การใช้และการบำรุงรักษาเครื่องมือ อุปกรณ์ในงานประดิษฐ์

ก

คำนำ

เอกสารประกอบการสอน กล่มุ สาระการเรยี นรู้การงานอาชพี ชั้นมัธยมศกึ ษาปีท่ี 3
รายวิชา งานประดิษฐ์ รหสั วชิ า ง23101 เล่มท่ี 2 เร่ือง การใช้และการบำรงุ รกั ษาเคร่ืองมือ
อปุ กรณ์ในงานประดิษฐ์ จดั ทำขึน้ เพ่ือใชป้ ระกอบในการจัดกจิ กรรมการเรยี นรู้ ปรบั ปรุงและพัฒนา
ผลสมั ฤทธ์ทิ างการเรียน เพอื่ ใหน้ กั เรียนศึกษาเพิ่มเติมรายละเอียดและขนั้ ตอนตา่ ง ๆ ที่นักเรยี นยังไม่
เขา้ ใจ ให้เขา้ ใจย่ิงขึ้นและสามารถนำไปศกึ ษาด้วยตนเองและปฏบิ ตั ไิ ด้

เอกสารประกอบการสอน กลุ่มสาระการเรียนรู้การงานอาชีพ ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3 เรอ่ื ง
การประดิษฐข์ องใชจ้ ากเศษวัสดุ มีจำนวน 6 เล่ม ดงั น้ี

เล่มที่ 1 เรอ่ื ง ความหมาย ความสำคัญ คณุ คา่ และประเภทของงานประดษิ ฐ์
เล่มท่ี 2 เรื่อง การใชแ้ ละการบำรงุ รกั ษาเครอื่ งมอื อปุ กรณ์ในงานประดิษฐ์
เล่มที่ 3 เรื่อง งานประดษิ ฐ์จากภูมปิ ัญญาไทย
เล่มที่ 4 เรอ่ื ง การแกะสลกั ผักและผลไม้
เลม่ ท่ี 5 เรอื่ ง การประดษิ ฐ์ขวดเรงิ ลลี า จากขวดน้ำอัดลมแบบพลาสติกใส
เลม่ ท่ี 6 เรอื่ ง การกำหนดราคาและจัดจำหนา่ ย
หวงั เปน็ อยา่ งยง่ิ ว่าเอกสารประกอบการสอนชดุ นี้ คงจะเป็นประโยชนต์ ่อการจดั การเรียนการ
สอนของครู นกั เรยี น และผู้สนใจท่วั ไปได้เปน็ อยา่ งดี

กง่ิ กาญจณา สุวรรณโชติ

สารบญั ข

เรอ่ื ง หน้า
คำนำ ก
สารบญั ข
คำชแี้ จงในการใชเ้ อกสารประกอบการสอน 1
แผนผังแสดงขน้ั ตอนการเรียนโดยใชเ้ อกสารประกอบการสอน 2
จุดประสงคข์ องการศึกษาเอกสารประกอบการสอน 3
แบบทดสอบกอ่ นเรียน 4
เฉลยแบบทดสอบก่อนเรียน 6
ใบความรทู้ ี่ 1 เร่ือง ประเภทเคร่อื งมือ และอุปกรณใ์ นงานประดิษฐ์ 7
ใบความรูท้ ี่ 2 เรื่อง หลกั การเลอื กเคร่ืองมือ และอุปกรณ์ในงานประดษิ ฐ์ 15
ใบความรู้ท่ี 3 เรื่อง หลักในการดูแลรกั ษาเครอื่ งมอื และอปุ กรณ์ในงานประดิษฐ์ 16
ใบกิจกรรมท้ายเอกสารประกอบการสอนท่ี 1
17
เรื่อง ประเภทเครื่องมือ และอปุ กรณใ์ นงานประดิษฐ์
ใบกิจกรรมท้ายเอกสารประกอบการสอนที่ 2 18

เรอ่ื ง หลกั การเลือกเครื่องมือ และอปุ กรณใ์ นงานประดิษฐ์ 19
ใบกิจกรรมทา้ ยเอกสารประกอบการสอนท่ี 3
20
เรือ่ ง หลกั ในการดแู ลรกั ษาเครื่องมือ และอุปกรณใ์ นงานประดษิ ฐ์
แนวตอบใบกจิ กรรมท้ายเอกสารประกอบการสอนที่ 1 21

เรอ่ื ง ประเภทเครอ่ื งมอื และอปุ กรณ์ในงานประดิษฐ์ 22
แนวตอบใบกจิ กรรมท้ายเอกสารประกอบการสอนที่ 2 23
25
เรอ่ื ง หลักการเลอื กเคร่อื งมือ และอปุ กรณใ์ นงานประดษิ ฐ์ 26
แนวตอบใบกจิ กรรมทา้ ยเอกสารประกอบการสอนที่ 3 28
29
เรื่อง หลักในการดแู ลรกั ษาเคร่ืองมือ และอุปกรณ์ในงานประดษิ ฐ์ 30
แบบทดสอบหลงั เรยี น
เฉลยแบบทดสอบหลงั เรยี น
บรรณานุกรม
แบบประเมนิ พฤติกรรมรายกลุ่ม
แบบประเมินคุณลักษณะอนั พึงประสงค์
แบบประเมินความพึงพอใจในการใช้เอกสารประกอบการสอน

1

คำชี้แจงการใชเ้ อกสารประกอบการสอน

เร่ือง การใช้และการบำรุงรกั ษาเคร่ืองมือ อุปกรณใ์ นงานประดิษฐ์

เอกสารประกอบการสอนเลม่ น้ี เปน็ เอกสารท่ีใช้ประกอบการสอน กลุ่มสาระการเรยี นรู้
การงานอาชพี รายวชิ า งานประดิษฐ์ รหสั วิชา ง23101 ช้ันมัธยมศกึ ษาปีท่ี 3 เลม่ ท่ี 2 เร่อื ง การใช้และ
การบำรุงรักษาเคร่ืองมือ อปุ กรณ์ในงานประดิษฐ์ จำนวน 2 ชัว่ โมง ซ่งึ นักเรียนสามารถศกึ ษาได้ดว้ ย
ตนเอง โดยอ่านคำชแี้ จง และปฏบิ ตั กิ ิจกรรมตามขนั้ ตอน ดงั ต่อไปน้ี

1. ศกึ ษาจดุ ประสงค์การเรียนรู้เพื่อให้ทราบจุดประสงค์ท่ีผู้สอนกำหนดไว้
2. ทำแบบทดสอบก่อนเรียน จำนวน 10 ข้อ เพ่ือวดั ความรู้พื้นฐาน
3. ตรวจคำตอบแบบทดสอบก่อนเรียน
4. ศกึ ษาเอกสารประกอบการสอน เล่มที่ 2 เรอ่ื ง การใชแ้ ละการบำรุงรักษาเครอ่ื งมอื
อปุ กรณใ์ นงานประดิษฐ์
5. ทำใบกจิ กรรมทา้ ยเอกสารประกอบการสอน
6. ทำแบบทดสอบหลงั เรยี น จำนวน 10 ขอ้ เพ่ือวดั ผลสมั ฤทธ์ทิ างการเรียน
7. ตรวจคำตอบแบบทดสอบหลังเรียน
8. นักเรยี นตอ้ งมีความซ่ือสัตย์ตอ่ ตนเอง ไม่ควรเปิดดูเฉลยแบบทดสอบกอ่ นเรียน –
หลงั เรยี น และเฉลยใบกิจกรรมท้ายเอกสารประกอบการสอน

2

แผนผังแสดงข้นั ตอนการเรยี นโดยใชเ้ อกสารประกอบการสอน

เร่ือง การใช้และการบำรงุ รกั ษาเคร่อื งมือ อุปกรณใ์ นงานประดิษฐ์

1. อา่ นคำช้แี จง/คำแนะนำการใช้ชุดกิจกรรมการเรยี นรู้

2. ศึกษาเอกสารประกอบการสอนโดยปฏบิ ัตติ ามกิจกรรม ไม่ผ่าน
- อา่ นจดุ ประสงค์การศกึ ษา เกณฑ์
- ทำแบบทดสอบก่อนเรียน
- ศกึ ษาใบความรู้ การ
- ทำใบกจิ กรรม ประเมินผล
- ทำบตั รกิจกรรม
- ทำแบบทดสอบหลังเรียน

3. ตรวจสอบคำตอบแบบทดสอบก่อนเรยี น – หลงั เรยี น
ใบเฉลยกิจกรรม

4. ศกึ ษาเอกสารประกอบการสอน เล่มที่ 3 ต่อไป ผา่ นเกณฑ์

3

จดุ ประสงค์การศึกษาเอกสารประกอบการสอน

เร่ือง การใช้และการบำรุงรักษาเคร่อื งมือ อุปกรณ์ในงานประดิษฐ์

เม่ือนักเรยี นได้ศกึ ษาเอกสารประกอบการสอน เลม่ ที่ 2 เรื่อง การใช้และการบำรงุ รักษา
เครือ่ งมอื อปุ กรณ์ในงานประดษิ ฐ์ นกั เรยี นจะมคี วามรู้ ความสามารถดังนี้

1. จำแนกประเภท เครื่องมือ และอปุ กรณใ์ นการประดิษฐ์เศษวัสดไุ ด้ (K)
2. เลือกใช้เครื่องมือ และอุปกรณ์ในงานประดิษฐ์ไดเ้ หมาะสมกบั ลักษณะของงาน (P)
3. อธิบายวธิ ีการใช้ และการเกบ็ บำรุงรกั ษา เคร่ืองมือ อปุ กรณ์ได้อย่างถูกวิธี (P)
4. มีความรบั ผดิ ชอบในการปฏิบัติงาน (A)

4

แบบทดสอบก่อนเรียน เล่มที่ 2

เร่อื ง การใช้ และการบำรงุ รกั ษาเคร่อื งมือ อุปกรณใ์ นงานประดษิ ฐ์

กลุ่มสาระการเรียนรกู้ ารงานอาชีพ ช้นั มธั ยมศึกษาปีที่ 3 คะแนนเตม็ 10 คะแนน เวลา 10 นาที

............................................................................................................................. .......................................

คำชแี้ จง ใหน้ ักเรยี นทำเคร่ืองหมายกากบาท (X) ทบั ตัวเอกสาร ก ข ค และ ง ทเี่ ห็นว่าถูกต้องทส่ี ุด

เพยี งคำตอบเดยี ว

1. ขอ้ ใด ไมใ่ ช่ วิธกี ารดูแลรักษาวสั ดุอปุ กรณ์ และเคร่ืองมือเครื่องใชใ้ นงานประดิษฐไ์ ด้อยา่ งถูกต้อง

ก. ประเภทไม้ควรทำให้แห้งกอ่ นเกบ็ เขา้ ท่ี

ข. ประเภทของชนิ้ เล็กเก็บรวมไวท้ ี่เดียวกนั

ค. ประเภทเหลก็ ควรทาน้ำมันกนั สนิมก่อนเก็บ

ง. ประเภทของมีคม ควรจดั เก็บให้พ้นจากมือเด็ก

2. ถ้าจะทำการด์ ส.ค.ส. จะใช้อปุ กรณใ์ นขอ้ ใดเหมาะสมท่ีสดุ

ก. กาว ตะปเู ขม็

ข. กรรไกรตดั โลหะ เลื่อย

ค. กรรไกรตดั กระดาษ กาว

ง. กรรไกรตดั ผา้ กระดาษทราย

3. สิ่งแรกทีต่ อ้ งคำนึงถงึ การเลือกใช้วสั ดอุ ุปกรณแ์ ละเครื่องมอื เครื่องใชใ้ นการทำงานประดิษฐ์

คอื ข้อใด

ก. ประหยดั เวลา แรงงาน และคา่ ใช้จา่ ย

ข. ช่วยสร้างความมั่นใจ ในการทำงานมากยงิ่ ขึน้

ค. ชว่ ยใหผ้ ลงานมคี ณุ ภาพ และมีคณุ ค่าต่อผู้พบเห็น

ง. ชว่ ยยดื อายกุ ารใช้งานของวัสดอุ ปุ กรณ์ และเครื่องมือ เครือ่ งใช้

4. ถา้ ต้องการวัดรอบถังน้ำใบใหญ่ จะใชอ้ ปุ กรณ์ในข้อใดเหมาะสมท่สี ดุ

ก. สายวดั ข. เชอื กฟาง

ค. ตลบั เมตร ง. เทปวดั สนาม

5

5. ถา้ ตอ้ งการทำผลไมห้ รือผักเปน็ รอ่ งลึก จะใช้อุปกรณ์ในขอ้ ใดเหมาะสมที่สุด

ก. สิว่ ข. มดี สับ

ค. มดี แกะสลัก ง. มดี เหลาดนิ สอ

6. ขอ้ ความต่อไปน้ี ขอ้ ใดกล่าว ถูกต้อง

ก. อุปกรณ์ถ้าใชถ้ ูกหนา้ ท่ีจะคงทน

ข. ควรใช้อุปกรณ์ใหไ้ ด้หลายหนา้ ที่

ค. อุปกรณ์ทุกชนดิ เม่ือใชแ้ ล้วควรลา้ ง

ง. ควรวางอุปกรณ์ไวบ้ ริเวณทำงานเม่ือเลกิ ใช้

7. ถ้าต้องการเจาะกรอบรูปเพอื่ แขวนฝาผนังควรเลอื กใช้เครื่องมือในการเจาะชนิดใด

ก. ปลายมีด ข. สว่านมือ

ค. ตะปเู กลียว ง. นอ็ ตขนาดใหญ่

8. ถ้าตอ้ งการเจาะกระป๋องเพ่อื เสยี บวสั ดุที่มลี ักษณะแบน จะใช้อุปกรณ์ในข้อใดเหมาะสมที่สดุ

ก. เล่ือยฉลุ ข. ตะปเู ขม็

ค. ตะปเู กลยี ว ง. มดี คัตเตอร์

9. กรรไกรที่ใช้ในงานประดิษฐ์ ควรมขี นาดความยาวเทา่ ไรจึงจะเหมาะสมในการใช้งาน

ก. ขนาด 3-4 น้วิ

ข. ขนาด 4-5 น้วิ

ค. ขนาด 5-6 น้วิ

ง. ขนาด 5-8 นิ้ว

10. วธิ กี ารเลือกใช้อุปกรณ์ในงานประดษิ ฐ์ คือข้อใด

ก. เลือกท่มี รี าคาถูก

ข. เลอื กตามความพอใจ

ค. เลอื กทม่ี ีสีสนั สวยงาม

ง. เลอื กวัสดอุ ปุ กรณ์ และเคร่ืองมือเคร่ืองใชท้ ีมกี ารรบั รองคุณภาพ

6

เฉลยแบบทดสอบก่อนเรยี น เลม่ ท่ี 2
เรื่อง การใช้ และการบำรุงรกั ษาเครือ่ งมือ อุปกรณ์ในงานประดษิ ฐ์

ขอ้ ท่ี เฉลย

1ก
2ค
3ข
4ง
5ค
6ก
7ข
8ง
9ง
10 ง

7

ใบความรทู้ ี่ 1
เรอ่ื ง ประเภทของเครื่องมอื และอปุ กรณ์ ในงานประดิษฐ์

เครื่องมือเครือ่ งใชแ้ ละอปุ กรณ์ที่นยิ มใช้ใน
งานประดิษฐโ์ ดยท่ัวไป มีดังนคี้ ะ่

1. เครือ่ งมือ อุปกรณท์ ใ่ี ช้ในการวดั
1.1 สายวดั

1.1.1 ลักษณะและวธิ ีการใชส้ ายวัดนิยมใช้ในงานประดิษฐป์ ระเภทงานผ้า หรอื ใช้วดั วสั ดุ
อน่ื ๆ ตามความสะดวกของผู้ใช้

1.1.2 การจดั เก็บและดแู ลรกั ษา ไม่ใช้สายวดั ผูกแทนเชอื กและไมพ่ ับสายวดั เพราะจะทำให้
เสียรปู ทรง ควรจดั เก็บโดยวิธแี ขวนหรอื ม้วนกลมจะทำใหส้ ายวัดไมเ่ สยี รูปทรง

8

1.2 ตลับเมตร

1.2.1 ลักษณะและวิธกี ารใช้ตลบั เมตร นยิ มใช้สำหรับงานประดิษฐป์ ระเภทงานชา่ ง งานไม้
งานโลหะ เปน็ เครอื่ งมอื ทม่ี ีความยาว ใชส้ ำหรบั งานวัดที่มีความยาวมาก ๆ เช่น การวดั ตู้ โตะ๊

1.2.2 การจดั เกบ็ และการดูแลรกั ษา ไม่ควรเก็บตลบั เมตรในขณะที่ยงั ช้นื หรือเปียกนำ้ เพราะ
จะทำให้เกิดสนมิ

1.3 ไมบ้ รรทัด

1.3.1 ลกั ษณะและวิธีการใช้ไมบ้ รรทัดนยิ มใชใ้ นการวัดความยาวและการขดี เสน้ ตรง
ไม้บรรทัดส่วนใหญ่มีความยาวตง้ั แต่ 12 นว้ิ ขนึ้ ไป ทำด้วยวัสดุหลายชนดิ เชน่ สเตนเลส พลาสติก
ทองเหลือง ซง่ึ แตล่ ะชนดิ มคี วามทนทานและมรี าคาแตกตา่ งกนั ควรเลอื กใชต้ ามความเหมาะสม

1.3.2 การจดั เกบ็ และการดูแลรักษา ไมบ้ รรทัดพลาสติก ควรระวังเพราะเกิดรอยขดู ขดี ได้งา่ ย
สำหรับไม้บรรทัดโลหะ เช่น ไมบ้ รรทดั ทองเหลอื ง ควรระวงั การโคง้ งอเพราะจะทำให้ไมส่ ะดวกต่อการ
ใชแ้ ละหลงั จากการใชง้ านเสร็จแลว้ ควรแขวนในตู้เกบ็ เคร่อื งมอื

9

2. เครอ่ื งมือ อปุ กรณ์ทใี่ ช้ในการตดั
2.1 กรรไกรตัดผ้า

2.1.1 ลกั ษณะและวธิ กี ารใช้ เปน็ กรรไกรทมี่ รี าคาแพงทำด้วยเหล็กคุณภาพดี สะดวกในการ
ใช้ เพราะมีทง้ั สำหรับคนทถ่ี นัดซ้ายและคนท่ถี นัดขวา วิธกี ารใชค้ วรเลือกตามความเหมาะสม กรรไกร
ขนาด 7-8 น้วิ จะสะดวกต่อการใช้งานและจบั ถนัดมือ

2.1.2 การจดั เก็บและดูแลรักษา ไม่ควรใช้กรรไกรตดั ผา้ ไปตัดวัสดุอ่ืน เช่น กระดาษ พลาสติก
และควรระวงั ไมใ่ ห้กรรไกรตก เพราะจะทำให้คมกรรไกรเสียและนำไปตัดผ้าไมข่ าด หลังจากใชแ้ ล้วให้
เชด็ ละอองผา้ ให้สะอาด และเชด็ ด้วยน้ำมันจกั รเพ่ือป้องกนั การเกดิ สนมิ และควรใสซ่ องพลาสตกิ หรอื
ซองผา้

2.2 กรรไกรตัดกระดาษ

2.2.1 ลกั ษณะและวิธีการใช้ ทำดว้ ยเหล็กเนอ้ื ออ่ นหรืออลูมิเนยี ม ทน่ี ยิ มใช้กนั ท่ัวไปมขี นาด
ตัง้ แต่ 5-8 น้วิ มดี า้ มจับเป็นพลาสตกิ หลายสี เช่น สเี ขยี ว สสี ม้

2.2.2 การจัดเก็บและดูแลรกั ษา หา้ มใชต้ ดั ลวดและโลหะ เพราะจะทำใหค้ มกรรไกรเสยี
หลงั จากใชแ้ ลว้ ควรใสซ่ องและเก็บในลิ้นชกั หรือเก็บใหพ้ น้ มอื เด็ก

10

2.3 กรรไกรตัดโลหะ

2.3.1 ลักษณะและวิธกี ารใช้ ทำดว้ ยเหลก็ ใช้สำหรบั ตัดโลหะทม่ี ีแผน่ บาง เช่น แผ่นอลูมิเนยี ม
แผน่ สังกะสี

2.3.2 การจัดเกบ็ และดแู ลรกั ษา ไม่ควรใชต้ ัดสิง่ อน่ื ๆ นอกจากโลหะ และไม่ควรใชต้ ัดโลหะที่
หนาเกินไป เพราะจะทำใหก้ รรไกรไมค่ ม หลังจากใช้เสรจ็ แลว้ ควรจดั เกบ็ ในกล่องเครือ่ งมือหรือตูเ้ กบ็
เครื่องมือ

2.4 เลือ่ ยฉลุ

2.4.1 ลักษณะและวธิ ีการใช้ เป็นเลือ่ ยสำหรับใชท้ ำงานชิน้ เลก็ หรือใช้ฉลุลวดลาย ใบเลอื่ ยมี
ลักษณะเปราะบางเปน็ เสน้ เล็ก ๆ มฟี นั ละเอียดและคมมาก การใสใ่ บเล่อื ยจะต้องใสใ่ ห้ตงึ สังเกตได้ คือ
ถา้ ใบเล่อื ยตึง เวลาดึงเสน้ เล่ือยจะมเี สยี ง กังวาน

2.4.2 การจดั เก็บและดแู ลรักษาเลอ่ื ยชนิดที่ถอดใบเล่ือยออกได้ ให้ถอดใบเลื่อยออกก่อนการ
จดั เก็บ และหลังจากใชง้ านทุกคร้งั ควรทำความสะอาดและเชด็ ดว้ ยนำ้ มนั ในสว่ นทีเ่ ปน็ เหล็ก เพ่ือ
ปอ้ งกันการเกิดสนมิ และควรจดั เก็บในตสู้ ำหรับเกบ็ เครื่องมอื หรือแขวนไว้ในที่ทเี่ หมาะสม

11

2.5 เลอ่ื ยลันดา

2.5.1 ลักษณะและวธิ ีการใช้ เป็นเลื่อยทน่ี ยิ มใช้กนั มากทส่ี ุด ใชต้ ัด ใช้โกรกไม้ ทำมาจากเหล็ก
สปริง มีลกั ษณะเปน็ แผน่ บางมฟี ันเล่ือยในตวั โดยฟันเล่อื ยจะอย่ทู ่ีตัวเลือ่ ยขา้ งหนึ่งอีกข้างหน่งึ จะเปน็
สันเล่อื ย ขนาดของเล่อื ยมีความยาวแตกต่างกัน ควรเลอื กใช้ให้เหมาะสมกับลกั ษณะงาน

2.5.2 การจัดเกบ็ และดแู ลรักษาทำเชน่ เดียวกับการจดั เกบ็ และการดูแลรกั ษาเลื่อยฉลุ
หลังจากใชง้ านทุกครั้ง หลังจากใชง้ านทุกคร้ังควรทำความสะอาดและเช็ดด้วยน้ำมนั ในส่วนที่เป็น
เหลก็ เพอ่ื ป้องกันการเกิดสนิม และควรจัดเกบ็ ในต้สู ำหรบั เกบ็ เคร่ืองมือ หรือแขวนไวใ้ นที่ทเี่ หมาะสม

2.6 มดี

2.6.1 ลักษณะและวธิ ีการใช้ มีดมีหลายชนดิ แต่ละชนิดมลี ักษณะการใช้งานตา่ งกัน เช่น มดี
สบั จะมลี ักษณะสนั หนา ทำด้วยเหล็กคณุ ภาพดี ส่วนมดี หั่นจะตอ้ งไม่ใหญ่หรือมีนำ้ หนกั มากเกินไป
เพราะจะทำให้ไม่สะดวกในการใชง้ าน ดงั นน้ั ควรเลือกใช้มีดให้เหมาะสมกบั ลกั ษณะงาน

2.6.2 การจดั เก็บและดูแลรกั ษา หลงั ใช้งานเสรจ็ ควรทำความสะอาดทุกครงั้ และไม่ควรใช้
มีดท่ีทำด้วยอลูมเิ นียมผา่ ของแข็ง เพราะจะทำให้คมมีดบดิ เบี้ยวเสื่อมคณุ ภาพ และควรจัดเกบ็ เมื่อแห้ง
สนทิ โดยเกบ็ ในกล่องหรือท่ีเสยี บมีด และควรเกบ็ ใหพ้ ้นมือเดก็

12

3. เครือ่ งมือ อุปกรณท์ ่ีใช้ในการเจาะ
3.1 สว่านมือ

3.1.1 ลกั ษณะและวิธกี ารใช้ เป็นสวา่ นทใี่ ชม้ อื หมุนมี 2 แบบ คือ สวา่ นเฟืองและสวา่ นข้อเสอื
ขณะหมุนใหเ้ อาผงวัสดทุ เี่ กดิ จากการเจาะออกบ้าง เพ่ือไม่ใหเ้ กดิ การฝดื ขณะทำการเจาะ วิธีการหมนุ
สวา่ นให้ใชม้ ือขา้ งหนึ่งกดดา้ นบน และใช้มอื อีกข้างหนง่ึ หมุนมอื จับหรือมือหมนุ

3.1.2 การจัดเกบ็ และดแู ลรักษา หลังจากการใชง้ านควรถอดดอกสว่านออกก่อนการจัดเก็บ
เพอื่ ความสะดวก จากนั้นจงึ ใช้นำ้ มันเช็ดในสว่ นท่ีเปน็ เหล็ก เพื่อป้องกันการเกิดสนมิ และใชน้ ำ้ มัน
หยอดที่เฟือง เพื่อใหห้ มนุ สว่านได้สะดวก ควรเกบ็ ดอกสว่านในทเี่ กบ็ ให้เรยี บร้อยโดยจดั เกบ็ ใหพ้ น้
มือเด็ก

3.2 สวา่ นไฟฟ้า

3.2.1 ลักษณะและวธิ ีการใช้ ก่อนการใชง้ านควรตรวจดปู ล๊ักเสียบใหอ้ ยใู่ นสภาพดี เพ่ือความ
ปลอดภัยของตนเอง และควรระวงั อยา่ ให้ตกหรือกระแทกเพราะจะทำให้สว่านแตกเสยี หายได้

3.1.2 การจัดเก็บและดแู ลรักษา ควรถอดดอกสวา่ นออกก่อนการจัดเกบ็
เพอื่ ความสะดวก จากน้ันจงึ ใชน้ ้ำมันเช็ดในส่วนท่ีเป็นเหลก็ เพื่อป้องกนั การเกิดสนิม และใช้นำ้ มนั
หยอดที่เฟอื ง เพื่อให้หมนุ สว่านได้สะดวก ควรเก็บดอกสวา่ นในทเ่ี กบ็ ให้เรยี บร้อยโดยจัดเก็บใหพ้ น้
มอื เด็ก

13

4. เครือ่ งมือ อุปกรณท์ ีใ่ ช้ในการข้นึ รูปทรง
4.1 ค้อนไม้

4.1.1 ลักษณะและวธิ กี ารใช้ เป็นค้อนใชส้ ำหรบั ตอก เคาะ และการเขา้ เดือยไม้ ไม่ควรนำค้อน
ไม้ไปตอกเหลก็ เพราะจะทำให้หัวค้อนเยินได้

4.1.2 การจดั เกบ็ และดแู ลรักษา ควรจดั เกบ็ ในตสู้ ำหรบั เก็บเครื่องมอื หรือกล่องเก็บ
เคร่อื งมือ

4.2 คมี ดัด

4.2.1 ลักษณะและวธิ ีการใช้ ใชส้ ำหรับดัดหว่ งให้ถนัดมอื ใช้บีบหว่ ง เชน่ หว่ งสร้อยคอ หว่ ง
ตา่ งหู

4.2.2 การจดั เก็บและดูแลรกั ษา ไม่ควรใช้คมี เคาะวสั ดแุ ทนคอ้ น เพราะจะทำให้คีมชำรุดได้
และควรจดั เกบ็ ในตสู้ ำหรับเก็บเครือ่ งมอื หรอื กลอ่ งเก็บเครื่องมือ

14

4.3 คีมตดั

4.3.1 ลักษณะและวธิ ีการใช้ ใชส้ ำหรับตดั ลวดหรอื วัสดุอ่ืน ๆ ท่ีมีลกั ษณะกลม แต่ไมใ่ หญ่
เกินไป เช่น คมี ตัดลวดในงานดอกไมป้ ระดษิ ฐ์และงานประดษิ ฐ์ของชำรว่ ย

4.3.2 การจดั เกบ็ และดแู ลรกั ษา ไม่ควรใชค้ ีมเคาะวัสดแุ ทนคอ้ น เพราะจะทำให้คมี ชำรุดได้
และควรจัดเกบ็ ในตู้สำหรับเก็บเคร่อื งมือ หรอื กลอ่ งเกบ็ เคร่ืองมือ

15

ใบความรู้ที่ 2
เรอื่ ง หลักการเลือกเครื่องมือ และอุปกรณใ์ นงานประดษิ ฐ์

เครือ่ งมอื เคร่อื งใช้ และอปุ กรณเ์ ป็นองค์ประกอบ
ทส่ี ำคัญท่ีผปู้ ระดษิ ฐ์ผลงานต้องศึกษาทำความ
เข้าใจ และเลือกใช้อุปกรณใ์ ห้ถกู ต้องและถูกวธิ ี

หลักการเลอื กเครอ่ื งมือ และอุปกรณ์ในงานประดษิ ฐ์
การประดิษฐผ์ ลงานในงานประดษิ ฐ์ เคร่ืองมือ และอุปกรณ์ นบั เปน็ สว่ นประกอบสำคัญที่

ทำให้เกิดการประหยัดเวลา แรงงาน และคา่ ใชจ้ า่ ย รวมท้งั สง่ ผลใหผ้ ลงานมีคุณภาพเหมาะสมกบั
ประโยชน์ใชส้ อย หรอื มีคุณค่าทางความร้สู ึกตอ่ ผู้พบเหน็ ดังน้ันในการประดิษฐช์ ้นิ งานควรคำนงึ ถึง
หลกั การเลือกใช้เครื่องมือ อุปกรณ์ ดงั นี้

1. ควรเลอื ก เคร่อื งมือ และอปุ กรณ์ในการประดษิ ฐ์ช้นิ งานทีม่ ีจำหนา่ ยในท้องถ่นิ เพราะ
เม่ือเกดิ การชำรุดจะสามารถหาซอื้ อะไหล่มาเปล่ยี นได้ง่าย

2. ควรเลอื กเครือ่ งมือ และอุปกรณ์ ในการประดิษฐ์ช้นิ งานทีม่ ีความทนทาน สามารถใช้งาน
ได้ยาวนานเพื่อความคมุ้ คา่ ในการซ้อื เช่น กรรไกรด้ามโลหะจะมีความทนทานกวา่ กรรไกรด้าม
พลาสตกิ ไมบ้ รรทดั ท่ีทำด้วยโละหะจะทนต่อการขูดขีดและมีความทนทานกวา่ ไม้บรรทัดพลาสติก
เปน็ ต้น

3. ควรเลอื กเครอ่ื งมือ และอุปกรณท์ ่สี ะดวกต่อการใชง้ านมากกวา่ คำนึงในเรื่องราคาเพียง
อยา่ งเดียว เพราะเครื่องมือท่ีมปี ระสิทธิภาพจะทำให้ประหยัดทัง้ เวลาและแรงงาน เช่น สว่านไฟฟา้
มีราคาแพงกวา่ สว่านข้อมือ แต่สวา่ นไฟฟ้าสามารถทำงานไดส้ ะดวกรวดเรว็ กว่า เป็นต้น

4. ในกรณีที่เคร่ืองมือ และอุปกรณใ์ นงานประดิษฐ์มใี หเ้ ลือกหลายอย่าง ควรเลือก เครื่องมือ
อุปกรณ์ทมี่ ีการรับรองคณุ ภาพ โดยเฉพาะเครื่องใชไ้ ฟฟ้า เพราะวา่ มีความปลอดภยั ในการใช้งาน
สงู กว่าเครอ่ื งมือเครื่องใช้ทไี่ ม่ไดร้ ับรองคุณภาพ

16

ใบความรูท้ ่ี 3
เรื่อง หลกั ในการดูแลรกั ษาเครอื่ งมือ และอปุ กรณใ์ นงานประดษิ ฐ์

การดแู ลรกั ษาเคร่อื งมือ และอปุ กรณใ์ นงานประดษิ ฐ์นน้ั ผู้ประดิษฐ์ตอ้ งฝกึ ฝนตนเอง และ
ปฏิบัตอิ ยอู่ ย่างสม่ำเสมอจนเปน็ นิสัย ในการจัดเก็บวสั ดอุ ุปกรณ์ และเคร่ืองมือเครือ่ งใชใ้ นงาน
ประดิษฐ์ ตอ้ งมกี ารทำความสะอาดหลังจากใช้งานทุกครง้ั เพราะวสั ดอุ ุปกรณเ์ คร่อื งมอื เคร่อื งใช้
ท่ีอยใู่ นสภาพดจี ะชว่ ยให้เกดิ ความสะดวกในการนำมาใช้งาน และทำใหผ้ ลงานมคี ุณภาพ ยืด
อายกุ ารใช้งานทำใหป้ ระหยดั คา่ ใช้จ่าย ในการซ้ือวัสดอุ ุปกรณ์ เครอ่ื งมอื เครื่องใชบ้ อ่ ยๆ

การเกบ็ เคร่อื งมือ และอุปกรณใ์ นงานประดิษฐ์ ควรเกบ็ ไวใ้ หเ้ ปน็ หมวดหมู่ จัดเป็นประเภท
การใชง้ าน พร้อมทัง้ มีการปิดป้ายบอกรายละเอยี ดในการใชง้ านเพื่อสะดวกในการหยบิ ใช้และปฏิบัตงิ าน
โดยมีหลักเกณฑ์ดงั น้ี คือ

1. การจดั เก็บเครอ่ื งมอื และอุปกรณ์ หากในบ้านมตี สู้ ำหรบั จดั เกบ็ อปุ กรณ์ ควรเขยี นรายการ
เคร่ืองมอื และอปุ กรณ์ลงในสมุดบันทกึ

2. จัดเกบ็ เคร่อื งมือ และอุปกรณ์ใหเ้ ปน็ หมวดหมู่ เช่น ของใช้ทีใ่ ช้ในการตัด ควรจดั วางใน
ตำแหนง่ เดยี วกนั

3. เครอื่ งมอื และอปุ กรณ์ ทเ่ี ปน็ ของมีคม ของแหลม และเครอื่ งใชไ้ ฟฟา้ รวมทัง้ ของที่
แตกงา่ ย ควรจัดวางใหพ้ ้นมอื เดก็ และเม่อื ใชแ้ ลว้ ควรรีบจัดเก็บทันที

4. เครอ่ื งมอื และอปุ กรณท์ ี่เป็นเครื่องไฟฟ้า ควรจัดเก็บสายไฟฟ้าใหเ้ รยี บร้อยก่อนการ
จดั เกบ็ เข้าที่

5. เครือ่ งมือ และอปุ กรณ์ประเภทท่ที ำดว้ ยเหลก็ เชน่ ค้อน สวา่ น เล่ือย จะเปน็ สนมิ ได้งา่ ย
ดังนนั้ การจดั เกบ็ ควรหลีกเลย่ี งทีช่ นื้ และกอ่ นการจดั เก็บควรเช็ดด้วยนำ้ มันเครื่อง หรือน้ำมันจักรเพอื่
ปอ้ งกนั สนมิ

6. เครอ่ื งมือ และอุปกรณท์ ่ีมไี ม้เปน็ ส่วนประกอบ หรือทำด้วยไม้ ในการจัดเก็บควรทำใหแ้ หง้
สนิทไม่เปยี กชืน้ เพ่อื ป้องกนั เชอื้ รา

7. เคร่ืองมอื และอปุ กรณ์ทีเ่ ป็นชิ้นเลก็ ๆ เชน่ ดอกสว่าน ควรจัดเก็บใส่กล่อง และเขียนรายละเอยี ดไว้
ข้างกล่อง เพ่ือความสะดวกเมอ่ื ตอ้ งการใชง้ าน

8. เครื่องมือ และอปุ กรณ์ ใหร้ ีบดำเนนิ การซอ่ มแซมเมอื่ ชำรุด เพ่ือความสะดวกเมอื่ ต้องการใช้งาน

17

ใบกจิ กรรมท้ายเอกสารประกอบการสอน ใบความรู้ท่ี 1
เรื่อง ประเภทของเครื่องมือ และอปุ กรณ์ ในงานประดิษฐ์

กล่มุ ที่ ............................................................................ ประกอบด้วยสมาชิก ..................... คน
1. ชอ่ื .......................................................นามสกลุ .....................................................เลขท่ี..................
2. ชอ่ื .......................................................นามสกุล.....................................................เลขที.่ .................
3. ชอื่ .......................................................นามสกุล.....................................................เลขท่ี..................
4. ชอ่ื .......................................................นามสกลุ .....................................................เลขท.่ี .................
5. ช่ือ.......................................................นามสกลุ .....................................................เลขที่..................
วนั / เดอื น / ปี ท่ีปฏบิ ัติงาน............................/............................................../.....................................

จดุ ประสงค์การเรียนรู้
นักเรยี นบอกประเภทของ เคร่ืองมือ และอุปกรณ์ในงานประดษิ ฐไ์ ด้

คำชีแ้ จง ให้นกั เรยี นแตล่ ะกลุ่ม บอกวธิ ใี ช้งานของเคร่อื งมือ และอุปกรณต์ ่อไปน้ี (4 คะแนน)

ชื่อเครอื่ งมอื ลักษณะและวธิ ีการใชง้ าน

ตลับเมตร ……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………

กรรไกร ……………………………………………………………………………………………
สวา่ น ……………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………

คีม ……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………

18

ใบกิจกรรมทา้ ยเอกสารประกอบการสอน ใบความรู้ที่ 2
เร่ือง หลักการเลอื กเครื่องมือ และอปุ กรณใ์ นงานประดิษฐ์

กลุม่ ที่ ............................................................................ ประกอบด้วยสมาชกิ ..................... คน
1. ชอ่ื .......................................................นามสกลุ .....................................................เลขท่ี..................
2. ชอ่ื .......................................................นามสกลุ .....................................................เลขท่ี..................
3. ช่อื .......................................................นามสกุล.....................................................เลขท่ี..................
4. ชอ่ื .......................................................นามสกลุ .....................................................เลขท่ี..................
5. ชอ่ื .......................................................นามสกลุ .....................................................เลขที่..................
วัน / เดอื น / ปี ท่ีปฏิบัติงาน............................/............................................../.....................................

จดุ ประสงคก์ ารเรียนรู้
นักเรยี นเลอื กใช้เคร่ืองมือ และอปุ กรณใ์ นงานประดิษฐไ์ ดเ้ หมาะสมกับลกั ษณะงาน

คำช้แี จง ให้นักเรยี นเลือกเคร่ืองมือ และอุปกรณ์ใหเ้ หมาะสมกับงานทีก่ ำหนดให้ โดยเขยี นชือ่
เครอื่ งมือวสั ดุ และอปุ กรณ์ที่นักเรยี นคดิ วา่ ต้องใช้ในการประดษิ ฐ์ลงในตาราง (3 คะแนน)

ชื่องาน เครื่องมือ วสั ดุ อุปกรณ์

http://www.neutron.rmutphysics.com/teaching- .............................................................
glossary/index.php?option=com_content&task=view .............................................................
&id=4682&Itemid=12 .............................................................
.............................................................
.............................................................
.............................................................
.............................................................
.............................................................
.............................................................
.............................................................

19

ใบกิจกรรมทา้ ยเอกสารประกอบการสอน ใบความรู้ที่ 3
เรื่อง หลักในการดูแลรกั ษาเคร่อื งมือ และอุปกรณ์ในงานประดิษฐ์

กลมุ่ ท่ี ............................................................................ ประกอบด้วยสมาชกิ ..................... คน
1. ช่อื .......................................................นามสกลุ .....................................................เลขที่..................
2. ชอ่ื .......................................................นามสกลุ .....................................................เลขท่ี..................
3. ช่อื .......................................................นามสกุล.....................................................เลขท.ี่ .................
4. ชื่อ.......................................................นามสกลุ .....................................................เลขท่ี..................
5. ชื่อ.......................................................นามสกลุ .....................................................เลขที่..................
วัน / เดอื น / ปี ทป่ี ฏิบัตงิ าน............................/............................................../.....................................

จดุ ประสงค์การเรยี นรู้
นักเรียนสามารถอธิบายวธิ กี ารใช้และการเก็บบำรุงรกั ษา เครื่องมือ และอปุ กรณใ์ นงาน
ประดษิ ฐ์ได้อยา่ งถูกวิธี

คำชีแ้ จง ให้นักเรียนแตล่ ะกลุ่มชว่ ยกนั บอกวธิ กี ารเก็บบำรุงรกั ษา เครื่องมือ และอปุ กรณ์ดังต่อไปนี้
(3 คะแนน)

1. เคร่ืองมือและอปุ กรณท์ ่เี ป็นของมคี ม มีวธิ ีการเก็บบำรุงรกั ษา เครื่องมือ และอุปกรณ์อย่างไร
............................................................................................................................. ...................................
.................................................................................................................................. ..............................
2. เครอื่ งมือและอปุ กรณป์ ระเภททที่ ำด้วยเหล็ก มวี ธิ ีการเก็บบำรงุ รกั ษา เครอ่ื งมอื และอุปกรณ์
อยา่ งไร
............................................................................................................................. ...................................
............................................................................................. ...................................................................
3. เครอ่ื งมือและอุปกรณ์ทีม่ ีไม้เป็นส่วนประกอบ หรือทำด้วยไม้ มวี ธิ ีการเกบ็ บำรุงรักษา เครื่องมือ
และอปุ กรณ์อยา่ งไร
............................................................................................................................. ...................................
.............................................................................................. ..................................................................

20

แนวตอบใบกจิ กรรมทา้ ยเอกสารประกอบการสอน ใบความรู้ท่ี 1
เร่อื ง ประเภทของเครอื่ งมือ และอุปกรณ์ ในงานประดษิ ฐ์

กล่มุ ท่ี ............................................................................ ประกอบด้วยสมาชกิ ..................... คน
1. ชือ่ .......................................................นามสกลุ .....................................................เลขที่..................
2. ชอ่ื .......................................................นามสกุล.....................................................เลขที่..................
3. ชื่อ.......................................................นามสกุล.....................................................เลขท่ี..................
4. ช่อื .......................................................นามสกุล.....................................................เลขที่..................
5. ช่ือ.......................................................นามสกลุ .....................................................เลขที.่ .................
วนั / เดอื น / ปี ท่ีปฏบิ ัติงาน............................/............................................../.....................................

จุดประสงค์การเรยี นรู้
นักเรียนบอกประเภทของ เครอ่ื งมือ และอปุ กรณ์ในงานประดษิ ฐไ์ ด้

คำช้ีแจง ใหน้ กั เรียนแตล่ ะกลุ่ม บอกวิธใี ชง้ านของเครื่องมอื และอปุ กรณ์ต่อไปน้ี (4 คะแนน)

ช่ือเคร่อื งมอื ลกั ษณะและวธิ ีการใช้งาน
ตลับเมตร
กรรไกร นิยมใช้สำหรบั งานประดิษฐป์ ระเภทงานชา่ งหรอื งานไม้
ใชส้ ำหรับวัดงานทม่ี คี วามยาวมากๆ
สว่าน
คีม เปน็ อปุ กรณใ์ นการตัด เปน็ เคร่ืองมือสำหรบั แยก หรือทำวัสดใุ ห้เป็น
รปู แบบตามความตอ้ งการ เช่น กรรไกรตัดกระดาษ กรรไกรตัดผา้

เปน็ วสั ดุท่ีใช้ในการเจาะ กอ่ นใช้งานควรตรวจดูปลก๊ั เสียบใหอ้ ยู่ในสภาพ
ดี เพอ่ื ความปลอดภัยของตนเองควรระวังอยา่ ให้ตกหรือกระแทก

ใชส้ ำหรับตดั หรือคบี วัสดุต่างๆ ท่มี ีขนาดเล็ก หรือใช้สำหรับดดั ห่วง
แบง่ เปน็ 2 ชนิด คอื คีมดดั และคีมตัด

21

แนวตอบใบกิจกรรมท้ายเอกสารประกอบการสอน ใบความรู้ท่ี 2
เรอ่ื ง หลกั การเลือกเครอ่ื งมือ และอปุ กรณ์ในงานประดิษฐ์

กลุ่มที่ ............................................................................ ประกอบดว้ ยสมาชกิ ..................... คน
1. ช่ือ.......................................................นามสกุล.....................................................เลขท่ี..................
2. ช่อื .......................................................นามสกุล.....................................................เลขท่ี..................
3. ชือ่ .......................................................นามสกลุ .....................................................เลขที่..................
4. ชอ่ื .......................................................นามสกลุ .....................................................เลขที่..................
5. ชื่อ.......................................................นามสกลุ .....................................................เลขที่..................
วัน / เดอื น / ปี ที่ปฏิบัติงาน............................/............................................../.....................................

จดุ ประสงคก์ ารเรยี นรู้
นักเรียนเลือกใช้เครอ่ื งมือ และอุปกรณ์ในงานประดิษฐไ์ ดเ้ หมาะสมกับลักษณะงาน

คำชีแ้ จง ให้นักเรียนเลอื กเคร่ืองมือ และอปุ กรณ์ให้เหมาะสมกับงานทก่ี ำหนดให้ โดยเขียนชอื่
เคร่อื งมือวัสดุ และอุปกรณท์ ี่นกั เรียนคิดวา่ ต้องใชใ้ นการประดิษฐล์ งในตาราง (3 คะแนน)

ชอื่ งาน เครือ่ งมอื วัสดุ อปุ กรณ์

http://www.neutron.rmutphysics.com/teaching- .............................................................
glossary/index.php?option=com_content&task=view&i ..1.....เ.ป...ล...อื ..ก..ห...อ..ย.......................................
d=4682&Itemid=12 ..2.....ก...ง่ิ .ไ..ม..้...............................................
..3.....ล...กู ..ป...ดั ...............................................
..4.....เ.ช...อื ..ก.................................................
..5.....ก...ร..ร..ไ.ก..ร.............................................
..6.....ส...ว..า่ ..น..ม...อื ...........................................
.............................................................
.............................................................
.............................................................

22

แนวตอบใบกจิ กรรมท้ายเอกสารประกอบการสอน ใบความรู้ท่ี 3
เรอื่ ง หลักในการดแู ลรกั ษาเคร่อื งมือ และอปุ กรณ์ในงานประดษิ ฐ์

กล่มุ ที่ ............................................................................ ประกอบดว้ ยสมาชิก ..................... คน
1. ชื่อ.......................................................นามสกุล.....................................................เลขท่.ี .................
2. ชอื่ .......................................................นามสกุล.....................................................เลขท่ี..................
3. ชอ่ื .......................................................นามสกุล.....................................................เลขที่..................
4. ชอ่ื .......................................................นามสกลุ .....................................................เลขที่..................
5. ชอ่ื .......................................................นามสกุล.....................................................เลขที่..................
วนั / เดอื น / ปี ท่ีปฏบิ ตั งิ าน............................/............................................../.....................................

จุดประสงคก์ ารเรียนรู้
นักเรยี นสามารถอธิบายวิธกี ารใชแ้ ละการเก็บบำรงุ รักษา เครื่องมือ และอปุ กรณใ์ นงาน
ประดษิ ฐ์ได้อย่างถูกวธิ ี

คำชแ้ี จง ให้นักเรียนแต่ละกลุ่มชว่ ยกนั บอกวิธีการเกบ็ บำรุงรกั ษา เคร่ืองมือ และอุปกรณ์ดังตอ่ ไปน้ี
(3 คะแนน)

1. เครอื่ งมือและอุปกรณ์ท่เี ป็นของมคี ม มีวธิ ีการเก็บบำรุงรักษา เคร่ืองมือ และอุปกรณ์อย่างไร
ควรจัดวางให้พน้ มือเด็ก และเมอ่ื ใชแ้ ล้วควรรีบจัดเกบ็ ทันที

2. เครอื่ งมือและอุปกรณ์ประเภททีท่ ำดว้ ยเหล็ก มวี ิธกี ารเก็บบำรุงรักษา เครือ่ งมอื และอุปกรณ์
อยา่ งไร

อปุ กรณ์เหล่านจี้ ะเปน็ สนิมได้ง่าย ดงั นัน้ การจัดเก็บควรหลีกเล่ียงทช่ี น้ื และกอ่ นการจดั เก็บ
ควรเช็ดดว้ ยนำ้ มนั เคร่อื ง หรือน้ำมันจักรเพื่อป้องกันสนิม
3. เครอ่ื งมือและอปุ กรณท์ มี่ ีไม้เป็นสว่ นประกอบ หรอื ทำด้วยไม้ มีวธิ ีการเกบ็ บำรุงรกั ษา เคร่อื งมือ
และอุปกรณ์อยา่ งไร
ในการจัดเก็บควรทำใหแ้ ห้งสนิทไมเ่ ปียกชื้นเพ่ือป้องกันเช้อื รา

23

แบบทดสอบหลังเรยี น เล่มท่ี 2

เรอื่ ง การใช้ และการบำรุงรักษาเครอ่ื งมือ อปุ กรณใ์ นงานประดษิ ฐ์

กลุ่มสาระการเรียนรู้การงานอาชีพ ช้นั มัธยมศึกษาปที ่ี 3 คะแนนเตม็ 10 คะแนน เวลา 10 นาที

............................................................................................................ ........................................................

คำช้ีแจง ให้นกั เรียนทำเครื่องหมายกากบาท (X) ทับตัวเอกสาร ก ข ค และ ง ท่เี ห็นว่าถูกต้องท่ีสดุ

เพียงคำตอบเดยี ว

1. สง่ิ แรกท่ีตอ้ งคำนึงถึง การเลอื กใชว้ ัสดอุ ปุ กรณแ์ ละเครื่องมือ เครื่องใชใ้ นการทำงานประดิษฐ์

คอื ข้อใด

ก. ประหยดั เวลา แรงงาน และค่าใช้จ่าย

ข. ช่วยสรา้ งความมัน่ ใจ ในการทำงานมากยงิ่ ข้ึน

ค. ช่วยใหผ้ ลงานมีคุณภาพ และมคี ุณค่าต่อผ้พู บเห็น

ง. ช่วยยืดอายุการใชง้ านของวัสดุอุปกรณ์ และเคร่ืองมือ เครื่องใช้

2. ถา้ ต้องการวดั รอบถังนำ้ ใบใหญ่ จะใชอ้ ุปกรณ์ในข้อใดเหมาะสมทสี่ ดุ

ก. สายวดั ข. เชอื กฟาง

ค. ตลบั เมตร ง. เทปวดั สนาม

3. ข้อใด ไมใ่ ช่ วิธกี ารดูแลรักษาวสั ดอุ ุปกรณ์ และเครื่องมือเคร่ืองใชใ้ นงานประดิษฐ์ได้อย่างถกู ต้อง

ก. ประเภทไมค้ วรทำให้แหง้ กอ่ นเกบ็ เขา้ ท่ี

ข. ประเภทของชน้ิ เล็กเก็บรวมไว้ท่เี ดียวกัน

ค. ประเภทเหลก็ ควรทานำ้ มนั กันสนิมก่อนเก็บ

ง. ประเภทของมีคม ควรจัดเกบ็ ใหพ้ ้นจากมือเด็ก

4. ถ้าจะทำการ์ด ส.ค.ส. จะใช้อปุ กรณ์ในขอ้ ใดเหมาะสมที่สุด

ก. กาว ตะปูเขม็

ข. กรรไกรตัดโลหะ เล่อื ย

ค. กรรไกรตดั กระดาษ กาว

ง. กรรไกรตัดผ้า กระดาษทราย

24

5. กรรไกรทใี่ ชใ้ นงานประดิษฐ์ ควรมขี นาดความยาวเท่าไรจึงจะเหมาะสมในการใช้งาน

ก. ขนาด 3-4 นว้ิ

ข. ขนาด 4-5 นิว้

ค. ขนาด 5-6 นวิ้

ง. ขนาด 5-8 นว้ิ

6. วิธกี ารเลอื กใช้อปุ กรณ์ในงานประดิษฐ์ คือข้อใด

ก. เลอื กทีม่ รี าคาถูก

ข. เลือกตามความพอใจ

ค. เลอื กทีม่ ีสสี นั สวยงาม

ง. เลอื กวสั ดุอุปกรณ์ และเคร่ืองมือเคร่ืองใช้ทีมกี ารรับรองคุณภาพ

7. ถ้าต้องการทำผลไมห้ รือผักเปน็ รอ่ งลึก จะใช้อปุ กรณ์ในขอ้ ใดเหมาะสมที่สดุ

ก. ส่ิว ข. มีดสบั

ค. มีดแกะสลัก ง. มีดเหลาดินสอ

8. ถา้ ต้องการเจาะกระป๋องเพ่อื เสยี บวสั ดุทมี่ ลี ักษณะแบน จะใช้อปุ กรณใ์ นข้อใดเหมาะสมที่สดุ

ก. เล่อื ยฉลุ ข. ตะปูเข็ม

ค. ตะปเู กลยี ว ง. มดี คตั เตอร์

9. ถา้ ต้องการเจาะกรอบรูปเพอ่ื แขวนฝาผนงั ควรเลอื กใชเ้ คร่อื งมือในการเจาะชนดิ ใด

ก. ปลายมีด

ข. สว่านมอื

ค. ตะปเู กลียว

ง. น็อตขนาดใหญ่

10. ข้อความต่อไปน้ี ข้อใดกล่าว ถกู ตอ้ ง

ก. อปุ กรณถ์ ้าใช้ถูกหน้าทจ่ี ะคงทน

ข. ควรใช้อุปกรณใ์ หไ้ ด้หลายหนา้ ที่

ค. อุปกรณ์ทกุ ชนดิ เมื่อใชแ้ ลว้ ควรลา้ ง

ง. ควรวางอปุ กรณไ์ ว้บรเิ วณทำงานเมื่อเลกิ ใช้

25

เฉลยแบบทดสอบหลงั เรยี น เล่มท่ี 2
เร่อื ง การใช้ และการบำรงุ รกั ษาเคร่ืองมือ อปุ กรณใ์ นงานประดษิ ฐ์

ขอ้ ที่ เฉลย

1ข
2ง
3ก
4ค
5ง
6ง
7ค
8ง
9ข
10 ก

26

บรรณานกุ รม

เกสร สุนทรเสรี. (2551). หนังสอื การเรียนกลุ่มสาระการงานและอาชีพ งานผลิตภณั ฑ์จากวัสดุ
ท้องถิ่น ช้ันมธั ยมศกึ ษาปีที่ 1-2. กรุงเทพฯ : ไทยวฒั นาพานชิ

มนตรี ศริ ริ ตั น์ และคณะ. (2548). หนังสือเรียนสาระการเรยี นร้พู น้ื ฐาน กลุ่มสาระการเรยี นรู้
การงานอาชีพและเทคโนโลยี งานช่าง ม.1-ม.3. กรุงเทพฯ : บรษิ ทั อกั ษรเจริญทัศน์
อจท. จำกัด.

ประพันธ์ จิระมงคล. (2533). คู่มือการใชว้ ัสดุ. กรงุ เทพฯ : เอชเอ็นการพิมพ์
วรรณี วงศ์พานชิ ย์. หนังสอื เรียนรายวิชาเพิ่มเติมชุดเพ่ิมศักยภาพ งานประดิษฐ์ กลุ่มสาระ

การเรยี นรกู้ ารงานอาชพี และเทคโนโลยี ตามหลกั สูตรการศึกษาขน้ั พ้ืนฐาน พุทธศกั ราช
2551ช้ันมธั ยมศึกษาปที ่ี 1-3. กรงุ เทพฯ : บรษิ ัทอักษรเจริญทัศน์ อจท. จำกดั .
วิทยา ทองขาว. (2539). ทฤษฎีการฝกึ ฝีมือ. กรงุ เทพฯ : บรษิ ัท ซีเอ็ดยูเคชนั่ จำกัด.
สุรพงษ์ ศรวี นิ จิ . (2551). หนังสอื เรยี นสาระการเรยี นรพู้ นื้ ฐาน กลมุ่ สาระการเรยี นรู้การงานอาชพี
และเทคโนโลยี ช่วงช้ันท่ี 3 ชัน้ มัธยมศึกษาปที ี่ 1-3 ตามหลักสูตรการศึกษาขั้นพนื้ ฐาน
พทุ ธศักราช 2551. กรงุ เทพฯ : สำนักพิมพว์ ฒั นาพานิช.
อมรรัตน์ เจรญิ ชยั . (2551). หนงั สือเรยี นสาระการเรยี นรพู้ ื้นฐาน งานประดษิ ฐ์ กลุ่มสาระ
การเรียนรกู้ ารงานอาชพี และเทคโนโลยี ช่วงชนั้ ที่ 3 ชน้ั มัธยมศกึ ษาปีที่ 1-3
ตามหลกั สตู รการศึกษาขั้นพื้นฐาน พทุ ธศักราช 2551. กรงุ เทพฯ : สำนกั พิมพว์ ฒั นา
พานชิ .
http://www.neutron.rmutphysics.com/teaching-glossary/index.php?option
=com_content&task=view&id=4682&Itemid=12 (23 พฤษภาคม 2556)

ภาคผนวก

28

สมาชกิ ภายในกลุม่ ช่อื – สกุล แบบประเมินพฤติกรรมรายกลุ่ม ชอื่ – สกลุ เลขท่ี
ลำดบั ท่ี กลมุ่ ที.่ ..............ห้อง..............

เลขที่ ลำดับที่

1 4
2 5
3 6
คำชีแ้ จง ให้ทำเครอ่ื งหมาย / ในช่องทีต่ รงกับความเป็นจริง

ลำดบั ท่ี รายการพฤตกิ รรม ระดับคะแนน
321

1 มกี ารวางแผนร่วมกนั
2 การแบ่งงานรับผดิ ชอบ
3 มกี ารใหค้ วามช่วยเหลอื
4 การรบั ฟังความคดิ เหน็ และแก้ปญั หาร่วมกัน
5 สามารถแนะนำกลมุ่ อ่ืนได้
6 เลอื กใชอ้ ุปกรณไ์ ดถ้ ูกตอ้ ง
7 ปฏิบัติการทดลองตามขั้นตอนท่ีกำหนดให้
8 ทำความสะอาด/เกบ็ อุปกรณเ์ รยี บร้อย
9 รว่ มกนั อภิปราย และสรปุ ผลงานของกลุม่
10 รว่ มการปรบั ปรงุ ผลงานของกลุม่

รวม
ระดับคณุ ภาพ

ลงช่อื ผู้ประเมนิ
(...........................................................)

เกณฑก์ ารใหค้ ะแนน พฤตกิ รรมบ่อยคร้ัง = 2 พฤตกิ รรมบางคร้งั = 1
พฤติกรรมสมำ่ เสมอ = 3
เกณฑ์การตดั สนิ คณุ ภาพ

ชว่ งคะแนน ระดับคุณภาพ
24 - 30 3 = ดี
17 - 23
10 - 16 2 = พอใช้
1 = ปรับปรงุ

29

แบบประเมินคุณลกั ษณะอนั พึงประสงค์

ชื่อ...............................................................หอ้ ง.............เลขท่.ี ..........
คำชีแ้ จง ให้ทำเคร่ืองหมาย / ในชอ่ งทตี่ รงกบั ความเป็นจรงิ

ลำดับที่ รายการพฤติกรรม ระดบั คะแนน
4321

1 ความซ่อื สัตย์
2 ความประหยดั
3 มงุ่ มนั่ ในการทำงาน
4 ความขยัน – อดทน
5 ความรับผิดชอบ – ตรงตอ่ เวลา

รวม
ระดบั คุณภาพ

ลงชื่อ ผปู้ ระเมนิ
(...........................................................)

เกณฑ์การการตัดสินระดบั คุณภาพ

ช่วงคะแนน ระดับคุณภาพ
18 - 20 4 = ดีเยยี่ ม
14 – 17
11 - 13 3 = ดี
1 – 10 2 = ผ่านการประเมิน

1 = ปรบั ปรงุ

30

แบบประเมนิ ความพงึ พอใจในการใช้เอกสารประกอบการสอน
เลม่ ที่ 2 เร่ือง การใช้ และการบำรงุ รักษาเครอ่ื งมอื อปุ กรณใ์ นงานประดษิ ฐ์

คำช้แี จง ใหน้ กั เรยี นทำเคร่ืองหมาย / ลงในชอ่ งระดับความพงึ พอใจทีต่ รงกับความคิดเหน็ โดย
มรี ะดับความพงึ พอใจ ดังนี้
5 หมายถงึ ระดบั ความพงึ พอใจมากทสี่ ุด
4 หมายถึง ระดับความพึงพอใจมาก
3 หมายถงึ ระดบั ความพงึ พอใจปานกลาง
2 หมายถงึ ระดบั ความพึงพอใจนอ้ ย
1 หมายถงึ ระดบั ความพงึ พอใจน้อยทีส่ ดุ

ที่ รายการพฤตกิ รรม ระดับคะแนน

54321

1 การเรยี นดว้ ยเอกสารประกอบการสอนชว่ ยใหน้ กั เรียนกระตอื รือรน้

ตอ่ การเรียน

2 เอกสารประกอบการสอนช่วยให้นกั เรยี นเข้าใจบทเรยี นเร็วขน้ึ และเข้าใจไดด้ ขี ึน้

3 การเรยี นด้วยเอกสารประกอบการสอนช่วยให้นักเรยี นมปี ระสบการณ์กว้างขวาง

4 เอกสารประกอบการสอนใหน้ กั เรยี นสนกุ สนาน

5 การเรยี นดว้ ยเอกสารประกอบการสอนฝกึ ใหน้ ักเรยี นมคี วามรบั ผิดชอบในการ

เรยี นรู้ และวนิ ัยในตนเอง

6 เอกสารประกอบการสอนเปดิ โอกาสใหผ้ เู้ รียนศกึ ษาด้วยตนเอง ทำให้มที กั ษะใน

การแสวงหาความรู้

7 เปดิ โอกาสให้ผู้เรียนทำกิจกรรมด้วยตนเองเป็นข้ันตอน

8 เอกสารประกอบการสอนชว่ ยให้นกั เรียนไดเ้ รียนรรู้ ่วมกบั ผอู้ ื่น

9 เอกสารประกอบการสอนช่วยสร้างบรรยากาศในการเรยี นใหเ้ ปน็ ที่

พึงพอใจของนักเรยี น

10 การเรยี นดว้ ยเอกสารประกอบการสอนส่งเสรมิ ใหน้ กั เรยี นได้เห็นแนวทางในการ

ประกอบอาชีพ รักการทำงาน และมเี จตคติทด่ี ตี อ่

การทำงาน

รวม

ระดบั คณุ ภาพ