"Табиат кўзгуси" газетаси 11-12-сон

Табиат кўзгусиЕР—УМУМИЙУЙИМИЗ № 11-12 (457-458) Июнь, 2022 йил

ИЖТИМОИЙ-ҲУҚУҚИЙ, АДАБИЙ-БАДИИЙ ГАЗЕТА Газета 2001 йил апрелдан чиқа бошлаган

“Янги Ўзбекистон – инсон қадри улуғланган юрт!”

Фарғонада “Янги Ўзбекистон – инсон қадри улуғланган юрт!” ҒАЛЛА ЎРИМИ БОШЛАНДИ
шиори остидаги маданий-маърифий тадбирлар доирасида якуний
гала-концерт бўлиб ўтди.

Фарғона шаҳридаги Ислом Каримов номли вилоят Театр-кон-
церт саройининг очиқ саҳнида вилоятимиз бўйлаб “Янги Ўзбе-
кистон – инсон қадри улуғланган юрт!” шиори остида 30 майдан
бери ўтказилаётган маданий-маърифий тадбирлар доирасида
якуний гала-концерт бўлиб ўтди.

Бир ҳафта давомида пойтахтимиздан келган уч юздан зиёд
маданият, санъат намояндалари, шоир ва ёзувчилар, маънавият
тарғиботчилари иштирокида вилоятимизнинг шаҳару қишлоқла-
рида 350 дан зиёд концерт дастурлари, театрлаштирилган томо-
шалар, ижодий учрашувлар, энг сара кинофильмлар намойиши
ташкил этилиб, бу тадбирларга қарийб ярим миллион вилоятимиз
аҳолиси қамраб олингани қайд этилди.

Республикамиз ҳамда вилоятимиз санъатининг забардаст вакил-
лари ва ёш юлдузлари ижросидаги Ватанни, она юртни, тинчлик-
ни тараннум этувчи дилтортар куй-қўшиқлар, йиғилганларнинг
уларга ҳамоҳанг рақслари 3 соатдан зиёд давом этган гала-кон-
цертга ҳақиқий маданият ва санъат байрами шукуҳини берди.

Концерт якунидаги ёрқин мушакбозлик иштирокчиларга янада
кўтаринки кайфият бағишлади.

Сўхда Ўзбекистон ва Тожикистоннинг
таниқли санъаткорлари иштирокида
катта концерт бўлиб ўтди

Сўх тумани марказий ўйингоҳида мада- таъкидлади. Бу йил вилоятимизда 99,5 минг гектар майдонда ўртача 80
ний-маърифий тадбир ташкил этилди. Унда Жўрабек Муродов, Озодбек Назарбеков, центнердан, жами 796 минг тонна бошоқли дон ҳосили йиғишти-
шоир ва ёзувчилар, адабиёт ва санъат намоён- риб олиш режалаштирилган.
далари, Ўзбекистон ва Тожикистоннинг та- Ғуломжон Ёқубов, Ёдгор Саъдиев, Абдуҳо-
ниқли санъаткорлари иштирок этдилар. шим Исмоилов, Зулайҳо Бойхонова, Мардон Ғалла ўримини уюшқоқлик билан ўтказиш мақсадида вило-
Мавлонов, Аслиддин Дўстов, Милена Мадму- ят бўйича 335 та ўрим отрядлари шакллантирилди. Уларга 335
Тадбирда Тожикистон мустақил касаба уюш- саева, Муҳсинбек Мўминов, Валижон Қодиров, та юқори унумли дон ўрим комбайнлари, 1639 та дон ташиш
малари Федерацияси раиси Маликшо Неъматзода Акмал Садихонов каби Ўзбекистон ва Тожикис- техникалари, 165 та кўчма устахоналар ва 106 та ёқилғи ташиш
икки мамлакат Президентларининг юксак сиёсий тоннинг таниқли санъаткорлари ижросидаги Она техникалари бириктирилди.
иродалари натижасида ўзбек ва тожик халқлари Ватанни, инсонийлик ва меҳр-оқибатни тараннум
ўртасидаги азалий дўстлик ва қардошлик ришта- этувчи куй-қўшиқлар, атоқли шоирлар Иқбол Ғалла етиштиришда кластер тизимининг жорий этилгани
лари янги босқичга кўтарилганини қайд этиб, Мирзо ва Маҳмуд Тоир томонидан ўқилган шеър- ҳосилдорлик миқдорини 10-15 центнерга ошириш имкониятини
қўшма концерт дастури ҳам ушбу халқларимиз- лар туман аҳолисига хуш кайфият бағишлади. берди.
ни янада яқинлаштиришга хизмат қилишини
Азаматжон МАДАМИНОВ Вилоятда ғаллачилик йўналишида иш олиб бораётган фермер
хўжаликларига сара уруғ, минерал ўғит, ёқилғи етказиб берил-
ди. Шу кунга қадар бу мақсадлар учун ғаллачилик кластерлари
томонидан 505 миллиард сўм маблағ сарфланди.

Ўрим-йиғим иштирокчиларининг моддий манфаатдорлигини
оширишга алоҳида эътибор қаратилди. Отряд бошлиқлари, меха-
низатор ва ҳайдовчиларга пул маблағлари берилди. Ўрим-йиғи-
ми мавсумига жалб қилинган бошқа иштирокчиларнинг унумли
ва баракали ишлашлари билан боғлиқ зарурий шарт-шароитлар
яратиб берилди.

2 2022 йил, Июнь, № 11-12 Табиат кўзгуси

Паррандачиликда “Бешариқ тажрибаси” Риштонда Халқаро
Республикага оммалашади кулолчилик форуми
ган “Бешариқ парранда” МЧЖ да эса 10
бўлиб ўтади
мингдан зиёд “Росс-308” кроссли наслли
Жорий йил сентябрь ойида Риштон туманида
она товуқлар, 70 мингта жўжалар парва- Халқаро кулолчилик форуми ва кулолчилик маҳсу-
лотлари кўргазма-савдоси бўлиб ўтади.
ришланмоқда. Бир йиллик инкубацион
Форумнинг мақсади жаҳон иқтисодиётида муҳим
тухум ишлаб чиқариш 2 милллион донани тармоқ ҳисобланган ҳунармандчиликни кенг тарғиб
қилиш, ҳунармандчиликнинг асосий йўналишларидан
ташкил этади. бири бўлган кулолчилик анъаналари ва мактаблари-
ни сақлаш, соҳадаги илмий изланишлар кўламини
Олий маълумотли 4 нафар ветеринар- кенгайтириш, ўзаро тажриба алмашиш, янги иш
ўринларини яратиш ва иқтидорли ҳунармандларни
га эга бўлган “Кулолобод” МФЙ да 60 та рағбатлантиришдан иборатдир.

хонадонда паррандачилик йўлга қўйилган. “Халқаро кулолчилик форуми ва кулолчилик маҳсу-
лотлари кўргазмаси” доирасида “Анъанавий кулол-
Маҳаллада ветеринария дорихонаси ҳам чиликни сақлаш ва уни ривожлантириш: муаммо ва
ечимлар” илмий-амалий конференцияси, кулолчилик
бор. Ҳоким ёрдамчиси фаоллиги, ветери- маҳсулотлари кўрик-танлови, хорижий ва маҳаллий
усталар маҳорат дарслари, халқ сайиллари, концерт
нар-мутахассислар кўмаги ва маслаҳати дастурлари, кўргазмалар, кулолчиликка оид бадиий
ва ҳужжатли фильмлар намойишлари, устахоналарга
билан 6 та хонадонга товуқ парваришлаш экскурсиялар ва бошқа кўплаб тадбирлар ўтказилади.

учун 180 милллион сўм миқдорида кредит Ўз мухбиримиз.

ажратилган.

30 йилдан ортиқ тажрибага эга туман-

Президент Шавкат Мирзиёев раислигида 2022 йил даги “Водий наслли паранда” фермер хў-

31 май куни аҳолини озиқ-овқат маҳсулотлари билан жалиги бугунги кунда Германиянинг “Helmann” компа-
узлуксиз таъминлаш чора-тадбирлари бўйича видеосе- нияси технологияси асосида парранда боқишни йўлга
лектор йиғилишида асосий турдаги озиқ-овқат маҳсу- қўйиб, товуқларнинг тухум бериш муддатини 18 ойдан
лотларини кўпайтириш, жумладан, паррандачилик ва 23 ойга узайтиришга ҳамда тухум бериш даражасини
чорвачиликни қўллаб-қувватлаш масалалари муҳокама 25 фоизгача оширишга эришган. Фермер хўжалигида
этилиб, бу борада Бешариқ туманида амалга оширила- саноат усулида бир дона товуқ бир йилда ўртача 330-
340 дона тухум берган ёки озуқа рационини ошир-
ётган ишлар ҳам эътироф этилганди.
Республика АОВ вакиллари, ахборот сайтлари ви- масдан 40-50 дона қўшимча тухум олмоқда. 90 нафар-
лоят мухбирлари ҳамда блогерлар иштирокида Беша- дан зиёд бешариқликлар бандлиги таъминланиб, улар
томонидан 380 минг бошдан ортиқ парранда етишти-
риқ туманига пресс-тур ташкил этилди.
Тадбир давомида тумандаги паррандачилик йўнали- рилмоқда. Йиллик туҳум ишлаб чиқариш қуввати қа-
шида фаолият олиб бораётган “Зарқайнар дурдонаси”, рийб 60 миллион дона бўлиб, маҳаллий ва хорижий
“Бешариқ парранда” МЧЖ ҳамда “Водий наслли пар- бозорларга олиб чиқилмоқда. Тадбиркор Бохиржон
ранда” фермер хўжалиги фаолияти, шунингдек, “ўсиш Турдалиев корхона озуқа базасини мустаҳкамлаш мақ-
нуқтаси” паррандачилик бўлган “Кулолобод” МФЙда садида 2019-2021 йилларда 480 гектар фойдаланишдан
чиқиб кетган ва яйловлар ўзлаштирилиб, сув тежовчи
амалга оширилган ишлар кўздан кечирилди.
2020 йилдан буён иш олиб бораётган “Зарқайнар дур- технологияларни жорий этган ҳолда ушбу майдонларда
донаси” МЧЖда 60 минг бош товуқлар бўлиб, йиллик озуқа экинлари етиштириш йўлга қўйилганлиги ҳақида
гўшт ишлаб чиқариш қуввати 500 тоннани ташкил эт- маълумот берди.
Паррандачиликдаги “Бешариқ тажрибаси” пресс-тур
моқда.
30 нафардан зиёд ишчи-ходимлар меҳнат қилаёт- иштирокчиларида катта таассурот қолдирди.

малина экспорти ҳажми Россиялик инвесторлар
4 миллион долларга етади Фарғонада қишлоқ

Фарғона туманининг Водил ҳудудида хўжалиги ўғитлари ишлаб
5600 та уй хўжаликларида ва фермер хў- чиқаришни
жаликларида жами 500 гектардан ортиқ
майдонда бугунги кунда қарийб 4,4 минг режалаштирмоқда
тонна маҳаллийлаштирилган навлардаги
малина етиштирилмоқда. Россиянинг “РосТОК” инвестиция ҳамкорлиги раҳбари Андрей
Шкуркин бошчилигидаги делегация Фарғонада қишлоқ хўжали-
Мазкур соҳани янада ривожланти- ги ўғитлари ишлаб чиқаришни режалаштирмоқда.
риш ва аҳоли даромадларини ошириш,
ишсизлик даражасини камайтириш Инвесторлар Фарғона вилоятида синов тариқасида ер майдони
мақсадида бир қатор амалий ишлар олиб ажратилса, бу майдонларда ўғитларни экин турларига қараб си-
борилмокда. наб кўришлари, агар ҳосил 35% дан 70 % гача яхши фойда берса,
Фарғонага келиб, ўғит ишлаб чиқаришни йўлга қўйишмоқчи.
Жумладан, Водил Қизилқўрғон мас- Уларнинг таклифига кўра Қўштепа, Ёзёвон, Риштон, Олтиариқ
сиви ҳудудида жойлашган самарасиз туманларидан жой ажратиб бериладиган бўлди. Шунингдек,
фойдаланилаётган 350 гектар боғларнинг россиялик инвесторлар Фарғонада замонавий меҳмонхона қуриш
қатор ораларига малиначилик кўчатла- таклифини ҳам билдирдилар.
ри экиш йўлга қўйилди. Ҳозирги кунга
қадар 222 гектар боғ қатор ораларига "РосТОК" инвестиция ҳамкорлиги ишлаб чиқаришни кенгайти-
малина кўчатлари экиш ишлари амалга риш ва паррандачилик хўжаликларининг торф ва чиқиндиларни
оширилди. қайта ишлаш учун юқори технологияли ускуналар ва маҳсулот-
ларни халқаро бозорларга олиб чиқиш учун инвестиция ҳамкор-
Тижорат банклари томонидан 94 нафар фуқа- ларини жалб қилиш мақсадида ташкил этилган.
роларга малиначилик йўналишида 2,6 миллиард
сўм миқдорида кредит маблағлари ажратилди. МАМНУНМИЗ

Қизилқўрғон массивида 20 гектар ер майдони Президентимиз Фармонига биноан юридик хизмат кўрсатиш
малиначиликни ривожлантириш мақсадида 10- марказларининг ташкил этилгани биз ва биз сингари ташкилот-
15 сотихдан ер майдонлари 156 нафар “Темир лар учун айни муддао бўлди. Негаки, қайси соҳа бўлишидан қатъи
дафтар”, “Аёллар дафтари” ва “Ёшлар дафтари”- назар, ўз фаолиятида албатта, ҳуқуқшуносларга, уларнинг амалий
га киритилган ишсиз фуқароларга очиқ аукцион кўмагига эҳтиёж сезади. Якунланган йилнинг сўнгги чорагида
савдолари орқали ажратиб берилди. Ҳозирги Фарғона шаҳар юридик хизмат кўрсатиш маркази ходимлари-
кунда ажратилган 20 гектар ер майдонларда нинг бизга — Фарғона давлат ўрмон хўжалигига кўрсатган ама-
шпалерлар ўрнатилиб, экилган малина кўчатлари лий ёрдамидан кейин мен шундай хулосага келдим. 2021 йилнинг
баравж ривожланмоқда. Шунингдек, қатор ора- октябрь ойида ўз фаолиятини бошлаган марказ дарҳол бизга ама-
сидан самарали фойдаланиш мақсадида кўшимча лий ҳуқуқий ёрдам берди.
экин сифатида картошка ва сабзавот экинлари
экилди. Ҳудудда 3 та малиначилик кластерлари Бундан ташқари, улар ҳам ташкилотимизни, ҳам 16 нафар ходи-
(“Ал водилий”, “Водиллик Довудбек” ҳамда мимизни штатлар қисқартирилиши ҳолатид­ ан ижобий йўл билан
“Raspberry world” МЧЖ) ташкил этилди. олиб чиқишди.

Малинанинг ўзига хос хусусиятларини ино- Шу ўринда марказ ходимларининг Тошкент туман­лараро иқти-
батга олган ҳолда, ҳудудда етиштириладиган содий судида кўрилаётган ишимиз юзасидан кўрсатган амалий­
ҳуқуқий ёрдамини алоҳида тилга олмасак бўлмайди. Натижада
малинани қабул қилиш, маҳсулотни сифатли сақлаш ва экспортга йўналтириш чоралари кўрил- биз анчагина ортиқча, асоссиз тўловдан, аниқроғи, қарздан халос
моқда. “Дадахон Мурод файзи” оилавий корхонаси томонидан қиймати 300 тонна сиғимли, “Little бўлдик. Бинобарин, бутун жамоамиз номидан аввало мазкур эзгу
Bakery house” хусусий корхонаси томонидан қиймати 350 тонна сиғимли замонавий музлаткичли ишларнинг бош ташаббускори бўлган Юртбошимизга, қолаверса,
омборхона ташкил этилди. Фарғона шаҳар юридик хизмат маркази ходимларига чексиз мин-
натдорлик билдирамиз.
Фарғона вилояти бўйича 2021 йилда Польша, Россия ва бошқа давлатларга 1 миллион долларлик
малина экспорт қилинган бўлса, юқорида амалга оширилаётган тадбирлар натижасида экспорт Шуҳратжон АБДУСАЛОМОВ,
ҳажмини йиллик 3-4 миллион долларга етказиш мақсад қилинган. Фарғона давлат ўрмон хўжалиги директори.

Ҳозирда малина териш ишлари қизғин олиб борилмоқда.

Табиат кўзгуси 32022 йил, Июнь, № 11-12

пиллакорлар БОШҚАГА ТАҳДИД ҚИЛГАНГА ҚАНДАЙ ЖАЗО БОР?
режани ортиғи
билан уддалашди! Ўзбекистон Республикаси Жи-
ноят кодексининг 112-моддасига
Фарғона вилояти пиллакорлари томонидан бу кўра ўлдириш ёки зўрлик ишлатиш
йил 39168 қути ипак қурти парваришланди, 2240 билан қўрқитиш, агар бу ҳаракат
тоннадан зиёд “кумуш тола” етиштирилиб, режа амалга оширилишидан хавфсираш
ортиғи билан бажарилди. учун етарли асослар мавжуд бўлса,
базавий ҳисоблаш миқдорининг йи-
Таъкидлаш керакки, ўтган 2021 йилда ви- гирма беш бараваригача миқдорда
лоятда 6 млн. 222 минг туп тут кўчатлари эки- жарима ёки икки юз қирқ соатгача
либ, шунингдек, 150 гектарга яқин янги тутзор- мажбурий жамоат ишлари ёхуд бир
лар барпо этилган. Жорий йилда “Яшил макон” йилгача ахлоқ тузатиш ишлари би-
умуммиллий лойиҳаси асосида бунга қўшимча лан жазоланиш даражасидан тортиб,
равишда 7 млн. 267 минг туп тут кўчатлари ўтқа- шундай қилмишни ким ёки кимлар
зилиб, парваришланди. Бу эса ипак қурти учун томонидан содир қилинганлигига
етарли озуқа базаси яратилишига, пилла ҳосили қараб ва бу қилмишни оғирлик да-
мўл бўлишига замин яратди. ражасига кўра, уч юз соатдан уч юз
олтмиш соатгача мажбурий жамоат
Бундан ташқари, вилоятнинг шаҳар ва туман- ишлари ёки икки йилдан уч йилга-
ларидаги 4923 та фермер хўжаликлари билан ча ахлоқ тузатиш ишлари ёхуд бир
8 та пиллачилик кластерлари ўртасида пилла йилдан уч йилгача озодликни чеклаш ёки бир йилдан уч йилгача озодликдан маҳрум қилиш билан жазоланади.
етиштириш бўйича шартномалар ҳамда фермер
хўжаликлари билан 32778 нафар қурт боқувчи- "Ўлдириш ёки зўрлик ишлатиш билан қўрқитиш" бу нима дегани? Бу масалан кимдир сизга қўлида бирорта нарса
лар ўртасида ички меҳнат шартномалари тузил- билан ўлдираман деб таҳдид қилса ва ўша одам ўзига қўйиб берса ҳақиқатдан хам одамни ўлдириши мумкин бўлган
ди. даражадаги ёки ўша гапни айтган вақтдаги кайфияти уни шу ишни қилиш даражасига олиб келиши мумкин бўлган
псих эмас "психроооқ" шахс бўлса, унинг бу таҳдиди шунчаки таҳдид эмас, хавфсираш учун етарли асос деб хисоб-
– Кейинги йилларда пиллачилик тармоғи жа- ланиб, жиноят деб топилиши мумкин.
дал ривожланиб бормоқда. Бунда экспорт имко-
ниятлари йилдан йилга яхшиланиб бораётгани, Ёки бўлмаса, кимдир Сизга йўлда кетяман, уйингга бориб ўт қўйиб келаман, қўлингни синдираман, тилингни
меҳнат қонунчилигида алоҳида имтиёзлар жо- суғириб оламан ёки маҳаллангга олиб чиқиб шармандангни чиқариб ураман, деб таҳдид қилса ва у одам индамаса
рий этилаётгани, ипак қурти боқиш аҳолининг қўлни хам синдирадиган, тилни хам суғуриб оладиган ёки уйга ўт қўйиши мумкин бўлган даражадаги "кирди-чиқ-
доимий даромад манбаига айланиб бораётгани ди" шахс бўлса, унинг бу таҳдиди хам хавфсираш учун етарли асос деб топилиши мумкин.
аҳамиятли, – дейди вилоят “Агропилла” МЧЖ
бошқаруви раиси Мақсуджон Қосимов. – Авва- «Юрист блогер» каналидан.
ло, пиллачилик кластерлари билан ҳамкорликда
ҳар йили минглаб иш ўрни яратилмоқда. Ҳар бир ИИБ ХОДИМИ ПАСПОРТНИ ТЕКШИРИШГА ҳАқЛИМИ?
килограмм пилла ҳосили учун бу йил 24700 сўм-
дан тарози устида нақд пул тўлаб берилди. Шу- "Ички ишлар органлари тўғрисида"ги Қонунга асосан қилиб ушланганлигини маълум қилиши;
нингдек, 5 минг сўмдан давлат субсидия маблағи ички ишлар органлари ўз хизмат мажбуриятларини -ушлаб турилган шахсга адвокатга ёки яқин қариндо-
ҳам тўланяпти. амалга ошириш чоғида фуқароларнинг шахсини тас-
диқлайдиган ҳужжатларини текшириш ҳуқуқига эга. шига телефон қилиш ёки хабар бериш, ҳимоячига эга
Бешариқ, Ёзёвон, Риштон тумани пиллакорла- бўлиш, кўрсатувлар беришни рад этишга бўлган процес-
ри биринчилардан бўлиб маррага етиб келдилар. Шунингдек, Жиноят-процессуал кодексига мувофиқ, суал ҳуқуқларини тушунтириши;
Ўртача ҳосилдорлик 57,5 кг ни ташкил этмоқда. шахсни жиноят содир этишда гумон қилиш учун асос
бўладиган маълумотлар мавжуд бўлиб, у қочмоқчи -ушлаб турилган шахсга у берган кўрсатувлардан жи-
“Кумуш тола” хирмони юксалишида вилоят- бўлса ёки доимий яшайдиган жойи йўқ ёхуд шахси ноят ишига доир далиллар сифатида унинг ўзига қарши
да ташкил этилган 6 та кластер корхоналари, аниқланмаган бўлса ушлаб турилиши мумкин. фойдаланилиши мумкинлигини билдириши;
жумладан, “Нурли тонг силк” МЧЖ, “Beshariq
ipagi” МЧЖ, “Dangara ipagi” МЧЖ, “Silk world Бундай ҳолларда ички ишлар органи ходими (бошқа -ушлаб турилган шахсдан яқин орадаги ички ишлар
business” МЧЖ, “Водил ипак йигирув” ШК, ваколатли шахс): органига ёки ҳуқуқни муҳофаза қилувчи бошқа органга
“Uchkoprik ipagi” МЧЖ корхоналарининг ҳисса- бирга боришини талаб қилиши шарт.
си катта бўлди. -ўзини таништириши ва ушлаб турилган шахснинг
талабига кўра ўз шахсини тасдиқловчи ҳужжатни кўрса- Эслатма: ушбу процессуал ҳаракатлар видеоёзув
Айтиш жоиз, вилоятда ишсиз ёшларни доимий тиши; орқали қайд этилиши шарт.
иш ўрни билан таъминлаш, оилалар учун қўшим-
ча даромад манбаи яратишда пиллачилик муҳим -гумон қилинувчига у жиноят содир этишда гумон «Аdvokat24» каналидан.
ўрин тутади. Йил мобайнида 2-3 марта ипак қур-
ти боқиш натижасида йиллик меҳнат стажига эга ПЕДАГОГЛАРГА МОДДИЙ ЁРДАМ ТАРТИБИ ҚАНАҚА?
бўлиш мумкинлиги йил сайин пиллакорлар сафи
кенгайишини таъминламоқда. САВОЛ: — Қандай ҳолларда мактаб ўқитувчиларига моддий ёрдам
кўрсатилади?
“Истеъмолчилар уйи”
иш бошлади ЖАВОБ: — Вазирлар Маҳкамасининг 30.09.2019 йил кунги
823-сонли қарори билан тасдиқланган «Умумий ўрта таълим муас-
Ўзбекистон истеъмолчилар ҳуқуқларини ҳи- сасаларининг ўрнак кўрсатган ходимларини рағбатлантиришнинг
моя қилиш жамиятлари федерацияси томонидан директор жамғармасини ташкил этиш ва унинг маблағларидан фойда-
Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2017 ланиш тартиби тўғрисида»ги низомнинг 33-бандига асосан, умумтаъ-
йил 13 сентябрдаги ПҚ-3271-сонли “Китоб маҳ- лим муассасалари ходимларига моддий ёрдам уларнинг мурожаатига
сулотларини нашр этиш ва тарқатиш тизимини кўра ёки умумтаълим муассасаси касаба уюшмаси ташкилотининг
ривожлантириш, китоб мутолааси ва китобхон- ташаббуси билан:
лик маданиятини ошириш ҳамда тарғиб қилиш
бўйича комплекс чора-тадбирлар дастури тўғри- 1) Фавқулодда ҳолларда, яъни яқин қариндоши (отаси, онаси, тур-
сида”ги қарори ҳамда Давлатимиз раҳбари томо- муш ўртоғи, фарзанди) вафот этганда;
нидан ижтимоий, маънавий-маърифий соҳалар-
даги ишларни янги тизим асосида йўлга қўйиш 2) Ходим ва унинг яқин қариндоши (отаси, онаси, турмуш ўртоғи,
бўйича илгари сурилган 5 та муҳим ташаббус фарзанди) оғир жароҳат олганда;
доирасида дастлаб "Истеъмолчи кутубхонаси",
сўнгра "Истеъмолчилар уйи" номлари остида 3) Ходим ёки унинг яқин қариндоши оғир касалликка чалинганда;
ишлаб чиқилган, кейинчалик юқорида номи зикр 4) Ходим табиий офатдан зарар кўрганда кўрсатилади.
этилган Концепцияда белгиланган "давлат+-
фуқаролик жамияти институтлари+тадбиркор- ТЕХНИК КЎРИК МУДДАТЛАРИ ҚАНАҚА?
лик субъектлари" тамойилига асосланган ҳолда
такомиллаштирилган ушбу лойиҳалар асосида Янги транспортлар ДЙҲХХ органларида рўйхатдан ўтка-
бугунги кунга қадар вилоятимизнинг Олтиариқ, зишда техник кўрикдан ўтказилмайди.
Риштон, Бағдод, Фарғона, Қўштепа туманларида
ҳамда Фарғона шаҳрида, маҳаллий ҳокимликлар Транспортлар қуйидаги муддатларда техник кўрикдан ўткази-
кўмагида, истеъмолчилар учун маъмурий бино- лиши керак:
лар қуриб битказилиб, ишга туширилди ва бу-
гунги кунда фаолият кўрсатиб келмоқда. - йўловчилар ташувчи енгил автомобиллар, автобуслар, трол-
лейбуслар, трамвайлар ва ўриндиқлар сони 8 та ва ундан ортиқ
Ёзёвон тумани марказида ҳам туман ҳокимли- бўлган, одамлар ташишга мўжалланган юк автомобиллари, мах-
гининг амалий кўмагида "Истеъмолчилар уйи" сус транспортлар ва уларнинг тиркамалари — 1 йилда 2 марта;
маъмурий комплекси қуриб битказилиб ишга
туширилди. Унда “Истеъмолчи кутубхонаси” - ишлаб чиқарилганига 6 йилдан кўп бўлмаган транспортлар
билан бир қаторда, фуқаролар мурожаатлари би- — 2 йилда 1 марта;
лан ишлашнинг “маҳаллабай” тизимини жорий
этишга қаратилган “Ҳуқуқий маслаҳат” маркази - ишлаб чиқарилганига 6 йилдан кўп бўлган, ишлаб чиқарил-
фаолияти ҳам қўйилади. ган вақти аниқ бўлмаган транспортлар — 1 йилда 1 марта;

- тиркамалар техник кўрикка транспорт воситаси — шатакчи
учун белгиланган муддатларда;

- навбатдаги техник кўрикдан ўтказишнинг илгари ўрнатил-
ган муддатларидан қатъи назар, уларни ДЙҲХХ органларида
рўйхатдан ўтказиш вақтида.

Янги транспортлар ДЙҲХХ органларида рўйхатдан ўтка-
зишда техник кўрикдан ўтказилмайди.

4 2022 йил, Июнь, № 11-12 Табиат кўзгуси

Иситмани туширувчи мева ва МАВСУМИЙ КАСАЛЛИКЛАР:
сабзавотларни биласизми?
Ўзбекистон шароитида қайси дарахтлар аллер-
кўпроқ ейиш тавсия қилинади. Бундан гияни келтириб чиқаради?
ташқари, олма, нок ва олхўрилар ҳам

жуда фойдали мевалар ҳисобланади. Аллергия касалликлари Ўзбекистон шароитида кўп учрайди. Энг кўп тарқалгани,

Сабзавотлар. Сабзи ва карам шар- бу мавсумий аллергиядир (поллиноз).
бати, бошпиёз ва саримсоқ настойкаси Бу ўсимликлар гул чангининг инсон организмига таъсири натижасида ривожла-
ниб намоён бўлади. Асосан бу турдаги касаллик баҳор мавсуми, яъни ўсимликлар-
ҳароратни туширишда катта ёрдам
нинг гуллаш даврига тўғри келади. Бир метр квадрат ҳаво таркибида 600-800 тагача
беради.
поллинозни келтириб чиқарадиган чанглар мавжуд. Юқоридаги касалликнинг учра-
Доривор ўтлар. Малина ва смо-
родина барглари, чаканда (облепиха) ши ёш танламайди, барча ёшдаги кишиларда намоён бўлиши кузатилади. Поллиноз
касаллигининг 100 фоиз, деб олсак, шундан 85 фоизи баҳор фаслига тўғри келади.
бутоғи ва барглари, мойчечак ва липа Олимларнинг маълумотларига кўра, инсонларда поллиноз касаллиги оқибатида
аллергик ринет, бронхит, астма кабилар келиб чиқади.
Резавор мевалар: ертут, малина, гуллари ҳам ҳароратни туширишда
Поллинознинг дастлабки белгилари сифатида йўтал, кўз, томоқ, қулоқ, буруннинг
ёрдам беради. қичиши, кўз ва бурундан ёш оқади. Бунинг натижасида эса инсоннинг нафас олиши
брусника ва қорағат бу борада энг муҳим Асал – терлатувчи, иммунитетни бироз оғирроқ кечиб, бронхал астмани юзага келтиради.
восита ҳисобланади.
Мевалар, айниқса, цитрусли – лимон мустаҳкамловчи ва антибактериал хусу- Аллергия касалликлари асосан уч турга бўлинади.
сиятга эга бўлгани учун ҳам ҳароратни -булар ўсимлик гул чанглари;
ва апельсин. Бу мевалар C витаминига туширувчи ҳисобланади.
бой бўлгани учун ҳам шамоллаш даврида

Нега иссиқ об - ҳавода кўпроқ сув -озиқ-овқат маҳсулотлари (айниқса, цитрус мевалар);
-маиший кир ювиш воситалари орқали келиб чиқади.

ичиш керак?да Инсон поллиноздан сақланиши учун гигиена қоидаларига тўлиқ риоя қилиши ло-
зим. Яъни вазиятдан келиб чиқиб ҳимояланиш усулларини ишлаб чиқиши даркор.

Инсон танаси маълум бир ҳарорат оралиғида яхши ишлайди ва тана Масалан, ўсимлик чангларидан ҳимояланишнинг энг самарали ва ишончи воситаси
сифатида бир марталик юз ниқобларини тақиши, мавсум пайтида бир кунда камида
р- жуда қизиб кетганда ўзини совита бошлайди. 5 мартагача қўл ва юзларини ювиши керак. Уй ҳайвонлари бўлган хонадонларда эса
а- Терлаш бутун танани ҳовлини тез-тез намлатиб туриш ва чанг кўтарилмаслик чораларини кўриш лозим..

совитишга ёрдам беради. Жаҳон тажрибаси шуни кўрсатадики, ўсимлик гуллаши даврида (март-апрель
ойлари) салқин жойларга, яъни тоғ олди ҳудудларда тез-тез дам олишга бориш
, Аммо ҳаддан ташқари поллинознинг енгил ўтишига ёрдам беради.
терлаш сувсизланишга олиб
Аллергия касалликларини Ўзбекистон шароитида кўп учрайдиган қайин, чинор,
келиши мумкин.Ичимлик терак, толь, гилос, заранг, калина, бузина, фарзиция, магония, гибискус каби дарахт
ва буталардаги гул чанглари келтириб чиқариши эҳтимоли юқори. Хонадонларда
и сув ҳаддан ташқари терлаш ўстириладиган манзарали ўсимликларни тез-тез сув пуркаб ювиб туриш керак. Қо-
натижасида йўқотилган су- лаверса, кўпчиликнинг хонадонида мавжуд бўлган герань гули ҳам поллинознинг
келиб чиқишига сабаб бўлади.
юқликни тўлдиришга ёрдам
Тадқиқотлар натижасида ҳар бир ўсимликларнинг гуллаш биологияси, яъни
беради. қайси фаслда гуллаш давомийлиги, қонуниятлари ўрганилиб, ўсимликларнинг ка-

Агар сиз етарлича сув

, ичмасангиз, танангиз сув-
ча, сизланиши табиий. Иссиқ
ҳарорат ва сувсизланиш
саллик тарқалиш харитаси тузиб чиқилди. Шу билан биргаликда ўсимликларнинг
комбинацияси иссиқлик

билан боғлиқ жиддий гербарийси йиғилди ва булар асосида тур-туркумлар бўйича рўйхати шаклланти-

касалликларга олиб келиши рилди. Самарқанд давлат университети ботаника кафедрасида ўсимликларнинг гул

мумкин. чанглар коллекцияси яратилди.

Беҳруз ШАМСИДДИНОВ

Иммунитетингиз тушиб кетдими?
Унда ушбу фойдали маслаҳатларимиз айнан сиз учун.

Иммунитетни мавсумга тайёрлаш учун организмни ишлаб чиқарилиши учун таомномада гўшт, тухум, юқумли касалликларни олдини олиш хусусиятига эга.
чиниқтириш муҳим аҳамиятга эга. Жисмоний фаол балиқ, сут-қатиқ, ёнғоқ каби маҳсулотлар етарлича У организмдаги турли ёт бактерияларни ва қон тарки-
бўлиш, тоза ҳавода сайр қилиш ва тўғри овқатланиш бўлиши керак. Булар оқсилга бой маҳсулотлар ҳисоб- бини тозалаши натижасида мия фаолиятини яхшилай-
талаб этилади. Айрим озиқ-овқат маҳсулотлари ҳам ланади. ди. Кўзни равшанлаштиради, жисмоний ва биологик
иммунитетни кучайтириш хусусиятига эга. қувватни оширади.
Ҳафтада 3 марта балиқ истеъмол қилиш зарур
Иммунитет организмнинг душмани бўлмиш — ви- «Оmega 3» ёғ кислоталари иммунитетни мустаҳкам- Кефир:
рус, бактериялар ҳужумидан ҳимоя қилувчи тизимдир. лашда муҳим рол ўйнайди. У балиқ, семизўт ва Кефирни истеъмол қилиш иммунитетни мустаҳкам-
Иммунитетнинг мустаҳкамлигида спортнинг ҳам ўрни ёнғоқда ҳам мавжуд. Айниқса, ҳафтада 3 марта балиқ лайди, грипп ва шамоллашнинг олдини олади. У Кал-
катта, албатта. Аммо бунинг ўзи етарли эмас. Спорт истеъмол қилишга аҳамият бериш зарур. ций манбаи ҳисобланади. Ичак ва ошқозон фаолияти-
тўғри овқатланиш билан бирга олиб борилмаса, фойда- Куркума истеъмол қилиш иммунитет тизимини ни яхшилайди. Кефирни ёқтирмайдиганлар бир стакан
си сезилмайди. мустаҳкамлайди. кефирга блендерда майдаланган ярим дона банан ва
Танани токсик таъсирлардан ҳимоя қилувчи бу "са- устига долчин сепиб истеъмол қилиши ҳам мумкин.
Овқатланиш — бу организмга керак бўлган барча риқ мўъжиза" иммунитет тизимини фаоллаштиради ва Қизил булғори:
зарурий моддаларнинг етказиб берилишидир. Бу соғлом ҳужайраларни йўқ қилинишини олдини олади. Қизил қалампир иммунитетни мустаҳкамлайди, қон
организм фаолиятининг издан чиқмаслигини ҳамда Бу касалликларни даволашни тезлаштиради. Антиок- айланишини тезлаштиради. Шунингдек, у антиок-
касалланмаслигини таъминлайди. Бунинг учун эса сидант таркиби билан яллиғланишга қарши курашади. сидантларга бой ҳисобланади. Бу мигренни олдини
таомларимизда ана шу зарурий моддалар бўлиши Ушбу маҳсулотни кунига истеъмол қилишингиз мум- олади ва оғриқни енгиллаштиради. Уни қовуриб, қатиқ
керак. кин; Бир стакан сувда куркума илдизининг бир бўлаги- билан аралаштириб ҳам ейишингиз мумкин.
ни қайнатиб олинг, ичига лимонни сиқиб солишингиз Цитрус мевалар:
Иммунитетни мустаҳкамлаш аввало мувозанатли мумкин. Қора мурч билан бирга шўрваларингизда Мандарин, апелсин, лимон ва грейфурт каби цитрус
овқатланишдан бошланади. 4 та озиқ-овқат гуруҳи- зиравор сифатида ҳам ишлатишингиз мумкин. мевалари С витаминига бой маҳсулотлардир.
дан тўғри овқатланиш талаб қилинади. Булар: сут ва Таркибида фойдали ёғлар мавжуд бўлган маҳсулот- Ёгурт:
сут маҳсулотлари, гўшт, сабзавот-мева гуруҳи ва дон лар билан озиқланиш зарур. Табиий ёгурт таркибида ичаклар учун фойдали бўл-
маҳсулотлари. Айниқса, ранг-баранг турли сабзавот Хом ёнғоқ, хом финдиқ ва хом бодом E витамини, ган кўплаб фойдали микроорганизмлар мавжуд. Ичак
ва мевалар антиоксидант ва толали таркиби туфайли ўсимлик ёғ кислотаси ва турли хил минерал таркиби флорасини тартибга солувчи бу бактериялар организм
ўзига хос аҳамиятга эга. Иммунитетни ошириш учун жиҳатидан фойдалидир. Ёғ тури сифатида, айниқса ташқаридан дуч келадиган токсинлар ва патогенларга
асосан турли хил сабзавот ва мевалар, айниқса пиёз, зайтун мойи, кокос ёғи, авакадо мойлари кучли анти- қарши ҳимояни кучайтиради.
саримсоқ, карам, брокколи, анор, апелсин, авакадо оксидантлардир. Саримсоқ:
каби маҳсулотларни истеъмол қилиш зарур. Проби- D витаминидан фойдаланишга аҳамият бериш зарур. Саримсоқ иммунитетни мустаҳкамловчи хусусиятга
ётиклар учун ёгурт, кефир, тузланган бодринг ва сирка D витамини одатда қуёшдан олинади. Шифокор эга. Асосан хом саримсоқдан фойдаланиш мақсадга
каби ферментланган маҳсулотлардан фойдаланиш тавсиясига кўра, D витамини таблеткаларидан ҳам мувофиқ бўлади.
мумкин. фодаланиш мумкин. Иммунитетни мустаҳкамловчи чойлар
Етарлича сув истеъмол қилиш Кўк чой;
Уйқуга эътибор беринг Кўп миқдорда сув истеъмол қилиш танадаги ток- Занжабил чойи;
Катталар кунига камида 7 соат ухлашлари керак. синлардан халос бўлиш ва метаболизмни тиклаш учун Доривор шалфей чойи.
Уйқу иммунитет тизими ва тана саломатлиги учун муҳимдир. Организмдан токсинларни олиб ташлаш, Бундан ташқари, иммунитетни кучайтириш учун
муҳимдир. овқат ҳазм қилиш тизимини тозалаш ва касалликлар- C Витамини, D Витамини, B6 Витамини истеъмол
Мунтазам жисмоний машқ билан шуғулланиш нинг олдини олиш учун кунига камида 10-12 стакан қилиш тавсия этилади.
Илмий тадқиқотлар шуни кўрсатадики, жисмоний сув ичишга эътибор бериш зарур. Бироқ, шифокорлар витаминга бўлган эҳтиёжин-
машқлар иммунитет тизимини фаоллаштиради. Мун- Занжабил: гизни иложи борича сабзавот ва мевалардан олишни
тазам равишда машқ қилиш иммунитетни мустаҳкам- Занжабилдан кенг фойдаланиш ҳам мақсадга муво- маслаҳат беришади.
ловчи таъсирга эга бўлган табиий усулдир. фиқдир. У нафақат иммунитетни оширади балки турли
Таркиби оқсилга бой бўлган маҳсулотлар билан Умидахон Холматова тайёрлади.
озиқланишга аҳамият бериш керак
Оқсилдан таркиб топган антитаначалар меъёрда

Табиат кўзгуси 52022 йил, Июнь, № 11-12

Телефондан тарқаладиган нур ҳамда мия саратони ўртасида
боғлиқлик борми?
Олимлар смартфондан фойдаланиш ва мия сарато- ўн баравар кўпайиши керак деб тахмин

ни хавфи ўртасидаги боғлиқликни инкор қилишди. қилиш мантиқан тўғри.

Тадқиқот Миллий саратон институти журналида чоп Бироқ, бир неча йил олдин Америка

этилди. Қўшма Штатлари олимлари миллион-

Илмий иш жараёнида муаллифлар 1975 йилдан лаб долларга тенг бўлган кенг кўламли

1992 йилгача бўлган беморларда саратон ҳолатларини тадқиқотнинг биринчи натижаларини

аниқладилар. Шунингдек, мутахассислар 1995 йилдан эълон қилишди.

2008 йилгача бўлган даврда онкологик касалликларга Маълум бўлишича, уяли алоқадан тез-тез

ташхис қўйиш ҳолатлари кўпайганини таҳлил қил- фойдаланиш саратон касаллигини келти-

дилар. Олимларнинг таъкидлашича, смартфондан риб чиқаради. Фақат сичқонларда.

келадиган нурланиш ўсимта шаклланишига бевосита Тадқиқот қандай ўтказилди? Сичқонлар

таъсир қилмайди. "Биз уяли телефонлар мия сарато- ер ости лабораториясига қамалган ва ра-

нига олиб келмаслигига амин бўлишимиз мумкин", - диотўлқинлар билан нурлантирилган

дейди тадқиқот муаллифи доктор Жессика Жонс. - айнан CDMA ва GSM тармоқлари фой-

Мутахассислар Буюк Британиядаги миллионга яқин даланадиган частоталарда. Кемирувчилар

аёлнинг соғлиғи ҳолатини таҳлил қилишди. Тадқиқот икки йил давомида, жами кунига тўққиз

шуни кўрсатдики, телефон фойдаланувчиларида мия соат тўлқин таъсирида бўлган. Натижада,

ўсимтасининг ривожланиш хавфи юқори эмас. "Оддий шароитда смартфондан фой- уларнинг 1-6 фоизида невромалар пайдо бўлди.

даланиш мия ўсимтаси хавфини оширмайди", деди тадқиқот ҳаммуаллифи Бу нима дегани? Ҳа, деярли ҳеч нарса дегани эмас. Биринчидан, сичқонлар одам-

Кирстин Пири. Шифокорлар ёмон экология, муддати ўтган озиқ-овқат ва ортиқча лар эмас. Уларнинг тўқималари нурланишга бошқача муносабатда бўлиши мумкин.

вазн ўсимталарнинг ривожланиш хавфини оширади деб таъкидламоқда. Иккинчидан, олимлар кемирувчиларга жуда катта доза беришди - ҳар бир киши

Бир неча йил олдин Сидней университетида 29 йиллик тажриба якунланди. бир неча йил давомида кунига тўққиз соат телефонда гаплашмайди. Учинчидан,

Унинг принципи оддий эди: олимлар шифохоналардан мия саратони билан оғриган бу ишончсиз маълумотлар эди. Чунки тадқиқот бошқа олимлар томонидан кўриб

беморлар ҳақида маълумот олишди, кейин эса провайдердан беморлар телефондан чиқилгандан кейин ишончли бўлиши мумкин.

қанча вақт ва тез-тез фойдаланишини аниқладилар. Онкологик касалликлар сони Интернетдан олинди.

БОЛА ПУЛИ ОЛИШДА ОИЛА ТАРКИБИГА Касаба бу - вакиллик
КИМЛАР КИРИТИЛАДИ?
Бир ташкилотда касаба уюшмаси раиси сифатида ишлайдиган акамиз билан гап-
САВОЛ: — Мен маҳаллага бола пули ликка) олинган болалар), шунингдек, лашиб қолдим. Ака ўтган йили бир масалада раҳбариятга қарши фикр билдирган
олиш учун ариза топширмоқчи бўлсам ота-оналари билан бирга яшайдиган ва ва ўшандан бери раҳбариятга ёқмай юрганини айтди. Бошқа бундай қилмаслигини
менга қайнотангнинг пенсияси борлиги ўз оиласига эга бўлмаган 18 ёшдан катта таъкидлади ҳам.
учун сенга бола пули берилмайди де- болалар, ёлғиз оналар (оталар) кирити-
йишди, шу тўғрими? лади деб кўрсатилган. Лекин менда ўз-ўзидан савол бўлди: касаба уюшмасининг вазифаси нима ўзи?
Нега бундай тез "синар экансан" касабани олдинг?
ЖАВОБ: — Ҳукуматнинг 654-сон Соддароқ айтганда, даромад аниқла-
қарори билан тасдиқланган низомга наётган вақтда оила таркибига юқорида- Билиб қўйинг. Сиз касаба уюшмасини олдингизми, сиз:
кўра, болалар нафақаси ёки моддий ги кам учрайдиган ҳолатлардан ташқари - ходимлар вакиллигини бўйнингизга олдингиз (МК 21-модда),
ёрдам олиш учун оила таркибига ота-она ва болалар киритилади, бўлди. -️ Сиз ходимлар номидан музокаралар олиб борасиз (МК 31-модда),
фуқаролик ҳолати далолатномаларини Сизнинг ҳолатингизда маҳалла масъу- - Сиз ташкилотдаги энг асосий хужжат - жамоат шартномасини имзолайсиз (МК
ёзиш органларида никоҳи қайд этилган ли томонидан айтилган гап мутлақо 36-модда),
эр-хотин ва улар билан бирга яшайдиган нотўғри. Сабаби, қайнотангизнинг - Айрим ходимларни бўшатишда сизнинг розилингиз талаб қилиниши мумкин
ва уларнинг қарамоғида бўлган болалар даромади сизнинг оилавий даромадла- (МК 101-модда),
(шу жумладан, васийликка (ҳомий- рингизга қўшилмаслиги керак. - Дам олиш кунлари ишга жалб этишда сизнинг розилингиз талаб қилинади (МК
130-модда),
АЖРАШАЁТГАНДА СУД ТЎЙГА КЕТГАН - Таътиллар жадвалини иш берувчи сиз билан келишиб тасдиқлайди (МК
ХАРАЖАТЛАРНИ ҲИСОБГА ОЛАДИМИ? 144-модда),
- Меҳнат мухофазасига риоя қилиш устидан жамоат текширувини сиз бажарасиз
Фуқаролик судларида никоҳдан ажратиш ишларини кўриш жараёнида тарафлар- (МК 223-модда),
дан бири тўйга кетган сарф-харажатларни тўлиқ ёки қисман ундириб беришни -️ Бирор ходим билан иш берувчи ўртасида меҳнат низоси юзага келса, ўртадаги
сўрайди. Бу эса қонунчиликда кўрсатилмаган. комиссияда албатта сиз бўласиз (МК 262-модда),
- Сиз ходим тарафини олиб судга мурожаат қилиш ҳуқуқингиз бор (МК 268-мод-
Суд никоҳдан ажратиш тўғрисида ҳал қилув қарори чиқариш вақтида бу ма- да).
салаларга эътибор бермайди. Суд оила тўғрисидаги қонунчилик вазифаларидан Бу бир қисми холос. Елкангизда юкингиз катта. Ходимларнинг вакиллигини
келиб чиқиб, қонунда назарда тутилган ҳамда оилани мустаҳкамлаш, эр-хотин ва олган одам раҳбарга ёқмай қолсам-чи деган юрак билан ишласангиз, унда сиз
уларнинг болалари ҳуқуқлари ҳамда қонун билан қўриқланадиган манфаатларини нотўғри жойдасиз. Бошидан танлагангиз хато бўлган.
ҳимоя қилишга қаратилган барча чораларни кўради.
Уйда танометр бўлмаганда қон
Суд никоҳдан ажратилаётганда эр ва хотин вояга етмаган болалари ким билан босими ошган ёки тушганлигини
яшаши, болалар ва (ёки) меҳнатга лаёқатсиз, ёрдамга муҳтож эр ёки хотинга таъ-
минот бериш учун маблағ тўлаш тартиби, бу маблағнинг миқдори ёхуд эр-хотин- қандай билиш мумкин?
нинг умумий мол-мулкини бўлишга доир келишув ишларни кўриб чиқади.

Шунингдек, суд никоҳ маросимлари билан боғлиқ бошқа тадбирларни ўтказиш
бўйича қарз ва бошқа харажатларни инобатга олмайди ва талабларни қаноатланти-
риб бермайди.

«Yurist Muydinov» каналидан.

ПАРАЦЕТАМОЛНИНГ ХАВФЛИ ЖИҲАТИ
АНИҚЛАНДИ

Британиялик тадқиқотчилар юқори қон Қон босими пасайганда қуйидаги белгилари кузатилади:
босим бор одамлар парацетамолдан мунта- -уйқучанлик, асабийлашиш, эрта тонгда кучсизлик, кўп терлаш, қўллар ва оёқлар
зам фойдаланиш инсульт ва юрак хаста- музлаши, нафас қисилиши ва жисмоний машқлар вақтида кучли юрак уриши,
ликлари хавфини туғдиради, деб огоҳлан- бемор рангининг оқариб кетиши, пешона-чакка соҳаларда оғриқ, бош айланиши,
тиришди. Бу ҳақда “GB News” хабар кўнгил айниши.
беради. Юқоридаги ҳолатлар кузатилса, уй шароитда иссиқ кофе ичинг ва бироз ширин-
лик еб, оёқни озроқ баланд қилиб ётинг.
Тадқиқот хулосалари парацетамол қон Қон босими баланд бўлса, қуйидаги симптомлар кузатилади:
босимига худди ностреоид яллиғланишга -бош оғриғи, бош айланиши, кўриш фаолиятининг сусайиши, ҳолсизлик, уйқу
қарши дорилар (масалан, ибупрофен) каби бузилиши, қулоқларда шовқин, тахикардия, бурун қонаши.
таъсир кучига эгалигини кўрсатди; улар Агар бу белгилар кузатилса, лимон чой, айрон ёки қатиқ ичинг.
қон босимини ошириш, шу билан бирга, Икки ҳолатда ҳам тоза ҳаводан нафас олиш яхши фойда беради.
юрак хасталиклари хавфини туғдириш хусусиятига эга. Олимларнинг таъкидлаши- Таваккаллик билан турли дорилар ичманг, дори ичишдан олдин шифокор билан
ча, мунтазам парацетамол истеъмол қилиш оқибатида артериал босимнинг ошиши маслаҳатлашинг.
инсульт ва юрак хасталиклари келиб чиқиш эҳтимолини 20 фоизга ўстиради.
Лайло Бахтиёрова, шифокор.
“Ушбу тадқиқот дунёда энг кўп фойдаланадиган дори-парацетамол қон босимини
ошириши ва бу юрак хасталиклари ҳамда инсультни келтириб чиқарувчи муҳим
омиллардан бири эканини яққол кўрсатди.

Шифокор ва беморлар, айниқса, юрак-қон томир хасталиклари хавфи бор бемор-
лар, ўзаро парацетамолни узоқ вақт қўллашнинг фойдаси ва хавфини тарозига қў-
йиб кўришлари лозим бўлади”, деди Эдинбург университети клиник фармакология
кафедраси раҳбари Жеймс Дир.

6 2022 йил, Июнь, № 11-12 Табиат кўзгуси
ЗАМ-ЗАМ СУВИНИНГ СИРЛИ ХУСУСИЯТЛАРИ
УМИД...
Европадаги лабораторияларнинг сувлардан тўимлироқ ва минералларга
бирида ўтказилган тадқиқотга кўра, бойроқ. Бу дунёда одам умид
Замзам сувида бошқа тур сувларга билан яшайди. Умид сўнган
нисбатан камроқ олтингугурт мавжуд Замзам очқаганни тўйдиради, чанқа- жойда одам ўлади. Бизга
экан. ганни қондиради. умр бўйи ҳамроҳ бўладиган
умид ўлим тўшагида ҳам
Ўша тадқиқотга кўра, Замзам бошқа Бир ярим метр чуқурликдаги кичик бизни тарк этмайди. Немис
қудуқдан чиқадиган сув, ҳаж мавсу- адиби Гётенинг фикрича,
мида миллионлаб ҳожилар чанқоғини ҳатто қабр ёқасида ҳам
қондиришга етади. умид яшайди. Агар оғриқ-
ли дарддан азоб чекаётган
Жаҳон Соғлиқни Сақлаш Ташки- бўлсангиз ва шифокорлар
лотининг эътирофига кўра, Замзам тузалмас дард дея таш-
дунёдаги энг хушхўр ва фойдали сув- хис қўйса, нима бўлади?
лардан биридир. Ишонинг, бундай пайтда
сизни фақат умид билан
АҚШда ўтказилган тадқиқотга кўра, яшашга ундайди. Ҳеч қайси
дунёда таркибида микроорганизм ва табиб толиққан вужуд, азоб
бактериялар бўлмаган ягона сув Зам- чеккан қалбга умидчалик
замдир. малҳам бўла олмайди.

Илмий исботларга кўра, ичилган Соғайиб кетиш учун ё
Замзам суви ҳеч қачон белдан пастга «зўр» ё «зар» бўлиши керак.
тушмайди. Танадан сийдик йўли орқа- Агар иккаласи ҳам бўлмаса,
ли эмас, терлаш билан чиқиб кетади. яна ўша умид билан ёлғиз
қоласиз. Ҳозирги кунда
Биз учун чинакам қадрли кишида бўлган ҳамма нарса, хатто унинг камчиликлари шифокор топиш қийин
ҳам азиздир... Ахир уларсиз у ўзи бўлмай қолади. Бизни бир-биримиз билан боғлай- эмас. Биргина азим Тош-
диган нарса фақат фазилатлар эмас, камчиликлар ҳамдир. кентда ҳар бешта бинонинг
биттаси – клиника. Улар
Кўрдимки, умр ва дунёдан кўра тез ўтиб кетадиган, ўлим ва охиратдан кўра яқин- шунчалик ҳашаматлики, бе-
роқ, орзудан кўра узунроқ, хотиржамликдан кўра гўзалроқ нарса йўқ экан. ихтиёр, жойига келдим, деб
ўйлайсиз. Навбатга туриб,
Кўнгилни оғритиш осон... Дилни тиғлаш ҳам. Юракни парчалаш эса, ҳеч гап эмас... шифокор қабулига кирасиз
Лекин булардан кейин қадр топиш қийин... ва унга дардингизни айтасиз. У тиббий текширувлардан ўтиш учун узун рўйхат-
Шундай экан яқинларингизни борида қадрланг! ни қўлингизга тутқазади. Унда оддий қон таҳлилидан тортиб, замонавий тиббий
ускуналар – УЗИ, ЭЭГ, ЭКГ, МРТ, МСКТгача бор. Рўйхатни яна давом эттириш
Ҳаёт бу инсонга берилган неъмат, Бир куни ёруғ бўлса бир куни зулмат. мумкин. Асосийси бу эмас, ҳамма гап «анализлар»га кетадиган сарфхаражатда.
Лек олтинга тенгдир ҳар бир соат, вақт, Унутманг азизим, умр ғанимат! Сизга текшир-текширлар учун отнинг калласидек чек чиқариб беришади. Ана шу
жойда узун чўзилиб, ингичка узилади. Оддий кун кўрадиган кичикроқ оиланинг
Қуёш ҳам ёлғиз, лекин доим нур сочиб қалбларни нурафшон айлайди... чекда кўрсатилган суммага камида 6 ой қозони қайнайди.
Сиз ҳам ўзгалардан ҳеч нарса кутманг, фақат ўзингизга ва ўз кучингизгa ишонинг.
Шуни билинки «Сиз мағлуб бўлиш учун туғилмагансиз!» Ҳа, майли, пул топилар, энг муҳими, соғлик тикланса, бас. Аммо...
Афсуски, шу «аммо» азоб беради... Бир дунё текширув натижаларини олиб,
Бир гул каби бўл, аммо тикони каби золим бўлма... Бир инсонга шундай бир сўз шифокор қабулига яна кирасиз. Алам қиладигани шуки, кун давомида ҳам вақтинг,
сўйлагинки, ёки яшат ёки ўлдир.., аммо асло ярадор қилиб қолдирма! ҳам нақдинг кетган ўша ўлгур хулосаларга у тайинли қарамайди ҳам, қўлингизга
дорилар рўйхатини тутқазади, холос. Яна, фалон жойда арзон, дея дорихона ман-
Ҳикмат зилини ҳам айтади. Шаҳарнинг ҳар қадамида дорихона. Ё тавба, бу дунёда ҳамма
касалми?
ТОВУСНИНГ ГЎЗАЛЛИГИ ЎЗИГА ДУШМАН Дориларни қабул қилгач, ҳафта ўн кундан сўнг оғриқлар қолади. Анча соғайдим,
деб хаёлдан ўтказасиз. Дориларни истеъмол қилиб бўлгандан сўнг биласизки, дўх-
Бир одам товуснинг тумшуғи тир жаноблари фақат оғриқ қолдирувчи дориларни ёзган бўлади... Тушкунликка
билан ўз қанотларидаги гўзал, ял- тушасиз, лекин яна умид туйғуси баланд келади. Афсуски, кейинги вақтда инсон
саломатлиги бизнесга айланиб кетди. Мен ҳамма шифокорларни қораламоқчи
тироқ патларини юлаётганини эмасман. Юртимизда касбига содиқ, ўз ишининг устаси бўлган шифокорлар кўп.
кўриб қолди. Уларнинг борига шукр. Пандемия даврида жонбозлик кўрсатган шифокорлар ол-
Чидолмай сўради: дида бош эгамиз. Мен билган Шукрулло Жалилов ҳам ҳар қанча эъзозга арзирлик
– Эй гўзал қуш... Гуноҳ шифокорлардан бири. Француз ёзувчиси Ромен Ролланнинг зўр гапи бор: «Тирик
эмасми, шундай чиройли, одам ҳали ҳеч нарсани йўқотмадим, деса бўлади». Шукрулло Жалиловнинг қабу-
ранг-баранг патларингни лига кирган киши ҳам ана шу ҳикматни ҳис қилади.
юлиб ташлаяпсан. Ҳолбу- Унда умид уйғонади, ҳаётга ишончи ортади. Тиббиёт фанлари номзоди,
ки, сенинг гўзаллигинг невропатолог Шукрулло Жалилов шифокорлар оиласида улғайди. Бобоси, онаси,
шу патларингдир. Ҳамма опа-сингиллари, ака-укалари-ю, турмуш ўртоғи, фарзандлари ҳам шифокорлик
шу патларингдан елпиғич, касбини танлашган. Ҳамкасблари орасида ҳурмат қозонган, қўли енгил, билим-
уларни китоб саҳифалари ли ҳамда тажрибали шифокорнинг таъкидлашича, саломатлик бу – бахт! Дардга
орасига қўйишни ўйлайди, даво топишнинг энг асосий омили тўғри ташхис қўя олиш экан. Масалан, биргина
сен эса нима қиляпсан? эпилепсияни олайлик, халқ орасида тутқаноқ дея аталадиган ушбу касалликнинг
Товус жавоб берди: 100 дан ортиқ тури мавжуд бўлиб, дорилар аниқ танланган тақдирдагина даволаш
– Тўғри, лекин бу патлар ўз натижасини беради. Шу сабабми, айрим беморлар даволанишдан умидини узиб
менинг жонимдан азиз эмас. бўлган. Бироқ Шукрулло Жалиловга мурожаат қилган бемор дардига даво топади.
Чунки шу патлар туфайли Бу – муболаға эмас. Шу кунгача Туркия, Польша, Чехия, Финляндия, АҚШ, Рос-
мени овлашади, жонимга қасд сия, Қозоғистон, Қирғизистон, Тожикистон, Озарбайжон каби давлатлардан 2500
қилишади. Жоним омон қолиши нафардан ортиқ бемор Шукрулло акага мурожаат қилиб, ўз дардига даво топди. Бу
фақат хориждан ташриф буюрган беморлар статистикаси, холос. Мамлакатимиз
учун хунук бўлишим керак. фуқаролари сони ҳам бундан кам эмас. Энди тасаввур қилинг, шу инсон туфайли
қанчадан-қанча хонадонга шодлик инмоқда.
Жалолиддин РУМИЙ Мен бу мақола билан кимнидир «реклама» қилмоқчи эмасман. Фақат ўз раҳма-
тимни етказишга уриндим, холос. Аслида, Шукрулло ака рекламага муҳтож эмас.
Ундан-бундан эшитиб келувчилар жуда кўп. Чунки Шукрулло ака шифокорлик
бурчидан ташқари инсонийликка ҳам катта эътибор қаратади.
Иқтисодий аҳволи ночорларни текинга ҳам даволаши мумкин. Тўшакка михла-
ниб қолган беморларни узоқ йўл босиб, кўриб келади десам, балки ишонмассиз.
Бу одам бунча кучни қаердан олар экан-а?
Ўзининг айтишича, ногиронлик аравачасида келиб, муолажалардан сўнг ўз оёғи
билан юриб кетаётган беморини кўрганида, ғайратига ғайрат, кучига куч қўши-
лар экан. Тўғри-да, йиллар давомида дардига даво топа олмай, шифтга термулиб
ётган хаста киши якунда юриб кетса, ким ҳам хурсанд бўлмайди? Балки қилинган
дуолар у кишига куч бағишлар?
Лекин бир нарса маълумки, Шукрулло Жалилов каби жонкуярлар бор экан, умид
туйғуси ўлмайди. Зеро, Леонардо да Винчи айтганидек, «Умид тугаган жой ҳувил-
лаб қолади». Тилагимиз шуки,ҳеч кимнинг умиди ҳеч қачон сўнмасин!

Ўткир ЭШОВ

Табиат кўзгуси КЕЛИН 72022 йил, Июнь, № 11-12
(ҳикоя)
Шайх Алий Тантовий дурдоналаридан Бугун қайнонасига қарагани эри-
нинг опаси — қайнисинглиси Ди-
Бир йигит менга қуйидаги воқеани айтиб берди: лором опа келди. Кириб келганда
“Отам билан бир масалада келишолмай қолдим. Бироз овозимни кўтаришгача қайнонаси уни: «Кел, қизим» деб
бордим. Олдимда китоб-дафтарларим турган эди. Уларни столим устига улоқтир- кутиб олди-ю, лекин бироздан кейин
дим ва ётоқхонамга кириб кетдим. Хафалик ва қайғу қалбим ва ақлимни бутунлай негадир «тўнини тескари кийди-қўй-
чулғаб олган эди. Ётоғимга чўзилиб, ёстиққа бошимни қўйдим. Ўзи одатда бирон ди».
нарсадан қаттиқ сиқилсам, ғам-андуҳ менга етса, ухлашга ҳаракат қиламан. — Ойижонгинам, келинг ўзим еги-
Одатдагидек, эртаси куни универститетдан чиқдим, меҳрибон отамга эркала- зиб қўяман.
ниб ва кечаги қилмишимни “ювиш” мақсадида: “Отажоним! Эшитишимга қара- — Қўлингни торт, қанақасига сенга
ганда инсон оёғининг таг қисми устидан кўра юмшоқ ва майин бўлар экан. Бу ойижон бўламан, мени ойижон дема...
гапни тўғрилигини аниқлаш учун муборак қадамингиз лабим билан буни тажриба — Ойиии, — қайниопасининг
қилишга изн берармикан?”, деб CMC ёздим. Хонадонимизга етиб бориб эшикни кўзига ёш келди. — Мен қизингиз
очсам, отам мени даҳлизда кутиб турган эдилар. Кўзларидан оққан ёш икки юзла- Дилоромман.
рини ювиб тушган эди. Менга: — Қанақасига қизим бўласан, мени
– Оёғимни ўпишингга ҳаргиз ижозат бермайман. Сен айтган гап жуда ҳам тўғри, қизим чиройли, сен қариб ётибсанку...
мен уни сен гўдаклик чоғингда оёғингни усти ва тагини ўпиб, синаб кўриб билган- — Ўша чиройли Дилоромингиз ҳам
ман, – дедилар. қаридида онам, майли, келинг, оёқла-
Отамнинг бу гапларидан кейин кўз ёшларимни тута олмадим”. рингизни уқалаб қўяман.
— Йўқ, сен менга тегма, ана, ўзим-
"Ўқинг, фақат йиғламанг" китобидан. нинг қизим келяпти, ўша уқалайди,
— дея уйга кириб келаётган келинга
САБОҚ имо қилди.
Дилором келинига қаради. Анча озибди бечора. Унгаям қийин. Тўртта фарзанди
-Эшитдингизми, Зиёда уйига қай- тегди, шартта уйга қайтдим. Онамни бор. Бир ёқда инжиққина укаси, бир ёқда қариликданми, бироз гап-сўздан ада-
тиб келибди. Муҳаббат қизимни қай- кўришга ҳам ёлғиз келмас эмишман. шадиган, баъзан ўзининг фарзандларини ҳам танимайдиган бўлиб қолган 80 га
тиб жўнатмайман деяпти.Тушган жойи Қайтиб бормайман! Телефон қилган эди, яқинлашиб қолган онасига қарайди.
яхши эмасмиш, эри золиммиш... ойим боплаб уришиб бердилар... Мана, Она вақти келса ўзининг фарзандларини танимайди, лекин келинини жуда
онам ҳам икки марта ажрашдилар, эрсиз яхши танийди, келиндан бошқа одамнинг қўлидан овқат емайди, келиндан бошқа
Насибанинг қулоғига бошқа гап кир- ўлиб қолаётганлари йўқ! одамга ҳатто уст-бошини ушлаттирмайди.
мади.Тўйига энди уч ой бўлган келин Дилором бир неча йиллар аввал шу келинига ўтказган зулмларини эслади, ўзи-
уйига келиб ўтирса-я? -Шунақами? Кел бироз ёнимда ўтир. дан уялди. Ёш эканда, укаси, ота-онасининг келинга қилаётган яхши муомаласига
Бир гап айтаман. Насиба ҳола дарахтлар қараб, ичи куйиб, ғаши келарди. Ўша вақтларда ҳар куни ишдан қайтишда ота
Қўшниси билан хайрлашиб, йўлда ўзи панасида жойлашган ҳарракка ўтирар- уйига бир кирарди. Келин уни кулиб кутиб олар, кулиб кутиб олмай ҳам кўрсинчи,
билан гаплашиб кета бошлади.Тўйга кан, Зиёдага «Ўтир!» ишорасини қилди. уйни бошига кўтариб жанжал қиларди, ҳеч бўлмаганда келин бечора дарҳол нима-
борганди, қўшнилар қатори. Оддий, кам- Оғир-босиқ овозда гап бошлади. дир тайёрлаб қайнопасининг кўнглини олгиси келаётгани билиб турса ҳам, буни
суқум оилага ўхшаганди. Куёвнинг юзи устамонликка, тилёғламаликка, айёрликка ёйиб, битта аччиқ гап билан илондек
нурли эди. Қайнона кўнгилчан-йиғлаб -Эринг мусулмон йигит экан, сени «чақиб» олиб, кейин уйига кетарди.
эси кетганди, ўғлини қучоқлаб. севгани учун рашк қиляпти. Ўзинг ота- «Шу келинни ҳайдатмасамми...» дерди ўша вақтларда. Укасига ҳар ҳил гаплар
сиз катта бўлдинг, ойинг яхши аёл, айтиб урдириб ҳам кўрди, ота-онасига ёмонлаб, уларга: «Мени десанглар, шу
Муҳаббат енгилтабиат аёл, қизи ҳам фақат эркак ва аёл ўртасидаги пардани келинни ҳайдайсизлар», деб ҳайдатиб ҳам кўрди, лекин келин жуда сабрли экан.
она тарбиясини олган. «Бекор қайтиб билмайди. Мен бир аёлни биламан, эри Ҳаммасига чидади.
келибди!» ота-онасиникига боришига беш йил рух- Дилором онасининг ёнида ўтган кунларни ўйлаб ўтираркан, уйга кичик сингли-
сат бермаган. Жуда рашкчи эди. Ишга си кириб келди. Улар қучоқ очиб кўришишди.
Насибанинг ўзи ҳам икки келиннинг кетса, битта боласи мактабдан қолиб — Сизлар онамнинг ёнларида гаплашиб ўтира туринглар, мен дарҳол бирор
қайнонаси. Худога шукур, келинлари онасига қоровуллик қиларди. Энди буям овқатга ҳаракат қилай, — деди келин.
бир-биридан яхши. У барибир Зиёда би- бир касалликда. Қариндош-уруғ, ҳеч — Йўқ, кетма, — ҳали келиннинг гапи тугамасдан қайнонаси гапга аралашди, —
лан гаплашишим керак, деб ўйлади. Ана кимнинг тўйига юбормасди. Аёл эри- анави иккиси ким? Нега мени уларнинг ёнига ташлаб кетяпсан?
гаплашаман, мана гаплашаман деб бир нинг розилиги учун ўранди, ҳаммасига — Ойижон, ман Дилдорангизман, — деди ҳозиргина кириб келган кичик қизи.
ой ўтиб кетди. рози бўлди, болам Она барибир танимади, икки қизига тескари бўлиб ўтириб олди.
— Келинойи, ана иссиққина овқат қилиб келганман, қўйинг, ҳеч нимага унна-
Дўконга нонга чиқди-ю, магазинчи -Бир умр қамоқда яшабди-да? манг, ҳеч нарса қилманг, шу онамга қараганингиз етарли бизга. Кейин, нариги
йигит билан ҳингиллашиб савдо қилаёт- -Йўқ, у эрини севди, шу кунига кўнди, сумканинг ичида сизга битта кўйлак олиб келгандим...
ган Зиёдани кўриб қолди. Мавриди кел- йиллар ўтиб эри ҳам унга ишончи ортди. — Вой, синглимей, нима қилардингиз овора бўлиб?
ганга ўхшайди. Айрим нарсаларга рухсат тега бошлади. — Овора бўлганим йўқ, шундоқ ҳам онам ёнларидан бир зумга ҳам қўйиб юбор-
Тўйлар қилди. Турмуш ўртоғи, фарзанд- майдилар. Анчадан бери бирор кўйлак олганингизни билмайман. Қани, кийиб
-Зиёда, юр, бирга кетамиз! лари жуда авайлайди, хоҳлайсанми шу- кўрингчи келинойи, лойиқ келармикан?
-Вой, ассалому алайкум, Насиба нақа турмушни? — Жуда чиройли куйлак экан, раҳмат, — келиннинг кўзлари қувнади, қайнсин-
опоқи, тузукмисиз, уйдагилар, акаларим Яна турмушга чиқсанг, бундан бат- гилларига миннатдорчилик билдирди.
яхшими?.. тарига учрайсан, пешона битта бўлади, — Бугун менинг ясанадиган куним экан, Дилором опам рўмол олиб келганди-
-Яхши, яхши, юравер, сенда га- болам... лар. Раҳмат Дилдорахон. Опажон, сизга ҳам раҳмат. Борингизга шукур.
пим бор,-деди у дўкондан узоқлашиб, Зиёда икки кундан кейин уйига қайтиб — Аслида сизга раҳмат, сизга тарбия берган ота-онангизга раҳмат, — деди
йўл-йўлакай. кетганини эшитган Насибанинг кўнгли Дилором. — Илоҳим онамга қилаётган яхшиликларингиз фарзандларингиздан
-Нимага уйингга кетмаяпсан? ёришди. қайтсин. Кейин, анчадан бери бир гап айтаман деб юргандим, — дея бироз тўхта-
-Бормайман, ойим айтдилар, унақа зо- Орадан етти ойлар ўтиб, сипо кийим- либ... — Бир вақтлар сизга роса зулм ўтказган эдик. Ўшалар учун бизни кечиринг,
лим билан яшамас эканман! ларда турмуш ўртоғи ёрдамида маши- синглим...
-Нима зулм қилди сенга? надан тушаётган хомиладор Зиёдани — Унақадеманг опа, ҳаммаси эсимдан чиқиб кетган.
-Қайнонам яхшилар, болам-болам кўриб қолди, у эрига нимадир деб Наси- Дилором ўрнидан туриб келинини бағрига босди. Уларнинг ёнига Дилдора кел-
дейдилар. Куёвингизг-да.. юзингда ҳаё банинг ёнига келди, салом бергач, сўра- ди. Учаласи бир зум бир-бирларини бағрларига босиб туришди. Уларни кўз қири
йўқ,, кўринган эркак билан гаплашиб ди билан кузатиб ўтирган онаси:
кетаверасан, деб уйдан кўчага чиқарма- -Опоқи, сиз айтган ўша аёл ким эди? — Ҳой, менинг қизимни қўйиб юборинглар, ўзим қучоқлайман уни, — дея бақи-
япти. Хатто деразадан қарашимга рух- -Ўзим эдим, болам! ра кетди...
сат бермайди. Кўча ҳовлини супурсам, Хонада кулги кўтарилди...
балога қоламан. Қайнисинглим билан Феруза Салходжаева
айланишга чиқиб уриш эшитдим, нима- Малика АЪЗАМЖОНОВА.
га менсиз борасанлар, деб. Ээ, жонимга
Барҳаётлик учун кураш

Ҳаёт барҳаётлик учун курашдир…
М. М. ПРИШВИН

Ҳаёт ўлимни ҳеч қачон писанд қилмайди. Ўлим рўпарасида у қаҳқаҳа
уради, қўшиқ айтиб, рақсга тушади, қуради, теради ва севади. Фақат
ўлимнинг ўзини алоҳида ажкратиб қарасак, унинг бўм-бўшлигини кўриб,
хижолат тортамиз.

Р. ТАГОР
Ўлим инсон учун ҳеч нарса эмас, чунки биз бор пайтимизда ўлим бўлмай-
ди, ўлим бор жойда эса биз бўлмаймиз.

ЭПИКУР
Одам фақат мен мавжудман, деб билганда эди, ўлим ҳақида ҳеч қандай
тасаввурга эга бўлмасди.

Э. КОНДИЛЯК

8 2022 йил, Июнь, № 11-12 Табиат кўзгуси
Мол гўшти ва карамдан тайёрланадиган
Ши рецепти Ҳандалакнинг қандай шифобахш
хусусиятлари бор?
Ши шўрвасида организм учун зарур бўлган барча витаминларга бой маҳсу-
лотлар мавжуд.

Керакли маҳсулотлар:
•мол гўшти — 1 килограмм;
•сабзи — 350 грамм;
•пиёз — 350 грамм;
•карам — 150 грамм;
•помидор — 250 грамм;
•дафна япроғи — 5-6 дона;
•сув — 3 литр;
•картошка — 200 грамм;
•булғор қалампири — 100 грамм;
•қўзиқорин — 100 грамм;
•ўсимлик ёғи — 50 грамм;
•сариёғ — 50 грамм;
•денгиз тузи — 30 грамм;
•кўкат, туз ва зираворлар.

Ҳандалак ва қовуннинг барча ширин ҳосил қилиш учун ферментлар мавжуд
ва эртапишар навлари Ўзбекистонда бўлиб, операциядан кейинги ва ошқозон
етиштирилади. У қанд, каротин, СС, яраси хуружидан кейинги заифлашган
фолий кислота, темир ва витаминларга организмни тикланишида, бавосил,
бой. атеросклероз, юрак-қон томир касаллик-
ларида, қабзият ва буйраклар касаллик-
Мағзида эса, серотонин моддасини ларида ёрдам беради.
ишлаб чиқаришга хос бўлган “қувонч
гормони” бор. Кайфиятингиз кўтарили- Семизлик ва қандли диабети бор
ши учун ҳандалакдан бир бўлак кесиб беморларга тавсия этилмайди.
ейиш кифоя!

Бундан ташқари, уни таркибида қон

Гилоснинг фойдали
хусусиятлари

Тайёрланиш жараёни: Гилос тозаловчи, шунингдек, сийдик ҳайдовчи хусусиятларга эга. Гилосни ўз
1. Мол гўшти бўлакларга бўлиниб, қайнатишга қўйилади. ичига олган пектин ичак шиллиқ қаватини тирнаш хусусияти билан ҳимоя қилади.
2. Сабзавотлар ўртача катталикда тўғралиб, ёғда қовуриб олинади ва қайнаётган
гўштли бульонга қўшилади. Гилос таркибида салицил кислотаси мавжуд, у шамоллаганда иммунитетни
3. 2-3 соат давомида паст оловда қайнатилади. Тайёр бўлишидан 15 дақиқа олдин қўллаб-қувватлаш учун ажойиб воситадир.
зираворлар қўшилади.
4. Бульоннинг гўшти алоҳида олинади ва суяклардан ажратилади. Ширин гилос подагра ва артрит оғриғини камайтиради. Баъзи тадқиқотларда
5. Сабзи, пиёз, булғори қалампири сомонча шаклида тўғралади. гилос уйқуни яхшилаши исботланган. Бундан ташқари, гилос анемияга қарши энг
6. Помидор, карам ва картошка ҳам тўғралади. яхши мева ҳисобланади
7. Аввал товада қизиган ёғга сабзи солинади. Сўнгра пиёз ва сариёғ қўшилади.
8. Булғори қалампири олиниб, аралаштирилади.
9. Помидор бошқа идишга солинади. Юмшагунча қовурилади.
10. Майдаланган қўзиқоринлар ҳам алоҳида қовуриб олинади.
11. Қайнаб чиққан бульонга картошка, карам, қовурилган сабзи, булғори қалам-
пири, дафна барги, қўзиқорин, туз, помидор ва гўшт қўшилади.
12. Бульон яна бироз қайнатилади.
13. Сўнгра иссиқлигида дастурхонга тортилади.

Ёқимли иштаҳа!

Бодринг ҳар кун истеъмол қилинса, организмда қандай ўзгаришлар
бўлади?
Ташқарида ҳаво қанчалик иссиқ бўлса, туш- паст. Худди шу клетчаткалар тўйинганлик
лик учун енгил ва янги нарсаларни, масалан, ҳиссини сақлаб туради ва ортиқча овқатланиш
бодрингли салатни хоҳлайсиз. Бу ёзгача вазн хавфини камайтиради. Кечаси қорнингиз очга-
йўқотишга ҳаракат қилаётган диетада бўлган- нида сендвич ўрнига бодрингни енг. Шу тарзда
лар учун ажойиб сабзавот, чунки унинг 100 вазнингизни назорат қилишингиз мумкин.
граммда атиги 16 килокалория мавжуд. Ушбу Тери ҳолатини яхшилайди
маҳсулот ҳар куни истеъмол қилинса, орга- Бодрингда синк, калий, Б, C витаминлари
низмда қандай ўзгаришлар бўлади? ва юз терисига ижобий таъсир кўрсатадиган
Организмдаги сув баланси меъёрлашади ҳамда қариш белгиларига қарши курашадиган
Бодринг тахминан 95 фоиз сувдан иборат, бошқа озиқ моддалар мавжуд. Бу сабзавотни
шунинг учун у танадаги намликнинг умумий нафақат истеъмол қилиш, балки патч сифатида
даражасини яхшилайди ва чанқоқлик ҳиссини ҳам ишлатиш мумкин.
йўқ қилади. «Ҳар куни бодринг истеъмол қилиш яхши,
Ошқозон-ичак муаммолари ҳақида уну- чунки у асосан сувдан иборат. Агар кўпроқ
тасиз есангиз ҳам, танага зарар келтирмайди. Аксин-
Бодринг клетчаткага бой бўлиб, ичак фаолия- ча, қоматингизни сақлашга ва рационингиздан
тига ижобий таъсир кўрсатади, ич қотиши ва кераксиз овқатларни йўқ қилишга ёрдам бера-
бошқа муаммоларининг олдини олади. ди», — дейди диетолог Маниша Чопра.
Озиш учун ажойиб танлов
Бу сабзавот таркибида жуда кўп озуқа мод- АДТИ талабаси Аҳмадиёр ҲАЙДАРОВ
далари бўлишига қарамай, калорияси жуда тайёрлади.

Ж амоат ч и л и к к е н га ш и : Муаллифларнинг фикрлари «Полиграф-Пресс» МЧЖ босмахона-
таҳририят фикридан фарқланиши сида офсет усулида чоп этилди.
Ижтимоий-ҳуқуқий, Абдупатто Солижонов, Зиёвиддин Ёрматов, мумкин. Газетадаги мақолалардан Бичими: А-3, 4 саҳифада, ойига
адабий-бадиий газета Раҳимахон Қўрғонова, Башоратхон Джалилова тўлиқ ёки қисман фойдаланилганда икки марта чоп этилади.
Хатимахон Ғофурова Тираж: 4001 нусха.
Бош муҳаррир: Газета Фарғона вилояти Матбуот ва манба кўрсатилиши шарт. Буюртма рақами: 391
Азаматжон Мадаминов Электрон ҳавола ахборот бошқармасида 2011 йил Нашр индекси: Корхона манзили: Марғилон шаҳри,
19-декабрда № 12-087 рақам билан 7602 Туркистон кўчаси, 236 «б»-уй.
ISSN 2010-8738 Ушбу сонга Газетанинг сифатли чоп Тел.: (73) 237-33-54, (73) 237-33-72
масъул: рўйхатга олинган. Email: роl.р[email protected]
Шоиржон Раҳимов Муассис: этилишига босмахона жавобгар.
Босмахонага топшириш вақти:
Ўзбекистон Республикаси фуқароси Манзилимиз: 16.06.2022 й. соат 14:00
Раҳимов Икмолидин Носиржонович. 150104, Фарғона шаҳри,Сайилгоҳ Сотувда баҳоси эркин.
кўчаси, 27-уй.Тел.: (91) 111-13-00.

Email: [email protected]