การผลิตและแปรรูปชาอัสสัมคุณภาพบนพื้นที่สูง

4.5 อุปกรณ์ที่ใช้ในการเก็บเกี่ยว และภาชนะบรรจุที่สัมผัส
กบั ใบชาตอ้ งสะอาด ไม่กอ่ ใหเ้ กิดผลกระทบตอ่ คุณภาพของใบชา และการปนเปอื้ น
กบั วัตถหุ รอื สง่ิ ทีเ่ ป็นอนั ตรายต่อการบรโิ ภคสผู่ ลิตผล
4.6 คดั แยกใบชาท่ไี มไ่ ด้คุณภาพและส่ิงแปลกปลอมออก
4.7 สถานทท่ี ใี่ ชใ้ นการจดั การหลงั การเกบ็ เกยี่ ว ตอ้ งมโี ครงสรา้ ง
ทีส่ ามารถปอ้ งกนั ความเส่ยี งจากการปนเปื้อนสผู่ ลิตผล
5. การพกั ผลผลติ การขนยา้ ยในแปลงปลูก และเก็บรักษา
5.1 มกี ารจดั การดา้ นสขุ ลกั ษณะของสถานทแ่ี ละวธิ กี ารขนยา้ ย
พักผลิตผลและ/หรือเก็บรักษาผลิตผล เพ่ือป้องกันการปนเปื้อนจากอันตรายและ
สิ่งแปลกปลอมทม่ี ีผลต่อความปลอดภยั ในการบรโิ ภคและคุณภาพของผลิตผล
5.2 สถานที่เก็บรวมรวมใบชาสดต้องเหมาะสม สะอาด
มีอากาศถ่ายเทดี สามารถป้องกันน้�ำ การปนเปื้อนจากส่ิงแปลกปลอม วัตถุหรือ
สง่ิ ท่ีเป็นอันตราย และสัตวพ์ าหะนำ� โรคได้
5.3 ใช้วัสดุปูรองพื้นในบริเวณท่ีพักผลิตผลที่เก็บเก่ียวแล้ว
และที่เก็บรักษา เพื่อป้องกันการเสื่อมคุณภาพของใบชาและการปนเปื้อนสิ่งที่
ไม่พงึ ประสงค์ เชน่ กลิน่ และความชื้นจากพ้ืน
5.4 ใบชาที่เก็บเกี่ยวแล้ว ต้องขนย้ายออกจากแปลงอย่าง
ระมัดระวัง และน�ำไปเข้าสู่กระบวนการผลิตภายในเวลาที่เหมาะสมกับชนิดของ
ผลติ ภัณฑท์ ี่ตอ้ งการ
5.5 ไมใ่ ชพ้ าหนะทข่ี นยา้ ยหรอื ขนสง่ วตั ถอุ นั ตรายทางการเกษตร
หรือปุ๋ยหรือสารปรับปรุงบ�ำรุงดิน ในการขนย้ายหรือขนส่งผลิตผล เพ่ือป้องกัน
การปนเปื้อนที่เป็นอันตรายต่อการบริโภค ในกรณีท่ีไม่สามารถแยกพาหนะ
ในการขนย้ายหรือขนส่งได้ ต้องท�ำความสะอาดพาหนะ เพื่อป้องกันการปนเปื้อน
ดังกลา่ ว รวมถึงมีการบันทกึ การใชพ้ าหนะขนสง่

46 กรมส่งเสรมิ การเกษตร

5.6 เลือกใช้ภาชนะที่ใช้ในการบรรจุขั้นต้น เพ่ือการขนย้าย
ผลิตผลภายในพืน้ ทแี่ ปลงปลูกไปยงั พ้นื ท่ีคดั แยกบรรจุทีเ่ หมาะสม มวี ัสดุกรุภายใน
ภาชนะเพอื่ ปอ้ งกันการกระแทกเสียดสี
6. สขุ ลักษณะส่วนบุคคล
6.1 ผปู้ ฏบิ ตั งิ านตอ้ งมคี วามรคู้ วามเขา้ ใจ หรอื ไดร้ บั การฝกึ อบรม
สุขลักษณะส่วนบุคคล เพื่อให้สามารถปฏิบัติงานได้อย่างถูกสุขลักษณะโดยเฉพาะ
การเกบ็ เก่ียวและขนย้าย
6.2 มีสิ่งอ�ำนวยความสะดวกด้านสุขลักษณะส่วนบุคคล
ท่ีเพียงพอและอยู่ในสภาพพร้อมใช้งาน สามารถป้องกันของเสียต่างๆ ไม่ให้เกิด
การปนเป้ือนสูแ่ ปลงปลูกและผลิตผล
6.3 ผู้ปฏิบัติงานเก่ียวกับวัตถุอันตรายทางการเกษตร
ตอ้ งได้รบั การดูแลสขุ ภาพอย่างเหมาะสมและเพยี งพอ หรือไดร้ บั การตรวจสขุ ภาพ
อย่างนอ้ ยปีละ 1 คร้งั
7. การบันทกึ ขอ้ มูล และการตรวจสอบ
7.1 เอกสารและบนั ทึกขอ้ มูล
(1) การใช้วัตถุอันตรายทางการเกษตรทุกครั้งท่ีใช้อย่างน้อย
ให้ระบุชนิดสารเคมี หลักฐานการได้มา วัตถุประสงค์การใช้ วันท่ีใช้ อัตราและ
วธิ ีการใช้ วนั ที่เกบ็ เกี่ยว และชอื่ ผูป้ ฏิบตั งิ าน
(2) รายละเอียดเกี่ยวกับการได้มาและการใช้ปุ๋ยและ
สารปรับปรุงดิน เช่น วันท่ี ชนิด ปริมาณ อัตราท่ีใช้ วิธีการใช้ ช่วงระยะของ
การปลูกพชื ทีม่ ีการใช้ปุย๋ และช่อื ผูป้ ฏบิ ัตงิ าน

การผลิตและแปรรปู ชาอัสสมั คุณภาพบนพืน้ ทสี่ ูง 47

(3) การปฏบิ ตั กิ อ่ นและหลงั การเกบ็ เกยี่ วในขนั้ ตอนการปฏบิ ตั ิ
ที่ส�ำคัญท่ีมีผลต่อคุณภาพและความปลอดภัยของผลิตผล เช่น แหล่งปลูก
การเก็บเกี่ยว (วันท่ี ช่วงเวลาและวิธีการเก็บเก่ียว) ปริมาณใบชาท่ีเก็บเก่ียวได้
ในแต่ละวนั ของแต่ละรนุ่ การคัดแยก การบรรจุ การเก็บรักษาและการขนย้าย
(4) ข้อมูลผู้รับซ้ือผลิตผล หรือแหล่งท่ีน�ำผลิตผลไปจ�ำหน่าย
(ชื่อผู้รับซอ้ื และ/หรอื ช่อื สถานท่จี �ำหนา่ ย) รวมถงึ ปรมิ าณทีจ่ ำ� หนา่ ย
(5) การใช้พาหนะขนส่ง เช่น บันทึกการใช้พาหนะและ
การท�ำความสะอาด
(6) ประวัติการฝึกอบรม และ/หรือเก็บหลักฐานผลการตรวจ
สุขภาพ และ/หรือการจัดการด้านสขุ ลักษณะสว่ นบุคคล
7.2 การตรวจสอบ
(1) ใบชาท่ีอยู่ระหว่างการเก็บรักษาและขนย้าย หรือบรรจุ
เพื่อจ�ำหน่าย ต้องมีการระบุรุ่น หรือติดรหัส หรือเครื่องหมายแสดงแหล่งผลิต
หรือวนั ที่เก็บเกยี่ ว ให้สามารถตรวจสอบที่มาของใบชาได้
(2) เก็บรักษาบันทึกข้อมูลการปฏิบัติงานและเอกสารส�ำคัญ
ที่เก่ียวข้องกับการปฏิบัติงานไว้อย่างน้อย 3 ปี ของการผลิตติดต่อกัน หรือตามที่
ผู้ประกอบการ หรือประเทศคู่ค้าต้องการ เพ่ือให้สามารถตรวจสอบและเรียกคืน
สนิ คา้ เม่อื เกิดปัญหา

48 กรมส่งเสริมการเกษตร

เอกสารอา้ งองิ

กระทรวงเกษตรและสหกรณ์. 2551. การปลูกและผลิตชาอย่างครบวงจร
ตามโครงการความร่วมมือไทย - ศรีลังกา. สืบค้น 25 พฤษภาคม 2565.
https : //library.doae.go.th.
ปิยาภรณ์ เช่ือมชัยตระกูล และคณะ. 2563. คู่มือการผลิตชา. เชียงราย :
มหาวิทยาลัยแมฟ่ ้าหลวง.
เพ็ญฤดี เหล่าปทมุ วิโรจน.์ 2550. ลกึ แต่ไม่ลับของชา. กรุงเทพฯ : วารสารศิลปะ
ศาสตร์ปรทิ ศั น์ ปที ี่ 2 ฉบบั ท่ี 4.
สถาบันวิจัยและพัฒนาพ้ืนท่ีสูง (องค์การมหาชน). ไม่ปรากฏปีที่พิมพ์.
คู่มือการผลิตชาคุณภาพ. เชียงใหม่ : ทรีโทน ดีไซน์ แอนด์ ครีเอช่ัน.
สณั ห์ ละอองศร.ี 2535. ชา.
ส�ำนักงานมาตรฐานสินค้าเกษตรและอาหารแห่งชาติ กระทรวงเกษตรและ
สหกรณ์. 2556. มาตรฐานสินค้าเกษตร มกษ. 5905 – 2556 :
การปฏิบัติทางการเกษตรที่ดีส�ำหรับชา Good Agricultural Practice
For Fresh Tea Leaf. กรุงเทพฯ : (อัดสำ� เนา)
อัจนา ช�ำนาญศิลป์. 2554. รายงานผลการด�ำเนินงานโครงการความร่วมมือ
ในการพัฒนาและส่งเสริมอาชีพ การปลูกชาในพื้นท่ีโครงการตาม
พระราชด�ำริ สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี

ปี 2553. กรุงเทพฯ : กรมสง่ เสริมการเกษตร.

การผลิตและแปรรูปชาอสั สมั คุณภาพบนพืน้ ทส่ี ูง 49

เอกสารคำ� แนะน�ำที่ 7/2565

การผลิตและแปรรูปชาอัสสัมคุณภาพบนพ้นื ทส่ี ูง

ทปี่ รกึ ษา
นายเขม้ แขง็ ยตุ ิธรรมดำ�รง อธิบดกี รมสง่ เสรมิ การเกษตร
นางอญั ชลี สวุ จิตตานนท์ รองอธบิ ดีกรมส่งเสรมิ การเกษตร
นายนวนิตย์ พลเคน รองอธิบดีกรมส่งเสรมิ การเกษตร
นายรพที ศั น์ อุ่นจิตตพนั ธ์ รองอธบิ ดีกรมส่งเสริมการเกษตร
นายครองศักด์ิ สงรักษา รองอธิบดกี รมสง่ เสริมการเกษตร
นางอมรทิพย์ ภริ มย์บูรณ ์ ผ้อู ำ�นวยการสำ�นกั พฒั นาการถา่ ยทอดเทคโนโลยี
นายกิตติพนั ธ์ จนั ทาศร ี ผู้อำ�นวยการกองส่งเสรมิ โครงการพระราชดำ�ริ การจัดการพ้นื ท่ี
เ รียบเรียง และวิศวกรรมเกษตร
นางสาวนนั ทวนั ทองเบ็ญญ์ ผู้อำ�นวยการกลุม่ พัฒนาพืน้ ที่พิเศษ
นายมารุต โพธร์ิ ะเบียบ นกั วิชาการสง่ เสริมการเกษตรชำ�นาญการ
นางสาวนำ้ �ฝน พัฒนาวบิ าก นกั วิชาการส่งเสริมการเกษตร
กลุม่ พฒั นาพ้ืนท่พี ิเศษ
กองสง่ เสรมิ โครงการพระราชดำ�ริ การจัดการพืน้ ทแ่ี ละวศิ วกรรมเกษตร
ภกรามพส่งเสริมการเกษตร
ศนู ย์ส่งเสรมิ และพัฒนาอาชพี การเกษตร จังหวัดเชยี งใหม่ (เกษตรที่สงู )
ศนู ย์สง่ เสรมิ และพฒั นาอาชพี การเกษตร จงั หวดั เชยี งราย (เกษตรทีส่ ูง)
ศนู ย์ส่งเสรมิ และพัฒนาอาชพี การเกษตร จงั หวดั พะเยา (เกษตรทส่ี งู )
สถาบันวจิ ยั และพฒั นาพ้นื ท่สี งู (องค์การมหาชน)
บสถรารบณนั ชาาแธลิกะากราแฟแหง่ มหาวิทยาลัยแมฟ่ า้ หลวง
นางสาวพนดิ า ธรรมสรุ ักษ์ ผอู้ ำ�นวยการกลุม่ พัฒนาส่ือส่งเสริมการเกษตร
นางสาวสมทิ ธนิ ี ขาวศร ี นักวิชาการเผยแพร่ปฏิบตั กิ าร
กลมุ่ พฒั นาสอ่ื ส่งเสรมิ การเกษตร
อสำอ�นกกั แพบัฒบนาการถ่ายทอดเทคโนโลยี กรมสง่ เสรมิ การเกษตร
นางสาวปยิ ะดา นานะ ช่างพมิ พ์
กลมุ่ โรงพมิ พ์
สำ�นกั พัฒนาการถา่ ยทอดเทคโนโลยี กรมสง่ เสริมการเกษตร

50 กรมส่งเสริมการเกษตร

กรมสง่ เสริมการเกษตร
กระทรวงเกษตรและสหกรณ์