаши муҳим воқелик бўлди. Бағдод туманинг
“Гулистон” маҳалла фуқаролар йиғини ҳудудида 1 минг 236 хо-
Йиғилишда давлат раҳбари халқимиз бугунги кенг кўламли ўзгаришларга катта ишонч билан қа- надонни жамлаган 61 та замонавий кўп қаватли турар-жойлардан
раб, амалга оширилаётган ислоҳотларнинг тезроқ самарасини кўришни истаётганини таъкидлади. иборат шаҳарча бўй кўрсатди. Бу ерда аҳоли учун барча инфрату-
Тараққиёт стратегиясида 7 та устувор йўналиш бўйича “Инсон қадри учун 100 та мақсад” белгилаб зилма яратилди. Жорий йилда бу ишлар давом эттирилиб, Фарғона
олинди. Ушбу мақсадларга эришиш учун жорий йилнинг ўзида умумий қиймати 55 триллион сўм ва шаҳри, Фарғона ва Ёзёвон туманида “Янги Ўзбекистон” массивла-
11,7 миллиард долларлик 398 та чора-тадбирни амалга ошириш кўзда тутилмоқда. рининг қурилиши кўзда тутилган.

Президент Шавкат Мирзиёев стратегиянинг иқтисодиётни жадал ривожлантириш ва юқори ўсиш Вилоят марказида 300 гектар майдонда 40 минг аҳолига мўлжал-
суръатларини таъминлаш йўналиши бўйича вазифаларни белгилаб берди. Барча иқтисодий комплекс ланган йўлдош шаҳарчани бунёд этиш ишларига киришилмоқда.
раҳбарлари ва ҳокимлар олдига вазифалар қўйилди: Ҳозирга қадар экошаҳардаги “Янги Ўзбекистон” боғининг қарийб
40 гектар майдонига манзарали дарахтлар экилди ва бу ишлар да-
 ялпи ички маҳсулотни 100 миллиард доллардан ошириб, саноат маҳ- вом этмоқда.
сулотлари ишлаб чиқаришни 1,4 бараварга кўпайтириш ва камбағаллик
даражасини камида 2 бараварга қисқартириш; Биринчи босқичда 80 та кўп қаватли уйларни бунёд этишни ре-
жалаштирилган. Икки йилда экошаҳарнинг қурилишини якунла-
 жорий йилда инфляция даражасини 9 фоиздан оширмаслик; ниши кўзда тутилган. 300 гектарлик дашт майдон ўрнида кўп қа-
 жорий йилда оилавий тадбиркорлик дастурлари доирасида 10 трил- ватли уй-жойлар, “Янги Ўзбекистон” боғи, мактаб, поликлиника,
лион сўм кредитларнинг “маҳаллабай” кафолатли етиб боришини таъмин- қўйингки, барча инфратузилмага эга шаҳарча пайдо бўлади. Қола-
лаш; верса, лойиҳа оддий эмас. Президентимизнинг топшириғи асоси-
 бюджет тақчиллигини ялпи ички маҳсулотга нисбатан 3 фоиздан да Жанубий Корея тажрибаси асосида бу шаҳарчанинг лойиҳаси
оширмаслик; ишлаб чиқилди. 7, 9, 12, 25-қаватли уйларнинг нархини аҳолига
 деҳқон ва фермерлар даромадини камида 2 бараварга ошириб, аграр мақбул келадиган қилиб белгилаб олинган.
тармоқда йиллик ўсишни камида 5 фоизга етказиш.
 яқин беш йилда иқтисодиётга 120 миллиард доллар, шу жумладан, Маросимда Қуръон тиловат қилиниб, яхши ниятлар билан дуо-
70 миллиард доллар хорижий инвестициялар жалб этиш, экспорт ҳажми- фотиҳалар қилинди. Шундан сўнг қурилиш ишларига старт бери-
ни йилига 30 миллиард доллардан ошириш. либ, дастлабки бино пойдеворига келажакка битилган мактуб со-
линган капсула жойлаштирилди.
Йиғилишда Тараққиёт стратегиясини 2022 йилда амалга ошириш бўйича Давлат дастури ижросини
ташкил этиш ташкил этиш юзасидан ҳам қатор топшириқлар берилди. Ёзёвон туманидаги “Юқори С*о*й*бўйи” МФЙ ҳудудида “Янги

Маҳсулотлар экспортга йўналтирилади ФАРҒОНА ТУМАНИДА “ЯНГИ Ўзбекистон” массивининг қурилишига бағишланган тантанали
ЎЗБЕКИСТОН” МАССИВИ тадбир бўлиб ўтди.
Фурқат туманидаги Ғунча МФЙ ҳудудида жойлаш- ҚУРИЛАДИ
ган “Bulut textile” МЧЖ томонидан 20 млн. долларлик Уч йилга мўлжалланган лойиҳага кўра, биринчи босқичда 33 та
аралаш иплар ишлаб чиқариш режалаштирилган бўлиб, “Янги аср” МФЙ ҳудудида барпо эти- 5 ва 7 қаватли 948 та хонадондан иборат уйлар қурилади. Иккинчи
бу ерда 600 та иш ўрни яратилиши кўзда тутилган. лаётган “Янги Ўзбекистон” массивига босқичда 29 та, учинчи босқичда 24 та, тўртинчи босқичда 52 та
Корхонада ишлар жаддалик била нолиб борилмоқда. тамал тоши қўйилди. кўп қаватли уйлар қурилиб, “Янги Ўзбекистон” массивида жами
Тумандаги “Узунчек” Ёшлар КСЗдаги дон ва дуккакли 138 та кўп қаватли турар-жойларга 3856 та хонадонлар жойлашти-
маҳсулотларни қайта ишлаш ва экспортга йўналтириш- Бу ерда бўлиб ўтган тадбирда Миндон- рилади. Бундан ташқари, “Янги Ўзбекистон” боғи, Маданият
га ихтисослашган корхонада ёш тадбиркорлар томони- ободда 25 та уйлар қурилиши якунига етиб саройи, мактаб ва боғчалар, поликлиника, хизмат кўрсатиш ва
дан мошни қайта ишлаб хорижий давлатларга эскпорти қолгани, Фарғона туманининг ўзида ўтган савдо марказлари ҳам қурилиб, аҳоли учун қулай инфратузилма
йўлга қўйилган. 2021 йилда 47 та кўп қаватли уйлар қури- шакллантирилади. Ишлаб чиқаришлар ва иссиқхоналар фаолияти
лиши амалга оширилганлиги қайд этилди. йўлга қўйилиб, фуқаролар бандлиги таъминланади.
“Темирйўлчи” КСЗдаги “Мастона бўстони” МЧЖ то-
монидан амалга оширилаётган қиймати 42 млрд. сўм- Ҳозирда 21 гектар ер майдони ажратил- А.МАДАМИНОВ
лик “Ун заводи ташкил қилиш” лойиҳаси ҳам амалга ган “Янги Ўзбекистон” массивида 5 та
оширилмоқда. Ҳозирда бу ерда қурилиш-таъмирлаш 5 қаватли, 20 та 7 қаватли, 8 та 9 қаватли
ишлари давом эттирилиб, корхона, 2022 йил 1 июлда жами 33 та 1428 та хонадонли уй-жойлар
ишга туширилади ва йиллик 48 минг тонна ун маҳсу- ва инфратузилма объектларини қуриш
лотлари ишлаб қувватига эга бўлади. жараёнлари бошланди.

2 2022 йил, Январь, № 1-2 Табиат кўзгуси

“МЕҲРИБОНЛИК УЙИ” ТАРБИЯЛАНУВЧИСИГА “Ёшлар дафтари”га
киритилган 53 нафар
ЯНГИ УЙ-ЖОЙ КАЛИТИ ТОПШИРИЛДИ йигит-қиз ишли бўлди

Ўзбекистон Республикаси Президенти- этилган 1 хонали квартира калити топши- Олтиариқ тумани Файзиобод МФЙда Тумандаги “Ёшлар” дафтарига ки-
нинг 2021 йил 9 августда қабул қилинган рилди. Ушбу квартира вилоят ҳокимлиги кам таъминланган, эҳтиёжманд оила- ритилган 53 нафар йигит-қизларга ўз-
“Етим болалар ва ота-она қарамоғидан томонидан ажратилган 134 миллион 700 лар ва ногиронлиги бўлган шахслар ўзини банд қилиши ва даромад манба-
маҳрум бўлган болаларни давлат томони- минг сўм маблағ эвазига харид қилинди. учун қуриб берилган уйларни фойда- ларига эга бўлишлари учун инкубатор
дан қўллаб-қувватлашнинг янги тизими- ланишга топшириш маросими бўлиб аппаратлари, мотокультиватор, пиши-
ни жорий этиш чора-тадбирлари тўғри- Ҳозирда Қуролли Кучлар Академия- ўтди. риқлар учун печлар, тикув машиналари
сида”ги қарори ижросини таъминлаш си 4-босқич талабаси бўлган Мўминжон топширилди.
мақсадида вилоятимизда ҳам тизимли Шерматов эътибор ва ғамхўрлик учун ўз Ҳомийлар кўмаги ҳамда бюджет
ишлар амалга оширилмоқда. миннатдорчилигини изҳор қилди. маблағлари ҳисобидан 48 та хонадонли
кўркам уй-жой бунёд этилиб, оила-
Жорий йилнинг 7 январь куни Марғи- Эслатиб ўтамиз: Юқоридаги қарор ларга тўловларсиз берилганидан барча
лон шаҳар 1-сонли “Меҳрибонлик уйи” ижроси доирасида 2021 йилда вилоя- мамнун.
тарбияланувчиси Мўминжон Шерма- тимиз бўйича жами 29 нафар етим ва
товга Фарғона шаҳри ҳудудидан тақдим ота-она қарамоғидан маҳрум бўлган бо-
лага уй-жойлар ажратилган.

25 НАФАР ХОТИН-ҚИЗЛАР Лойиҳанинг асосий мақсади “Аёллар” Уй-жойлар олиш учун ларни қўллаб-қувватлашга қаратилган
ТАДБИРКОРЛИК ва “Ёшлар” дафтарига киритилган хо- сертификатлар қарорлари доирасида уй-жойга муҳтож
ФАОЛИЯТЛАРИНИ тин-қизларга психологик ва ҳуқуқий ёр- топширилди хотин-қизларни уй-жой билан таъмин-
БОШЛАШАДИ дам бериш, уларга кичик бизнесларини лаш мақсадида Фарғона вилояти маҳал-
ташкил қилишга кўмаклашишдан ибо- Фарғона шаҳрида уй-жойга муҳтож лий бюджетига 15 миллиард сўм маблағ
Вилоят Маҳалла ва оилани қўллаб-қув- рат. хотин-қизларга ипотека кредити бўйича ажратилган.
ватлаш бошқармаси ва “Меҳржон” аёл- уй-жойларнинг ҳисобланган қиймати-
лар ва болалар маркази ҳамкорлигида, Фарғона шаҳрида бўлиб ўтган тадбир- нинг 15 фоизи миқдорида бошланғич Ҳозирда сертификатлар топширилган
Франциянинг Техник ҳамкорлик ва да лойиҳа доирасида ижтимоий химояга бадал тўлаб бериш учун сертификат- 2-3 хонали хонадон эгалари уй-жойла-
тараққиёт агентлигининг (ACTED) Ўз- мухтож хотин-қизлар иштирокида давра ларни топшириш маросими бўлиб ўтди. рининг бошланғич тўловлари тўлаб бе-
бекистондаги филиали кўмагида “Ўзбе- суҳбати ва кичик грант соҳибларини тақ- рилди.
кистонда аёлларни қўллаб-қувватлаш, дирлаш маросими бўлиб ўтди. Давлатимиз раҳбарининг оғир
ижтимоий вазиятга тушиб қолган хо- Шунингдек вилоятимизнинг шаҳар
ҳимоя қилиш ва имкониятларини кен- Унда 25 нафар хотин-қизга 45 минг тин-қизлар, шу жумладан ногиронлиги ва туманларидаги “Аёллар дафтари”,
гайтириш учун фуқаролик жамиятини АҚШ доллари миқдорида молиявий кў- бўлган шахслар, ногиронлиги бўлган “Ёшлар дафтари” ва “Темир дафтар”га
кучайтириш” лойиҳаси амалга ошириб мак кўрсатилиб, бу оилалар қўшимча фарзандларини тарбиялаётган, кам таъ- киритилган 184 нафар хотин-қизларга
келинмоқда. даромад манбасига эга бўлишаётганини минланган, фарзандларини тўлиқсиз субсидия асосида имтиёзли уй-жойлар
таъкидланди. оилада тарбиялаётган ва уй-жой ша- олиш учун сертификатлари тантанали
роитини яхшилашга муҳтож хотин-қиз- тарзда топширилди.
Шундан сўнг тикувчилик цехи, гў-
заллик салони ва кафелар, компьютер Ўз муҳбиримиз.
хизмати ташкил этиш каби турли йўна-
лишларда грант ғолиби бўлганлар тақ- СЎХ ТУМАНИДА ҳозирнинг ўзида 100 дан зиёд янги иш
дирландилар. Уларга замонавий дастгоҳ ўрни ташкил этилиб, тикилаётган эркак-
ва ускуналар топширилди. Туманнинг Қалъача маҳалла фуқаро- лар учун ички кийимлар хорижга, ху-
лар йиғинида, давлат-хусусий шериклик сусан Украинага ҳам экспорт қилишга
“Кафе бизнесини юритиш учун 25 асосида барпо этилган янги МФЙ бино- бошланди.
миллион сўмлик грант соҳибаси бўлдим. сининг фойдаланишга топшириш маро-
Бизга 1 ой давомида мутахассислар тад- сими бўлиб ўтди. Туманда “Sokh Oasis Trade” корхона-
биркорлик сирларини ўргатишди. Жуда си томонидан ташкил этилаётган пар-
хурсандмиз. Мен ўзим 4 та янги иш ўрни Маҳаллий тадбиркор аёл Матлуба рандачилик кластерини ҳам фаолиятини
яратдим”,- дейди Ёзёвон туманининг Қо- Воҳидова ташаббуси билан қуриб бит- бошлаш арафасида. Қиймати 3,6 млрд.
расой МФЙ да яшовчи Манзура Толипо- казилган ушбу бино учун 950 миллион сўм бўлган ушбу лойиҳа доирасида қу-
ва. сўм маблағ сарфланди. рилиш ва жиҳозлаш ишлари якуний
босқичда.
КАМБАҒАЛЛИКНИ ҚИСҚАРТИРИШДА Ҳудуддаги “Тристар Голд-2022” кор-
ҚУВА ТАЖРИБАСИ хонаси томонидан бўш турган бинода Шарқобод маҳалласида янги кўприк
ташкил этилган тикув-трикотаж маҳсу- қуриб битказилди. Туман марказини
Азалдан миришкор бободеҳқон, уста кооперациясини ташкил этди. 2021 йил- лотлари ишлаб чиқариш корхонасида Шарқобод билан боғланадиган бу замо-
боғбонлар юрти бўлган Қува тумани- нинг ўзида “Янгиқишлоқ”, “Сойгузар”, иш қизғин. Тадбиркорнинг ўз маблағла- навий иншоотнинг реконструкция қи-
да бугунги кунда отамерос кўҳна ҳунар “Қўрғонча” МФЙлардаги 100 та хона- ри ҳисобидан бир миллиард сўмдан зиёд лиш ишлари учун 5 миллиард 170 мил-
замонавий мезонлар асосида такомилла- донга кооперация томонидан атиргул инвестиция йўналтириши натижасида лион сўм маблағ сарфланди.
шиб бормоқда. уруғлари, кимёвий воситалар, пайванд-
таг етказиб берилди. Натижада ўтган ЯНГИ КЎП ҚАВАТЛИ УЙЛАР ҚУРИЛАДИ
Туманидаги 65 та МФЙда 44 мингдан йили кооперация томонидан Германия,
зиёд хонадон тасарруфида 2 минг 930 Польша, Россия, Латвия, Белоруссия Айни кунда ҳудудда “PFC TURON” МЧЖ томонидан 76 хонадонли 4 та кўп
гектар экин ери мавжуд. Туманда ҳар ҳамда Марказий Осиё давлатларига 1,2 қаватли уйлар қуриб битказилган. Муҳандислик-коммуникация тармоқлари-
йили ўртача 25 млн. туп мевали, 14 млн. млн. туп атиргул кўчатлари экспорт қи- ни якунига етказиш ишлари давом этмоқда.
туп манзарали дарахтлар кўчатлари линди. Ғайратжоннинг бу йилги мақ-
ҳамда 10 млн. туп гул кўчатлари етишти- садлари янада улкан. Ёш тадбиркорнинг Жорий йилда Ўзбекистон тумандаги Яйпан шаҳри, “Боғи Эрам”, “Мингтут”,
рилади. нияти жаҳон бозорига атиргуллар экс- “Туркистон”, “Қулибек”, “Яйпан гузар”, “Яккатут”, “Дўстлик” МФЙларда жами
порт қилиш борасида дунёда етакчи дав- 684 та хонадонли 26 та кўп қаватли уйлар қурилиши режалаштирилган.
Ҳозирги кунда ҳар бир маҳалланинг латлардан бири саналувчи Нидерландия-
“ўсиш нуқтаси”, “драйвер”лари аниқла- да ортда қолдиришдир. “Дўстлик” МФЙда “Янги Ўзбекистон” массиви бунёд этилиб, бу ерда 5 қаватли
ниб, шу асосда яқин истиқболга мўлжал- 100 хонадондан иборат 5 та кўп қаватли уйлар қурилиб, у ерда “Яшил макон” яра-
ланган дастурлар ишлаб чиқиляпти. Туманнинг “Саноатчилар”, “Итти- тиш, ишлаб чиқаришни йўлга қўйиш чора-тадбирлари кўрилмоқда.
фоқ”, “Султонобод”, “Қайирма”, “Бўс-
Туманда фаолият кўрсатаётган То- тон”, “Хонобод” МФЙларида 3 мингга ***
морқа ер участкаларини ривожлантириш яқин хонадон эса паррандачилик билан Тумандаги Қулибек МФЙ ҳудудида уч юлдузли меҳмонхона қурилиши бошлан-
республика илмий маркази томонидан шуғулланади. Бу маҳаллаларда ўз хона- ди. Тадбиркор Рустамжон Ҳакимов ташаббуси билан барпо этилаётган мазкур
ҳудуддаги 100 гектар қир-адир ерлар донида икки минг бошгача товуқ, курка, меҳмонхонанинг лойиҳа қиймати 6,9 млрд. сўмни ташкил этади. Шундан 2 млрд.
ўзлаштирилиб, 20 гектарига олма, нок ўрдак, бедана боқаётган оилалар сафи сўм банк кредити, қолган сумма “Яйпан Саёҳат” МЧЖнинг айланма маблағлари
экилди. Айни кунларда 80 гектар ерда тобора кенгайиб бормоқда. ҳисобига тўғри келади.
бодом, писта, беҳи, ўрик боғлари барпо Мазкур меҳмонхонада автотураргоҳ, спорт зал, сауна, очиқ бассейн, болалар
этиш ва кооперация асосида оилаларга “Саноатчилар” МФЙда эса 200 та хона- майдончаси, фаввора, 70 кишилик конференц-зал ва бошқа қулайликлар мавжуд.
50 сотихдан бўлиб бериш режалашти- донда инкубаторияларда жўжа очириш
рилмоқда. фаолияти йўлга қўйилган. Ҳар бир хона- ТОШЛОҚЛИК ЎҚУВЧИЛАР МУДДАТИДАН ОЛДИН
донда йилига 10 мингдан 250 минг дона- ТАЛАБА БЎЛИШДИ
“Янгиқишлоқ” МФЙда истиқомат қи- гача жўжа очирилади, 100 бошдан 6000
лувчи Ғайратжон Султонов ёш бўлиши- бошгача парранда парвариш қилинади. Тумандаги 3-умумий ўрта таълим мактабнинг 11-"А" синф ўқувчиси Саидамир
га қарамай, 7 сотих томорқасида атиргул Эгамбердиев изланувчан, "аъло" баҳоларга ўқиётган ўқувчилардан биридир.
кўчатлари етиштириб сотиш бўйича кат- — Бизда ҳар бир оила омилкор бўлга-
та тажрибага эга. Қува тумани ҳокимли- ни сабабли ҳам бир қарич ер фойдала- У яқинда муддатидан олдин бирданига 3 та нуфузли хориж ТМга талаба си-
ги кўмагида ўтган йили унга 9 гектар ер, нилмай қолмайди, — дейди “Қорақум” фатида қабулқилинди. Жумладан АҚШдаги «Drake» университетининг 100.000
400 млн. сўм имтиёзли кредит ажратиб МФЙ раиси Ҳамиджон Турғунов. АҚШ долларлик гранти, Буюк Британиядаги «Aberystwyth» университетининг
берилгач, “Водий турфа гуллари” МЧЖ 2500 доллар ва Буюк Британиядаги «Ulster» университетининг 2000 долларлик
грантларини қўлга киритиб, ўқишга қабул қилинди.
ИШ ЖАДАЛЛИК БИЛАН ОЛИБ БОРИЛМОҚДА
1-сонли ихтисослаштирилган давлат умумий ўрта таълим мактаб интернати
Учкўприк туманида 15 гектар майдонда “Бобошбек” савдо ва ишлаб чиқариш 11 - синф ўқувчиси Зоҳиджон Абдураҳмонов ҳам муддатидан олдин дунёнинг топ
мажмуаси лойиҳаси асосида бошланган қурилиш ишлари жадаллик билан олиб 300 талигига кирадиган 3та чет эл олийгоҳларига ўқишга қабул қилинди: АҚШ-
борилмоқда. нинг «Аризона» университети юридик факультети талабалигига қабул қилинди ва
88 000 АҚШ долларлик грант соҳиби бўлди. Шунингдек у Аризона давлат уни-
“Бобошбек” маҳалла фуқаролар йиғини ҳудудида 15 гектар майдонда бунёд эти- верситети сиёсатшунослик факультети, Швецариянинг «Франклин» университети
лаётган енгил саноат маҳсулотлари ишлаб чиқариш, логистика ва савдо комплекси халқаро муносабатлар факультети талабалигига қабул қилинди.
жадал суратларда олиб борилмоқда. Ҳозирда 3 қаватли иншоотлар қурилиши бош-
ланган бўлиб, унга вилоятимиздаги йирик қурилиш компаниялари жалб этилган, бу- Машҳура ЙЎЛДОШЕВА
гунги кунда 50 та техника ва қарийб 900 нафарга яқин ишчилар томонидан қурилиш
жараёнлари жадаллик билан олиб борилмоқда.

Юртимизда илк бор барпо этилаётган замонавий енгил саноат ва савдо мажмуа-
сида 2 та логистика маркази, 212 та ишлаб чиқариш цехи, 336 та савдо дўкони, 560
та кичик савдо растаси ташкил этилиши режалаштирилган. 7 минг 700 дан ортиқ
фуқаролар ўз иш ўринларига эга бўлишади.

Табиат кўзгуси 2022 йил, Январь, № 1-2 3

ЯНГИ ҲАРБИЙ МАЖМУА ВА рилди. Ёзёвонда интенсив
ХИЗМАТ УЙЛАРИ Бир гектар майдондан иборат ҳарбий усулда осётр ва
ФОЙДАЛАНИШГА форель балиқлари
ТОПШИРИЛДИ шаҳарчада ўқув-жанговар машғулот- етиштириш
лар ўтказиш, чегара назорати бинолари, йўлга қўйилмоқда
Фарғона туманининг чегара ҳудудида спорт-соғломлаштириш мажмуаси, кўп
жойлашган – Новкент МФЙда Давлат қаватли уй, хизмат итлари ва отларни Ёзёвон туманидаги Янгиобод МФЙ дан ортиқ янги иш ўринлари яратилади.
хавфсизлик хизматининг Чегара қўшин- сақлаш жойлари, иссиқхона барпо этил- ҳудудида жойлашган “Фарғона балиқ Бу ерда интенсив усулда йилига 500
лари ҳарбий хизматчилари учун чегара ди. Шунингдек, ҳарбий хизматчилар- саноат агрофирмаси” МЧЖга қарашли тонна осётр, форель балиқлари етишти-
қўриқлаш взводи ҳарбий мажмуа ҳамда нинг фарзандлари тарбияланиши учун балиқчилик хўжалиги умумий қиймати риш имконияти мавжуд.
4 қаватли 36 хонадонга мўлжалланган 30 ўринли мактабгача таълим ташкило- 31 млрд. сўмдан зиёд бўлган ва 6 гек-
хизмат уйлари фойдаланишга топши- ти, оила бекалари учун тикувчилик цехи тар майдонни эгаллаган ушбу лойиҳа Ёш ва ташаббускор тадбиркор Мир-
қуриб битказилди. тадбиркорнинг ўз маблағлари ҳамда зарасул Маматов бу борада ўзига хос
хорижий кредит линияси ҳисобидан ютуқларини қўлга киритиб, интенсив
Ўз мухбиримиз. амалга оширилмоқда. усулда осётр ва форель балиқлари
етиштиришда катта тажрибага эга экан-
ҚАЛАМПИР ҲОСИЛГА сифатида тилга тушди. Хонадонидаги Жорий йил якунига қадар ишга туши- лигини намоён қилмоқда.
КИРДИ мўъжаз иссиқхонада бўлган киши кўз- риладиган балиқчилик хўжалигида 20
ни қувонтириб турган неъматлардан
Қаҳратон қишнинг шу кунларида баҳра олади. Икки сотих иссиқхона- 20 нафар болажоннинг гида амалга оширилган хайрли тадбир,
олтиариқлик деҳқонлар ёз неъматлари да садафдек терилган аччиқ қалампир суннат тўйи айниқса, ота-оналар ва болажонларнинг
етиштириш билан банд. Миришкорлар кўчатлари қийғос ҳосилга кирибди. ўтказилди яқинларига бир олам қувонч улашди.
йилнинг тўрт фаслида ҳам даромад оли- Тантанада сўзга чиққан вилоят ҳокими-
шади. Айни кунда хонадон томорқалари- –Бу, иккинчи ҳосилимиз,- дейди Инсон қадрини улуғлашга қаратилган нинг ўринбосари – вилоят Маҳалла ва
га экилган аччиқ қалампир ҳосилга кирди. Жасурбек эгатларда маржондек осилиб хайрли тадбирлар йил бошиданоқ кенг оилани қўллаб-қувватлаш бошқармаси
турган қизил қалампирларга боқиб. – қулоч ёзди. бошлиғи Баҳодир Холиқов келажаги-
“Эски араб” маҳалла фуқаролар Бир тоннадан ортиқ ҳосил олишни кўз- миз эгаларига эътибор Президентимиз
йиғини, Эзгулик кўчасида умргузарон- лаб турибмиз. Қарийб 40 миллион сўм Фурқат туманидаги “Наво” тантаналар раҳбарлигида мамлакатимизда олиб бо-
лик қилаётган Жасурбек Сиддиқов ёш даромад деган гап. Ҳосилни йиғишти- мажмуасида Фурқат туманида истиқо- рилаётган ислоҳотларда асосий ўрин ту-
бўлса-да, миришкор торморқачилар риб олгач, бодринг экамиз. мат қилувчи 15 нафар ва Данғара тума- таётганини таъкидлади. Аҳолининг ҳа-
нида яшовчи 5 нафар “Темир дафтар”га ётдан рози бўлиб яшашини таъминлаш,
ФАРҒОНА ШАҲРИДАГИ ЧАҚАЛОҚЛАР УЙИ киритилган фуқароларнинг фарзандлари жамиятда ўзаро ҳамжиҳатлик, меҳр-оқи-
ҲАМ РАСМАН ЁПИЛДИ учун суннат тўйлари ўтказилди. бат, бағрикенглик ҳамда хайр-саҳоват
муҳитини янада мустаҳкамлашга Фарғо-
Бу ерда 1 ёшдан 7 ёшгача бўлган чақалоқлар тарбияланиб вояга етказилар эди, Вилоят ва туман ҳокимликлари, вило- нада ҳам катта эътибор қаратилаётган-
деб ёзади Ҳуқуқшунос блогер Шермуҳаммад Деҳқонов Фарғона вилоят Миллий ят ички ишлар бошқармаси ҳамкорли- лигини айтиб ўтди. Тўйлари ўтказила-
гвардия бошқармаси берган маълумотга таяниб. ётган болажонлар орасидан келгусида
етук фидойи инсонлар етишиб чиқиши-
Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2021 йил 9 августдаги ПҚ-5216-сон га ишонч билдирди.
“Етим болалар ва ота-она қарамоғидан махрум бўлган болаларни давлат томони-
дан қўллаб-қувватлашнинг янги тизимини жорий этиш чора тадбирлари тўғриси- Шундан сўнг тўй болаларнинг ҳар
да”ги қарори ижросини таъминлаш мақсадида Фарғона вилоятидаги болалар уйла- бирига давлат идоралари ва ҳомийлар
рида тарбияланаётган ярим етим, ижтимоий етим, вақтинча ота-оналик ҳуқуқидан томонидан тайёрланган бош-оёқ сарпо,
маҳрум этилган оилалар фарзандлари, шунингдек, қонун доирасида фарзандликка турли ўйинчоқлар ҳамда велосипедлар
берилиши мумкин бўлган тарбияланувчиларни оилаларга қайтариш бўйича олиб совға қилинди.
борилган ишлар натижасида Фарғона шаҳрида жойлашган 1-сонли Болалар уйи ўз
фаолиятини якунлади. Туман маданият бўлими ижодкорлари
томонидан ижро этилган куй-қўшиқлар
Жумладан, Ўзбекистон Республикаси Соғлиқни сақлаш вазирининг 2021 йил тадбирга янада кўтаринкилик бағишла-
13-декабрдаги “Болалар уйларини оптималлаштириш тўғрисида”ги 279-сонли ди.
ҳамда Фарғона вилояти ҳокимининг 2022 йил 12-январь кунидаги “Фарғона вило-
ятида фаолият юритаётган Болалар уйларини оптималлаштириш ва бемор болалар
учун тиббий реабилитация маркази ташкил этиш тўғрисида”ги 12-141-0-Q/22-сон-
ли Қарорига асосан, 2022 йил 15-январь куни Фарғона вилояти Соғлиқни сақлаш
бошқармаси тасарруфидаги 1-сонли болалар уйининг 26 нафар (2021 йил август
ойида 37 нафар бўлган) тарбияланувчилари Қўқон шаҳрида жойлашган 2-сонли бо-
лалар уйига ўтказилди.

Фарғонада «Алпомиш» Қўқон шаҳрида Ашурали Зоҳирий музейи ташкил
туғилди этилади
Қўқон шаҳри марказидан ўрин олган
Фарғоналик Мавлуда Хўжаева Фарғо- Биласизми, дунёда энг катта туғилган ушбу ёдгорлик, тарихий археологик Давлатимиз раҳбарининг топши-
на шаҳар тиббиёт бирлашмаси туғруқ чақалоқ канадалик Анна Бейтснинг фар- мажмуа сифатида 2008 йилда таниқли риқлари билан Туркистондаги жадид-
бўлимида вазни 6 килограмм 90 грамм, занди. 1879 йилда дунёга келган бола- археолог олим Абдулҳамид Анарбаев раҳ- чилик ҳаракатининг кўзга кўринган
бўйи 60 сантиметр бўлган ўғил чақалоқ- нинг вазни 10 кг 800 грамм бўлган. барлигидаги отряд томонидан аниқлан- намояндаларидан бири, қатағон қур-
ни дунёга келтирди. ган бўлиб, бу ерда 2011 йилда кенг бони Ашурали Зоҳирийнинг музейини
Муқимжон ҚОДИРОВ кўламли археологик қазишмалар амалга ташкил қилиш лозимлигини таъкидлаб,
Маълумотларга кўра, чақалоқ 39-ҳаф- оширилган. Натижада бу ерда милоддан ушбу музейни Тепақўрғон археологик
тада операция ёрдамида туғилган. аввалги биринчи ва милодий аср бо- ёдгорлиги ҳудудида жойлаштириш та-
шларида урбанизациялашган қароргоҳ шаббусини ўртага ташлади.
Туғруқ бўлими бош шифокори Шоира шаклланганлиги ва араблар босқинига
Исмоилованинг айтишича, бу онанинг қадар фаолият кўрсатганлиги аниқлан-
тўртинчи фарзанди, у 33 ёшда. Бола она- ган. Очилган тарихий қазилмалар кон-
сининг ёнида. Фарғоналик "Алпомиш" сервация қилинган.
ва унинг онаси соғлом, шифокорлар на-
зоратида. Шу билан бирга, ушбу ҳудуднинг бир
қисми ўтган асрнинг 20-30 йилларида
Маълум бўлишича, у туғруқ бўли- қатағон сиёсатининг ўлим тегирмонига
мида туғилган энг вазни катта бола. Бу ташланиб, киши билмас кўмиб юборил-
ерда оғирлиги катта болалар илгари ҳам ган ҳамюртларимиз хокларини ўз бағри-
туғилган, охирги марта 5 килограмм га олган.
вазнли янги туғилган чақалоқ туғилган.

"Инсон қадри учун": Мактабгача таълим ЯНГИ ИШ ЎРИНЛАРИ
қамрови кўрсаткичлари "Қўқон” ёшлар кичик саноат зонасига
ёш оилага янги уй жойлаштирилган жами 64 та лойиҳа-
қуриб берилди бўйича Фарғона нинг 16 тасида қурилиш ишлари якуний
Республикада биринчи босқичга кириб, янги корхона бинола-
Бағдод туманининг “Дашт” маҳалла ли батамом ҳал қилиниши қишлоқ аҳо- рининг том қисми ёпилгани, 33 тасида
фуқаролар йиғини ҳудуддаги ёш лиси учун янгилик бўлди. 2021 йил якунлари бўйича Фарғона қурилиш ишлари жадаллик билан да-
оила Убайдахон ва Дилшоджон вилоятида мактабгача таълим қамрови вом этмоқда. Ҳозирда бир нечта корхо-
Жабборовлар оиласи учун хай- Бағдод тумани ҳокимлиги 83,6 фоизга етиб, бу борада Республи- нада шу жумладан арматура, текстиль
рия маблағлари эвазига янги, 3 Ахборот хизмати. ка вилоятлари орасида биринчи ўринга маҳсулотлари, резина маҳсулотлари ва
хонали уй қарийб 1 ойда қуриб кўтарилди. 2021 йил бошида бу рақам МДФлар ишлаб чиқаришга ихтисос-
битказилиб, ўз эгаларига фой- 65,3 фоизга тенг эди. лашган корхоналарда маҳсулот ишлаб
даланиш учун топширилди. чиқариш бошланган. Умумий қиймати
2021 йил давомида Фарғона вилоятида 266 миллиард сўм бўлган жами лойиҳа-
Ёш оилага давомли тарзда 31 та давлат, 12 та давлат-хусусий ше- ларнинг ишга тушиши натижасида 2,5
ижтимоий-моддий кўмак кўрса- риклик шаклидаги ҳамда 973 та оилавий мингдан зиёд янги иш ўринлари ярати-
тиб келинмоқда. “Аёллар дафта- мактабгача таълим ташкилотлари таш- лиши кўзда тутилган.
ри” рўйхатига киритилган Убай- кил этилди, соҳада 2100 тадан зиёд янги Шунингдек Кореянинг «Hanshin
дахоннинг ҳам, турмуш ўртоғи иш ўринлари яратилди. Умумий ҳисобда Engineering & Construction» компанияси
Дилшоджоннинг ҳам бандлиги вилоятда мактабгача таълим ташкилот- томонидан Қўқон шаҳрида барпо этили-
таъминланган. лари сони 3 мингдан ортди. ши режалаштирилаётган К-Town шаҳар-
часи учун мўлжалланаётган ҳудудда ҳам
“Дашт” МФЙ 2022 йилги “Обод қи- иш қизғин.
шлоқ” Давлат дастурига киритилгани,
ичимлик суви ва бошқа коммунал соҳа- Саҳифа материалларини ўз мҳбирларимиз тайёрлади.
лардаги муаммолар мазкур дастур орқа-

4 2022 йил, Январь, № 1-2 Табиат кўзгуси

ЎҚИНГ, ҚИЗИҚ! Саутгамптон университетининг про- Х итойлик олимлар Ой тупроғи
фессор-муҳандиси Хью-Льюнс сўзлари- намуналарида сув борлигини
П енсионерлар га қараганда, ҳар бир синиқ парча тўқна- аниқлади
яқшаеарйддаия?хши шуви орбитани, баландлигига қараб Хитойлик олимлар до бўлган», — дейилади тақдирда Хитой АҚШ
турли тезликда кезиб юрибди. Космик 2020 йилда Chanе-5 тадқиқот мақоласида. ва СССРдан кейин Ой
Пенсионерлар ҳаммадан кўра Герма- чиқинди парчасининг 1 см. катталикда- сайёралараро автоматик юзасидан Ерга тупроқ
нияда энг яхши яшайди деб ҳисоблана- гиси тезлиги йўлдошни тўлиқ йўқотиш- станцияси томонидан Таъкидланишича, олиб келган дунёдаги
ди. Бу мамлакатда давлат пенсияси ҳали га қодир. Ерга олиб келинган Ой тупроқ Ойнинг шимолий учинчи мамлакат бўлади.
Бисмарк чоғида – 120 йил аввал пайдо тупроғи таркибидан қисмидаги «Бўронлар Ой тупроғини Ерга олиб
бўлган. Тўғри, сал ишкал томони – қа- *** сувни топди. Бу бора- океани» ҳудудидан тўп- келиш бўйича охирги
рилик бўйича нафақат 70 ёшдан тўлан- ХИТОЙ КВАРТАЛЛАРИ НЕГА даги тадқиқот мақоласи ланган. миссия 1976 йилда амал-
ган, ўртача умр эса 25 йил қисқа бўлган. Science Advances журна- га оширилган.
Давр ўзгарган: ўтган аср ўрталарига ке- ВАЙРОН ҚИЛИНЯПТИ? лида эълон қилинган. Хитойнинг Chanе-5
либ амалда барча цивилизациядан дунё Хитой АҚШ ортида Кариб денгизи зонди Хайнан оролида Эслатиб ўтамиз, 2019
пенсия тизимига ўтган. ҳавзаси атрофида жойлашган камбағал «Биз Chanе-5 тушувчи жойлашган «Венчан» йилнинг апрелида Хи-
давлатларга «ёрдам» қўлини чўзиб кела- аппарат зондидан олин- космодромидан 2020 той бошқа кўплаб мам-
*** ётган эди. Куба 600 млн. доллар, Багама ган 0,48—3.2 микрометр йилнинг 23 ноябрида лакатлар қатори, Ойга
КОСМОС ЧИҚИНДИХОНАГА – 450 млн., Гренада 55 млн., Тринидад спектрларидаги маъ- Chanchen-5 ракета ташув- ўз одамини қўндириш
ва Тобаго 2 млрд. ёрдам пули олганди. лумотларга асосланган чиси ёрдамида учирил- имкониятини кўриб чиқа-
АЙЛАНЯПТИ Аммо хитойликлар уларга ишлаб чиқа- натижалар таҳлилини ган эди. 2020 йилнинг ётгани маълум бўлганди.
Инсоният она заминни чиқиндихо- ришни йўлга қўйиш ўрнига сартарош- эълон қиляпмиз. Ҳи- 1 декабрида зонд «Бўрон- Май ойида эса «Юйту-2»
нага айлантириб бўлди, шекилли, энди дан тортиб ресторан хизматчисигача соб-китобларимизга кўра, лар океани»га қўнган, луноходи Ойнинг орқа
космосни булғамоқда. НАСА маълу- ўзлари эгаллаб олдилар. Бу маҳаллий Ой тупроғининг намуна- шундан сўнг, 16 декабрда томонида Ой мантияси-
мотларига кўра, Ер атрофида катталиги аҳолига ёқмади. Улар хитойликлар эгал- сида 120 миллионнинг Ерга 1731 грамм тупроқ нинг икки хил жинслари-
коптокдай 23 минг ҳар хил синиқ парча- лаб олган кварталларни вайрон қилишга бир улушича сув бор билан қайтган. ни топган эди.
лар айланиб юрибди. Яна ҳажми 1 мм., киришди. бўлиб, аксарият қисми
тахминан 100 млн. ҳажми 1 мм.дан катта қуёш шамоли сабаб пай- Таъкидлаш керакки,
синиқ парчалар бор. Т.ШОМУРОДОВ мазкур миссия муваф-
фақиятли амалга ошган

Ота-оналарнинг 3 миллион сўмгача бўлган тўловига солиқ солинмайди Қонунчиликдаги
янгиликлар
Юртимизда жорий йилнинг 1 апрели- боради. ўқитиш бўйича давлат буюртмаси асо-
дан бошлаб нодавлат мактабгача таълим Шунингдек, унда ўрта таълим тизи- сида умумтаълим мактабларининг касб
ташкилотлари ва мактабларга фарзанд- ўрганиш истагидаги битирувчиларини
ларини юбораётган ота-оналарнинг 3 мини замон талабларига мослаштириш давлат томонидан камида бир касбни
миллион сўмгача бўлган тўловларини мақсадида 2022 йилда: эгаллашига кўмаклашувчи тизим жорий
даромад солиғидан озод этиш кўзда ту- этилиши белгиланади.
тилган. - умумий ўрта таълим муассасаларида
дарсликларни янгилаш дастурини амал- Бунда умумтаълим мактаблари “Ишга
Бу ҳақда Президентнинг “Янги Ўз- га ошириш учун Давлат бюджетидан марҳамат” мономарказларига бирикти-
бекистоннинг 2022–2026 йилларга 605 млрд. сўм ажратилиши; рилиб, уларни ўзаро боғловчи электрон
мўлжалланган тараққиёт стратегияси платформа яратилади.
тўғрисида”ги Фармони лойиҳасида сўз - 141 мингта янги ўқув ўринлари яра-
тилиши;

- мактаб ўқувчиларини касб-ҳунарга

Б Сифатсиз (ғарч-ғурч қилган, куйган, ичи бўш, яхши қорилмаган, бошқа нарсалар аралаш- Ҳукумат қарори (8-сон, 06.01.2022
ган) нон ёки нон маҳсулотлари сотилган тақдирда сотувчи-ходимлар харидор талабига кўра й.) билан Фуқароликни расмийлашти-
иласизми? уларни сифатлисига сўзсиз алмаштириб беришлари ёки пулини қайтаришлари керак. Хари- риш соҳасида айрим давлат хизматлари
дорлар томонидан қайтариб берилган нон ва нон-булка маҳсулотлари санитария жиҳатидан кўрсатишнинг маъмурий регламентлари
яроқсиз ҳисобланади (https://lex.uz/docs/243235). тасдиқланди.

Ходим қуйидаги ҳолатларда ишга Республика туманларида (бундан Тошкент шаҳри мустасно) Қарорга кўра, қуйидаги хизматлар
қўйилмайди: фаолиятни амалга оширувчи якка тартибдаги тадбиркорлар Миграция ва фуқароликни расмий-
учун белгиланган ижтимоий солиқ ставкаси 2023 йил 1 январга- лаштириш бўлинмалари (ваколатли ор-
- мажбурий тиббий кўрикдан ўтишдан ча БҲМнинг 50 фоизи миқдорида қўлланилади. ган) ва давлат хизматлари марказлари
бўйин товлаганда; (https://lex.uz/docs/5800112) билан бир қаторда онлайн тарзда Ягона
интерактив давлат хизматлари портали
- ўтказилган текширишлар натижа- Қўшилган қиймат солиғи тўловчиси бўлган қуйидаги хўжаликларга (my.gov.uz) орқали амалга оширилади:
лари бўйича тиббий комиссиялар томо- етиштирган маҳсулотларига давлат бюджетидан субсидия ажра-
нидан берилган тавсияларни бажарма- тилади (https://lex.uz/docs/5503898): - Ўзбекистон фуқароси, Ўзбекистон-
ганда; да доимий яшовчи чет эл фуқароси ва
● паррандачилик хўжаликларига – етиштирган тухумнинг ҳар бир фуқаролиги бўлмаган шахслар томони-
- карантинли ва одам учун хавфли донаси учун 50 сўм ва парранда гўштининг ҳар бир килограмми учун дан идентификацияловчи ID-картасини
бошқа юқумли касалликлар тарқалиши 1000 сўм; олиш учун мурожаат қилиш бўйича дав-
таҳдиди бўлганда профилактик эмлаш- лат хизмати;
дан ўтиш рад этилганда; ● чорвачилик хўжаликларига – етиштирган йирик ва майда шохли
моллар тирик вазнининг ҳар бир килограмми учун 2 000 сўм ҳамда - Ўзбекистонда доимий яшовчи фуқа-
- алкоголли ичимликдан, гиёҳвандлик сутининг ҳар бир литри учун 200 сўм; ролиги бўлмаган шахслар ва Ўзбекистон
ёки токсик модда таъсиридан мастлик фуқаролари томонидан фуқароликка
ҳолатида. ● балиқчилик хўжаликларига – интенсив усулда етиштирилган со- қабул қилиш ёки фуқароликдан чиқиш
вуқ сув балиқларининг (лосось, форель ва осётр) ҳар бир килограмми учун ваколатли давлат органига муро-
Ходим ишдан четлаштирилган даврда учун 3 000 сўм қолган турдаги балиқлар учун 1 000 сўм миқдорида. жаат қилиш бўйича давлат хизмати кўр-
унга иш ҳақи ҳисобланмайди. сатиш.
Субсидия олиш учун аризалар етиштирилган маҳсулотларни
Ходим ғайриқонуний равишда ишдан сотишдан олдин my.vetgov.uz сайти орқали ҳудудий “Чорванасл” Шунга кўра, мурожаат этувчи ID-кар-
четлаштирилганда ходимга етказилган маркази туман вакилига юборилади. та олиш учун электрон сўровнома тўл-
зарар иш берувчи томонидан қоплаб диради.
берилади.
Ваколатли орган сўровномага кири-
(https://lex.uz/docs/-142859#144344) тилган маълумотларнинг ҳаққоний-
лигини текшириб, улар тўғри бўлган
тақдирда мурожаат этувчига тегишли
хабарнома юборади.

Қонунчиликка (https://t.me/huquqiyaxborot/10853) кўра: Фуқаро 3 иш куни ичида белгиланган
-даромади юқори бўлмаган ва уй-жой шароитларини яхшилашга муҳтож фуқароларга ипотека кредити бўйича субси- миқдорда давлат божи тўлайди.
дияларни тўлашда квартира майдонининг энг кўп меъёрини белгилаш амалиёти бекор қилинган;
-дастлабки бадалнинг бир қисмини қоплаш учун субсидиялар – қатъий белгиланган 32 миллион сўм миқдорида, фоиз Тўлов амалга оширилиб, ID-картани
тўловларининг бир қисмини қоплаш учун субсидиялар – биринчи 5 йил давомида 10 фоиздан ошган қисмига тўланади; олиш юзасидан тегишли хабарномани
-субсидиялар сотиб олинаётган квартиранинг нархи ипотека кредитининг энг кўп миқдоридан ошган тақдирда ҳам олгач, 3 иш куни ичида тегишли ҳуж-
тўланади. Бунда, квартиранинг нархи ипотека кредитининг энг кўп миқдоридан ошган тақдирда, қийматнинг қолган жатларни ваколатли органга шахсан ке-
қисми қарз олувчи томонидан ўз маблағлари ҳисобидан тўланади; либ тақдим этади.
-фуқароларга ипотека кредитини олишда, биргаликда қарз олувчи сифатида улар билан бирга яшамаётган ва яқин
қариндоши бўлмаган бошқа шахсларни ҳам жалб қилиш ҳуқуқига эга. Ваколатли орган томонидан талабно-
ма шакллантирилгандан сўнг мурожаат
этувчига 1 иш кунида ID-карта расмий-
лаштирилади ва тақдим этилади.

Интернет манбаалари
асосида тайёрлади.

Табиат кўзгуси 2022 йил, Январь, № 1-2 5

Нима учун Уйқу сифати пасаяди. Иссиқ қилади. 5 ЁШДАН 11 ЁШГАЧА
қишда иссиқ пижамада ухлаш уйқусизликка олиб Аллергия. Иссиқ пижамалар БЎЛГАН БОЛАЛАРНИ
кийимда ухлаб келиши мумкин, чунки тана керакли
бўлмайди? ҳароратни ушлаб туролмайди. кўпинча жун матосидан тайёрлана- КОРОНАВИРУСГА
ди. Улар синтетик мато ҳисоблана- ҚАРШИ ЭМЛАШГА
Терида тошмалар пайдо бўлади. ди. Ундан ҳосил бўлган аллергик РУХСАТ БЕРИЛДИ
Тунги кийимларнинг иссиқлик ва реакциялар дерматит белгиларига
ишқаланиш комбинацияси ҳам те- ўхшайди, яъни терининг шишиши, Мамлакатда коронавирус инфекция-
шикларни ёпиши мумкин, бу эса ўз қичишиш ва қизил доғлар кузати- сининг янги штамми кенг тарқалиши-
навбатида терингизни янада безовта лади. нинг олдини олиш мақсадида халқаро
ва республика даражасидаги экспертлар
Кўнгил айнишини уй шароитида қандай тавсиялари ҳамда аҳоли мурожаатлари-
бартараф этиш мумкин? ни инобатга оли6, COVID-19га қарши
5 ёшдан 11 ёшгача бўлган болаларни
Кўнгил айниши турли сабабларга қўзғалган бўлса, унда бемор ўтириб, яқин жойга қўйиш ҳам фойда беради; "Pfizer" вакцинаси билан (ота-оналар
кўра юзага келади, шунинг учун ушбу дам олишга ҳаракат қилиши керак, кўз- - ялпизли эфир мойи. Бир бўлак пахта ёки васийларнинг розилиги билан) их-
нохуш аломатдан тез ва самарали ни юмиб ва камида 2-3 дақиқа бурундан тиёрийлик асосида эмлашга рухсат бе-
халос бўлишда мутахассисларнинг чуқур нафас олиш, диққатни нафас устига бир неча томчи ёғ қуйилди, уни рилди (https://t.me/ssvuz/8702).
тавсияларига амал қилиш керак. олишга қаратиш тавсия этилади. Диққат бурунга олиб келиб, бир неча дақиқа
қочиб кетмаслиги учун ҳар бир нафас нафас олинади. Бундан ташқари, бир Бу ҳақда АОКАда ўтказилган бри-
Кўнгил айнишдан қандай қутулиш олаётганда «нафас олиш» ва ҳар бир стакан сувга 2-3 томчи ёғ қўшиб, ара- фингда Санитария-эпидемиологик
мумкин? нафас чиқаришда «нафас чиқариш» деб лаштириб, оғизни чайиш мумкин; осойишталик ва жамоат саломатлиги
айтиш мумкин. хизмати бошлиғи ўринбосари Нурмат
Агар кўнгил айниш озиқ-овқат заҳар- - занжабил. Сиз занжабилни пишир- АТАБЕКОВ маълум қилди.
ланишидан келиб чиқса, фаол кўмир ёки Агар кўнгил айнишдан ташқари, бош масдан, лекин бир чой қошиқ асал ва
бошқа энтеросорбентни қабул қилиш айланиши бўлса, унда ўтириш ёки ётиш лимон билан чой тайёрлаш мумкин. Шу "Pfizer" вакцинаси билан 12 ёш ва ун-
мумкин. Аммо шифокор рецептисиз керак. Айниқса, тўсатдан ҳаракатланиш билан бир қаторда, занжабил илдизидан дан катта бўлган аҳолини эмлаш учун
бошқа дори-дармонларни қабул қилиш керак эмас, чунки бунинг натижасида кичик бўлакни кесиб олиб, уни тозалаб, 0,3 мл эмлаш дозалари ишлатилган бўл-
тавсия этилмайди. кўнгил айниши кучайиши мумкин. тил тагида сўриш тавсия этилади; са, 5 - 11 ёшдаги болаларни эмлаш учун
0,1 мл доза қўлланилади.
Агар кўнгил айниши қайт қилиш Бундан ташқари, бемор хонасига тоза - ялпиз барглари ёки мойчечак кол-
ёки кучли диарея билан бирга бўлса, у ҳаво киришини таъминлаш мақсадга лекцияси. 10 дақиқа давомида ялпиз Эмланган болалар ҳақидаги маълу-
ҳолда организм кўп миқдорда суюқлик мувофиқдир: балкон ёки ҳеч бўлмаган- ёки мойчечак устига қайноқ сув қуйиб, мотлар emlash.uz дастурига киритиб
йўқотади, натижада сувсизланади. Шу- да балкон эшиги ёнида ўтириш, хона бульонни ичиш мумкин; борилади.
нинг учун, иложи бўлса, қайт қилишни деразасини очиш, вентиляторни ёқиш
қўзғатмаслик учун тоза газсиз сувни орқали шамоллатиш керак. Ҳар қандай - арпабодиён уруғлари. Бир чой қошиқ СИЛ КАСАЛЛИГИГА
оз-оздан ичиш лозим. кучли ҳидларнинг таъсирини иложи бо- арпабодиён уруғи устига бир стакан ҚАРШИ САМАРАЛИ
рича йўқ қилиш тавсия этилади, чунки сув қуйиб, қайнатиб олинади. Бульон ПРЕПАРАТ ЯРАТИЛДИ
Агар кўнгил айниши стресс туфайли улар кўнгил айниши ва қайт қилишни совигач ичилади;
қўзғатиши мумкин. Ўзбекистон Республикаси Фан-
- кўк чой. Бир стакан чой тайёрлаб лар академияси Биоорганик кимё
Деярли ҳар бир уйда мавжуд бўл- ичиш ёки қуруқ баргларни чайнаш ҳам институтининг бир гуруҳ олимлари
ган маҳсулотлар кўнгил айниш билан мумкин. томонидна «Биомайрин 600 мг»
курашишга ёрдам беради. Булар қуйи- оригинал препарати яратилди. Ушбу
дагилардир: Бундай нохуш ҳолат юзага келганда, препарат полигалактурон кислотаси
ҳатто ундан тезда қандай қутулиш маъ- (пектин) ва силга қарши препа-
- ялпизли ширинликлар. Ширинликни лум бўлганда ҳам, энг тўғри нарса зуд- ратлар – изониазид, этамбутол ва
тил тагида эритиш. лик билан терапевт билан боғланишдир. рифампитсин асосида олинган.
У кўнгил айниш сабабини аниқлайди
- лимон. Оғизга бир бўлак лимон со- ва самарали даволанишни белгилайди. Таъкидлаш лозим, сил касалли-
либ, уни сўрилади. Бундан ташқари, чо- Ёдда тутиш керакки, кўнгил айниши ги инсон соғлиғига хавф солувчи
рак лимон шарбатини бир стакан сувга жиддий касалликнинг аломати бўлиши хасталик бўлиб, ўлим билан якунла-
сиқиб, ичиш мумкин. Бундан ташқари, мумкин. Шунинг учун, ушбу аломат нувчи юқумли касалликлар орасида
лимоннинг ярмини олиб, уни бошдан бартараф этилганда ҳам, уй рецептлари- иккинчи ўринда туради. ЖССТ маъ-
50-70 сантиметр масофа га тўлиқ таянмаслик керак. лумотига кўра, ҳар йили дунёда 10
миллионга яқин инсон сил касалига
Антистресс чойлар: чалинади, шундан 1,5 миллиондан
ортиғи ўлим билан якунланади. Бу
хотиржамлик бахш кўрсаткич COVID-19 пандемияси
этувчи энг яхши оқибатида яна ортди. Ўзбекистонда
рецептлар эса ҳар йили 25 мингга яқин киши
силга учрайди.
Кундалик стрессни бошдан кечирган- Мойчечак чойи чойдан кунига ярим стакандан икки
да, турли хил тинчлантирувчи чойлар маҳал ичиш тавсия этилади. Сил касаллигига қарши янги,
ёрдамга келади. Қуйидаги материалда Энг машҳур ва оддий чой рецепти, самарали дори-дармон мавжуд эмас
неврознинг олдини оладиган ва ички уни қайнатишга ҳам ҳожат йўқ. Мой- Валерианли чой эди. Ҳозир қўлланаётган препарат-
мувозанатни келтириб чиқарадиган чечак гулларига иссиқ сув қуйилади ларнинг аксарияти ярим аср олдин
рецептларни тақдим этамиз. ва 7-10 дақиқага димланади, шундан 2 ош қошиқ валериан гули майда- яратилган ва қатор камчиликларлан
сўнг суюқлик тиндирилади ва ичилади. ланади, кейин олинган массани 0,5 холи эмас. Жумладан, ушбу пре-
Энг қадимий ичимликлардан бири Мойчечак гулларидан 200 мл сув учун литр қайноқ сув билан димланади. 10 паратларнинг организмга ножўя
бўлган чой ҳар доим замонавий ҳа- 1-2 чой қошиқ керак бўлади. Ушбу чой дақиқадан кейин тинчлантирувчи чойни таъсири юқори, даволаш жараёни-
ётнинг чекланмаган ритмларига дош мукаммал даражада тинчлантиради, ичиш мумкин. Ичимлик бош оғриғини, да қўшимча ёндош касалликларни
беришга ёрдам беради: бу вазн учун уйқусизликка қарши курашади. баъзан ҳатто мигренни енгиллаштиради келтириб чиқаради. Организмдаги
зарарли эмас, у тананинг асаб, овқат ва уйқусизликка ёрдам беради. таъсир вақти қисқа - 3-6 соат бўл-
ҳазм қилиш ва қон айланиш тизимлари- Жўкали чой ган бундай дориларни организмда
га ижобий таъсир кўрсатади. Асалли чой терапевтик концентрацияни сақлаш
Чойнинг шифобахш хусусиятлари мақсадида кунига кўп марта қабул
Тинчлантирувчи чойлар одатда ўт- ҳамда ёқимли ҳиди бор. Жўкали чой Бунинг учун 500 мл сув, бир дона қилиш талаб этилади. Бу ўз навба-
лардан тайёрланади. Энг машҳурлари кучли детокс таъсиридан ташқари, тин- олма, кўк чой, 1/3 чой қошиқ долчин ва тида турли токсико-аллергик ҳолат-
– ялпиз, мойчечак, валериан, пустирник, члантирувчи таъсирга ҳам эга. Бунинг таъбга кўра асал керак бўлади. Маҳ- ларни юзага келтиради.
лимонўт ва жўка. Ушбу ўтлардан орга- учун 3-4 ош қошиқ жўка гулини устига сулотларга иссиқ сув қуйилади ва 5
низмни тинчлантирувчи чой тайёрлаш қайноқ сув қуйилади ва яхшилаб димла- дақиқага қолдирилади. Бундан ташқари, Олимларимиз томонидан яратил-
мумкин. нади. Чойни кунига 100-200 мл миқдор- апельсин бўлаклари ёки қобиғини қў- ган «Биомайрин 600 мг» препарат
да истеъмол қилиш мумкин. шиш мумкин – бу ичимликка янги йил макромолекуляр табиатга эга бўлиб,
Мойчечак уйқусизликка ёрдам бера- лаззатини беради. табиий полимер полигалактурон
ди ва асаб тизимини тинчлантиради. Мавракли чой кислота макромолекуласига силга
Валериан ва ялпиз бир зумда стрессни Ялпизли чой қарши изониазид, этамбутол ва
енгиллаштиради. Пустирник депрессия Маврак нафақат таомларга зиравор рифампицин кимёвий боғлар воси-
ва асабий қўзғалувчанликда ҳам қўл- сифатида қўшилади, балки ўсимликнинг Аввал ялпиз ва чой баргларини тенг тасида боғланган. Бунинг натижа-
ланилади. Айтганча, чойлар тинчлан- хусусиятлари чойда максимал даражада нисбатда аралаштирилади. Устидан сида ушбу касалликка қарши бошқа
тиришдан ташқари, токсинлар билан намоён бўлади. 2 ош қошиқ маврак гу- қайнаган сув қуйилади ва 5-10 дақиқага препаратларга нисбатан организмга
курашади. Чойлар самарали тозалаш лига 200 мл иссиқ сув қуйилади. Ичим- қолдирилади. Ушбу чой тинчланти- ножўя таъсири бир неча марта
воситалари сифатида танилган ва бу лик ярим соат давомида димланади, рувчи восита сифатида ичилади, агар камайган ҳамда организмдаги са-
мақсадда асрлар давомида фойдаланиб сўнгра суюқлик тиндирилади. Мавракли тавсия этилган дозадан кўпроқ қабул марали таъсир вақти бир неча бор
келинмоқда. қилинса, аксинча, энергия ортади. ортган. Препарат патоген ҳужайра-
ларга йўналтирилган таъсир кўрса-
тади, силнинг турли штаммларига
нисбатан юқори фаолликка эга.

Носиржон РАҲИМОВ

6 2022 йил, Январь, № 1-2 Табиат кўзгуси

Пойтахтсиз давлатлар қаЎўпйзпибеалкрдиаисттлоанрдиануичиушвчлиасбизчиуқчаиршиш йўлга

Нега уларнинг пойтахти йўқ?

Ҳаммамиз мамлакатларнинг пойтахти мамлакат фаровонлигини ўйлайдиган Ўзбекистонда замонавий технология- Миллий бренд остида ишлаб чиқил-
бўлиши кераклигига ўрганиб қолганмиз. Швейцария кантонларни автоном ва лар асосида учувчисиз учиш аппаратла- ган самолёт ва квадрокоптер турида-
Дарҳақиқат, дунёда кўплаб давлатларда тенг ҳуқуқли қилиб қолдиришга қарор ри ишлаб чиқарилмоқда. Бу ҳақда Му- ги «Лочин» учувчисиз учиш аппарати
улар мавжуд, бироқ бу масалада ҳам ис- қилди. Шу тарзда маданияти ва анъана- дофаа саноати давлат қўмитаси матбуот бир қанча мақсадларда фойдаланишга
тиснолар ва ўз шаҳарларидан бирини лари турлича бўлган одамлар учун бир хизмати хабар берди. мўлжалланган бўлиб, разведка қилиш,
ажратиб қўйишдан бош тортган иккита мамлакатда бирга яшаш осон эди. Нати- зарба бериш, реал вақт режимида ку-
давлат бор экан. Хўш, нима сабабдан жада ҳар бир кантон ўз бошқаруви, тили Қайд этилишича, Мудофаа саноати затиш, маълумот олиш, артиллерия ўт
улар пойтахтсиз ишлашга қарор қилиш- ва меъёрий-ҳуқуқий базасига эга бўлди. давлат қўмитаси тасарруфида Учув- очиш жараёнини бошқариш каби вази-
ди? чисиз авиация мажмуаларини илмий- фаларни бажариш билан бир қаторда,
Дастлаб Швейцария пойтахти номи- ишлаб чиқариш маркази ташкил этилди. қишлоқ хўжалиги, нефт-газ, ўрмон хў-
Швейцария га 3 та даъвогар шаҳар бўлар эди, аммо жалиги, темир йўллар, геология, қиди-
1847 йилда католик ва протестантлар ҳукумат улардан бирини танлай олмади Мазкур марказ томонидан халқаро рув соҳаларида картография, топогео-
кантон (Швейцария таркибига киради- ва расмий равишда пойтахтсиз қолиш- техник талаб ва стандартларга тўлиқ дезия, экинларни дефолиация қилиш,
ган ҳар бир айрим ўлка)лари ўртасида- га қарор қилинди. Айни пайтда мамла- жавоб берадиган «Лочин» номли учув- қўриқхоналарни, йўлларни, ижтимоий
ги фуқаролар уруши тугади. 1848 йилда катнинг айрим аҳолиси, айниқса унда чисиз учиш аппаратларини ишлаб чиқа- инфратузилма ҳамда муҳим объектлар-
эса аллақачон 3 кантонни ўз ичига олган яшовчилар Бёрн шаҳрини пойтахт деб риш йўлга қўйилди. ни кузатиб бориш ва бошқа мақсадларда
замонавий конфедерал Швейцария таш- атайди. фойдаланиш имкониятини беради.
кил этилган эди. Уларни бир бутун ях- Таъкидланишича, икки хил мақсадда
литга айлантиргач, давлат пойтахтини Науру фойдаланишга мўлжалланган мазкур Марказ томонидан стратегик дара-
аниқлаш масаласи пайдо бўлди. Қайси Бу Тинч океанидаги майдони атиги 21 миллий лойиҳа Марказий Осиёда илк жада қўлланиладиган учувчисиз авиа-
аҳоли пункти мос келишини ҳал қилиш квадрат километр ва аҳолиси 15 минг бор Ўзбекистонда ўзлаштирилди ва йўл- ция мажмуаларини ишлаб чиқаришни
бир неча сабабларга кўра қийин эди. киши бўлган энг кичик орол давлати. га қўйилди. ташкил этиш ҳамда учувчисиз авиация
Улардан бири – Наполеон билан уруш Ўз тарихи давомида орол турли мамла- соҳасини инновацион ривожлантириш
давридан ташқари, Швейцария деярли катлар - Германия, Англия ва ҳатто Япо- Марказ учувчисиз авиация мажмуала- бўйича илмий-тадқиқот ва тажриба-кон-
ҳеч қачон пойтахтга эга бўлмаган. Шу- ниянинг бир қисми бўлган. Науру 1960 рини ишлаб чиқариш, йиғиш, таъмир- структорлик ишларини шакллантириш
нинг учун ҳеч кимни хафа қилмасдан йилларнинг охирида мустақилликка лаш ва техник хизмат кўрсатиш учун за- йўналишларида истиқболли лойиҳалар
танлаш керак эди. Иккинчидан, фуқа- эришди. рур йиғув жамланмалари, технологик ва олиб борилмоқда, дея якунланган қўми-
ролар урушидан кейин кантонлар ўрта- Бир пайтлар орол фосфатлар мавжуд- махсус ускуналар, текшириш (тест лабо- та хабари.
сидаги муносабатлар кескинлашган бир лиги билан машҳур эди, бироқ конлар ратория) мосламалари каби технологик
пайтда у ёки бу кантонга тегишли бўл- бутунлай тугади. Ҳозир аҳоли асосан жиҳозлар билан тўлиқ таъминлангани
ган аҳоли пунктларидан бири танланиб балиқчилик ва деҳқончилик билан айтилади.
қолинса, қолган иккитасининг аҳолиси шуғулланади. Митти давлатнинг расмий
ўз шаҳрига нисбатан зулм қилинаётган- пойтахти йўқ. Парламент ва аэропорт Билдирилишича, Мудофаа саноати
лигига қарор қилишлари мумкин эди. жойлашган Ярен шаҳри давлатнинг но- давлат қўмитаси томонидан марказни
Баҳс қўзғатишни истамаган, фақат расмий пойтахти ҳисобланади. ёш кадрларни тайёрлаш, қайта тайёр-
лаш, етакчи хорижий давлатларда ста-
Б.МУҲАММАДИЕВА тайёрлади. жировкасини ташкил этиш ва малака-
сини ошириш йўли орқали учувчисиз
авиация соҳасидаги мутахассис кадрлар
билан бутлаш амалга оширилмоқда.

СОВУҚ МАВСУМДА Олимлар
ИММУНИТЕТНИ коронавирусдан
МУСТАҲКАМЛАЙМИЗ ҳимоя қилувчи
молекулани
сангиз, организмга етарли миқдорда рух яратди
моддаси келиб тушса, иммунитет мус-
Кўк чой таҳкамлигига сабаб бўлувчи кортизол Финландия олимлари ган ҳолларда ҳам камида лум бўлган коронавирус
гормони фаол ишлаб чиқарила бошлай- вақтинча коронавирусдан саккиз соат давомида штаммларини, жумладан,
Саломатлигини қадрлайдиганлар тонгни ди. Бундан ташқари, йодга бой бўлган ҳимоя қила оладиган коронавирус инфекция- омикронни юқтиришдан
бир пиёла кўк чой билан қарши олишади. денгиз карами ҳам организм учун жуда молекула яратишди. сидан ҳимоя қилади. Вак- сақлаши мумкин. Шу
Чунки кўк чой таркибида инсон организми- фойдалидир. Хелсинки университети цина ҳимоясидан фарқли билан бирга, молекула
нинг иммун тизими учун зарур бўлган вита- тадқиқотчилари корона- ўлароқ, «TriSb92» дарҳол вакцина билан рақо-
мин ҳамдаантиоксидантлар мавжуд. Кунига Цитрус мевалари вирусдан қисқа муддатли таъсир қила бошлайди", - батлашмаслиги, балки
1-2 пиёла кўк чой ичиб турсангиз, касаллик- ҳимояни таъминлайдиган дейилади хабарда. қўшимча восита экани
ларга чап бера бошлаганингизни тез орада Улар С витаминининг асосий манбаи молекула ишлаб чиқди. қайд этилган.
ўзингиз ҳам сезасиз. Кўк чойга бир дона бўлгани боис кундалик таомномангиз- Бу ҳақда университет Тадқиқот муаллифла-
олма, яримта лимон шарбати, шакар ўрнига дан жой олиши лозим. Цитрус мевалари расмий сайтида маълум ридан бири Анна Мяке- Финландия миллий
эса бир қошиқ шифобахш асал солиб ичсан- таркибидаги антиоксидантлар эса им- қилинди. лянинг тушунтиришича, соғлиқни сақлаш ва
гиз янада фойдалидир. мунитетни мустаҳкамлаб, нафас олиш ушбу молекула бурун фаровонлик институти
тизими фаолиятини яхшилайди. Бироқ "Ҳужайра ва ҳайвон- орқали қабул қилинганда маълумотига кўра, эпиде-
Саримсоқ ва пиёз меъда-ичак хасталиклари ва аллергияда ларни ўрганиш шуни сичқонларни коронави- мия бошлангандан бери
цитрус меваларидан тийилган маъқул. кўрсатадики, изланув- русдан ҳимоя қилган. мамлакатда коронавирус
Саримсоқ организмдаги фойдали бак- чилар томонидан ишлаб Бошқа сичқонлар эса инфекциясидан зарар-
терияларни кўпайтирувчи табиий про- Сабзи чиқилган янги «TriSb92» инфекцияланган. ланиш оқибатида 1 656
биотик бўлгани боис, иммунитетни мус- молекуласи, ҳатто, ин- ўлим ҳолати кузатилган.
таҳкамлаш хусусиятига эгадир. Унинг Сабзи шарбатида бета–каротин, каль- фекция хавфи юқори бўл- Таъкидланишича,
таркибидаги аллицин, ахион ва тио- ций, темир, калий, мис ва бошқа бир қа- «TriSb92» ҳозиргача маъ-
сульфат каби бирикмалар инфекциялар- тор витаминлар бўлганлиги учун имму-
га қарши курашишда тенги йўқ восита нитети заифлашиб қолганлар уни кўпроқ Овқатланиб бўлгач нималар
саналади. Шунингдек, саримсоқ анги- ичишлари керак. Бундан ташқари, сабзи қилиш мумкин эмас?
на, бронхит ва ўпка шамоллашида ҳам инфекцияларга қарши курашади. Гарчи,
фойдали. Саримсоқдан ташқари, про- қайнатилган ва қовурилган сабзида ҳам Шифокор: Насиба Ражабова спорт билан шуғулланиш;
биотиклар туркумига пиёз, кўк пиёз ва витаминлар сақланиб қолса-да, уни хом- ширинлик тановул қилиш.
бананни ҳам киритиш мумкин. Улардан лигича истеъмол қилиш фойдали. Овқатланиб бўлгач, ҳар кимдир тоза
ҳам мунтазам истеъмол қилиб бориш ҳавода сайр қилишни, кимдир дам
кони фойда. Гўшт олишни хоҳлайди. Яна кимлардир ши-
ринлик тановул қилишни исташади.
Сутнинг фойдаси Товуқ, курка ва бузоқ гўшти темир
Кундалик дастурхонингизда бифидо ҳамда рух моддаларига бойдир. Имму- Баъзи одатлар фойда келтирса, баъзи-
ва лактобактерияларга бойсут маҳсу- нитет мустаҳкамланиши учун жуда за- лари эса зарар келтиради.
лотлари мавжуд бўлса, иммунитетингиз рур егулик ҳисобланади. Кунига 70–100
янада мустаҳкамланади. Кунига икки гр. ёғсиз гўшт тановвул қилинса, орга- Қуйидагилар овқатланиб бўлгач
пиёла сут (маҳсулотларидан масалан, низмнинг иммун тизими янада фаолроқ дарҳол қилиш мумкин бўлмаган одат-
бир пиёла ёғсиз сут ёки табиий йогурт, ишлай бошлайди. Чунки гўшт таркиби- лар ҳисобланади:
қатиқ) истеъмол қилсангиз, бутун қиш даги оқсиллар вирус ва бактерияларга
давомида шамолламайсиз. қарши курашувчи антитаналар ишлаб совуқ сув ичиш;
чиқарилишида иштирок этади. чой ичиш
Балиқ ва денгиз маҳсулотлари ухлаш;
Зираворлар сиқиб турадиган кийимлар кийиш;
Денгиз маҳсулотлари рух моддасига ванна қабул қилиш;
бой бўлганлиги туфайли иммунитетни Лавр япроғи, занжабил, долчин, укроп,
мустаҳкамлашда беназир воситадир. сельдерей ва турли зираворлар заифла-
Улар таркибидаги тўйинмаган ёғ кис- шиб қолган иммунитетни мустаҳкамлай-
лоталари кучингизга-куч қўшади. Бил- ди. Седана ҳам иммунитетни оширувчи
зираворлар сирасидандир. Унинг тарки-
бида ошқозоннинг ёғ ва ёғ кислотала-
рини парчалашга ёрдам берувчи липаза
мавжуд. У моддалар алмашинувини ях-
шилайди, натижада, иммунитет ўз-ўзи-
дан мустаҳкамланиб боради.

Табиат кўзгуси 2022 йил, Январь, № 1-2 7

О ТТА оловдай кўринди. дона сихда кабоб олиб келди. Ликопчада юрагим эзилиб эслайман. Чунки у пайт-
– «Шашлик» олиб беринг, – отамнинг пиёз ҳам қўйди. Мен дастлаб ҳеч нарса- ларда оддийгина деҳқончилик билан
га эътибор қилмай, олдимга қўйилган рўзғор тебратган отамнинг менга ҳар
нигоҳини қўра томонга бурмоқчи бўл- йили янги кийим олишга пули йўқ эди.
таомни шошилганча еб бошладим. Бит- Ўзимга анча катта бўлган кийим-бош-
Ўша йили учинчи синфга ўтаёт- дим. та сихни тугатгач, бироз нафсим қонди, ни «сенга лоппалойиқ келди», дея олиб
гандим. Бўйим бироз чўзилиб қолган – Қаранг, ота, менгаям олиб беринг, оч шекилли, отамга юзландим. бергани ҳам шундан.
бўлса керак, биринчи синфда кийган
кийимларим тўғри келмай қолди. Бу қолдим. – Сиз емайсизми? Ёки, отам қорни тўқлигидан эмас,
ҳам етмаганидек, онам шимимнинг Бу сўзни ҳеч бир ота «кўтара олмай- – Сен еявер, ўғлим, менинг қорним чўнтагининг «очлигидан» пиёз чайна-
қаеригадир ямоқ солиб берса, икки тўқ, гани юрагимни ўртайди. Менинг бо-
кун ўтмай, бошқа жойидан ситраб ке- ди». Назаримда, жуда оғир гап қилган- -отам шапати нон билан пиёз чайнаб лаларча овқатга ошиққаним ва мазали
таверди. Қишда катта опамнинг қизил дим. Отамнинг бир қўлида менинг янги ўтирарди. Кабобни охиригача тугатдим, таом олиб бергани учун ўзини қаҳрамон
палтосини кийгандим. Акамнинг эски кийимларим, иккинчи қўли эса чўнтаги- отам эса аччиқ пиёзни нонга қўшиб еди- санаганимни сезганидан отамнинг кўзи
оёқ кийими билан иккинчи синфни да эди… лар… ёшланганди ўшанда. Қизиғи, «пиёз ач-
зўрға тугатдим. Хуллас,ота-онам янги Йиллар ўтса-да, бу воқеани негадир чиқ экан», деб буни сездирмаганди.
кийим олиб берадиган бўлди. Бозорга Нималарнидир чамалади, шекилли, эсимдан чиқара олмадим. Ўзим хотир-
отландик... беихтиёр тамаддихона томон бурилди. лаб қолишга интилганларим, эсламоқчи Бугун болаларимни истаганча кабобга
бўлганларим ёдимдан кўтарилиб кетди. тўйдира оламан. Хоҳлаган кийимларини
Бозор. Улуғлар айтганидек, қорни – Юр ўғлим, бир сени «шашлик»ка Лекин отам билан боғлиқ ўша воқеани кийишади. Чўнтагимда пулим тугайди,
оч одам бозорга борса, тўяди. Емаса- тўйдирай, – балки кенжа фарзанд бўлга- деган хавотирим йўқ. Яқинда ўша бо-
ям тўяди. Жилла қурса, бозор кўриб ним учундир, отам бирор марта илтимо- лалик хотираларимни эслаб, отамга ка-
юрган одамнинг кўзи тўқ бўлади. симни ерда қолдирмаганди. боб олиб бермоқчи бўлдим. Ўйламанг,
Отам билан кийим-кечак сотилади- бу билан менинг қарзим узилади, деган
ган томонни қарийб ярим кун айлан- Ошпаз амаки битта шапати нон ва икки фикрдан мутлақо йироқман. Аммо ин-
дик. Ҳар бир харидор ёнидан узоқла- сонда шундай ҳислар бўладики, уларга
шарканмиз, отам таассуф билан бош изоҳ бериб бўлмайди. Шунчаки, юрак
чайқарди. Кўзимга қарамасликка буни амр этади. Замонавий ресторанда
уринарди. Хуллас, менга «тўғри кела- отам иккимиз ўтирдик. Дастурхонни уч-
диган»кийим топилди. Қизиғи, отам тўрт хил кабоб билан тўлдирдим. Энг
олиб берган шим ва кўйлак, оёқ кийим ноёб таомларга буюртма бердим. Отам
ҳам анча катта келди. битта сихни қўлига олди-да, анча вақт
тикилиб қолди. Бир чимдим еган бўлди.
Отам «Икки-уч йил бемалол кия-
сан», деб қўйди. Ўзимда йўқ хурсанд Ўзимча ўйладим, отам ҳам ўша воқеа-
бўлдим. Эрта-индин мактабга бориб, ни эслаётганмикан?
синфдошларимга мақтанишни дилимга
тугиб қўйдим. – Олинг, ота!
– Болам, буларингни ейишга тишим
Бола – бола экан-да. Отасининг чўн- йўқ-да, ундан кўра аччиққина кўк чой
таги, аҳволи қизиқтирармиди? Мен ҳам айтсанг-чи…
бола эдим. Юрагим узилиб кетди. Отам ўшанда-
ям аччиқ пиёз билан қорин тўйғазганди!
Кийим бозордан чиқарканмиз, ди-
моғимга «гуп»этиб таомларнинг Исомиддин ПЎЛАТОВ
ҳиди урилди. Айниқса, кабоб кўзимга

Ҳарбий қисмларда сир сақлаш, Амир Темур қўшинида ҳам юриш бир юзбоши қўйилсин ва унга шарт- керак бўлган иккинчи сўзни айтган.
душман жосуслари кириб келиши- ёки жанг пайтида бошбошдоқлик, лашилган махфий сўзни айтсинлар”. Ана шу йўл билан қаршисидагилар
нинг олдини олиш муайян чоралар- парокандаликнинг олдини олиш Заҳириддин Муҳаммад Бобур ўзи- дўст ёки душманлиги аниқланган.
ни кўришни талаб этган.
Ўрта асрларда айғоқчиларга Бобурнинг қайд этишича, ҳижрий
Қадимги даврлардаёқ ҳар бир жан- қарши қўлланилган махфий сўз 908 (милодий 1502) йилда Султон
говар қабиланинг ўзига хос пароли – пароллар ҳақида нималарни Аҳмад Танбалнинг устига – Анди-
– ўрони бўлган. Бир неча қабилалар жонга қўшин тортилади. Бу юришда
бирлашиб, душманга қарши кура- биласиз? расмий ўрон сифатида “Тошкент”
шаётган вақтда қабила саркардаcи ва “Сайрам” сўзлари танланади. Ке-
ўзига тегишли қабила жангчилари- учун ҳар бир бўлинма, гуруҳ, қисм- нинг “Бобурнома” асарида пароль лишилган қоидага кўра, бир томон
ни чақирмоқчи бўлса қабила ўрони- нинг ўз пароли – ўрони белгиланган. билан боғлиқ қизиқ маълумотларни “Тошкент” деб айтса, иккинчи то-
нинг номини айтиб чақирган. Баланд Ўрон номи тез-тез ўзгартириб турил- баён этган. Унинг ёзишича, ўрон мон “Сайрам” деб, агар “Сайрам”
овозда айтилган махфий сўзни эшит- ган. Бу маълум даражада ўзига хос икки хил бўлади. Биринчиси – ҳар дейилса, иккинчи томон “Тошкент”
ган қабила аъзолари саркарда томон қурол деб тушунилган. бир қавмнинг ўзига тегишли бўлган деб айтиши керак эди. Аммо англа-
талпинганлар. Ўрта асрлар даврига ўрон. Масалан, баъзи қавмнинг ўро- шилмовчилик туфайли катта муам-
келиб ўронлардан жуда кенг фойда- Бундан ташқари амир саройи, де- ни “дурдона”, баъзисиники “тўқбой” мо юзага келади.
ланилган. вонхонани қўриқлашда хавфсизлик ёки “лулу” бўлган. Иккинчи турдаги
хизмати ходимлари пароль оркали ўронда бутун лашкарга жанг пайти Буни Бобур қуйидагича баён этган:
Ҳарбий юришлар пайтида душман сўзлашишган. Бу “Темур тузукла- икки сўз ўрон қилиб қўйилган. Зарур “Бу тўполонда Хожа Муҳаммад Али
худудида ўз одамларини таниб олиш, ри”да қуйидагича қайд этилади: “Шу вақтда қисмларга бўлинган лашкар илгарироқ экан. Мўғуллар: “Тош-
урушга тайёргарлик кўраётганда эса тартибда ҳар кеча улардан минг ҳар қаерда учрашганда, бири бир канд, Тошканд”, деб келганда Хожа
ўз одамларини танимай қолмаслик киши соқчилик қилиш учун ҳозир сўзни айтса, яна бири ўша айтилиши Муҳаммад Али саросимада қолиб,
учун шартли махфий сўз – ўрон ма- бўлишсин. Ҳар юз қиличлик устига жавобан у ҳам “Тошканд, Тошканд”
саласига катта эътибор берилган. дейди. Мўғуллар ёв кишиси деб хаёл
Аскарларга бир-бирларига дуч кел- қилиб, сурон солиб, ноғорачи ноғора
ганда ўзларини танитиш учун маъ- чалиб, ўқ қўядилар. Ушбу хатолик
лум бир махфий белги тайин қилиб туфайли лашкар бир жойда турмай,
қўйилган. Бу белги бирор нарсанинг, тарқалишиб кетдик”. Шу тариқа,
масалан, ҳайвоннинг, қуролнинг но- қўшин қоронғида бир-бирини тани-
мидан ёки бирор сўздан иборат бўл- май, келишилган ўрон (парол)ни ту-
ган. Масалан, “Ўғузнома” достонида шунмай ноқулай вазиятда қолиб ўз
ўрон сифатида танланган “кўк бўри” кишиларига зарба беради.
сўзи тилга олинади.
Бухоро амирлари саройида ҳам
Туркшунослик илмининг асосчи- ҳукмдорларнинг ҳаётини турли фит-
си Маҳмуд Кошғарийнинг “Дево- на ва суиқасдлардан омон сақлаш
ну луғотит турк” (“Туркий сўзлар учун хавфсизлик хизмати паролдан
девони”) асарида пароль сўзи “им” кенг фойдаланган. Масалан, амир
шаклида берилган. Асарда, шунинг- тунда ором олаётган вақтда унинг
дек, ушбу сўзни изоҳлаш учун “Им ётоқхонаси ёнидаги соқчи ҳар 40
билса, эр ўлмас” мақоли келтирил- дақиқада алмаштирилган. Ҳар бир
ган. Мақолнинг мазмуни шундаки, тун учун алоҳида пароль – “номи
яширин белгини билган ё билса ҳам шаб” белгиланган. Соқчи амир ётоқ-
унутиб кўймаган аскар ўзига қа- хонасига яқин келган ҳар қандай
рашли одамлар қўлида ноҳақ ўлиб кишидан айни шу паролни айтишни
кетмайди. Мазкур мақол кишиларни талаб қилган.
эҳтиёткор бўлишга ундайди.
Алишер ЭГАМБЕРДИЕВ
Буюк саркарда ва давлат арбоби

8 2022 йил, Январь, № 1-2 Табиат кўзгуси

ДУНЁ БЎЙЛАБ ТАБИАТ ҚЎЙНИГА САЁҲАТ

Филиппин АҚШ. Аляска Сейшел ороллари

Филиппин ҳақли равишда ер юзидаги энг мафтункор Eagle River - Қўшма Штатлардаги статис- Сейшел ороллари Ҳинд
тропик гўша ҳисобланади. Ажойиб оқ қумли пляжлари тик жиҳатдан алоҳида ҳудуд бўлиб, Аляска- океанининг қоқ марказида
дунёдаги энг яхши пляжлар сирасига киради. Палаван ўр- нинг жанубида жойлашган гўзал ва такрор- жойлашган, гўзал та-
монининг ноёб табиати, тиниқ зумрад рангли сувлари, ланмас табиатга эга. У ердан сиз соф об-ҳаво, биати билан ҳайратлан-
маржон қоялари ва бой денгиз фаунаси бунга мисолдир. ҳушманзара ёввойи табиат ва мукаммал тирмасдан қўймайдиган
Бу ерда ҳар ким ўзига ёқадиган жой ва бирор нарсани даражадаги оддийликдан бошқа нарсани топа маскандир. 115 та ажойиб
топиши мумкин. олмайсиз... ороллардан атиги 30 таси-
да аҳоли яшайди. Бу ердаги
Норвегия. Етти опа-сингил Франция оқ қумли пляжлар, залвор-
шаршараси. Этретат қоялари ўзининг ли тошлар ва кенглик
гўзаллиги ва ранги билан ҳай- ўзига ҳос такрорланмас
Бу шаршара Норвегиядаги ратланарли кўринишга эгадир. атмосферани таъминлай-
39-ўриндаги энг баланд шаршара. Бу Франциядаги энг ажойиб ди.
Шаршара еттита алоҳида оқим- жойлардан биридир. Жуда узун
дан иборат бўлганлиги учун "етти километрлик қирғоқ чизиғи ба- Финляндия Лапландия, Levin
опа-сингил" лақабини олган. ландлиги 90 метргача бўлган Iglut – Golden Crown меҳмонхо-
бўр қоялардан иборат. Крем- наси.
Максимал баландлиги 410 метр, ний билан кесишган тошлар
энг катта тушиш баландлиги эса янада ажойиб кўриниш беради... Levin Iglut – Golden Crown -
250 метрни ташкил қилади. бу Лапландиядаги эксклюзив
шиша меҳмонхонадир. Марказий
Австралия. Бремер кўрфази чироқлардан узоқлаштирил-
ганлиги ва шимолий осмоннинг
Бремер кўрфази - Ғарбий Авст- қияликдан тўсиқсиз кўриниши
ралиянинг жанубий қирғоғида, имкони бу жойни шимолий қутб
Албани ва Эсперанс ўртасидаги гўзаллигидан завқланиш учун
Катта Жанубий минтақада, Бре- идеал жойга айлантиради.
мер дарёсининг бўйида жойлаш- Финляндияда сиз қутб ёғдусини
ган қирғоқдаги шаҳардир. Бремер деярли ҳар иккинчи булутсиз
кўрфази ўзининг гўзал пляжлари кечада кўришингиз мумкин.
билан машҳурдир. Асосий пляж эса «Мавсум»нинг энг юқори чўққиси
пиёда юрганда шаҳардан атиги 10 декабрь-январь ойи ҳисобланади.
дақиқалик йўлда жойлашган...

Канада. Пейто кўли Финляндия бурканган бўлиб, оппоқ манза-
Қулай ўтириб олиб Пейто кўли- рани фақат меҳмонхоналар
нинг ҳайратланарли манзарала- Леви тоғ-чанғи курорти чироқлари ва чанғичиларнинг
ридан завқланиш қандай мароқли. Финляндиянинг шимоли-ғар- ёрқин комбинезонлари бузади.
Канададаги ушбу машҳур сайёҳлик бий қисмида, Лапландияда,
жойи Банфф миллий боғидаги қоя- Лаппи провинциясидаги Кит- Чанғи спорти учун энг яхши
ларда жойлашган. Музликлардан тила коммунасида жойлаш- шароитлар март-апрель
тўйинган кўл ўзининг ажойиблиги ган. ойларида бўлади, чунку, совуқ
ва мовий сувлари билан тасвирчи- унчалик шиддатли бўлмай, қор
ларни ўзига тортмай қўймайди... Йилнинг олти ойи давоми- қоплами чанғи учиш учун идеал
да тоғ қалин қор қатламига холатда бўлади.

А.ТЎЙЧИЕВ тайёрлади.

ЖАМОАТЧИЛИК КЕНГАШИ: Муаллифларнинг фикрлари «Полиграф-Пресс» МЧЖ босмахона-
таҳририят фикридан фарқланиши сида офсет усулида чоп этилди.
Ижтимоий-ҳуқуқий, Абдупатто Солижонов, Зиёвиддин Ёрматов, мумкин. Газетадаги мақолалардан Бичими: А-3, 4 саҳифада, ойига
адабий-бадиий газета Раҳимахон Қўрғонова, Башоратхон Джалилова тўлиқ ёки қисман фойдаланилганда икки марта чоп этилади.
Хатимахон Ғофурова Тираж: 4001 нусха.
Бош муҳаррир: манба кўрсатилиши шарт. Буюртма рақами: 58
Азаматжон Мадаминов Ушбу сонга Газетанинг сифатли чоп Газета Фарғона вилояти Матбуот Корхона манзили: Марғилон шаҳри,
масъул: этилишига босмахона жавобгар ва ахборот бошқармасида 2011 йил Туркистон кўчаси, 236 «б»-уй.
ISSN 2010-8738 19 декабрда № 12-087 рақам билан Тел.: (73) 237-33-54, (73) 237-33-72
Абдулбосит Тўйчиев Муассис: Email: роl.р[email protected]
Ўзбекистон Республикаси фуқароси рўйхатга олинган.
Раҳимов Икмолиддин Носиржонович. МАНЗИЛИМИЗ: Босмахонага топшириш вақти:
28.01.2022 й. соат 13:30
150104, Фарғона шаҳри,Сайилгоҳ Сотувда баҳоси эркин.
кўчаси, 27-уй.Тел.: (91) 111-13-00.

Email: [email protected]